Đánh giá về sức mạnh của chủ nghĩa anh hùng cách mạng (thực chất là sức

mạnh truyền thống yêu nước Việt Nam được nâng lên tầm cao mới trong thời
đại Hồ Chí Minh) đối với thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước,
tại Đại hội lần thứ IV (12-1976), Đảng ta đã khẳng định: “Năm tháng sẽ trôi
qua, nhưng thắng lợi của nhân dân ta trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ,
cứu nước mãi mãi được ghi vào lịch sử của dân tộc như một trong những trang
chói lọi nhất, một biểu tượng sáng ngời về sự toàn thắng của chủ nghĩa anh
hùng cách mạng và trí tuệ con người, đi vào lịch sử thế giới như một chiến
công vĩ đại của thế kỷ XX, một sự kiện có tầm quan trọng quốc tế to lớn và
mang tính thời đại sâu sắc”(1)

Chiến thắng 30-4-1975 là một trong những mốc son chói lọi nhất trong lịch sử
dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Ảnh: Mai Hưởng/TTXVN.
Trong hệ giá trị truyền thống dân tộc Việt Nam, yêu nước là giá trị nổi bật và
cơ bản nhất, là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và
giữ nước của dân tộc. Đối với người Việt Nam, yêu nước là tình cảm thiêng
liêng, là cái chi phối và là thước đo đạo lý làm người, bao gồm nhân phẩm,
danh dự, lẽ sống, nghĩa vụ, lương tâm và hạnh phúc của con người. Giá trị
đó được hình thành và phát triển trong suốt chiều sâu lịch sử dựng nước và giữ
nước, được kết tinh, lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác. Yêu nước của
người Việt Nam không chỉ là phẩm chất tinh thần luôn được hun đúc thành
truyền thống và hơn thế trở thành chủ nghĩa yêu nước Việt Nam, thành sức
mạnh tinh thần, “năng lực nội sinh” luôn thường trực trong lòng dân tộc, là
nguồn lực không bao giờ cạn, bảo đảm cho sự trường tồn của đất nước qua mọi
biến thiên của lịch sử. Nói về yêu nước truyền thống, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
đánh giá: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý
báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại
sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự
nguy hiểm khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước. Lịch sử
ta có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta”.(2)

Tuy nhiên, cũng cần nhận thức rõ yêu nước truyền thống chỉ là năng lực nội
sinh, tiềm tàng trong lòng dân tộc. Để yêu nước truyền thống phát huy được vai
trò to lớn của nó thì phải đặt trong bối cảnh của thời đại, phù hợp với xu thế
phát triển tất yếu của lịch sử. Thực tiễn lịch sử dân tộc cuối thế kỷ 19 đầu thế
kỷ 20 đã minh chứng, sự thất bại của các phong trào yêu nước chống thực dân
Pháp xâm lược chính là do gắn với ý thức hệ phong kiến, tư sản hoặc tiểu tư
sản, là những ý thức hệ đã lỗi thời khi mà thời đại mới đã được mở ra từ Cách
mạng Tháng Mười Nga năm 1917. Vì thế để nhận thức đầy đủ, sâu sắc về sức
mạnh của truyền thống yêu nước Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ,
cứu nước, cần tiếp cận yêu nước với tính cách là giá trị truyền thống được kế
thừa, có sự phát triển nhảy vọt về chất trong thời đại mới, gắn liền với vai trò
lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó
là yêu nước dựa chắc trên lập trường, lợi ích của giai cấp công nhân, thống nhất
với lợi ích cơ bản của nhân dân lao động và của cả dân tộc, được Chủ tịch Hồ
Chí Minh đặt nền móng và cùng với Đảng ta khơi dậy, phát huy trong suốt quá
trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Từ cách tiếp cận trên, giúp chúng ta lý giải, nhận thức đầy đủ, sâu sắc sức
mạnh truyền thống yêu nước Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu
nước trên các mặt chủ yếu:

Một là, truyền thống yêu nước Việt Nam là nhân tố cơ bản, tạo nên sức
mạnh chính trị-tinh thần, thực chất là sức mạnh nhân tố con người
trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Yêu nước của người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là
yêu nước truyền thống, song đã được nâng lên tầm cao mới, do được tiếp thêm
sinh lực và được định hướng bởi mục tiêu lý tưởng của giai cấp công nhân. Vì
vậy, yêu nước đã được phát huy đến mức cao nhất, thể hiện ở tinh thần, ý chí:
“Không có gì quý hơn độc lập, tự do”, “Dù có đốt cháy cả dãy Trường Sơn
cũng phải giành cho được độc lập”, “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng
giặc Mỹ xâm lược”; bằng hành động cách mạng qua các phong trào: “Thanh
niên ba sẵn sàng”, “Phụ nữ ba đảm đang”, “Tay cày, tay súng”, “Tay búa, tay
súng”; “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, “Xẻ dọc
Trường Sơn đi cứu nước...”. Yêu nước đó đã trở thành nhân tố cơ bản tạo nên
sức mạnh chính trị-tinh thần, thực chất là sức mạnh nhân tố con người, đã giúp
toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta vượt qua mọi gian khổ, hy sinh trong suốt
quá trình kháng chiến lâu dài, gian khổ, kết thúc bằng cuộc Tổng tiến công nổi
dậy mùa Xuân 1975, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, đưa sự
nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc đến đích thắng lợi cuối cùng.
Nghị quyết Ðại hội lần thứ IV (12-1976) của Ðảng đã khẳng định: “Ðó là thắng
lợi của cuộc chiến đấu đầy gian khổ, hy sinh, ngoan cường và bền bỉ, anh dũng
và thông minh, của nhân dân và quân đội cả nước, đặc biệt là các đảng bộ miền
Nam, các cán bộ và chiến sĩ công tác ở miền Nam và hàng chục triệu đồng bào
yêu nước chiến đấu trên tuyến đầu Tổ quốc đã luôn nêu cao tấm gương kiên
cường, bất khuất hơn 30 năm dưới ách quân xâm lược. Ðó là thắng lợi của xã
hội chủ nghĩa ở miền Bắc, thắng lợi của đồng bào miền Bắc vừa tự xây dựng,
vừa chiến đấu để bảo vệ hậu phương lớn của cả nước, đồng thời động viên
ngày càng nhiều sức người, sức của để đánh Mỹ, cứu nước ở tiền tuyến lớn
miền Nam, một lòng một dạ vì miền Nam ruột thịt”.(3) Maicơn Mắc Lia, nhà
sử học người Mỹ, trong cuốn “Việt Nam-cuộc chiến tranh mười nghìn ngày”
đã nhận xét: “Lịch sử phải đánh giá họ (người Việt Nam-miền Nam cũng như
miền Bắc) cao nhất về sức chiến đấu ngoan cường và dũng cảm của con
người”.

Hai là, truyền thống yêu nước Việt Nam là cơ sở cơ bản để xây dựng và
phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong cuộc kháng
chiến chống Mỹ, cứu nước.

Yêu nước của người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước
thể hiện khát vọng lớn lao và lợi ích cơ bản, chính đáng của tuyệt đại đa số
người Việt Nam là độc lập, tự do, ấm no, hạnh phúc. Đó chính là “mẫu số
chung” để Đảng ta hoạch định đường lối giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội, thực hiện xây dựng, phát huy khối đại đoàn kết toàn dân
tộc, hình thành “thế trận lòng dân” vững chắc; động viên, tập hợp được đông
đảo và rộng rãi nhất mọi tầng lớp nhân dân cống hiến sức người, sức của, tạo
nên sức mạnh vô địch của chiến tranh nhân dân trong cuộc kháng chiến chống
Mỹ, cứu nước. Nói về điều này, Đại tướng Văn Tiến Dũng trong một cuộc trả
lời phỏng vấn các nhà báo và học giả phương Tây, đã nhấn mạnh: “Một lần nữa
tôi muốn nói rõ rằng nguồn gốc mọi thắng lợi của chúng tôi là sức mạnh của cả
một dân tộc vùng lên làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình trong thời
đại ngày nay. Và Ban lãnh đạo chúng tôi biết khai thác, biết phát huy tất cả
những sức mạnh đó để chiến thắng”.

Ba là, truyền thống yêu nước Việt Nam là một nhân tố tạo cơ sở thực
hiện kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại, góp phần tạo
sức mạnh tổng hợp trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Giá trị yêu nước truyền thống Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ,
cứu nước được nâng lên tầm cao mới, là giá trị mang tính công lý được cả nhân
loại tiến bộ thừa nhận. Đó là yêu nước vì quyền tự do, độc lập, tự quyết của dân
tộc; yêu nước vì quyền sống, quyền được hưởng hòa bình, hạnh phúc của con
người… Do đó, nó là sự nghiệp chính nghĩa. Tính chính nghĩa và công lý chính
ấy chính là cơ sở để vận động các lực lượng quốc tế yêu chuộng hòa bình ủng
hộ cuộc kháng chiến vì nền độc lập của Việt Nam. Trong Thư gửi Bộ trưởng
Ngoại giao Hoa Kỳ (10-1945), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định “nhân dân
Việt Nam chỉ đòi hỏi nền độc lập hoàn toàn và vì sự tôn trọng sự thực và công
lý”.

Thực tiễn cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, để thực hiện kết hợp sức
mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, tạo thành sức mạnh tổng hợp để đánh Mỹ
và thắng Mỹ, Đảng ta đã luôn dựa chắc vào yêu nước chân chính của người
Việt Nam với những giá trị bền vững của công lý để tăng cường đoàn kết quốc
tế, hình thành nên một mặt trận rộng lớn của nhân dân thế giới đoàn kết, ủng hộ
sự nghiệp chính nghĩa của nhân dân Việt Nam. Vì thế có thể khẳng định, thắng
lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước chính là hiện thân của công lý,
là biểu tượng sáng ngời của chính nghĩa thắng phi nghĩa, của văn minh thắng
bạo tàn, của hòa bình độc lập dân tộc thắng chủ nghĩa thực dân, bắt nguồn từ
yêu nước truyền thống Việt Nam được phát triển lên tầm cao mới và phát huy
cao độ trong thời đại Hồ Chí Minh.

Bốn là, yêu nước truyền thống Việt Nam là một nhân tố phát huy sự
sáng tạo trong hoạch định và thực hành Chiến tranh nhân dân giành
thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Ngay từ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1945-1954), yêu nước
truyền thống đã giữ vai trò là một căn cứ để hoạch định và thực hành đường lối
chiến tranh nhân dân của Đảng. Đến cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước,
càng thể hiện rõ, đó là: Chiến tranh toàn dân, toàn diện; sử dụng bạo lực tổng
hợp, bao gồm lực lượng chính trị quần chúng và lực lượng vũ trang nhân dân;
tiến hành khởi nghĩa từng phần, phát triển thành chiến tranh cách mạng; kết
hợp đấu tranh quân sự với đấu tranh chính trị và đấu tranh ngoại giao; kết hợp
khởi nghĩa của quần chúng với chiến tranh cách mạng, nổi dậy và tiến công,
tiến công và nổi dậy; đánh địch trên cả ba vùng chiến lược: Rừng núi, nông
thôn, đồng bằng và thành thị; đánh địch bằng ba mũi giáp công: Quân sự, chính
trị, binh vận; kết hợp ba thứ quân: Bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân
quân du kích; kết hợp chiến tranh du kích với chiến tranh chính quy; kết hợp
đánh lớn, đánh vừa, đánh nhỏ; thực hiện làm chủ để tiêu diệt địch, tiêu diệt
địch để làm chủ; nắm vững phương châm chiến lược đánh lâu dài, đồng thời
biết tạo thời cơ mở những cuộc tiến công chiến lược làm thay đổi cục diện
chiến tranh, tiến lên thực hiện tổng tiến công và nổi dậy đè bẹp quân địch giành
thắng lợi cuối cùng. Đường lối và phương pháp thực hành chiến tranh nhân dân
của Đảng đã được chứng minh bằng thực tiễn thực hành chiến tranh chống Mỹ,
cứu nước, kết thúc bằng Đại thắng mùa Xuân 1975, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ
Chí Minh lịch sử.

Kỷ niệm 45 năm thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trong
bối cảnh tinh thần yêu nước của dân ta được khơi dậy, phát huy mạnh mẽ nhằm
chiến thắng đại dịch Covid-19, đặt ra vấn đề, để yêu nước truyền thống Việt
Nam phát huy được sức mạnh to lớn của nó đối với sự nghiệp cách mạng,
chúng ta cần phải luôn đổi mới, bổ sung, phát triển làm phong phú nội hàm,
nâng “tầm” yêu nước truyền thống Việt Nam, gắn với yêu cầu ngày càng cao
của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.