Hybrydyzacja jest to zabieg matematyczny, który polega na tworzeniu mieszanych orbitali

elektronowych poprzez liniową kombinację odpowiednich funkcji falowych. Brzmi strasznie,

prawda? Rozpatrzmy zatem to zjawisko na przykładzie atomu węgla.

W stanie podstawowym konfiguracja powłoki walencyjnej atomu węgla ma postać: 2s2 2p2.
Zgodnie z regułą Hunda, elektrony na podpowłoce p rozmieszczone są w taki sposób, aby liczba
elektronów niesparowanych była możliwie jak największa. Wynika z tego, że atom węgla mógłby
tworzyć maksymalnie 2 wiązania kowalencyjne (dzięki dwóm niesparowanym elektronom na
orbitalach 2p) oraz 2 koordynacyjne (jedno jako donor, za pomocą pary elektronowej na orbitalu 2s,
drugie jako akceptor, dzięki obecności wolnego orbitalu 2p). Znamy jednak taki związek jak metan
(CH4), gdzie węgiel tworzy aż 4 wiązania kowalencyjne, zatem logicznym wytłumaczeniem tego
zjawiska wydaje się być fakt wzbudzenia atomu węgla, polegający na przeniesieniu jednego z
elektronów sparowanych orbitalu 2s na pusty orbital 2p kosztem niewielkiego nakładu energii.

Okey, fakt tworzenia 4 wiązań kowalencyjnych wyjaśniony. Dane eksperymentalne pokazują

jednak, że wszystkie te wiązania w cząsteczce metanu są identyczne, co nie miałoby prawa mieć
miejsca w przypadku elektronów znajdujących się na orbitalach różnego typu. Wymyślono zatem
coś takiego jak hybrydyzacja. Jeśli wymieszamy ze sobą 4 orbitale elektronowe atomu węgla, to
powstaną nam wówczas zupełnie nowe, identyczne pod względem kształtu i energii orbitale
zhybrydyzowane, które w logiczny sposób pozwalają wyjaśnić wyniki przeprowadzonych
doświadczeń. Orbitale te nazywamy sp3, ponieważ powstały z wymieszania jednego orbitalu typu s
oraz trzech orbitali typu p. Ich kształt można przyrównać do poziomej, niesymetrycznej ósemki.

Hybrydyzacja sp3 (inaczej zwana tetraedryczną) nie jest jednak jedyną, z jaką będziesz miał do
czynienia na lekcjach chemii w liceum. Może się również zdarzyć tak, że wymieszaniu ulegnie
tylko jeden orbital s i dwa orbitale p, albo wyłącznie po jednym orbitalu s i p. Mówimy wówczas
odpowiednio o hybrydyzacji sp2 oraz sp.

Hybrydyzacja sp2 – spotkać się z nią można w przypadku atomów, gdzie na powłoce walencyjnej
znajdują się tylko 3 elektrony (13. grupa główna), albo występuje jakieś wiązanie podwójne. W
pierwszej sytuacji jeden orbital typu p pozostaje pusty i dlatego nie ulega wymieszaniu z
pozostałymi (np. atom boru w BH3), w drugiej natomiast elektron znajdujący się na
niezhybrydyzowanym orbitalu p tworzy wiązanie typu pi (np. atom siarki w SO3).

Hybrydyzacja sp – typ ten występuje w przypadku atomów posiadających tylko 2 elektrony

walencyjne (2. grupa główna), albo kiedy występuje jakieś wiązanie potrójne (ewentualnie dwa
podwójne przy jednym atomie). W pierwszej sytuacji aż dwa orbitale typu p pozostają puste i nie
ulegają hybrydyzacji (np. atom berylu w BeH2), w drugiej natomiast 2 elektrony znajdujące się na
niezhybrydyzowanych orbitalach p tworzą 2 wiązania typu pi (np. atomy węgla w acetylenie C2H2)