Filipino Notes
aaral sa mapanuring pabasa sa
February 3, 2022
Pagsulat - Ang Pagsulat ay isang pagsasalin sa
papel o sa ano mang kasangkapan maaring
magamit na mapagsasalinan ng mga nabuong
salita, simbolo at illustrasyon ng isang tao sa
mga tao sa layuninng maipahayag ang
kaniyang/kanilang kaisipan.
- Ito’y pisikal at mental na aktibiti na
ginagawa sa iba’t ibang layunin.
- Pisikal – kamay at mata
- Mental – Pag-iisip
Ø  Ayon kina Cecilia Austera et al, 2009, may-
akda ng Komunikasyon sa Akademikong Filipino,
ang pagsusulat ay isang kasanayang naglulundo
ng kaisipan at damdaming nais ipahayag ng tao,
gamit ang  pinakaepektibong midyum ng
paghahatid  ng mensahe ang wika.
Ø  Ayon naman  Edwin Mabilin et al(2012) - ito
ay isang pambihirang gawaing pisika at mental
dahil sa pamamagitan nito naipapahayag ng tao
ang nais niyang ipahayag sa pamamagitan ng
paglilipat  ng kaalaman sa papel o anumang
kagamitang maaring pagsulatan
Xing at Jin (1989, Bernales et al. 2006) - isang
komprehensibong kakayahang naglalaman ng
wastong gamit talasalitaan, pagbubuo ng
kaisipan, retorika at iba pang elemento.
- isang makrong kasanayang pangwika.
- pinakamataas na uri ng komunikasyon
Badayos (2000) - isang kasanayang
pangwika na mahirap matamo.
- Napag-aralan ng wastong epektibo ang
pagsulat.
Keller (1985) - isang biyaya, isang
pangangailangan at isang kaligayahan ng
nagsasagawa nito.
- Isang pangangailangan, sapagkat ito ay
kasama ang kasanayan sa pakikinig,
pagbasa at pagsasalita
- Isang biyaya sapagkat ito ay isang
kasanayang kaloob ng Maykapal
- Isang kaligayahan dahil ito ay isang
sining, maaring hanguan ng
satispaksyon para sa pagpapahayag ng
nadarama.
Layunin
- Masasanay ang kakayahang mag-
organisa ng mga kaisipan
- Malilinang ang kasanayan sa pagsusuri
ng mga datos na kakailanganin
- Mahuhubog ang isipan ng mga mag-
pamamagitan ng pagiging obhetibo sa
paglalatag ng mga kaisipang isusulat
- Magdudulot ng kasiyahan sa pagtuklas
ng bagong kaalaman,makapag-ambag
ng kaalaman sa lipunan.
- Mahubog ang pagpapahalaga sa
paggalang at pagkilala sa mga gawa at
akda sa kanilang pag-aaral, kasanayan
sa pangangalap ng mga impormasyon
mula sa iba`t ibang batis ng kaalaman
WIKA - nagsisilbing behikulo upang
maisatitik ang mga kaisipan, kaalaman,
damdamin , karanasan, impormasyon at iba
pang nais ilahad ng manunulat.
PAKSA- ang pangkalahatang pag-iikutan ng mga
ideyang dapat mapasaloob sa akda.
LAYUNIN- magsisilbing giya sa paghabi ng mga
datos o nilalaman ng isusulat.
KAALAMAN SA PAMPAG-IISIP- kakayahang mag-
analisa o magsuri ng datos na mahalaga, o
maging mga impormasyong dapat hindi isama
sa akdang isinusulat. lohikal din ang kanyang
pag-iisip upang makabuo ng malinaw at
mabisang pagpapaliwanag o pangangatwiran.
KAALAMAN SA WASTONG PAMAMARAAN NG
PAGSULAT- isaalang-alang ang kasanayaang sa
wika partikular sa paggamit Malaki at maliit na
titik, wastong pagbabaybay, paggamit ng bantas
pagbuo ng makabuluhang pangugusap, pagbuo
ng talata
KASANAYAN SA PAGHABI NG BUONG SULATIN-
kakayahang mailatag ang kaisipan at
impormasyon sa maayos, organisado, obhetibo
at masining na pamamaraan mula sa simula
hanggang sa wakas nito.
Pamamaraan ng Pagsulat
- Impormatibong Pagsulat o Ekspository
Writing
- Ito ay pagpapahayag na naghahangad
na makapagbigay impormasyon o
paliwanag.
Mapanghikayat Pagsulat o Persuasive
Writing
- Ito ay naglalayong makapagkumbinsi
ang mambabasa tungkol sa isang
katwiran, opinyon at paniniwala.
- pokus nito ay impluwesyahan ng awtor
ang mambabasa.
- Malikhaing Pagsulat o Creative Writing
- akda pampanitikan tulad ng maikling
katha, nobela, tula, dula at iba pa.
 - Ayon kay Arogante (2000) ang
malikhaing pagsulat ay isang pagtuklas
sa kakayahang ng sariling tungo sa
pakikipag-ugnayang sosyal.
Proseso ng Pagsulat
- Impormatibong Pagsulat o Ekspository
Writing
- Ito ay pagpapahayag na naghahangad
na makapagbigay impormasyon o
paliwanag.
- Mapanghikayat Pagsulat o Persuasive
Writing
- Ito ay naglalayong makapagkumbinsi
ang mambabasa tungkol sa isang
katwiran, opinyon at paniniwala.
- pokus nito ay impluwesyahan ng awtor
ang mambabasa.
- Malikhaing Pagsulat o Creative Writing
- akda pampanitikan tulad ng maikling
katha, nobela, tula, dula at iba pa.
- Ayon kay Arogante (2000) ang
malikhaing pagsulat ay isang pagtuklas
sa kakayahang ng sariling tungo sa
pakikipag-ugnayang sosyal.
Uri ng Pagsulat
Akademiko – akademikong pagsulat ay maaring
sanaysay, lab report, ekspiremento, term
paper, tesis, disertasyon.
Journalistic- Pampamamahayag ang uring ito
ng pagsulat na kadalasang ginagawa ng mga
journalist.
Propesyonal -pagsulat na nakatuon sa isang
tiyak na propesyon
Teknikal – espesyalisadong paraan ng pagsulat.
Reperensyal- naglalayong magrekomenda ng
ibang mga sources sa paksa
Malikhain- masining na uri ng pagsulat
Pilosopiya ng Pagsulat
 Ang Pagsulat ay isang Proseso
 Gumagawa ng Sistema
 Pag-iisip, pagpaplano, pagtatanong,
pagpaplano, pagbabalangkas at
pagrerebisa.
 Ang Pagsulat ay isang Proseso at
Produkto
 Ang pinal na sulatin ay ang produkto na
nabuo buhat sa masinop na proseso
 Maaari itong ibahagi sa tulong ng
paglalathala o kaya’y pagbabasa sa
kumperensiya
 Ang Pagsulat ay pagbuo ng Desisyon
 Lawak at saklaw ng paksa laban sa
kanyang kakayahan at limitadong oras
 Mga kasamahang manunulat at ang
kanilang susulatin
 (pangkatang sulatin)
 Kaakibat ng pagdedesisyon ang dilema
Ang Pagsulat ay Pagtuklas
◦ Paggawa at paglikom ng mga makabago
at makabuluhang impormasyon para sa
iyong mga mambabasa
◦ Pagtuklas sa mga bagong kaalaman at
ideya, bagong kakilala at karanasan
Ang Pagsulat ay isang Pagtugon
• Sumusulat upang tugunan ang isang
tanong o sagutin ang umiiral na isyu, o
kaya may nais tayong iparating sa madla
Ang Pagsulat ay sariling Pagkatuto
◦ Ang pagsulat ay natutuhan sa mismong
paggawa nito
◦ Isang kasanayan na dapat linangin
Ang Pagsulat ay Pakikihalubilo
◦ Ang isipan at gawain ng isang
manunulat ay nakakawing sa kanyang
kapaligiran, kultura at mga tao.
◦ Ang pagsulat marapat lamang na
maabot ang pisikal at intelektwal na
antas ng mga mambabasa
Ang Pagsulat ay humuhubog sa Personalidad
◦ Disiplina, pagkamasinop, pamamahala,
pagkamadiskarte, malikhain, malalim,
matiyaga at organisado dapat ang isang
manunulat o sumusulat.
Ang Pagsulat ay mapanghamon
◦ Sinusubok ng pagsulat ang iyong
kakayahan, hanggang sa isip ng
nilalaman ng iyong sulatin at
paghahanap ng impormasyon.
Ang Pagsulat ay pinaglalaanan ng Panahon
◦ Disiplina ang pangunahing kailangan
upang makapagsimula at makatapos ng
sulatin o pananaliksik.
◦ Karaniwang isinasakripisyo ang pagtulog
at pakikihalubilo sa iba.
February 8, 2022
Ang Akademikong Pagsulat – isang intelektual
na pasgulat
- Naka focus sa disiplina, na larangan na
aming kinakabibilangan,kaya mas
nagkakaron ng kaalaman abt dun
- May Sistema, may format
- Mapa English man or filipino, parehas
lang format
- Layunin ay maipakita ang resulta ng
pagsisisiyasat o ginawang pananaliksik,
ayon kay mabini
- Nakakabatay sa isang tiyak na disiplina
na larangan
- Nagiging malawak sapagkat multi
disipliniera, like siyentipiko o medical
chuchu
- Ang bawat larangan ay may tiyak na
termonolohiya.
- Iniiwasan ang paggamit ng sobrang
daming jargon
- Pero pag professional na sulatin, pwede
gumamit ng daming jargon.
- Naglalaman ng mahahalagang
impormasyon lalo nap ag ito ay uri ng
patalstas o babala.
- Like may jargon doctor pero when they
broadcast, formal na usapin
- Pagsulat ng malinaw, maikli lamang,
nakapocus sa pamamagitan ng
ebidensya
- Likas at taglay ng akademikong sulatin
na maglaman ng samut sariling
kaalaman. Like dapat updated ung
paksa para interesting
- Intelektwal na pagsulat na ginagamit sa
pakikipagkomunisyan gaya ng liham.
- Sumasailalim sa kultura, reaksyon, at
opinion, sa kanyang saloobin sa
kanyang ginagawang sulatin
- Pwede mag opinion pero pili lang like
gya ng person na meron tala experience
sa field nayun.
- If ure going to write, kinuha mo ung
opinion ng isang kilala sa personalidad
- Isinasagawa sa isang akademikong
estitusyon
- Mahalga na alam ang pagsusunod
sunod ng pormalna liham.
- Pag sumulat ng liham, dapat naka left
assigned.
- Kailangan ng mataas na antas ng
pagiisip
- Dito iaapply lahat ng natutunan sa wika,
like pag balbal ganer ganern. Ano ung
pangungusap na dapat putulin ganun.
- Mahigpit na tuntunin sa pagbuo ng
sulatin.
Ayon kay Fulwiler at Hayakawa
- Katotohanan – nakakagamit ng kalam at
metodo ng disiplinang
makakatotohanan
- Ebidensya - mapapagkatiwalaan dapat
- Balanse – wikang walang pagkiling.
Hindi dapat hinahaluaan ng emosyon.
Katangian
- Obhetibo ; pormal ; maliwanag at
organisado ; paninindigan ;
pananagutan ; komprehinsibong paksa ;
tumpak ; responsible
Layunin
- Mapanghikayat na layunin
- Mapanuring layunin
- Impormatibong layunin
Tungkulin at Gamit
- Kahusayang pangwika
- Mapanuring pag-iisip
- Pagpapapahalagang pantao
- Propesyon
Ibat ibang uri ng akademikong sulatin
- Abstrak, sintesis, bionete, panukalang
proyekto, talumpati, adyenda, katitikan
ng pagpupulong, posisyon paper
February 10, 2022
Ang bionote ay nagmula sa salitang biography,
na isang mahabang salaysay tungkol sa buhay
ng isang tao. Mula rito ay nabuo ang bionete
kung saan ang bio ay galling sa salitang Griyego
na ngangahulugang buhay.
Katangian:
Nakatuon sa angkop na kasanayan o katangian.
Binabanggit ang degree kung kinakailangan.
Matapat sa pagbabahagi ng impormasyon.
Pinakamahalagang katangian:
Academic Career, mga karangalan, mga nagawa,
kakayahan, credentials
Hakbang sa Pagsulat:
 1. Pangangalap ng impormasyon
- Sino ang babasa ng bionote?
- Ang ang nais mong malaman ng mga
mababasa tungkol s aiyo?
2. Isulat ang iyong pangalan sa unang
pangungusap pa lamang para
maintindihan agad ito ng mga
mambabasa.
3. Ipaliwanag ang kaikasan ng iyong
trabaho o Negosyo
4. Pagdadagdag ng iyong personal na
interes
Gamit ng bionote:
1. Pagpapakilala ng may-akda, editor o
iskolar makikita sa likurang bahaging
isang aklat ‘about the author’ section
2. Linkedin summary
3. Author byline sa isang website
4. Pagpapasa ng mga artikulo o
pananaliksik sa dyornal
5. Panimulang pagpapakilala sa sarili sa
mga college ganun
6. Tala ng emcee
7. Upang ipakilala ang isang tagapagsalita
o panauhing pandangal
*Nakadepende ang laman ng bionote kung
saan ito gagamitin
Ano ang talumpati
- Sanaysay na binibigjas at pinakikinggan
- Nagpapaliwanag, naglahahad, sa
paraang pambigkas
- Mga isyu chuchu
- Buod ng kaisipan
- Pinababatid
Biglaang talumpati/impromptu/dagli – walang
paghahanda
Maluwag na talumpati/ exxtempeoraneous –
nagbibigay ng ilang minute para maghanda.
Manuskrito – may binabasa kumbaga guide
Isinaulong talumpati – hinabi at dumaan sa
maraming rebisyon bago bigkasin.
Talumpating nagbibigay impormasyon –
magbigay information
Talumpating panlibang –
Talumpating pampasigla
Panghikayat – ung kay Meriam Santiago
Pagbibigay galang
Papuri o acceptance speech
Luksampati o eulogy
Pamamaalam o farewell speech
Brindis o toast
- Pamagat at panimula – layunin at thesis
statement. Pagkuha ng atensyon at
interes ng madla. Essential.
- Katawan – paksa
- Konkulsyon – binibigyan diin at paguulit
ng mahahalagang punto. Nagbibigay
hamon.
Lorenzo et al
- Edad
- Bilang ng mga tagapakinig
- Kasarian
- Antas sa lipunan
- Mga saloobin at dating kaalaman ng
mga mambabasa.
May interes sa kapiligiran – dapat aware ka sa
nangyayare sa paligid
May angking kasanayan – sanay at bihasa sa
pagbabasa.
May pulso sa publiko – malaman ng
mananalumpati ang nararamdaman ng kanyang
tagapakinig.
May kaalaman sa paksa –
Kombersasyonal sa pagsasalita – hindi dapat
monotonous
Gumagamit dapat ng wikang madaling
intindihin. Para alam natin ang wika na mas
nauunawaan nila.
Mapakrimadam at may pandang palatawa –
makuha ang atensyon
Mahalaga ang humor upang hindi magsawa ang
manood.
Katangian –
Mapamaraan – hindi lahat ng paksa ay kawiliwili
sa mga taong nakikinig kaya mag isip ka ng
paraan para di sila mabored
Magbigay ng halimbawa
Matikas ang tindig, malinis na pananamit at
maginoo ang kilos
May diretsong tingin, may kontroladong boses,
may makulat na tono at makahulugang kumpas
May malinaw na bigkas
Magtanong
Magbigay ng konklusyon
March 24, 2022
Panukalang Proyekto – isang planong
naglalaman ng mga batauang impormasyon
tungjil sa binabalak na Gawain.. nagbibigay ito
ng pangkahalatang ideya tungkol sa binabalak
na proyekto upang makapagpasiya ang isang
responsableng ahensya kung pahihintulutan ang
nasabing proyekto o pagkakalooban ito ng
pondo.
Ayon kay dr phil bartle ang panukala ay isang
proposal na naglalyong ilatag ang mga plano at
adhikain para sa isang komunidad.
Isang detelyadong deskripsyon ng mga
inihahaing gawaing naglalayong lumuts ng isang
problema o suliranin.
may tatlong bahagi:
1. Panimula
- Masagot ang sumusunod na tanong like
ano ang pangunahing suliranin na dapat
lapatan ng agarang solususyon?
- Ano ano ang pangangailangan ng
pamayanan o samahang ito nan ais
mong gawan ng panukaslang proyekto.
- Pagtala ng mga kailangang siludsyon
upang malutas ang mga nasabing
suliranin.
- Tumuon lamang sa isang solusyon na
iyong isusulat sa panukalang proyekto.
- Pagsulat ng pagpapahayag ng suliranin.
Layunin – makikita ang mga bagay na gusting
makamit o ang pinaka adhikain ng panukala.
Specific – nakasaad ang bagay nan ais makamit
o mangyari sa panukalang proyekto
Immediate – nakasaad ang tiyak na petsa
Measurable – may basehan o patunay
Practical 0 nakasaad ang solusyon
Logical – nagsaad ng paraan
Evaluable – nasusukat kung paano nakakatulong
ang proyekto.
2. Katawan – plan of action na naglalaman
ng mga hakbang na isasagawa upang
malutas ang suliranin
- Ito ay dapat maging makatotohanan o
realistic
- Kailangan ikonsidera ang badyet sa
pagsasagawa nito
- Isama ang petsa kung kalian matatapos
ang bawat bahagi ng plano at kung ilang
araw ito gagawin sa talatakdaan
- Gumamit ng tsart o kalendaryo
- BADYET – dito naksalalay kung
matutupad ba ang proyekto mo kaya ito
ay super important.
- BENEPISYO AT KAPAKINABANGAN
Pagpupulong – pagtitipin ng isa o higit pang
tao na nagsama-sama, nang nakaplano o
hindi nakaplano. Dapat bago ang
pagpupulong may nakahanda ng listahan
kung ano papagusapan
Team building meetings – may mga palaro
ganun ganun para mabuild ung bond.
Layunin: kinakailangan pinapadating sa mag
dumadalo sa pagpupulong.
Ano ang kahalagahan:
1. Decision making
Katangian:
- Nakamit ang lahat ng agenda
- Hindi nasayang ang oras
- Naging sensitibo sa proseso ang
pagpupulong
Hakbang:
- Siguraduhin na lahat ay importante
- Magkaroon ng koneksyon sa bawat
kalahok
- Gawing kasiya-siya ang pulong
- Lakma ang agenda sa misyon ng
pangkat
- Magkaroong ng pagbubuod sa
naisagawang pagpupulong at ipaalala
ang Gawain ng bawat isa
April 5, 2022
Pagsulat ng adyenda – ito ay kasulatan na
nagtatakda ng mga paksang tatalakayin sa
pulong
- nagtatakda nito ay yung namumuno ng
organisasyon.
- Nakasulat sa kronolohikal batay sa halaga nito.
- lpagtukoy sa mga Gawain na dapat aksyunan o
bigyan ng prayoridad
- layunin nitong bigyang ideya ang nga kalahok
sa paksang tatalakayin sa mga usaping
nangangailangan ng atensyon.
- tinitiyak ang makabuluhang paggamit ng oras
sa isang pulong.
- lahat may kopya dapat ng adyenda
Nilalaman ng adyenda
- Ano ang mga paksag tatalakayin
- Taong tatalakay o magpapaliwanag ng
mga paksa
- Oras na itinakda para sa bawat paksa
- Nakasulat sa ilalim ng letterhead ang
logo at pangalan ng kompanya,
institusyon o organisasyon gayundin
ang lugar kung saan matatagpuan ito.
- Dapat may heading – kung para kanino ,
para sa, mula kay, paksa, petsa
- Sa katawan – sitwasyon, problema,
solusyon, paggalang o pasasalamat
- Sa konklusyon – may lagda dapat
Hal:

Mga dapat tandan sa paggamit ng adyenda

- Tiyaking ang bawat dadalo sa pulong ay

nakatanggap ng sipi ng adyenda
- Magsimula at magwakas sa tamang
oras
- Magtalaga lamang ng hindi hihigit sa
limang paka ang adyenda
- Ihanda ang mga kinakailangan na
dokumento

Mga hakbang sa pagsulat

- Nasa ikatlong panauhin dapat like 3rd

person pov
- Dapat tanungin sila kung avail ba
audience
- Gumawa ng balangkas

Kahalagahan at haba ng adyenda

- Isinasaalang alang sa oras

- Kapag mahaba nag paksa, wag Samahan
ang iba pang bansa

April 7, 2022

Momerandum –

Layunin: mag bigay ng patakaran. Magbigay ng

mabilis ng impormasyon. Mas opisyal at mas
sinusunod pag may momerandum. Mapabilis
ang palatastasan sa opisyal

Kahalagahan – hindi basta bastaa sinusulat

dapat may alam kang kaalaman upang mas
maging malinaw. Kadalasan maiksi na layunin
pakilusin ang isang tao sa isang Gawain. Hindi
nagpapaligoy ligoy.

Ibat ibang uri ng memorandum

- Pagtugon
- Komprimasyon
- Kahiligan
- Kabatiran
- Panapanahon
- Di-pormal

Nilalaman: