Dziedzictwo kultury greckiej – podsumowanie

Wprowadzenie
Przeczytaj
Film edukacyjny
Sprawdź się
Dla nauczyciela

Bibliografia:

Herbert Zbigniew, Labirynt nad morzem, Warszawa 2000.

 Dziedzictwo kultury greckiej – podsumowanie

Kariatydy (podpory w kształcie postaci kobiecej) na ateńskim Akropolu.

Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Dzieje starożytnej Grecji mają swój początek w II tysiącleciu p.n.e., kiedy na tych terenach
pojawiły się ludy Jonów, Achajów i Dorów. Pierwszymi wielkimi cywilizacjami greckimi były
rozwijająca się na Krecie kultura minojska oraz kultura mykeńska. Ich upadek nastąpił ok.
XII w. p.n.e., a wraz z nim rozpoczął się okres, który historycy nazywają wiekami ciemnymi.

W historii starożytnej Grecji szczególne miejsce zajmują dwa państwa‐miasta (poleis): Ateny
i Sparta. Mimo dzielących ich mieszkańców różnic w obyczajach, sprawowaniu władzy czy
wychowaniu wszystkich Hellenów łączyły poczucie własnej wspólnoty i więzy kultury,
religii oraz języka. Dorobek kultury antycznej Grecji stanowi ważną część światowego
dziedzictwa, jej cywilizacja odcisnęła piętno na wielu najróżniejszych płaszczyznach – od
sztuki, przez filozofię i naukę, po politykę.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Twoje cele

Scharakteryzujesz osiągnięcia Greków w dziedzinie literatury, filozofii i sztuk

pięknych.
Przeanalizujesz, jaką rolę w życiu Greków odgrywał sport.
Wskażesz wpływy kultury greckiej we współczesnym świecie.
Przeczytaj

Grecja – kolebka kultury europejskiej

Starożytną Grecję bez wątpienia można nazwać kolebką cywilizacji europejskiej. Największy
jej rozkwit przypada na okres klasyczny (V–IV w. p. n. e.). Po podbojach Aleksandra
Wielkiego zaczęła się jej intensywna ekspansja na Bliski Wschód, później została jednak
wyparta przez kulturę islamu. Za pośrednictwem imperium rzymskiego wpływy cywilizacji
greckiej rozprzestrzeniły się natomiast w zachodniej Europie, a po jego upadku – także
wschodniej, co trwale zmieniło oblicze kontynentu.

Ważniejsze krainy historyczne starożytnej Grecji.

Sprawdź, w których krainach znajdowały się stworzone przez Hellenów cuda świata.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie Getoryk, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Należy wspomnieć o osiągnięciach Greków w dziedzinie literatury. Poetyka Arystotelesa

położyła podwaliny pod wyodrębnienie trzech głównych gatunków literackich: liryki, epiki
i dramatu. Grecy stworzyli też używane do dziś miary wierszowe. Wśród twórców na
szczególną uwagę zasługuje wspomniany przez Arystotelesa Homer. Już starożytni uważali
go za najwybitniejszego „poważnego” twórcę. Jego dwa eposy: Iliada i Odyseja należą do
najstarszych zabytków literatury europejskiej. Były one inspiracją dla wielu późniejszych
twórców, zarówno pod względem formy – czego przykładem jest choćby Pan Tadeusz
Adama Mickiewicza – jak i treści. Niezliczona liczba utworów plastycznych, literackich,
muzycznych, filmowych, a nawet komiksów i gier komputerowych porusza tematykę wojny
trojańskiej czy szerzej – mitologii greckiej.
Kolejnym ważnym wkładem Greków
w kulturę Europy był teatr. Zarówno
tragedia, jak i komedia narodziły się
z improwizacji, czyli początkowo
spontanicznych, a później rytualnych
czynności wykonywanych podczas
uroczystości ku czci Dionizosa – boga
płodności, wina, i ekstatycznej zabawy. Teatr
wyłonił się z wyśpiewywanych podczas
takich uroczystości dialogów – między
prowadzącym procesje koryfeuszem (z roli tej
wyłonił się potem pierwszy aktor) a resztą
uczestników, tworzącą chór. Liczba aktorów
wzrosła z czasem do trzech, wprowadzono
stroje i maski, zaczęto budować wielkie
Homer i jego przewodnik, obraz Williama-Adolphe’a
teatry, a nawet specjalne maszyny
Bouguereau z 1874 r.
urozmaicające widowisko. Dzieła greckich Źródło: William-Adolphe Bouguereau (1825–1905),
twórców, takich jak Sofokles, Ajschylos czy Wikimedia Commons.
Eurypides, do dziś należą do klasyki gatunku
i miały wielki wpływ na rozwój teatru nowożytnego.

Grecki teatr w Milecie z II w. n.e.

Jak nazywa się plac, na którym występował chór?
Źródło: Radomil, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Greckie umiłowanie mądrości

Warto pamiętać, że Arystoteles nie zajmował się jedynie literaturą. Już same tytuły jego
dzieł wiele mówią o ich tematyce. Polityka, Metafizyka czy Retoryka do dziś są
wykorzystywane w wielu naukach społecznych i humanistycznych. Arystoteles przeszedł
jednak do historii głównie jako filozof. Był on uczniem Platona, który z kolei uczył się
u Sokratesa.

Platon i Arystoteles, fragment fresku Szkoła ateńska Rafaela San ego, znajdującego się na ścianie jednej z sal
papieskiego Pałacu Apostolskiego w Watykanie.
Źródło: Raphael (1483–1520), Palazzo Apostolico, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Jak pisze Platon, Sokrates podawał w wątpliwość słowa wyroczni w Delfach, a przynajmniej
chciał osobiście sprawdzić ich prawdziwość. Właśnie kwestionowanie prawd objawionych
przez bogów, poszukiwanie prawdziwej wiedzy o tym, „co piękne i dobre”, legło u podstaw
europejskiej filozofii. Starożytni Grecy w późniejszych czasach stworzyli kilka szkół
filozoficznych: stoicką, epikurejską, cynicką. Także przed Sokratesem działało wielu tzw.
filozofów przyrody, jak Pitagoras, Tales, Heraklit i Demokryt. Myśl starożytnych (zwłaszcza
Platona i Arystotelesa) inspirowała wielu myślicieli późniejszych epok. Nie do przecenienia
jest również stworzona przez Greków koncepcja dialektyki i argumentacji, którą do dziś
stosuje się w dyskursie publicznym.

Greckie umiłowanie piękna

Mieszkańcy Hellady mieli też znaczne osiągnięcia w sztukach plastycznych. Najbardziej
trwałe okazały się dzieła architektury. Jako przykład można podać tu świątynię Partenon
w Atenach (na ilustracji poniżej), której sklepienie opiera się na potężnych kolumnach.
Grecy stworzyli trzy podstawowe style kolumn: koryncki, joński i dorycki. Były one
stosowane w wielu późniejszych budowlach (renesansowych, klasycystycznych), a także
obecnie – jeśli nie w celach konstrukcyjnych, to ozdobnych.

Partenon. Przykładem jakiego porządku jest ta świątynia?

Źródło: Harrieta171, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

O rozwoju sztuki greckiej najlepiej świadczy fakt, że spośród siedmiu cudów świata aż pięć
stworzyli Hellenowie. Mauzoleum w Halikarnasie, Artemizjon w Efezie i latarnia morska na
Faros były arcydziełami architektury, a kolos z Rodos i posąg Zeusa w Olimpii – rzeźbami.


Pozostałości po Mauzoleum w Halikarnasie.
 Źródło: Patrickneil, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Oprócz Myrona, autora słynnego Dyskobola, na uwagę zasługuje działający w tym samym
okresie Fidiasz – twórca wspomnianego posągu Zeusa, który brał też udział w budowie
Partenonu. Zbadał on i ustalił proporcje ludzkiego ciała, z jego rozważań korzystali późniejsi
artyści. Było to podyktowane chęcią jak najwierniejszego odwzorowania rzeczywistości.

Olimpiady dawniej i dziś

Rzymska kopia Dyskobola z Muzeum Narodowego
w Rzymie. Sportowiec przedstawiony jest
w momencie tuż przed wyrzuceniem dysku. Myron,
rzeźbiąc postać, wziął pod uwagę grecki kanon
piękna.
Źródło: Livioandronico2013 (fotograf), licencja: CC BY-SA
4.0.
Wspomniany już Dyskobol dostarcza
informacji o rozwoju jeszcze jednej dziedziny
kultury – sportu. Oprócz rzutu dyskiem
Grecy uprawiali wiele innych dyscyplin: rzut
oszczepem, skoki, biegi, zapasy, wyścigi
rydwanów. Jako pierwsi zaczęli wyprawiać
regularne igrzyska, w których udział brali
przedstawiciele różnych poleis. Igrzyska
wywodziły się z uroczystości religijnych.
Najbardziej znane odbywały się w Olimpii,
stanowiły one nawet podstawę pomiaru
czasu. Najdobitniej świadczy to o ważnej roli
sportu w życiu starożytnych Hellenów,
wyróżniającej kulturę grecką. Choć rozwój
sportu został w dużej mierze zahamowany
przez Rzymian, zwłaszcza po przyjęciu
chrześcijaństwa, to jednak idea igrzysk
olimpijskich przetrwała i odrodziła się pod
koniec XIX w. Są one organizowane do dziś.
Amfora przedstawiająca biegaczy w konkurencji hoplites, czyli biegu w uzbrojeniu.
Z czym kojarzy ci się słowo „hoplita”?
Źródło: Ma hiasKabel (fotograf), Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.5.

Recepcja kultury antycznej Grecji

W większości przypadków Rzymianie przyjmowali kulturę grecką (świadczy o tym choćby
wykonanie kopii greckiego Dyskobola) i pomagali tym samym w jej rozpowszechnianiu na
Starym Kontynencie. Przyjęcie chrześcijaństwa przyniosło niewielkie zmiany. Co prawda
część dzieł została zniszczona lub odrzucona jako „pogańskie”, jednak chrześcijanie
adaptowali świątynie na kościoły, a w filozofii opierali się na koncepcjach Platona
i Arystotelesa. Wraz z chrystianizacją Europy Wschodniej na te tereny docierała także
kultura grecka (a raczej grecko‐rzymska, gdyż zlały się one w jedno). Po pewnym zastoju
w okresie średniowiecza powróciła ona do łask w renesansie i od tego czasu motywy
mitologiczne w sztuce pojawiają się niemal równie często jak biblijne.

Na koniec warto wspomnieć osiągnięciach Greków w naukach ścisłych: matematyce

i przyrodzie (Archimedes – twórca prawa wyporu płynów), astronomii (model
heliocentryczny Arystarcha z Samos), medycyny (do dziś składana przez lekarzy przysięga
Hipokratesa). Wypracowana przez Ateńczyków demokracja była wzorem dla wielu
współczesnych państw. Herodot stworzył natomiast podstawy historii i geografii.
Zamyślony Archimedes.
Na czym polega prawo Archimedesa?
Źródło: Domenico Fe , ok. 1620, Gemäldegalerie Alte Meister, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Trudno przecenić wpływ cywilizacji greckiej na kształt dzisiejszej Europy. Starożytni

Hellenowie stworzyli podstawy praktycznie każdej dziedziny kultury. Oczywiście sami
również ulegali wpływom – sztuk plastycznych uczyli się najpewniej od Persów, astronomii
od Egipcjan, a pismo przejęli od Fenicjan. Jednak to oni rozpropagowali te osiągnięcia
i wynalazki w Europie – samodzielnie (np. podczas wielkiej kolonizacji) lub za
pośrednictwem Rzymian. Wieloletnia dominacja kulturalna Greków sprawiła, że ich wersja
kultury stała się dominująca, i nawet chrześcijaństwo niewiele mogło tu zmienić, ponieważ
wpływy greckie były silnie zakorzenione. Bez wątpienia cywilizacja europejska wyglądałaby
zupełnie inaczej, gdyby nie starożytni mieszkańcy Hellady.
Platon (427 p.n.e. – 347 p.n.e.) – grecki
filozof z Aten, uczeń Sokratesa. Był twórcą
systemu filozoficznego zwanego obecnie
idealizmem platońskim.

Arystoteles (384 p.n.e. – 322 p.n.e.) –

grecki filozof, uczeń Platona. Autor takich
dzieł jak Fizyka, Metafizyka, Polityka,
Retoryka i Poetyka.

Sokrates (470 p.n.e. – 399 p.n.e.) – grecki

filozof z Aten, uważany za najważniejszego
myśliciela w starożytności
 myśliciela w starożytności.
Fidiasz (490 p.n.e. – 430 p.n.e.) – rzeźbiarz
grecki z Aten, uważany za
najwybitniejszego przedstawiciela greckiej
rzeźby okresu klasycznego. Autor posągu
Zeusa w Olimpii.
Myron – jeden z najwybitniejszych
rzeźbiarzy greckich, urodzony w Beocji,
tworzący w Atenach w latach 480–445
p.n.e. Autor m.in. Dyskobola.

Homer (VIII w. p.n.e.) – grecki pieśniarz

wędrowny, epik, śpiewak i recytator.
Najstarszy znany z imienia europejski
poeta, uważa się go za ojca poezji epickiej.
Autor eposów o wojnie trojańskiej: Iliady
i Odysei.

Słownik
polis (l. mn. poleis)

(gr.) nazwa miasta‐państwa w starożytnej Grecji, gdzie wszystkie ważne decyzje

podejmowane były przez zgromadzenie ludowe

koryfeusz

(z łac. coryphaeus, gr. koryphaios od koryphe – wierzchołek) przewodnik chóru

w starogreckim teatrze, on również wypowiadał najtrudniejsze kwestie w sztuce;
obecnie tak określa się wybitną, zasłużoną osobę

dialektyka

(z gr. dialektike – sztuka dyskutowania) w starożytności sztuka argumentacji prowadząca

do potwierdzenia lub zakwestionowania tezy; nauka o mechanizmach i sposobach
rozumowania, uczyła poprawnej metody dowodzenia

świątynia Artemidy w Efezie (Artemizjon)

dla starożytnych Greków jeden z siedmiu cudów świata, stanowiła największą ozdobę
Efezu w Azji Mniejszej; wybudowana ok. 560 r. p.n.e. przez króla Lidii Krezusa, spalona
w 356 r. p.n.e. przez szewca Herostratesa, odbudowana ok. 260 r. p.n.e., w 262 r. n.e.
zniszczona ostatecznie przez Gotów

posąg Zeusa w Olimpii

rzeźba zaliczana przez starożytnych Greków do siedmiu cudów świata, przedstawiała

siedzącego na tronie Zeusa o poważnym i dostojnym obliczu; posąg ten wykonał Fidiasz
w latach 437–432 p.n.e., znajdował się w świątyni w Olimpii; uległ zniszczeniu na skutek
pożaru w roku 426 n.e.

Mauzoleum w Halikarnasie

jeden z siedmiu antycznych cudów świata, był to grobowiec Mauzolosa, perskiego

satrapy Karii, wzniesiony ok. 350 r. p.n.e., zaprojektowany przez architektów greckich na
polecenie królowej wdowy – Artemizji; nie przetrwał do naszych czasów

kolos z Rodos

olbrzymich rozmiarów posąg Heliosa, greckiego boga słońca, wybudowany w latach 294–
282 p.n.e. z brązu i ustawiony u wejścia do portu Rodos; zaliczany do siedmiu cudów
świata starożytnego; zniszczony w wyniku trzęsienia ziemi w 226 p.n.e.

latarnia morska na Faros

zbudowana ok. 280 r. p.n.e. na polecenie Ptolemeusza I na wyspie Faros koło Aleksandrii;
uważano ją za jeden ze starożytnych cudów świata; ostatecznie zniszczona na skutek
trzęsienia ziemi w 1375 r.; pozostałe po niej ruiny zniknęły, kiedy w 1480 r. sułtan Egiptu
użył ich do budowy w tym miejscu fortu

filozofia

(z gr. filos – miłośnik + sofia – mądrość) systematyczne i krytyczne rozważania na temat

podstawowych problemów i idei, dążące do poznania ich istoty, a także do całościowego
zrozumienia świata
 Partenon

świątynia Ateny na Akropolu w Atenach, zbudowana w latach 447–432 p.n.e.

Hellada

ogólna nazwa starożytnej Grecji; pierwotnie tą nazwą określano ziemie na południu

Tesalii, zamieszkane przez plemię Hellenów

wielka kolonizacja

ruch osadniczy organizowany przez małe greckie miasta‐państwa (poleis); kolonizacja

obejmowała wybrzeża Morza Śródziemnego i Morza Czarnego od VIII do VI w. p.n.e.

Słowa kluczowe
starożytność, starożytna Grecja, Sparta, Ateny, filozofia grecka, teatr starożytny, sport,
olimpiada, igrzyska olimpijskie, kultura starożytnej Grecji

Bibliografia
D. Musiał, Świat grecki. Od Homera do Kleopatry, Warszawa 2008.

Słownik kultury antycznej, red. R. Kulesza, Warszawa 2012.

Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1997.

W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, Warszawa 2005.

G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 1–5, tłum. E.I. Zieliński, Lublin 1999.

Film edukacyjny

Polecenie 1

Zapoznaj się z poniższymi filmami i wykonaj kolejne polecenia.

Film dostępny pod adresem h ps://zpe.gov.pl/a/Dt5V07N5s

Film nawiązujący do treści materiału

Film dostępny pod adresem h ps://zpe.gov.pl/a/Dt5V07N5s

Film nawiązujący do treści materiału

Polecenie 2

Udowodnij, że korzenie kultury europejskiej sięgają czasów antycznej Grecji.

Twoja odpowiedź

Polecenie 3

Opisz, w jaki sposób możemy współcześnie dbać o dziedzictwo cywilizacji i kultury starożytnej
Grecji.

Twoja odpowiedź
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸
Dokończ zdania – uzupełnij luki.

Współczesny uniwersytet przypomina swym charakterem założoną w starożytnej Grecji

.
Współczesne igrzyska olimpijskie nawiązują do antycznych uroczystości religijnych, z których
najbardziej znane odbywały się w .
Teatr grecki narodził się z występów podczas uroczystości ku czci .

Ćwiczenie 2 輸

Wskaż właściwe dokończenie zdania.

Uważa się, że liczba pi (stała matematyczna) została pierwszy raz obliczona przez…

 Arystotelesa.

 Sokratesa.

 Archimedesa.

 Platona.
Ćwiczenie 3 醙
Wskaż zasady, które są dziedzictwem starożytnej Grecji we współczesnej Europie.

 ostracyzm

 prawo do bycia wybieranym na urzędy

 struktura społeczna

 prawo obywateli do inicjatywy ustawodawczej

 powszechne prawo obywateli do uczestniczenia w życiu politycznym

 ochrona prywatności
Ćwiczenie 4 醙
Przyporządkuj do każdego z opisów imię greckiego filozofa, zwolennika danego poglądu.

„Każdy człowiek posiada intuicyjną

wiedzę o dobru. Aby być dobrym,
trzeba wiedzieć, czym jest dobro
Zenon z Ki on
(intelektualizm etyczny). Dobro ma
charakter absolutny i niezależny od
istniejących struktur społecznych.”

„Cała materia składa się z atomów,

wypełniających próżnię, wszystko
w świecie jest konieczne
i uwarunkowane w ciągu przyczynowo-
Demokryt z Abdery
skutkowym. W przyrodzie nie ma
celowości, nie istnieją bogowie ani
duchy, jest tylko materia
i przyczynowość.”

„Wszystko jest z wody, woda oznacza

życie, świat miał początek w wodzie i to Sokrates
ona jest zasadą rzeczywistości (arche).”

„ Świat ma organiczną budowę,

a zasady nim rządzące nie podlegają
zmianie. Należy zatem bezwarunkowo
się im podporządkować, pogodzić się Tales z Miletu
z tym, co niesie życie, zaakceptować
nieuniknioność śmierci i dążyć ku
ataraksji (niewzruszoności).”
Ćwiczenie 5 醙

Przyjrzyj się poniższej fotografii, a następnie na jej podstawie uzasadnij, że artystyczne

osiągnięcie starożytnych Greków stało się kanonem w późniejszych wiekach.

Belweder w Warszawie, w XX w. siedziba prezydenta Polski.

Źródło: Wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Twoja odpowiedź
Ćwiczenie 6 難

Uzasadnij, że zasada obowiązująca w zawodzie, którego atrybut został przedstawiony na

poniższym zdjęciu, wywodzi się ze starożytnej Grecji.

Fotografia przyrządu.
Źródło: Wikipedia.org, domena publiczna.

Twoja odpowiedź
Ćwiczenie 7 難

Rozstrzygnij, czy osiągnięcie starożytnych Greków, do którego nawiązuje budowla

zaprezentowana na poniższej ilustracji, znalazło swoje odzwierciedlenie w późniejszych
wiekach. Uzasadnij odpowiedź.

Fotografia źródła z epoki.

Źródło: Wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Tak Nie
 

Uzasadnienie
Ćwiczenie 8 難

Rozstrzygnij, czy przedstawiona graficznie na poniższej ilustracji forma głosowania nawiązuje

do osiągnięcia starożytnej Grecji. Uzasadnij odpowiedź.

Referendum w Polsce w 1997 r. w sprawie przyjęcia nowej konstytucji, wyniki w województwach. Kolor
fioletowy – procent odpowiedzi „tak” powyżej 50% (jasnofioletowy – powyżej 50%, ciemnofioletowy –
powyżej 60%), kolory żółty i pomarańczowy – procent odpowiedzi „nie” powyżej 50% (żółty – powyżej 50%,
ciemnopomarańczowy – powyżej 60%, jasnopomarańczowy – powyżej 70%).
Źródło: Aight 2009, Wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 4.0.

Tak Nie
 

Uzasadnienie
Ćwiczenie 9 難

Zapoznaj się z poniższymi źródłami, a następnie wykonaj kolejne polecenia.

Źródło A

“
Zbigniew Herbert

Labirynt nad morzem

Jedyną materialną nagrodą dla zwycięzcy był wieniec z gałązek oliwki –

nie jakiejkolwiek przydrożnej – lecz zerwanych z drzewa kallistefanos,
które Herakles przywiózł z kraju Hiperborejczyków. To wskazuje na
związek […] z kultami wegetacji. W szczególności bieg, rytmiczne
uderzanie nagimi stopami o ziemię miało pobudzić uśpione jej siły
rozrodcze. […]

Pierwotnym źródłem […] były zapasy na śmierć i życie. Nie należy sobie
jednak wyobrażać, że w epoce klasycznej zniknął zupełnie element
ryzyka. Zawody nie były tylko pokazem siły i piękna, ale także grą
o najwyższą stawkę. Szczególnie niebezpieczne były wyścigi
kwadryg; […] w 462 r. przed Chr. tylko jedna doszła cało do mety. […]

Olimpia obok Delf była symbolem wszystkich Hellenów. Na czas

trwania zawodów ambasadorowie zwani theoroi ogłaszali pokój
i skłócone miasta o różnych ustrojach, dialektach i obyczajach
oddychały szeroko powietrzem wspólnej, odnalezionej ojczyzny.

Źródło: Zbigniew Herbert, Labirynt nad morzem, Warszawa 2000, s. 77–78.

Źródło B
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Rozstrzygnij, czy symbol przedstawiony jako źródło B nawiązuje do wydarzeń opisanych

w źródle A. Uzasadnij odpowiedź.

Tak Nie
 

Uzasadnienie
Dla nauczyciela

Autor: Martyna Wojtowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Dziedzictwo kultury greckiej – podsumowanie

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
III. Świat starożytnych Greków. Uczeń:
5) rozpoznaje osiągnięcia kulturowe starożytnych Greków.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

opisuje osiągnięcia starożytnych Greków w dziedzinie literatury, filozofii i sztuk

pięknych;
wyjaśnia rolę sportu oraz igrzysk w życiu Greków;
wymienia najważniejszych twórców i filozofów antycznej Grecji;
przedstawia przykłady wpływu starożytnej kultury greckiej na cywilizację europejską.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

analiza materiału źródłowego (porównawcza);
 dyskusja;
mapa myśli.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie najważniejsze zagadnienia związane

z poznaną wcześniej kulturą i cywilizacją starożytnej Grecji. Jednocześnie loguje się na
platformie i udostępnia uczniom e‐materiał „Dziedzictwo kultury greckiej –
podsumowanie”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”
tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu.

Wyświetla na tablicy temat lekcji.
2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika
raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć
zapoznali się z udostępnionym e‐materiałem. Prowadzący poleca jednemu z uczniów,
aby krótko przedstawił, czego dotyczy określenie „starożytna Grecja” – jakich terenów
i przedziału czasowego? W razie potrzeby uzupełnia wypowiedź ucznia.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Wybrana osoba czyta polecenie 2:

„Udowodnij, że korzenie kultury europejskiej sięgają czasów antycznej Grecji”. Po
zapoznaniu się z materiałem uczniowie dzielą się na czteroosobowe grupy
i opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub
zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali
uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia
informacje.
 2. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”.
Zapowiada uczniom, że wspólnie będą rozwiązywać ćwiczenia od 1 do 8 – od prostych
po trudniejsze. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym
poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na przygotowanie się, a następnie
ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, proponując
swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne
informacje.
3. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji
„Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zachęca uczniów, aby podsumowali swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy

myśli, pracując wciąż w ustalonych wcześniej grupach. Każda grupa na środku kartki
A4 wpisuje główne hasło „Dziedzictwo kultury greckiej” i rysuje gałęzie mapy. Powinny
rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną
umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli
lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Po wykonaniu
pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy
myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.
2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Może
ocenić pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie 9 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Przygotuj prezentację, w której przedstawisz najważniejsze twoim zdaniem przykłady
dziedzictwa kultury greckiej we współczesnym świecie.

Materiały pomocnicze:

D. Musiał, Świat grecki. Od Homera do Kleopatry, Warszawa 2008.

Słownik kultury antycznej, red. R. Kulesza, Warszawa 2012.

Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1997.

W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, Warszawa 2005.

G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 1–5, tłum. E.I. Zieliński, Lublin 1999.

Wskazówki metodyczne:

Treści zawarte w filmach edukacyjnych uczeń może wykorzystać podczas

przygotowywania prezentacji będącej pracą domową. Filmy można także wykorzystać
podczas zajęć poświęconych kulturze starożytnej i związkom kultury greckiej i rzymskiej.