‫به نام خدا‬

‫موضوع ارائه‪:‬‬
‫تحقیق در عملیات در علوم کامپیوتر‬

‫استاد مربوطه‪:‬دكتر مبين‬

‫ارائه دهنده‪ :‬ساناز گرامی فر‬

 ‫تحقیق در عملیات و علوم کامپیوتر‬

‫تحقیق در عملیات و علوم کامپیوتر از زمان پیدایش به هم پیوسته اند‪ .‬و به پیشرفت های چشمگیر یکدیگركمك مي كنند‪.‬‬

‫تحقيق در عمليات بهترین بستر را برای درک مفهوم سود و زیان فراهم می کند هدف یافتن حداقل هزینه و زمان مورد انتظار برای تکمیل یک‬
‫پروژه است‬

‫تحقیق در عملیات ایده روشنی در مورد تصمیم گیری با هوشمندی می دهد‪ .‬در حوزه مهندسی نرم افزار و شبکه های کامپیوتری‪ ،‬مدل های‬
‫بهینه سازی بسیار مفید هستند‪.‬‬

‫اجراي تحقيق در عمليات به طورعمده به شخصي كه راه حل را ارائه مي دهدفردی که از راه حل ها استفاده می کند‪.‬‬

‫به طور عمده‪ ،‬مفهوم تحقیق در عملیات از جنگ جهانی دوم سرچشمه می گیرد‪.‬‬
‫درواقع یک علم مدیریت است مفهومی که وارد زمینه نظامی شد‪.‬‬
 ‫در گذشته مفهوم تحقیق در عملیات فقط توسط شرکت های بزرگ قابل قبول بود‪ ،‬اما بعدا وقتی تکنیک موجودی‪ ،‬تخصیص‪ ،‬جایگزینی‪،‬‬
‫زمان بندی و غیره مطرح شد‪ ،‬این روش در شرکت های کوچک نیز مورد استفاده قرار گرفت‪.‬‬

‫بسیاری از کاربردهای تکنیک های تحقیق در عملیات میتوانند به راحتی از طریق رایانه اعمال شوند‪ ،‬چون یکی ازبهترین بسترهایی است و امکان‬
‫استفاده از هر تکنیک تحقیق عملیاتی را برای تجزیه و تحلیل تصمیم گیری عملی ممکن می سازد‪.‬‬

‫دريک کالم علوم کامپيوتر تاکنون نقش بارزي در شکلگيري مرزها و حتي درونمايهي مباحث علم تحقيق در عمليات ايفا‬
‫کرده است‪.‬‬
‫بدون تحوالت عظيم علم محاسبات کامپيوتري در امر بهينهسازي در دو دههي اخير‪ ،‬تجسم بقاي بسياري از روشهاي‬
‫اساسي علم تحقيق در عمليات امکانپذير نبود‪ .‬نمونهي آن را ميتوان در توسعهي الگوريتم سيمپلکس توسط شرکت ها و‬
‫يا احياي دوبارهي روش برشها در بستههاي مختلف نرمافزاري مالحظه نمود‬
 ‫مدل های بهینه سازی مورد استفاده در حوزه های علوم کامپیوتر‬

‫مدل برنامه ریزی خطی‬ ‫مدل موجودی‬ ‫مدل بازي‬ ‫مدل شبكه‬ ‫مدل صف بندي‬ ‫مدل ماركوف‬ ‫مدل حمل و نقل‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬

 ‫انواع مختلف مدل بهینه سازی در علوم كامپيوتر‬

‫‪ )1‬مدل برنامه ریزی خطی‬

‫برنامه نویسی خطی با یک بهینه سازی سروکار دارد که عبارت است از ایجاد بهترین مفهوم از طریق حداکثر تولید یا به حداقل رساندن هزینه‬
‫تولید یا ارائه حداکثر سود و غیره‪.‬‬
‫برنامه ریزی خطی یک مدل ریاضی یا برنامه کاربردی واقعی برای تولید و انتخاب بهینه یا بهترین راه حل برای یک تابع هدف معین است‪.‬‬

‫در محیط علوم کامپیوتر ما‪ ،‬از رویکرد برنامه نویسی خطی برای یافتن کوتاه ترین و طراحی بهترین مسیر بهینه سازی بر روی یک نمودار‬
‫استفاده می شود‪.‬‬

‫روش فرمول بندی ریاضی یک مدل برنامه ریزی خطی شامل شرایط زیر است یک متغیر تصمیم در یک مسئله بهینه سازی ناشناخته است‪.‬‬
‫دارای یک دامنه است که نمایشی فشرده از مجموعه تمام مقادیر ممکن برای متغیر است‪.‬‬

‫مدل برنامه ریزی خطی یک توصیف جبری از هدفی است که باید به حداقل برسد و محدودیت هایی که باید توسط‬
‫متغیرها برآورده شود‪.‬‬
 ‫متغیرهای تصمیم گیری با متغیرهای برنامه نویسی معمولی تفاوت دارند زیرا دامنه هایی از مقادیر ممکن را دارند و ممکن است‬
‫محدودیت هایی روی ترکیب های مجاز این مقادیر اعمال کنند‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬متغیرهای تصمیم به عنوان متغیرهای محدود‬
‫نیز شناخته می شوند‪.‬‬

‫متغیر تصمیم گیری کمیتی است که تصمیم گیرنده آن را کنترل می کند‪.‬‬

‫به عنوان مثال‪ ،‬در یک مدل بهین هسازی برای زمانبندی کار‪ ،‬تعداد پرستارانی که در شیفت صبح در اورژانس استخدام می شوند ممکن‬
‫است یک متغیر تصمیم گیری باشد‪.‬‬
‫پس از یافتن متغیر تصمیم‪ ،‬آنها را با نمادها مشخص کنید )‪xi (i=0, 2, .n‬‬
‫و شرایط امکان پذیر را که به طور کلی وجود دارد را بیان کنید‪xi>= 1 for all i.‬‬

‫متغیرهای قیوداجبار در مسئله را شناسایی کرده و آنها را به صورت معادله خطی بیان می کند‬
‫در نهایت مي توان تابع هدف را شناسایی و به صورت تابع خطی از متغیر تصمیم بیان کرد‬
‫به طوری که فرمول کلی ‪LLP‬ابتدا متغیر تصمیم ‪x 0 , x 2 …..xn‬را برای به حداکثر رساندن و کمینه کردن‬
‫تابع هدف پیدا می کند‪.‬‬

‫برنامه نویسی خطی مهم ترین حوزه در علوم کامپیوتر با کاربرد چندگانه است‬

‫بنابراین‪ ،‬علم کامپیوتر از طریق محاسبات در مقیاس بسیار بزرگ‪ ،‬به طور پیچیده بامسئله برنامه ریزی خطی مرتبط است‪.‬‬
 ‫‪ (2‬مدل موجودی‬

‫مدل موجودی تعريف یک مدل ریاضی است که ميتواند سطح بهینه موجودی هایی که باید در فرآیند تولیدحفظ شود‪ ،‬مدیریت دفعات سفارش‪،‬‬
‫تصمیم گیری در مورد مقدار کاال یا مواد اولیه ذخیره سازی‪ ،‬ردیابی جریان عرضه مواد اولیه و کاالها برای ارائه خدمات بدون وقفه به مشتریان‬
‫بدون تاخیر در تحویل را تعیین كند‪ .‬کرد به این معنی که چگونه به درستی مدیریت موجودی و استفاده های مناسب را انجام دهیم‪.‬‬

‫موجودی که به عنوان سهام نیز نامیده می شود‪ ،‬اساسا کاالها و مواد اولیه ای هستند که هر کسب و کاری نگهداری می کند‬
‫و آماده یا آماده فروش است‪.‬‬

‫مدیریت موجودی به معنی کنترل موجودی توسط مدیر است تا در آنجا استفاده مناسب از مواد با حداقل اتالف امکان پذیر باشد‪.‬‬

‫هنگامی که ما مواد را خریداری می کنیم‪ ،‬کل هزینه آن مواد شامل موارد زیر است‪1( :‬هزینه خرید ‪)2‬هزینه سفارش ‪ )3‬هزینه حمل‬

‫هزینه اصلی محصول که توسط سازنده با سود مشخص تعیین می شود‪ .‬هزینه خرید با تخفیف در خرید به تعداد معینی که به‬
‫آن هزینه خرید می گویند و هزینه سفارش یک هزینه ثابت است در نظر گرفته می شود ‪.‬‬

‫همچنین هزینه حمل مرتبط با حمل و نگهداری کاال در انبار به عنوان هزینه حمل شناخته می شود‪.‬‬

‫در نهایت می توان گفت که حداقل تعداد هزینه های سفارش‪ ،‬هزینه حمل و هزینه خرید را‬
‫( ‪EOQ (Economic Order Quantity‬می گویند‬
 ‫شكل باال تعداد کل مقدار تولید شده در طول یک سال را نشان می دهد‬

‫فرض بر این است که پس از هر بازه زمانی ‪ ،t‬مقدار ‪Q‬تولید یا عرضه در کل دوره زمانی مثال یک سال‬

‫‪nt= 1‬‬ ‫‪n = Q/D‬‬

‫‪D= nQ‬‬
‫ممکن است که کل موجودی در دوره زمانی ‪ t‬روز مشخص باشد‬

‫)‪triangle= (1/2*Qt‬‬ ‫مساحت مثلث اول‬

‫‪(½ Qt)/t = ½*Q‬‬ ‫بنابراین میانگین موجودی در هر روز معین در دوره‬

‫دو نوع مدل موجودی وجود دارد که به طور گسترده در تجارت استفاده می شود‪.‬‬

‫مدل موجودی‬

‫سیستم کمیت سفارش‬

‫سیستم دوره سفارش‬ ‫مجدد ثابت‬
‫مجدد ثابت‬
 ‫سیستم کمیت سفارش مجدد ثابت‬
‫یک مدل موجودی است که در آن زمانی که سطح موجودی به کمتر از مقدار ثابت میرسد‪ ،‬بالفاصله زنگ هشدار به صدا در می آید و‬
‫سفارش های جدید برای تکمیل موجودی به سطح بهینه براساس تقاضا افزایش می یابد‪ .‬نقطه ای که در آن موجودی برای تکمیل‬
‫سفارش داده می شود‪ ،‬نقطه سفارش مجدد نامیده می شود‪ .‬مقدار موجودی در نقطه سفارش مجدد به عنوان سطح سفارش مجدد‬
‫و مقدار موجودی جدید سفارش داده شده به عنوان مقدار سفارش نامیده می شود‪.‬‬
 ‫میانگین تقاضا )‪:(DAv‬میانگین تعداد درخواستهای سفارش در روز است‪.‬‬

‫میانگین زمان تولید )‪: (TL‬زمان مورد نیاز برای تولید کاال یا محصول‪.‬‬

‫میانگین تقاضای زمان سررسید )‪ : (DL‬میانگین تعداد سفارشهای درخواست شده در طول مدت زمان تحویل‬

‫میانگین زمان سررسید )‪=(DL‬میانگین تقاضا )‪*(DAv‬میانگین زمان سررسید )‪(TL‬‬

‫سهام ایمنی )‪(S‬‬

‫ذخیره اضافی است که همیشه برای کاهش خطرات آتی ناشی از کمبود انبارها به دلیل کمبود مواداولیه یا عرضه‪ ،‬خرابی ماشین‬
‫یا کارخانه‪ ،‬حوادث‪ ،‬بالیای طبیعی یا بالیای طبیعی‪ ،‬اعتصاب کارگری نگهداری می شود‪ .‬یا هر بحران دیگری که ممکن است روند‬
‫تولید را متوقف کند‪.‬‬

‫سطح سفارش مجدد )‪ : (RL‬سطح موجودی است که در آن زنگ هشدار بالفاصله برای پرکردن آن موجودی خاص به صدا در می آید‪.‬‬

‫سطح سفارش مجدد )‪=(RL‬سهام ایمنی )‪+(S‬میانگین تقاضای زمان تحویل)‪(DL‬‬

‫مقدار سفارش )‪:(O‬مقدار سفارش همان تقاضا )درخواست های سفارش( است که باید به مشتری تحویل داده شود‪.‬‬
‫حداقل سطح‪ :‬حداقل موجودی ایمنی باید همیشه حفظ شود تا از هرگونه انبارداری در آینده طبق شیوه های استاندارد مدیریت موجودی‬
‫جلوگیری شود‪.‬‬

‫حداقل سطح)‪=(LMin‬سهام ایمنی)‪(S‬‬

‫حداکثر سطح‪ :‬حداکثر سطحی که می توان در انبار نگه داشت‪ ،‬موجودی ایمنی و تقاضا)مقدار سفارش شده(است‪.‬‬

‫حداکثر سطح )‪=(Lmax‬موجودی ایمنی )‪+(S‬مقدار سفارش )‪(O‬‬

‫‪(3‬مدل بازي‬

‫مدل تئوری بازی ها‬

‫تئوری بازی ها پایه گذاری شد‪ ،‬ریاضیدان بزرگ جان فون نویمان‪ ،‬یک بازی مجموع صفر غیرهمکاری بین دو نفر راپیشنهاد کرد‪.‬‬

‫نظریه بازی یک چارچوب نظری برای درک موقعیت های اجتماعی در بین بازیکنان رقیب است‪ .‬از برخی جهات‪،‬‬
‫نظریه بازی علم استراتژی یا حداقل تصمیم گیری بهینه بازیگران مستقل و رقیب در یک محیط استراتژیک است‪.‬‬

‫این بازی هویت‪ ،‬ترجیحات و استراتژی های موجود بازیکنان و چگونگی تأثیر این استراتژی ها بر نتیجه را مشخص‬
‫می کند‪ .‬بسته به مدل‪ ،‬الزامات یا مفروضات مختلفی ممکن است الزم باشد‪.‬‬
 ‫نظریه بازی ها کاربردهای گسترده ای دارد‪ ،‬از جمله روانشناسی‪ ،‬زیست شناسی تکاملی‪ ،‬جنگ‪ ،‬سیاست‪ ،‬اقتصاد وتجارت‪.‬‬
‫با وجود پیشرفت های فراوان‪ ،‬نظریه بازی ها هنوز یک علم جوان و در حال توسعه است‪.‬‬

‫از اين نظريه سازمان هاو سایر زمینه های مختلف استفاده می کنند تا بفهمند چه نوع استراتژی هایی توسط رقیب دنبال می شود و همچنین‬
‫سایر رقبا از آن استراتژی پیروی می کنند و استراتژی خود را توسعه می دهد‪.‬‬

‫بنابراین‪ ،‬جايگاه یک رقیب متعلق است به موقعیت نزولی رقیب دیگر‬

‫مثال ساده‪ :‬پپسی و کوکاکوالهر دو رقیب یکدیگر هستند‬

‫اگر کوکاکوال از پپسی جلوتر است‪ ،‬پس کوکاکوال ببیند که چه نوع استراتژی در پپسی موجود است‪.‬‬
‫در نتیجه‪ ،‬کوکاکوال آن را مي فهمدو اینکه چه نوع محصول جدیدی از طریق پپسی ارائه می شود تا کوکاکوالسعی کند محصول جدیدی‬
‫را بر روی پپسی عرضه کند‪ .‬وپيشي بگيرد‬
 ‫معضل زندانی‬
‫معضل زندانی شناخته شده ترین نمونه نظریه بازی است‪ .‬دو جنایتکار که به دلیل یک جنایت دستگیر‬
‫شدند‪ ،‬توجه کنید‪ .‬دادستان ها هیچ مدرک محکمی برای محکومیت آنها ندارند‪ .‬با این حال‪ ،‬مقامات برای گرفتن‬
‫اعتراف‪ ،‬زندانیان را از سلول های انفرادی خود خارج می کنند و هر یک را در اتاق های جداگانه مورد بازجویی قرار‬
‫می دهند‪ .‬هیچ یک از زندانیان ابزاری برای برقراری ارتباط با یکدیگر ندارند‪ .‬مقامات چهار معامله ارائه می دهند که‬
‫اغلب به صورت یک جعبه ‪ 2*2‬نمایش داده می شود‬
‫اگر هر دو اعتراف کنند‪ ،‬هر کدام به پنج سال زندان محکوم خواهند شد‪.‬‬
‫اگر زندانی ‪ 1‬اعتراف کند‪ ،‬اما زندانی ‪ 2‬اعتراف نکند‪ ،‬به زندانی ‪ 1‬سه سال و زندانی ‪9 2‬سال محکوم خواهند شد‪.‬‬
‫اگر زندانی ‪ 2‬اعتراف کند‪ ،‬اما زندانی ‪ 1‬اعتراف نکند‪ ،‬به زندانی ‪10 1‬سال و زندانی ‪ 2‬دو سال محکوم خواهد شد‪.‬‬
‫اگر هیچ کدام اعتراف نکنند‪ ،‬هر کدام دو سال زندان خواهند داشت‪.‬‬
‫مطلوب ترین راهبرد اعتراف نکردن است‪ .‬با این حال‪ ،‬هیچ یک از استراتژی دیگری آگاه نیستند و بدون اطمینان از‬
‫اینکه یکی اعتراف نخواهد کرد‪ ،‬هر دو احتماال اعتراف خواهند کرد و به پنج سال زندان محکوم خواهند شد‪ .‬تعادل‬
‫نش نشان می دهد که در دوراهی یک زندانی‪ ،‬هر دو بازیکن حرکتی را انجام می دهند که برای آنها بهترین است اما‬
‫برای آنها در جمع بدتر است‪.‬‬
‫انواع مختلفی از استراتژی بازی در تئوری بازی ها موجود است که در ادامه به آن می گویند بازی دو نفره حاصل جمع صفر زیرا تنها دو نفر‬
‫می توانند در یک زمان با یکدیگر بازی کنند و مجموع صفر به معنای سود و زیان جبری همه بازیکنان است‪ .‬صفر است چون در نهايت‬
‫يكي سود مي كند يكي ضرر‪ .‬مجموع صفر وضعیتی در تئوری بازی است که در آن سود یک نفر معادل ضرر شخص دیگر است‬

‫در این روش مسئله به صورت ماتریسی نمایش داده می شود‬

‫گفته می شود که این ماتریس ماتریس پرداخت است‬

‫‪ Maximin‬و ‪: Minimax‬از این روش برای یافتن استراتژی بهینه بین دو بازیکن استفاده می شود‪.‬‬

‫‪Minimax‬به معنای یافتن حداقل مقدار از هر ردیف سپس انتخاب حداکثر یک است یعنی مواردی را انتخاب‬
‫می کند که بازیکن یک سود بیشتری کسب کند‪.‬‬

‫‪maximin‬به معنای پیدا کردن حداکثر مقدار ازهر ستون را انتخاب کنید و حداقل یک را انتخاب کنید‬
‫یعنی بازیکن دیگر سعی می کند ضرر خود را کاهش دهد‪.‬‬

‫تاثیر بر اقتصاد و تجارت‬

‫نظریه بازی ها با پرداختن به مسائل مهم در مدل های اقتصادی ریاضی قبلی‪ ،‬انقالبی در اقتصاد به وجود آورد‪.‬‬
‫برای مثال‪ ،‬اقتصاد نئوکالسیک برای درک پیشبینی کارآفرینانه تالش میکرد و نمیتوانست رقابت ناقص را مدیریت کند‪.‬‬
‫تئوری بازی توجه را از تعادل حالت پایدار به سمت فرآیند بازار معطوف کرد‪.‬‬
 ‫‪)4‬مدل شبكه‬

‫مدل شبکه بخشی از تکنیک مدیریت پروژه است‪.‬‬

‫دو تکنیک اساسی برنامه ریزی و کنترل وجود دارد که به روش تحقیق در عملیات نزدیک به هم مرتبط هستند‪)PERT ) ،‬تکنیک ارزیابی‬
‫و بازبینی برنامهو )‪(CPM‬روش مسیر بحرانی برای کمک به مدیر پروژه در نحوه ‪ d‬تکمیل پروژه یا زمانبندی‪.‬‬

‫تکنیک بازبینی ارزیابی برنامه )‪(PERT‬یک ابزار برنامه ریزی مدیریت پروژه است که برای محاسبه مدت زمان الزم‬
‫برای اتمام واقعی یک پروژه استفاده می شود‪ .‬نمودارهای ‪PERT‬برای برنامه ریزی وظایف در یک پروژه استفاده‬
‫می شود ‪ .‬برنامه ریزی و هماهنگی اعضای تیم را آسان تر می کند‪.‬‬

‫‪CPM‬هزینه در هزار به ازاي هزار نفر‬

‫هزینه در هزار که هزینه در هر میلیون نیز نامیده می شود‪ ،‬یک اصطالح بازاریابی است که برای نشان‬
‫دادن قیمت ‪ 1000‬نمایش تبلیغات در یک صفحه وب استفاده می شود‪ .‬اگر یک ناشر وبسایت ‪ 2‬دالر ‪CPM‬‬
‫دریافت کند‪ ،‬به این معنی است که یک تبلیغکننده باید به ازای هر ‪ 1000‬نمایش آگهی خود‪ 2 ،‬دالر بپردازد‪.‬‬
 ‫روش مسیر بحرانی تکنیکی است که در آن وظایفی را که برای تکمیل پروژه ضروری هستند شناسایی می کنید و انعطاف پذیریهای‬
‫زمان بندی را تعیین میکنید‪ .‬مسیر بحرانی در مدیریت پروژه طوالنیترین دنباله فعالیت هایی است که باید به موقع به پایان برسد تا‬
‫کل پروژه کامل شود‪.‬‬

‫نمودار ‪CPM‬و ‪ PERT‬یک نمایش تصویری است که نمای کلی ب رای محاسبه کل روزهای پروژه بزرگ را ارائه می دهد‪.‬‬
‫این مطالعه با هدف یافتن هزینه و حداقل زمان مورد انتظاری است که باید برای اتمام پروژه تکمیل شود‪.‬‬
‫علوم کامپیوتر بهترین راه برای توصیف انواع مختلف فیلدها بر روی روش ‪CPM‬و ‪PERT‬است‬
‫و همچنین مشخص می کند که چگونه توسعه دهنده نرم افزار می تواند به راحتی یک پروژه بزرگ را مدیریت کند‬
‫که از طریق تکنیک ‪PERT‬و ‪CPM‬به چندین زیر دنباله کوچکتر تقسیم می شود‪.‬‬
 ‫‪)5‬مدل صف بندي‬

‫یک موقعیت معمولی که در زندگی روزمره اتفاق می افتد‪ ،‬صف کشیدن یا انتظار در یک صف است‬
‫نمونهای از مدل های صف عبارتند از‪ :‬ایستگاه اتوبوس‪ ،‬باجه های بلیط‪ ،‬کلینیک یا بیمارستان‪ ،‬پیشخوان بانک‪ ،‬چراغ راهنمایی‪ ،‬غیره‪.‬‬
‫معموال تئوری صف مطالعه ریاضی خطوط انتظار است‬
‫بنابراین‪ ،‬به طور کلی‪ ،‬چهار نوع رفتار مشتری در تئوری صف وجود دارد که عبارتند از‪:‬‬
‫‪Balking‬به این معنی است که ممكن است اگر مشتری نپیوندد و صف را ترک کند یا این صف خیلی طوالنی باشد بنابراین ممکن است‬
‫تصمیم بگیرد که وارد سیستم نوبت نشود‪.‬‬

‫از طرفی ممکن است مشتری وارد صف شود اما صبرش تموم بشود و مشتری تصمیم به ترک سیستم نوبت بگیرد‪،‬‬
‫در این حالت گفته می شود که در حال عقب نشینی‪ reneging‬است‪ ،‬گاهی اوقات می توانیم آن را مانند ‪ ticket counter‬بگوییم که‬
‫یک یا چند صف وجود دارد‪.‬‬
‫در صف‪ ،‬مشتری ممکن است برای منافع شخصی خود یک صف را به صف دیگر منتقل کند‪ ،‬که به آن ‪ jockeying‬می گویند‪.‬‬
 ‫نظریه صف یک ساختار داده خطی است و به طور گسترده در علوم کامپیوتر استفاده می شود‪.‬‬
‫انواع مختلف صف استفاده و مطالعه برای اجرای ساختار داده صف هستند‪ ،‬با استفاده از یک آرایه و لیست پیوندی‬
‫از سوی دیگر صف در علوم کامپیوتر در سیستم عامل اشتراک زمانی رخ می دهد‪ ،‬در اینجا هر مشتری (برنامه) با اولویت یکسان‬
‫از یک صف درگیر است تا اجرا شود‪.‬‬

‫تئوری صف در شبکه های ارتباطی بی سیم و رایانه های چند وظیفه ای استفاده می شود‪.‬‬

‫شناخت یک سیستم‬
‫شناخت یک سیستم صف‪ ،‬باید شش بخش را بشناسیم ‪:‬‬
‫ِ‬ ‫برای‬
‫‪) 1‬الگوی ورود مشتریان‬
‫‪ )2‬کالینِت‬
‫سرورِها )‬
‫روش خدمت دهندگان ( ِ‬
‫ِ‬ ‫‪)3‬الگوی‬
‫‪)4‬نظم صف‬
‫ظرفیت سیستم‬
‫ِ‬ ‫‪)5‬‬
‫‪ )6‬تعداد کانالهای سرویس‬
 ‫‪)6‬مدل ماركوف‬

‫مدلهای زنجیرهای مارکوف که توسط ریاضیدان روسی آنمارکوف در سال ‪ 1905‬ایجاد شد‪ ،‬کالس خاصی از مدلهای احتمالی هستند که به عنوان‬
‫فرآیندهای تصادفی شناخته میشوند‪ ،‬که در آن وضعیت فعلی یک سیستم به تمام حالتهای قبلی آن بستگی دارد‪.‬‬

‫مدل مارکوف یک روش تصادفی برای سیستم هایی است که به طور تصادفی در حال تغییر هستند که در آن فرض‬
‫می شود حالت های آینده به حالت های گذشته وابسته نیستند‪ .‬این مدل ها همه حالت های ممکن و همچنین‬
‫انتقال ها‪ ،‬نرخ گذارها و احتماالت بین آنها را نشان می دهند‪.‬‬
‫در نظریه احتمال‪ ،‬مدل مارکوف یک مدل تصادفی است که برای مدلسازی سیستمهای با تغییر شبه تصادفی‬
‫استفاده میشود‪ .‬فرض بر این است که حالت های آینده فقط به وضعیت فعلی بستگی دارد‪ ،‬نه به رویدادهایی که‬
‫قبل از آن رخ داده است یعنی ویژگی مارکوف را فرض می کند‪.‬‬
 ‫این مدل اساسا در توالی صف‪ ،‬اینترنت‪ ،،‬سیستم موجودی‪ ،‬بیو انفورماتیک‪ ،‬توالی ‪ ،DNA‬شبکه ژنتیکی‪ ،‬داده کاوی‪ ،‬تشخیص الگو و بسیاری‬
‫از سیستم های عملی دیگر استفاده می شود‪.‬‬
‫روش اساسی اصلی فرآیند زنجیره مارکوف گرفتن دو حالت است که در حال گذار از یک حالت به حالت دیگر هستند‪،‬‬
‫بین یک عدد محدود و قابل شمارش از حالت ممکن‪ ،‬یکی از تعداد نامتناهی فرآیند است که فرآیند بعدی فقط به آن بستگی دارد‪.‬‬
‫روند فعلی و نه بر اساس وقایعی که قبل از آن اتفاق افتاده است‪ .‬به این نوع بی حافظه‪ ،‬ویژگی ‪MARKOV‬می گویند‪.‬‬
‫بنابراین‪ ،‬مارکوف از مجموعه داده های بسیار بزرگ نمونه برداری می کند‪ .‬مارکوف یکی از مهم ترین مفاهیم در علوم کامپیوتر را زنجیره می کند‪.‬‬

‫مثالی دیگر عادات غذایی موجودی است که فقط انگور‪ ،‬پنیر و کاهو میخورد وعادات غذایی او از قوانین زیر پیروی‬
‫میکند ‪:‬‬
‫‪ ‬او فقط یک بار در روز غذا میخورد ‪.‬‬
‫‪ ‬اگر امروز پنیر بخورد فردا انگور یا کاهو را با احتمال برابر خواهد خورد‪.‬‬
‫• اگر امروز انگور بخورد فردا با احتمال ‪ 0.1‬انگور‪ ،‬با احتمال ‪ 0.4‬پنیر و با احتمال ‪ 0.5‬کاهو خواهد خورد ‪.‬‬
‫• اگر امروز کاهو بخورد فردا با احتمال ‪ 0.4‬انگور و با احتمال ‪0.6‬پنیر خواهد خورد ‪.‬‬
‫عادات غذایی این موجود را میتوان با یک زنجیره مارکوف مدلسازی کرد به دلیل این که چیزی که فردا میخورد (حالت بعدی)‬
‫تنها به چیزی که امروز خورده است(حالت فعلی) بستگی دارد‪ .‬یکی از ویژگی های آماری که میتوان در مورد این زنجیره ي‬
‫محاسبه کرد امید ریاضی درصد روزهایی است که انگور خوردهاست (در یک دوره طوالنی )‪.‬‬

‫احتمال وضعیت آب و هوایی که آب و هوا در طول روز را نشان میدهد و هم به صورت بارانی و هم آفتابی مدل میشود‪ ،‬توسط یک‬
‫ماتریس انتقال ارائه داده میشود‪ .‬ماتریس ‪P‬یک مدل آب و هوایی را نشان میدهد به طوریکه روز بعد یک روز آفتابی‪ ،‬با احتمال‬
‫‪ 90 %‬آفتابی است و روز بعد یک روز بارانی‪ ،‬با احتمال ‪ 50%‬آفتابی است‪.‬‬
 ‫با استفاده از زنجیره مارکوف ارتقاء‪ ،‬تنزل‪ ،‬انتقال‪ ،‬استخدام و ترک خدمت کارکنان را می توان مشخص نمود‪.‬‬

‫ضرورت استفاده از زنجیره مارکوف به عنوان یکی از روشهای پیش بینی عرضه داخلی که به بررسی وضعیت نقل و انتقاالت پرسنلی‬
‫و جابجائی داخلی درون سازمانها می پردازد‪ ،‬در اینجا آشکار می گردد چرا که تکنیکهای علمی و معتبر آن راهنمای مناسبی برای حفظ تعادل‬
‫سرمایه های انسانی در حین تغییر و توسعه می باشد‪.‬‬

‫‪)7‬مدل حمل و نقل‬

‫این مدل اولین بار توسط هیچکاک ساخته شد‬

‫هدف این مدل بدست آوردن حداقل هزینه حمل و نقل بسته به تقاضا و عرضه است‪.‬‬

‫مدل حمل و نقل به مفهوم انتقال یک چیز از مکانی به مکان دیگر بدون تغییر می پردازد‪ .‬فرض بر این است که هر‬
‫گونه آسیب در مسیر پیامدهای منفی دارد و بنابراین برای تجزیه و تحلیل سیستم های حمل و نقل و یافتن‬
‫کارآمدترین مسیر برای تخصیص منابع استفاده می شود‪.‬‬
 ‫حمل و نقل همواره یکی از مهم ترین عوامل اثرگذار بر ساختار شهرها بوده است‪ .‬ریشه برخی از مشکالت موجود درحمل و نقل شهری‬
‫در عدم توجه به کاربری زمین و حمل و نقل در ساختار یکپارچه‪ ،‬و منفک پنداشتن این دو زیرسیستم در برنامه ریزی ها و به تبع آن م‬
‫دل سازی ها قرار دارد‪ .‬به همین دلیل در کشورهای توسعه یافته تالش های گوناگونی در زمینه مدل سازی حمل و نقل با توجه به سی‬
‫ستم ها‪ ،‬متغیرهای گوناگون شهری‪ ،‬روش ها‪ ،‬و نظریات مختلف صورت گرفته است‪ ..‬در این میان با توجه به تعدد مدل های توسعه یا‬
‫فته و تفاوت بنیان های نظری و روش های به کارگرفته شده در آنها‪ ،‬مرور و بررسی مدل های موجود در این زمینه و اولویت بندی آنها‬
‫ضروری است‪.‬‬

‫مشکل ممکن است ماهیت متعادل یا نامتعادل داشته باشد‪ .‬اگر مجموع تقاضا با مجموع عرضه برابر نباشد‪ ،‬آن را مشکل نامتعادل می نامیم و‬
‫با حرکات ساختگی می توان آن را به مسئله متعادل تبدیل کرد‪.‬‬

‫مشکل فروشنده نوعی مشکل حمل و نقل است‬

‫یک فروشنده باید از ‪n‬شهر بازدید کند‪ .‬او مي خواهدیک شهر خاص را شروع کند‪ ،‬دقیق ا از هر شهر در یک زمان‬
‫بازدید کند و به شهر اصلی خود بازگردد‪.‬‬
‫زمینه های مختلفی در علوم کامپیوتر مانند سیستم ایمنی مصنوعی‪ ،‬الگوریتم ژنتیک‪ ،‬شبکه عصبی و غیره مورد‬
‫استفاده قرار می گیرد‪ .‬و استفاده از موضوع طراحی الگوریتم در علوم کامپیوتر مشکل فروشنده دوره گرد را‬
‫حل مي كند‪.‬بنابراین‪ ،‬در این مورد‪ ،‬مطالعه به طور کلی از طریق راه حل عملی یا ریاضی حل می شود‪.‬‬
‫ما هفت مدل مختلف بهینه سازی را مورد بحث قرار می دهیم‪ .‬ما متوجه شدیم که همه مدلها سعی می کنند راه حل بهینه را برای‬
‫هر مشکل دنیای واقعی ارائه دهند‪.‬‬
‫نظریه بازی برای حل خودکار استراتژی های دنیای واقعی خوب است و کمک میکند تا تصمیم گیری سریع برای مدیریت منابع و ف‬
‫عالیت های برنامه ریزی کند‪.‬‬
‫شبکه به مهندسی نرم افزار کمک زیادی میکند تا مسیر بحرانی و بسیاری موارد دیگر را به دست آورید‪.‬‬
‫در مورد مدل موجودی‪ ،‬میتوانیم محصول را با استفاده از زمان کمتری از یک مکان به مکان دیگر انتقال دهیم‪.‬‬
‫در مدل صف‪ ،‬مدلسازی واضحی از سیستم ‪m/m/1‬برای توضیح و ارزیابی معماری پیشنهادی ما ارائه می دهد و همچنین مدل ریا‬
‫ضی مشتق شده را با اثبات مناسب پشتیبانی می کند‪.‬‬
‫مدل مارکوف مخفی قادر به مدل سازی سه ویژگی داده های بیانی است‪ .‬تغییرات الگو در یک کالس‪ ،،‬و‬
‫بهراحتی میتوان نتیجه گرفت که تکنیک های بهینه سازی نقش بزرگی در حوزه علوم کامپیوتر دارند‪.‬‬
‫این تکنیک های بهینه سازی به طراحان کمک می کند تا راه حل های بهینه را دریافت کنند‪.‬‬
‫سپاس از توجه شما‬