» ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ο ΣΤΑΘΗΣ ΚΑΛΥΒΑΣ ΚΑΙ ΤΟ 1821
15
Μηνιαία εφημερίδα για την εθνική ανεξαρτησία, την κοινωνική χειραφέτηση, την οικολογία και την άμεση δημοκρατία
Έτος 16ο • Αριθμός φύλλου 174
Σήμερα
Συνέντευξη Γιώργου Κολοκασίδη
Ο υποψήφιος για την Προε-
δρία γράφει: Η Τουρκία
θέλει όλη την Κύπρο Σελ. 4
Γιώργος Ρακκάς
Ο Μαυροκορδάτος στο
Μαξίμου Σελ. 5
Παναγιώτης Χούπας
Παραλλαγή «Ο»: Ήρθε το
τέλος της πανδημίας; Σελ. 6
Νίκος Ντάσιος
Ο East Med & η ενεργειακή
κρίση Σελ. 8
Γ. Σιδεράτος - Ε. Αγώνα Λέσβου
Όχι στις υπερδομές στα
νησιά του Β. Αιγαίου
Σελ. 9-10 Γ. Ξένος: Τουρκική στοχοθεσία και εσωτερική υπονόμευση
εκ ΡΗΞΗΣ Το 1922 και η «Μεγάλη Ιδέα» σήμερα
Η
γ ενοκτονία –ή, αν προτιμάτε,
η «Καταστροφή»– του μικρα-
σιατικού ελληνισμού, δεν αφο-
ρά την «ιστορία» και την ιστο-
ρική μνήμη κατά τον ίδιο τρόπο που την
αφορά η γερμανοϊταλική Κατοχή π.χ., πα-
ρόλο που είναι πιο πρόσφατη. Το «1922»
«δουλεύει» στη σημερινή πραγματικότη-
τα, συνεχίζεται στην Κύπρο και το Αιγαί-
ο, απειλεί τη Θράκη και τα νησιά, καθορί-
ζει τους προσανατολισμούς της εσωτερι-
κής και εξωτερικής μας πολιτικής, σφρα-
γίζει καθοριστικά το μέλλον μας. Ή μήπως
δεν αποτελεί εθνοκάθαρση και πολιτιστι-
κ ή γενοκτονία, ο εξανδραποδισμός των
200.000 Ελλήνων της Βόρειας Κύπρου;
Στην περιοχή μας, η Ιστορία με κεφα-
λαίο Ι, και όχι η «μικρή ιστορία» της κα-
θημερινότητας, συνεχίζει να γράφεται με
τα υλικά της μεγάλης διάρκειας. Στην Πα-
λαιστίνη, στο Κοσσυφοπέδιο και τη Σερ-
βία, στην Κύπρο, στη Συρία, στο Ιράκ, στο
Κουρδιστάν, αίμα, δάκρυα και εξανδρα-
Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2022
1922 Δεν ξεχνάμε
ποδισμός, «εθνοκαθάρσεις» και γενοκτο-
ν ίες, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη
και όσοι επιχειρούν τη λήθη της ιστορίας
σ τις μεγάλες και «βαριές» της συνιστώ-
σες προετοιμάζουν νέες καταστροφές.
Το αντιθετικό δίπολο τουρκικός επε-
κτατισμός-ελληνική αντίσταση που δια-
μορφώνεται από τη Μάχη του Ματζικέρτ
το 1071 δεν θα εξαλειφθεί παρά μόνον ε-
άν σιγήσει κάποτε ο τουρκικός επεκτατι-
σμός, από την αντίστασή μας και με την
α πελευθέρωση των υπόδουλων λαών,
των Κούρδων κατ’ εξοχήν, ή εάν σβήσει
κάθε Αντίσταση και εξαφανιστούμε. Και
αυτό επί της ουσίας μάς καλούν να πρά-
ξουμε οι οπαδοί της ιστορικής αμνησίας.
Π ροτάσσοντας έναν «μικρό» ελληνισμό,
χωρίς ιστορικό βάθος, οι «τεμπέληδες της
άγονης κοιλάδας» μπορούν να πανηγυρί-
ζουν πως «το κράτος του 1830 τριπλασιά-
στηκε», και όλα πάνε καλά στον καλύτερο
δ υνατό οξφορδιανό κόσμο. Γι’ αυτό και
είναι τόσο ευχαριστημένοι από τον εαυ-
σελ. 3
τό τους και την παρέα τους.
Δυστυχώς όμως για τους οπαδούς της
αμνησίας ο μόνος τρόπος επιβίωσης του
ελληνικού και του κυπριακού κράτους ό-
χ ι για το μακρινό μέλλον, αλλά άμεσα,
για τις δεκαετίες που ακολουθούν, είναι
ο «μεγαλοϊδεατισμός» που τόσο εξορκί-
ζουν.
Μ εγαλοϊδεατισμός που δεν αφορά
πλέον τις χαμένες πατρίδες μας, αλλά την
Κύπρο, το Αιγαίο και προπαντός τη συνεί-
δηση της ιστορικής συνέχειας που κάνει
τ ους Έλληνες να αποτελούν ακόμα μια
μ εγάλη δύναμη στο πεδίο της ιστορίας
και του πολιτισμού.
Και οι Εγγλέζοι «αμερόληπτοι ιστορι-
κοί» που κατακλύζουν εκδόσεις και ΜΜΕ,
καθώς και οι μικροελλαδίτες απόγονοι ε-
κείνων που μας κατέστρεψαν στη Μικρά
Α σία, προσπαθούν λυσσαλέα να σβή-
σουν το ιστορικό μας βάθος. Έτσι, ως ένα
απλό βαλκανικό κρατίδιο, θα χωνευτούμε
πολύ πιο εύκολα στη σκόνη της ιστορίας.
ΧΡΟΝΙΑ
ΡΗΞΗ
σελ. 2
www.ardin-rixi.gr • Τιμή: 2€
ΓΡΑΦΟΥΝ
Σπύρος Κουτρούλης
Κωνσταντίνος Μπλάθρας
Νικόλας Δημητριάδης
Μανώλης Εγγλέζος - Δε-
ληγιαννάκης
Κωνσταντίνος Μαυρίδης
Στράτος Μεϊντανόπουλος
Αναστάσης Μπαλτατζής
Χρήστος Κλειώσης
Απόστολος Κόντας
κ.α.
Σελίδα 14
Η Τουρκία πιάστηκε στον
ύπνο στο Καζακστάν
Σελίδα 16
Α. Σπυρόπουλος Η μεγά-
λη παραίτηση
Σελίδα 19
​Σ. Κύρμπας: Είναι πολλά
τα λεφτά Νόλε Τζόκοβιτς!
Σελίδα 22
Γ. Κιουλέκας: Μικρασιάτες
- 100 χρόνια μετά το 1922
Σελίδα 24
Δ. Γιαννάτος: Ενάντια στον
νέο φυλετισμο
του Γιώργου Καραμπελιά
Ό ποιος επιθυμεί τη λήθη της «γενο-
κ τονίας» απεργάζεται –από ιδεολογική
τ ύφλωση και δουλοφροσύνη– την ολο-
κλήρωση της εθνοκάθαρσης! Ίσως όχι τη
βίαιη εκδίωξη του συνόλου των υπολοί-
πων Ελλήνων – αρχικώς την εκδίωξη «μό-
νο» των Κυπρίων, των Θρακιωτών και των
Αιγαιοπελαγιτών· εν συνεχεία, διά της α-
πειλής και της εσωτερίκευσης του φόβου,
τ η μεταβολή του ελληνικού κράτους, σε
κράτος υποτελές στο «σουλτανάτο της Ά-
γκυρας»· και, τελικώς, στο οριστικό ξερί-
ζωμα του ελληνισμού μέσω της μετανά-
στευσης των Ελλήνων και της σταδιακής
υ ποκατάστασής τους από μουσουλμανι-
κούς πληθυσμούς.
Και μόνον ένας «α-χρονικός ιστορικι-
σμός», η συνείδηση δηλαδή πως η μάχη
που άνοιξε στη δεκαετία του 1910 η Με-
γάλη Ιδέα, το «’22», συνεχίζεται, και μό-
νον αυτή μπορεί να μας επιτρέψει να α-
ντισταθούμε, τουλάχιστον στις δεκαετίες
που έρχονται.
2 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022 φύλλο 174

Το επόμενο φύλλο της ΡΗΞΗΣ θα κυκλοφορήσει το Σάββατο 12 Φεβρουαρίου 2022

ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ
ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ Στο παρά πέντε
ΤΗΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Εκδίδεται από μη κερδοσκοπικό σωματείο Το αδιέξοδο της Αυγής,

Ιδιοκτήτης-Εκδότης
Γιώργος Καραμπελιάς
αντικατοπτρίζει αυτό του Σύριζα 15 χρόνια Ρήξη

Τ
Ομάδα έκδοσης:

!
Γιάννης Ξένος, Γιώργος Ρακκάς ο σήριαλ με το κλείσιμο της Αυγής καλά κρατεί. Την Πέμπτη, μετά Τον περασμένο Δεκέμβριο συμπλη-
Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Νικόλας Δημητριάδης, από 7ωρη συνεδρίαση, το Πολιτικό Συμβούλιο του Σύριζα (ο Τσί- ρώθηκαν 15 χρόνια από το πρώτο
Νίκος Ντάσιος φύλλο της Ρήξης στην νέα της μορ-
Κώστας Σαμάντης
πρας θα είχε να συμμετάσχει σε τόσο κοπιαστική εργασία από τη
Αλέκος Μιχαηλίδης 17ωρη διαπραγμάτευση του 2015) αποφάσισε ότι η Αυγή δεν θα φή ως εφημερίδα. Σκοπός τότε ήταν
Βασίλης Στοϊλόπουλος κλείσει. Για να πιάσουμε από την αρχή το νήμα, εδώ και μήνες είχε το ιδεολογικό και πολιτικό στίγμα
προταθεί από τον ιδιοκτήτη της εφημερίδας, δηλαδή το κόμμα, πρόγραμμα του χώρου του Άρδην να εκφραστεί με πιο άμεσο τρό-
Οικονομικός υπεύθυνος εθελουσίας εξόδου εργαζομένων, προκειμένου να μειωθεί το λειτουργικό κό-
Στράτος Ιωαννίδης
πο. Σε αυτά τα χρόνια η εφημερίδα έχει δώσει βήμα
στος. Από τους περίπου 77 εργαζομένους μόλις 14 δέχθηκαν να λάβουν τους σε εκατοντάδες μέλη και φίλους του Άρδην να εκ-
Διορθώσεις-επιμέλεια κειμένων 28 μισθούς και την εξόφληση των χρωστούμενων που πρότεινε η διοίκηση. φραστούν, ενώ η Ρήξη έχει φέρει τις ιδέες του δημο-
Χριστίνα Σταματοπούλου Η διοίκηση δηλώνει ότι κάθε χρόνο δαπανά 2 εκατ. ευρώ για τη συντήρη-
κρατικού πατριωτικού χώρου σε δεκάδες χιλιάδες
Δημήτρης Τζήκας ση της Αυγής. Από την πλευρά τους οι ερ-
Γρηγόρης Αποστολίδης φίλους που βρίσκονται εντός ή πέριξ του χώρου.
γαζόμενοι απαντούν ότι η διοίκηση τον τε-
λευταίο ενάμιση χρόνο έχει φορτώσει τον Η Ρήξη δεν βγαίνει από επαγγελματίες δημοσι-
Επιμέλεια έκδοσης ογράφους, ενώ όσοι εργάζονται για την έκδοση της
Νικόλας Δημητριάδης προϋπολογισμό της εφημερίδας με αχρεί-
αστες δαπάνες και σε προσλήψεις διευθυ- το κάνουν αφιλοκερδώς. Την τελευταία διετία κάνου-
Καλλιτεχνική Επιμέλεια ντικών στελεχών με υψηλές απολαβές. Στη με μια προσπάθεια από τη μια να αναβαθμιστεί η ύλη
Δημήτρης Γ. Λουζικιώτης μέση ο παραιτηθείς διευθυντής της, Άγγε- της εφημερίδας με περισσότερα θέματα, να γράφουν
www.louzikiotis.gr λος Τσέκερης, που ήλπιζε ότι τη λύση θα περισσότεροι συντάκτες (με επικέντρωση στις νεό-
Αθήνα έδιναν τα μέλη του κόμματος, αν εγγρά- τερες ηλικίες για να υπάρξει η απαραίτητη ηλικιακή
Ξενοφώντος 4, 105 57 φονταν μαζικά ως συνδρομητές. Σύμφω- ανανέωση του χώρου) και παράλληλα να αυξηθούν
Tηλ: 210 3826319 fax: 210 3839930 να με το πλάνο του, θα αρκούσαν 5.000 οι διαδικτυακοί και έντυποι συνδρομητές μας. Η προ-
Θεσσαλονίκη συνδρομές από τα περίπου 60.000 μέλη σπάθεια αποδίδει οι διαδικτυακές συνδρομές έχουν
Δαναϊδών 7 για να είναι βιώσιμη η εφημερίδα, αλλά
Tηλ/fax:2311 295899 ξεπεράσει τις 200 και μαζί με τις 100 έντυπες συν-
όπως απάντησε στον λογαριασμό του στο
E-mail: efrixi@gmail.com facebook οι συνδρομές δεν ξεπερνούν το 10% του στόχου, δηλαδή είναι λι-
δρομές συμβάλλουν σημαντικά στην κάλυψη των
γότερες και από 500. εκτυπωτικών εξόδων μας.
Tυπογραφείο Λαμβάνοντας υπόψη ότι βιώνουμε μια πολύ δύ-
Γ. ΤΑΣΣΙΟΠΟΥΛΟΣ-Κ. ΜΠΑΡΛΑΣ & ΣΙΑ Ι.Κ.Ε.
Το κόμμα εξουσιοδότησε το ΔΣ της εφημερίδας να κάνει ό,τι χρειαστεί για
Ορφέως 13, Κορωπί, 194 00 Αθήνα να διατηρηθεί εν ζωή η εφημερίδα, ακόμα και απολύσεις, ξεκινώντας από τις σκολη περίοδο για τον έντυπο Τύπο παγκοσμίως
Τηλ.: 210 6620734 «αργομισθίες», και από την πλευρά τους οι εργαζόμενοι απειλούν με κινητο- και επιπλέον τις ελληνικές ιδιομορφίες (ύπαρξη
ποιήσεις. Μύλος η κατάσταση! ενός μόνου πρακτορείου εφημερίδων κ.ά.) καλούμε
Το κόμμα, πιεσμένο από τη δημοσιότητα που έλαβε το γεγονός ότι, κοτζάμ μέλη, φίλους και αναγνώστες να στηρίξουν το εγχεί-
Συνδρομές αξιωματική αντιπολίτευση δεν μπορεί να διατηρήσει στη ζωή ένα κομματι-
κό έντυπο, επέλεξε τη λύση να διατηρήσει την εφημερίδα, τουλάχιστον μέχρι
ρημα αγοράζοντας μια ηλεκτρονική ή έντυπη συν-
δρομή για τους ίδιους ή φίλους τους. Για να μπορέ-
ΣΥΝΔΡΟΜΗ (1 ΕΤΟΣ): 30 ευρώ τις εκλογές. Όχι ότι πρόκειται να αλλάξει κάτι ως προς τη βιωσιμότητά της. Η σει εφημερίδα μας να συντηρηθεί ή και να αναπτυ-
ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ: Αυγή πουλά γύρω στα 700 φύλλα τις καθημερινές και περίπου 2.500 φύλλα
χθεί περισσότερο. Σχεδιάζουμε ήδη την αύξηση της
116/772277-01 - Εθνική Τράπεζα το κυριακάτικο. Με αυτές τις πωλήσεις ούτε τα εκτυπωτικά της έξοδα δεν κα-
κυκλοφορίας για να την βρίσκετε ευκολότερα στα πε-
λύπτει, όχι να πληρώσει και τις αμοιβές σχεδόν 80 εργαζομένων.
Η ΡΗΞΗ κυκλοφορεί στα περίπτερα όλης της Ελλάδας
Είναι ξεκάθαρο ότι ο Τσίπρας θα προτιμούσε για την Αυγή και το Κόκκι- ρίπτερα, ειδικές προσφορές κ.λπ. Αλλά για να γίνουν
από το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου 2006 και κάθε πρώτο
νο, ό,τι και για τον Συνασπισμό του 3% που τον ανέδειξε, να τους βάλει λου- αυτά χρειάζεται και η δική σας βοήθεια. Για περισσό-
Σάββατο του μήνα.
• Η κυκλοφορία της ΡΗΞΗΣ βασίζεται επίσης, πέρα από το κέτο, αλλά δεν μπορεί να το κάνει. Ελπίζει ότι μετά το συνέδριο και τις εθνικές τερες πληροφορίες δείτε στο οπισθόφυλλο, διαφορε-
πρακτορείο, στην καλή θέληση των μελών, των φίλων και
των αναγνωστών της. Γι’ αυτόν τον σκοπό, μπορείτε να περ-
εκλογές θα του λυθούν τα χέρια να κόψει τα βαρίδια που (σύμφωνα με αυτόν τικά καλέστε στο 210-3826319 ή στείλτε ηλεκτρονικό
νάτε από τα γραφεία της εφημερίδας στην Αθήνα (Θεμιστο- και την αυλή του) δεν του επιτρέπουν να γίνει πάλι πρωθυπουργός. Αν ο Τσί- μήνυμα στο perardin@gmail.com
κλέους 37, τηλέφωνο 210 3826319), στο Εναλλακτικό Βι- πρας θα ξεφορτωθεί το κόμμα του, ή το κόμμα του θα τον ξεφορτωθεί και θα
βλιοπωλείο (στην ίδια διεύθυνση, τηλ. 210 3802644), στη
Θεσσαλονίκη (Βαλαωρίτου 1 & Δωδεκανήσου, τηλ. 2310 τον στείλει για μερικά χρόνια στην ευρωβουλή (ακούγεται ότι, αν χάσει για τρί-
543751) και να προμηθεύεστε τον αριθμό των φύλλων που τη φορά με διαφορά άνω των 10 μονάδων από τον Κ. Μητσοτάκη, θα επιλέ-
επιθυμείτε.
ξει να «μεταναστεύσει» στις Βρυξέλλες), θα το δούμε εντός του 2022, άντε στις
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΣΥΝΔΡΑΜΕΤΕ: αρχές του 2023.
• Η ΡΗΞΗ φιλοδοξεί να εξελιχθεί σε μία εφημερίδα συμ- Γ.Ξ.
μετοχικής ιδιοκτησίας. Η κατώτερη τιμή μίας μετοχής εί-
ναι 100 ευρώ. Η κατάθεση των χρημάτων μπορεί να γίνε-
ται, κατόπιν επικοινωνίας, στον λογαριασμό που έχουμε «Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσίν, μηδὲ παράνοιές τους βόλτα στους δρόμους α- για το «εμείς», να υψώνεται ως σημαί-
ανοίξει γι’ αυτόν τον σκοπό στην Εθνική Τράπεζα (αρ. λογ.
116/772277-01). βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν παιτώντας ελευθερία …από το εμβόλιο, νον της συμπαράστασης σε έναν αθλη-
• Η ΡΗΞΗ επιθυμεί να διευρύνει όσο το δυνατόν τον κύκλο ἔμπροσθεν τῶν χοίρων …» ευτελίζοντας με όρους δικαιωματισμού τή που αγωνίζεται αμειβόμενος με αμύ-
των συντακτών της. (Ματθαίου κεφ. ζ’ στίχοι 1-6) τόσο την έννοια της ελευθερίας όσο και θητα ποσά και που εσχάτως προβάλλε-
Μπορείτε μας στείλετε το δικό σας άρθρο στην ηλεκτρονι-
κή διεύθυνση efrixi@gmail.com την κοινή λογική. ται ως ο νέος Σπάρτακος της αντιεμβολι-
• Η ΡΗΞΗ έχει συνδρομές. Μπορείτε, αν θέλετε, να γρα- Θλίβομαι όταν βλέπω την σημαία της Όμως εξοργίζομαι πραγματικά όταν αυ- αστικής υστερίας. Έλεος πια, αφήστε και
φτείτε συνδρομητές, προσφέροντας έτσι μία επιπλέον οι- πατρίδας μου να γίνεται σημαία ευκαιρί- τή η σημαία, για την οποία ο λαός μας τίποτε όρθιο!
κονομική ενίσχυση για την έκδοσή της. Η ετήσια συνδρομή
κοστίζει 30 ευρώ. ας, ευκαιρίας γι’ αυτούς που έβγαλαν τις έχυσε τόσο αίμα, ένα σύμβολο αγώνων Θ.Τ.
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
Του Γιάννη Ξένου
Α
πό τα τέλη του πε-
ρασμένου έτους η
Τουρκία παρουσιά-
ζεται να επιστρέφει
στο δόγμα Νταβού-
τογλου περί «μηδενικών προ-
βλημάτων με τους γείτονές της»,
με μόνη εξαίρεση την Ελλάδα και
την Κύπρο. Το τουρκικό καθε-
στώς αντιλήφθηκε ότι η υπερε-
ξάπλωση της Τουρκίας σε Καύ-
κασο, Κεντρική Ασία, Περσικό
Κόλπο, Μέση Ανατολή, Αφρική
και Ευρώπη άρχισε να προκαλεί
αντισυσπειρώσεις και περνά σε
φάση εδραίωσης της παρουσίας
της και λείανσης των εντάσεων με
τους κατά τόπους περιφερειακούς
παίκτες.
Με τα Ηνωμένα Αραβικά
Εμιράτα η στροφή ήταν εντυ-
πωσιακή και τα τέλη Νοεμβρίου
υπεγράφησαν οικονομικές συμ-
φωνίες αρκετών δισεκατομμυρί-
ων. Η προσέγγιση με την κεντρι-
κή σουνιτική χώρα του Περσικού,
τη Σαουδική Αραβία, δεν είναι
τόσο εντυπωσιακή, αλλά οι πάγοι
λιώνουν και πρόσφατα ο Ερντο-
γάν ανακοίνωσε ότι τον Φεβρου-
άριο θα την επισκεφθεί. Με την
Αίγυπτο η προσπάθεια επανα-
προσέγγισης δεν πάει καλά εξαι-
τίας της σθεναρής στάσης της Αι-
γύπτου, αλλά η Τουρκία δεν απο-
θαρρύνεται, περιόρισε τις στενές
σχέσεις με τους Αδελφούς Μου-
σουλμάνους, ενώ επανειλημμένα
της έχει προτείνει να συζητήσουν
για τις θαλάσσιες ζώνες, δελεάζο-
ντάς την ότι θα της δώσει περισ-
σότερα από ό,τι η Ελλάδα (με την
ξένη ΑΟΖ η Τουρκία είναι κου-
βαρντάς). Το Ισραήλ, διά στόμα-
τος του πρέσβη του στην Αθήνα
τον προηγούμενο μήνα, δήλωσε
ότι βλέπει θετικά την εξομάλυνση
των σχέσεων με την Τουρκία, αλ-
λά υπό όρους, όπως να σταματή-
σει να στηρίζει ακραίες ισλαμιστι-
κές οργανώσεις (Αδελφούς Μου-
σουλμάνους, Χαμάς κ.λπ.). Ακό-
μα και με την Αρμενία, που είναι
γονατισμένη από τον πόλεμο στο
Ναγκόρνο Καραμπάχ, ξεκίνησαν
την Παρασκευή στη Μόσχα κύ-
κλο συνομιλιών για την εξομά-
λυνση των σχέσεών τους.
Με τις μόνες χώρες της περι-
οχής που δεν έχουν μειώσει οι
Τούρκοι την επιθετική ρητορική
είναι με την Ελλάδα και την Κύ-
Τουρκική στοχοθεσία
και εσωτερική υπονόμευση
Με τις μόνες χώρες της περιοχής που δεν έχουν μειώσει την επιθετική ρητορική οι Τούρκοι είναι με την
Ελλάδα και την Κύπρο.
προ. Ίσα ίσα, τις τελευταίες εβδο-
μάδες οι κορυφαίοι συνεργάτες
του Ερντογάν, Ακάρ, Τσαβούσο-
γλου, Μπαχτσελί, Σοϊλού κ.λπ.
συναγωνίζονται ποιος θα προχω-
ρήσει στην πιο προκλητική δή-
λωση κατά της Ελλάδας έχοντας
στο στόχαστρο κυρίως τα νησιά
του Αιγαίου, αλλά και τη Δυτι-
κή Θράκη. Όταν η συζήτηση πά-
ει στην Ελλάδα και στην Κύπρο,
ξεχνούν το ξαναζεσταμένο δόγμα
Νταβούτογλου και επιτίθενται με
τον κλασικό τους τρόπο.
Πρόσφατα, ο Ε. Μακρόν δή-
λωσε ότι «το πολιτικό και πολιτι-
σμικό σχέδιο του Ερντογάν δεν
έχει καμία σχέση με τις ευρωπα-
ϊκές αξίες. Η Τουρκία έχει σχέδιο
να επεκτείνει το πολιτικό ισλάμ,
να μην αναγνωρίσει την Κύπρο
και να ασκεί επιθετική πολιτική
στην Ανατολική Μεσόγειο». Ο
εκπρόσωπος του AKP Ομ. Τσε-
λίκ έσπευσε να επιτεθεί στον Μα-
κρόν, χλευάζοντάας τον ότι δεν
Η συνειδητή
προσπάθεια της
κυβέρνησης να
περάσουν έστω
και προσωρινά τα
ελληνοτουρκικά
σε δεύτερη
μοίρα, γύρισε
μπούμερανγκ...
κάνει τίποτε άλλο από το να υπε-
ρασπίζεται διαρκώς την Ελλάδα
και την Κύπρο.
Αλλά και τα μηνύματα που
φτάνουν από τις ΗΠΑ δεν είναι
καθησυχαστικά. Η διαρροή-προ-
τροπή των ΗΠΑ, μέσω του γνω-
στού non paper, ότι καλό θα ήταν
να μην υλοποιηθεί ο EastMed για
να μην οξυνθούν οι σχέσεις με
την Τουρκία, αυξάνουν την πίεση
στην ελληνική πλευρά. Άλλωστε
οι ΗΠΑ, με τη διαπραγμάτευση
με τη Ρωσία ζωντανή για το μέλ-
λον της Ουκρανίας, δεν θα έβλε-
πε άσχημα την επεναπροσέγγι-
ση με την Τουρκία, προκειμένου
η Ρωσία να νιώθει την απειλή της
Δύσης και από τη νοτιοδυτική της
πλευρά μέσω της Τουρκίας, όπως
στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.
Μπορεί το σενάριο αυτό να φα-
ντάζει αρκετά μακρινό, αλλά με
τη ρευστότητα που επικρατεί στην
περιοχή και την επιδεξιότητα του
Ερντογάν να πιάνει τις ευκαιρίες
τίποτα δεν θεωρείται απίθανο.
Η εσωτερική υπονόμευση
Η τουρκική στοχοθεσία, το 2022
να αποτελέσει το έτος που θα κα-
νονίσει τους λογαριασμούς της με
την Ελλάδα και την Κύπρο, προ-
καλεί εκ νέου τρόμο στο εγχώριο
σύστημα εξουσίας και ακούγο-
νται και πάλι σε συστημικά Μέσα
φωνές για επιθετική κίνηση της
Τουρκίας τους επόμενους μήνες
ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ
π.χ. Γ. Πρετεντέρης, «Η παγίδα της
ερντογανοποίησης», Βήμα, 9-1-
22. Η κυβέρνηση, ενώ σε γενικές
γραμμές κράτησε ικανοποιητική
στάση στον Έβρο πριν δύο χρό-
νια, το καλοκαίρι του 2020 ή αρ-
γότερα, με την αγορά των Ραφάλ,
το πρόγραμμα με τις φρεγάτες και
κυρίως την υπογραφή της ελλη-
νογαλλικής συμφωνίας, το προη-
γούμενο διάστημα έριχνε τους τό-
νους στο εσωτερικό για τον κίνδυ-
νο της τουρκικής επιθετικότητας,
ακολουθώντας την τουρκική τα-
κτική που ήθελε για ένα διάστημα
να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Αυτή
η συνειδητή προσπάθεια της κυ-
βέρνησης να περάσουν έστω και
προσωρινά τα ελληνοτουρκικά σε
δεύτερη μοίρα, γύρισε μπούμε-
ρανγκ στην κυβέρνηση. Αν η κυ-
βέρνηση δεν έπαυε να υπενθυ-
μίζει με συνέπεια ότι η τουρκική
συμπεριφορά του 2020 δεν ήταν
μια συνηθισμένη όξυνση των ελ-
ληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά
μια φάση του εν εξελίξει σχεδί-
ου της Τουρκίας να υπονομεύσει
την ελληνική κυριαρχία, θα άφη-
νε μικρότερα περιθώρια κινήσε-
ων στο εσωτερικό μέτωπο. Ο Σύ-
ριζα με μεγαλύτερες απώλειες θα
καταψήφιζε την ελληνογαλλική
συμφωνία και ούτε θα περνούσε
στα ψιλά η δίχως προηγούμενο
στα μεταπολιτευτικά χρόνια από-
φασή του να μην υπερψηφίσει τις
αμυντικές δαπάνες για τον προϋ-
πολογισμό του 2022. Επίσης οι
3
Το ξεδίπλωμα της
νέας φάσης τουρκικής
επιθετικότητας από τη μια
και η εσωτερική χαλάρωση
στο εσωτερικό σε επίπεδο
κοινής γνώμης, αλλά
και υπονόμευσης που
προκαλεί από την μια ο
Σύριζα και από την άλλη το
πλέγμα εξουσίας ΜΜΕ και
δεξαμενών σκέψης τύπου
ΕΛΙΑΜΕΠ, δημιουργούν
ανησυχητικές συνθήκες στην
αρχή του χρόνου.
εγχώριοι πλασιέ του κατευναστι-
κού δόγματος –είναι χαρακτηρι-
στικά τα συνεχόμενα άρθρα του
Π. Ιωακειμίδη και πόσο χώρο
καταλαμβάνουν στο Κυριακάτι-
κο Βήμα– δεν θα είχαν το θράσος
να επαναλαμβάνουν τις τουρκικές
δηλώσεις, ότι ο επανεξοπλισμός
μας είναι τσάμπα κόπος, μιας και
δεν έχουμε δυνατότητα να αντιμε-
τωπίσουμε την Τουρκία.
Το ξεδίπλωμα της νέας φά-
σης τουρκικής επιθετικότητας
από τη μια και η εσωτερική χα-
λάρωση στο εσωτερικό σε επίπε-
δο κοινής γνώμης, αλλά και υπο-
νόμευσης που προκαλεί από την
μια ο Σύριζα και από την άλλη το
πλέγμα εξουσίας ΜΜΕ και δεξα-
μενών σκέψης τύπου ΕΛΙΑΜΕΠ,
δηλαδή με δύο λόγια ο αριστερός
και ο δεξιός εθνομηδενισμός, δη-
μιουργούν ανησυχητικές συνθή-
κες στην αρχή του χρόνου.
Το ξύπνημα του λαϊκού σώ-
ματος και η πίεση προς την κυ-
βέρνηση να παραμείνει πιστή στο
δόγμα της αποτροπής και να μην
ολισθήσει εκ νέου στις κατευνα-
στικές σειρήνες είναι αναγκαίο
για να αντιμετωπιστεί η νέα φά-
ση του τουρκικού επεκτατισμού.
Άλλωστε βρισκόμαστε σε πολύ
καλύτερη θέση σε σχέση με πριν
δύο χρόνια, εκείνο το πρώτο σκίρ-
τημα έφερε αποτελέσματα και σε
επίπεδο διπλωματικής αναβάθμι-
σης (π.χ. οι αμυντικές συμφωνίες
με Γαλλία και ΗΑΕ), αλλά και εξο-
πλισμού και προετοιμασίας των
Ενόπλων Δυνάμεων.
g
 4 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022 φύλλο 174
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Γ. Κολοκασίδης:
«Απαραίτητη η συμπόρευση Ελλάδας – Κύπρου»
Τ
ο τοπίο είναι ακό-
μα ομιχλώδες όσον
αφορά στις προ-
εδρικές εκλογές
του Φεβρουαρίου
2023 στην Κύπρο. Μετά από
δέκα χρόνια διακυβέρνησης
Νίκου Αναστασιάδη, νέοι και
παλιοί παίχτες διεκδικούν την
προεδρία, με τον κυβερνώντα
Δημοκρατικό Συναγερμό να έ-
χει τον πρώτο λόγο. Ο ΔΗΣΥ
αποφάσισε να κατέλθει στις ε-
κλογές με υποψήφιο τον ηγέ-
τη του, Αβέρωφ Νεοφύτου, την
κατάσταση όμως περιπλέκει το
ενδιαφέρον του υπουργού Ε-
ξωτερικών Νίκου Χριστοδου-
λίδη, ο οποίος παραιτήθηκε
στις αρχές αυτής της εβδομά-
δας. Αμφότεροι παρόμοιας ι-
δεολογίας στο Κυπριακό, ανα-
μένουν και το τι θα πράξει το
αντιπολιτευόμενο ΑΚΕΛ, που
φαίνεται να μην μπορεί να ση-
κώσει κεφάλι.
Επίσημα υποψήφιος είναι
ο πρώην αναπληρωτής πρό-
εδρος του ΔΗΚΟ, νομικός
Γιώργος Κολοκασίδης, ο ο-
ποίος εξήγγειλε τις προθέσεις
του στις 16 Δεκεμβρίου 2021,
σε μια κατάμεστη αίθουσα στη
Λευκωσία. Με σταθερές, κα-
θημερινές παρεμβάσεις τα τε-
λευταία χρόνια, ο κ. Κολοκα-
σίδης θέτει εαυτόν ενώπιον
του κυπριακού Ελληνισμού,
εκπροσωπώντας μια συγκε-
κριμένη πολιτική ιδεολογί-
α και όντας ο μόνος –προς το
παρόν- αντιδιζωνικός υποψή-
φιος. Δηλώνει έτοιμος να α-
γωνιστεί για να πατάξει τη δι-
αφθορά στο εσωτερικό πολι-
τικό σύστημα και θέτει στο ε-
πίκεντρο των προτεραιοτήτων
του τον κοινό αγώνα Ελλά-
δος-Κύπρου. Μιλά στη «Ρήξη»
για την επερχόμενη σύγκρου-
ση των δύο κόσμων.
Την συνέντευξη πήρε ο Αλέκος
Μιχαηλίδης.
Η απαγκίστρωση από τη ΔΔΟ, η ελληνική ταυτότητα και η πάταξη της διαφθοράς
Κύριε Κολοκασίδη, το Κυπρια-
κό βρίσκεται σε μετέωρο βήμα.
Η Τουρκία ξεδιπλώνει την πολι-
τική της για επιβολή λύσης δύο
κρατών, ο Πρόεδρος Αναστασιά-
δης δεν δείχνει να έχει απάντηση
και τα κυπριακά πολιτικά κόμματα
δείχνουν προσκολλημένα στην τα-
κτική των διαπραγματεύσεων υπό
εκβιασμό. Ο κύβος ερρίφθη; Ήρ-
θε η ώρα να μετουσιωθεί σε πρό-
ταση εξουσίας η ξεκάθαρη απόρ-
ριψη της Διζωνικής Δικοινοτικής
Ομοσπονδίας; Κι αν ναι, με τι θα
το αντιπαραβάλετε;
Για να είμαστε ακριβείς, η Τουρκία
δεν πιστεύω ότι προωθεί λύση δύο
κρατών. Για έναν πολύ απλό λόγο.
Τα κατεχόμενα τα θεωρεί ήδη δι-
κά της. Συνεπώς τα δύο κράτη συ-
νιστούν για την Τουρκία ένα πι-
σωγύρισμα στην εξυπηρέτηση
των εθνικών της συμφερόντων. Η
ιδανική λύση για την Τουρκία εί-
ναι ένα δυσλειτουργικό και υποτε-
λές κράτος, το οποίο να λειτουργεί
υπό τουρκική κηδεμονία εφ’ ολο-
κλήρου της νήσου. Αυτό το ανάπη-
ρο κράτος θα ήταν το αναπόδραστο
αποτέλεσμα της εφαρμογής της Δι-
ζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδί-
ας (ΔΔΟ). Και ναι. Ήρθε η ώρα για
ξεκάθαρη απόρριψη της ΔΔΟ. Όχι
μόνο διότι εμπεριέχει τα τερατώ-
δη διζωνικά – δικοινοτικά στοιχεία
που έχει, όπως την εκ περιτροπής
προεδρία, την πρόβλεψη για μία
τουρκική ψήφο για λήψη απόφα-
σης σε κάθε σώμα, τη διχοτόμηση
επί του εδάφους, τη μη κατοχύρω-
ση των δικαιωμάτων των προσφύ-
γων κλπ. Ήρθε η ώρα και για έναν
πολύ απλό, πρακτικό λόγο. Είμαστε
τόσο κοντά σε επίλυση των εναπο-
μεινάντων θεμάτων, είμαστε, με άλ-
λα λόγια, τόσο κοντά σε λύση, που
τώρα είναι η ώρα να το πούμε αν
διαφωνούμε. Διαφορετικά κινδυ-
νεύουμε να παρασυρθούμε σε μια
κάκιστη λύση. Σε μια τέτοια κίνηση
Η ιδανική λύση για την Τουρκία είναι ένα
δυσλειτουργικό και υποτελές κράτος, το οποίο να
λειτουργεί υπό τουρκική κηδεμονία εφ’ ολοκλήρου
της νήσου. Αυτό το ανάπηρο κράτος θα ήταν το
αναπόδραστο αποτέλεσμα της εφαρμογής της
Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ). Και ναι.
Ήρθε η ώρα για ξεκάθαρη απόρριψη της ΔΔΟ.
μας βοηθά και η γενική τουρκική
παραβατικότητα, η οποία έχει δη-
μιουργήσει εχθρούς παντού.
Συμφωνείτε με την εκτίμηση ότι
τα δύο μεγαλύτερα κόμματα είναι
εν πολλοίς χρεοκοπημένα, ειδικά
στα του εθνικού ζητήματος; Είστε
ανοιχτός σε συμμαχίες και συνερ-
γασίες για τις προεδρικές εκλογές
του 2023; Κι αν ναι, προτίθεστε να
βάλετε νερό στο κρασί σας;
Θεωρώ ότι γενικά το κομματι-
κό σύστημα όπως λειτουργεί έχει
φθάσει σε οριακό σημείο. Η αχαλί-
νωτη διαφθορά και η αναξιοκρατία
έχουν μετατρέψει τη δημοκρατία
μας, από πολιτειακή έκφραση της
βούλησης των πολιτών, σε άθυρμα
του κάθε τυχάρπαστου με βαθιά
τσέπη. Αυτό αφορά το κομματικό
σύστημα στο σύνολό του. Τα δύο
μεγάλα κόμματα, ειδικά στο εθνι-
κό, χρεώνονται με μια σειρά από
παραχωρήσεις οι οποίες έχουν
εγκλωβίσει την Κύπρο στην προ-
οπτική μιας καταστροφικής λύσης.
Αυτά τα ζητήματα δηλαδή της κά-
θαρσης της δημόσιας ζωής και του
κυπριακού θεωρώ κρίσιμα και επ’
αυτού δεν προτίθεμαι να βάλω νε-
ρό στο κρασί μου. Θα ήμουν δε-
κτός σε στήριξη της υποψηφιότη-
τάς μου εφόσον αυτή δεν διακυ-
βεύει ούτε κατ’ ελάχιστον τα κρίσι-
μα αυτά ζητήματα.
Η Κύπρος πάσχει επίσης από τα
«παραλειπόμενα» ενός διεφθαρ-
μένου κομματικού συστήματος,
που προσβάλλει τόσο το εσωτε-
ρικό πολιτικό πεδίο όσο και τους
θεσμούς. Είναι, άραγε, η διαφθο-
ρά και η διαπλοκή θεμελιώδη
στοιχεία της Κυπριακής Δημο-
κρατίας; Πώς θα την απαλλάξετε
από αυτά;
Θεμελιώδη ή και εγγενή στοιχεία
εν ευρεία έννοια της Κυπριακής
Δημοκρατίας δεν μπορεί να είναι.
Γιατί αν ήταν, τότε δεν θα ήταν Δη-
μοκρατία. Όντως όμως είναι προ-
ϊόντα ενός πεπαλαιωμένου και
άκαμπτου δοτού συντάγματος το
οποίο εκπονήθηκε από τους ξέ-
νους με κύρια ανησυχία μια προ-
αποφασισμένη τεχνητή ισορρο-
πία μεταξύ των κοινοτήτων και όχι
την πολιτειακή ισορροπία μεταξύ
των θεσμών. Αυτό βεβαίως μπορεί
να αλλάξει. Χωρίς να μπω σε λε-
πτομέρειες, υπάρχουν τρία σκέλη
στην αποκατάσταση του κράτους
δικαίου. Το πρώτο σκέλος είναι η
κάθαρση και η τιμωρία ενόχων για
παρελθόντα φαινόμενα διαφθοράς.
Το δεύτερο σκέλος αφορά την κα-
θίδρυση θεσμικών ελέγχων και
αντιβάρων, όπως είναι η ίδρυση
ανεξάρτητης Αρχής κατά της δια-
φθοράς με εχέγγυα ανεξαρτησίας
και ευρείες ανακριτικές εξουσίες.
Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο η εκτε-
λεστική εξουσία να ελέγχει από μό-
νη της όλη τη διαδικασία εφαρμο-
γής των νόμων. Το τρίτο σκέλος εί-
ναι η ενθάρρυνση του πολίτη για
περισσότερη ευθεία συμμετοχή
στα πολιτικά δρώμενα. Η καθιέρω-
ση του δημοψηφισματικού θεσμού
υπό συγκεκριμένους όρους, αλ-
λά και η καθιέρωση πλαισίου λει-
τουργίας Μη Κυβερνητικών Ορ-
γανώσεων, το οποίο να ενθαρρύνει
τον πολιτικό ακτιβισμό εκτός κομ-
ματικής κονίστρας.
Στο παγκόσμιο πολιτικό σκηνι-
κό, γίνονται φοβερές συζητήσεις
για την ταυτότητα, τον εθνικό αυ-
τοπροσδιορισμό, τις ιθαγένειες, τη
συνείδηση. Πού στέκει, αναφορι-
κά με αυτά, η δική σας υποψηφι-
ότητα; Πώς επηρεάζουν αυτά την
Παιδεία και τον Πολιτισμό της Κύ-
πρου;
Κατ’ αρχάς να ξεχωρίσουμε την
ιθαγένεια από την εθνική ταυτό-
τητα. Η ιθαγένεια είναι ιδιότητα η
οποία απονέμεται από την πολι-
τεία. Η εθνική ταυτότητα απονέμε-
ται από την ιστορία. Η πρώτη συ-
ναρτάται και με την άσκηση ατο-
μικής βούλησης. Η δεύτερη δεν
εξαρτάται από εμάς, αλλά είναι δη-
μιούργημα της διαχρονίας. Η δι-
άκριση είναι ιδιαίτερα σημαντική
στην Κύπρο, όπου η κυπριακή μας
ιθαγένεια συνυπάρχει με την ελ-
ληνική μας ταυτότητα. Η φαινομε-
νική αυτή ασυμβατότητα αφήνει
περιθώριο σε κάποιους επιτήδει-
ους να προωθούν, με τη βοήθεια
ξένων, μια διαδικασία κυπριοποί-
ησης. Θεωρούν ότι διά του αφελ-
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
5
ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Στάθης Καλύβας και Κυριάκος Μητσοτάκης

Ο Μαυροκορδάτος στο Μαξίμου

ληνισμού των Ελλήνων της
Κύπρου θα επιλυθεί ευκολό-
τερα το κυπριακό πρόβλημα.
Αυτό όμως είναι μια φενάκη,
γιατί καμία λύση δεν μπορεί
να σταθεί αν στηρίζεται στην
εθνική αλλοτρίωση. Αργά ή
γρήγορα η ιστορία θα εκδικη-
θεί. Ούτε βεβαίως και το πρό-
βλημα της Κύπρου είναι οι
εθνικές ταυτότητες των κατοί-
Παρακολουθώντας κανείς το 1ο επεισόδιο της σειράς
Καταστροφές και Θρίαμβοι του Στ. Καλύβα, για τον τηλεοπτικό
σταθμό ΣΚΑΪ, εύκολα αντιλαμβάνεται ότι το ενδιαφέρον του
δεν είναι να αποτυπώσει πιστά τα γεγονότα και τον ιστορικό
χαρακτήρα της Επανάστασης. Περισσότερο, ενδιαφέρεται
να κατασκευάσει τον πολιτικό μύθο του Μαυροκορδάτου ως
αρχετυπικής φιγούρας νεοέλληνα εκσυγχρονιστή.
Του Γιώργου Ρακκά ρία Ευθυμίου όπως και ο Αριστεί-
δης Χατζής έχουν στο μυαλό τους

κων της. Συνεπώς και η παι-
δεία μας μπορεί και πρέπει
να παραμείνει ελληνική. Είναι
πεποίθησή μου ότι αυτός ο σε-
βασμός της ημέτερης ταυτότη-
τας είναι και ακρογωνιαίος λί-
θος προς τον σεβασμό έτερων
πολιτισμών.
Και κάτι τελευταίο, προς τους
Ελλαδίτες αναγνώστες. Είναι
σημαντική η σχέση, η συμπό-
ρευση Ελλάδας-Κύπρου για
την υποψηφιότητά σας και τα
ζητήματα που απασχολούν
τον Ελληνισμό (εξωτερική πο-
λιτική, άμυνα, εθνικά ζητήμα-
τα, παιδεία, πολιτισμός, περι-
βάλλον κ.α.);
Η συμπόρευση Ελλάδας - Κύ-
πρου σε όλο το φάσμα είναι
απαραίτητη. Αν η ιστορία κα-
θορίζει την ταυτότητα, η ταυ-
τότητα στη συνέχεια καθορί-
ζει και την πολιτική. Ως απο-
τέλεσμα, η πολιτική συμπό-
ρευση των δύο χωρών δεν εί-
ναι τίποτα άλλο από το φυσικό
αποτέλεσμα του κοινού πο-
λιτισμού. Η Ελλάδα έχει κά-
θε λόγο και συμφέρον να ανα-
λώνει πόρους και προσπά-
θεια για την προστασία ομο-
εθνών της, όπου και αν αυ-
τοί ευρίσκονται. Είναι μέρος
του πλούτου της και των ερει-
σμάτων της. Από πλευράς των
Κυπρίων Ελλήνων, η στήριξη
της Ελλάδας είναι απαραίτητη
συνθήκη επιβίωσης απέναντι
στην τουρκική επιβουλή. Σε
γεωπολιτικό επίπεδο, ούτως
ή άλλως, η Τουρκία δεν ξεχω-
ρίζει Ελλάδα και Κύπρο. Τις
αντιμετωπίζει ενιαία και μέ-
σα από ένα ιστορικό πρίσμα.
Αν η Τουρκία πετύχει τον κα-
ταποντισμό των Ελλήνων της
Κύπρου, ουσιαστικά θα έχει
ανοίξει τον δρόμο στη διεκ-
δίκηση τόσο του Αιγαίου όσο
και της Θράκης.
g ρότερα, τον Καποδίστρια, η Μα-
Τ
ο σχήμα που ακολου-
θεί ο Καλύβας εύκο-
λα γίνεται αντιληπτό:
ο Μαυροκορδάτος πα-
ρουσιάζεται ως ηγήτο-
ρας μιας πεφωτισμένης, και κο-
σμοπολίτικης πρωτοπορίας, που
θα αντιταχθεί στην περιρρέου-
σα εθνολαϊκιστική και εν πολ-
λοίς οπισθοδρομική ατμόσφαι-
ρα της Ελληνικής Επανάστασης,
για να επιβάλει σε πρώτο χρόνο
τον φιλελευθερισμό και την ανε-
ξιθρησκία των Συνταγμάτων του
Αγώνα, και σε δεύτερο την πρόσ-
δεση του υπό διαμόρφωση νέ-
ου κράτους στο άρμα της Αγγλί-
ας: Ιδού ο «θρίαμβος» της Ελλη-
νικής Επανάστασης –να πείσει
το «πιο πρωτοποριακό κράτος
της εποχής του» όπως ακούγεται
στο ντοκιμαντέρ– ώστε να χαρί-
σει την ελευθερία στους Έλληνες,
την ίδια στιγμή που το «εθνολα-
ϊκιστικό τόξο» απειλούσε με την
εγγενή του διχαστικότητα να κα-
ταστρέψει ολοσχερώς την Επανά-
σταση παραδίδοντάς την εξουδε-
τερωμένη, έπειτα από τους αλλε-
πάλληλους εμφυλίους πολέμους,
στη σπάθη του Ιμπραήμ. Η «κα-
ταστροφή», λοιπόν, αντιστοιχεί
στην ιστορική δραστηριότητα των
εθνολαϊκιστών, ο «θρίαμβος»
στη σωτήρια παρέμβαση της εκ-
συγχρονιστικής μειοψηφίας που
επανατοποθετεί το πνεύμα της
Επανάστασης στον «ορθό δρό-
μο», «μακριά από τη Ρωσία, στη
Δύση», όπως θα πει σε μια απο-
στροφή του λόγου της η Μαρία
Ευθυμίου.
Κι όμως, κανείς την εποχή
εκείνη δεν θα μπορούσε να κά-
νει αυτήν την αντίστιξη: Η Ρω-
σία του τσάρου Νικολάου θεω-
ρούνταν οργανικό μέλος των θε-
σμών της ευρωπαϊκής διπλωματι-
κής συνεννόησης, τόσο κατά την
Ιερά Συμμαχία όσο και μετέπειτα.
Όμως, όταν ομιλούν για τη Ρωσία
των αρχών του 19ου αιώνα, ή, χει-
τον… Βλαδίμηρο Πούτιν και εκεί-
νο που νομίζουν ότι αντιπροσω-
πεύει.
Ομοίως και ο Στάθης Καλύ-
βας, όταν πλέκει τον συγκεκρι-
μένο μύθο του Μαυροκορδάτου,
έχει στο μυαλό του τη σημερινή κής στρατηγικής, η γραμμή αυτή
Ελλάδα και την ηγεσία της. Σημα- συνεπάγεται ότι ο πρωθυπουρ-
σία γι’ αυτόν έχει να διατυπωθεί γός οφείλει να ενισχύσει τις συμ-
μια εκσυγχρονιστική γενεαλο- μαχίες του με τις προερχόμενες
γία, μέσα από τη διαλεκτική των από τον σημιτικό εκσυγχρονισμό
καταστροφών και των θριάμβων, δυνάμεις –το Ποτάμι, το πάλαι
που θα του επιτρέψει να εισηγη- ποτέ ΠΑΣΟΚ, την αντισυριζαϊκή
θεί έμμεσα και διά της παραβο- ανανεωτική αριστερά– ανεξαρ-
λής έναν ιδιαίτερο πολιτικό δρό- τήτως πολιτικής προέλευσης και
μο για τον τωρινό Έλληνα πρωθυ- ιδεολογικής τοποθέτησης, παρα-
πουργό. Κάτι που φιλοδοξεί να μερίζοντας την ίδια στιγμή την
καταστεί το πρώτο πολιτικό αφή- εθνοκεντρική βάση τόσο του δι-
γημα κυβερνητικών πολιτικών δυ- κού του κόμματος, όσο και των
νάμεων μετά το τέλος της μετα- υπολοίπων που τον υποστήριξαν
πολίτευσης. το 2019 στη λογική του «μη χεί-
Αν τότε, η παρουσιαζόμενη ως ρον βέλτιστον» και υπό τον τρόμο
εκσυγχρονιστική μειοψηφία πα- της παραμονής του ΣΥΡΙΖΑ στην
ρήγαγε τον «θρίαμβο», επιβάλλο- εξουσία.
ντας την –έστω και αντιφατική– Όχι ότι αυτές δεν χρειάζονται
εισαγωγή της αγγλοσαξωνικής, ώστε να συμπληρωθεί το άθροι-
φιλελεύθερης νεωτερικότητας σμα της εκλογικής αυτοδυναμί-
στους ελληνικούς θεσμούς, σή- ας που θα παρατείνει την παρα-
μερα καλείται να εμπεδώσει ένα μονή του Κ. Μητσοτάκη στο Μα-
μεταμοντέρνο πολιτικό αφήγημα, ξίμου. Ωστόσο, το συγκεκριμένο
εκείνο που είναι τόσο κυρίαρχο πολιτικό αφήγημα κρίνει ότι θα
στους διαδρόμους της Οξφόρδης, είναι πάντοτε διαθέσιμες, όσο κι
του Λευκού Οίκου, στον μηντια- αν αποξενώνονται από τις παρού-
κό κόσμο: Παγκοσμιοποιημένες, σες κυβερνητικές επιλογές για το
μεταναστευτικές κοινωνίες, πο- μεταναστευτικό ή την αμφιταλά-
λυπολιτισμικό ιδεώδες, ευρωατ- ντευση ανάμεσα στην αποτροπή
λαντισμός, ελίτ που μοιράζονται και τον κατευνασμό ως προς την
πολύ περισσότερα κοινά μεταξύ Τουρκία, την απουσία οράματος
τους ανά τον δυτικό κόσμο, παρά για την ενίσχυση της εθνικής παι-
με την υπόλοιπη κοινωνία της δι- δείας, της δημογραφίας ή της πα-
κής τους χώρας. ραγωγής. Γιατί θα σύρονται την
Στο πεδίο της άμεσης πολιτι- τελευταία στιγμή πίσω από την
Σημασία για τον Καλύβα έχει να διατυπωθεί
μια εκσυγχρονιστική γενεαλογία, μέσα από την
διαλεκτική των καταστροφών και των θριάμβων,
που θα του επιτρέψει να εισηγηθεί έμμεσα και δια
της παραβολής έναν ιδιαίτερο πολιτικό δρόμο για
τον τωρινό Έλληνα πρωθυπουργό.
εκσυγχρονιστική διακυβέρνηση,
καθώς αυτή, κόντρα στο πνεύμα
και το κλίμα αδράνειας της ελλη-
νικής κοινωνίας, θα οδηγεί την
χώρα σε «θριάμβους», μακριά
από τις καταστροφές.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κο-
λακεύεται από τον συγχρωτισμό
με μια ομάδα διανοουμένων, αρ-
κετοί από τους οποίους εμφανί-
ζονται στο Καταστροφές και Θρί-
αμβοι. Πολύ συχνά, μάλιστα, σε
συνεντεύξεις του αφήνει να φα-
νούν τα βιβλία τους πάνω στο
γραφείο του. Ενδεχομένως στο
μυαλό του να γοητεύεται από
την αίγλη του Κωνσταντίνου Κα-
ραμανλή του πρεσβύτερου, που
όταν πραγματοποιούσε τα απο-
φασιστικά βήματα για την πρόσ-
δεση της Ελλάδας στην Ε.Ε., στα
μέσα της δεκαετίας του 1970, συ-
νομιλούσε με τον Οδυσσέα Ελύτη
ή τον Δημήτρη Χορν.
Ο Στάθης Καλύβας, όμως, δεν
είναι ούτε Ελύτης, ούτε Χορν, και
με τη στρατηγική που εμμέσως
πλην σαφώς εισηγείται στον Κυ-
ριάκο Μητσοτάκη κινδυνεύει να
τον πάρει στον λαιμό του. Γιατί
η τελευταία υστερεί σε εκείνο το
στοιχείο το οποίο ακριβώς υποτί-
θεται ότι είναι το δυνατό της ση-
μείο, τη ρεαλιστική ανάγνωση
της σημερινής πραγματικότητας:
Η Τουρκία, πρωτίστως, του
2022 και του 2023, αναμένεται
να ανανεώσει την επιθετικότητά
της εναντίον της Ελλάδας. Φέτος
κλείνει 100 χρόνια από την ολο-
κλήρωση της «εσωτερικής κατά-
κτησης» της Μικρασίας, δηλαδή
της δικής μας Καταστροφής, ενώ
του χρόνου κλείνει το ιωβηλαίο
του σύγχρονού της κράτους. Σκο-
πεύει, λοιπόν, να γιορτάσει
αυτές τις επετείους με απο- >
 6 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022 φύλλο 174

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Παραλλαγή «Όμικρον»:
Ήρθε το τέλος της πανδημίας;
Του Παναγιώτη Χούπα περίπτωση ραγδαίας μείωσης των έστω και προσωρινά, εκτός παρα-

Π
ρόσφατα, ο επικε-
φαλής του Π.Ο.Υ
αναγκάστηκε να
απευθύνει δημό-
σια προειδοποίη-
ση, τονίζοντας ότι «η παραλλαγή
Όμικρον φαίνεται να είναι λιγότε-
ρο σοβαρή από τη Δέλτα, ειδικά
στους εμβολιασμένους, αυτό όμως
δεν σημαίνει ότι πρέπει να χαρα-
κτηρίζεται ως ήπια». «Όπως ακρι-
βώς και οι προηγούμενες παραλ-
λαγές, στέλνει κόσμο στα νοσοκο-
μεία», συνέχισε, «και σκοτώνει αν-
θρώπους». Στο ίδιο μήκος κύμα-
τος είναι και τα μηνύματα των πε-
ρισσότερων αξιωματούχων και εκ-
προσώπων των διεθνών υγειονο-
μικών φορέων.
Είναι λοιπόν γεγονός ότι τα
πρώτα στοιχεία για την παραλλα-
γή Όμικρον είναι ενθαρρυντικά, η
ανάλυσή τους όμως απαιτεί περί-
σκεψη και μετριοπάθεια («ταπεινό-
τητα» ζήτησαν επιφανείς επιστή-
μονες με πρόσφατα άρθρα-παρεμ-
βάσεις τους στις ΗΠΑ, όχι μόνο για
την Όμικρον, αλλά γενικότερα για
την αντιμετώπιση της πανδημίας).
Είναι ακόμα πολύ νωρίς για να
εκτιμηθεί με ασφάλεια η πρόοδος
του φαινομένου Όμικρον. Η χρο-
νική καθυστέρηση εβδομάδων
που παρατηρείται στις μεταβολές
των «σκληρών δεικτών» (νοση-
λειών, διασωληνώσεων, θανάτων),
σε σχέση με εκείνες των κρουσμά-
των, δεν το επιτρέπει. Φυσικά, με
επιστημονικά κριτήρια, ούτε λόγος
δεν μπορεί ακόμη να γίνεται για
τον καθορισμό χρονικού ορίζοντα
για το τέλος της πανδημίας. Μια,
οπωσδήποτε ευπρόσδεκτη,
κρουσμάτων ή και των «σκληρών
δεικτών», δεν αποτελεί εγγύηση
για κάτι τέτοιο.
Μέχρι στιγμής, ένα είναι βέ-
βαιο: η καλλιεργούμενη από ορι-
σμένους υπεραισιοδοξία ότι η επι-
κράτηση της «ήπιας» Όμικρον έχει
ήδη σημάνει τον υποβιβασμό τής
COVID-19 σε κατηγορία απλού
κρυολογήματος και τη λήξη της
πανδημίας σε σύντομο χρονικό δι-
άστημα, δεν έχει ούτε επιστημονι-
κή, ούτε λογική βάση.
Επικοινωνιακά παιχνίδια από
γνωστούς αρνητές και συνωμοσι-
ολόγους (οι οποίοι έχουν κηρύ-
ξει την πανδημία λήξασα ουκ ολί-
γες φορές μέχρι στιγμής), αλλά και,
δυστυχώς, από πολλές πλέον κυ-
βερνήσεις και τον φιλικό τους Τύ-
πο (σε μια προφανή προσπάθεια
διαφυγής από τη δυσμενή θέση
στην οποία έχουν περιέλθει λόγω
της αδυναμίας τους να ελέγξουν
τη λαίλαπα), λειτουργούν αποπρο-
σανατολιστικά με σοβαρούς δυνη-
τικούς κινδύνους. Η ανάγκη του
απλού ανθρώπου, του λαβωμέ-
νου από την ασθένεια και τις κοι-
νωνικές και οικονομικές της επι-
πτώσεις, να ακούσει επιτέλους τη
«χαρμόσυνη είδηση» της λήξης
της πανδημίας, δεν μπορεί να γί-
νεται αντικείμενο εκμετάλλευσης
από κανέναν και για κανέναν λόγο.
Σε καθαρά επιστημονικό πλαί-
σιο, υπάρχουν σοβαρά τρέχο-
ντα θέματα και ερωτήματα. Η πα-
ραλλαγή Όμικρον επικρατεί ένα-
ντι των παλαιοτέρων και τις εκτο-
πίζει, επειδή είναι ιδιαίτερα μετα-
δοτική. Η υψηλή μεταδοτικότητα
είναι εξ’ ορισμού μείζον πρόβλη-
μα. Μια ήπια λοίμωξη που διαδί-
δεται απότομα σε μεγάλους πλη-
θυσμούς, ακόμη και αν αναλογι-
κά (ποσοστιαία) προκαλεί λίγες
νοσηλείες και θανάτους, κατ’ από-
λυτο αριθμό οδηγεί πολλούς προ-
σβεβλημένους στο νοσοκομείο
ή στο μοιραίο. Αυτό σημαίνει ότι
πολλοί συνάνθρωποί μας, ειδικά
οι ευπαθείς, λόγω της εκρηκτικής
αύξησης των κρουσμάτων συνεχί-
ζουν να βρίσκονται σε κίνδυνο βα-
ριάς νόσησης, χρόνιας αναπηρί-
ας και θανάτου, ιδιαίτερα αν είναι
ανεμβολίαστοι. Και αυτό διότι έχει
αποδειχθεί ότι οι πλέον προστα-
τευμένοι από την παραλλαγή Όμι-
κρον είναι οι πλήρως εμβολιασμέ-
νοι, που έχουν λάβει και αναμνη-
στική δόση.
Ορισμένοι μάλιστα πολύ προ-
σεκτικοί ερευνητές και επιστήμο-
νες, στέκονται ακριβώς εκεί: διε-
ρωτώνται μήπως για την υποτιθέ-
μενη ηπιότητα της Όμικρον ευθύ-
νεται, εκτός των χαρακτηριστικών
της (μάλλον προσβάλλει περισσό-
τερο το ανώτερο αναπνευστικό και
όχι τους πνεύμονες), και η ήδη συ-
ντελεσθείσα μεταβολή κάποιων
πληθυσμών: η απώλεια πολλών
ευπαθών και ο μαζικός εμβολια-
σμός των υπολοίπων ευπαθών και
των μη ευπαθών. Μελέτη άλλων
πληθυσμών, με υψηλά ποσοστά
ευπαθών και χαμηλά ποσοστά εμ-
βολιαστικής κάλυψης, ίσως δώσει
διαφορετικά αποτελέσματα.
Άλλοι επιστήμονες επισημαί-
νουν κάτι ιδιαίτερα ανησυχητι-
κό: ακόμα και αν η Όμικρον είναι
πράγματι ήπια, η φρενήρης εξά-
πλωσή της προδιαθέτει στην ανά-
πτυξη νέων μεταλλάξεων και συ-
νακόλουθα νέων παραλλαγών του
ιού. Διότι είναι γνωστό ότι οι μεταλ-
λάξεις, ως τυχαία σφάλματα στο γε-
νετικό υλικό, συμβαίνουν κατά τον
πολλαπλασιασμό του ιού, συνε-
πώς όσο περισσότερο αναπαράγε-
ται ο ιός, τόσο περισσότερο μεταλ-
λάσσεται και τόσο πιο μεγάλη είναι
η πιθανότητα, κάποιες τυχαίες με-
ταλλάξεις, να τον καταστήσουν πιο
επικίνδυνο (ανθεκτικό στα αντισώ-
ματα που επάγεται ο εμβολιασμός
ή στα φάρμακα, και ενδεχομένως
πιο φονικό).
Σε κάθε περίπτωση βέβαια,
καμία λοίμωξη που γεμίζει τα ήδη
υπερφορτωμένα νοσοκομεία, εξα-
ντλώντας τα όρια αντοχής ανεπαρ-
κών συστημάτων υγείας και θέτει,
γωγικής διαδικασίας και κοινωνι-
κών υποχρεώσεων σημαντικό μέ-
ρος του πληθυσμού, δεν μπορεί να
θεωρείται «ευλογία».
Δεδομένου λοιπόν ότι ο ιός
SARS-CoV-2 είναι μάλλον αδύνα-
τον να εκριζωθεί από τον πλανή-
τη και τόσο η εξέλιξή του όσο και
η πορεία τής πανδημίας είναι πο-
λύ δύσκολο να προβλεφθούν με
ακρίβεια (ακόμα και υπολογιστι-
κά μοντέλα δυσκολεύονται με τό-
σο πολλές και ασταθείς μεταβλη-
τές), καλό είναι επικρατεί σύνεση
και λογική. Η αισιοδοξία δεν πρέ-
πει να στηρίζεται σε άρνηση ή δι-
αστρέβλωση της πραγματικότητας,
ευχολόγια και ευσεβείς πόθους.
Εφησυχασμός και πρώιμοι πανη-
γυρισμοί δεν πρόκειται να ωφελή-
σουν τους λαούς.
Απαιτείται συνέχιση των μέ-
τρων προστασίας (αποστάσεις, μά-
σκες, αντισηπτικά) και επέκταση
και επιτάχυνση των εμβολιαστι-
κών προγραμμάτων σε παγκόσμιο
και τοπικό επίπεδο. Είναι, για πα-
ράδειγμα, ανεπίτρεπτο να υπάρ-
χουν στη χώρα μας χιλιάδες άτομα
που δεν έχουν εμβολιαστεί καθό-
λου αν και ανήκουν στις ευπαθείς
ομάδες και χιλιάδες άλλα που κα-
θυστερούν αδικαιολόγητα να κά-
νουν αναμνηστική δόση.
Όσο για τα προγνωστικά … δι-
απρεπής αλλοδαπός ειδικός είχε
από την αρχή της πανδημίας δη-
λώσει: «Όσο πιο σίγουρος είναι
κανείς για τον SARS-CoV-2 και
την COVID-19 τόσο λιγότερο να
τον ακούτε». Η δήλωση αυτή ισχύ-
ει στο ακέραιο.
g

>
φασιστικά βήματα για τη δορυφοροποίη-
ση της Ελλάδας. Χώρια που για τον Ερντο-
γάν έρχονται και εκλογές, και το «ελληνι-
κό ζήτημα» για την τουρκική πολιτική ζωή,
δηλαδή η πλειοδοσία των διεκδικήσεων
απέναντί μας, είναι το μοναδικό στοιχείο
που ενοποιεί συμπολίτευση και αντιπολί-
τευση στη γειτονική χώρα. Για να μη μι-
λήσουμε για το ισλάμ, τη μετανάστευση
και την πολλαπλή αποσταθεροποίηση που
απειλεί την Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή, το κλίμα στην ευρω-
παϊκή και αμερικάνικη πολιτική κινείται σε
εκ διαμέτρου αντίθετη κατεύθυνση από
εκείνη που εισηγείται ο Στάθης Καλύβας.
Αν δεν κυβερνούν σήμερα οι Χριστιανοδη-
μοκράτες στη Γερμανία, είναι γιατί η βά-
ση του κόμματος αποσκίρτησε μαζικά –ιδί-
ως στην πρώην Ανατολική Γερμανία– προς
δεξιότερες επιλογές, ακριβώς γιατί αποξε-
νώθηκε από τον σοσιαλφιλελευθερισμό
της Μέρκελ. Ο Μακρόν, αλλά και η γκω-
λική δεξιά στη Γαλλία, παραμένουν στο
επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων, για-
τί πραγματοποίησαν στροφή 180ο μοιρών
προς μια ατζέντα εθνοκεντρική και υπέρ
της ευρωπαϊκής ανεξαρτησίας. Ενώ η αρι-
στερά, που επιμένει στην πεπατημένη της
παγκοσμιοποιητικής ιδεολογίας, ψάχνει
να βρει την ψήφο της, με όλους τους υπο-
ψηφίους της να συγκεντρώνουν αθροιστι-
κά μετά βίας το… 30% της εκλογικής δύνα-
μης –τη χειρότερη επίδοση από το 1965. Ο
δε Μπάιντεν και οι Δημοκρατικοί πληρώ-
νουν ακριβά τον εναγκαλισμό τους με το
κίνημα των Αφυπνισμένων και τη διαπό-
μπευση της αμερικανικής ταυτότητας, χά-
νοντας τη χρονιά που μας πέρασε ακόμα
περισσότερες Πολιτείες.
Και στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο, ωστό-
σο, τα πράγματα δεν είναι και πολύ ρόδινα.
Η εκλογή του Ανδρουλάκη στο ΚΙΝΑΛ δι-
εκδικεί τον επαναπατρισμό των εκσυγχρο-
νιστών του πάλαι ποτέ ΠΑΣΟΚ στο κόμμα,
απειλώντας να μεταβάλει σε προσωρινή
την επικράτηση του Κ. Μητσοτάκη στον συ-
γκεκριμένο χώρο. Άρα; Μήπως η «γραμμή
Καλύβα» απειλεί να οδηγήσει τη μητσοτα-
κική ηγεμονία σε αυτοϋπονόμευση;
Υπάρχει και μια άλλη διάσταση στο ζή-
τημα, εξωτερική. Η τυφλή πρόσδεση στο
αγγλοσαξωνικό άρμα, που φέρεται να
προπαγανδίζει ο Στάθης Καλύβας, αντι-
κρούεται από τη στρατηγική Άγγλων και
Αμερικάνων να επαναπροσεταιριστούν
την Τουρκία, παρά τα όσα καταστροφικά
διαπράττει σε όλα τα αζιμούθια. Επομέ-
νως, είναι πολύ πιθανόν, οι καθησυχαστι-
κές εισηγήσεις που γίνονται αυτήν τη στιγ-
μή στην Ελλάδα, ακόμα, η προοπτική της
ενδεχόμενης αποδυνάμωσης της ελληνι-
κής κυβέρνησης μέσω μιας εσωτερικής
κρίσης στο κυβερνών κόμμα, να αποσκο-
πούν στο να βρεθεί απροετοίμαστη μπρο-
στά στην όξυνση της τουρκικής επιθετικό-
τητας, κάτι που ενισχύει την προοπτική
ενός επώδυνου συμβιβασμού.
g
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
Ο East Med, η ενεργειακή κρίση
και τα διακυβεύματα της νέας χρονιάς
Του Νίκου Ντάσιου
Τ
ρία είναι τα μέτω-
πα που θα καθορίσουν
τις πολιτικές εξελίξεις
το ’22: α) Η εξέλιξη της
πανδημίας, με το πιο αισιόδοξο
σενάριο αυτό της μετάπτωσής
της σε ενδημία είτε λόγω νόση-
σης της πλειοψηφίας είτε εμβο-
λιασμού, β) η ενεργειακή κρίση
και οι πληθωριστικές πιέσεις,
γ) οι χειρισμοί Ερντογάν ενόψει
των προεδρικών εκλογών του
2023, σε συνδυασμό με τη γε-
ωπολιτική ρευστότητα στην Ευ-
ρασία.
Στο μέτωπο της πανδημί-
ας έχουν καταβληθεί ήδη στα
δύο χρόνια κρατικές ενισχύσεις
ύψους 43 δισ. €, τα δε διαθέσι-
μα προβλεπόμενα εντός του ’22
ανέρχονται περίπου στο 1 δισ.
€1. Οι δημοσιονομικοί περιορι-
σμοί κι οι κανόνες, που φαίνεται
πως θα επανέλθουν στην Ευρώ-
πη το 20232, δεν αφήνουν περι-
θώρια γενικευμένου λοκντά-
ουν. Ο πολλαπλασιασμός των
κρουσμάτων λόγω της μετάλλα-
ξης Όμικρον -σε συνδυασμό με
τη Δέλτα- θα συνεχίζει να πιέζει
το δημόσιο σύστημα υγείας και
να απειλεί την ανθρώπινη ζωή.
Ίσως το μεγαλύτερο έλλειμμα
των πολιτικών που εφαρμόστη-
καν κατά κρίση της πανδημίας
συνίσταται στη διατήρηση των
κενών της πρωτοβάθμιας υγει-
ονομικής φροντίδας, ιδιαίτε-
ρα στην περιφέρεια, με τις ση-
μαντικές ελλείψεις σε προσωπι-
1
850 εκατ. € στον προϋπολογισμό
του υπ. Εργασίας και 150 εκατ. στον
αντίστοιχο του υπ. Υγείας (υπ. Οι-
κονομικών, Κρατικός Προϋπολογι-
σμός 2022).
2
Οι διαπραγματεύσεις για το νέο
σύμφωνο σταθερότητας στην Ευ-
ρώπη λαμβάνουν χώρα ενώ οι εκτι-
μήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας
κάνουν λόγο για ρυθμό ανάπτυ-
ξης στην Ευρωζώνη ύψους 4,2%
το 2022 –και μόλις 2,1% το 2023-,
έναντι 5,2% το 2021. Προβλέψεις
που είναι συνάρτηση της μείωσης
των παγκόσμιων αναπτυξιακών
ρυθμών λόγω των προβλημάτων
στις εφοδιαστικές αλυσίδες, τον
υψηλό πληθωρισμό, την εκτίνα-
ξη του χρέους και τις επιπτώσεις
της κλιματικής κρίσης. (Πηγή:
https://www.worldbank.org/en/
news/press-release/2022/01/11/
global-recovery-economics-debt-
commodity-inequality).
κό και σε υποδομές στα νοσοκο-
μεία και στα κέντρα υγείας.
Στο μέτωπο της ενέργειας,
έχουν ήδη καταβληθεί από τον
Σεπτέμβριο του ’21, υπό τη μορ-
φή επιδοτήσεων σε νοικοκυριά,
περί τα 1,3 δισ. €, ενώ μόνο για
τον Ιανουάριο του 2022 θα κα-
ταβληθούν επιπλέον 400 εκατ.
€ για την ελάφρυνση των τιμο-
λογίων του ρεύματος και του
φυσικού αερίου σε νοικοκυριά,
στη βιομηχανία, σε αγροτικές
& εμπορικές επιχειρήσεις3. Οι
εκτιμήσεις διεθνών αναλυτών,
της Goldman Sachs και της Wall
Street για εκτίναξη της τιμής του
αργού στα 100 $ το βαρέλι το
2022 και το 2023, σε συνδυα-
σμό με τον περιορισμό της προ-
σφοράς φυσικού αερίου από τη
Ρωσία, ως αντίποινα για τις δυ-
τικές κυρώσεις για την Ουκρα-
νία και την αστάθεια των ρωσο-
γερμανικών σχέσεων με αφορ-
μή τον Nord Stream II, δείχνουν
ότι η ενεργειακή κρίση δεν θα
περιοριστεί στο πρώτο τρίμηνο
του 2022. Η επιδοματική πολιτι-
κή δεν μπορεί να αντιμετωπίσει
μακροπρόθεσμα τις αναπτυξια-
κές και κοινωνικές παρενέργει-
ες των υψηλών τιμών της ενέρ-
γειας και την αστάθεια των ελ-
λείψεων καυσίμων από την αγο-
ρά4. Απαιτείται άρα η χάραξη
3
Περί τα 42 € θα είναι η επιδότηση
στα οικιακά τιμολόγια του ρεύμα-
τος για τον μήνα Ιανουάριο –ένα-
ντι 49 € του Δεκεμβρίου- και 20 €/
MWh την αντίστοιχη περίοδο για
τους καταναλωτές φυσικού αερίου.
(Πηγή: Εφ ΒΗΜΑ, 9/1/2022).
4
Πέρα από την ενεργειακή φτώχεια
μιας εθνικής στρατηγικής που
θα αυξάνει τους βαθμούς αυ-
τονομίας στο ενεργειακό μείγ-
μα, καθώς και περιφερειακές
συνεργασίες που θα λαμβάνουν
υπόψη τα γεωπολιτικά συμφέ-
ροντα της χώρας.
Η προτροπή της Ουάσιγκτον
μέσω του non-paper για εγκατά-
λειψη του ισραηλινής εμπνεύ-
σεως αγωγού φυσικού αερίου
East Med, επικαλούμενο την οι-
κονομική βιωσιμότητα, την πρά-
σινη μετάβαση και τις εντάσεις
που θα προκαλούσε στη Ν. Ανα-
τολική Μεσόγειο, ήταν λίγο ως
πολύ αναμενόμενη, δεδομένης
της έλλειψης σχετικής χρημα-
τοδότησης μετά την υποχώρη-
ση της Ε.Ε. Η ελληνική διπλω-
ματία θα πρέπει να αξιοποιήσει
πάραυτα το «πράσινο φως» που
δίνει το εν λόγω έγγραφο για
την ηλεκτρική διασύνδεση Ισ-
ραήλ-Κύπρου-Ελλάδας (Eurasia
Interconnector), καθώς και την
αντίστοιχη Αιγύπτου –Ελλάδας
(Euro Africa Interconnector),
στον χώρο της οριοθετημένης
ΑΟΖ των δύο χωρών. Η ηλεκτρι-
κή διασύνδεση Ισραήλ-Κύπρου
και Ελλάδας στο πλαίσιο του
σχετικού μνημονίου Συν-αντί-
ληψης των τριών χωρών αποκτά
ιδιαίτερη σημασία, καθώς η χά-
ραξή του στη διαδρομή του East
που απειλεί τα ευάλωτα νοικοκυ-
ριά, οι υψηλές τιμές και οι ενδεχό-
μενες ελλείψεις φυσικού αερίου
απειλούν κάθε προοπτική παρα-
γωγικής ανασυγκρότησης, αφού
αποτελεί το βασικό καύσιμο παρα-
γωγής λιπασμάτων και λειτουργίας
των βιομηχανικών μονάδων.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Med απονομιμοποιεί το τουρκο-
λυβικό μνημόνιο και δίνει ώθη-
ση στη χάραξη της ΑΟΖ Ελλά-
δας-Κύπρου, υπό την προϋπό-
θεση ότι υπάρχει η σχετική πο-
λιτική βούληση.
Η αξιοποίηση των κοιτασμά-
των φυσικού αερίου στην Ν.
Ανατολική Μεσόγειο και νοτίως
της Κρήτης αποτελούν επιπλέ-
ον καθοριστικό παράγοντα στην
εθνική ενεργειακή στρατηγική
υπό τις προαναφερθείσες προϋ-
ποθέσεις, μιας και το φυσικό αέ-
ριο θα αποτελεί το στρατηγικό
καύσιμο στο πλαίσιο της «πρά-
σινης μετάβασης» για μεγάλο
χρονικό διάστημα. Η εγκατάλει-
ψη των συγκεκριμένων κοιτα-
σμάτων καθιστά τη χώρα εξαρ-
τώμενη σε μεγάλο βαθμό από
το εισαγόμενο φυσικό αέριο μέ-
σω του αγωγού TANAP που δι-
έρχεται από Αζερμπαϊτζάν και
Τουρκία με προφανείς τις συνέ-
πειες στο ενδεχόμενο μιας ελλη-
νοτουρκικής σύγκρουσης. Ενδε-
χόμενο που καθίσταται πιθανό
εντός του ’22, όταν ο Ερντογάν
θα παίξει τα ρέστα του για την
επικράτησή του στις προεδρικές
εκλογές του ’23, στην προσπά-
θειά του να αντιστρέψει τη ση-
μερινή δημοσκοπική του πτώ-
ση. Και ας μην ξεχνάμε ότι στο
βαθύ αμερικανικό κράτος (Συμ-
βούλιο Εθνικής Ασφαλείας) πα-
ραμένουν εκείνες οι φωνές που
επιμένουν ότι η Τουρκία είναι
σημαντική χώρα και δεν πρέπει
να χαθεί για την Δύση…
g τους.
7
Κυκλοφορεί
από τις
Εναλλακτικές
Εκδόσεις
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑΣ
1821-2021
Ρέκβιεμ ή Αναγέννηση;
Τ
ο ανά χείρας δοκίμιο α-
ποτελεί μία προσπάθεια
να συναχθούν τα κυριό-
τερα συμπεράσματα μιας
διαδρομής 200 χρόνων μέσα
από την παράθεση και την ερμη-
νεία των ιστορικών γεγονότων.
Το πρώτο μέρος, «Η Μεγά-
λη Ιδέα», αποτελεί την περιγρα-
φή της μακράς ελληνικής επανά-
στασης εναντίον της οθωμανικής
κυριαρχίας που αρχίζει από το
1821 και ολοκληρώνεται στα
1919-1920. Και αν προς στιγμήν
φάνηκε πως θα γνώριζε ένα αί-
σιο τέλος, σχεδόν ταυτόχρονα, το
1922, θα καταλήξει στη μεγάλη
διάψευση.
Το δεύτερο μέρος, ο «Εμφυλι-
ακός Ιδεασμός», αφορά την περί-
οδο 1922-2021 όταν ο λίγο πολύ
σταθεροποιημένος γεωγραφικά
ελληνισμός δοκιμάζει να βρει τη
θέση του στον κόσμο των εθνών
και της παγκοσμιοποίησης. Μετά
δε από ποικίλες και κάποτε δρα-
ματικές ιστορικές περιπέτειες,
κάτω από τον αστερισμό αλλε-
πάλληλων εμφυλίων διαμαχών,
αρχίζοντας από τον Διχασμό, θα
βρεθεί και πάλι μετέωρος - απέ-
ναντι στον ίδιο αντίπαλο, τη νεο-
θωμανική Τουρκία.
Και καθώς η Τουρκία διεκδι-
κεί απειλητικά την «επιστροφή»
της Ελλάδας σε μια νεο-οθωμα-
νική σφαίρα κυριαρχίας, ακυρώ-
νοντας το επαναστατικό κεκτημέ-
νο του ‘21, οι Έλληνες καλούνται
να ολοκληρώσουν το ανολοκλή-
ρωτο 1821, σε μια ενάρετη επιτέ-
λους σύμπτωση έθνους και κρά-
w w w. ena lekdosei s. g r
 8 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022 φύλλο 174

ΑΜΥΝΑ

Τα εξοπλιστικά, οι Η.Π.Α.
& οι πύραυλοι που δίνονται και δεν δίνονται
Μία συνέντευξη αναζωπυρώνει τη φημολογία περί αμερικανικής «ανησυχίας» στον
επανεξοπλισμό της χώρας
Του Νικόλα Δημητριάδη του δόρατος της ελληνικής απο- λειας είναι, εν τέλει, αποδεσμεύ- μπτώσεις συνεχίζονται: Φέτος,
τρεπτικής ισχύος οπλικά συστή- σιμοι για την Ελλάδα ή όχι (όταν π.χ., αναμένονται τα πρώτα αμε-

Μ
ία ραδιοφωνι-
κή συνέντευξη
του Άγγελου Συ-
ρίγου άρκεσε για
να ανάψει ένας
θερμός δημόσιος διάλογος γύρω
από την αμερικανική πολιτική και
τους αμυντικούς εξοπλισμούς.
Αναφερόμενος στην αγορά γαλ-
λικών αεροπλάνων και φρεγατών
από την Ελλάδα, ο υφυπουργός
Παιδείας δικαιολόγησε την επι-
λογή με το επιχείρημα της αμερι-
κάνικης απροθυμίας να μας πα-
ράσχουν οπλικά συστήματα αντί-
στοιχων δυνατοτήτων. Η δήλωση
αυτή προκάλεσε ποικίλα σχόλια
για την αμερικανική πολιτική, η
οποία, προκειμένου να μη διατα-
ράσσει τις επιθυμητές για αυτήν
ισορροπίες, είναι συχνά φειδω-
λή στην αποδέσμευση κρίσιμων
οπλικών συστημάτων, ακόμη και
σε συμμαχικές της χώρες.
Η πολιτική αυτή έχει εφαρμο-
στεί στο παρελθόν τόσο απέναντι
στην Ελλάδα, όσο και απέναντι
στην Τουρκία, οδηγώντας τη μεν
πρώτη στην αναζήτηση εναλλα-
κτικών πηγών οπλισμού στις ευ-
ρωπαϊκές χώρες, τη δε δεύτερη
στην ανάπτυξη της εγχώριας αμυ-
ντικής βιομηχανίας της. Έτσι, ενώ
οι Η.Π.Α. λαμβάνουν ανέκαθεν τη
μερίδα του λέοντος από τα ελλη-
νικά εξοπλιστικά προγράμματα
(για αρκετά χρόνια, η «μερίδα»
αυτή έφθανε και το... 100%), σε
κάθε κρίση με την Τουρκία, βλέ-
πουμε να προβάλλονται ως αιχμή
ματα αποκλειστικά ευρωπαϊκής
κατασκευής, είτε πρόκειται για
τους πυραύλους Σκαλπ και Εξοσέτ
των Μιράζ-2000, είτε για τα υπο-
βρύχια U-214, είτε για τα άρματα
μάχης Λέοπαρντ.
Το ζήτημα αυτό είχε επανέλ-
θει και κατά τη διάρκεια του πρό-
σφατου άτυπου διαγωνισμού
αγοράς φρεγατών. Στο επίκεντρο
βρέθηκε η λεγόμενη δυνατότητα
αεράμυνας περιοχής, την οποία
προσφέρουν οι αντιαεροπορι-
κοί πύραυλοι μακράς εμβέλειας.
Αυτή τη στιγμή, τέτοια δυνατό-
τητα δεν διαθέτει ούτε το ελλη-
νικό, ούτε το τουρκικό ναυτικό. Η
αμερικάνικη πρόταση (φρεγάτα
MMCS) δεν περιελάμβανε τη δυ-
νατότητα αυτή, καθώς δεν έφε-
ρε ούτε τους απαραίτητους πυ-
ραύλους ούτε ένα ανάλογων δυ-
νατοτήτων ραντάρ. Το ίδιο, όμως,
ίσχυε απ’ ό,τι φαίνεται και για
το πλοίο της ολλανδικής πρότα-
σης, το οποίο φέρει αμερικάνι-
κης προέλευσης οπλισμό: Ενώ το
πλοίο καθ’ αυτό μπορεί να δεχθεί
πυραύλους μακράς εμβέλειας, η
προταθείσα στην Ελλάδα διαμόρ-
φωσή του δεν τους περιελάμβα-
νε. Αντιθέτως, δυνατότητα αερά-
μυνας περιοχής διέθεταν τα προ-
τεινόμενα πλοία που βασίζονταν
σε γαλλικό οπλισμό: η γαλλική
«Μπελαρά», αλλά και η ιταλική
«Μπεργκαμίνι». Αναπόφευκτο,
λοιπόν, ήταν να δημιουργηθούν
ερωτηματικά για το αν οι αμερι-
κάνικοι πύραυλοι μακράς εμβέ-
είχαν ζητηθεί, πάντως, προ εικο-
σαετίας, η απάντηση των Η.Π.Α.
ήταν αρνητική).
Όσο για τα θηριώδη αντι-
τορπιλικά και καταδρομικά που
υποτίθεται, σύμφωνα με διάφο-
ρα δημοσιεύματα, ότι δίδονταν
ως «ενδιάμεση λύση», φαίνεται
ότι επρόκειτο για ευσεβείς πό-
θους. Τα πλοία αυτά έχουν ζητη-
θεί κατ’ επανάληψη από το Πο-
λεμικό Ναυτικό, χωρίς αποτέλε-
σμα, όπως παραδέχθηκε κατόπιν
εορτής και ο Άδωνις Γεωργιάδης
(ο οποίος μέχρι την κυβερνητι-
κή απόφαση αγοράς των Μπελα-
ρά προωθούσε σκανδαλωδώς την
αμερικανική πρόταση, παρουσιά-
ζοντας την επιλογή της ως δεδο-
μένη, ενώ ήταν ήδη εν εξελίξει ο
διαγωνισμός).
Αντίστοιχες εξελίξεις έχου-
με και σε άλλα εξοπλιστικά προ-
γράμματα. Την ώρα που έχει ξε-
κινήσει ο πολυδάπανος εκσυγ-
χρονισμός των F-16, τα αεροπλά-
να αυτά, που αποτελούν τη ραχο-
κοκαλιά της Πολεμικής Αεροπο-
ρίας, εξακολουθούν να στερού-
νται σύγχρονων όπλων προσβο-
λής (αντίστοιχων των γαλλικών
Εξοσέτ και Σκαλπ που φέρουν τα
Μιράζ). Το μόνο πρόγραμμα που
υπάρχει για τον εξοπλισμό τους
αφορά στους ισραηλινής κατα-
σκευής πυραύλους Rampage.
Ο εξοπλισμός τους με σύγχρο-
να όπλα αμερικανικής κατασκευ-
ής παραμένει ακόμα στο επίπε-
δο της... φημολογίας. Και οι συ-
ρικανικά ελικόπτερα που έχει πα-
ραγγείλει το Πολεμικό Ναυτικό.
Τα ικανότατα αυτά ελικόπτερα,
ιδανικά στον εντοπισμό υποβρυ-
χίων, παραγγέλθηκαν χωρίς τον
προηγμένο αντιπλοϊκό πύραυλο
NSM, τον οποίο δύνανται να φέ-
ρουν.
Κάθε μία από τις περιπτώ-
σεις αυτές, αν εξετασθεί ξεχωρι-
στά, μπορεί ασφαλώς να δικαιο-
λογηθεί, με τον έναν ή τον άλλο
τρόπο. Άλλωστε, η αγορά πανά-
κριβων οπλικών συστημάτων χω-
ρίς ενδιαφέρον για τον εξοπλισμό
τους με τα ανάλογα πυρομαχικά
δεν είναι σπάνια στην Ελλάδα.
Στη χώρα που παραγγέλνει υπερ-
σύγχρονα υποβρύχια και αρνεί-
ται επί 20 χρόνια να τα εξοπλί-
σει με τις ανάλογες τορπίλες, όλα
είναι πιθανά. Όμως, στην περί-
πτωση των αμερικανικών όπλων,
υπάρχει μία... υπερσυσσώρευση
συμπτώσεων, που προκαλεί, αν
μη τι άλλο, εύλογες απορίες.
Όλα αυτά ρίχνουν νερό στον
μύλο των φιλύποπτων, που βλέ-
πουν τις Η.Π.Α. να λαμβάνουν
από την Ελλάδα όσα της ζητούν,
χωρίς να δίνουν κανένα χειρο-
πιαστό αντάλλαγμα. Μετά την
υπογραφή της λεόντειου (για
τις Η.Π.Α.) αμυντικής συμφωνί-
ας MDCA και την απόλυτη στοί-
χιση της Ελλάδας στις επιθυμίες
της αμερικανικής πολιτικής (από
τις Πρέσπες μέχρι την ουκρανική
Εκκλησία και από το πάγωμα των
κινεζικών επενδύσεων μέχρι... το
Κόσοβο;), έχει έρθει η ώρα να
κάνουμε ταμείο. Και το ταμείο,
μέχρι στιγμής, λέει ότι το μόνο
αντάλλαγμα που έχουμε λάβει εί-
ναι η παραχώρηση των μεταχει-
ρισμένων τροχοφόρων οχημάτων
Μ-117. Η παραχώρηση αυτή δι-
αφημίστηκε από τον Αμερικανό
πρέσβη ως δώρο αξίας ενός δισε-
κατομμυρίου ευρώ, αν και στην
πραγματικότητα αυτή θα ήταν η
αξία των οχημάτων αν είχαν αγο-
ραστεί καινούρια, και όχι μετα-
χειρισμένα 20ετίας. Ασφαλώς
τα οχήματα αυτά είναι χρήσιμα
στον Ελληνικό Στρατό. Όλα χρειά-
ζονται, και τα τζιπ και τα φορτη-
γά και τα τυφέκια και τα κράνη.
Δεν είναι όμως το οπλικό σύστη-
μα που θα κάνει τη διαφορά, θα
προσδώσει στην Ελλάδα τακτικό
πλεονέκτημα και θα αποδείξει ότι
η αμερικάνικη πολιτική στα ελλη-
νοτουρκικά έχει ουσιωδώς αλλά-
ξει από την εποχή των Ιμίων και
των «ίσων αποστάσεων» υπέρ
της Τουρκίας.
g

Νέο αμυντικό δόγμα χτες!

Του Μανώλη Εγγλέζου-Δεληγιαννάκη ναι αποστρατικοποιημένα, οπότε ο όποιος να το κάμει αυτό και το κράτος. Το κράτος, όχι μα, που θα λειτουργεί με βάση την πραγματι-

Η
ταν θέμα χρόνου η κλιμάκωση
των τουρκικών απαιτήσεων με
την έγερση αμφισβήτησης της
κυριαρχίας των νησιών μας στο
Αιγαίο. Κι εδώ δεν πρόκειται για μιαν αόριστη
αμφισβήτηση, όπως ήδη γινόταν. Τίθεται συ-
γκεκριμένο ζήτημα (παρ)ερμηνείας της Συν-
θήκης της Λωζάννης, με βάση το οποίο τα νη-
σιά ανήκουν στην Ελλάδα υπό τον όρο να εί-
εξοπλισμός τους αυτόματα αναιρεί την ελλη-
νική κυριαρχία.
Δεν θα αναλωθούμε εδώ στην ανασκευή
ενός αβάσιμου ισχυρισμού. Ούτε θα εφησυ-
χάσομε θεωρώντας ότι η προφανής αβασιμό-
τητά του δικαιολογεί την απραξία μας. Ακόμα
πληρώνομε την επίκληση σε «αήττητα νομι-
κά όπλα» εκείνου που παρέδωσε τα Ίμια. Κι
αν κάποιοι λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψη τον
τουρκικό επεκτατισμό, θα πρέπει επιτέλους
απλώς η εκάστοτε κυβέρνηση.
Γιατί, αυτό που μονίμως γίνεται είναι να
αλλάζομε την πολιτική μας αναλόγως της
τουρκικής τακτικής, ενώ η στρατηγική της εί-
ναι η ίδια, αναθεωρητική, επιθετική και γε-
νοκτόνα. Αλλά αυτή συνειδητά την αγνο-
ούμε, κι ας είναι μπροστά στα μάτια μας. Ο
στρουθοκαμηλισμός μας είναι η εγγύηση της
καταστροφής.
Η χώρα χρειάζεται ένα νέο αμυντικό δόγ-
κότητα. Θα πρέπει να αναγνωρίσει την τουρ-
κική απειλή και να διαμορφώσει πολιτική
μόνιμης αποτροπής και εξουδετέρωσης του
εξ ανατολών κινδύνου. Κι αυτό δεν γίνεται
με ζεϊμπέκικα, με αναγνώριση τουρκικών
ζωτικών χώρων και αναγκών, με επιτροπές
ελληνοτουρκικής φιλίας. Γίνεται μόνο με κα-
τανόηση του τουρκικού σχεδιασμού ανεξαρ-
τήτως πρόσκαιρων υφέσεων, με αποφασιστι-
κότητα να υπερασπιστούμε την πατρίδα μας
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
9
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ

Της «Eπιτροπής Αγώνα Λέσβου»

Για τις υπερδομές στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου

Μ
ετά την αποτυχη-
μένη προσπάθεια
ύπουλης απόβα-
σης, ημέρα Θεο-
φανίων, στη Χίο,
των θηριωδών μηχανημάτων της
αναδόχου εταιρείας, αλλά και την
αποτυχημένη «δολιοφθορά» στη
Βάστρια με μηχάνημα του στρα-
τού, διαπιστώσαμε την αγωνία του
κ. Κύτελη να στηρίξει τον πανικό-
βλητο συνεργάτη του κ. Μηταρά-
κη με μια ανακοίνωση που υπο-
ψιαζόμαστε ότι γράφτηκε εκτός Δη-
μαρχείου. Στο ίδιο μήκος κύματος
και ο κυβερνητικός βουλευτής της
Λέσβου κ. Αθανασίου, o οποίος θυ-
μήθηκε ότι το νησί που εκπροσω-
πεί ταλανίζεται από το μεταναστευ-
τικό πρόβλημα. Αν και φανταζόμα-
στε ότι από τις αντιδράσεις του κό-
σμου στις ανακοινώσεις έλαβαν το
μήνυμά τους, θα θέλαμε να θυμί-
σουμε στον κ. Κύτελη μερικές αλή-
θειες.
Ναι, επί των ημερών σας έκλει-
σε ο δημοτικός Καρά Τεπές και το
ΠΙΚΠΑ, που η χωρητικότητά τους
δεν ξεπερνούσε τα 1500 άτομα,
αλλά παράλληλα σε χρόνο ρεκόρ
και λίγα μέτρα πιο πέρα, το βαθύ
κράτος, το οποίο επάξια εκπροσω-
πείτε, έφτιαξε μια υπερδομή στον
Καρά Τεπέ φοβούμενο μην προ-
λάβει ο λεσβιακός λαός και απαι-
τήσει τον αποστιγματισμό του νη-
σιού μας μέσω της εκκένωσής του.
Και ενώ έχουμε χορτάσει από ανα-
κοινώσεις εσωτερικής κατανάλω-
σης, ουδεμία ενέργεια έχετε κά-
νει για να κλείσει αυτή η υπερδο-
μή. Αντ’ αυτού βλέπουμε ένα χορό
εκατομμυρίων να λαμβάνει χώρα
σε μια υπερδομή που πρόκειται
να κλείσει… Γιατί άραγε, κ. Κύτελη;
Δεν θα σταθούμε όμως μόνο σε αυ-
τές τις πικρές αλήθειες. Επειδή δια-
πιστώσαμε ότι το νέο αφήγημα του
κ. Μηταράκη μειώνει με ευφάντα-
στες αλχημείες το μέγεθος των σχε-
διαζόμενων υπερδομών, θα κά-
νουμε μια σύντομη ανασκόπηση
σε ό,τι έχει δημοσιοποιηθεί μέχρι
τώρα προκειμένου να σχηματίσου-
με μια σαφή εικόνα για το μέγεθος
της Βάστριας.
Έτσι λοιπόν η χωροθέτηση στη
Βάστρια θα έχει τα κάτωθι χαρα-
κτηριστικά, σύμφωνα με το σχετι-
κό ΦΕΚ:
1) Αδειοδοτημένη έκταση για
κατασκευή δομής: 415 στρέμματα
2) Αρχικά περιφραγμένος χώ-
ρος: 298 στρέμματα, δηλαδή το
Αυτό που πάει να γίνει στη Βάστρια είναι θηριώδες
και μόνιμο. Είναι ένα εργαλείο στα χέρια όποιων
θέλουν στο μέλλον να το ξεχειλώσουν και να το
διαμορφώσουν, όπως τους βολεύει με δεδομένη την
τεράστιά του έκταση.
20% της έκτασης της πόλης της
Μυτιλήνης.
3) Έκταση των τεσσάρων κτη-
μάτων που μέρος τους έχει νοικια-
στεί: 2.000 στρέμματα.
4) Πλάτος των τριών δρόμων
που θα οδηγούν στον πυρήνα της
δομής: 100 μέτρα ο καθένας.
5) Έκταση χώρου που εσωκλεί-
εται μεταξύ των δρόμων: 1.000
στρέμματα περικυκλωμένα συνο-
λικά (όπως φαίνεται στο χάρτη του
ΦΕΚ), δηλαδή το 60% της έκτασης
της πόλης.
Επίσης, στην πρόσκληση για
τον διαγωνισμό για τον ανάδοχο
κατασκευής αναφέρονται λεπτομέ-
ρειες της κατασκευής:
1) Αρχική χωρητικότητα 5.000
άτομα (και όχι 3.000, όπως αυθαί-
ρετα γράψατε κ. Κύτελη στην ανα-
κοίνωσή σας).
2) Τα κτήρια θα καταλαμβά-
νουν 41.500 τετραγωνικά μέτρα
και θα εδράζονται σε οπλισμένο
σκυρόδεμα (μόνιμη εγκατάσταση
και όχι προσωρινή, κ. Κύτελη).
3) Οκτώ τμήματα Προ.Κε.Κ.Α.
Αυτή η πρόβλεψη είναι που μπορεί
τις 5.000 να τις κάνει 10.000 κ.λπ.
με δεδομένο ότι τα ισόγεια κτήρια
αυτής της κατηγορίας θα έχουν
πρόβλεψη για τοποθέτηση δεύτε-
ρου ορόφου! Το γνωρίζετε αυτό, κ.
Κύτελη;
4) Είκοσι πέντε εστιατόρια και
οκτώ κτήρια δημιουργικής απα-
σχόλησης.
5) Είκοσι καταστήματα.
Θέλουμε να ρωτήσουμε λοιπόν τον
κ. Κύτελη, που κόπτεται για το καλό
των δημοτών του. Είναι ή δεν είναι
υπερδομή αυτό που καίγεστε να
φτιαχτεί, κ. Κύτελη; Πόσες παιδικές
χαρές, πόσα γήπεδα και πόσους
χώρους δημιουργικής απασχόλη-
σης έχει η πόλη της Μυτιλήνης;
Αυτό που πάει να γίνει στη Βά-
στρια είναι θηριώδες και μόνιμο, κ.
Κύτελη. Είναι κάτι που θα υπάρχει
και μετά από εσάς. Είναι ένα εργα-
λείο στα χέρια όποιων θέλουν στο
μέλλον να το ξεχειλώσουν και να το
διαμορφώσουν όπως τους βολεύει,
με δεδομένη την τεράστιά του έκτα-
ση. Δείτε τη μεγάλη εικόνα. Αυτή
που βλέπει ο κόσμος και αντιδρά.
Αντιληφθείτε τον διακαή πόθο της
Ευρώπης να μας κάνει ανάχωμα
στις ροές προς αυτήν, πληρώνο-
ντας όσο όσο. Καταλάβετε ότι ήδη
η κυβέρνηση πιέζεται ασφυκτικά
από την Ε.Ε και κάποιες Μ.Κ.Ο να
«χαλαρώσει» τη φύλαξη των θα-
λάσσιων συνόρων. Ο κ. Μηταρά-
κης καίγεται να φτιαχτούν οι υπερ-
δομές γρήγορα, ρίχνοντας τη στά-
χτη της αποσυμφόρησης στα μά-
τια μας. Ξέρετε τι θα γίνει, κ. Κύτε-
λη, αν αφήσουμε να φτιαχτούν; Θα
γεμίσουν πριν το καταλάβετε. Και ο
πιο απλός πολίτης έχει καταλάβει τι
πάει να γίνει εις βάρος του. Ο κό-
σμος συναισθάνεται τους εθνικούς
κινδύνους που εσείς δεν αντιλαμ-
βάνεστε.
Τον κόσμο ευτυχώς δεν μπορεί
να τον κοροϊδέψει κανένας. Και μην
τρέφετε αυταπάτες. Η τοπική μας
κοινωνία θα αντιδράσει όσες φο-
ρές κι αν χρειαστεί. Ο λαός της Λέ-
σβου και όλοι εμείς δεν θέλουμε
ούτε Βάστρια, ούτε Καρά Τεπέ. Ζη-
τάμε και θα διεκδικήσουμε την εκ-
κένωση του νησιού μας. Έτσι απλά.
Eπιτροπή Αγώνα Λέσβου
12 Ιανουαρίου 2022
g

και πίστη στα δίκαιά μας.
Εδώ έχει πολλά να μας διδάξει η γείτων.
Γιατί όραμα έχει, γενοκτονικό βέβαια, αλλά
όραμα. Και σχεδιασμό μακροπρόθεσμο έχει,
που δεν αλλάζει ανάλογα με το ποιος κυβερ-
νά. Και έχει πίστη στα κατ’ αυτήν δίκαιά της
του αφανισμού του αντίπαλου και της ολο-
τροπής του κινδύνου. Ούτε ο κίνδυνος απο-
τιμάται σε όλη του την έκταση, ούτε με ενι-
αίο τρόπο από το πολιτικό φάσμα. Δεν υπάρ-
χει κοινός παρονομαστής στην κοινωνία μας,
ενώ στην Τουρκία υπάρχει. Οπότε, η συνειδη-
τοποίηση της πραγματικότητας πρέπει να γί-
νει ΧΤΕΣ, γιατί η καταστροφή έρχεται την ώρα
κά, ανολοκλήρωτα, και να παλινωδούν. Δεν
μπορεί από τη μια να αποτρέπεται η εισβο-
λή των λαθρομεταναστών στον Έβρο κι από
την άλλη να χτίζονται υπερδομές στη Χίο· δεν
μπορεί να παραγγέλνονται αεροπλάνα και
φρεγάτες και να μη συμμετέχει η παραγωγι-
κή δομή της χώρας στην κατασκευή τους.
Το νέο αμυντικό δόγμα οφείλει να εκφρά-
ζει ένα συνολικό όραμα για την κοινωνία και
τον λαό μας, που οφείλει να το επιβάλει στους
μηχανισμούς του κράτους, του πολιτικού συ-
στήματος και των ελίτ. Και ή θα το εφαρμό-
σουμε, ή θα εξαφανιστούμε σαν λαός…
g

κληρωτικής κυριαρχίας της. Η τουρκική κοι-
νωνία σύμπασα μετέχει των ανωτέρω.
Εμείς δεν έχουμε τίποτε απ’ αυτά. Δεν
υπάρχει όραμα, αν και σήμερα θα έπρεπε να
στοχεύομε στην επιβίωση του Ελληνισμού
και την εξαφάνιση των τουρκικών απειλών.
Δεν υπάρχει σχέδιο, όχι εφαρμογής ενός
οράματος που δεν υπάρχει, αλλά ούτε απο-
που εμείς ψαχνόμαστε. Πρέπει να αλλάξει το
αμυντικό δόγμα, με ομοφωνία του πολιτικού
κόσμου, και να εφαρμόζεται από όποια κυ-
βέρνηση έρχεται στην εξουσία.
Τα πρόσφατα δείγματα κινητικότητας
στην εξωτερική πολιτική, αν και προτιμότε-
ρα από την προηγούμενη περίοδο της υπο-
ταγής, εξακολουθούν να είναι αποσπασματι-
10
METANAΣΤΕΥΤΙΚΟ
Του Γιάννη Σιδεράτου
Υ
πάρχει τεράστιο έλ-
λειμμα εμπιστοσύ-
νης στον τρόπο με
τον οποίο η κυβέρνη-
ση χειρίζεται το με-
ταναστευτικό. Το 2020 έστειλε
τα ΜΑΤ στα νησιά για να επιβά-
λουν τις υπερδομές και παρά το
ό,τι οι πληγές που δημιουργήθη-
καν από τότε είναι ορθάνοικτες,
σήμερα το επιχειρεί και πάλι. Η
νέα χρονιά βρήκε τους νησιώ-
τες να φυλούν σκοπιές. Πριν λί-
γες μέρες, ανήμερα των Θεοφα-
νείων, η κυβέρνηση θεώρησε ως
«ευκαιρία» την ημέρα για να πιά-
σει στον ύπνο τους νησιώτες, για
το ξεκίνημα των εργασιών στις
υπερδομές. Με θεαματικό τρό-
πο αποτράπηκε η αποβίβαση των
μηχανημάτων της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ από
εκατοντάδες κατοίκους που κα-
τέλαβαν την ζώνη λιμένων σε Χίο
και Λέσβο. Οι αντιδράσεις του κό-
σμου είναι παλλαϊκές. Εναντίον
της υπερδομής έχουν εκφραστεί
πλήθος συλλόγων, φορέων (Επι-
μελητήριο, ΤΕΕ, Δικηγορικός σύλ-
λογος κ.λπ.) και έχουν παρθεί θε-
σμικές αποφάσεις από τον δήμο
και από την περιφέρεια Βορεί-
ου Αιγαίου. Χαρακτηριστικό είναι
ότι η ΝΔ προχώρησε σε διαγραφή
δύο στελεχών της στη Χίο επειδή
εκφράστηκαν δημοσίως κατά της
υπερδομής, ενώ παράλληλα προ-
σπαθεί να προβάλει στην υπό-
λοιπη Ελλάδα ότι οι αντιδράσεις
έχουν κομματικό πρόσημο.
Ας δούμε κάποια βασικά ση-
μεία του μεταναστευτικού:
Κατασκευή υπερδομών
Οι νησιώτες και οι εβρίτες έχουν
ξεσηκωθεί διότι κατασκευάζο-
νται τεραστίων διαστάσεων με-
ταναστευτικά κέντρα ακριβώς
πάνω στα ελληνοτουρκικά σύνο-
ρα, υπονομεύοντας την εθνική
ασφάλεια. Η υπερδομή της Σά-
μου έχει χωρητικότητα 3.000 ατό-
μων και αν αυτή φαίνεται ήδη
υπερβολική, υπάρχει πρόβλεψη
διπλασιασμού της με τοποθέτη-
ση διώροφων οικίσκων!!  Στη Σά-
μο ξεκίνησε για 14.250 τ.μ. στε-
γασμένους χώρους και στο βίντεο
της κατασκευάστριας εταιρείας
ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΑΕ δηλώνεται ότι
έχουν γίνει 18.000 τ.μ.! Της Χίου
η υπερδομή είναι κατά 30% μεγα-
λύτερη, ενώ της Λέσβου είναι τρι-
πλάσια, 42.000 τ.μ.!
Οι υπερδομές θα φέρουν αύξηση
των μεταναστευτικών ροών
Να σημειωθεί ότι ο κ. Μητα-
ράκης τον Δεκέμβριο του 2020
υπέγραψε 10ετές μεταναστευτι-
κό μνημόνιο με την κ. Γιόχανσον
για τη δημιουργία της υπερδομής
στη Λέσβο στη θέση Βάστρια, δε-
σμεύοντας κυριολεκτικά το μέλ-
λον των νησιών και της Ελλάδας,
χωρίς να υπάρχει καμία συλλογι-
κή ή θεσμική απόφαση πριν.
Το μνημόνιο υπογράφτη-
κε σχεδόν στα κρυφά και χωρίς
να έχουν μεταφραστεί ποτέ οι
27 σελίδες του! Προβλέπονται
εντός των υπερδομών χώροι εκ-
παίδευσης, μαθήματα και αίθου-
σες επαγγελματικής κατάρτισης,
υποδηλώνοντας μακροχρόνια ή
και μόνιμη παραμονή των μετα-
ναστών στα νησιά. Κάποιες βο-
ρειοευρωπαϊκές χώρες, κυρίως η
Γερμανία, έχουν πει δημόσια ότι
έχουν ανάγκη από εργατικό δυ-
ναμικό για τη βιομηχανία τους.
Αυτό σημαίνει ότι οι υπερδομές
των νησιών θα μετατραπούν σε
ένα είδος φίλτρου γι’ αυτό και η
αδρή χρηματοδότησή τους από
την ΕΕ. Οι πιο ικανοί θα διοχε-
τεύονται στις βορειοευρωπαϊκές
χώρες που η οικονομία τους έχει
ανάγκη, ενώ οι υπόλοιποι που θα
κρίνονται ακατάλληλοι θα εγκλω-
βιστούν για πάντα στην Ελλάδα.
Σύνορα
Μετά από την υβριδική επίθε-
ση στον Έβρο, η κυβέρνηση ανα-
γκάστηκε (!) να προβεί στην κα-
λύτερη επιτήρηση - φύλαξη των
συνόρων. Οι ροές μειώθηκαν αρ-
κετά σε σχέση με τα προηγούμε-
να χρόνια. Εισήλθαν παράνομα
περίπου 9.000 άτομα το 2021,
εκ των οποίων οι μισές παράνο-
μοι είσοδοι μεταναστών έγιναν
από τον Έβρο. Αυτά όσον αφο-
ρά τις καταγεγραμμένες αφίξεις,
πολλοί όμως εισερχόμενοι από
τα χερσαία σύνορα δεν καταγρά-
φονται. Το εκπληκτικό είναι ότι
η Τουρκία έχει κατασκευάσει σε
χρόνο ρεκόρ τείχος 1400 χιλιομέ-
τρων στα σύνορά της με τη Συρία
και το Ιράν για έλεγχο των μετα-
ναστευτικών ροών, όταν την ίδια
στιγμή, στην Ελλάδα, στον Έβρο
υπάρχει φράχτης μόνο στα 30
από τα 220 χιλιόμετρα των χερ-
Δυστυχώς, η κυβέρνηση, με τακτική στρουθοκαμή-
λου, προσπαθεί να κρύψει την εθνική διάσταση του
προβλήματος, τυφλωμένη και εθισμένη από τον πα-
κτωλό των κοινοτικών κονδυλίων.
σαίων ελληνοτουρκικών συνό-
ρων! Δηλαδή, δημιουργούνται
υπερδομές αυξάνοντας τους χώ-
ρους φιλοξενίας, χωρίς πρώτα να
έχουν διασφαλιστεί τα σύνορα!
Επιστροφές - απελάσεις -
μετεγκαταστάσεις
Το αδύνατο σημείο όλης της με-
ταναστευτικής διαχείρισης. Προ-
εκλογικά έθετε η κυβέρνηση ως
στόχο τις 10.000 επιστροφές.
Αντί αυτών στήνονται επικοινω-
νιακού τύπου φιέστες από τον κ.
Μηταράκη για την επιστροφή με
πτήση τσάρτερ μόλις 19 υπηκό-
ων στο Μπαγκλαντές! Άλλωστε
η υφυπουργός κ. Βούλτεψη δή-
λωσε πρόσφατα ότι επιστροφές
δεν γίνονται και ότι η συμφωνία
ΕΕ-Τουρκίας είναι νεκρή.
Να πούμε ότι οι θετικές απο-
φάσεις ασύλου κυμαίνονται λί-
γο πάνω από 50%. Οι υπόλοιποι
μισοί που έχουν απορριπτικές
αποφάσεις, από τη στιγμή που
δεν γίνονται επιστροφές, ουσια-
στικά εγκλωβίζονται εντός Ελλά-
δας. Εδώ είναι και ο μεγάλος φό-
βος των νησιωτών, ότι οι τεράστι-
ες αυτές υπερδομές θα μετατρέ-
ψουν τα ελληνοτουρκικά σύνο-
ρα σε ένα τεράστιο πάρκινγκ με-
ταναστών. Οι μετεγκαταστάσεις
προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες
είναι εξαιρετικά λίγες έως καθό-
λου. Οι περισσότερες που έγιναν
ήταν με αφορμή το κάψιμο της
Μόριας, όπου είχε ευαισθητο-
ποιηθεί η κοινή ευρωπαϊκή γνώ-
μη και ανάγκασαν μερικές χώρες
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022 φύλλο 174
να δεχτούν κυρίως οικογένειες
και ασυνόδευτα.   κών οργανισμών και των ΜΚΟ.
Επιδοτούμενη μεταναστευτική
πολιτική
Η Ελλάδα –παρά τα όσα δηλώ-
νει ο κ. Μηταράκης– στην ου-
σία ασκεί επιδοτούμενη μετα-
ναστευτική πολιτική. Οι αιτού-
ντες άσυλο λαμβάνουν οικονο-
μικό βοήθημα που σήμερα είναι
σχεδόν όσο και ο βασικός μισθός
στην Τουρκία λόγω της κατάρ-
ρευσης της λίρας! Αναμφισβήτη-
τα το γεγονός, σε συνδυασμό με
τη δωρεάν στέγη, αποτελεί κίνη-
τρο για να προσπαθήσει κάποιος
να μπει σε μία βάρκα ή να περά-
σει από τα χερσαία σύνορα και
να έρθει στην Ελλάδα.   Δυστυχώς, η κυβέρνηση, με
Υπερδομές και κόστος
λειτουργίας
Για την κατασκευή σε Χίο, Λέσβο,
Έβρο, τη φύλαξη, την καθαριότη-
τα και τη συντήρηση των υπερδο-
μών για μία τετραετία σε Χίο, Λέ-
σβο, Σάμο η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ θα λάβει
το ποσό των 300 εκατ. ευρώ, όσο
ένα ΕΣΠΑ Βορείου Αιγαίου! Έτσι
η οικονομία των νησιών θα μετα-
σχηματιστεί σε οικονομία εξαρ-
τώμενη αποκλειστικά από το με-
ταναστευτικό, τη στιγμή μάλιστα
που το Βόρειο Αιγαίο είναι μία
από τις πιο φτωχές περιφέρειες
της Ευρώπης.
Άσυλο και νέο ευρωπαϊκό
σύμφωνο
Το νέο ευρωπαϊκό σύμφωνο για
τη μετανάστευση, άγνωστο το
πότε και εάν θα ισχύσει, μεταφέ-
ρει όλες τις λειτουργίες στα εξω-
τερικά σύνορα της Ευρώπης. Πα-
ρά το ότι υπάρχουν σοβαρές επι-
φυλάξεις κυρίως από τις μεσογει-
ακές χώρες, διότι εγκλωβίζουν
αγνώστου αριθμού μεταναστευ-
τικό πληθυσμό στα σύνορα, η Ελ-
λάδα είναι η πρώτη που σπεύδει
να το εφαρμόσει, επιχειρηματο-
λογώντας ότι οι υπερδομές στα
σύνορα θα αποτρέψουν τις ροές!
Στην πραγματικότητα θα συμβεί
το ακριβώς αντίθετο. Ουσιαστι-
κά στήνεται ένας γραφειοκρατι-
κός μηχανισμός πάνω στην ευαί-
σθητη περιοχή των ελληνοτουρ-
κικών συνόρων και «νομιμοποιεί-
ται» μία παράνομη πράξη, όπως
είναι η παράνομη είσοδος στη
χώρα, με την εξέταση ασύλου, και
τελικά η Ελλάδα αποδέχεται τετε-
λεσμένα. Οι υπερδομές λειτουρ-
γούν υπό την εποπτεία υπερεθνι-
Εθνική ανάγκη η αποτροπή των
υπερδομών στα σύνορα
Η περίπτωση της εργαλειοποίη-
σης του μεταναστευτικού από τη
Λευκορωσία με τη βοήθεια της
Τουρκίας, έδειξε ότι η Πολωνία
το αντιμετώπισε αποκλειστικά με
τη φύλαξη των συνόρων της και
επ’ ουδενί δεν σκέφτηκε να φτιά-
ξει υπερδομές στα σύνορά της. Η
Πολωνία δεν αντιμετωπίζει πρό-
βλημα εθνικής κυριαρχίας, όπως
η Ελλάδα με την Τουρκία. Κανένα
άλλο ευρωπαϊκό κράτος δεν έχει
κατασκευάσει τέτοιου είδους θη-
ριώδεις δομές.    
τακτική στρουθοκαμήλου, προ-
σπαθεί να κρύψει την εθνική διά-
σταση του προβλήματος, τυφλω-
μένη και εθισμένη από τον πα-
κτωλό των κοινοτικών κονδυλίων.
Ουσιαστικά μετατρέπεται η χώ-
ρα μας στο γραφείο κατάθεσης
πρωτόκολλου για το ευρωπαϊκό
άσυλο, δηλαδή σε περιοχή εξέ-
τασης ασύλου και χώρο εγκλω-
βισμού μεταναστών. Για τις πε-
ριοχές δε των συνόρων είναι ξε-
κάθαρη η υποβάθμισή τους και η
υπονόμευσή τους. Τη στιγμή που
εκτοξεύονται σχεδόν καθημερι-
νές απειλές για αποστρατικοποί-
ηση των νησιών και αμφισβη-
τείται η κυριαρχία τους, την ίδια
ώρα η κυβέρνηση έρχεται σε ολι-
κή αντιπαράθεση με τους νησιώ-
τες και τους Εβρίτες.
Ο χάρτης της «Γαλάζιας Πα-
τρίδας», με το ταυτόχρονο γκρι-
ζάρισμα των νησιών, εκεί που θα
δημιουργηθούν οι υπερδομές,
μας αποδεικνύει πόσο επικίνδυ-
νο είναι το όλο εγχείρημα.
g
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
Αντιπολιτευτικός λόγος, διλήμματα
και τακτική στα σχολεία του κορωνοϊού
Του Τάσου Χατζηαναστασίου
O
σοι βιώνουμε ως εκπαιδευτικοί
και ως γονείς τη σχολική πραγ-
ματικότητα αισθανόμαστε κυρι-
ολεκτικά μεταξύ της κυβερνητι-
κής σφύρας και του αντιπολιτευ-
τικού άκμονος. Από τη μια βρισκόμαστε στην
«πρώτη γραμμή», υποχρεωμένοι να τα βγά-
λουμε πέρα με την ανεπάρκεια των κυβερνη-
τικών μέτρων, κι από την άλλη, αντί ν’ ακού-
με κάποια λογική κριτική με προτάσεις, ακού-
με συνθήματα που στην πράξη υπονομεύουν
τη συλλογική προσπάθεια για την αντιμετώπι-
ση της νόσου και των συνεπειών της. Ειδικά, ο
συνδικαλιστικός λόγος, είναι τραγικά απογο-
ητευτικός.
Το προηγούμενο διάστημα, κυρίως χάρη
στην πειθαρχία και την τυπικότητα που δια-
κρίνει τη μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευ-
τικών, τα σχολεία δεν αποτέλεσαν εστίες μετά-
δοσης του ιού. Αυτό είναι γεγονός που πρέπει
να πιστωθεί στην επιμονή των εκπαιδευτικών
να εφαρμόζουν με σχολαστικότητα τα απαι-
τούμενα μέτρα, κυρίως για τη χρήση της μά-
σκας, παρόλο που ήταν εν γνώσει μας ότι με-
γάλος αριθμός βεβαιώσεων αρνητικής αυτοε-
ξέτασης (self test) ήταν εικονικός, γιατί απλού-
στατα δηλωνόταν το αρνητικό αποτέλεσμα χω-
ρίς να έχει γίνει το τεστ. Η αλήθεια είναι ότι οι
συνθήκες και η υποδομή των σχολείων εί-
ναι κάθε άλλο πάρα ιδανικές: μικρές αίθου-
σες και γραφεία διδασκόντων, μεγάλος αριθ-
μός μαθητών ανά τάξη, έλλειψη ειδικών χώ-
ρων για όσα παιδιά εμφανίζουν συμπτώμα-
τα, δυσκολίες στην επικοινωνία με τους κηδε-
μόνες. Παρόλα αυτά, όχι μόνο λειτούργησαν
τα σχολεία, αλλά παρέμειναν και ασφαλή. Σε
ό,τι όμως αφορά το γνωστικό κομμάτι, φάνη-
καν οι τραγικές συνέπειες, όχι τόσο του κλεισί-
ματος των σχολείων και της τηλεκπαίδευσης,
όσο της απουσίας οποιουδήποτε ελέγχου για
την εμπέδωση της γνώσης, αφού ο λαϊκισμός
του υπουργείου υπαγόρευσε την ακύρωση
των τελικών επαναληπτικών εξετάσεων, αλ-
λά και κάθε είδους διαγνωστικού ελέγχου του
μορφωτικού αποτελέσματος της τηλεκπαίδευ-
σης. Αυτό ήταν και το μόνο κυβερνητικό μέ-
Βλαχοδημαρχιακές αμερικανιές
Κ
ώστας κερνάει, Sakis πίνει, έγραψε
το documento. Αλλά είναι συριζαίι-
κο βλέπεις. Όμως, ας μην γκρινιά-
ζουμε. Τα λόγια και το χρήμα είναι
περιττά. Γιατί το θέαμα ήταν…υψηλών απαιτή-
σεων και προδιαγραφών, κατά την ανακοίνω-
ση. Άρα χαλάλι. Γιατί το δημοτικό πολιτισμικό
προϊόν της Πρωτοχρονιάς τα είχε όλα. Μουσι-
κή, κίνηση και χορό.
Όλα σε 17 λεπτά. Τρία τραγούδια σε ξέ-
νη γλώσσα. Και ένα στεγνό χρόνια πολλά του
καλλιτέχνη.
Ο δήμαρχος υποσχέθηκε χαμόγελο, κα-
τρο στο οποίο υπερθεμάτισε και η συνδικαλι-
στική μας εκπροσώπηση. Δηλαδή, χειροκρό-
τησε την αμορφωσιά.
Σήμερα, επιστρέφουμε στο σχολείο με-
τά τις διακοπές των Χριστουγέννων, σε συν-
θήκες διασποράς ενός στελέχους του ιού που
φαίνεται να προτιμά αυτήν τη φορά τους νέους
και τα παιδιά. Ευτυχώς, δείχνει ασθενέστερο
από τα προηγούμενα, παρόλα αυτά δεν παύ-
ει να στέλνει συνανθρώπους μας στα νοσοκο-
μεία, όπου ασθενεί και μεγάλο μέρος του προ-
σωπικού. Το στοίχημα του να κρατηθούν και
σ’ αυτήν τη φάση τα σχολεία ασφαλή για παι-
διά και εκπαιδευτικούς μοιάζει εξαιρετικά δύ-
σκολο, με δεδομένο ότι, ειδικά οι έφηβοι, δεν
πειθαρχούν εύκολα, όταν συγκεντρώνονται
στους εξωτερικούς χώρους του σχολείου. Το
θέμα είναι τι άλλες επιλογές υπάρχουν κι εδώ
είναι που αναλαμβάνει ο συνδικαλισμός ν’ αρ-
θρώσει υπεύθυνο και σοβαρό λόγο. Ευσεβείς
πόθοι!
Τώρα ζητάει κλείσιμο των σχολείων, ενώ
εξακολουθεί να καταγγέλλει την τηλεκπαίδευ-
ση ως «μη εκπαίδευση» (ακυρώνοντας στην
πράξη και πάλι τη μεγάλη προσπάθεια πολ-
λών εκπαιδευτικών και μαθητών), αλλά και
ως αντισυνταγματική, με αφορμή τη δικαστι-
κή απόφαση που αφορούσε τη διαρροή «ευ-
αίσθητων προσωπικών δεδομένων» των εκ-
παιδευτικών μέσω της πλατφόρμας webex
που χρησιμοποιήθηκε. «Ανοιχτά σχολεία δε
θέτε, τηλεκπαίδευση δε θέτε; Τι θέτε;», για να
το πούμε όπως ο Γκιωνάκης στη γνωστή ελ-
ληνική ταινία. Οι συνδικαλιστικές ομοσπον-
τατρόπωσε την …εθνική μιζέρια μας που
φωνάξαμε, καταλάβαμε ότι αυτός ο τό-
πος εξαγώγιμο προϊόν έχει μόνο τον Sakis
και έτσι η ακριβοπληρωμένη φιέστα του
βλαχοδήμαρχου, που παρέπεμπε στα ’90s,
πέρασε.
Ζήσαμε σιντριβάνια, ζαρντινιέρες μιας
χρήσης, παγκάκια που κάηκε ο κώλος μας
καλοκαιριάτικα, κάμπιες που μας έφαγαν το
γρασίδι, θα ζήσουμε και πλατάνια. Τα είδαμε
όλα, εκτός από ποδηλάτες στην Πανεπιστημί-
ου. Δίχως να μας ενδιαφέρει το δημόσιο χρή-
μα. Έχουμε τα τείχη σιωπής από τα μίντια, αδια-
δίες καλούν τους εκπαιδευτικούς, σε περί-
πτωση που κλείσουν τα σχολεία και εφαρμο-
στεί η «κακή» τηλεκπαίδευση, ν’ αρνηθούν να
την υλοποιήσουν από το σπίτι τους και να πά-
νε μαζικά στα σχολεία, απαιτώντας να υπάρχει
για κάθε εκπαιδευτικό ο κατάλληλος εξοπλι-
σμός… Ουσιαστικά δηλαδή καλούν σε ακύ-
ρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αφού
είναι γνωστό ότι δεν υπάρχουν τόσοι υπολο-
γιστές, ούτε τόσα ηχεία, μικρόφωνα και κάμε-
ρες. Όπως είναι γνωστό, δεν μπορούν ξαφνικά
ν’ αυξηθούν οι αίθουσες των σχολείων για να
γίνουν τμήματα των 15 μαθητών ανά τάξη. Πι-
θανόν κάποιοι να βαυκαλίζονται ότι βρισκό-
μαστε σε προεπαναστατική περίοδο και μας
καλούν σε γενικευμένα σαμποτάζ.
Η τακτική των εκπαιδευτικών συνδικαλι-
στικών οργανώσεων δεν είναι αντιπολιτευτι-
κή. Είναι απλώς μηδενιστική, καθώς αδιαφο-
ρεί πλήρως αφενός για την υγεία των εκπαι-
δευτικών και του συνόλου της κοινωνίας, πο-
λύ δε περισσότερο, αφετέρου, αδιαφορεί για
τη μόρφωση των παιδιών κι εδώ είναι που
συμφωνεί απολύτως με το υπουργείο· κι ενώ
φραστικά αντιτίθεται στο άνοιγμα των σχολεί-
ων ως επικίνδυνου, μας καλεί να πάμε μαζι-
κά στα γραφεία μας (αφήνοντας τα παιδιά μας
μόνα στο σπίτι τους). Σ’ αυτό το θέμα, βρίσκο-
νται στην ίδια πλευρά, αφού, σε ό,τι αφορά την
αντιμετώπιση της πανδημίας, η ψυχαναγκα-
στική αγωνιστική πλειοδοσία στερεί πλέον κά-
θε σοβαρότητα από τις συνδικαλιστικές οργα-
νώσεις.
g Δημ. Γιαννάτος
φορούμε για το υποπροϊόν που δείχνουμε. Αυ-
τή είναι η αισθητική μας και όποιος γουστάρει.
Και μας παρουσίασε τώρα τις κακοστημένες
επαρχιώτικες αμερικανιές.
Πάντα είχε ανάγκη από πρότζεκτ ο κ. δή-
μαρχος. Έτσι ενέταξε αυτή την αμφιβόλου αι-
σθητικής και ποιότητας φιέστα, στην προσωπι-
κή του στρατηγική. Γιατί η κληρονομική δημο-
κρατία δεν κολλάει πουθενά. Τραβάει τον κα-
τηφορικό της δρόμο αλαζονικά. Και δεν παίρ-
νει από λόγια. Όπως τώρα που δεν κατάλαβε
ότι δεν υπάρχουν πια …ρουβίτσες. Μεγαλώσα-
νε. Μόνο ο ίδιος έμεινε ακόμα εκεί.
11
ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ξεπαρθενών
και «έτσι
γουστάρουμε»…
«Γενικά, ως απάντηση σε όλα
τα γιατί στην αρχή, στη μέση
ή στο τέλος των επεξηγήσεων,
που μπορούν να δοθούν, πάντα
υπάρχει κι αυτή: γιατί έτσι
γουστάρουμε».
Η παραπάνω φράση του παραλη-
ρηματικού λόγου των συντελεστών
της ταινίας «Ξε-παρθενών» είναι χα-
ρακτηριστική για το δείγμα γραφής
του ντόπιου κινήματος «ακυρωτικής
κουλτούρας». Ακόμα και αν δεν ορίζε-
ται ακόμα έτσι, οι συμβολισμοί είναι
προφανείς: ομοφυλοφιλική σεξουα-
λική πράξη στον ιερό βράχο της Ακρό-
πολης. Μια «δικαιωματική» κουκίδα
αμετανόητης αμορφωσιάς θέλει να
γκρεμίσει αρχαία κλασικά σύμβολα
πολιτισμού. Σας γ@μω τον πολιτισμό,
δηλαδή. Επειδή, βέβαια, είναι ελλη-
νικός, «παράσημο εθνικισμού, αρχαι-
ολατρείας, πατριαρχίας, εμπορευμα-
τοποίησης, μαζικής κουλτούρας και
καθωσπρεπισμού, μεταξύ άλλων».
Το εγχώριο κίνημα «αφύπνισης»
και κουλτούρας της ακύρωσης είναι
εισαγόμενο, παρασιτικό και γι’ αυ-
τό πιο επιθετικό και απαίδευτο. Δεν
μπορεί να εκτιμήσει την απόλυτη φυ-
σική και νοητή γεωμετρία του αιώνι-
ου σύμβολου του Παρθενώνα, που
σεβάστηκαν ένα σωρό βάναυσοι κα-
τακτητές.
Οι μικροί Φύρερ του δικαιωμα-
τισμού, είναι δίπλα μας, έτοιμοι να
ταυτίσουν μια γεωμετρία πολιτισμού
και Δημοκρατίας με την ανατομία
τους, με τον σαδισμό και τον κωλο-
παιδισμό του «έτσι γουστάρω».
«Πολιτικοποιώντας» τη σεξουαλι-
κή ιδιωτεία και πράξη, ρέπουν στον
μεταμοντέρνο φασισμό, όχι και τόσο
φρέσκο φρούτο, αν θυμηθούμε την
ταινία του Παζολίνι. «Σαλό:120 μέρες
στα Σόδομα»…
Ευτυχώς το απογοητευτικό βλαχοδημαρχι-
ακό αμερικάνικο σόου, που ταίριαζε απόλυτα
στην αισθητική του …γκαφατζή εμπνευστή του,
πέρασε άκλαφτο. Αυτή η μεγαλομανής, χωρίς
ταυτότητα ιλουστρασιόν αμερικανιά. Θα μπο-
ρούσε και θα ταίριαζε καλύτερα να ήταν στη
θέση του Ρουβά η Θώδη. Αυτή ήταν που πρώ-
τη το’ χει ξανακάνει .
Αλλά, όπως εύστοχα έγραψαν …η τιμολο-
γιακή φιέστα του Sakis δεν ήταν το αντίδοτο
στη μιζέρια. Είναι η μιζέρια.
Διδύμιος
12
ΣΤΑΘΗΣ ΚΑΛΥΒΑΣ & 1821
Κριτικές παρατηρήσεις στο περιεχόμενο του πρώτο επεισοδίου της εκπομπής «Καταστροφές και θρίαμβοι»,
του καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης, Στάθη Καλύβα στον ΣΚΑΪ
Του Τάσου Χατζηαναστασίου
Η
πρώτη εκπομπή
του Στάθη Καλύβα
με θέμα την πορεία
της Ελλάδας τα τε-
λευταία 200 χρό-
νια, με αφορμή το βιβλίο του με
τίτλο: «Καταστροφές και θρίαμ-
βοι», αναφέρεται στην Επανά-
σταση του 1821. Το ερμηνευτι-
κό του σχήμα, με τη βοήθεια των
συνομιλητών του, Μαρίας Ευθυ-
μίου και Αριστείδη Χατζή, για την
εθνική μας Παλιγγενεσία, είναι
το εξής: Κάποιοι έμποροι και δι-
ανοούμενοι, έχοντας στενές επα-
φές με τη δυτική Ευρώπη, επη-
ρεάστηκαν από τις φιλελεύθερες
ιδέες που κυκλοφορούσαν εκεί
και συνέλαβαν την ιδέα της επα-
νάστασης στην Ελλάδα, απευθυ-
νόμενοι σ’ έναν ασαφή «ορθόδο-
ξο χριστιανικό» πληθυσμό, χω-
ρίς συγκεκριμένη ακόμη ταυτό-
τητα. Μάλιστα χρησιμοποιείται
και η αγοραία έννοια του brand
name «Ελλάδα» που αξιοποιείται
προκειμένου να «συνειδητοποι-
ήσουν» και να στρατολογήσουν
αυτόν τον πληθυσμό ώστε να
επαναστατήσει. Η Επανάσταση
θα ξεσπάσει, αλλά παρά τις αρ-
χικές της επιτυχίες έως το 1823,
οι αντιθέσεις μεταξύ των φορέων
της που ανήκουν σε διαφορετικές
κοινωνικές ομάδες θα οδηγήσουν
σε εμφυλίους πολέμους. Στο με-
«Η δημιουργία μιας χώρας»
ταξύ, η Οθωμανική Αυτοκρατο-
ρία θα απευθυνθεί στον Μοχά-
μετ Άλι της Αιγύπτου, ο οποίος θα
στείλει τον Ιμπραήμ για να κατα-
στείλει την Επανάσταση, πράγμα
που ως το καλοκαίρι του 1827 θα
έχει σχεδόν επιτευχθεί μετά την
πτώση του Μεσολογγίου και της
Αθήνας. Η Επανάσταση «βρίσκε-
ται μία ανάσα πριν από την κατα-
στροφή». Θα επέμβουν, ωστόσο,
ως από μηχανής θεοί, οι Άγγλοι
κυρίως, που μαζί με τη Γαλλία και
τη Ρωσία θα αποφασίσουν, από
την καλή τους την καρδιά προφα-
νώς, να υποστηρίξουν τους Έλλη-
νες, θα οδηγηθούμε σ’ ένα μάλ-
λον τυχαίο γεγονός, τη ναυμα-
χία του Ναυαρίνου κι από εκεί θα
δρομολογηθεί η ανεξαρτησία της
Ελλάδας.
Η Βρετανία ειδικά αντιμετω-
πίζεται ως το προσωποποιημέ-
νο «καλό» που επεμβαίνει σωτή-
ρια για τους Έλληνες, χωρίς καμία
ερμηνεία της στάσης της έως το
Ναυαρίνο, αλλά και μετά από αυ-
τό. Αυτό είναι σε γενικές γραμμές
το βασικό αφήγημα των συντε-
λεστών της εκπομπής, αλλά και
όσων θέλουν να παρουσιάζουν
την «πολιτική ύπαρξη και ανεξαρ-
τησία» της χώρας ως αποτέλεσμα
της «καλής προαίρεσης» των Με-
γάλων Δυνάμεων και κυρίως της
Βρετανίας και αργότερα, υποθέ-
τουμε, των ΗΠΑ. Από δε ελληνι-
κής πλευράς αναδεικνύονται και
δικαιώνονται μόνο όσοι δρομο-
λογούν εξαρχής και συνειδητά
Για τον Καλύβα, η αδυναμία να υπάρξει ειρηνική
συνύπαρξη δεν οφείλεται στον τουρκικό επεκτατισμό,
που αποτελεί δομικό στοιχείο της οθωμανικής
κληρονομιάς της τουρκικής εθνικής ιδεολογίας,
αλλά στο ότι δεν βρέθηκε κανείς να «διαδώσει» τη
σύνδεση μεταξύ της ελληνικής Επανάστασης και της
μετάλλαξης των Οθωμανών σε Τούρκους!
την πρόσδεση της χώρας στη Βρε-
τανία με κύριο εκπρόσωπο, βέ-
βαια, τον Μαυροκορδάτο.
Η προσέγγιση αυτή έχει συ-
γκεκριμένη ιδεολογική βάση και
προφανή πολιτική στόχευση, αλ-
λά στο παρόν σημείωμα θα πε-
ριοριστούμε στην ανασκευή των
ιστορικών προϋποθέσεων αυτού
του αφηγήματος.
Η νεοελληνική
ταυτότητα
Ας ξεκινήσουμε από το ζήτη-
μα της ταυτότητας των Νεοελ-
λήνων. Η εμμονή στο ότι πριν
από την Επανάσταση οι Έλληνες
δεν ήταν, ή δεν συνειδητοποιού-
σαν ότι είναι Έλληνες, αγγίζει τα
όρια της γελοιότητας, όταν στο
15.29΄ αναφέρει ο Καλύβας ότι:
«πρέπει να μάθουν ελληνικά» οι
…αγνώστου ταυτότητας μαθητές
της σχολής των Ιωαννίνων, που
βέβαια ιδρύθηκε από Έλληνες
και στην οποία δίδασκαν και φοι-
τούσαν Έλληνες, αλλά η άρνησή
μας να παραδεχτούμε την ύπαρ-
ξή τους δεν μας επιτρέπει να το
πούμε. «Το μόνο που ενώνει τους
υπόδουλους της Οθωμανικής Αυ-
τοκρατορίας που επαναστατούν
είναι ότι “είναι χριστιανοί ορ-
θόδοξοι”», όπως υποστηρίζεται,
αλλά κατά έναν περίεργο τρόπο
στην ιστορική πραγματικότητα,
πρώτα εξεγείρονται οι Σέρβοι και
μόνον αυτοί και στη συνέχεια οι
Έλληνες. Εξάλλου, ένας από τους
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022 φύλλο 174
βασικούς λόγους της αποτυχίας
του κινήματος του Υψηλάντη στη
Μολδοβλαχία ήταν η αδιάφορη
έως εχθρική αντιμετώπισή του
από τους ντόπιους ρουμανικούς
πληθυσμούς. Δεν έχουμε επομέ-
νως κάποιους πληθυσμούς χωρίς
εθνική παρά μόνο θρησκευτική
ταυτότητα, παρά έχουμε Έλλη-
νες, Σέρβους και Ρουμάνους, με
τη δική τους ταυτότητα, τις δικές
τους επιδιώξεις και τη δική τους
συλλογική δράση. Η Φιλική Εται-
ρεία βεβαίως και επιδίωξε τη συ-
νεργασία και άλλων υπόδουλων
εθνών. Δεν ήταν όμως μία «πο-
λυεθνική» ή έστω «πανορθόδο-
ξη», αλλά μία ελληνική οργά-
νωση, που συνειδητά απευθυ-
νόταν σε ξένους λαούς εναντίον
ενός κοινού εχθρού. Εν παρόδω
να σημειώσουμε ότι, παρά το γε-
γονός ότι τονίζεται η θρησκευτι-
κή και απορρίπτεται η εθνική συ-
νείδηση των εξεγερμένων «Ρωμι-
ών» (που κατά την εκπομπή δεν
είναι ακόμη Έλληνες), αποσιωπά-
ται η ισχυρή συμμετοχή και πα-
ρουσία των κληρικών τόσο μετα-
ξύ των διανοουμένων που συνέ-
βαλαν στην Παιδεία του Γένους
όσο και στη Φιλική Εταιρεία και
στην Επανάσταση. Γίνεται λόγος
μόνο για εμπόρους και για δια-
νοουμένους. Όταν όμως αποσι-
ωπάς ένα αντικειμενικό στοιχείο
επειδή δεν «χωράει» στο ερμη-
νευτικό σου σχήμα, τότε δεν κά-
νεις επιστήμη. Εάν δηλαδή αγνο-
ήσουμε τη συμμετοχή του κλή-
ρου στην προετοιμασία και την
εκδήλωση της Επανάστασης και
περιοριστούμε μόνο στον ρόλο
του διανοουμένου. π.χ. για τον
Ευγένιο Βούλγαρη, «λησμονή-
σουμε» τη θέση και την ιδιότη-
τα του Παπαφλέσσα στην ιεραρ-
χία της Φιλικής Εταιρείας και την
αποφασιστική συμμετοχή του
Παλαιών Πατρών Γερμανού και
όλων των επισκόπων της Στερε-
άς Ελλάδας και της Πελοποννή-
σου, μπορούμε να ερμηνεύσου-
με την Επανάσταση ως αποτέλε-
σμα της δράσης εμπόρων και δυ-
τικού τύπου διανοουμένων απο-
κλειστικά και να λέμε (19.50΄) ότι
«σταδιακά η γενιά των εμπόρων
και των διανοουμένων θα φα-
νταστεί τους ραγιάδες ως Έλλη-
νες, αλλά για να υπάρξουν ως Έλ-
ληνες όμως, χρειάζεται να δημι-
ουργηθεί ένα ελληνικό κράτος».
Οπότε βρήκαν και το κατάλλη-
λο brand name και έπεισαν τους
«ορθόδοξους χριστιανούς», που
«έμαθαν κι ελληνικά στα σχολεία
που ίδρυσαν γι’ αυτούς», να επα-
ναστατήσουν. Δεν εξετάζεται, βέ-
βαια, το πόσοι τελικά «διανο-
ούμενοι» πήραν όντως τα όπλα
στην Επανάσταση… Θα είχε ενδι-
αφέρον να το ακούσουμε, αλλά
αυτό δεν «χωράει» στο αφήγη-
μα της εκπομπής. Αν αυτό, όμως,
αποτελεί επιστημονική ερμηνεία
της διαδικασίας μέσω της οποίας
«δημιουργήθηκαν» οι Έλληνες,
το αφήνω στην κρίση σας.
Οι Έλληνες λοιπόν είναι δημι-
ούργημα της Επανάστασης, δη-
λαδή των εμπόρων και των δια-
νοουμένων. Έως τότε ήταν κάτι
άλλο, «Ρωμιοί». Πρόκειται, όπως
αναφέρεται από τον Καλύβα, για
«“μετάλλαξη” των Ρωμιών σε Έλ-
ληνες», υπαινισσόμενος εμμέ-
σως πλην σαφώς ότι οι «Ρωμιοί»
επαναστάτησαν διότι πείστηκαν
από τους εμπόρους και τους δι-
ανοουμένους πως άξιζε τον κό-
πο να δοκιμάσουν να γίνουν κάτι
άλλο και όχι γιατί είχαν εξαρχής
συνείδηση της εθνικής τους ταυ-
τότητας και υπέφεραν κάτω από
τον οθωμανικό ζυγό, καθώς και
επειδή τους συνέφερε να υιοθε-
τήσουν ένα brand name που που-
λάει! Κάτι τέτοιο όμως δεν επιβε-
βαιώνεται ούτε από τη δημοτική
παράδοση ούτε από τα κείμενα
των διαφωτιστών (που προφα-
νώς και δεν μιλούν γενικώς και
αορίστως περί χριστιανών ορθο-
δόξων), ούτε από τις επανειλημ-
μένες απελευθερωτικές απόπει-
ρες των υπόδουλων Ελλήνων.
Την ίδια «μετάλλαξη» δια-
πιστώνει ο Καλύβας όμως και
στους Τούρκους: «Πράγματι η
Ελληνική Επανάσταση υπήρξε
το πρώτο βήμα σε μία διαδικα-
σία αντικατάστασης μιας πολυ-
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
13
ΣΤΑΘΗΣ ΚΑΛΥΒΑΣ & 1821

Αν η πράξη υποτέλειας και στη συνέχεια η Βρετανική

επέμβαση γίνεται για να σωθεί η Επανάσταση, θα
πρέπει να αναφερθεί γιατί η Επανάσταση βρέθηκε
σε τόσο δεινή θέση. Και οι υπαίτιοι δεν είναι άλλοι
από τους νικητές του εμφυλίου πολέμου, δηλαδή
κατεξοχήν η αγγλόφιλη μερίδα, που κυβερνούσε και
διαχειριζόταν τα αγγλικά δάνεια.

εθνικής αυτοκρατορίας με ένα νάσταση ήταν «νεκρή» (30.45΄)

μωσαϊκό εθνικών κρατών, που
ολοκληρώθηκε με τη μετάλλα-
ξη των Οθωμανών σε Τούρκους
το 1922»1. Πώς όμως εξηγείται η
«μετάλλαξη» αυτή, όταν σήμερα
βλέπουμε ν’ αναβιώνει – αν υπο-
θέσουμε ότι είχε ποτέ εγκαταλει-
φθεί – η οθωμανική αυτοκρατο-
ρική ιδεολογία στη γειτονική χώ-
ρα; Δεν θα ήταν πολύ πετυχη-
μένη μάλλον αυτή η μετάλλαξη
στους Οθωμανούς.
Η πρόθεση, ωστόσο, μιας τέ-
τοιας αυθαίρετης και ατεκμηρί-
ωτης θεωρίας των δήθεν μεταλ-
λάξεων είναι προφανής: «Η ανα-
γνώριση της σύνδεσης αυτής»,
συνεχίζει παρακάτω στο ίδιο άρ-
θρο ο καθηγητής της Οξφόρδης,
«φωτίζει πολλές πλευρές της ση-
μερινής πραγματικότητας και πι-
στεύω πως θα μπορούσε να συμ-
βάλει, αν διαδιδόταν ευρύτε-
ρα και τις δύο όχθες του Αιγαί-
ου, στην προσπάθεια για την επί-
τευξη μιας ειρηνικής συνύπαρξης
με τη γειτονική χώρα». Δηλαδή,
η αδυναμία να υπάρξει ειρηνική
συνύπαρξη δεν οφείλεται στον
τουρκικό επεκτατισμό, δομικό
στοιχείο της οθωμανικής κληρο-
νομιάς της τουρκικής εθνικής ιδε-
ολογίας, αλλά στο ότι δεν βρέθη-
κε κανείς να «διαδώσει» τη σύν-
δεση μεταξύ της ελληνικής Επα-
νάστασης και της μετάλλαξης των
Οθωμανών σε Τούρκους! Κι όμως
στις 12 Ιανουαρίου 2022, ακού-
σαμε τον Ερντογάν να κάνει λόγο
για τουρκική ιστορία 1000 χρό-
νων και να καταχειροκροτείται,
διότι αυτή είναι η τουρκική εθνι-
κή ιδεολογία κι όχι η «μεταλλαγ-
μένη» του Στάθη Καλύβα.
Η «σωτήρια» ξένη
επέμβαση
Ας εξετάσουμε τώρα την ιστορική
βάση του αφηγήματος ότι η Επα-
1
«Το συναισθηματικό φορτίο των
ιστορικών επετείων», Η Καθημερινή,
Κυριακή 9 Ιανουαρίου 2022
όπως αναφέρεται στην εκπο-
μπή κι ότι αυτή διασώθηκε απο-
κλειστικά και μόνο χάρη στην ξέ-
νη επέμβαση. Αναφέρεται, βέ-
βαια, από την Ευθυμίου ότι το κα-
τόρθωμα των Ελλήνων ήταν «ότι
άντεξαν», αλλά ήδη από το καλο-
καίρι του 1825 είχαν υπογράψει
και αποστείλει στο Λονδίνο την
περίφημη «πράξη υποτέλειας». Ο
Καλύβας είναι περισσότερο από-
λυτος και αναφέρεται σε κατάλη-
ψη της Πελοποννήσου από τον
Ιμπραήμ, πράγμα που αποτελεί
σοβαρό πραγματολογικό λάθος.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι
αν δεχτούμε ότι η Επανάσταση
έπνεε τα λοίσθια, κυρίως εξαιτίας
της εμπλοκής της Αιγύπτου, δεν
απαντιέται το ερώτημα του ποιος
ήταν υπεύθυνος για την σχεδόν
ανενόχλητη απόβαση του Ιμπρα-
ήμ στην Πελοπόννησο. Γιατί, εάν
παραδεχτούν ότι αποκλειστικός
υπεύθυνος ήταν η τότε ελληνι-
κή κυβέρνηση Κουντουριώτη (με
τη στήριξη των Κωλέττη και Μαυ-
ροκορδάτου), που έχοντας νική-
σει στον δεύτερο εμφύλιο και φυ-
λακίσει τον Κολοκοτρώνη δεν κι-
νητοποιήθηκε εγκαίρως για την
αποτροπή της απόβασης2, τότε
το βασικό αφήγημα που στηρίζε-
ται στη δικαίωση της αγγλόφιλης
μερίδας καταρρέει. Αν δηλαδή η
πράξη υποτέλειας και στη συνέ-
χεια η βρετανική επέμβαση γίνε-
ται για να σωθεί η Επανάσταση,
θα πρέπει να αναφερθεί γιατί η
Επανάσταση βρέθηκε σε τόσο δει-
νή θέση. Και οι υπαίτιοι δεν είναι
άλλοι από τους νικητές του εμφυ-
λίου πολέμου, δηλαδή κατεξοχήν
η αγγλόφιλη μερίδα, που κυβερ-
νούσε και διαχειριζόταν τα αγγλι-
κά δάνεια.
2
Αυτό είναι τουλάχιστον το συμπέ-
ρασμα της σημαντικότερης σχετικής
μελέτης για το ζήτημα (Μιχαήλ Σα-
κελλαρίου, Η απόβαση του Ιμπραήμ
στην Πελοπόννησο, 24 Φεβρουα-
ρίου – 23 Μαΐου 1825, Πανεπιστη-
μιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο
2016).
Το ίδιο ισχύει και για την πτώ-
ση του Μεσολογγίου, που θα εί-
χε αποφευχθεί, εάν είχαν απο-
σταλεί από το φθινόπωρο ενισχύ-
σεις, όπως και για την καταστρο-
φή του Φαλήρου και τη συνεπα-
κόλουθη παράδοση της Ακρόπο-
λης στον Ιμπραήμ. Βασικός υπεύ-
θυνος, με βάση όλες τις πηγές,
θεωρείται εδώ ο Άγγλος Κόχραν,
που είχε οριστεί επικεφαλής, με
την εμμονή του να διενεργηθεί
βεβιασμένη κατά μέτωπον επίθε-
ση εναντίον των τουρκικών θέσε-
ων, παρά την αντίθετη γνώμη του
Καραϊσκάκη.3
Αλλά ούτε η άποψη ότι ο
Ιμπραήμ είχε κυριαρχήσει στην
Πελοπόννησο ισχύει με βάση τα
πορίσματα της σύγχρονης έρευ-
νας, που οι συντελεστές της εκ-
πομπής φαίνεται να αγνοούν. Η
τακτική του κλεφτοπολέμου που
εφάρμοσε ο Κολοκοτρώνης είχε
αρχίσει να αποδίδει. Με βάση την
επισταμένη και λεπτομερή έρευ-
να του Σίμου Μποζίκη για τα οικο-
νομικά του Αγώνα, από τον Ιούλιο
και Ιούλιο του 1827, πριν δηλαδή
από το Ναυαρίνο, τα φορολογικά
έσοδα της ελληνικής κυβέρνησης
είχαν αυξηθεί στην Πελοπόννησο.
Αυτό αποτελεί ένα αδιάσειστο
μετρήσιμο αντικειμενικό κριτή-
ριο «της επιτυχίας της αντεπίθε-
σης των Ελλήνων στον Ιμπραήμ»,
δηλαδή η κυριαρχία των Ελλήνων
επί του εδάφους είχε αρχίσει να
αποκαθίσταται μετά τα πράγμα-
τι καταστροφικά από στρατιωτική
3
Βλ. Μεταξύ πολλών άλλων την εξαι-
ρετική αφήγηση των γεγονότων από
τον αυτόπτη μάρτυρα, Χρήστο Βυζά-
ντιο, στρατιώτη του τακτικού σώμα-
τος των Ελλήνων. Χρήστος Βυζάντι-
ος, Η ιστορία του τακτικού στρατού,
1823-1833, Ίδρυμα της Βουλής των
Ελλήνων, Αθήνα 2020, σσ. 242- 246
και 252- 258.
άποψη 1825 και 1826.4 Είναι γνω-
στό εξάλλου ότι ο Ιμπραήμ απέτυ-
χε να προχωρήσει προς το Ναύ-
πλιο, όπως και να καταλάβει τη
Μάνη.
Και βέβαια σε καμία περίπτω-
ση δεν ισχύει ο ισχυρισμός ότι η
Ελλάδα έγινε ανεξάρτητο κράτος
εξαιτίας του Ναυαρίνου όπως τό-
σο εμφατικά τονίζεται στην εκπο-
μπή, προκειμένου να προβληθεί
αποκλειστικά η αγγλική συμβο-
λή. Από τον Οκτώβριο του 1827
που διεξάγεται η ναυμαχία ως
τον Φεβρουάριο του 1830, όταν
υπογράφεται η ανεξαρτησία, με-
σολαβούν περισσότερα από δύο
χρόνια, στη διάρκεια των οποίων
εκτός από τη συνέχιση του Αγώνα
έχουμε και τον ρωσοτουρκικό πό-
λεμο του 1828-1829 που έπαιξε
πολύ σημαντικότερο ρόλο, διότι
υποχρέωσε τους Άγγλους να προ-
σανατολιστούν προς μία, περιο-
ρισμένη έστω, ελληνική ανεξαρ-
τησία, μπροστά στο ενδεχόμενο
συνολικής κατάρρευσης της Οθω-
μανικής Αυτοκρατορίας. Η πλή-
ρης αποσιώπηση αυτού του γεγο-
νότος επίσης στερεί οποιαδήποτε
επιστημονική βάση στο αφήγημα
της εκπομπής που θέλει τους Έλ-
ληνες να οφείλουν την απελευθέ-
ρωσή τους κυρίως στη Βρετανία,
ο θαυμασμός προς την οποία εί-
ναι εντελώς απροκάλυπτος.
Αλλά κι αυτή η εμμονή στον
Μοχάμετ Άλι και στον Ιμπραήμ,
αντί για τον σκληρό αγώνα των
Ελλήνων σε στεριά και θάλασ-
σα, που κυριολεκτικά συγκλόνι-
σε τη διεθνή γνώμη και προκά-
λεσε ένα τεράστιο κύμα συμπα-
ράστασης στον ελληνικό αγώνα,
αποκρύπτει ένα επίσης πραγμα-
τικό γεγονός. Ότι, για να καταπνί-
4
Σίμος Μποζίκης, Ελληνική Επανά-
σταση και Δημόσια Οικονομία, 1821-
1832, σ. 319.
ξει την Ελληνική Επανάσταση η
Οθωμανική Αυτοκρατορία, εκτός
από τη στήριξη των Μεγάλων
Δυνάμεων που καταδίκασαν την
Επανάσταση και τροφοδοτούσαν
με τα πλοία τους τα πολιορκη-
μένα από τους Έλληνες φρούρια
(ενώ η Ρωσία επέτρεψε την είσο-
δο των οθωμανικών στρατευμά-
των στη Μολδοβλαχία, για να κα-
ταπνίξουν το κίνημα του Υψηλά-
ντη), στρατολόγησε εξαρχής μαζι-
κά Αλβανούς μισθοφόρους, ενώ
στη συνέχεια ζήτησε τη βοήθεια
της Αιγύπτου που ήταν ημιαυτό-
νομη. Ούτε οι Αλβανοί ούτε οι Αι-
γύπτιοι ήταν υποχρεωμένοι να
στρατευτούν και να πολεμήσουν
για την Οθωμανική Αυτοκρατο-
ρία. Τονίζεται δηλαδή η βοήθεια
που έλαβαν οι Έλληνες στο Ναυ-
αρίνο, αφού πρώτα μάτωσαν για
τουλάχιστον μία εξαετία, και δεν
αναφέρεται ότι ο σουλτάνος είχε
λάβει ξένη βοήθεια ήδη από τους
πρώτους μήνες της Επανάστασης.
Σε ό,τι αφορά τέλος την ιδεο-
λογική βάση του αφηγήματος, εί-
ναι πολύ χαρακτηριστικό το επι-
μύθιο για την κληρονομιά της
Επανάστασης, που δεν είναι αυ-
τή που έχει διατηρηθεί στο συλ-
λογικό θυμικό των Ελλήνων: ο πό-
θος της ελευθερίας, το πνεύμα
αυτοθυσίας και το επαναστατι-
κό ήθος, αλλά η «πρόσδεση στη
Δύση»… Εξάλλου, η Επανάσταση
ξεκίνησε στο… Λονδίνο και έκλει-
σε στο Λονδίνο με τις εκεί συνθή-
κες και Πρωτόκολλα! «Έτσι είναι,
εάν έτσι νομίζετε», όπως έγραψε
και ο Πιραντέλλο, ένας από τους
εισηγητές του θεάτρου του πα-
ραλόγου, που κατά σύμπτωση,
ως Ακραγαντίνος καυχιόταν πως
ήταν … Έλληνας!
*Ο Τάσος Χατζηαναστασίου
είναι δρ. Ιστορίας
g
14
ΔΙΕΘΝΗ
Η Τουρκία πιάστηκε στον
ύπνο στο Καζακστάν,
καθώς η Ρωσία κερδίζει
Της Amberin Zaman | al-monitor.com (10/1/2022) | Μετάφραση: Γ.Τ.
Η
Τουρκία έχει προσφερθεί –με
καθυστέρηση– να υποστηρίξει
το Καζακστάν, προκειμένου να
βοηθήσει στην αποκατάσταση
της τάξης στο κεντροασιατικό
κράτος που συγκλονίστηκε από βίαιες δια-
μαρτυρίες, οι οποίες προξενήθηκαν από την
άνοδο στις τιμές των καυσίμων κι ενισχύθη-
καν από τη διαμάχη για την εξουσία μεταξύ
των αντίπαλων κυβερνώντων ομάδων.
Ο υπουργός εξωτερικών της Τουρκί-
ας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είπε, σε μια
συνάντηση του κυβερνώντος κόμματός του
AKP το Σαββατοκύριακο, 8-9 Ιανουαρίου:
«Η Τουρκία ελπίζει ότι το Καζακστάν θα ε-
πιτύχει τη σταθερότητα και την ειρήνη όσο
γρηγορότερα γίνεται. Γι’ αυτό, η Τουρκία και
ο Οργανισμός των Τουρκικών Κρατών θα
προσφέρουν κάθε είδους βοήθεια». Ο Τσα-
βούσογλου αναφερόταν στη διεθνή ένω-
ση με έδρα την Κωνσταντινούπολη, η οποί-
α δημιουργήθηκε από την Τουρκία και τα
πρώην σοβιετικά κράτη του Αζερμπαϊτζάν,
του Καζακστάν, της Κιργισίας και του Ουζ-
μπεκιστάν, με τα οποία έχει εθνοτικούς και
γλωσσικούς δεσμούς.
Ο υπουργός άμυνας, Χουλουσί Ακάρ,
επανέλαβε την προσφορά λέγοντας: «Το
Καζακστάν είναι σημαντικός σύμμαχος της
Τουρκίας κι ευελπιστούμε για την ταχύτερη
δυνατή σταθεροποίηση της κατάστασης και
τη διασφάλιση του νόμου και της τάξης στη
χώρα αυτή. Εάν το Καζακστάν ζητήσει οτιδή-
ποτε από την Άγκυρα, θα είμαστε έτοιμοι να
ανταποκριθούμε πλήρως».
Η ανάπτυξη των τουρκικών στρατευμά-
των στη Λιβύη, ώστε να υπερασπιστεί τη δι-
εθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρί-
πολης από επίθεση του, υποστηριζόμενου
από τους Ρώσους, πολέμαρχου στα ανατολι-
κά, και η επέμβασή της υπέρ του Αζερμπαϊ-
τζάν στην αντιπαράθεση με την Αρμενία, η ο-
ποία του επέτρεψε ν’ αποσπάσει βίαια μεγά-
λες περιοχές γύρω από τον υπό αμφισβήτη-
ση θύλακα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, οδη-
γεί στο ερώτημα μήπως προσφέρεται να κά-
νει το ίδιο και στο Καζακστάν. Εκτός αυτού,
τι πιο φυσικό θα ήταν από το να τείνει χείρα
βοηθείας ο αυταρχικός Τούρκος πρόεδρος
Ταγίπ Ερντογάν προς έναν όμοιο δεσπότη,
που ζητά να καταπνίξει τις πανεθνικές δια-
μαρτυρίες εναντίον της διακυβέρνησής του;
Η υφιστάμενη δυναμική στο Καζακστάν
είναι πολύ πιο περίπλοκη από μια απλή λα-
Λέγεται ότι ο Ναζαρμπάγεφ έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην αποκατά-
σταση των σχέσεων μεταξύ του Ερντογάν και του Πούτιν
ϊκή αντίδραση εναντίον της διαφθοράς και
της κακοδιαχείρισης. Βρήκε απροετοίμα-
στη την Τουρκία, λένε οι αναλυτές, με τον
εδώ και χρόνια εταίρο της, πρώην πρόεδρο
Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ, να είναι στη
μεριά των χαμένων και τη Ρωσία να είναι η
τελική νικήτρια.
Λέγεται ότι ο Ναζαρμπάγεφ έπαιξε α-
ποφασιστικό ρόλο στην αποκατάσταση των
σχέσεων μεταξύ του Ερντογάν και του Βλα-
ντιμίρ Πούτιν, μετά την τουρκική κατάρριψη
ενός ρωσικού αεροσκάφους πάνω από τη
Συρία το 2015.
«Η Τουρκία ήταν απροετοίμαστη γι’ αυ-
τή την εξέγερση και τη βιαστική αποχώρη-
ση του καθεστώτος του Ναζαρμπάγεφ, κα-
θώς πίστευε ότι ο Ναζαρμπάγεφ είχε μια ε-
ντελώς παγιωμένη αυταρχική εξουσία», πα-
ρατήρησε η Gul Berna Ozcan, μια καθηγή-
τρια του Πανεπιστημίου του Λονδίνου που
ειδικεύεται στην Κεντρική Ασία. Ίσως αυτό
εξηγεί γιατί η Τουρκία άργησε τόσο πολύ ν’
αντιδράσει επισήμως.
Ο διάδοχος του Ναζαρμπάγεφ, πρόε-
δρος Κασίμ Τζομάρτ Τοκάγιεφ, που κα-
τηγορεί για την αναταραχή τους ξένους προ-
βοκάτορες και την αποκάλεσε «απόπειρα
πραξικοπήματος», πήρε εκδίκηση από τον
μέντορά του -που κατέληξε αντίπαλος-, κα-
λώντας τον ρωσικής έμπνευσης Οργανισμό
Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας να «συν-
δράμει, ώστε το Καζακστάν να κατανικήσει
την τρομοκρατική απειλή». Έκτοτε, χιλιάδες
Ρώσοι στρατιώτες έχουν αναπτυχθεί στη χώ-
ρα. «Η Ρωσία, μετά την πρόσκληση της κα-
ζακικής κυβέρνησης, έχει στην ουσία κατα-
λάβει το Καζακστάν», είπε στο Al-Monitor ο
O Τοκάγιεφ ισχυρίστηκε ότι
ένοπλοι από γειτονικά κε-
ντροασιατικά κράτη και το
Αφγανιστάν, καθώς και από
την Μέση Ανατολή ενεπλά-
κησαν με σκοπό την επίταση
των ταραχών
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
ανεξάρτητος αναλυτής Yoruk Isik, που έχει
ως έδρα του την Κωνσταντινούπολη.
«Για την τουρκική κυβέρνηση, τα πράγ-
ματα φαινόταν να εξελίσσονται θετικά στον
τουρκικό κόσμο, αλλά τώρα πρέπει να αντι-
μετωπίσουν τη Ρωσία. Η Ρωσία είναι ξεκά-
θαρα ο νικητής», συμφώνησε η Ozcan.
Ο Πούτιν φάνηκε να συμμερίζεται την
εκτίμηση αυτή, λέγοντας σε μια διαδικτυ-
ακή συνεδρίαση του Οργανισμού Συνθή-
κης Συλλογικής Ασφαλείας ότι ο Οργανι-
σμός κατάφερε «να εμποδίσει την υπονό-
μευση των θεμελίων του κράτους, την πλή-
ρη υποβάθμιση της κατάστασης στο εσωτε-
ρικό του Καζακστάν, και να εμποδίσει τους
τρομοκράτες, τους εγκληματίες και τους άρ-
παγες […] Φυσικά, αντιλαμβανόμαστε ότι τα
γεγονότα στο Καζακστάν δεν είναι η πρώτη
κι ούτε θα είναι η τελευταία προσπάθεια για
εξωτερική ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέ-
σεις των κρατών μας.»
Έχοντας σύνορα με τη Ρωσία στον βορ-
ρά και την Κίνα στην ανατολή, και με πλη-
θυσμό 18 εκατομμυρίων, το Καζακστάν εί-
ναι μια αχανής χώρα για τα μεγέθη της Ευ-
ρώπης, με τεράστιους ενεργειακούς και ο-
ρυκτούς πόρους. Η Τουρκία είναι μεταξύ
των βασικών του εμπορικών εταίρων, με τις
συναλλαγές μεταξύ των δυο κρατών να φτά-
νουν τα 2 δισ.$.
Οι διαδηλώσεις ξέσπασαν στις 2 Ιανου-
αρίου στην πετρελαιοπαραγωγό πόλη Ζα-
ναοζέν, στο δυτικό μέρος της χώρας, εξαιτί-
ας της ξαφνικής ανόδου της τιμής των καυσί-
μων κίνησης κι εξαπλώθηκαν ραγδαία στην
εμπορική πρωτεύουσα Αλμάτι, καθώς εξε-
λίχθηκαν σε έκφραση οργής εναντίον του σε
μεγάλο βαθμό διεφθαρμένου Ναζαρμπά-
γεφ και των ολιγαρχών συνεργατών του. Οι
φερόμενοι ως φιλοναζαρμπαγιεφικοί απά-
ντησαν με βία. Πάνω από 160 άτομα σκοτώ-
θηκαν, συμπεριλαμβανομένων τριών παι-
διών, σύμφωνα με τις αρχές του Καζακστάν.
Στις 5 Ιανουαρίου, ο Τοκάγιεφ απέλυ-
σε τον Ναζαρμπάγεφ από το αξίωμά του ως
προέδρου του συμβουλίου ασφαλείας. Επί-
σης, απέλυσε τον αρχηγό των υπηρεσιών α-
σφαλείας, Καρίμ Μασίμοφ, τον οποίο είχε
διορίσει ο Ναζαρμπάγεφ για να τον επιτηρεί,
καθώς και όλη την κυβέρνηση. Ο Μασίμοφ
φύλλο 174
συνελήφθη κατόπιν για προδοσία.
Τουλάχιστον 8 χιλιάδες άτομα κρατού-
νται από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι διαδη-
λώσεις. Ευχαριστώντας τη Ρωσία για την ε-
πέμβασή της, ο Τοκάγιεφ ισχυρίστηκε ότι έ-
νοπλοι από γειτονικά κεντροασιατικά κράτη
και το Αφγανιστάν, καθώς και από τη Μέση
Ανατολή, ενεπλάκησαν με σκοπό την επίτα-
ση των ταραχών, χωρίς να παράσχει κάποια
χειροπιαστή ένδειξη για να υποστηρίξει τους
ισχυρισμούς του. Ο Isik θεωρεί ότι ακόμη
και με όλα του τα δισεκατομμύρια συσσω-
ρευμένου πλούτου, με τα ρωσικά στρατεύ-
ματα επί τόπου, ο Ναζαρμπάγεφ δεν απο-
τελεί πλέον απειλή. Είναι άγνωστο πού βρί-
σκεται.
Τα σχόλια του Τοκάγιεφ ίσως να ήταν
ένα έμμεσο κτύπημα προς την Τουρκία, που
εδώ και καιρό κατηγορείται από χώρες ό-
πως η Αίγυπτος, το Ισραήλ και τα Ηνωμέ-
να Αραβικά Εμιράτα ότι χρηματοδοτεί μου-
σουλμανικές εξτρεμιστικές ομάδες όπως τη
Χαμάς. Η Άγκυρα επίσης έχει κατηγορηθεί
ότι «κάνει τα στραβά μάτια» για τις χιλιάδες
ξένους μαχητές που πέρασαν από την Τουρ-
κία στη Συρία, προκειμένου να καταταγούν
στο Ισλαμικό Κράτος.
Η Firdevs Robinson, αναλύτρια και πρώ-
ην διευθύντρια του γραφείου του BBC για
την Κεντρική Ασία, μίλησε στο Al Monitor
για το γεγονός ότι χρειάστηκε καιρός στην
Τουρκία ν’ αντιδράσει στις εξελίξεις στο Κα-
ζακστάν: «είναι ενδεικτικό του πόσο δυνητι-
κά προβληματική μπορεί να καταστεί η κρί-
ση αυτή για την Τουρκία», και σε ό,τι αφο-
ρά στις σχέσεις της με την Ρωσία. Οι γείτο-
νες στη Μαύρη Θάλασσα βρίσκονται σε α-
ντίθετες πλευρές σχετικά με την κλιμακού-
μενη κρίση στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με την Robinson: «η Τουρκί-
α δεν έχει επιλογή παρά να περπατά σε τε-
ντωμένο σχοινί τις ερχόμενες μέρες. Μπορεί
κανείς να ανιχνεύσει σημάδια ενόχλησης
στις δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας σχετι-
κά με τις εξελίξεις […] Μετά από χρόνια που
προωθούσε μια ισλαμική ταυτότητα μεταξύ
των Καζάκων, που παρείχε το ελεύθερο σε
Καζάκους πολεμιστές να περάσουν ελεύθε-
ρα για τη Συρία και εθελοτυφλούσε για τους
δεσμούς παραγόντων της καζακικής μαφίας
με τους σκιώδεις Τούρκους εθνικιστές, η α-
νησυχία της είναι κατανοητή».
g
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
15
ΔΙΕΘΝΗ

Πραγματικότητες και πολιτικές αδυναμίες στη νέα γερμανική κυβέρνηση

Οι πρώτες εβδομάδες των Πρασίνων στην κυβέρνηση

Κ
Του Βασίλη αι όμως, λίγες μόνο
Στοϊλόπουλου εβδομάδες διακυβέρ-
νησης αρκούσαν για να
Μπορεί μετά τις διαπιστωθεί μια έκδη-
πρόσφατες εκλογές λη απογοήτευση κυρί-
η Γερμανία να ως στους πράσινους ψηφοφόρους
μην απέκτησε την που αφελώς πίστευαν ότι η «πράσι-
πρώτη «Πράσινη νη μεταρρύθμιση» είναι εφικτή χω-
καγκελάριο», όμως ρίς συμβιβασμούς με τους συγκυ-
οι ευκαιρίες για βερνώντες σοσιαλδημοκράτες και
μια διακυβέρνηση φιλελεύθερους. Η τρικομματική συ-
με  «πράσινους γκυβέρνηση αναδεικνύεται ήδη
προσανατολισμούς» πολύ δύσκολη, ιδιαίτερα για τους
και «πράσινες Πράσινους. Δυσκολότερη και από τις
πολιτικές» δεν σημαντικότατες υποχωρήσεις που
ήταν ποτέ άλλοτε
έκαναν στη διάρκεια των διαπραγ-
ματεύσεων για τη συγκρότηση της
στην ιστορία των
«κυβέρνησης φωτεινού σηματοδό-
Γερμανών Πρασίνων
τη», όταν απέτυχαν να τοποθετη-
τόσο μεγάλες.
θούν δικοί τους υπουργοί στο υπε-
Άλλωστε, ήταν η
ρυπουργείο των Οικονομικών και το
προεκλογική τους
πολύ σημαντικό για το κλίμα υπουρ-
καμπάνια για μια
γείο Συγκοινωνιών.   σινη» την πυρηνική ενέργεια. Από τερικής πολιτικής τ΄ ανθρώπινα δι- κή δεν πάνε και τόσο καλά τα πράγ-
σε βάθος «πράσινη Πρώτα ήταν η πρόθεση των την πλευρά της, η Γερμανία όχι μόνο καιώματα και τη σκληρότερη στά- ματα για τους Πράσινους. Ένα παρά-
μεταρρύθμιση», Βρυξελλών να θεωρηθεί η ατο- θα μείνει σύντομα χωρίς πυρηνική ση απέναντι σε αυταρχικά καθεστώ- δειγμα αποτελεί και η αναμενόμε-
με κεντρικό θέμα μική ενέργεια (όπως και το φυσι- ενέργεια, αλλά από το 2030 και χω- τα όπως της Κίνας, της Ρωσίας ή της νη επανεκλογή για τα επόμενα πέ-
το κλίμα, σε όλους κό αέριο) ισότιμη με άλλες ανανε- ρίς ηλεκτρική ενέργεια από την καύ- Τουρκίας. Μόνο που η κα υπουργός ντε χρόνια του νυν σοσιαλδημοκρά-
τους τομείς της ώσιμες πηγές (ηλιακή και αιολική). ση του άνθρακα, αυξάνοντας έτσι έχει απέναντί της τον ίδιο τον καγκε- τη προέδρου της Γερμανίας Βάλτερ
οικονομίας, της Η πρόθεση αυτή που θεωρήθηκε λάριο Σολτς, ο οποίος έχει και την ευ- Σταϊνμάγιερ, καθώς είναι γνωστό
ακόμα περισσότερο την εξάρτησή
κοινωνίας  και της «Greenwashing» προκάλεσε αμηχα- της από το ρωσικό φυσικό αέριο και θύνη της χάραξης πολιτικής. Ο νέος ότι οι Πράσινοι θα ήθελαν στη θέση
διοίκησης που έφερε νία, εκνευρισμό και μεγάλη αγανά- από την εισαγόμενη ηλεκτρική ενέρ- καγκελάριος παραμένει, όπως και του μία «πράσινη» γυναίκα. Υπα-
το καλύτερο μέχρι κτηση στους Πράσινους, οι οποίοι γεια που θα παράγεται από τους σε πολλά άλλα, πιστός στη μερκελι- ναχώρησαν, και τώρα έκοντες άκο-
τώρα εκλογικό ετοιμάζονται τέλη του 2022 να πανη- «επικίνδυνους» γαλλικούς πυρηνι- κή πολιτική ρεαλισμού που βασίζε- ντες θα στηρίξουν Σταϊνμάγιερ. Εκεί
τους αποτέλεσμα. γυρίσουν το κλείσιμο και του τελευ- κούς αντιδραστήρες ή από τα «βρώ- ται πρωτίστως στις εμπορικές και οι- όμως που οι Πράσινοι ομολογούν
Επιπλέον, μετά ταίου υπερσύγχρονου πυρηνικού ερ- μικα» εργοστάσια καύσης άνθρακα κονομικές σχέσεις. Με πιο χαρακτη- ήδη ανοιχτά την αποτυχία τους είναι
από δεκαέξι χρόνια γοστασίου της Γερμανίας. Το σοκ δεν της Πολωνίας.    ριστικό παράδειγμα την υποστήρι- η «ενεργειακή μετάβαση» - το σημα-
αντιπολίτευσης, προκλήθηκε όμως μόνο επειδή, πριν Οι επικρίσεις και οι κριτικές για ξη του αγωγού φυσικού αερίου Nord ντικότερο «πράσινο σχέδιο» για την
οι  ενθουσιώδεις από σχεδόν μισό αιώνα, ένας από τους «πράσινους» υπουργούς δεν Stream 2, που αμφισβητεί ανοιχτά προστασία του κλίματος. Ο ίδιος ο
Πράσινοι τους πιο σημαντικούς ιδρυτικούς πυ- περιορίζονται μόνο στην «πράσινη» η υπουργός του. Το ίδιο γίνεται και πράσινος υπερυπουργός Οικονομί-
συμμετέχουν σε λώνες του κόμματος των Πρασίνων πυρηνική ενέργεια που κάνει πολ- για τις αμφισβητούμενες εξαγωγές ας και Κλίματος και αντικαγκελάριος
μια τρικομματική ήταν το αντιπυρηνικό κίνημα. Με την λούς ψηφοφόρους των Πρασίνων σε «ασταθείς» ή και «αυταρχικές» Ρόμπερτ Χάμπεκ ομολόγησε ότι γρή-
κυβέρνηση στην απόφαση των Βρυξελλών να κατατά- ν΄ αμφισβητούν ήδη την συμμετοχή χώρες γερμανικού εξοπλισμού, για γορες επιτυχίες σε σχέση με τους φι-
οποία έχουν ξει την πυρηνική ενέργεια στις «φι- του κόμματός τους στην κυβέρνηση τους οποίους οι Πράσινοι έδειχναν λόδοξους κλιματικούς στόχους που
την ευθύνη σε λικές προς το περιβάλλον», έστω και του σοσιαλδημοκράτη Όλαφ Σολτς. πάντα την αποστροφή τους. Μπορεί τέθηκαν δεν φαίνονται στον ορίζο-
περισσότερα από για μια  μεταβατική  περίοδο, οι Γερ- Το ίδιο ισχύει και για τη νέα εξωτε- η κα Μπέρμποκ να επιμένει στη βερ- ντα και πως «η προσπάθεια θα είναι
κάθε άλλη φορά μανοί Πράσινοι υποχρεώνονται να ρική πολιτική της Γερμανίας. Η δια- μπαλιστική καταδίκη μιας τέτοιας γιγαντιαία».  
σταθούν απέναντι στη «μεγάλη τους κηρυγμένη «πράσινη» – και με πολ- πολιτικής, όμως ήδη άρχισε η εξ οι- Μια ομολογία προσγείωσης στην
υπουργεία, ανάμεσα
αγάπη», την Ευρωπαϊκή Ένωση, η λά στοιχεία φεμινισμού – εξωτερι- κείων έντονη κριτική εναντίον της πραγματικότητα, που για πολλούς
στα οποία ξεχωρίζει
οποία – μαζί με τον βαθύ «πράσι- κή πολιτική υπό τη συμπρόεδρο των για υποχωρητική στάση και αδυνα- ψηφοφόρους των Πρασίνων ισο-
το υπερυπουργείο
νο» φιλοατλαντισμό – αποτελεί τον Πρασίνων Ανναλένα Μπέρμποκ πα- μία άσκησης των καθηκόντων της ως δυναμεί με δήλωση αποτυχίας του
οικονομίας και
ακρογωνιαίο λίθο «πράσινης» εξω- ραμένει όντως σταθερή, θέτοντας υπουργού Εξωτερικών.   κόμματός τους. Και όλα αυτά λίγες
κλίματος. Βασικός
τερικής πολιτικής.   στον πυρήνα της γερμανικής εξω- Όμως και στην εσωτερική πολιτι- μόνο εβδομάδες από την ανάληψη
στόχος να καταστεί
Είναι ίσως από τις λίγες φορές της ηγεσίας σε σημαντικά υπουρ-
η Γερμανία πρότυπο
που η γερμανική «πράσινη» πολι- γεία. Τα δυσκολότερα όμως για τους
σε όλο τον κόσμο τική για το κλίμα έχει απέναντι την Η διακηρυγμένη «πράσινη» εξωτερική πολιτική υπό τη Πράσινους, όπως μια ενδεχόμενη
τουλάχιστον σε πλειοψηφία των κρατών-μελών της συμπρόεδρο Ανναλένα Μπέρμποκ παραμένει όντως στα- περαιτέρω κλιμάκωση της ενεργεια-
ό,τι αφορά στις Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς να μπο- κής κρίσης και μεγαλύτερης αύξησης
ανανεώσιμες θερή, θέτοντας στον πυρήνα της γερμανικής εξωτερικής
ρεί μάλιστα να επιβάλει ή να εκβιά- της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος,
πηγές ενέργειας, σει αλλαγή στάσης των εταίρων της. πολιτικής τ΄ ανθρώπινα δικαιώματα και τη σκληρότερη δεν εμφανίστηκαν ακόμα.  Ο δρόμος
τον φεμινισμό, τ΄ Γιατί, πίσω από τη Γαλλία, που εξαρ- στάση απέναντι σε αυταρχικά καθεστώτα όπως της Κίνας, προς τον πολιτικό ρεαλισμό φαίνεται
ανοιχτά σύνορα, τάται πρωτίστως από την πυρηνική της Ρωσίας ή της Τουρκίας. Μόνο που η κα υπουργός έχει πως θα είναι πιο δύσβατος για τους
τη νέα οικογένεια ενέργεια, έχουν συγκεντρωθεί πολ- Πράσινους και τη Γερμανία.
και τ΄ ανθρώπινα
απέναντί της τον ίδιο τον καγκελάριο Σολτς, ο οποίος έχει
λές χώρες της Ανατολικής και Δυτι-
δικαιώματα.    κής Ευρώπης που θεωρούν «πρά- και την ευθύνη της χάραξης πολιτικής. g
16
ΔΙΕΘΝΗ
Το σύνδρομο της «Μεγάλης Παραίτησης»
Εκατομμύρια εργαζόμενοι, κυρίως στη Δύση, εγκαταλείπουν τις δουλειές τους
Ο
Του Αντώνη Σπυρόπουλου
ι επιπτώσεις της παν-
δημίας καταδεικνύ-
ουν την ευθραυστότη-
τα του νεοφιλελεύθε-
ρου μοντέλου οικονομίας (αλυ-
σίδες διανομής, εργασιακό ωρά-
ριο, ελαστικοποίηση εργασιακών
σχέσεων κ.λπ.). Η έλλειψη προ-
στατευτικού μοντέλου που να δι-
έπει τις σχέσεις αυτές κατέδειξε
και στον τομέα της εργασίας την
αδυναμία του ισχύοντος μοντέ-
λου ανάπτυξης να δώσει λύσεις
στο εργατικό δυναμικό, τη στιγ-
μή που αυτό –σε πολλούς τομείς
της οικονομίας– δέχθηκε αφόρη-
τη πίεση. Η ελαστικοποίηση των
εργασιακών σχέσεων, του ωρα-
ρίου εργασίας, το οποίο εξουθέ-
νωσε τους εργαζομένους κατά
τη διετία της πανδημίας, αλλά
και άλλοι παράγοντες, αναγκά-
ζουν τους εργαζομένους, κυρίως
στους τομείς της εστίασης, τον
υγειονομικό τομέα, αλλά και στις
εταιρείες ψηφιακής τεχνολογίας,
να παραιτούνται κατά εκατομμύ-
ρια. Κι αυτό συμβαίνει σε όλο τον
κόσμο. Το φαινόμενο αυτό πήρε
κατακλυσμιαίες διαστάσεις, κυ-
ρίως τον περασμένο χρόνο, και
συνεχίζει να παρατηρείται, ανα-
γκάζοντας τους ειδικούς να το
χαρακτηρίσουν με τον όρο The
Great Resignation (Η Μεγάλη Πα-
ραίτηση).
Μόνο στις ΗΠΑ, 4 εκατομμύ-
ρια παραιτήθηκαν τον Ιούλιο του
2021 ενώ 4,3 εκατομμύρια τον
Αύγουστο που αποτέλεσε τον
μήνα ρεκόρ, με σχεδόν το 3% του
εργατικού δυναμικού να απο-
χωρεί (9% στον κλάδο των υπη-
ρεσιών τροφίμων). Το Harvard
Business Review αναφέρει ότι τα
υψηλότερα ποσοστά παραιτήσε-
ων προέρχονται από εργαζόμε-
νους μεταξύ 30 και 45 ετών, στις
ηλικίες που παρουσιάζουν αφε-
νός τη μεγαλύτερη παραγωγικό-
τητα, αλλά και εργασιακή εμπει-
ρία.
Μέχρι σήμερα, πάνω από 19
εκατομμύρια εργαζόμενοι εγκα-
τέλειψαν τη δουλειά τους μεταξύ
Μαρτίου 2021 και Ιουλίου 2021
(7 εκατομμύρια περισσότεροι σε
σύγκριση με την ίδια περίοδο πέ-
ρυσι). Επί του παρόντος, σχεδόν
11 εκατομμύρια θέσεις εργασίας
στις ΗΠΑ παραμένουν κενές και
οι περισσότερες βιομηχανίες δυ-
σκολεύονται να λειτουργήσουν
Μέχρι σήμερα, πάνω από 19 εκατομμύρια εργαζόμενοι
εγκατέλειψαν τη δουλειά τους μεταξύ Μαρτίου 2021 και
Ιουλίου 2021 (7 εκατομμύρια περισσότεροι σε σύγκριση με
την ίδια περίοδο πέρυσι).
σε κανονικά επίπεδα.
Σύμφωνα με τον Ντέρεκ Τόμ-
σον, το φαινόμενο των μαζικών
παραιτήσεων εξηγείται από τρεις
παράγοντες: τη Μεγάλη Αγένεια,
τη Μεγάλη Ανακατανομή και τη
Μεγάλη Επαναφορά. Το να βρί-
σκεσαι σε λοκντάουν, να εργά-
ζεσαι εξ αποστάσεως και, στην
καλύτερη περίπτωση, σε ημια-
πασχόληση, είχε πολλές επιπτώ-
σεις στους περισσότερους αν-
θρώπους. Ο Τόμσον αναφέρει
ότι η απογοήτευση από την απώ-
λεια μιας καθημερινότητας, που
επέφεραν οι περιορισμοί, οδή-
γησε τους ανθρώπους να γίνουν
πιο επιθετικοί και τραχείς απένα-
ντι στο κοινό. Προς επίρρωση του
επιχειρήματός του, επικαλείται
έκθεση των αεροπορικών εται-
ρειών, όπου αναφέρεται ότι οι
αιτήσεις παραπόνων ταξιδιωτών
έφτασαν σε αριθμό ρεκόρ.
Οι άλλοι καθοριστικοί παρά-
γοντες, σύμφωνα με τον Τόμσον,
είναι η Επαναφορά και η Αναδι-
άταξη. Σε μια αφήγηση που εμ-
φανίζεται και σε άλλα άρθρα, οι
άνθρωποι ξανασκέφτηκαν τη ζωή
τους κατά τη διάρκεια της παν-
δημίας. Συνειδητοποίησαν ότι η
δουλειά και οι καριέρες έπαιζαν
πολύ μεγάλο ρόλο στη ζωή τους,
καταναλώνοντας πάρα πολύ χρό-
νο και ενέργεια. Ένα άτομο που
εργάζεται 50 έως 60 ώρες την
εβδομάδα έχει λίγο χρόνο για οι-
κογένεια, αναψυχή ή οτιδήπο-
τε άλλο, εκτός φαγητό και ύπνο.
Επιστρέφοντας στην εργασία, οι
άνθρωποι δεν ήθελαν να εγκατα-
λείψουν την ελευθερία που είχαν
βιώσει, ή τον χρόνο με την οικο-
γένεια και τους φίλους.
Το Forbes έχει μια άλλη άπο-
ψη για το θέμα. Σε ένα άρθρο
του Μπράιαν Ρόμπινσον, οι αμοι-
βές και τα επιδόματα, αν και ση-
μαντικά, δεν είναι ο κύριος λό-
γος που οι άνθρωποι εγκαταλεί-
πουν τη δουλειά τους. Αντί αυ-
τών, ο Ρόμπινσον προτάσσει ως
πρωταρχική αιτία την έλλειψη
ενσυναίσθησης από την πλευ-
ρά της εργοδοσίας, καθώς μέχρι
τώρα στεκόταν αδιάφορη απένα-
ντι στις συνθήκες υπό τις οποίες
οι άνθρωποι καλούνταν να εργα-
στούν.
Η πανδημία από την άλλη
ωθεί επίσης σε μια σημαντική
αύξηση σε νέες ηλεκτρονικές επι-
χειρήσεις. Πολλοί άνθρωποι έμα-
θαν να χρησιμοποιούν το διαδί-
κτυο πιο αποτελεσματικά κατά
τη διάρκεια του λοκντάουν. Οι
αυξημένες δεξιότητες στον ηλε-
κτρονικό κόσμο έχουν οδηγήσει
περισσότερα άτομα να ιδρύσουν
ηλεκτρονικές επιχειρήσεις. Το λο-
κντάουν προσέφερε στους αν-
θρώπους αρκετό ελεύθερο χρό-
νο για να σχεδιάσουν νέες επιχει-
ρήσεις. Η έναρξη μιας νέας επι-
χείρησης ή η δυσαρέσκεια από
τις παλιές συνθήκες εργασίας,
φυσικά, ήταν ένας επιπλέον λό-
γος που προκάλεσε περισσότε-
ρες παραιτήσεις.
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
Ωστόσο, μέχρι τώρα δεν
υπάρχει μια μαγική συνταγή για
την επίλυση αυτού του προβλή-
ματος. Το φαινόμενο βρίσκε-
ται σε εξέλιξη και μπορεί να πε-
ράσει πολύς καιρός μέχρι να γί-
νουν πλήρως ορατές όλες οι τά-
σεις μετά την πανδημία.
Σε μια άλλη έρευνα που
πραγματοποίησε το Limeade δια-
πιστώνει ότι το 40% των εργαζο-
μένων αναφέρουν την επαγγελ-
ματική εξουθένωση ως τον κύ-
ριο λόγο αποχώρησης και περισ-
σότερο από το ένα τέταρτο (28%)
ήταν τόσο δυσαρεστημένοι με τις
εργασιακές τους συνθήκες, που
παραιτήθηκαν χωρίς να έχουν
προοπτική άλλης δουλειάς. Σύμ-
φωνα με την έρευνα της limeade
οι λόγοι που οδήγησαν στην πα-
ραίτηση είναι:
• Από απελπισία: Το 28% των ερ-
γαζομένων άφησαν τη δουλειά
τους χωρίς προοπτική άλλης. Αυ-
τοί οι ερωτηθέντες είχαν επίσης
1,7 φορές περισσότερες πιθανό-
τητες ν’ αναφέρουν την επαγγελ-
ματική εξουθένωση ως λόγο για
την παραίτησή τους.
• Λόγω εξουθένωσης: Οι κύρι-
οι λόγοι για την αποχώρηση ερ-
γαζομένων περιλαμβάνουν εξά-
ντληση (40%), οργανωτικές αλλα-
γές στην εταιρεία (34%), καθώς
και έλλειψη ευελιξίας, περιπτώ-
σεις ή διακρίσεις και συνεισφο-
ρές και ιδέες που δεν αποτιμώ-
νται (όλες συνδέονται με 20%).
• Προτεραιότητα στις παροχές
και την ευημερία: Επιπλέον, το
19% των εργαζομένων αποχώρη-
σε λόγω ανεπαρκών παροχών και
το 16% αποχώρησε επειδή η πα-
ραγωγικότητά τους δεν υποστη-
ρίχθηκε από την εταιρεία
Συγκεκριμένα η Δρ Λώρα Χά-
μιλ, επικεφαλής επιστημονικός
σύμβουλος της Limeade αναφέ-
ρει πως: «Η μαζική έξοδος από
τους χώρους εργασίας τους τε-
λευταίους μήνες είναι άνευ προ-
ηγουμένου — τα επίπεδα εξου-
θένωσης έφθασαν στο υψηλό-
τερο επίπεδο όλων των εποχών.
Υπήρξε μια κοινωνική κατάρρευ-
ση όσον αφορά το οικοσύστημα
της εργασίας, του σπιτιού και της
ευημερίας. Οι άνθρωποι έφτα-
σαν στα όριά τους».
Πρέπει να επισημανθεί πως
η πανδημία επιτάχυνε και καθιέ-
ρωσε ένα είδος υβριδικού εργα-
ζόμενου, καθώς οι εταιρείες επέ-
φύλλο 174
βαλλαν στους υπαλλήλους να ερ-
γάζονται κάποιες μέρες διά ζώ-
σης στα γραφεία τους και κά-
ποιες άλλες εξ αποστάσεως, από
τα σπίτια τους. Ωστόσο, αυτό το
γεγονός αύξησε τον εργασιακό
όγκο δουλειάς στους περισσό-
τερους εργαζομένους και κυρί-
ως σε αυτούς που δούλευαν σε
ψηφιακές εταιρείες, ενώ από την
άλλη οδήγησε υπαλλήλους άλ-
λων εργασιακών τομέων σ’ εξου-
θένωση, καθώς δεν ήταν εξοικει-
ωμένοι και επαρκώς καταρτισμέ-
νοι για εξ αποστάσεως εργασία.
Οι περισσότερες εταιρείες παρα-
μένουν απροετοίμαστες γι’ αυτό
που αναδύεται σήμερα: υβριδι-
κοί χώροι εργασίας, όπου ορι-
σμένοι υπάλληλοι εργάζονται εξ
αποστάσεως, κάποιοι στο γρα-
φείο όλη την εβδομάδα και άλλοι
μετακινούνται πέρα δώθε ανάλο-
γα με την ημέρα της εβδομάδας.
Αυτά τα νέα φαινόμενα απαι-
τούν νέους τρόπους διαχείρισης
ανθρώπινου δυναμικού, νέους
τρόπους αξιολόγησης της από-
δοσης της εργασίας, νέες πρακτι-
κές σχετικές με συναντήσεις, νέα
οργάνωση, προσλήψεις, ενσω-
μάτωση, προαγωγή και ηγεσία.
Τις περισσότερες φορές ωστό-
σο, όλα αυτά τα στοιχεία αφήνο-
νται στην τύχη τους ή σε μεμονω-
μένους διευθυντές, γεγονός που
προκαλεί αποδιοργάνωση, άνι-
σες κατανομές όγκου εργασίας
μεταξύ των υπαλλήλων και οδη-
γούν σε διάλυση του εργασιακού
περιβάλλοντος και εν τέλει σε
παραιτήσεις.
Εν τέλει, η υβριδική εργασία,
η εργασία από το σπίτι, η πλήρης
εξ αποστάσεως απασχόληση, ο
ψηφιακός νομαδισμός, αποτε-
λούν νέες μορφές εξατομικευμέ-
νης μάλλον εργασίας. Οι επιχει-
ρήσεις αδυνατούν ακόμη να τις
εντάξουν κανονικά στην οργάνω-
σή τους, ενώ τα κράτη και οι κυ-
βερνήσεις δεν έχουν καταφέρει
ακόμα να βρουν αποτελεσματι-
κούς μηχανισμούς προστασίας.
Η «μεγάλη παραίτηση» πιθανόν
να συνιστά έκφραση αυτής της
απορρύθμισης και θέτει εκ νέου
στις πολιτικές δυνάμεις το ζήτη-
μα της εργασίας με ριζικά διαφο-
ρετικό τρόπο απ’ ό,τι είχαμε συ-
νηθίσει στα τέλη του 20ού αιώ-
να.
g
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
Γαλλογερμανική κόντρα
ενόψει της ενεργειακής μετάβασης
Η διαχείριση της ενεργειακής μετάβασης είναι ένα από τα
πλέον φλέγοντα ζητήματα σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο
επίπεδο και πρόκειται να καθορίσει πολλές από τις
ισορροπίες στον πλανήτη τα επόμενα χρόνια.
Της Αναστάση Μπαλτατζή
Σ
το εσωτερικό της Γη-
ραιάς Ηπείρου, η ο-
ποία «τραβά το κου-
πί» της ενεργειακής
μετάβασης σε πλανη-
τικό επίπεδο, υπάρχουν δύο δι-
αφορετικές τάσεις ως προς το τι
μπορεί να θεωρηθεί «πράσινο»
ενόψει της νέας εποχής, με τις
Γαλλία και Γερμανία να ηγούνται
αυτών. Οι δύο χώρες έχουν εκ
διαμέτρου αντίθετες απόψεις στον
χαρακτηρισμό ή όχι της πυρηνι-
κής ενέργειας ως «πράσινης», με
τη Γερμανία να έχει προχωρήσει
εδώ και χρόνια στο κλείσιμο των
πυρηνικών της εργοστασίων και
την άδεια των τελευταίων τριών
εργοστασίων της να λήγει στο τέ-
λος του έτους. Από την άλλη με-
ριά, η Γαλλία έχει διαμορφώσει
το δικό της σχέδιο για την αντικα-
τάσταση των παλιών μεγάλων πυ-
ρηνικών της εργοστασίων από μι-
κρότερα νέας γενιάς.
Η Κομισιόν κατέθεσε πρότα-
ση με την οποία συγκαταλέγει την
πυρηνική ενέργεια στη λίστα με
τις «πράσινες» μορφές παραγω-
γής ενέργειας, έστω και υπό πο-
λύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Κι αν αυτό είχε προαναγγελθεί
από καιρό τόσο από την Ούρσου-
λα φον ντερ Λάιεν όσο κι από άλ-
λα κορυφαία στελέχη της ΕΕ ως
μία συγκαταβατική λύση, η πρό-
ταση προκάλεσε την οργή της νέ-
ας γερμανικής κυβέρνησης. Η υ-
πουργός Ανάπτυξης της Γερμανί-
ας (αλλά και υπουργός Περιβάλ-
λοντος στην προηγούμενη κυβέρ-
νηση) Σβένγια Σούλτσε (SPD) έ-
σπευσε να χαρακτηρίσει την πρό-
ταση λανθασμένη, υπογραμμί-
ζοντας πως η πυρηνική ενέργει-
α είναι «πολύ επικίνδυνη, ακρι-
βή και αργή». Στον ίδιο τόνο εκ-
φράστηκε και ο Ρόμπερτ Χάμπεκ,
υπουργός Οικονομίας και Κλίμα-
τος και αντικαγκελάριος, ο οποίος
εξέφρασε και την απορία του για
το πόσο αποδεκτή θα είναι αυτή η
ταξινόμηση από τις αγορές.
Αυτό είναι και το όλο νόημα
της ταξινόμησης. Η πρόταση της
Κομισιόν λειτουργεί ως δείκτης
προς τις εταιρείες, τους επενδυ-
τές και τους φορείς χάραξης πο-
λιτικής για το ποιες μορφές πα-
ραγωγής ενέργειας μπορούν να
χαρακτηριστούν περιβαλλοντικά
βιώσιμες στη νέα εποχή και έχουν
ως εκ τούτου επενδυτική αξία.
Γιατί όμως η πυρηνική ενέρ-
γεια βρίσκει τόσο πολλές αντι-
στάσεις, ενώ οι εκπομπές άνθρα-
κα είναι σχεδόν μηδενικές σε αυ-
τήν; Εκτός από τον προφανή κίν-
δυνο των ατυχημάτων, όπως στη
Φουκουσίμα και στο Τσερνόμπιλ,
η πυρηνική ενέργεια συνδέεται
με μεγάλα κόστη, είναι «αργή»
και η αποθήκευση των αποβλή-
των ενέχει κινδύνους. Τόσο η κα-
τασκευή όσο και η αποσυναρμο-
λόγηση ενός πυρηνικού εργοστα-
σίου είναι χρονοβόρες διαδικα-
σίες. Όπως σημειώνει ο Μίχαελ
Σνάιντερ: «Η γαλλική κυβέρνη-
ση υποθέτει ότι, αν όλα πάνε κα-
λά, το πρώτο πυρηνικό εργοστά-
σιο νέου τύπου θα τεθεί σε λει-
τουργία το 2039», και συνεχίζει
λέγοντας, «όταν μιλάμε για κλι-
ματική ανάγκη εννοούμε τη δεκα-
ετία του ‘20». Πράγματι, με τους
στόχους που έχει θέσει η Ε.Ε. για
το 2050, η πυρηνική ενέργεια ί-
σως αποδειχτεί μία πολύ χρονο-
βόρα λύση.
Παρ’ όλα αυτά, ο Γάλλος πρό-
εδρος Μακρόν φαίνεται να προ-
χωρά στο σχέδιο για περισσότε-
ρα, μικρότερα πυρηνικά εργοστά-
σια, τα οποία θα θυσιάζουν την
ποσότητα παραγωγής ενέργειας
με αντάλλαγμα την ασφάλεια και
τη φιλικότητα προς το περιβάλ-
λον. Η επιτυχία του εγχειρήματος
θα κριθεί στο πόσο αποτελεσμα-
τικά θ’ αποδειχθούν στους άξονες
της ασφάλειας, της μεταφοράς ε-
νέργειας, της αποσυναρμολόγη-
σης και της αποθήκευσης των α-
ποβλήτων.
Οι διαφωνίες δεν περιορίζο-
νται όμως μόνο σε ευρωπαϊκό ε-
πίπεδο. Η γερμανική κυβέρνη-
ση μπορεί να κρατάει ενιαία στά-
ση στο θέμα της πυρηνικής ενέρ-
γειας, φαίνεται όμως να είναι δι-
αιρεμένη στο εσωτερικό της ως
προς την ταξινόμηση του φυσι-
κού αερίου. Άλλωστε, η πρότα-
ση της Κομισιόν συμπεριλαμβά-
Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν φαίνεται να προχωρά
στο σχέδιο για περισσότερα, μικρότερα πυρηνικά ερ-
γοστάσια, τα οποία θα θυσιάζουν την ποσότητα παρα-
γωγής ενέργειας σε αντάλλαγμα με την ασφάλεια και
την φιλικότητα προς το περιβάλλον.
νει και το φυσικό αέριο στην λί-
στα των βιώσιμων ενεργειακών
επενδύσεων, έστω και υπό τον
αστερίσκο του μεταβατικού καυ-
σίμου. Ο Κρίστιαν Λίντνερ, αρ-
χηγός των Φιλελευθέρων και υ-
πουργός Οικονομικών της Γερ-
μανίας χαιρέτισε την προσθήκη
αυτή. Τόνισε μάλιστα πως η Γερ-
μανία έχει ανάγκη ως μεταβατι-
κή λύση τα σύγχρονα εργοστά-
σια ηλεκτροπαραγωγής που λει-
τουργούν με φυσικό αέριο, τα ο-
ποία στη συνέχεια θα μπορούσαν
να χρησιμοποιηθούν για την καύ-
ση υδρογόνου. Στο ίδιο κλίμα κι-
νούνται λίγο πολύ και οι Σοσι-
αλδημοκράτες. Στον αντίποδα, ο
Χάμπεκ εξέφρασε τις αμφιβολίες
του και για το φυσικό αέριο, τονί-
ζοντας τη γρήγορη ανάγκη για την
αντικατάστασή του από το «πράσι-
νο» υδρογόνο. Η παραπάνω δι-
αφωνία στον κυβερνητικό συνα-
σπισμό είχε διαφανεί ήδη μήνες
πριν, με τους Πράσινους να μην
καταφέρνουν να συμπεριλάβουν
την «καταδίκη» του φυσικού αε-
ρίου και της πυρηνικής ενέργειας
στην προγραμματική συμφωνία.
Όσον αφορά την πρόταση της
Κομισιόν στις χώρες της ΕΕ, δό-
θηκε διορία μέχρι τις 21/01 ώ-
στε να καταθέσουν τα σχόλια τους
για το προσχέδιό της. Ενδεχόμενη
17
ΔΙΕΘΝΗ
ανατροπή της δεν φαντάζει όμως
δυνατή. Αυτή μπορεί να πραγμα-
τοποιηθεί με δύο τρόπους, είτε με
ενισχυμένη πλειοψηφία των κρα-
τών μελών, όπου απαιτούνται 20
ψήφοι από τα 27 κράτη μέλη, εί-
τε μέσω πλειοψηφίας στο ευρω-
παϊκό κοινοβούλιο (50% +1 ψή-
φος). Μαζί με τη Γερμανία έχουν
ταχθεί χώρες όπως η Αυστρί-
α, το Λουξεμβούργο, η Δανία και
η Πορτογαλία, χώρες οι οποίες
σίγουρα δεν αρκούν για να συ-
μπληρώσουν τον απαιτούμενο α-
ριθμό ευρωβουλευτών.
Η διαχείριση της ενεργειακής
μετάβασης είναι ένα από τα πλέ-
ον φλέγοντα ζητήματα σε ευρω-
παϊκό και παγκόσμιο επίπεδο και
πρόκειται να καθορίσει πολλές
από τις ισορροπίες στον πλανή-
τη τα επόμενα χρόνια. Ήδη φάνη-
κε αυτό με μία -άτυπη ακόμη- άλ-
λα πρώτη νίκη του Γάλλου προ-
έδρου έναντι της νέας τρικομμα-
τικής γερμανικής κυβέρνησης, ε-
νόψει βέβαια και των γαλλικών
προεδρικών εκλογών. Δεν είναι
όμως μόνο αυτό. Το θέμα του φυ-
σικού αερίου φαίνεται πως διχά-
ζει και τη νέα γερμανική κυβέρ-
νηση, ενώ συνδέεται άμεσα και
με τον αγωγό Nordstream 2, ένα
έργο το οποίο έχουν καταδικάσει
οι Πράσινοι, φέρει όμως την υ-
πογραφή των Σοσιαλδημοκρα-
τών. Μένει να δούμε πώς οι εξε-
λίξεις θα μπορέσουν να επηρεά-
σουν τις δυναμικές μέσα στην ΕΕ
κι αν η νέα γερμανική κυβέρνη-
ση θα μπορέσει να διατηρήσει τη
χώρα στο επίπεδο που την παρέ-
λαβε.
g
18 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022 φύλλο 174

ΙΔΕΕΣ

H τοπική ιστορία ως ψηφίδα

της εθνικής συνείδησης
αφορετικούς λόγους να νιώθουν στην κοινωνία, ενώ στην ουσία τον

Η
Του Χρήστου Κλειώση
ιστορική μνήμη δεν
είναι συνυφασμένη
μόνο με συγκεκριμένο
χρόνο, αλλά και με συ-
γκεκριμένο χώρο όπου εξελίχθη-
καν τα γεγονότα στα οποία αναφέ-
ρεται. Κάθε χώρος της ελληνικής
πολιτισμικής επικράτειας, η οποία
δεν ταυτίζεται, αλλά υπερβαίνει
την κρατική επικράτεια, έχει μια
ιστορία να πει, μια συνήθεια να
διατηρήσει και έναν πολιτισμό να
μεταλαμπαδεύσει. Εξάλλου η το-
πική πολιτισμική ταυτότητα, ως
ψηφίδα της εθνικής ταυτότητας
την ενισχύει και την κάνει πιο ακ-
μαία, αφού η σχέση του προσώ-
που με τον πολιτισμό του έθνους
του γίνεται πιο άμεση και πιο προ-
σωπική όταν η αναφορά του προ-
σώπου δεν είναι αφηρημένη,
αλλά συγκεκριμένη και προσδιο-
ρισμένη στον τόπο και τον χρόνο.
Η σημασία επομένως της τοπι-
κής ιστορίας, αλλά και του τοπικού
πολιτισμού γενικότερα είναι ουσι-
ώδης για την ανάπτυξη και διατή-
ρηση μια ακμαίας εθνικής συνεί-
δησης. Κάθε ψηφίδα τοπικής ιστο-
ρίας και κάθε ίχνος τοπικού πολι-
τισμού δίνει χρώμα στη σχέση του
Έλληνα με την πατρίδα του, αφού
η τοπική πατρίδα γίνεται ένας πα-
νίσχυρος σύνδεσμος με την ενιαί-
α πολιτισμική κληρονομιά. Ο Κρη-
τικός, ο Μανιάτης, ο Αρκάς, ο Μα-
κεδόνας, ο Ηπειρώτης, ο Επτανή-
σιος, ο Χιώτης κ.λπ. έχουν όλοι δι-
περήφανοι για τη συνεισφορά της
ιδιαίτερης τους πατρίδας στην ε-
θνική ιστορία και πολιτισμό. Αυ-
τή ακριβώς η τοπική περηφάνια
πρέπει να αναδειχθεί γιατί θα ε-
νισχύσει με τρόπο φυσικό και υ-
γιή την ανάπτυξη μιας εθνικής συ-
νείδησης προσηλωμένης στην έν-
νοια της διατήρησης της διαχρονί-
ας του Ελληνισμού σε επίπεδο το-
πικό. Κάθε τοπική μνήμη είναι ένα
πολιτισμικό κύτταρο σε έναν ιστό
τεκμηρίωσης της διαχρονικής πα-
ρουσίας του ελληνικού πολιτισμού
και για αυτό η διάσωση, διατήρη-
ση και ανάπτυξή της είναι χρέος ό-
λων όσοι αισθάνονται μέσα τους
την ηθική υποχρέωση να μη σπά-
σει η αλυσίδα της μεταλαμπάδευ-
σης της εθνικής συνείδησης από
τη μια γενιά στην άλλη.
Άλλωστε η περιφέρεια είναι
από τη φύση της πολύ πιο ικανή
να διατηρήσει την ανόθευτη αί-
σθηση συμμετοχής σε έναν εθνικό
πολιτισμό, εν αντιθέσει με τα μη-
τροπολιτικά κέντρα στα οποία το
εθνικό πολιτισμικό φαινόμενο α-
ντιμετωπίζεται αδικαιολόγητα ως
κάτι παρακατιανό με αρνητικό πο-
λιτισμικό πρόσημο λόγω μιας ψευ-
δεπίγραφης ηθικής ανωτερότητας
του πολυπολιτισμού, φαινόμενο
το οποίο τροφοδοτείται περισσό-
τερο από την εμμονική αρνησιπα-
τρία και τη συμπλεγματική οικο-
φοβία και λιγότερο από γνήσιο εν-
διαφέρον για τον ξένο, τον οποίο
προσποιείται ότι θέλει να εντάξει
εργαλειοποιεί στη σταυροφορία
της πλήρους πολιτισμικής αλλοίω-
σης του υφιστάμενου εθνικού χα-
ρακτήρα ενός τόπου.
Είναι ανάγκη λοιπόν να δομη-
θεί μια πρωτοβουλία με αίτημα
την ενίσχυση της τοπικής μνήμης
από την ίδια την τοπική αυτοδιοί-
κηση γιατί, σε αντίθεση με την κε-
ντρική διοίκηση ή τα μητροπολιτι-
κά κέντρα, υπάρχουν ακόμη εστί-
ες όπου το εθνικό φρόνιμα συντη-
ρείται από την τοπική μνήμη ενώ
παράλληλα την κρατά ζωντανή. Το
αίτημα μιας τέτοιας πρότασης θα
συνίστατο στην ανάπτυξη δράσε-
ων των ΟΤΑ σε θέματα τοπικής ι-
στορίας και πολιτισμού. Τέτοιες
δράσεις ενδεικτικά θα μπορού- ριακά, συμβολαιογραφικά κ.λπ.) προϊόν κάνοντας το να ξεχωρίσει
σαν να είναι: και η διάθεσή τους στο κοινό. και να αποκτήσει εμπορική υπε-
- Η διδασκαλία τοπικής ιστο- Άλλωστε είναι σκόπιμο λοι- ραξία, ειδικά μάλιστα όταν μια ι-
ρίας και πολιτισμού στα σχολεί- πόν να προβληθεί συντεταγμένα στορία είναι συνυφασμένη με αυ-
α της περιφέρειας ενός δήμου, και με επιμονή ένα τέτοιο αίτημα τό. Και στην Ελλάδα κάθε πέτρα έ-
στα πλαίσια της ελεύθερης ζώνης, επειδή ταυτόχρονα ενισχύει την χει από μια ιστορία να πει.
«Ευέλικτη Ζώνη Διαθεματικών και πορεία προς την παραγωγική ανα- Είναι χρέος μας, λοιπόν, απέ-
Δημιουργικών Δραστηριοτήτων», συγκρότηση της Ελλάδας. Το πα- ναντι στις επόμενες γενιές, να ξε-
που αποτελεί τμήμα του εβδο- ράδειγμα της Ιταλίας, όπου σε ένα περάσουμε τον εαυτό μας, να
μαδιαίου προγράμματος δίωρης πλαίσιο πανίσχυρων τοπικών αυ- συγκρουστούμε με τις αγκυλώ-
τουλάχιστον διάρκειας. τοδιοικήσεων η τοπική ταυτότη- σεις που πηγάζουν από μια εμ-
- Η έκδοση έργων και η παρα- τα προϊόντος ενισχύει την εμπο- μονική προώθηση της μεταεθνι-
γωγή οπτικοακουστικών έργων ρευσιμότητά του, αρκεί για να α- κής πολυπολιτισμικότητας και α-
σχετικά με την ιστορία και τον το- ντιληφθεί κανείς τη δυναμική μιας ντιμετωπίζουν την τοπική πολι-
πικό πολιτισμό. τέτοιας πρωτοβουλίας. Η τοπική τισμική παράδοση ως παρακα-
- Η οικονομική ενίσχυση διδα- ταυτότητα δημιουργεί αφενός η- τιανή ή ξεπερασμένη προκειμέ-
κτορικών σπουδών και αρχειακών θικό κίνητρο για την αναζωογό- νου να διεκδικήσουμε να στη-
μελετών πάνω σε θέματα τοπικής νηση της υπαίθρου αφετέρου ό- θούν φάροι τοπικής μνήμης σε
ιστορίας και πολιτισμού. μως διαμορφώνει πολιτισμικά δι- όλη την ελληνική πολιτισμική επι-
- Η ψηφιοποίηση δημοτικών ακριτικά στοιχεία που μπορούν να κράτεια ως ανάχωμα στην παρακ-
και άλλων τοπικών αρχείων (ενο- περάσουν και στο ίδιο το τοπικό μή και την εθνική αλλοτρίωση. g

Ήταν επίπεδη η γη τον Μεσαίωνα;

Ε
ίναι ευρέως διαδεδομένο ότι, στον
Μεσαίωνα, οι άνθρωποι λόγω
επιστημονικής άγνοιας και θρη-
σκευτικών προκαταλήψεων, θε-
ωρούσαν τη Γη επίπεδη. Για τους αρχαίους
τα πράγματα ήταν διαφορετικά: Ο Αριστοτέ-
λης (Περί Ουρανού) μιλούσε για τη σφαι-
ρικότητα της Γης ως επιστημονικό δεδομέ-
νο της εποχής του ανέφερε δε ότι μαθηματι-
κοί είχαν υπολογίσει την περιφέρεια της σε
73 χιλιάδες χιλιόμετρα - σήμερα γνωρίζου-
με ότι είναι 40 χιλιάδες. Έναν αιώνα περίπου
μετά, ο διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Αλε-
ξάνδρειας, Ερατοσθένης, πραγματοποιώ-
ντας πειραματικές μετρήσεις, με βάση τη γω-
νία πρόσπτωσης των ακτίνων του ηλίου, κα-
τέληγε, με εντυπωσιακή για τα μέσα της επο-
χής ακρίβεια, στα 39,7 χιλιάδες χιλιόμετρα.
Ωστόσο, κατά τους σκοτεινούς αιώνες η αρ-
χαία γνώση είχε ξεχαστεί. Χρειάστηκε να έρ-
θει η Αναγέννηση που παραμέρισε τον σκο-
ταδισμό και επέτρεψε στην επιστημονική
αλήθεια να κυριαρχήσει.
Σε πρόσφατο βιβλίο που υπογράφουν μια
μεσαιωνική φιλόλογος και μία φυσικός με
ειδίκευση στην ιστορία της Φυσικής από τη
Γαλλία* ο κοινός τόπος αυτός αντικρούεται:
από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, άρα και
κατά τον Μεσαίωνα, ούτε υποστηρίχθηκε ως
κυρίαρχη άποψη ούτε διδασκόταν στα σχο-
λεία και στα πανεπιστήμια ότι η Γη ήταν επί-
πεδη.
Οι συγγραφείς αναφέρουν δύο συγγρα-
φείς που αποτέλεσαν ορόσημο για τη διάδο-
ση της ιδέας ότι η επίπεδη Γη είναι δόγμα του
Μεσαίωνα. Ο πρώτος ήταν ο Βολταίρος: Ο δι-
αφωτιστής λόγιος ανέσυρε από την αφάνεια
τις περιθωριακές απόψεις του Λακτάντιου,
συγγραφέα της πρωτοχριστιανικής περιό-
δου, ο οποίος όντως υποστήριξε πως η Γη εί-
ναι επίπεδη, και τις γενίκευσε ώστε να φανεί
ότι επρόκειτο για επίσημο δόγμα της καθο-
λικής Εκκλησίας. Αλλά μεγαλύτερη διάδο-
ση γνώρισε ο μύθος αυτός κατά τον 19ο αιώ-
να. Το 1828, ο Αμερικανός συγγραφέας Γ. Ίρ-
βινγκ δημοσιεύει μια βιογραφία του Κολόμ-
βου. Είναι ένα έργο με πολλά στοιχεία μυθο-
πλασίας, το οποίο όμως θεωρήθηκε αμιγώς
επιστημονικό έργο. Στο έργο αυτό, ο Κολόμ-
βος συναντά την αντίδραση των εκκλησιαστι-
κών αρχών, οι οποίες φέρονται να αντιτίθε-
νται στο ταξίδι του επειδή θεωρούν ότι η Γη
είναι επίπεδη, κάτι που δεν αποδεικνύεται -
υπήρχε μεν αντίδραση στο σχέδιο του Κολόμ-
βου, αλλά οι λόγοι ήταν μάλλον οικονομικοί.
Ο αστικός αυτός μύθος, γιατί περί αστι-
κού μύθου πρόκειται, ο οποίος έχει περάσει
στα σχολικά εγχειρίδια, έχει καταρριφθεί και
στο παρελθόν,** αποδίδεται δε στην προσπά-
θεια να αντιπαρατεθεί η επιστήμη με τη θρη-
σκεία. Ήταν εν ολίγοις ένα -αντιεπιστημονι-
κό- ψεύδος που εξυπηρετούσε πολεμικούς
σκοπούς. Ένα ανορθολογικό στοιχείο που
υποστήριζε τους στόχους του ορθολογισμού.
Μια προκατάληψη στην υπηρεσία της νέας
θρησκείας, δηλαδή του διαφωτισμού. Όπως
η θεωρία της επίπεδης Γης έρχεται σε αντί-
θεση με τα δεδομένα της εμπειρίας μας, έτσι
και η θεωρία της πίστης σε επίπεδη Γη κατά
τον Μεσαίωνα έρχεται σε αντίθεση με τα ιστο-
ρικά δεδομένα.
* Violaine Giacomotto-Charra et Sylvie Nony, La
Terre plate: généalogie d’une idée fausse, 2021
** Βλ. J.B. Russell, Inventing the Flat Earth:
Columbus And Modern Historians, 1991 και
https://en.wikipedia.org/wiki/Myth_of_the_flat_
Earth.
Στράτος ΜεΪντανόπουλος
g
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
19
ΙΔΕΕΣ

Είναι πολλά τα λεφτά, Νόβακ!

Του Σωτήρη Κύρμπα για πρόσφυγες!

Η
υπόθεση Τζόκοβιτς,
που εδώ και αρκε-
τές ημέρες απασχο-
λεί έντονα την πα-
γκόσμια κοινή γνώ-
μη, είναι ένα πολύ καλό μάθημα
προς όλους, πρωτίστως όμως για το
ελληνικό κοινό, που είτε ταυτίζεται
είτε όχι με τη στάση του κορυφαίου
τενίστα, έχει τη δυνατότητα να εξά-
γει -θα έλεγα εύλογα- τα συμπερά-
σματά του.
Πρώτα απ’ όλα, για τον ίδιο
τον πρωταγωνιστή: Το γεγονός ότι
πρόκειται για τον καλύτερο τενί-
στα στον κόσμο, έναν από τους κο-
ρυφαίους αθλητές και ταυτόχρονα
έναν νέο με πολύ καλό χαρακτήρα
(σπάνιο για την ηλικία και τη φήμη
του) και με πλούσιο φιλανθρωπι-
κό έργο, δεν τον καθιστά ειδήμονα
περί πάντων. Στα πλούσια προσό-
ντα του δεν περιλαμβάνονται γνώ-
σεις ιατρικής και μάλιστα σε επί-
πεδο να έχει επιστημονική άποψη
για το εάν τα εμβόλια είναι ικανά να
μας προστατεύσουν ή όχι. Πάντως,
η συμπάθειά μου για τον Νόβακ
Τζόκοβιτς δεν περιορίζεται ακόμη
και τώρα, έστω κι αν δεν συμφωνώ
με την αντιεμβολιαστική στάση του.
Εκείνο που έχει σημασία να
δούμε λίγο πιο προσεκτικά είναι η
αντιμετώπισή του από τις αυστρα-
λιανές αρχές.
Αναφέρομαι σε μία χώρα η
οποία –μέχρι την περασμένη άνοι-
ξη– ήταν υπόδειγμα παγκοσμίως
στην αντιμετώπιση της πανδημίας
και μέσα σε λίγους μήνες μετατρά-
πηκε στο ακριβώς αντίθετο: Παρά-
δειγμα προς αποφυγή, κυριολεκτι-
κώς ένα μπάχαλο· αν το έλεγες πριν
από 2-3 χρόνια αυτό για την Αυ-
στραλία και τους σπουδαίους αγ-
γλοσαξονικούς της θεσμούς, θα σε
περνούσαν για τρελό (τουλάχιστον).
Σε κανονικές –ακόμη και εν μέ-
σω κορονοϊού– συνθήκες, η υπό-
θεση Τζόκοβιτς θα είχε λήξει σε μία
ημέρα, να μην πω σε λίγες ώρες.
Τα υγειονομικά πρωτόκολλα που
ισχύουν και στην Αυστραλία δεν
επιτρέπουν σε κανέναν αλλοδαπό
να εισέρχεται στη χώρα ανεμβολία-
στος, οποιοσδήποτε κι αν είναι αυ-
τός. Έτσι, ο συμπαθέστατος Νόβακ,
υπό κανονικές συνθήκες, θα έπαιρ-
νε το επόμενο αεροπλάνο της επι-
στροφής του για το Μονακό, όπου
μένει, ή για τη Σερβία, όπου είναι η
πατρίδα του και οι συγγενείς του.
Να όμως που το Australian
Open δεν είναι… μπακάλικο της γει-
τονιάς. Τα οικονομικά συμφέροντα
των πολυεθνικών εταιρειών που
συνδέονται με τη διοργάνωση είναι
τεράστια και η απουσία του κορυ-
φαίου τενίστα θα ήταν καταστροφι-
κή για τα ταμεία τους. «Είναι πολλά
τα λεφτά, Άρη!» είναι η οικεία μας
έκφραση για να το εμπεδώσουμε,
τόσα πολλά, ώστε δεν άφησαν ασυ-
γκίνητο ακόμη και τον πλέον «ανι-
διοτελή» αυστραλιανό θεσμό.
Έτσι ξεκίνησε ο.. μύλος: Με τη
μεν Ομοσπονδία Τένις της Αυ-
στραλίας να διαβεβαιώνει πως δεν
υπάρχει πρόβλημα, με βάση τα έγ-
γραφα που ο αθλητής έχει παρου-
σιάσει, το υπουργείο Υγείας κα-
θώς και την κυβέρνηση της χώρας
ν’ αρνείται την είσοδό του λόγω μη
εμβολιασμού του, τους δικηγόρους
του να υποστηρίζουν πως είχε νο-
σήσει με Covid-19 τον περασμένο
μήνα, αλλά δεν εμφάνισε συμπτώ-
ματα, και τις αρχές του αεροδρομί-
ου της Μελβούρνης να τον ανακρί-
νουν επί ένα 6ωρο, πριν του δοθεί
άδεια να κοιμηθεί σε ξενοδοχείο
Κατά την ταπεινή μου γνώμη,
η αμετροεπής διαχείριση του θέ-
ματος Τζόκοβιτς, ΚΑΙ ως προς την
αντιμετώπιση της πανδημίας θ’
αποτύχει ΚΑΙ τις οικονομικές απο-
λαβές της αυστραλιανής διοργάνω-
σης θα καταβαραθρώσει.
Πρόσφατα είχα γράψει πως –
τηρουμένων των αναλογιών– στην
Ελλάδα δεν τα πάμε άσχημα όσον
αφορά τη διαχείριση της πανδη-
μίας και των επιπτώσεών της, εκ-
φράζοντας επιπλέον την αισιοδοξία
μου, γεγονός που ίσως ξένισε ορι-
σμένους φίλους και αναγνώστες.
Ωστόσο σε καμιά φάση της πανδη-
μίας η Ελλάδα δεν μετατράπηκε σε
μπάχαλο, όσο και αν το επιδίωξαν
ορισμένοι κύκλοι, γνωστοί και μη
εξαιρετέοι. Η Ελλαδίτσα μας, έχο-
ντας στο συλλογικό DNA της εδώ
και χιλιετίες το «μέτρον» και διαθέ-
τοντας στο οπλοστάσιό της μία ακό-
μη σπουδαία λέξη, το «φιλότιμο»,
θα τα καταφέρει!
Υ.Γ.: Έχετε ακούσει ή έχουν πέσει
στην αντίληψή σας περιπτώσεις νέ-
ων αποδήμων στη Δυτική Ευρώ-
πη, που πετάγονται με την πρώτη
ευκαιρία στον γιατρό τους στην Ελ-
λάδα, γιατί εκεί έξω δεν βρίσκουν
άκρη με το Ε.Σ.Υ. τους;
g

Θα υπάρχει το χωριό μας στην απογραφή του 2031;

Α
υτές τις μέρες ολοκληρώνεται η
απογραφή πληθυσμού του 2021
από την Ελληνική Στατιστική Αρχή.
Πρόκειται για μία ευρείας κλίμα-
κας στατιστική έρευνα που διενεργείται ανά
δεκαετία και αποτελεί βασικό εργαλείο για τη
χάραξη της οικονομικής και κοινωνικής πο-
λιτικής από την πλευρά του κράτους.
Θα αποτυπώσει μία δραματική πραγμα-
τικότητα για το σύνολο της χώρας και πολύ
περισσότερο για τα χωριά μας, παρ’ όλο που
εμείς θ’ ακολουθήσουμε την πεπατημένη αρ-
κετών δεκαετιών τώρα, δηλαδή μία παράλο-
γη προσπάθεια καλλωπισμού και παραποίη-
σης αυτής της πραγματικότητας, μία πλαστο-
γραφία, με άλλα λόγια!
Ωστόσο, αυτή την πραγματικότητα που θ’
αποτυπωθεί με επιστημονικό τρόπο τη γνω-
ρίζουμε όλοι πολύ καλά, αφού τη βιώνου-
με καθημερινά. Ένα χωριό που κάποτε είχε
πληθυσμό 3.000-4.000 κατοίκους και μάλι-
στα ενεργό οικονομικά, με μία σημαντική πα-
ραγωγική βάση, σήμερα έχει έναν πληθυσμό
που καλύτερα να μην πούμε το νούμερο και
τρομάξουμε περισσότερο, αλλά, το σημαντι-
κότερο, είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυ-
τού του εναπομείναντος πληθυσμού: Άνω του
80% συνταξιούχοι 70-80 ετών και πάνω, με
σχεδόν ανύπαρκτη παραγωγική βάση και μια
τοπική οικονομία που συντηρείται σε ποσοστό
80% και περισσότερο από αυτούς τους συντα-
ξιούχους!
Για ν’ απαντήσουμε λοιπόν και στο ερώτη-
μα του τίτλου, ποιος πιστεύει και με ποια αριθ-
μητική ότι αυτό το χωριό θα υπάρχει στην επό-
μενη απογραφή του 2031, αν εν τω μεταξύ
δεν γίνει κάτι ριζοσπαστικό, που θ’ ανατάξει
την κατάσταση;
Αυτό που θα υπάρχει θα είναι ένα φάντα-
σμα κάποιου ένδοξου παρελθόντος, στην κα-
λύτερη περίπτωση!
Αντί λοιπόν να έχει σημάνει συναγερ-
μός και να έχει δημιουργηθεί μία πανστρατιά
προς την κατεύθυνση της παραγωγικής ανα-
συγκρότησης, θα δούμε πάλι αυτή την παρά-
λογη και τόσο αναποτελεσματική προσπά-
θεια παραποίησης της πραγματικότητας, που
ίσως παλιότερα, όταν ακόμα υπήρχε μία πα-
ραγωγική βάση, να είχε κάποιο νόημα, όμως
σήμερα πρέπει ν’ αντικρίσουμε κατάματα την
αλήθεια και να βρούμε λύσεις επειδή έχουμε
δεν έχουμε περιθώρια μίας δεκαετίας!
Γνωρίζω, βέβαια, ότι προβλήματα τέτοιας
τάξης είναι της αρμοδιότητας του κράτους,
αλλά γνωρίζω επίσης ότι η Τοπική Αυτοδι-
οίκηση καλείται να παίξει έναν καθοριστικό
ρόλο στη διαδικασία αντιμετώπισης αυτών
των προβλημάτων, οπότε ας ρίξουμε μία μα-
τιά στα τεκταινόμενα στον χώρο του δήμου!
Θ’ αναφερθώ ενδεικτικά σε μία μόνο περί-
πτωση, γιατί νομίζω πως αποδεικνύει ότι δεν
υπάρχει η απαιτούμενη επαφή με την τραγική
πραγματικότητα.
Διαβάζω λοιπόν στο 73ο τεύχος της εφη-
μερίδας Τα νέα της Πρώτης, ότι υποβλήθη-
καν σχέδια ύψους 5.500.000 ευρώ για χρη-
ματοδότηση στο πρόγραμμα «Αντώνης Τρί-
τσης» του υπουργείου Εσωτερικών και θα
σταθώ στο ένα από αυτά που είναι και το με-
γαλύτερο, ύψους 5.200.000 ευρώ, κι έχει τίτ-
λο «Βελτιστοποίηση και έλεγχος διαρροών
δικτύου ύδρευσης Δήμου Αμφίπολης».
Πρόκειται για πολύ μεγάλο ποσό και θα
χρησιμοποιήσω στο σημείο αυτό μία προσω-
πική εμπειρία, για να δείξω κάποιες αναλογί-
ες και ότι κάτι δεν πάει καλά με τις προτεραι-
ότητές μας!
Είμαι άνεργος, μ’ ένα σχεδόν ανύπαρκτο
εισόδημα και μ’ ένα σπίτι που καταρρέει. Τι
θα λέγατε, αν μαθαίνατε ότι ψάχνω μία με-
γάλη χρηματοδότηση για να εκσυγχρονίσω
τα υδραυλικά του καταρρέοντος σπιτιού μου,
αντί να ψάχνω μία χρηματοδότηση για το ξεκί-
νημα μίας οικονομικής δραστηριότητας, που
θα μου αποφέρει επιτέλους εισόδημα από το
οποίο -σε δεύτερο χρόνο- θ’ αντιμετωπίσω και
τα προβλήματα της κατοικίας μου;
Προφανώς θα βγάζατε το συμπέρασμα ότι
κάτι δεν πάει καλά με τις προτεραιότητες στον
εγκέφαλό μου!
Οι αναλογίες νομίζω ότι είναι σαφείς. Ο
δήμος κινείται λες και είναι λυμένα τα βασι-
κά μας προβλήματα, κάτι που θα χαροποιήσει
ιδιαίτερα τους εργολάβους που είναι σε θέση
να αναλάβουν την εκτέλεση ενός τόσο μεγά-
λου έργου, αλλά δεν ανακουφίζει καθόλου
τις αγωνίες των δημοτών του! [...]
Αποστόλης Δημ. Κόντας
g
20
30 ημέρες *
Μέρος 2ο
Σ
ε μια από τις όχι ασυνή-
θιστες αντιφάσεις του,
ο Ί. Δραγούμης γρά-
φει στις 9 Δεκεμβρίου
1912, δηλαδή σε μια εποχή που
η απελευθερωτική προσπάθεια
του ελληνισμού δεν είχε ξεθυμά-
νει, αναγγέλλοντας το τέλος της
Μεγάλης Ιδέας: «Πρέπει νά γρά-
ψω μιάν ὠδή ἤ ἕναν ὕμνο παθη-
τικό στό θάνατο τῆς Μεγάλης Ἰδέ-
ας. Εἶχα ψάλει τό θάνατό της τρία
χρόνια πρωτήτερα μέ τήν προκή-
ρυξή μου: “Στρατός καί ἄλλα”»
(σελ.118-119). Στις 15 Δεκεμβρί-
ου 1913, επαναλαμβάνει: «Τό
κύκνειο ἆσμα τῆς Μεγάλης Ἰδέ-
ας νά ψάλλω. Τοῦτο δέν πάει νά
πεῖ πώς εἶναι τό κύκνειο ἆσμα τοῦ
ἔθνους, γιατί τό ἔθνος θά ζήσει»
(σελ.124). Παρ’ όλα αυτά, στις
24 Δεκεμβρίου 1912 είναι εξορ-
γισμένος με τις εδαφικές παρα-
χωρήσεις που έκανε ο Βενιζέλος
στη Βουλγαρία. Βεβαίως επρό-
κειτο για τακτικές και όχι στρατη-
γικές υποχωρήσεις, που στο επό-
μενο χρονικό διάστημα θ’ αναι-
ρεθούν από τα νέα πολεμικά γε-
γονότα, τα οποία διεύρυναν τελι-
κά τα όρια του ελληνικού κράτους
μέχρι τον Έβρο.
Ο Δραγούμης στέκεται με σκε-
πτικισμό απέναντι στις εθνικές
μονομέρειες και τις εθνικές απο-
κλειστικότητες: «Τό νά ἐνεργῶ καί
νά γράφω ἐθνικά δέν εἶναι κακό,
μά θά εἶναι ἴσως κακό ἄν καταντή-
σω νά σέρνομαι λίγο λίγο ἀπό τήν
ἐθνική ἰδέα, καί μοῦ γίνει hantise,
μέ στοιχειώσει καί μέ κάνει κού-
κλα της, ἐνῶ τώρα εἶναι κούκλα
δική μου. Τό ν’ ἁπλώνω τά κλα-
ριά μου παντοῦ δέν εἶναι ἀρρώ-
στια, εἶναι φυσιολογική κατάστα-
ση, μά νά μπορῶ νά τά κρατῶ πά-
ντα ψηλά καί πάντα στέρεα ἐπά-
νω στόν κορμό μου τόν περήφα-
Σχόλια για την πολιτική και τον πολιτισμό
Ίων Δραγούμης
Τα «κρυμμένα» ημερολόγια, Οκτώβριος 1912-Αύγουστος 1913
Εισαγωγή, επιμέλεια, σχόλια: Νώντας Τσίγκας.
Πρόλογος: Μάρκος Φ. Δραγούμης, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα Ιούνιος 2021, σελ. 447.
νο εἶναι ἀπαραίτητο γιά νά εἶναι
φυσιολογική καί ὄχι ἀρρωστιάρι-
κη ἡ κατάστασή μου. Νά δίνω τόν
ἑαυτό μου εἶναι πλοῦτος. Ἐκεῖ-
νος πού ξοδεύει εἶναι πλούσιος»
(σελ.148).
Στις 31 Ιανουαρίου 1913, ανα-
φέρεται στα περιστατικά της πα-
ράδοσης της Θεσσαλονίκης από
τον Ταχσίν Πασά. Γράφει: «Ἐγώ
λυπόμουν τόν Τοῦρκο πού ἦταν
ταπεινωμένος ἀλλά καί ἤθελα μιά
φορά καί γώ στή ζωή μου νά ξε-
σκάσω γιά τίς τόσες ταπείνωσες
πού ἔπαθε τό ἔθνος μου ἀπό τούς
Τούρκους. Ἦταν εὐχάριστη στιγμή
ἐκείνη πού ἐγώ (ὁ Ρωμιός) ὑπαγό-
ρευα τούς ὅρους τῶν συμφωνιῶν
μας μέ τόν Τοῦρκο» (σελ. 168).
Στις 6 Μαρτίου 1913, γράφει
ότι ο Ε. Βενιζέλος αποσκοπεί στη
Βαλκανική Ομοσπονδία. Παρά
την κριτική διάθεση σε άλλα κεί-
μενά του, μαζί με τον Κ. Καραβί-
δα, θα την υιοθετήσει: «Ἡ ὁμο-
σπονδία ἡ Βαλκανική πού ὀνει-
ρεύεται ὁ κ. Βενιζέλος θά εἶναι
καλή γιά μᾶς ἄν εἴμαστε τό πιό
δυνατό κράτος τῆς ὁμοσπονδίας.
Ἄν ὅμως ἡ Βουλγαρία εἶναι τό πιό
δυνατό κράτος, τότε αὐτοί ἔχουν
νά κερδίσουν ἀπό τήν ὁμοσπον-
δία καί ὄχι ἐμεῖς πού ὑποδουλω-
νόμαστε σ’ αὐτούς» (σελ. 191).
Στις 24 Μαρτίου 1913, αναφέ-
ρεται στο περιστατικό του Καστελ-
λόριζου, άλλο ένα τεκμήριο του
αντιτουρκισμού του: «Ἐπειδή ἐγώ
φρόντισα καί ἔδιωξαν τούς Τούρ-
κους οἱ Καστελλοριζιῶτες καί σή-
κωσαν ἑλληνική σημαία, ὁ κ. Βε-
νιζέλος ἔστειλε πλοῖο μέ ἄνθρωπο
στό Καστελλόριζο γιά νά κατεβά-
σουν τήν ἑλληνική σημαία, νά ἀνε-
βάσουν τήν τούρκικη καί φιλιώ-
σουν μέ τούς Τούρκους. Ἀπό ἐμπά-
θεια γιά μένα ἔκαμε ὁ κ. Πρωθυ-
πουργός μιάν ἀνυπολόγιστη ἀνο-
ησία» (σελ. 203). Βέβαια, οι τα-
κτικές υποχωρήσεις του Βενιζέλου
υπηρετούσαν στρατηγικούς στό-
χους, ενώ η επιλογή του Δραγού-
μη δείχνει ότι δεν πίστευε πραγμα-
τικά στον ελληνοτουρκισμό.
Πολλές από τις σκέψεις που
θα διατυπώσει ο Ί. Δραγούμης
στις επόμενες ημερολογιακές ση-
μειώσεις περιλαμβάνονται σε δι-
άφορες μορφές ή παραλλαγές και
σ’ άλλα βιβλία του, όπως η σκέ-
ψη: «Δυό παράδοσες μᾶς ἐκληρο-
δότησε ὁ βυζαντινός πολιτισμός,
τή σχολαστική λογιότατη παρά-
δοση καί τή λαϊκή δημοτική παρά-
δοση. Ἡ μιά πρέπει νά πολεμηθεῖ
γιατί ἀποξηραίνει κάθε ζωντανά-
δα καί ζουμερότητα τοῦ ἔθνους, ἡ
ἄλλη πρέπει νά καλλιεργηθεῖ για-
τί εἶναι ἡ ἀληθινή πηγή τῆς νεοελ-
ληνικῆς ζωῆς. Γιά νά καλλιεργηθεῖ
πρέπει νά γνωριστοῦμε πρῶτα μ’
αὐτήν ὅσο παίρνει περισσότερο
καί καλήτερα» (σελ. 233).
Με απογοήτευση αλλά και ρε-
αλισμό γράφει: «Ἄν δέ μᾶς πλά-
κωνε ὁ Τοῦρκος ἡ ἀναγέννηση
πού εἶχε ἀρχίσει στό ἔθνος ἀπό
τήν ἐποχή τοῦ Παλαιολόγου θά
ἔπαιρνε δρόμο καί λίγο ἀργότε-
ρα ἀπό τήν Ἰταλία θά εἴχαμε ἕνα
ἄνθισμα τρανό καί στήν Ἑλληνι-
κή φυλή. Μά τό ἔπνιξε ὁ Τοῦρκος.
Ὅπου πατήσει Τούρκου ποδάρι,
τό εἶπαν καί ἄλλοι, ὄχι λουλού-
δι μά οὐδέ χορτάρι δέ φυτρώνει»
(σελ. 235, 236).
Σε αντίθεση με ό,τι έγραψε σε
προηγούμενα σημειώματα, επι-
σημαίνει την αναγκαιότητα της
Μεγάλης Ιδέας, η ύπαρξη της
οποίας ερμηνεύεται ως προϋπό-
θεση για την ύπαρξη ενός έθνους:
«Μπορεῖ ἡ “μεγάλη ἰδέα” ὅπως
τή φαντάστηκαν οἱ Ἕλληνες τῆς
Τουρκοκρατίας (δηλαδή ὁ ξανα-
γεννημός ἤ τό συνέχισμα τῆς Βυ-
ζαντινῆς Αὐτοκρατορίας) νά μή
συνεπαίρνει πιά ἀρκετά δυνατά
ὅλες τίς ψυχές ὥστε νά σηκωθεῖ
σύμφωνα μ’ αὐτήν τό ἔθνος ὁλό-
κληρο, μά δέν μπορεῖ νά εἶναι ση-
μαντικό ἕνα ἔθνος χωρίς κάποια
μεγάλη ἰδέα πού σύμφωνά της
νά ἐνεργεῖ. Τά ἔθνη, γιά νά μεγα-
λουργήσουν καί νά κυριαρχήσουν
ἀνάμεσα στά ἔθνη σέ τόπους καί
σέ χρόνους, κάτι μεγάλο πρέπει
νά ἀποζητοῦν, ἀλλοιῶς εἶναι ἀνά-
ξια γιά μεγάλα ἔργα, καί θά μεί-
νουν δοῦλοι ἄλλων ἐθνῶν, δοῦλοι
εἴτε πολιτικά εἴτε πνευματικά καί
ψυχικά. Ἄν τό ἔθνος μου εἶναι
ἀνάξιο γιά μεγάλα ἔργα, καλήτε-
ρα νά μήν ὑπάρχει» (σελ. 284).
Στις 20 Μαρτίου 1913, γράφει
ένα σχόλιο για την ελληνική μο-
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022 φύλλο 174
Του Σπύρου Κουτρούλη
www.koutroulis-spyros.blogspot.com Κυκλοφορούν από
τις Εναλλακτικές
Εκδόσεις
ναρχία, εξαιρετικά αιχμηρό και
ειρωνικό: «Ὁ Βασιλιάς ὁ Γεώργι-
ος Α΄ πού ὄνειρό του ἤτανε προ-
πάντων νά κάμει τήν Ἑλλάδα τόπο
γιά διασκέδαση, θέατρα, φέστες,
γιορτές, καρνάβαλους, βάλθηκε
καί μέ τό θάνατό του νά μᾶς δι-
ασκεδάσει. Ἡ κηδεία του εἶναι
*
σάν καρναβάλι-πανηγύρι» (σελ.
199). Από την άλλη πλευρά ο Ε.
Βενιζέλος εμφανίζεται στα μάτια
του Δραγούμη ως ο αστός, ως εκ-
πρόσωπος της αστικής τάξης: «Ὁ
κ. Βενιζέλος, ἀστός (=bourgeois)
βγαλμένος ἀπό τήν ἀστική τάξη,
ἔπρεπε νά κυνηγήσει καί νά ἔχει
τήν ὑπόληψη τῶν ἀστῶν καί τήν
ἔχει. Ἐκεῖ βασίζει τή δημοτικότητά
του. Εἶναι ὁ καλήτερος, ὁ πιστό-
τερος ἀντιπρόσωπος τῆς τάξης
ὅπου βγῆκε. Ἐγώ, ἀριστοκράτης,
σιχαίνομαι τήν bourgeoisie του.»
(σελ.252).
Παρ’ όλα αυτά, οι διαφορές
*
τους ήταν περιορισμένες. Ο Βε-
νιζέλος όπως και ο Δραγούμης
ήταν δημοτικιστές. Και οι δύο συ-
μπορεύθηκαν κάποιες φορές με
τη μοναρχία, αλλά τα αισθήματά
τους για αυτήν δεν ήταν πολύ δια-
φορετικά. Ο Δραγούμης υποστή-
ριξε να μπει η Ελλάδα στον πόλε-
μο στο πλευρό της Αντάντ, όπως
και ο Βενιζέλος. Στο περιοδικό
του, την «Πολιτική Επιθεώρηση»,
συνεργάστηκαν βενιζελικοί σοσι-
αλδημοκράτες από τον κύκλο του
Αλ. Παπαναστασίου, όπως ο Αλ.
Σβώλος και ο Γ. Παπανδρέου. Μά-
λιστα, επισημαίνει σε ένα σημείο
του έργου του: «Αντιπαθώντας
*
το βενιζελισμό δε συμπαθώ τους
αντιπάλους του Βενιζέλου ούτε
τους έχω για καλλίτερους τύπους
Έλληνα και ανθρώπους. Συμφω-
νώ μόνο μαζί τους στο ότι αντιπα-
θούν, ασύνειδα ίσως, το βενιζελι-
σμό. Αλλά και αυτοί έχουν στίγ-
ματα, τα κακά στίγματα της φυ-
λής, π.χ. αρχαιομανία, λογομα-
νία, στρεψοδικία, δικολαβία, ρα-
διουργία, συκοφαντία, ψευτιά.
Στην ασύνειδη αντιπάθεια των
λαϊκών ανθρώπων, των εργατι-
κών, για το βενιζελισμό βρίσκω
περισσότερη αλήθεια, γιατί εκεί
λείπει το πολιτικό συμφέρον».
g
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
Νίνα Ανισίμοβα: Μια μπαλαρίνα στα Γκουλάγκ
«Πρέπει να βρω έναν τρόπο
να δημιουργήσω, έστω κι
εδώ. Μόνο έτσι θα παραμείνω
ζωντανή. Αν δεν το καταφέρω θα
σβήσω σύντομα».
Μ
ε αυτά τα λόγια πε-
ριγράφει η Νίνα
Ανισίμοβα, μια από
τις κύριες μπαλα-
ρίνες των μπα-
λέτων Κίροβ του Λένινγκραντ, την
απελπιστική κατάσταση στην οποία
βρέθηκε τον Νοέμβριο του 1938,
εν μέσω του «Μεγάλου Τρόμου»,
στο διαβόητο στρατόπεδο κατανα-
γκαστικής εργασίας του Κάρλαγκ,
στην στέπα του Καζαχστάν. Τα λό-
για αυτά σώζονται ακόμη γραμμέ-
να σ’ ένα παλιόχαρτο που η Ανισί-
μοβα κατόρθωσε να στείλει, εν εί-
δει γράμματος, στον τότε φίλο της
και μετέπειτα σύζυγό της, συγγρα-
φέα Κονσταντίν Ντερζάβιν, ο οποίος
έκανε επανειλημμένες παραστάσεις
διαμαρτυρίας στη σοβιετική μυστική
αστυνομία για να την απελευθερώ-
σει (ξεκάθαρα αποστολή αυτοκτονί-
ας από μόνη της). Η απίστευτη αυτή
ιστορία επιβίωσης, σε πείσμα των
ιστορικών συγκυριών, ρίχνει φως
στον αδάμαστο και ανήσυχο χαρα-
κτήρα της Ανισίμοβα και αποτελεί
μνημείο της δύναμης και ομορφιάς
της τέχνης μέσα στις πλέον άθλιες
συνθήκες διαβίωσης. Ταυτόχρονα,
θέτει αμείλικτα ερωτήματα σχετικά
με την ανθρώπινη φύση και το τί-
μημα της επιβίωσης υπό καθεστώς
ακραίας καταπίεσης αλλά και του
εκπληκτικού ρόλου του παράγοντα
τύχη στη ζωή των ανθρώπων, δια-
σήμων και μη.
Αρχικά, θα πρέπει να αναφερ-
θεί πως θ’ αγνοούσαμε παντελώς
το συγκεκριμένο κεφάλαιο της ζω-
ής της Νίνας Ανισίμοβα, αν η ιστο-
ρικός Χριστίνα Ισραχί δεν έπεφτε,
εντελώς κατά τύχη, πάνω σ’ έναν
μυστικό φάκελο με ενυπόγραφες
καταγγελίες εναντίον καλλιτεχνών
της πόλης του Λένινγκραντ. Ο εν
λόγω φάκελος είχε συνταχθεί τον
Γενάρη του 1938 από την NKVD,
μετά από ανάκριση κάποιας άγνω-
στης μπαλαρίνας, και περιείχε μια
λίστα από χορευτές, ηθοποιούς και
διευθυντές ορχήστρας, εκ των ονο-
μάτων των οποίων πέντε είχαν υ-
πογραμμισθεί, συμπεριλαμβανομέ-
νου του ονόματος της Ανισίμοβα.
Το πώς είχε επιβιώσει ο συγκεκρι-
μένος φάκελος στις σταλινικές εκ-
καθαρίσεις, την πολιορκία του Λέ-
νινγκραντ, το τέλος του Β΄ ΠΠ,
αλλά και το τέλος της ΕΣΣΔ, απο-
τελεί από μόνο του ένα θαύμα· με
αφορμή αυτόν τον φάκελο, η Ισρα-
χί άρχισε να συναρμολογεί το παζλ
της ζωής της Ανισίμοβα, το επίσημο
βιογραφικό της οποίας δεν ανέφε-
ρε απολύτως τίποτα για τη σύλλη-
ψη και την εξορία της. Αντιθέτως, τα
στοιχεία πιστοποιούσαν ότι με το τέ-
λος της χορευτικής της καριέρας το
1949 είχε βραβευτεί με το βραβεί-
ο Στάλιν. Αν, λοιπόν, η Ανισίμοβα
είχε όντως εξοριστεί στα Γκουλάγκ,
τότε ήταν η μοναδική περίπτωση
πρώην εξόριστης που μετέπειτα τι-
μήθηκε με την υψηλότερη διάκριση
της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Όταν
τελικά η έρευνα θα ολοκληρωνό-
ταν, θα έκανε αίσθηση, διότι η Α-
νισίμοβα είχε καταφέρεεκπληκτικές
ιστορικές πρωτιές για τα δεδομένα
της ΕΣΣΔ της εποχής.
Φαίνεται ότι τα προβλήματα άρ-
χισαν για την πρίμα μπαλαρίνα των
μπαλέτων Κίροβ, Νίνα Ανισίμοβα,
με την έλευση του 1938, τη δεύτε-
ρη χρονιά των εκκαθαρίσεων πολι-
τικών αντιπάλων και ανεπιθύμητων
στοιχείων, που έμεινε στην ιστορί-
α της ΕΣΣΔ ως «ο Μεγάλος Τρό-
μος». Ως τότε απολάμβανε την σχε-
τικά άνετη ζωή της χορεύτριας σ’
ένα από τα πιο φημισμένα χορευ-
τικά συγκροτήματα της ΕΣΣΔ, με τα
προνόμια και το κύρος που παρεί-
χε το επάγγελμά της ως «μηχανικός
της ψυχής», κατά το ιδεολογικά ε-
πενδυμένο σοβιετικό λεξιλόγιο. Η
Ανισίμοβα είχε φυσικά αντιληφθεί
Η Ανισίμοβα θυμά-
ται από την άθλια
εκείνη εμπειρία ότι
είχε δέσει σφιχτά
στον κόρφο της ένα
ζευγάρι καστανιέ-
τες, για «να τις αγ-
γίζω μέσα στη νύ-
χτα σαν να χάιδευα
την ίδια την ελπί-
δα ότι όλα αυτά θα
περνούσαν και θα
χόρευα ξανά».
ότι διάφοροι γνωστοί και συνεργά-
τες εξαφανίζονταν στα καλά του κα-
θουμένου και κανείς δεν ξανάκου-
γε γι’ αυτούς, αλλά τίποτα δεν την
είχε προετοιμάσει γι’ αυτό που ε-
πρόκειτο να συμβεί στην ίδια. Έ-
τσι κι αλλιώς, τα Χριστούγεννα είχε
πρωταγωνιστήσει στο μπαλέτο «Οι
φλόγες του Παρισιού», του Βασί-
λι Βάιονεν, και είχε εντυπωσιάσει
ως χορεύτρια κάρακτερ στον ρό-
λο της Γαλλίδας επαναστάτριας Τε-
ρέζας. Δυστυχώς, τα λαγωνικά της
NKVD είχαν άλλα σχέδια για τη Νί-
να και τη νύχτα της 2ας Φεβρουα-
ρίου 1938 συνελήφθη και οδηγή-
θηκε στη φυλακή, με την κατηγορία
της κατασκοπίας για λογαριασμό της
Γερμανίας και αντισοβιετική προ-
παγάνδα. Η Ανισίμοβα αρνήθηκε α-
μέσως τις κατηγορίες και θ’ ακο-
λουθούσαν επτά ολόκληροι μήνες
βάναυσων ανακρίσεων, με στέρη-
ση ύπνου, ψυχολογική και σωματι-
κή βία και σεξουαλικές παρενοχλή-
σεις, χωρίς να καταφέρνουν να της
αποσπάσουν κάποια ομολογία. Οι
βασανιστές της έφτασαν στο σημεί-
ο να τη φέρουν σε αντιπαράθεση με
τον επίσης συλληφθέντα συνάδελ-
φό της, Αντρέι Λεβανένοκ (εκτελέ-
στηκε το καλοκαίρι του ’38), ο ο-
ποίος, μέσα στην απελπισία του από
τα βασανιστήρια, την είχε ενοχοποι-
ήσει. Το μεγαλείο ψυχής της Ανισί-
μοβα ήταν τέτοιο, που όχι μόνο αρ-
νήθηκε σθεναρά τις κατηγορίες του,
αλλά τον υπερασπίστηκε, λέγοντας
ότι και ίδιος ο Λεβανένοκ ήταν α-
θώος και η ομολογία του είχε απο-
σπαστεί με τη βία.
Στο μεταξύ, ο φίλος της Ανισί-
μοβα, Ντερζάβιν, έστελνε συνεχώς
επιστολές διαμαρτυρίας στα κομ-
ματικά όργανα και τη διοίκηση της
NKVD για το «λάθος» και την άδικη
σύλληψη της αγαπημένης του, λαμ-
βάνοντας την απάντηση να κάτσει
ήσυχα, διότι «έρχεται και η ώρα
του». Βλέπετε, τα όργανα της NKVD
δεν έκαναν ποτέ λάθος και μη μπο-
ρώντας να της προσάψουν την κατη-
γορία της κατασκοπίας, τη βάφτισαν
«κοινωνικά επικίνδυνο στοιχείο»
και βρέθηκε, Νοέμβρη μήνα, να τα-
ξιδεύει για το Καζαχστάν, μέσα σε
ένα παγωμένο βαγόνι για ζώα, ά-
γνωστη ανάμεσα σ’ εκατοντάδες α-
γνώστους καταδίκους. Η πολυήμε-
ρη μεταγωγή ήταν από μόνη της μία
άσκηση επιβίωσης, με μια τρύπα
στη μέση του βαγονιού για τουαλέ-
τα, υπό τα αδιάκριτα βλέμματα και
τα χοντροκομμένα πειράγματα των
ποινικών κρατουμένων. Η Ανισίμο-
βα θυμάται από την άθλια εκείνη ε-
μπειρία ότι είχε δέσει σφιχτά στον
κόρφο της ένα ζευγάρι καστανιέ-
τες, το μόνο χορευτικό αντικείμε-
νο που κατάφερε να πάρει μαζί της
όταν τη συνέλαβαν: «Να τις αγγί-
ζω μέσα στη νύχτα σαν να χάιδευα
την ίδια την ελπίδα ότι όλα αυτά θα
περνούσαν και θα χόρευα ξανά». Η
άφιξη στο Καρλάγκ ήταν χαοτική, με
την Ανισίμοβα να τοποθετείται αρ-
χικά στην κουζίνα με πρωτοφανείς
ώρες εργασίας και καθημερινούς
εξευτελισμούς, μέχρι που κάποιος
κομματικός υπεύθυνος ανακάλυψε
ότι είχε μια μπαλαρίνα των Κίροβ
στο στρατόπεδο και τη μετέφερε
στην κεντρική διοίκηση, όπου είχε
φτιαχτεί ένα αυτοσχέδιο θέατρο από
τους δεκάδες καλλιτέχνες που εί-
χαν εξοριστεί, προς τέρψη και δια-
σκέδαση των δεσμοφυλάκων τους.
Η τύχη της είχε σίγουρα αλλάξει και
κάπου εκεί έλαβε και το πρώτο πα-
κέτο από τους δικούς της, με ζεστά
ρούχα και μπότες.
Στο μεταξύ, άγνωστο στην Ανι-
σίμοβα, με το πέρας του 1938 εί-
χε αλλάξει και η πολιτική του πολι-
τικού γραφείου του ΚΚΣΕ σε σχέση
με τις μαζικές εκκαθαρίσεις και ο
Στάλιν, θέλοντας να αποστασιο-
ποιηθεί από τον «Μεγάλο Τρόμο»
και να ξεφορτωθεί την ηγεσία της
NKVD που τον είχε φέρει εις πέρας,
έψαχνε τρανταχτές περιπτώσεις δι-
όρθωσης της «αδικίας» για δημό-
σια κατανάλωση. Καθώς φαίνεται,
κάποιο από τα διαβήματα διαμαρτυ-
21
Του Κωνσταντίνου Μαυρίδη
ρίας του Ντερζάβιν σκάλωσε σε κά-
ποιο γραφείο την κατάλληλη στιγμή
και το «αθώο», όσο και διάσημο,
θύμα, είχε βρεθεί. Η Ανισίμοβα με-
ταφέρθηκε πίσω στις φυλακές του
Λένινγκραντ, τον Μάιο του 1939,
και μετά από επιπλέον ανακρίσεις
κι ένα φιλικό χτύπημα στην πλά-
τη, απελευθερώθηκε στις 11 Νο-
εμβρίου του 1939. Ήταν το τέλος
του εφιάλτη για τη Νίνα Ανισίμο-
βα, όχι όμως και για τα εκατομμύ-
ρια των εξόριστων, που θα σάπιζαν
στα Γκουλάγκ γι’ άλλα 13 και βάλε
χρόνια, ως και τον θάνατο του Ιω-
σήφ Στάλιν.
Η Ανισίμοβα θα ανέβαινε ξα-
νά στη σκηνή του θεάτρου Κίροβ,
ένα μήνα μετά την απελευθέρω-
σή της, όταν χόρεψε το «Κρακόβι-
ακ» του Γκλίνκα και την ημέρα των
Χριστουγέννων του ’39 έκλεισε τη
χρονιά συμβολικά -ως πρώτη μπα-
λαρίνα- στη «Λίμνη των Κύκνων»
του Τσαϊκόβσκι. Η ίδια ποτέ δεν ξέ-
χασε, αλλά και ποτέ δεν μίλησε για
τον ενάμιση χρόνο φυλάκισής της.
Ο σύζυγός της, Ντερζάβιν, έχει
γράψει πως μέσα στο άσβεστο πά-
θος της γυναίκας του για δημιουρ-
γία και ζωή υπήρχαν ανάμεικτες και
οι τύψεις για το γεγονός ότι γλί-
τωσε, ενώ οι άλλοι έμειναν πίσω.
Προφανώς, ένιωθε τύψεις και για
το ανώτατο βραβείο «Στάλιν», α-
φού οι αποφάσεις του «πατερού-
λη» παραλίγο να της στερήσουν την
τέχνη και τη ζωή της για πάντα.
Από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις εκ-
δόθηκε πρόσφατα το νέο βιβλίο του
Κωνσταντίνου Μαυρίδη, Λησμονημέ-
νες Ιστορίες νο2.
g
22
MNHMH
Μικρασιάτες - 100 χρόνια μετά το 1922
Συνοπτική αποτίμηση για ένα ζήτημα που αφορά εκατομμύρια Έλληνες
Του Γιάννη Κιουλέκα
Ο
ι ελληνικοί πληθυ-
σμοί που ξεριζώθη-
καν οριστικά την πε-
ρίοδο 1914 - 1922
από τις πατρίδες
τους ήταν περίπου 1,5 έως 2 εκατ.
Ακόμη 1.000.000 δολοφονήθη-
καν και «έμειναν» για πάντα εκεί.
Υπήρξαν θύματα της προσχεδια-
σμένης γενοκτονίας από το 1911
των νεοτούρκων εθνικιστών στο
μυστικό τους συνέδριο στην οθω-
μανική ακόμη τότε Θεσσαλονίκη.
Οι περιοχές που προέρχονταν οι
πρόσφυγες ήταν από Ανατολική
Θράκη και Μικρά Ασία. Για 70-
80 χρόνια περίπου συνάντησαν
πολλά εμπόδια να αφηγηθούν
την ιστορία τους εντός του εξαρ-
τημένου ελλαδικού κράτους. Ση-
μαντικό ρόλο στη διατήρηση της
προσφυγικής μνήμης έπαιξαν οι
προσφυγικοί σύλλογοι
Τη δεκαετία ’90 δόθηκε η
δυνατότητα στους Μικρασιά-
τες πρόσφυγες να διεκδικήσουν
πολύ περισσότερα πράγματα
με την ψήφιση από την ελληνι-
κή βουλή των δύο νόμων, 1994
& 1998, που καθιέρωσε δύο ημε-
ρομηνίες μνήμης της γενοκτονί-
ας από το τουρκικό κράτος. Προ-
ηγήθηκαν οι Πόντιοι Μικρασι-
άτες που ριζοσπαστικοποιήθη-
καν νωρίτερα από τους υπόλοι-
πους πρόσφυγες. Για αυτό δι-
εκδίκησαν πρώτοι να αναγνω-
ρισθούν τα εγκλήματα εναντίον
τους, παρόλες τις «αντιδράσεις»
που υπήρξαν εντός και εκτός Ελ-
λάδας. Έτσι, η πρώτη ημερομηνία
που καθιερώθηκε επίσημα ήταν
η 19η Μαΐου σαν ημέρα μνήμης
της γενοκτονίας όσον αφορά τον
Πόντο. Ο δρόμος είχε ανοίξει. Κα-
τόπιν, διεκδίκησαν την αναγνώ-
ριση της γενοκτονίας (Α΄ φάση)
και οι υπόλοιποι Μικρασιάτες
με αποτέλεσμα, πάλι μέσα από
«αντιδράσεις» κυρίως στην Ελ-
λάδα, να αναγνωρισθεί η 14η Σε-
πτεμβρίου, ημέρα μνήμης γενο-
κτονίας των Μικρασιατών. Όμως
και ο Πόντος στη Μικρά Ασία
ανήκει. Η Ανατολική Θράκη έμει-
νε εκτός.
Η γενοκτονία υπήρξε μία και
ενιαία εναντίον των Ελλήνων σε
Ανατολική Θράκη και Ιωνία το
1914/5 και μετά το 1915, κυρί-
ως την περίοδο 1919-1922 στον
Πόντο. Οι Πόντιοι, με αφορμή
την αναγνώριση της γενοκτονίας
Σήμερα, 100 χρόνια μετά το 1922, εάν θέλουν οι απόγονοι των προσφύγων να μην
εξαφανισθούν σαν ιστορική συνιστώσα μέσα σε ένα ελληνικό έθνος που δίνει αγώνα
ύπαρξης, οφείλουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους.
δραστηριοποιήθηκαν τόσο στην
Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό
(Ευρώπη κυρίως Γερμανία, ΗΠΑ,
Αυστραλία, Καναδά κ.λπ.). Μέσω
των ομογενειακών προσφυγικών
(ποντιακών) συλλόγων πέτυχαν,
μέσα από δυσκολίες, αναγνώρι-
ση της γενοκτονίας, από μία σει-
ρά από κοινοβούλια διαφόρων
κρατών καθώς επίσης και πολιτεί-
ες των ΗΠΑ και της Αυστραλίας.
Αντίθετα οι Μικρασιάτες, από
το 1998 μέχρι σήμερα δεν συζη-
τάνε το ζήτημα στα συλλογικά
τους όργανα, με αποτέλεσμα να
μη δραστηριοποιούνται προς την
κατεύθυνση αναγνώρισης της γε-
νοκτονίας σε Ελλάδα και κυρίως
στο εξωτερικό. Απουσιάζει ο πο-
λιτικός αγώνας. Ενώ οι συνθήκες
όλα αυτά τα χρόνια τους ευνοού-
σαν, δεν έσκυψαν πάνω από τα
γεγονότα να μελετήσουν και να
ενημερώσουν τους συλλόγους
τους για τη σημασία ανάληψης
αυτού του αγώνα προκειμένου
να ευαισθητοποιήσουν την ελλη-
νική και διεθνή κοινή γνώμη.
Μέχρι τώρα καλούν σε εκδη-
λώσεις, αρνητές της γενοκτονί-
ας! Παρέμειναν σε επετειακές εκ-
δηλώσεις, με μουσική και χορό(!)
της ημερομηνίας μνήμης χωρίς
να τη μετουσιώσουν σε συλλο-
γικό όραμα, πολιτική δράση για
να συσπειρώσουν ιδιαίτερα τις
νέες γενιές. Έτσι ο οργανωμέ-
νος μικρασιάτικος χώρος παρέ-
μεινε μόνο στο πολιτιστικό, λαο-
γραφικό (χορός, τραγούδι) επίπε-
δο, που δεν φτάνει για να κινη-
τοποιήσει έναν λαό προσφύγων
που, από ένστικτο, αντιλαμβάνε-
ται ότι πρέπει επιτέλους κάτι να
γίνει. Οι Πόντιοι έχουν πραγματο-
ποιήσει εκατοντάδες εκδηλώσεις
σε Ελλάδα/εξωτερικό και το 2019
οργάνωσαν το πρώτο παγκόσμιο
συνέδριο για τη γενοκτονία στην
Ελλάδα, με εισηγητές τους καλύ-
τερους γενοκτονολόγους από Ελ-
λάδα και ολόκληρο τον κόσμο!
Αντίθετα οι υπόλοιποι Μικρασι-
άτες δεν πραγματοποίησαν ποτέ
πανελλήνιο συνέδριο για τη γενο-
κτονία... Αγνοούν μέχρι σήμερα
την αρχή:
Τα στοιχεία του πολιτισμού
και της παράδοσης όπως π.χ. ο
χορός, το τραγούδι, η λαογρα-
φία κ.λπ., όταν δεν συμπληρώ-
νονται από τις υπόλοιπες συνι-
στώσες που συγκροτούν ένα λαό,
εκτός του ότι δεν αρκούν για να
διατηρήσουν και να καθορίσουν
την ταυτότητα του, αναπαράγο-
νται σε αλλοιωμένες και αλλοτρι-
ωμένες μορφές.
Δύο συνθήκες τουλάχιστον
μπορούν να επιτρέψουν την αντί-
σταση ενός λαού υπό εξαφάνιση:
1ον, η βαθιά γνώση της ιστο-
ρίας, των πολιτικοϊστορικών λό-
γων που καθόρισαν την εξέλιξη
και τη σημερινή του κατάσταση,
και
2ον, η αναγνώριση – από
τους νόμους της διεθνούς κοινό-
τητας, από τους νόμους της αν-
θρωπότητας — αυτών των λό-
γων και η απόδοση δικαίου για
τα αδικήματα και εγκλήματα που
διαπράχθηκαν σε βάρος αυτού
του λαού.
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
Αυτά τα δυο στοιχεία αποτε-
λούν αυτά καθαυτά επιβεβαίω-
ση και εγγύηση του δικαιώματος
ενός λαού στην ύπαρξη και συ-
νέχειά του. Δεν αρκεί όμως ένας
λαός, μια ομάδα να έχει υποστεί
τη γενοκτόνο βία για να δικαιω-
θεί από τους νόμους της ανθρω-
πότητας και από τον θύτη. Πρέ-
πει να αποδεικνύει σε επίπεδο
πράξης , αγώνα, θυσίας, αυτοσε-
βασμού, ότι διεκδικεί τη δικαίω-
σή του.
Έτσι, σήμερα, 100 χρόνια
μετά τον οριστικό ξεριζωμό ενός
σημαντικού κομματιού του ελ-
ληνικού έθνους & «ένταξής»
του στο ελλαδικό κράτος, συνε-
χούς συρρίκνωσης του ελληνικού
έθνους από το 1922 μέχρι σήμε-
ρα, υπάρχουν δύο επίπεδα δρά-
σης όσον αφορά τη διεκδίκηση
από τους πρόσφυγες του ’22 για
την αναγνώριση της γενοκτονίας
τους, ικανή και αναγκαία συνθή-
κη για να μην εξαφανισθούν από
την ιστορία. Στο πρώτο επίπεδο
κινείται η Ποντιακή Μικρασιάτι-
κη συνιστώσα. Στο δεύτερο επί-
πεδο της αδράνειας οι υπόλοιποι
Μικρασιάτες μαζί με τους Ανα-
τολικοθρακιώτες. Υπάρχει όμως
άλλη μία προσφυγική συνιστώσα
στην Ελλάδα, απόρροια του 1915
– 1922, αυτής των Ασσυρίων που
λίγοι γνωρίζουν, όμως υπάρχει,
με σαφή πατριωτική άποψη και
με πρόθεση να διεκδικήσει τα δί-
καιά της.
Οι πρόσφυγες του 1922 βα-
στάνε τα κλειδιά της αντίστασης
στον ένοχο γείτονα, τον θύτη των
φύλλο 174
προγόνων του, που αφού σφετε-
ρίσθηκε τη Μ. Ασία, την Αν. Θρά-
κη, και τη μισή Κύπρο το 1974,
σήμερα διεκδικεί ολόκληρη την
Κύπρο και το Αιγαίο, σύμφωνα
με τις ασιατικές, ληστρικές παρα-
δόσεις του. Οι Έλληνες πρόσφυ-
γες έχουν όλες τις αποδείξεις για
να εμφανίσουν στη διεθνή κοι-
νότητα το αληθινό αποκρουστι-
κό πρόσωπο του τουρκικού κρα-
τικού μορφώματος.
Η δύναμη της αναγνώρισης
της γενοκτονίας ισοδυναμεί με
πολλές Μπελάρα και Ραφάλ...
Για να νικήσεις πρέπει να έχεις
την ιστορία μαζί σου και ένα σχέ-
διο πολιτικής δράσης. Εμείς οι
Έλληνες πρόσφυγες, Ανατολικο-
θρακιώτες, Μικρασιάτες (Ίωνες,
Πόντιοι, Καππαδόκες κ.λπ.) και
Ασσύριοι, Αρμένιοι, την ιστορία
την έχουμε μαζί μας. Απουσιά-
ζει η ενιαία συλλογική δράση και
το πολιτικό σχέδιο. Για αυτό, ενώ
αριθμητικά είμαστε η μεγαλύτε-
ρη πληθυσμιακή κοινωνική κα-
τηγορία, δεν έχουμε λόγο. Είμα-
στε «άφωνοι». Ένας κοιμώμενος
γίγαντας. Αφηγούνται άλλοι την
ιστορία μας, με συνέπεια κάποιοι
να λένε την αλήθεια και κάποιοι
άλλοι (ένοχοι & ιδεοληπτικοί) να
την πλαστογραφούν, να τη δια-
στρεβλώνουν και πολλές φορές
να δικαιώνουν τον θύτη μας, πα-
ρουσιάζοντας εμάς, τα θύματα,
σαν θύτες και «ιμπεριαλιστές»!
Έτσι, σήμερα, 100 χρόνια
μετά το 1922, εάν θέλουν οι από-
γονοι των προσφύγων να μην
εξαφανισθούν σαν ιστορική συ-
νιστώσα μέσα σε ένα ελληνι-
κό έθνος που δίνει αγώνα ύπαρ-
ξης, οφείλουν να ενώσουν τις δυ-
νάμεις τους. Να συζητήσουν, να
δημιουργήσουν ένα Πανελλήνιο
Όργανο Προσφύγων, χωρίς διχα-
στικούς «τοπικισμούς» & «ελιτι-
σμούς», για να αγωνισθούν όλοι
μαζί. Κατόπιν, ενωμένοι, να ανα-
γκάσουν το ελλαδικό κράτος να
παίξει επιτέλους σωστά τον ρόλο
του και να στηρίξει τον αγώνα για
τη διεθνή αναγνώριση της γενο-
κτονίας που μέχρι σήμερα παρα-
μένει μόνο σε λεκτικό επίπεδο.
Τότε θα έλθει η αναγνώριση της
γενοκτονίας και η δικαίωση των
αθώων θυμάτων μας...
Συνεχίζεται...
g
 φύλλο 174 ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022
CINE ρήξη
Πίτσα Γλυκόριζα
Ο
Πολ Τόμας Άντερσον,
από την άλλη, σε μια
πόλη της Καλιφόρνι-
ας, στην άλλη άκρη
του κόσμου τοπικά
και τροπικά, στήνει μια εξίσου πα-
ράδοξη ιστορία αγάπης, που θα
χρειαστεί κι εδώ ολόκληρη της δι-
άρκεια της ταινίας –133 λεπτά– για
να τελεσφορήσει. Ο Γκάρι Βάλεντα-
ϊν είναι 15 χρόνων, πρόωρα ανε-
πτυγμένος έφηβος, ηθοποιός, σταρ
ήδη σε ένα παιδικό πρόγραμμα και
επίδοξος επιχειρηματίας, στο Σαν
Φερνάντο Βάλεϊ, στην Καλιφόρνια,
το έτος 1973. Στο σχολείο του, κα-
θώς περιμένει στην ουρά τη φωτο-
γράφιση για το λεύκωμα των απο-
φοίτων, θα γνωρίσει την Αλάνα, την
25χρονη βοηθό του φωτογράφου,
τη μέλλουσα γυναίκα του, όπως
λέει αμέσως μετά στον μικρότερο
αδελφό του. Η Αλάνα, όμως, γυναί-
κα ώριμη κιόλας, δυσκολεύεται να
παραδεχθεί πως αγαπά –είναι βλέ-
πεις κι η ασυνήθιστη διαφορά στην
ηλικία– και πως ένας έφηβος είναι
ο άντρας της ζωής της. Αλλά να, απ’
τη στιγμή που γνωρίζονται, η ζωή
τούς κάνει αχώριστους. Περιτριγυ-
ρίζονται από έναν όμιλο παιδιών. Η
αγάπη θα μπορούσε να είναι κι αυ-
τή ένα παιχνίδι, ιερό παιχνίδι, όπως
αυτό που με τόση σοβαρότητα, σαν
να μην υπάρχει τίποτα και κανείς
γύρω τους, παίζουν τα παιδιά.
Ο πολυμήχανος Γκάρι θα κατα-
φέρει τελικά, παρά τα 15 του χρό-
νια, να κερδίσει την, καθόλου εύ-
κολη, Αλάνα, μέσα από πολλές
επιχειρηματικές περιπέτειές του,
με την τόσο αμερικάνικη υπερκινη-
τικότητά του. Είναι διαφημιστής. Θα
γίνει πωλητής στρωμάτων νερού.
Θα γίνει επιχειρηματίας φλίπερ. Η
Αλάνα γίνεται βοηθός του στις επι-
χειρηματικές του απόπειρες. Έπει-
τα θα πάει εθελόντρια στην καμπά- τητα που στα χρόνια αυτά ακριβώς
νια ενός μοντέρνου υποψήφιου δη- άλλαζε με φρενήρεις ρυθμούς.
μάρχου του Λος Άντζελες κι έπειτα Τι τους ενώνει; Εκείνο το κομμά-
θα συναντηθούν ξανά. Ο Γκάρι, ένα τι του ουρανού που όλοι οι άνθρω-
ποι κουβαλάμε. Πώς να τα πεις όλα
βράδυ, θα την ψάχνει σ’ όλη την πό-
λη. Η Αλάνα εκείνο το βράδυ θα τοναυτά, χωρίς να γίνεσαι γραφικός; Η
πονέσει και θα τον ψάξει παντού. τρυφερή ματιά του Άντερσον στην
Η ταινία τελειώνει στο πρώτο τους εποχή, αλλά και στη μικρή (προα-
φιλί. Μετά που ο Γκάρι θα την πα- στειακή) πόλη των δύο ερωτευμέ-
ρουσιάσει στους φίλους ως σύζυγό νων, η ίδια η παιδικότητα που γεμί-
του. Στον έρωτα όλα είναι δυνατά. ζει τις εικόνες του, κάνει να ειπω-
Όχημα του Άντερσον είναι επί- θούν όλα αυτά χωρίς τις ευκολίες
σης η ποίηση. Για να δουλέψει αυτόενός λαβ στόρι. Η όμορφη μουσι-
το παράδοξο και το εξωπραγματικό κή, με πολλά τραγούδια της επο-
της αγάπης, διαλέγει τον δρόμο τηςχής –ήταν τότε εποχή άνθισης του
νοσταλγίας μιας εποχής που δεν εί-αμερικάνικου λαϊκού (ποπ) τρα-
χε χαθεί ακόμα η αθωότητα. Η, μάλ-γουδιού– δένει τις εικόνες του κό-
λον, μιας εποχής οριακής που συ- σμου που χτίζει ο Άντερσον σε ένα
νορεύει με την κατάρρευση των μύ- μαγευτικό σύμπαν, που σε παρασύ-
ρει.
θων. Αντίθετα απ’ ό,τι θα περίμενε
κανείς, ο νεώτερος, ο Γκάρι, είναι Δεν υπάρχουν εδώ οι συνηθι-
σμένοι λαμπεροί και πανέμορφοι
περισσότερο δεμένος μ’ αυτή την
πρωταγωνιστές που κατοικούν στα
παλιομοδίτικη αθωότητα. Στο όριο
αμερικανικά κινηματογραφικά ρο-
ανάμεσα στην ονειροπόλα παιδι-
μάντσα. Η ασχημούλα Αλάνα Χά-
κότητα και στην ακάθεκτη ορμή της
ιμ γοητεύει όχι μόνο τον Γκάρι, αλ-
νεότητας, αγαπώντας παραμένει
λά και τον θεατή με την ερμηνευτι-
πάντα παιδί –παιδιογέρων στα καθ’
κή της παρουσία. Ο ανασούμπαλος
ημάς. Η ωριμότερη αγαπημένη του,
Κούπερ Χόφμαν, πάλι, κερδίζει στο
η Αλάνα, γίνεται άγγελος της νέας τέλος όχι μόνο την καρδιά της Αλά-
εποχής, πατώντας στερεότερα – να, αλλά και τον αέρα ενός γοητευ-
γυναίκα γαρ– σε μια πραγματικό- τικού πρωταγωνιστή. Το καστ της
ταινίας διανθίζεται με δυο γερό-
λυκους του Χόλιγουντ, τον Σον Πεν
Πώς να τα πεις όλα και τον Τομ Γουέιτς στους ρόλους
αυτά, χωρίς να γίνεσαι του διάσημου σκηνοθέτη και του
γραφικός; Η τρυφερή κομπέρ αντιστοίχως. Ο ίδιος ο Πολ
Τόμας Άντερσον μαζί με τον Μάικλ
ματιά του Άντερσον, η
Μπάουμαν επιμελούνται τη φωτο-
ίδια η παιδικότητα που γραφία, σε μια ερωτιάρικη ανάπλα-
γεμίζει τις εικόνες ση της εποχής, και ο Τζόνι Γκρίν-
του, κάνει να ειπωθούν γουντ υπογράφει το σάουντρακ που
απογειώνει αυτή την αίσθηση, μα-
όλα αυτά χωρίς τις
ζί και τους θεατές, σ’ αυτή την ποιη-
ευκολίες ενός λαβ
τικά παράδοξη ιστορία αγάπης. Στο
στόρι. παράδοξο της ζωής.
23
Του Κωνσταντίνου Μπλάθρα
Τι βλέπουμε όταν
κοιτάμε τον ουρανό
Η
αγάπη δεν είναι μόνο μέταλλο σπάνιο σ’ αυτό τον κόσμο,
μα και όλως ξένο και παράδοξο. Κι αν ο χρυσός ως
στοιχείο δημιουργείται από τη σύγκρουση άστρων,
κρατώντας για πάντα τη φωτεινή τους λάμψη, η αγάπη
είναι δώρο σίγουρα του ουρανού. Είναι ευτύχημα που
η κινηματογραφική χρονιά αρχίζει με δύο ταινίες, μια από τη Δύση κι
άλλη από την Ανατολή, που πιάνουν αυτό το νήμα του παράδοξου και
όλως πολύτιμου της αγάπης, σε μια εποχή που κυριαρχείται από την
ξέκωλη πλαστογράφησή της.
Ας αρχίσουμε από την Ανατολή και τον Αλεξάντρ Κομπερίτζε,
που έρχεται από έναν κινηματογράφο με προπαίδεια στην ποίηση,
τουλάχιστον από Ιοσελιάνι και Παρατζάνωφ ή Αμπουλάντζε που εμείς
γνωρίζουμε. Ο Κομπερίτζε ξεκινά την ταινία του από τα παιδιά και τη
γεμίζει με παιδιά, μιας και τα παιδιά κοιτάζουν συχνότερα τον ουρανό –
είναι βλέπεις κοντύτερα σ’ αυτόν– κι είναι εύκολα στο να πιστεύουν σε
μάγια, θαύματα και παράδοξα. Στην είσοδο ενός σχολείου που σχολάει,
λοιπόν, ο Γκιόργκι πέφτει πάνω στη Λίζα, η Λίζα πέφτει πάνω στον
Γκιόργκι. Κυριολεκτικώς. Αυτό, το να σκοντάψουν δηλαδή ο ένας πάνω
στον άλλο, θα συμβεί τρεις φορές ώσπου να νυχτώσει. Τότε, ο Γκιόργκι
προτείνει στη Λίζα την επόμενη φορά να μην αφήσουν τη συνάντησή
τους στην τύχη. Η Λίζα δέχεται. Κλείνουν ραντεβού για το επόμενο
βράδυ στο καινούργιο καφέ της πόλης, δίπλα στη γέφυρα. Η αγάπη
τους γεννήθηκε, μα θα πάρει καιρό –τουλάχιστον τη διάρκεια μιας
ταινίας 150 λεπτών– για ν’ ανθίσει.
Εάν το επόμενο βράδυ η Λίζα συναντούσε τον Γκιόργκι, ο Γκιόργκι
συναντούσε τη Λίζα, πιθανόν θα είχαμε μια ρομαντική ιστορία, απ’ αυτές
που το σινεμά είναι γεμάτο, μα που, πολλές φορές, δεν έχει και πολλή
σχέση με την αγάπη που λέγαμε. Εκεί που τα συναισθήματα ξεχειλίζουν
στο πανί, συνήθως το αίσθημα, εκείνη η συνομιλία μ’ έναν άλλο κόσμο,
όπου ο ουρανός κατοικεί, απουσιάζει. Όχι. Ο Κομπερίτζε προτιμά τους
κώδικες του αληθινού παραμυθιού, που μόνο τα παιδιά πιστεύουν, και
τον κινηματογράφο της ποίησης, που μόνο οι τρελοί υπηρετούν. Την
αγάπη των δύο τη ζήλεψε το κακό μάτι. Η Λίζα θα πάει με αγωνία στο
ραντεβού, ο Γκιόργκι θα είναι εκεί νωρίτερα και θα την περιμένει, αλλά...
δεν θα συναντηθούν. Το γιατί και το πώς θα το δει κανείς στην ταινία.
Θα χρειαστούν, όπως είπα, 150 λεπτά για να αναγνωρίσουν ο ένας τον
άλλο, τόσο όσο διαρκεί η ταινία. Μάλιστα, ο κινηματογράφος είναι που
θα λύσει τα μάγια που έκρυβαν σ’ όλη αυτή τη διάρκεια τα πρόσωπα
των δύο ερωτευμένων. Τα παιδιά και οι αδέσποτοι σκύλοι της πόλης
Κιουταΐσι, τον ζεστό Ιούνιο που εκτυλίσσεται το έργο, στη διάρκεια του
Παγκοσμίου Κυπέλλου, ζουν με τον δικό τους τρόπο τη μαγεία της
μπάλας. Τα παιδιά στο τέλος, με το όνομα του Μέσι γραμμένο με χρυσή
μπογιά, σαν φτερά στις πλάτες τους, θ’ ανέβουν τη σκάλα τ’ ουρανού για
ν’ αγναντέψουν πέρα. Καθαρή συγκίνηση.
Ο Κομπερίτζε φτιάχνει ένα αγαπητικό πορτραίτο της πόλης
Κιουταΐσι –της πόλης του;–, μια ωδή στο ποδόσφαιρο ως κοινό τόπο,
που δίνει την ευκαιρία στους κατοίκους της πόλης να συνευρίσκονται
κι έναν ύμνο ταυτόχρονα στην απλότητα της ζωής. Η Άνι Καρσελάτζε,
η Λίζα, ο Γκιόργκι Μποκοροσβίλι, ο Γκιόργκι, και ο Βάκτανγκ
Παντσουλίτζε, παλιός σταρ του γεωργιανού σινεμά, ο ιδιοκτήτης του
καφέ δίπλα στη γέφυρα, είναι οι ξεναγοί σ’ αυτή την περιπλάνηση.
Η υπέροχη μουσική είναι του αδελφού του σκηνοθέτη Γκιόργκι
Κομπερίτζε και η φωτογραφία του Φαράζ Φεσαρακί – η ταινία
γυρίστηκε, όπως και η ταινία μέσα στην ταινία, εν μέρει σε φιλμ 16mm
και εν μέρει ψηφιακά.
24
ΠΙΣΩ ΟΨΗ
Η φυλετιστική επανάσταση
Η αποικιοποίηση του μυαλού από το νέο φυλετισμό
«Σίγουρα η έννοια άνθρωπος βρίσκεται πάνω από έννοιες όπως Έλληνας, Γερμανός, Τούρκος κ.λπ. Εάν όμως από την έννοια «άνθρω-
πος» αφαιρέσουμε τα επιμέρους πολιτισμικά, ταυτοτικά χαρακτηριστικά αυτό που θα μείνει θα είναι ένα ακόμα είδος του ζωικού βα-
σιλείου που θα ανταγωνίζεται μεταξύ του για την τροφή και την αναπαραγωγή»
Του Δημήτρη Ναπ. Γιαννάτου
Σ
τις αρχές της δεκαετίας του ’90,
έζησα για πολλούς μήνες στην
πολιτεία της Νέας Υόρκης, στα
σύνορα με τον Καναδά. Θυμά-
μαι έντονα την προσπάθεια ανε-
ξαρτησίας του Κεμπέκ και την θετική στάση
συγγενών, φίλων μου, αλλά και ευρωπαίων
μεταναστών ή φοιτητών. Η προσπάθεια λο-
γιζόταν με προοδευτικά χαρακτηριστικά υ-
περάσπισης μιας ιδιαίτερης ευρωπαϊκής
κληρονομιάς και μάλιστα πολλοί αριστεροί
έβλεπαν σ’ αυτήν μια πράξη αντίστασης ε-
νάντια στον πολιτισμικό ιμπεριαλιστικό χυ-
λό των Η.Π.Α.
Προφανώς, οι καιροί άλλαξαν και στο
εκπληκτικό βιβλίο του Mathieu Bock-Cote,
«Φυλετιστική Επανάσταση και άλλα ιδε-
ολογικά ζιζάνια» (Εναλλακτικές Εκδόσεις –
2021), διαβάζω πως όχι μόνο η προσπάθει-
α αυτοσυνειδησίας των Κεμπεκουά ηττήθη-
κε πολιτικά, μέσα από τη στοχευμένη μαζι-
κή μετανάστευση, αλλά κατηγορούνται για
το ίδιο το λευκό χρώμα τους.
Βέβαια η παθολογία αυτή, που περιγρά-
φει ο συγγραφέας, εντάσσεται στη μεγάλη
επίθεση της νεοαριστερής ελίτ και της νεο-
φιλελεύθερης οπτικής της παγκοσμιοποί-
ησης ενάντια στον ευρωπαϊκό, δυτικό πο-
λιτισμό και τις κλασικές πνευματικές αξίες,
οι οποίες θεωρούνται εκ των προτέρων ρα-
τσιστικές, σεξιστικές, φασιστικές, κ.ά. Μάλι-
στα, η κάθαρση του λευκού ανθρώπου θα
έρθει όχι μόνο με τη γνωστή τακτική του δι-
καιωματισμού, την ενοχοποίηση, αλλά με
ψυχολογικές μεθόδους, ερωτηματολόγια
και νόμους, (καθ)οδηγώντας τους λευκούς
να συνειδητοποιήσουν τον έμφυτο ρατσι-
σμό τους και να πετύχουν την … «απολεύ-
κανσή» τους και την αποαποικιοποίηση του
πλανήτη! Σε συμπλήρωση, των παραπάνω,
όποιος θεωρεί όλα αυτά ρατσισμό κατά των
λευκών, θα είναι ακροδεξιός και φασίστας,
άξιος εξοστρακισμού και προσωπικής ισο-
πέδωσης, μέσα από την κουλτούρα της ακύ-
ρωσης, που πλημμυρίζει τις δυτικές μητρο-
πόλεις και τα ..safe spaces των πανεπιστη-
μίων.
Η οδύνη που πολλές μειονοτικές, κατα-
πιεσμένες ομάδες, όντως βίωσαν στο πα-
ρελθόν, μετατρέπεται σε ηδονή κατασπάρα-
ξης ενός κλασικού πολιτισμού που γέννησε
την αυτοκριτική, τη δυνατότητα αμφισβή-
τησης και θεωρίες χειραφέτησης, οι οποί-
ες βοήθησαν ανάλογα κοινωνικά και πολιτι-
στικά κινήματα στο πρόσφατο παρελθόν. Ό-
μως τώρα, η διεκδίκηση δικαιωμάτων ταυτί-
ζεται με το σβήσιμο και την εξουδετέρωση
του Λευκού Άλλου. Στα άκρα, ο νέος φυλε-
τισμός προβάλλει στον κακό Λευκό τη δική
του τραυματική αυτοεκμηδένιση, που φτά-
νει έως τον μηδενισμό του ανθρώπου ως εί-
δος και ως ον. Καθόλου τυχαία, ο αντισπισι-
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 Ιανουαρίου 2022 φύλλο 174
[Π. Κονδύλης]
σμός εντάσσεται στα ιδεολογικά ζιζάνια που λου, οι no boarder και no limit ιδεολογίες,
περιγράφει ο Μποκ-Κοτέ, ως κίνηση που θέ- η αντεπίθεση των κάθε είδους «κολασμέ-
λει να εξαφανιστεί ο άνθρωπος ως είδος, νων» ως μιντιακές φιγούρες του κεφαλαί-
για να διασωθούν τα υπόλοιπα έμβια όντα. ου και του θεάματος, η νομαδικότητα, η α-
Ένας υπερσυναισθηματικός φυλετικός «ρο- ποδόμηση και ο μηδενισμός των κοινωνι-
μαντισμός», μαχητικός και αντιδραστικός κών θεσμών και δεσμών, η εξαφάνιση του
κυοφορεί και επιδιώκει εντέλει τη διαλογή έθνους-κράτους ως πυρήνα δημοκρατίας,
των ανθρώπων και των πολιτισμών σε ανώ- κ.α. δείχνουν ότι η «επανάσταση» δεν είναι
τερους και κατώτερους. πια αυτό που ήταν. Έχει ανάγκη έναν ανε-
Το βιβλίο στην ουσία περιγράφει την ε- κτικό καπιταλισμό και μια νέα ταξική, εξου-
πιστροφή του «φυλετισμού» και της «ρά- σιαστική θρησκεία, που στο όνομα της εξύ-
τσας», μέσω της κουλτούρας του απάτριδος μνησης της διαφοράς καταργεί την ετερότη-
νομά, του «άφυλου» ατόμου, των πολιτι- τα, ειδικά όταν αυτή προέρχεται από έναν «φασισμός των αντιφασιστών» (Παζολίνι)
σμικών μειονοτήτων, κ.λπ., η οποία παίρνει κλασικό «λευκό» πνευματικό πολιτισμό. Οι είναι ήδη δίπλα μας, επιβεβαιώνοντας αυ-
τα χαρακτηριστικά υπεράσπισης της –θεμι- ιδεολογικοί τεχνοκράτες της νέας φυλετι- τό που τραγικά προειδοποιούσε ο Γκυ Ντε-
τής κατά τ’ άλλα– προσωπικής ιδιαιτερότη- στικής δεσποτείας βόσκουν χρόνια στα λι- μπόρ, λέγοντας ότι οι εξελίξεις του σύγχρο-
τας του ατόμου ή καταπιεσμένων εθνικών ή βάδια των πανεπιστημίων, του κράτους, νου καπιταλισμού θα έβρισκαν υποχρεωτι-
κοινωνικών ομάδων. του εμπορεύματος και του θεάματος και κα- κά το μεγαλύτερο ιδεολογικό τους άλλοθι
Το ναρκισσιστικό φυλετικό Εγώ επιτίθε- τασκευάζουν τα πάντα κατά παραγγελία της στην «καταπολέμηση του ρατσισμού, της
ται και εισβάλλει βίαια στο κοινωνικό πεδί- νέας εξουσίας. ομοφοβίας και του αντι-εκσυγχρονισμού».
ο, όχι ως ώριμο υποκείμενο, αλλά ως άτο- Διαβάστε αυτό το εξαιρετικό βιβλίο. Ο g
μο που παίρνει ουσία και «υπόσταση» απο-
κλειστικά από τον εαυτό του και την πολιτι-
σμική ή έμφυλη «φυλή» του. Παρ’ όλο που ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
επικαλείται συνεχώς την αγάπη προς τον Άλ-
λον, διαφορετικό άνθρωπο. Καμιά σύμβαση
και περιορισμός απ’ έξω, είτε από τη «Φύ-
ση» και τον «Θεό», είτε από μια συμφωνη-
μένη κοινωνική Αρετή, δεν μπορεί να περι-
ορίσει την εξουσιαστική λαιμαργία του αν-
θρώπου, που το ναρκισσιστικό δικαίωμα έ-
χει ξεπεράσει τη Δημοκρατία του λαού, ιδι-
αίτερα αν αυτή προέρχεται από την πνευμα-
τική παρακαταθήκη του λευκού ανθρώπου.
Βέβαια, η έλξη και ο «έρωτας» του αν-
θρώπου για το είδωλό του στο σύγχρονο
«φυλετιστικό» κίνημα ξεπερνά ακόμα κι αυ-
τό τον παραδοσιακό τραγικό Νάρκισσο. Το
διογκωμένο Εγώ του σύγχρονου υπερμο-
ντέρνου Νάρκισσου είναι τεράστιο και ιμπε-
ριαλιστικό, καταλήγει στον απόλυτο αυταρ-
χισμό. Οπότε έχει ανάγκη ένα μαζικό δεκα-
νίκι, ένα κίνημα, μια ομάδα, μια ξεχωριστή
κοινότητα, για να εκφράζεται μέσα από ένα
δήθεν «δημόσιο» και «δημοκρατικό» συλ-
λογικό πλαίσιο. Ο απόλυτος ατομικισμός
θέλει να μασκαρευτεί πίσω από την απόλυ-
τη δέσμευση στην «ομαδικότητα», τη «συλ- www.enalekdoseis.gr
λογικότητα», την «αλληλεγγύη». Σταδιακά,
το πολυποίκιλο κίνημα δικαιωμάτων, όταν
ξεπερνά την πραγματική ανάγκη υπεράσπι- Γίνετε ηλεκτρονικοί συνδρομητές της Ρήξης
σης ανθρώπων που απειλούνται ή κινδυ- Για τους φίλους/φίλες που διαμένουν στο Μπορείτε να καταθέσετε τα 15€ στην τρά-
νεύουν, εκφράζει ψυχαναγκαστικό μίσος ε- εξωτερικό, ή για τους… ανυπόμονους που πεζα, διαδικτυακά ή με ταχυδρομική επι-
νάντια την Ιστορία, την εθνική καταγωγή, τη διαμένουν εντός της χώρας, υπάρχει η δυ- ταγή στη διεύθυνση: εφ. Ρήξη, Ξενοφώντος
Φύση ή τον συγκεκριμένο λευκό Άλλον. νατότητα αποστολής κάθε φύλλου της εφη- 4, 6ος όροφος, 105 57, Αθήνα. Τα στοιχεία
Στο βιβλίο παρελαύνει όλος ο θίασος μερίδας Ρήξη σε ηλεκτρονική μορφή (pdf). του λογαριασμού είναι: Λογαριασμός Τρα-
και οι υπερμοντέρνες ιδεοληψίες της αρι- Με μια απλή συνδρομή υποστήριξης (15€/ πέζης: Εθνική Τράπεζα 116/768054-65,
στερής νεοφιλελεύθερης τυραννίας της εξι- χρόνο) και την ηλεκτρονική σας διεύθυνση, ΙΒΑΝ GR120110 1160 0000 1167 6805
λέωσης και της πολιτικής ορθότητας. Οι α- θα σας στέλνουμε την εφημερίδα Ρήξη σε 465, ΒΙC: ETHNGRAA, Δικαιούχος: Γιώρ-
ριστεροί και δεξιοί νεοφιλελεύθεροι, μέσω ηλεκτρονική μορφή… πριν ακόμα κυκλο- γος Καραμπελιάς. Πείτε μας επίσης από
του φυλετιστικού τοτέμ ενάντια στον λευ- φορήσει στα περίπτερα. Την ίδια στιγμή, με ποιο τεύχος θέλετε να ενεργοποιηθεί η συν-
κό «κλασσικισμό», δείχνουν ποιος είναι το την συμβολή σας βοηθάτε στην οικονομική δρομή. Με το που καταθέσετε τα χρήματα,
αφεντικό στον ουδέτερο κόσμο που επιδι- επιβίωση της εφημερίδας. θα σας στείλουμε την εφημερίδα.
ώκουν. Οι σπουδές και η ρευστότητα φύ-