Modyul 3: Masinsin at Mapanuring

Pagbasa sa mga Pangunahing

Sanggunian sa
Pagdadalumat/Pagteteorya sa
Kontekstong P/Filipino
 Mga Layunin
• Maipakita ang ugnayan ng nakaraan at
kasalukuyan na sinasalamin ng mga
akdang pampanitikan.
• Maipaunawa ang kahalagahan ng wika
bilang kasangkapan sa pagpapalaya ng
kaisipan at bayan.
• Panahon bago dumating ang mga Espanyol
• Panahon ng Pananakop ng Espanya
• Panahon ng Pananakop ng Amerika
• Panahon ng Pananakop ng Hapon
• Pagbabalik ng mga Amerikano sa Pilipinas
• Pagpapalaya at Pagtatayo ng Nagsasariling
Republika
• Limitado sa mga naisulat ng mga
dayuhang mananakop ang ating kaalaman
sa kasaysayan ng bansa. Nahahati ito sa
dalawang bahagi (bipartite)
• Panahon na tayo ay nasa kadiliman, mga
barbaro, walang sariling kultura, at
atrasado.
• Panahon ng kaliwanagan kung saan
tinanggap natin ang Nuestra Maravillosa
Civilizacion (Salazar, 1983)
Ayon kay Salazar (1983), hindi totoong walang
umiiral na sibilisasyon bago dumating ang mga
Espanyol. Sinuportahan nito ang tripartite o
tatlong bahaging historikal na ideolohiya ni
Rizal:
• May sariling sibilisasyon ang Pilipinas at
may angking kaunlaran, taglay ang
kanyang kakayahan at katangian
• Pagkabulok at pag-atras ng lipunan sa
ilalim ng pamamahala ng Espanyol.
Pagkawala ng kabutihang sibiko at
pagkalulong sa bisyo. Kanser sa lipunan
sa huling bahagi ng ika-19 na siglo.
• Paglaya ng malikhaing pwersa ng ating
lahi sa pagkamit ng kalayaan. Maaaring sa
pamamagitan ng rebolusyon o sa
pamamagitan ng reporma.
Sa akda ni San Juan na “Kontra-
Modernidad: Pakikipagsapalaran sa
Pagtuklas ng Sarili Nating Mapagpalayang
Kabihasnan” ay tinalakay niya ang landas
na tinatahak ng Pilipinas tungo sa
kasalukuyang modernidad nito.
• Naniniwala siya na “ang kulturang modernidad
ng Pilipinas ay hindi isang paralisadong ideya
kundi isang proseso, isang nililikhang gawain na
nakaangkla sa nakalipas na karanasan na
siyang ugat at binhi ng niyayaring estruktura ng
bagong mapagpalayang kaayusan” (San Juan,
2017)
• Isinulat si Rizal ng Anotasyon sa
Sucesos De Las Islas Filipinas
ni Antonio de Morga (1980) upang
pabulaanan ang mga maling
pag-unawa sa kultura ng mga
Pilipino
• Si Andres Bonifacio ay isinulat
Ang Dapat Mabatid ng mga
Tagalog (1986) upang ipakita na
may sibilisasyon na ang bansa
bago dumating ang mga
Espanyol.
• Malakolonyal dahil sa kahit pa sinasabing
malaya na ang Pilipinas ay patuloy na
nilalabag ng United Sates ang soberanya
ng bansa at tinitiyak nila na patuloy nilang
makokontrol ang ekonomiya, politika,
kultura, militar, at ugnayang panlabas ng
bansa.
• Malapyudal na bunga ng pagkakasanib ng
dayuhang monopolyong kapitalismo at
katutubong pyudalismo na nagresulta sa
pagkalusaw ng isang ekonomiyang nakasasapat
sa sarili at napalitan ng isang ekonomiyang
pangkalakal.
• Pinipigil nito ang pag-unlad ng isang
pambansang kapitalismo at pinamalaging
mahirap ang malawak na masa upang
makakuha mula sa kanila ng murang lakas
paggawa at murang hilaw na materyales.
• Pinipigil nito ang pag-unlad ng isang
pambansang kapitalismo at pinamalaging
mahirap ang malawak na masa upang
makakuha mula sa kanila ng murang lakas
paggawa at murang hilaw na materyales.
• Ayon kay Salazar sa pamamagitan ng pantayong
pananaw, isinulat niya ang bagong Balangkas ng
Kasaysayan ng Kapilipinuhan, ipinaliwanag niya na “Ang
buod ng pantayong pananaw ay nasa panloob na
pagkakaugnay-ugnay at pag-uugnay ng mga katangian,
halagahin, kaalaman, karunungan, hangarin, kaugalian,
pag-aasal at karanasan ng isang kabuuang
pangkalinangan--
• kabuuang nababalot , at ipinapahayag sa
pamamagitan ng isang wika; ibig sabihin,
sa loob ng isang nagsasariling
talastasan/diskursong pangkalinangan o
pangkabihasnan.” (Salazar, 2004
Salazar ang pagtalakay sa kasaysayan ng
bansa sa tatlong panahon o bahagi:
• Pamayanan (h-k 500,000/250,00
BK-1588 MK)-
• Bayan (1588-1913)-
• Bansa (1913-kasalukuyan)-
• Patuloy rin na nagbabagong-hugis ang
kontemporaryong kabihasnan ng Pilipinas,
kung kaya’t ayon kay San Juan (2017) ay
nakikipagsapalaran ang sinuman ang
nagnanais na suriin ang mabilis na
pagbabago ng ating lipunan. Ang tema ng
modernidad ng bansa ay sinasabing
historikal at may oryentasyong
pangmadla.
• Maging sa mga awitin ni Francis M. ay
litaw ang kamalayan na nakaugat sa
nakaraan. Sa kabila ng pagiging banyaga
ng porma ng kanyang musika, ang
kanyang mga awitin ay nakasulat sa
wikang Filipino tulad ng “Mga Kababayan
Ko” at “Ito ang Gusto Ko” ay nagtataglay
ng mensaheng angkop sa kondisyong
Pilipino.
 Ang Wika Bilang Mahalagang
Salik ng Pagbabagong Panlipunan
• Sa anumang kilusang mapagpalaya,
pangunahing sandata ang wika. Ito ang
naging sentro ng pagtalakay ni Monico
Atienza (1992) sa kanyang akdang Filipino
ng Kilusang Pambansa-Demokratiko at
Pulitika sa Pambansang Wika.
• Malaki ang papel na ginagampanan
ng wikang Filipino sa pagmumulat sa
mamamayan, dahil ito ay hango sa
mga katutubong wika na nagtataglay
ng likas na katangian ng ating bansa.
• Bahagi ng pagsusulong at paggamit ng wikang
Pilipino ang ipaglaban sa mga ipinatutupad na
patakaran sa ilalim ng neoliberalismo. Hindi
magiging matagumpay ang paglalaganap ng
kaisipang Filipino kung ang mismong wika na
giangamit para ipahayag ito ang unti-unting
pinapatay sa akademya.
• Sa ilalim ng CHED Memorandum Order (CMO)
No. 2 series of 2013, isa ang mga asignaturang
Filipino sa inalis sa General Education
Curriculum para sa mga mag-aaral sa kolehiyo.
Sa pamamagitan ng mga pagkilos na
pinangunahan ng Tanggol Wika at panawagan
na ideklarang labag sa Konstitusyon ang CMO
No.20 S. 2013 ay naglabas ng temporary
restraining order (TRO) ang Korte Suprema
laban dito.
• Makalipas ang apat na taon ay naglabas ng
desisyon ang korte Suprema na legal ang
pagpapatupad ng Kto12 at lahat ng mga
patakaran na kaugnay nito. Dahil dito, inalis ang
TRO sa pagpaptupad ng CMO 20 S. 2013, kung
kaya nagsampa ng motion for reconsideration
(MR) ang Tanggol Wika upang muling
pag-aralan ng hukuman ang kanilang naging
desisyon at magsagawa ng oral arguments para
dito.