eta

ariketak
L ,-J

L..,
(g ~ o m@w
eta ariketak IT
Sarrera
Norentzat da Iiburu hau?
Gramasika eraarikerak lliburua bi eratako ikaslee ntzar da egokia:
• Euskal hezkunrza sistemakc B edo D ereduko DBHko 3. mailatik gorako ikasleenrzat.
• HABEren program azioko 6. urratse an edo hortik gorakoren batean dauden euskaltegie teko
ikasleentzat.

Nola erabili liburua?

Bi modurara erab il daiteke liburu hau:
• Euskaltegiko edo ikastetxe ko eskola emankizunen ardura duen irakas learen gidaritzapean.
• Nork bere kasa edc baka rka. inolako irakasleren laguntzarik gabe.

Nolakoa da liburua ?
Esku artean duzun hau bi Iiburukiz osatutako lan zabalago baten lehen atala da. euskararen grame tika
era didaktikca n eta praktikoan aurkeztu nahi duena. Horrexegatik ezarri zaio. hain men. due n tirulua:
Gramatika eraArikerak I.
Lehen Iiburuki hau 80 fitxaz osanna dago. Fitxa bakoitzean gramarike eduki jakin bat azaitze n da. hala
nola "Adizki trinkoak". ~ Alegiazko baldintza". "Mugagabee" edo "Bizidunen deklinabidea". Aza lpen
gehienek elkarrizketa bar dute abiapunru. komunikazio egoera errealak irudikatzen dituzten irudieran
oina rrirutakoak. Gaia ren azalpena gehienetan orrialde bakar batean emate n bada ere. zenbait etan bi
orrialdeko fitxa bikoitzak erabili behar izan dim.
Baina liburuaren rituluak adierazt en duen bezala. gramatika azalpene kin batera ariketak datoz. fitxa kc
eduki teorikoak era praktikoan lantzeko bidea emaren durenak. Azalpenak ezkerraldeko orrialde zurietan
azaltze n dira beti: arikerak. berriz. koloreztatuta dauden eskui naldckoetan.
Horrez gainera. bi or rialdeko 13 rest ere prestaru dira era gramatika etal oso bat osatze n duen firxa mul-
IZO baten ordoren txertatu da haietako bakoitza. Honako hauek dim. adib idez. lest batzuen aztergaiak :
"lndikatiboko orainaldte''. "Baldintza eta ondorioa", "Dererminatzaileak". "Deklina bidea". ctab.
 Ortotipografia eta sinboloak
Maiuskula
Bi eratako hizkunrza elememuak idatzi dim terra maiuskulaz Iiburu honeren:
• Era guztietako morfernak eta hizki flexiboak. Adibidez:

lzen arrunrek artikulua har dezakete ( -A -AK ): izen bereziek. ordea. ez dute mugauailerik onanzen
eta maiuskulaz idaztcn dim.
-ES : ma ila gorena adie razt en du (adi b.: Garestiena erosi =lIen). Hare n ezkerrean doan izenak
-fJ. -IK. -ETA."", -E TATlK eta -ETARIK atzizkiak hat ditzake: Everest do munduka mend; / men-
dirik / mendietan / mendietatik I mendieturik altuena.

• Hizki eratorleak. Adibidcz:

Aurrizki eta atzizki bakoitzaren bidcz esa nahi j ak in bat cmatcn die hala sortu tako izennri.

SUPER - aur rizkiak. esa tcra ko. "handia'' adierazten du (s upe rrne rkaru) eta -124 atz izkia k "uga ri-
rasuna '' (jendetza).

Vertsalita
Liburuan honako hauek ad ierazteko erabili dira vertsalita motako letrak:
• Deklinabideko kasua adierazten duen galdetzailea. Adibidez:

NOREKJ' kasuaren smgulerrekc marka -AREKJ,v de.

"etxean" hitza "'0 '" kasuan dago.

• Aditz sistemak. Adibidez:

dut SOR-"'ORK aditz sistemako adizki bat da, era diot xo e-...ORI-'c ORK sistemakca.

• Aditz laguntzailccn parti zipioa. Adibidez:

Eusk araz, lau adirz laguntza ile daude: izan, eed un, "edi n eta " eza n . Lau ha uetruik izan da
aditz nag usi gisa erabiltzen den partizipio bakarra (adib.: Nor izan do?).

• Testutik kanpo. argibide gisa ematen diren zenbait ohar (EOO. ETA El. zcze- . 0 '00 ... ). Adibidez:
Sexu bietako pertsonek osatzen duten bikotea edo multzoa adierazteko. hitz biak esan behar dira:
osaba-izebak ( ETA El ~ ) . seme -alabak ( ETA El ~ ) .

Sanuka zatekeen ( EO<> sa nuko =en )

Okerrak dira. beraz. ondokc hauek:
Gaur hly<iak19d da. ( 0"'00: urriaren 30a)
L'rw l'1 ;fak ~ rik a fl re ro .... ( Zl,;ZE.... : urtarrilaren bitjk ... )

Letra etzana
Adib ide gisa ematen den guztia letra etzanez idatzita dago. hala tesruaren barruko etemcntn lexikoak
nola azalpen parrafocu ondoren arg ibidc moduan eskat ntzen di ren esaldiak. Adibidez:

4
 Aditz oagusia aspektu markarik gabe ere ager liteke (ekar. etor: saL.) . Forma horn aditzo ma
deitzen zaio eta ahalerako. subj untiboko eta aginterako adizkiak egite ko era biltzen 00. Adibidez:
Nahi baduzue. bazkaltzen has gaitezke,
Alarma s istema jam dute. lapurrik sar e: dadb,.

Letra lodia
Prozedura hau erabili 00 testuan nahiz adibideetan garrantzia duen edozein elementu nabarmenrzeko.
Adibidez:

Adizki trinkoak (1I0go. : 00:... ) aspe ktuaren aldenk puntu ka ri ak direla esaten 00. gehienetan
ekintza une j akin batean genatze n an dela adicrazt en bairute:
Paperontz ia beteta dago , (u ne honetan)

Tituluetako ortotipografia
Tituluetan murriztu egin da letra etzanaren erabilera. Letra erzanaren ordez letra lodia crabili da. Adibidez:

Hiru eta lau zenbakiak

Aditz laguntzaileak: izan , *ed un ...

Sinboloak
• Si hitzen artean {marra okerra) sinboloa erabili da bi hitzak balio berekoak direla adierazteko. Etxe
honexeum/honetantxe j aio :ell esa ldian. n on exemn eta honetantxe balic berekoak di ra.

• Parentesien zeinuak U aditzera ematen du bere artean dagoen hitza . hitz zatia edc hitz multzoa eza -
batu egin daitekeela. Adibidez: Homarrak host guCri (ago) dim . Donostian joia (i:tm) balk: segUI1I
ask; Errealarenjarraitzailea (i:ollgo) titzateke.

• Azalpen orrietan ~ sinboloaren ondo ren dato zen zen bakie k eta letre k gai jakin bati buruzko infer-
mazic gehi ago non aurki daitekeen adieraz ten d ute. • 67C adierazpenak . esaterako. iuformazioa 67.
Ilt xan , C atalea n dago ela adie razten duo
• - sinboloak bi solaskideren aneko elka rrizketa adierazten duo

Zer mOOIl:. Josu? - N; ederto. eta zu. Alle?

• Ariketa orrietan sinboloak adierazten du ariketa bakcitza nola egin behar den erakusten duen adi-
bide praktikoa deja. Adibidez :

Idatzi galdera bakoltzean ezabatu den galdetza ile a.

)0- Y!?~'W I dira loreak? - Amarentzat.

etxea da hau? - Alk atearena.
I da pieza ha u? - Plasrikozkoa.
3 doaz horiek guztia k? - Lanera .
, za ude? - Aspertuta.

5
 Aurkibidea
Hitz motak eta perpa usaren egitura
1 Hitz motak: izena. aditza. izeno rdain a 8 or.
2 Hizk iak: jo kaLA RI. zelaiA, JonEKlN. naizENEAN 10 or.
3 Talde sin taktikcak. Izen siragmaren eta aditz stnregmaren osagaiak 12 or.
4 Perpausen egitura : subjektua, objektu zuzena... 14 or.
I. testa. Hitz mctak era perpausaren egit ura 16 or.
Ad itza
5 Aditz iragangaitzak eta aditz iragankorrak (bikc itza) 18 or.
6 Adizki rrinkoak: deter, dago. d auka, daki (biko itza) 22 or.
7 Adizki perifrastikoak : etortzen d a. saldu du (bikoitza ) 26 or.
8 Aditz laguntaaileak: izan . - ed un, " edin eta - eza n 30 or.
9 Izan era " ed un laguntzaileak. Orainaldia 32 or.
10 Bot e d ulb ot a d io; ek a rri na ule ka r r i dit 36 or.
2. resra.Ad lrz morak et a l ~'" eta EDLI:\ lagu nrzailea k 38 or.
1I lndikariboko orainaldiko aditzaldiak. Sarrera 40 or.
12 Ora inaldi puntukaria: doa , da tor, dago, da uka 42 or. .
13 Ora inaldi burutugabea: esertzen na iz, jaten dut 44 or.
14 Orainaldi burutua: esert nai l, jan d u t 46 or.
15 Ge roaldia : ese riko nail, jango dut 48 or.
3. testa. Indikatiboko orainaldia 50 or.
16 lndikatibckc iraganekc aditzaldiak. Sarrera 52 or.
17 Izan eta "ed un laguntzaileak. lragana 54 or.
18 lragan puntukaria : zebile n, ztbca n. zeukan 56 or.
19 lragan burutugabea: eser rzen ze n. jaren zu en 58 or.
20 lragan burutua : eser i zen, jan zuen 60 or.
21 lraganeko geroaldia: irtengo zen. urztko zuen 62 or.
4. tes ta. Indikat ibok o ira gana 64 or.
22 Baldintza eta ond orioa . Sarrera 66 or.
23 Ez-alegiazkc baldi ntza: sala tzen bada, lortuko du 68 or.
24 Aleg iazko baldintza: salaru kn bal itz, lortuko lu ke (bikoirza) . .. 70 or.
25 Aleg iazko baldintza eta ondo rtoa: aditz taulak (bikoitza ) ........ ... .. 74 or.
26 Baldintza irreala : saiat u (iza n) balitz, lor tu ko zuen (bikoitza} .. 78 or.
27 -t U2 gerc, -tu ezfk eta -rzekotan 82 or.
5. testa. Baldintza eta ondorioa .. 84 or.
Izena
28 Izena: arruntazberezia: bizidunalbizigabea (bikoitza) 86 or.
29 Txa lupa eta ura: izen zenbakarriak eta zenbakaitzak 90 or.
30 lzen eratorriak ( I). Aurrizkiak: anti-. pou- , des-,. . .. 92 or.
31 Izen eratorriak (2). Atziz kiak: -a r i, -tzail e, -ganu.. ; .. 94 or.
31 Izen erato rriak (3). Atzizkiak: -ket a, -gintza... .. 96 or.
33 Izen eratorriak (4). Atziz kiak: -te gt, -men, -ta sun. c. 98 or.
34 Izen elkanuak....... . 100 or.
6. testa. Izen a . 102 or
Det erminat z ai lea
35 -A anikulu zehaztua eta bat zenbatzailea (bikcitza) 104 or.
36 Erakusleak : hau. hori eta hura (bikoirza) 108 or.
37 Erakusle indarruak : hau xe. hortxe eta huraxe 112 or.
38 Zenbakiak : bat, bl. hiru. lau [bikoitza] 114 or.
39 Zenbakien deklinabidea (bikoitza) 11 8 or.
7. testa . Deter-mina tzalle a ( I) 122 or.
40 Zenbakiak eguneroko bizitzan . Ehunekoak. zatikiak {bikei tza) 124 or.

6
41 Leb en, bigarren. htrugarren , taugarren 128 or.
42 Zenbaki erromatarrak eta datak 130 or.
4) O rdua 132 or.
44 Kilo ba t azu kre, kub:a bat esne. bi urre ed o 134 or.
45 Zenbatzaile zebezrugabeak ( I): bainbat , as ko 136 or.
46 Zenbatzaile zebazrugabeak (2): ha inb at, as ko (bikci tza) 138 or.
47 Zenbatzaile orokorrak: d en (a). guz ti eta ere 142 or.
8. testa. Determi natzai lea (2) 144 or.
Izenorda ina
48 Pertsona izenordainak: nl, zu, gu eta zuek (bikc itza) 146 or.
49 Galdetzaileak: nor, zerozein, ze nba t ISO or.
50 Zehaztugabeak ( I): norbalt, edcnor, no r nahi (bikc itza) 152 or.
51 Zehazrugabeak (2): inor, ezer, inon , inola 156 or.
52 Elka r eta bata besrea .. 158 or.
53 Bere burua , neu re bu r ua , etab 160 or.
9. testa. Ize no rda ina . 162 or.
lzenondoa eta aditzo ndoa
54 lzenondoa . 164 or.
55 lzenondo bakunak, eratorriek eta etka nuak 166 or.
56 8 er(a) . 168 or.
57 Beste 170 or.
58 Aditzondoa 172 or.
59 Aditzondca: sailkapen semantikoa 174 or.
60 Graduatzaileak ( I): be tere. nahiko. 0 50 176 or.
61 Graduatzaileak (2): iuzeagoa, tuzeena. luzeegia 178 or.
to. resra.Jzencndoa eta a d itzond oa 180 or.
Deklinabidea
62 Deklinabidea. Sarrera (bikcirzaj 182 or.
63 Leku-denborazko kasuak 186 or.
64 Muga gabea (biko itza) 188 or.
65 Izen arrunten deklinabidea. Bizigabeak 192 or.
66 Bizidunen deklinabidea (biko ltza) 194 or.
67 Izen berezien deklina bidea .......... 198 or.
68 NOR, NORK. NORl eta partitiboa (bikoitza) 200 or.
I t. tes ta. Oekli na b idea (1) . . 204 or.
69 NOREN ere NONGO kasuak I (bikoitza) 206 or.
70 NOREN e ta NONOO kes uek Il (bikoitza) .. 210 or.
71 NON eta N0 1'OIK kasuak {bikcitza) .. 2 14 or.
n NORA. 1'ORA:-'TZ eta :-ORAI NO kasuak .. 218 or.
73 N ORE!\TZAT eta NOREKI N kasuak (bikoitza) 220 or.
74 Z EREZ kasua 224 or.
75 Z ERGATIK eta ZERTZAT kasuak {bikoitza] 226 or.
12. testa. Deklinabidea (2) 228 or.
Postposizioak
76 Postpcsizioak ( I) (bikoitta) 230 or.
Tt Postposizioak (2) 234 or.
Juntagailuak
78 Eta j untagailua [bikcitza} 236 or.
79 Juntagailu hautakariak: edo , al a. nahiz (biko itza) 240 or.
80 Juntagailu aurkariak: b ain a. baizik, bai no 244 or.
13. testa. Posrposizioak eta j u ntagailuak 246 or.
Eranskinak . 249 or.
Gai aurkibidea 255 or.
7
 1 Hitz motak: izena, aditza, izenondoa:;.;....:....- _
Nik orraina AlIla bai, baina nito
Sarre ra'...--_ --01C::' hell/en erosten dui beti: gaizki dabil; hala ere. egllllero
Arrrmdegi hall fres ko-fre skoa edukicen dute II __"",,-- irreren do ka/era here betiko
ono da~ era. gainera. merkea. him tagun ekin .

- ARM NDrlrr .,..

}
- \
\'./ '
I ' ' /..//.
;,.I
,.I.

lrudi ko elkarrizkeretan rnota desberdinerakc hitzak ageri dira:

izena determmatzailea izenondoa aditza

- Arrandegi hau ~ on -A r-c'-

da .'
~

izenordaina izena aduzcedoa editza aduzonde a izenondoa aditza juntagailua lokailua izenondoa

Askotan. hitzei morfemak eransten zaizkie. hala nola anikulu singularra (-A) edo plurala (-A K) era
deklinabide atzizkiak (-K. -EK1.¥, -KO. -EN ...). Adibide gebiago:
~

guroso - AK beti - KO Jagull - EKIN

-~ ~-

izenordaina dek. atzizkia izena ani kulu plurala aditzondoa dek. atzizkia izena dek. araizkia

Hitz rnotak
Beheragcko zerrendan euskaraz bereiz ren diren hitz more gartantzitsuenak daude. (Ad ibidea k irudiko
e lkarrizk eta bie tatik hartuta daude eta esk uin alde ko zenbaklak liburu hc netako unitatcei dagozkie.
VOltaic horiet an. arg ibide gehiago aurkituko duzu gai bakoitzari buruz.)
ditzak: da. erosten dill. izote n da. dabil . irteten da .. 5-27
Izeaak: arra ndegi. arrain. gIl IUSO. ama. ai m . kale, lagun .. 28-34
e o ' ni. =11. ber(a) .. 48·53
I D n oalt: on.fresko. merke ... 54·57
dltzoodoak" hemen. beti. ondo. bai, ga izki. egll llero .. 58-61
Jun. i1uako eta. bai na .. 78·80
Duak: gainera, kala ere .. (bigarren liburukia)
Det rmiDatzl~: halt. hint .. 35-47

C Hitza k perpausetan
Euskara z, askota n. hitzak kategcriaz aldatzen d ira perpa usetan testuinguraren arabe ra.
Jaka dotoreajantzi du:u. == Dotorej amzita e/OTT; zara. izenondoa ee ad itzondoa
Taberna hau /asaia da. ::::) Jendea lasai egolen da tabem a hanetan. izenondoa ee aditzondoa
Salda beroe hortuko nuke. ::::) Beroa e: zau gustatzen . izenondoa ee izena
Argiak piztu dituzte. ::::) Kolore argiak gustatzen za izkit. izena ee izenond oa
Nekanaa he/du nai: axera. ::::) Fnua he/dua gus tatzen zait niri. aditza ::::) izenon doa
Nire uste apalean. .\like/ gaixorik: dago. ::::) Uste dill gaixorik: nagoela. izena ee a d itza

8
 Ariketak
n Hitz motak (A-B)
Zer hltz mota da elkar ri zketan azpimarratuta dagoen hltz bakoitza ?
Sira : Pelikula P2li1i izan da. ezta? Z!.!.ri ere gusraru zaizu?
J osu : Bueno, nire ustez. luzeegia.di era. ~ mcrn ennnan.
as pergarria. ~k uste dUI pelikula hID.!. bain c mil a aldiz
~ ak ikusi ditugula azkenaldi honetan . Gainera.
ez al da gehiegi bosr Qs.k.ar ernatea? Niri ez zait iruditu
hain .lmd2 eg inda dag oenik .
Sira : Ba. nik ez dakit ond o i1l..il ~ eginda dagoen. ha..ina Anek
~ Josuk ikusi zuteD. eta baiei ere izugarri gustatu zitzaien.
~ pelikula = hobe{ak)
=
~ polite = 'D< Oskar
=
, <la
zu(ri)
= 9 ondc
=
= III ala
=
J zenbait =
, aspergarri( a) = 11gaizki =
, ni(k ) = u baina =
1.1 ela =
• ha" = " ik usr zuten
=
n Hitz motak (A-B)

~
Irakurri irudlko esaldiak eta sallkatu hitzak.
Nik bihar bacar
Zl~
l2i mlllil alru horiek kafea ala tea?
garrantsitsua daukat tnstinauan eta Xobierren lagunak
berandu nelauko 110;= eoera. dim .

Begira mmil

n Hitzak perpausetan (C)

Zer da azpi marr atutako bltze : izena, izenondoa, aditzond oa ala adi tza?
~ .1krri txarrak dakartzat zuentzat. == ~ . i :t. la

Gaur jaka 1Kr.d..i estreinaruko dut. =

.2 .G2iz osoan ez dute ezer egin. =
_, 0 50 iQ.iz da oraindik erxera joateko. ==
Nire hW guztian ez dUI halakorik ikusi ! ::::)
5 Non llW zara zu? =
9
 2 Hizkiak: jokalari, zelaia, Jonekin, naizenean...
Sarrera IArraunlariek armunak lepoan da ramatzaie I

i arrallll I - ~LA =RJ T' ~£ c.K " arl'wm :-'AK D·A -O-;;;;;;;-'TZA·TE
! I ...........
~I ,1

tcxcma hizkiak lexema hizkia lexema hizkiak hizkiak lexema hizkia k

Kokapenaren arabera. hizkiak bi motatakoak izan ohi dira:

. hitzari aurret ik eransten zaizkionak: adibidez. DESegin, ANT/gorpm:: .
-. hitzari arzetik eransten zaizkionak; adibidez, AneRJ, dirELAKO. a:aIPEN .

Funtzioaren arabera. bi hizki mora bereizten dira :

• Flexiboa k edo gra ma tika la k; adibidez, IIImilA, ka/eRA, lIui:£L4. dato: £NEZ...
• Erator lea k edo lexikalak ere deituak: adibidcz. orraunLARI. HIPERm erka/ll. a"r"inDEGI...

Hizki flexiboak edo morfemak

Hizki flexiboak edo gramatikalak nozlo gramatikalak eta funtzio sintakrikoak adierazteko erabihzen
dira. Gehienetan. m orfema izena ematen zaie . Ni-K e: daki- T esaldian. esat e baterak o. +K
morfemak subiekruaren funtzioa ni izenordain ak betetzen duela adierazten duo eta aditzak daraman
- T morfemak. aldiz. subjektua singularre ko lehen pertsona dela (nik).
Aditzei dagozkienak aide batera utzita. ondorengoak dira morfema mora garrantzitsuenak.

1J ;[i! ~ 6 ..
~ -A , -AK eta -OK . 35
Lil lW ~ -K. -I. -N. -KO. -£KIN. -RA .. . . 62-75
-eN. -eNEA N. -eLA. -eLAKO ... • bigarren liburukia

Artikulua eta dekllnabtd e kas uen marka hitzaren bukaeran bate besrearen atzean jartzen dira
deklinabide a tzizkia k eratuz. Art ikulua eta kasu marka bat eginik eta unitate trinkoak osatuz agertzen
direnez. batzuetan ez da erraza bata besterik bereiztea • 62 . Adibide z:
lexema _ _ Iepo - ~ deklinabide atzizkia = -A (art iku lu singularra) + -N (kasu marka)
~-
lexcma ----J arraunlari _~ deklinabide atzizkia = -AK (artikulu plurala) + -K (kasu marka)
~- ~

Hizki eratorleak
Hizki erat orleak edo lexikalak a u r r izki ak izan daitezke (DES·, ANTk. ) edo a tzlz k ia k (-7ZA IL£ .
-KOR. -KETA. -TASUN. ..) eta eITO bati era msiz hitz erat c rriak so rtzeko erabiltzen dira . Adibidcz:
hi! ~ hi/TZAILE hilKOR hilKETA ...
egin ~ D£Segin eginKIZUN egiLE egiTURA...

• 30-33 lzen erarornak . 40E Banatzaileak: ban.. bina... . 55 Izenondo erarorriak . 58 aditzondo erarorriak

10
 Ariketak
. . Morfemak eta hizki eratorleak (A-C)
Esan zer den ondorengo hitzen csaqet bakoitza: lexema, hizki eratorlea edo deklfnablde atzizkia.

• ga rbltzatlearekln J a uto kritikarik

garbi (IU): ~ /f.ulna , auto- : :::;0
-tzaile: ~ " f ; A i. l' rtl t t1 rj ~ Q l ! !l. ; i;}'a J _ kritika : :::;0
-arekin: ~ deJ. .at; i; J,.ia~-f - -.E I\. f.'V -rik: =
• mendie ra ra
, g uga tik
mendi: = texema gu:
=
-erara: = de/... QI:J;l.ia (. -fA: + -RAJ,. -gatik: =
edertasu naz s j c kalarlet
eder:
= joka(tu): =
-tasun :
= -lari:
=
-az = -e r:
=
, gurasoek • etxea n
guraso: = etxe: =
-ek: = -an:
=
n Morfemak eta hizki eratorleak (A-C)
Esan zer den esaldi bakoitzean nabarmendutako8, laukiko lermlnoak erablliz.
-~
artikulu singularro • menderagailua • lexema • deklinabide atzizkia • hizki eratorlea • aditz ma rfcma

• Horiek a maren betaurrekoak dim. -= AMA-rcn tex ema

,
I Estefan iar i ondo iruditu zaio esan duz una
= Estefania-R/
Badator irakaslea!
= irakas-LE-a

,
J Zc r daukazu ahoan ?
= abo-a-n

, Gaiturrera heltzen garcnea n ja ngo dugu ogitartekoa.

= gara-eN EA N
Erabat desberdinak gara m eta nire anaia .
= DES-bcrdinak
•O raiu mintza mena lantze kc ariketa bat cg ingo dugu.
= M/NTZA- mcna
7 Sudurzuloeta tik odo la dariola dator zure umea.
= sudurLulo-E TA T/ K

,•Ez dakit non da uden zure lagunak.

Ez dugu ino lako asmorik berandu arte geratzeko.
=
=
daude-N
du-GU

ID Hizki eratorleak edo lexikalak (C)

Sailka itzazu ondorengo lauklan dauden hitz eratorriak.
all tigorpllt:a • entrenatzailea • desegin • entzumena ezizena > ezkontza • garbitasuna
hipertentsioa • hizkuntza • berridatzi • desagertu • instalazioa • jaurtiketa • sendagilea • zikinkeria

Aurrizkia dulen hitz eratorriak Atzizkia dulen hitz eratorriak

all tif;orpur:a elltrenat:ailetl

11
d

3 Sintagmak bet
d ~ Jrgaladterrun duz, e
KO Sarrera
Sarrera

Sintagmak fun
Stntagmak
EE
Dunrzio
OgOgarT zuzena.
osagarri
gnrakikoren bar
rzic sintaktikoren
Zuzena,.. )betetzen
betetzen dduten
gutza,
bat (subj
uten bitz
hitz eta
ektua.
bizko
eta hizki
egea
I Man
BSA d
semI!
ba EE Ge
doen
Son dago ------ Herenegun
Herenegun postal
err aiogortaLandes
=lIre ~ri
nagusia? A "izera, e
LOI ~
bat bidali
postal hall

Ta
bidai
i

bonbimazinak dra,
kcnbinazioak dira. -------- ~
Pernauzzk, asmuan
Perpausek. mabiezkutuan,
agerian nahiz bu taldc
ezkuruan. hi alde sintaktiko
gntakiiko
mouz) dituzte: Jen
nagusi dituzte: sintagma (IS
izen sintagma (IS)) era
zio ad
adit eInTOGnn
irz sintagma
(AS), Lehenak
(AS). Lehenak subjekru
eubizkou (untzianfuntzioa beizizen du perpausean,
betetzen du pgTnOuSgOn,
eio bigarrenak
eta bigarrcnak predikatu
prcdika tu fuu Duro,
tzioa.
DUTE seme
Gure lIa~!'
ESUS DOSU \ 'iCl h!~fare"lX
JrzOiOiGtTZ GOZO,
daf:O.
zen sintagrna
izen gintza ((IS IS) ditz sintagrna
aditz entaJAS) ( AS )

EE Izen gintanrmaren gogaiak

Izen sintagmaren osagaiak
DSen sintagmaren
Izen gintagrnaren osagai
ogai maguzia
nagusia (zena urz doa,
izen a [iz.j da. Haren mmguruan zenbait
Haren inguruan zenba elementu
glernentu ager
agen daitezke:
daurzzke? ;'\OR.E~OREN
SO -,o
eta KORTO eiotagmnak,
vco sintagma zsnondono (izond.)
k. izenondoa zon gia determinatzailea
eta dete r mi natzailea dd, AGitidez
tder.j. Adibidez:
iL izond, det.

Gur ~
perte
seme
,pegi.dd)
lIagus; - D
' -
A

KOREN
NO RE~ SO KOKO
eta eintagnnek eta
' O'\GO stntagmek eio izenondoek
Iggnondoek DuntzIo
funtzio berbera
berbera betztzen dute: izenaren
betetzen dute: (zenaren esenabla
eeonakio osatu
osotu eta
gia
Zeboztu egiten
zehaztu egien dute.
dute,
~IRRIZ
~ jesraren eskuinean
izenaren eskuinean age
gertzen den hitz
rtzen den Hiz soila
gaia Garen da (adib.:
izatcn da (adib: mazte
/logl/si. jard SZ)
handi... 54 ). )0-

DRE aldiz.
aldiz, (eraren ezkerretara
izenaren ezkerre ager ohi
tara agertu aki dira
dira (adib.:
adb: airm'EN
aiarerrea
etsea:
GtzbaiEO arbolak, Beren
Bd,aiKO arbola). Gnrzina bortuan
Beren funtzica barrurik, lzc
kont uan harturik. jzgniagunak dra EEA
ntag u nak dira )0- 69A .

AGZ SntSOrnaren OgOgeak

Aditz sintagmaren osagaiak
AGZ sintagmaren
Aditz SinTgToOTSn osagai
OSO nagusia
pagua aditza (ad.)
uu da.do, Inguruan
Jnguruan elementu
germen zgbiaro agen daitezke
gehiago ager dartzzkdn: "OR
OR izen
zen
eintagmmao (IS
sintagma UIS OE, KORI izen
'OR). :\"ORI Hen sinlagma
intza (IS(IS 'OEeriitzondna adond eio postposizio
ORl ). aditzondoa (adond.)et3 postposizio slnragmak
sintagmak (Posp
(Pngn S).
Sk
IS 'ORK. adond. IS ,"OR ad. IS '"ORl Posp S
I DIK semI!
Gllre giesga| herenegun
nagllsiak I i here' ;egllfI po sr ~1al Mau
pera
i I DIGU :ZO
bidali ioll I GT
wl10nari arde
Lomlreselik

Atz zintaren barruko

Aditz sintagmareu OR sintagmak
barruko :"OR sintagmak (IS
UIS OR) OsOgOrn zuzenaren
NOR) osagarri zuzenaren Duntzioa
funtzioa bizien du, gio KORI
betetzcn duoeta NORI
Sintomak (IS Ou zeban ngogorrorera, Aiitzondorek eia postposizio zintak Duntzio berbera
sintagmak (IS I'ORJ) zehar osagarriarena. Adfrzondoe k eta posrposlzto sintagme k funtzio berbera
betetzen dute: aditz
betetzen dute: aditz ekintzarcn
ekintzaren mmguruko zurkunetnntzien
inguruko zirkuns berri em
ientzlen berri eratza, bala nola,
atea. hala motz, 11011.
nola. noiz, Ou, nora.
ori, eio,
etab.
EGOITZ hitz soila
ditzoniloa hitz goia izaten
(zaten da
dardJerzu, betiger,
(adib.: herenegun, ben. gem ...EZE
)0- 58 ).

DITEZEN talde alde sintaktikoa

giutakikoa da.
da, eta
eno ATIK EA, aNedo
-TIK. -RA. antzeko deklinabide
-Yedc antzeko deklinabide arzizkiren
azteken ba bat
hartzen du bere untzia betetzeko adik: LardzreTN jealeterrk. PEOR,
harrzen du here fumzioa betetzeko (adib.: LondreseTlK. IngalaterraN .. )0- 628 ).

Zen
Izen girntanrma motek: IS
sintagma motak: IZ MOR,
NO R. IE MOEK eta
IS NORK SS IS
IZ NOR
MOD)I
Bernauzeko aditz
Perpauseko aditz motaren arabera, izen
motaren arabera. (zen simagma
intza subjektua
guiza era era bitakoa man daiteke:
bitakca izan darrek: IS
IS 'Or, esaldiko
OR. esaldiko
ditza Jrogonraitza boda, edo, bestei, D ORK, aditza Iragankorra boda,
aditza Iraga ngetrza bada. edo. bestela. IS ,"ORK. aditza Iragankor ra bade.
(IES OR)
(IS Dur, Sfmf
I'OR) Gllre gitz nagllsja
dzuJigalaterrun daza, [adi
·@ Ingaknerran dago. (aditz (agongautza)
tz iragangaitza)
UIS OEK)
(IS DTS .rez
NORK) Gure ~f m e DZeruten
Ilagllsja-K herenegun Goria]
postal beu
hall bidi
biduli Zier,
zigun. aditz uagankorra
(aditz iraga nkorra)
Horrez gain.
Horrez gan, aditz
aditz sinragma
eintazrmaren barruan IS
ren barruan [S Or LoSOrOT
NOR (os zuzena) eta
agarri zuzena) go IS
IS ORU uzgbar osagarria)
>.:ORI (zehar nzogarria) ager
oge
dartezke,
daitc zke. Lehenak Or kasuaren
Lehenak NOR kasuaren marka (egiu
marka (- baritzen du
0) hartzen du eta
eio bigarrcnak
bigarrenak MOR) bozunrgna (-f).
NORI kasuarena jei
UIS ORI
(IS Gure eue
"OR) Gure semc pgturiak
nagusiak herenegun putz h(l!l-@
herenegun von'" bardi bidali
bidi Zion Gorr
: ;0 11 amonari.

UIS 'ORI)Gure
(IS ORG erie Hdgiutak berzeren
seme nagusiak herenegun pot) Deu bidali
postal half bidai Zion duo
zion qmolla-rL.
»- 5 Aditz iragangaitzak eta aditz iragankorrak

OO
12
 A riketak
. . Izen sintagma (A-D)
Azplmarratu per paus hauetan subjektuaren funtzioa betetzen duten izen sintagmak eta esen zer
motatakoak diren : IS NOR edo IS NORK.
.. lime honek oso marrazki politak egiten dim. 4 Zein eguneien izango de azterketa?
IS
.. Zure Iiburuari bos! oui falta zaizkio. 5 Non dute garajea etxe horiek?
IS
Aspalditik ezagutzen dut nik zure anaia. 6 46 urte bete diru gaur gure amak.

2 Garbitzaileak arra rsaldeko 5etan hasten dim lanean. Eskolako umeen gurasoak bileran daude.

.\ Anderrek aurpegi tristea duo 11 Tabem ariak kafe bat gutxiago atera zuen.

n Izen sintag maren osagaiak (8 -0)

Aztertu esaldl bakoitzean nabarmenduta ko izen sint agma eta idatz! t aulan eskatzen diren datu ak.

. . . . . . . . .1EIl!lI!I
Josebari ez zaizkio gustatzen egurreiko jOHQilu -A K -0 IS \OR
egurrez ko j estatlu ak.
Anderren lagu nek zinera joan
nahi dure.
2 Hegaldiko zen bait bidaiariri
maletak desagerru zaizkie .
J Zertarako balio dute tella tu
galneko a ntena luze hc riek?
of Gorka,joan esku zikin hori ek
garbitze ra!

D Aditz sintagmaren osagaiak (C)

Aztertu ondorengo esaldielan nabarmendul ako adilz sinl agmak eta idatzi beheragoko tautan
eskatzen diren dal uak.
.. Amonak lgan dero hit-una eu ru ko paga ematen digu a nai-a r re ba guznot.
Osaba Josu ga ur darcr oporretatik.
2 Pilarrek al dean darama bet! semearen argazkia .
.3 Argi bakanek ozta-ozta a r gtrzen zuren bidea ga ueko iluntasun ean .
of lrakasleak bihar ema ngo dizkie btgarren maila ko lkesle el azterketaren emairzak.
~ Neuk ere hortxe ben esan diot lehen liia kiri!

Posp S.
r!IB IS NORI IS NOR I Aditza
ieanaero anai-errebe gll:JjQj hirll"a eoroto paf(ll

,
.l

,
13
 4 Perpausaren egitura: subjektua, osagarri zuzena...
Perpausaren egitura AI/et 01=0!>ere lagunei lxisre Dna tantol" =ien kaferegioll.

Aztertu ondo rengo perpausen egitura:

subj. adla g. aditza subj . zehar osag. osag. zuz. aditza adlag.
Umea eskolatik da tot; Anek here Iagunei txiste ona kontatu zien arzo.

Perpaus batek ata l hauek izan ditzak e:

1;~ ·~ a ~ d '~ · IZ ~ a r e n
arabera. perpauseko lS NOR (1.Lllwl darar) edo IS NORK <A1J.rii konunu =iell).
~ zuzeu- aditz sintagmaren bnrruko 1$ NOR da (tx jsl e ono kontam =ien).
: perpauseko IS NORI da (bere kl ~ l!e ; koma m =ien).
~ e ~ k G i n tza
edo egoera bat adierazten duen hitza edo hitz rnultzca da (daror; kantam zien ..).
aditz ekin tzaren inguruko zirk unsta ntz iak (no iz. non ...) adie razten dituzt en perpause ko
atalak dim. Ad lrzn ndoek cz dute deklinabide atzizkirik behar (adib.: at:o. hor ... ). Deklinabide
atzizkiren bat behar dutcnak posrp c sfzto sinta gma k d ira (adib.: eskoloTlK. kafetegiAN. .. ).

Perpausaren osaga ien ordena neutroa

Ondorengoa da baiezkc adierezpen perpaus sinpleetako
elemenruen ordena neutroa 000 ez-markarua:

IS " ORK IS l"ORl IS :-:OR ADITV.

Zerbait gertatu do.
Gizon horri zerba it genatu zaio.
Anek cxisre ona kontatu men. Gi:o n horri zerbait genom
zaio SUUIIOII.
Anek here lagunei uiste 0110 kontot u zien.

2 1=(//1 adirza edo bihurtu. auke ratu. bilakatu. izendatu eta era
horre tako aditz ber eziren bat duten perpausctan prcdikat u
osa garr ia agertu ohi da. Horrela koetan. perpausaren osagaiak
bigarren egitura honen arabera antolatzen dira:

IS "'ORK IS 1\OR PRF.DlKATU OSAGARRIA "'DITZA

Etxe hau txikiegio da. Etxe hau LYikiegio do g"rel:al.
Sorginak pnmzeo igel bihurtu zuen.

Aditzondoak eta postposizio sintagmak

Furusezko bi egiturahorietan ad itzo ndoak eta pcsrposlzto sintagmak
ager daitezke. as kotan perpausaren azken rnuturrean:
Gizon harri zerbait geT/am zaio saunen.
Anek atza here lagunei tsiue 0110 kanuuu zien kufetegiun,
Etxe hautxikiegia do guretzat. Sorginak printzeo igel
~ 3C Aditz sinragrnaren osagalak ~ 58 Aditzondoa bihurtu zuen.

l 14
 Ariketak
. . Perpausaren egilu ra (A)
Aztertu ondorengo esaldiak eta idatz! taulan eskatzen diren datu ak.

Subjektua Osagarri zuzena Zehar osagarria

CD hau zure ahizpak urzi zidan . :.JJfY ohi:pul. COhau tniri}

Jende ezagun asko ikusi genuen

Donosuako jaieran.
2 Argazki guztiak gaizki egin zituen.
J Neska batekin ikusi zairut hizketan.

Laster agortuko zait paztentzta.

s Horrela ez nauzu konbentzltuko.
6 Jaka berri horrek ederki ematen dizu.
7 Gure aitari Gernikako piper berdeak
izugarri gustatzen zaizkio.

• Hainbeste kezkatzeak ez dizu batere

onik egingc .

• Zure e-mail hura ez zitzaidan heldu.

n Perpausaren egilura (A)

Esan zer den esald i bako itzean azpimar ratutakoa : subJektu8, aditza, osagarri zuzens, zehar OS8-
ga,,/8 edo adizlaguna.
Xabier here bulegoan dago gourko eginkizunak: aaertzen.
>- Go jzeko hamarretao batzarra daukat proiektu berriaren ard uradunarekin. ~ adJ;!o&!.ma
I Ondoren. nagusjari proiektu horren txosrena eman behar diot. ~
2 Gero. dator ren urtekc aur rekontuak berrikusi behar ditut jdazkariarekjn. ~
J Horren ostean. autunak sinaru behar ditut. ~

~ 12ak aldean Erromarako txartela ekarri ko d jdolc. ~

5 Azkenik , jdazkariak auoko batzarraren akta aurkezmko dit. artxibatzeko. ~

D Perpausaren osagaien ordena (B-C)

Ordenatu esaldien elementuak parentesi artean emalen den eglturaren arabera .
)0 jaten dituzte hezurrak I txakurrek (IS \ ORK + IS NOR - aditza)
. 1 ). ~ " k u r ~. ~ h , .:;urrPk. jutl'n dim : !~, _

Fel iperi oparitu dizkiot arrosak nik (IS 'ORK + IS NOR! + 1$ ~O R + adiua)

1 cia 050 arsegina nirekin Mikel beri (IS ' OR - pred. osag. - adiua -e adond . + adlag. )

.\ atzo j antzi berri a Aran tzak estreinatu zuen (I S ' ORK + adond . - IS NOR - aditza)

of zeuden lurrean den ak eserita (IS ' OR - adlag. - aditza e adond .)

5 irakurtzen dizkie ipuinak urneei I gauean I aitak (IS ' ORK + Adlag. + [S '10RI + IS NOR + aditza)

,
..
ca

..
III
41

-------------
Esan zer hitz edo hizki mola den testuan azplmarratutako bakoltza, hiru aukeretatik egokiena
seinalaluz {X}.

Nark asmatu zuen turroia?

Ez liiiQ batere ll!:i.i nork eta IlQ[l asmaru zen turroig, hlliwl teoria guztiek diote lberiako
penmrsularen Mediterraneo usasoko kcstaldean asmatu zutela. ~ e k diote Bartzelonan egin
zutela Iehen aldiz. Espainiak2 Felipe lve erregeak hm llim.i eraso egin zioD.tlIl. Banzelonako
agintariek. aruza. lehiaketa bat antolatu zuten ~ komserbatzekc elikagai l2ll1topatzeko. eta
Turrons izeneko gozogile batek irabazi omen zuen. rurroia aurkeztu eta ~. Beste batzuek. il.I.d..iz..
Valentzian kokatzen dute janari ~ honen jmQrria.

.... dago
a rgi
=:. 0
=:. 0
determinatzailea
determin atzailea
ad;t:,a
o izena
o menderagailua
udit-o ndoa

, "0"
I =:. 0 aditz a o aditzondoa o determi natzailea
rurroi -A => 0 art ikulua o rnenderagailua o aurrizkia
,
3 baina => 0 izenordai na o j untagailua o adirzondoa
ZUle- L A => 0 kasu marka o artikulua o men dera gailu a
s zenbait-ek => 0 izena o izencrdaina o izenondoa
• Espainia-KO
honi
=> 0
=> 0
k asu marka
aditza
o anikulua
o determinatzailea
C
~
au rrizkia
lokailua

,• . mu
egin zi o- N [. -\' ~ => 0 kasu marks
=> 0 aditzondoa
o determinatzailea
C izenondoa o
~ menderagailua
izen laguna
10 bat => 0 izenondoa o juntagailua I:J determinatzailea
I 1 ge ro => 0 izenordaina I:J aditzondoa C determinatzailea
=> 0 lokailua o izenlaguna o
" ald iz
IJ kekatzen dute => 0 aditzondoa o aditza o
izena
izena
14 gozo => 0 adirzondoa o izena o izenondoa
15 jarorrt-a => 0 ad itza r::J izencndoa o ize na

Esan zer den ondorengo hilzen osaga! bakoitza.

MORFEMAK EOO
LEXEMAK ETA HIZKI LEXIKALAK
HIZKI FLEXIBOAK

Aurrizkla Erroa Atzlzkia Artikulua Kasu marka

>- niper-merketu-u-n kiper- merkatu -.-I -,

>- nei-ts«-o -A -0

esku-z
, egu -tegi-a-rekin
3 guraso-ak
, des -berdin-tasun-a
s Donostia-ko

• bertso-lari -a-ri

16
 1 . testa
ri et
Ondorengo prentsa t it ularretan adieraz i perpauseko zer atel den azpima rratutako zati bakoitza.
Erabili ondorengo izenak: 5ubjektu8 (IS NOR/ IS NORK), osagarri zuzena (IS NOR), zehar osagarria
(/S NORI), predikatu oS8g8rrla, izenfaguna eta adizlaguna.
~ Uraren pclirika salatu dute Jpar Ellskal HerrikQ Berdeek. ~ \ . jf.l?J~A! ,i!. ,H~ \ ~? R; E
Hamar mjljoj bjdajad espero ditu Metroak Ezkerraldean datorren urterako. =>
2 lkerketa baten arabera. Donosna da Euskal Herriko hjribururik i ares1jena. =>
~ lruiieko udalak aldatu egin behar izan duo ezkenean. errorulaziQ elebakaua. =>
.. Ertzajmzak sei lagun arxiloru ditu Bilbao drogarekin traflkatzeagarik. =>
~ IsraelgQ annadak erasoa areagotu du Palestinan, =>
6 Omenaldi beroa egin dime bere herrian Da\;d Etxebarria IXjrrindulariarj. =>
Framzjako eskujoa batera aurkeztuko da datozen heureskurde orokorretan. =>
8 Liburuak kalera irten dim berriro Liburuaren Nazioaneko E2unean. ~
9 Venezuela: hilaren llko istiluctan estarubatuar bat fianko limtzajle aritu zen. ~
11 Nafarroako liburuzain ia guzriek egin zuten grebe Ijbunllet:!j publjkoeo
egcera salatzeko. ~

'I. ariKeta
Ordenatu esald ien elementuak parentes i artean ematen den egitura ren arabera .
.. ugarirukc dim hodeiak arratsalde panean
!it .!- U.K.u.':.' At A'i! ,OJ n.',t r /d.~ .PlI1 _~ '. (IS '2R + ad. ... Posp S)
abiatukc da gaur bigarren turista espaziala izarretara
(IS ' Oll. + adood. ... ad. + Posp 5)
.2 kateratuko du zenbait artista espainiarrekin Sringek / disko bat
(I S hO ltK + IS 'Ok + ad. + Posp S)
J sail ofiz ialean / emango ditu 25 film / Cannesko zinemaldiak
(IS 'ORK + IS SOR + ad. + Posp 5)
4 homit uko dituztc hiru urte ren buruan / hondaki ndegiek / 40.000 etxe / argi indarre z
(IS ~ORJ(.'" IS NOlI. + adlag. + ad. + Posp 5)

5 arike
Idatzi esaldiak ondorengo elementuak era neutroan ordenatuz.
.. da / atsegina / Arantza / oso
-4 ,""-,-;,,.O\(J "ig·(~1.t .fI, ..~.1t!
gusratzen zaio / Alfontsori / futbcla

.2 dute bista zorrotza arranoek

:\ ikasleei ipini die azterketa zaila irakasleak

4 eguerdiko bihurtu zuen ur izctza beroak

!> izan du larria Davidek istripu

6 bere eskaru dio zaharre nak alaba amari aholkua

17
 5 Aditz iragangaitzak eta aditz iragankorrak
b a ss pa per pr pe
NA
E
ped
rru ur uu
ped
urr uuu ur

SE Aditz iragangaitzak
AA edo <DA> motako Sditzak
aditzk :.- ~ .
duma eia biot Gut
Guk bihar gzierteta Zaila
bihar ozterketa zaita
Etormorta ZientzietatoGbtditgtedn edukiko
ed" duzen,. Horregatik.
kiko dug" Gorregatk, Arrutza
Arancak
OOt Sud, Gaur runtz Der apumeak
here apunteebarri diru eta
ekarri ditu eia ondo
gurea
Oiz gie etorri da, Elbarrerio (barrie Hlertteu ez dimdan
uterrzen ez ditudan goi
zai batzuk
borz
ESTOU GOIE, grgildubo
u:alduko dizki
di:/(it.

o
Judaren
hau da.
n
ezkerraldeko jestu
lrudiaren ezkerraldeko
ddra:
ira: bau ez d ute
resru zatian
esage
zatian mabarrnendutako
rrl zuzenik onartzen .
nditzak (egon.
nabarmendutako aditzak
Era
Legor, etorri
bonetako aditzek hi
gia gruztatu]
eta" ; eta
da, ez dute nsngorri zuzenik onartzen, Er hontako aditzek b egaugarri nagusi
ezaugarri
(orangairzak
gusto/u) iragangaitzak
pagudituzte
d ituzte:

E •e lokartzen direnean,
Jokatzen dtr enean. on aditz
izan ad guntzaileaa eskatzen
itz laguntzaile dute, Adib
eskatzen dute. Adibidez
idez:
etorri dd
etorrt do EIuOTGTZeI zuig
gU$la/:en ZOENll ego? diri
ego" diru

e• Dorokizn eubiekiuak 'On

Dagoki en subjektuak basaren
OR kasua ren marka (zeramarka:
ma rka ("zero" marka: .«dU hartzen du
9) hartzen du bet, Adibidez
beti. Adibidez:
GutmatriSide,
GII-O matrikulatuta gaude. Dur Aranl:a-0
GOUT drea) nire piz euera
eter etorri
gorri do.
da,
Pu
Bi arrazoi
arrazoi boriengatk, era horretako
horiengatik . era horretako aditzak OS edo
aditzak 'OR edo <
DADA> motakoak direla
rnotakoak di esaten da.
rela esaten da, Hona
Hona hernen
hemen
beste zenbair:
beste zenbai agertu.
der, erori.
erum, eseri.
ereti, (Ki, Gudu, isildu,
ibi/i. irudltu, Hid, i,
jaiki, Mul
j ausi, jos, bortanEGOIT,
j oan. kostat PODER
u. kanturutu, mmcatu
EN
AGOITZ iragankorra
Aditz rSnankOrrakk edo
edo DU motako aditzak
<DU> rnotako aditzak
Judaren zekuunnaldzko zeto
lrudiaren eskuinaldeko resru zatan
zatian mabarrnendutako aditzak (eduki.
nabannendutako adirzak (edu, ekarri.
abari, ulenu
ulertu era
gio a:a/du)
glu UGO iragan -
O borrak dra: bau
korrak dira: hau da,
da. osogarri
csaga rrt zuzena
zuze na oonartzen
narrze n ddute, Adrz horiek
ute . Aditz borik bi
b ezaugarri
egauzarr nagusi
pague? dituzte:
dituzte
•e Jakotzen direnean, “edun
Jckatzen direncan. aditz Iaguntzailea
"edun aditz jaguntzailea eskatzen dute.
ditz, Adibidez
Adibidez :
edikto dllg
edukika EOll lertzen? ez ditudan
ulenzen e: ditudan Zenbedi
: ellbai l goi gzalduko dizi
azaiduka dizj(i/
e• Adizki
Adizkiak
ak permauzzko
perpauseko b atalekin gutxienez
bi atalekin zutzienez (zango du kornunztadura:
izan go du bormunztadura: eubizktuarekin gia osagarri
subjektuarekin eta osagarri
zuzenarekin, Subizkituak OSK basuarzn marka GEU hartuko du zia nengorri zuzenak, berriz.
zuzenarekin. Subjektuak "';ORK kasuaren marka (.K) hartuko du eta osagarri zuzenak. bertz, KOR
I'OR
bosuarena (edu, Adibidez
kasuarena (· 0 ), Adibidez:
Gek Giben aaerkem
Gu-K bihar gierkete Zaila ediutito dugu.
:aila-O edukiko duz,
Pu arrazoi horienak,
Si arrazoi era hcrr
horiengatik. era borrztako aditzak pOE-KORK
etako aditzak edo <DU>
NOR--':ORKedo DU motakoak direia esaten
motakoak direla zeaten da.
da, Hona
Hona
K hernen batzukgiterezi,
hemen batzuk: gutan, asmalU,
adierazi. antolatu. guar, bilatu.
bilan, bow.
bota, ekani.
ehor, ermua, eri eson,
e l'tll11{lI1. erost. eru, eskaini,
erkatuerkatu, biori
eskatu. idaui.
GotRI, jira, lort,
irakurrijakicjaso. Or, ardaindu.
/01'111, onarru, Orria, ospam.
ODT, DEUTSO, GO, DIODOEN,
pentsatu. saldu. GEEU, iuetei
proposatu. segnv. Hilerri
sinetsi, ulertu..

Aditz
Aditz bai
bat Iragangaitza ala (razankorra
iraga ngaitza ala den akitzeko
ira gan kor ra den modu nrakiiko
jekitekc modu praktiko bai nndorznzo
bat ondo galdera
rengo ga egitea da:
ldera egitea do:

Bidian
Subjektua ....ZERede
ZER + aditza ?
dutaZERgorik
Aranca ZER etorri da?
dot ZER ekarriar
zaZEReh
Arantzak: du?

Galderak
Ga erantzunik edc
ldera k erantzunik edo zentzuri
zentzurikk cz
ez badu, aditza
badu. adi jagongo
tza iraganga du aitzitik.
itza da: atzuk, era
erantzuna
ntzuna badu, mmagankorra:
bad u. tragankc rra:
drzurtza
Aront:a ZER etorri da?
ZER etorri dai ea
~ ZZ (Ez
?11 (Ez du
du zentzurik
zertzuk era
eta egn
ezin do
da grantzrn:
erantzun: etorr da iraga
"etcrri da" Irogangnitza da
ngai tta da.)
dna
Arantzak ZE ebarri du?
Z£R ekarri di ee= bere
berze apunteak
apunteak ekarri
ekar ditu
diru ("
(rEkarri
Ekarri diru jragankorra
ditu" iragan do
ko rra da.)

18
 Ariketak

n <DA> motako eta <DU> rnotako aditzak (A-B)

Azplmarratu aukera zuzenak.

.. L /It: .l.orontziak apaleri k lurrera erori dla 'du.

I PostarialPostariak gut unak ekarri du/ditu.
1 Haize bolada gogorrak/gogorrek hainbat etxetakc antenak bore dute/dituzte.
3 Umea/Umeak asko haz i da/du.
.. Turista talde handi baubatek sartu da/du museoa bisitatzera.
:; ZulZuk zer ordutan jaikitzen =Ora/dIL-U?
6 Gu re ama/amak 050 ondo mintzatze n da/du frantsesez.
.. Eta Edume Edurnek: zer pentsatzen dardu gai horretaz?
8 lkasle horn as ko kostarzen zaio-dia irakaslearen aza lpenak ulertzea/ulertzeak:
lJ Nire ustez idazle horilhorrek ez da/du merezi eman dioten saria.
IQ Jende gu=rjaJgu=tiak daki katuak/katuek arraina jaten dutela.
11 Gure ume txikianxikiak: elgorna duela uste dut. gorputz osoan pikor gorriaklgorn"ek agertu
zaiikio .diote eta.
11 Amona/Amanak lehengo moduan segitzen denez/duene: gero . medikua medikuak: pastilla k hartzen
jarraitzekc esan dio.

n <DA> motako eta <DU> rnotako aditzak (A-B)

Azpimarratu esaldl bakoltzeko subjektu egokia eta idatzi laguntzallea. Erabili DA eta DU salleko
cralnaldlkc adizkiak (naiz, zara, da...; ain, dUut, ouzu, nauzu.•.).
>- Irenat'Trenak: genokian gelditu _4E...
I Bakauza Bakoitzak bere aul kian eseri
2 ZU'ZlIk noiz hartuk o oporrak?
J M ikefl Mikelek 10 euroko bile te bat aurk itu
.\ Della klDe llek betera jaiki beren cserlekucta tik.
:; AnefAnek ederki ruintzatzen ..... italieraz.
6 S i eskatacaiteataeskatatzatteek harkaitzetik behera j ausi
7 Tekniko bottbatek konpondu ..., relebista.
8 Jonllonek zara ma edu kiontzira bota
9 Z urc gutunukigutunek ez heldu.
10 Nor/Nark galdu bere kameta?
11 Nuria.rNllriak asko arga ldu
12 Umc hall hanek cz se kula ere isiltzen.

D <DA> eta <DU> rnotako aditzak eta NORI sintagma (A-C)

Azpimarratu sublektu egokia eta Jdatzl dagokion aditz laguntzailea , lauk ian daudenetat ik aukeratuz.
didazu • digu • dio • diet • dim • dim • ditut • dizu du » du • du • dut
dute gaitu ' gam • naiz • :a il • zailU • zaizu • zaizkio • zam

>- Gure albokoa here etxea konpondu u -enetik. gu rea itsusiagoa irud itzen - it
Joseba Josebak non galdu giltzak?
2 Josebari non galdu gill=ak gilr: eJ.'1
J obedaderik egone z gero . :UJ:uk niri e-maila bidaliko bulegora. ezta?

19
 NO RI sintagma
NOR! simagma agenzea aukerakoa da ia aditz guztickin. Horregarik, <DA> saileko aditzck bai '\OR (nat:
sera ... ) bai ' OR-,\ORl (=0;1...) rnotako laguntzaileak har ditzakete. eta. 31TllZOi beragatik. <DU> saile-
koek ' OR· 'ORK (dill. d IC /I ... ) eta ,\ OR-,\ ORI-,\ORK tdiot.
dia:u... ) rnotakoak:
Ham handi bat erori do bidera. / Karpe ta erori :;.a;l; hartuko 01du:u. mesedez ?
Etxera jaan dira . Joan af :;.a;:;.u hori eg iteko gogo a?
Zer adierazi natn (/ 11:;11 bonektn ? / Bere as moa «aiemzi :;;011.
Eskofa garaiko liburuak bote egin ditugn. / Kristorenak bow di:;kio aurpegira.
Aditz gutxi batzuek. ordea. -":ORI simagama nahitaez eskarzen dute. Bestcetarik bereizteko. <ZA IO> eta
<0 10> rnotekoak direla esatcn da . Hona hernen ezaguncnak: gt/sratu , like egin, ekin, iritzi eta eutsi.
Asko gustatzen :aie hie egiteo.
Zarraginari kirtenetik eutsi behar dio:u .
Uko egiten diozu gure proposamenari?
Behin eta berri: uko egin iion emmzuteari.
Ets era heldutakoan. ba:karia pres tatzeo ri d in zion.
Jakin nahi nuke honi zer irizten dio:lln.
Beste zenbaitetan. aditz arruntcn adiera bereziren bat da xoar sintagma nahitaez eskatzen duena:

He ld u aditza. "o raru, tinkatu" adie razten
duen ean:
Besotik held" zlon neskari.
E ragin . "mugitu. mugitzera bultzaru' adie ran:
Pedalei eragiten e: badie:u. e: do ibiliko.
Ural. cndorengo adiera bietan: "zerbait egiteko
baimena eman" eta "zerbait egiten ez jarraitu".
Amak e: dit uaen gau pasa egiten,
Kirol egiteari utzi dio era asko Ioditu da .
Begiral u, "zerbaitetam edo norbaitcngana
begiak zuzendu' adieran:
Sugeak tsoriari begiratien dionean, kiuo!
Ez daki:u /1010 begirat u dizun mutil horrek!
Osagarria aipa rzcn ez denean. DU motako
lagumzaileak erabiltzen dira:
Honant: begiralll du, baina e: gaitu ikusi.
Leihotik beg iratu zn en .

<DA> & <DU> motako aditzak

Aditz askok laguntzaile biak onartzen dituzte. Hona hemen batzuk: aldam. altxatu. aspertu. atera. azakiu.
batu. baaenu. busti. erre , galdu. hil. itzuli, konpondu, luzotu. lIIoldalll. sonu. osam. S(II·/II. zikindu ..
Zenbaitetan. lagunrzailea aida tzcan . esanahia ere errotik aldatzen da:
Katua hi! da. {biz ia galdu) Karuak sag na hit du. (bizia kendu)
Automohilean sarm garu. (barru ra joan ) Biz ikleta automobilean sartu dugu. (barrura eraman)
Zahonzaroon bere sonemra it:llli zen. (berriz joan)
Bere poemak frantsesem itzuti zituen. tbeste hizkuntza batean eman)
taster osatuka zara. (sendatu] lm kas le guz tiek OSQt:,en dute ikasteLr:eko klullStroa . (eratu)
Beste zenbaitetan. esanahia ez da gehiegi aldatze n. baina bai esaldiaren egi lura.
TrrsnllllOllipie:.a bal f altQ :uio. Tresna honek pie::a bal f ultu du .
Elle, : lIfa: ulw:JlI eg in IIai: ! Ene. ailQ:lu eg i1l :Dimt!
Horreta: ere e:, :,ura gog orat:ell ? Nori ere e:, dl~ U gogoratze,, ?

Lagu ntzaile aldaketa: <DU> ~ <DA>

Euskaraz. berez <DU> motakoak dire n zenbait aditzck izan laguntzailea ere har dezakete. Honela.
adiera inpensonala duten esaldiak sortzen ditugu.
Del/ok ellf:1I11 du gu leilerketa. = Lehel* era herri osoo /l ellf:W I da.
Josllk hol ita lire: bete du . = BOlila lire: bete da.
20
 Ariketak
4 lrokasleallrakasleak zergatik esan guri isihz eko. gu isilik bageunden?
5 GUl Guk han berandu arte geratzen ba- . gera nor.nork eka rriko etxera?
• Arantza neska ederra da benetan: nfutilaktnllltilek sarri asko ran. begiak zabal-zabal eginda.
lelotuta geratzen hari begira.
7 HOIz handia egi ten -enean. ni-nik panazko prakak janzten
8 Arbitroa/Arbitroak atezainari txartel gorria eraku tsi eta. gainera. zelaitik kanpora
00"
9 Eta zuri nor nork eman hemen egoteko ba imena?
10 NilNik umeari termomerroa ipini eta markatzen zuena ikus i
-nean konruratu urnea gaix cri k zegcela.
11 Zuri zer irudirzen Arantzaren gumsoak/gurasoek esan ,_. -na?
12 Z u her sartzen ba- . inor/inork ez aurkituko.

H <010> motako aditzak (C)

Osatu esaldiak, irudien arabera, A eta B hutsuneetan ondorengo hitzak eta aditzak jarriz.
Aditzak (A): begirarzen dio t uko egitendto / ems; belmr dtozue / heldukadiot / eragin behar diozu
, Hitzak (B): awoari / urmainuui sartzeari / ontzian amonari

.. Gogor (A) eutsibelun dio:'lIt' (B) ermairuart , oso astuna da em.

Saltsa toditzeko . kememsuago (A) (B)
2 Jende guztiak (A) nire (B)
:\ Nik ezkerreko besoiik (A) (B) , eta zuk eskuinekotik .
.4 Zaldiak (A) ...,., kamioian (B)

D Esaldi inpertsonalak (D)

Bete esaldietako hutsuneak, raukl an eskaintzen diren adltzak erabiliz.
bete behar dira • edaten da • egin behar da • nabarmendu • igo da • ikusikc dira
pizten dira • irek i dira • entzUlen da

.. Aurtengo San tc Tomas azokan indaba gorri a oso ondo Ju

Eguraldiak okerrera joko du era. eguerdi alders. bedel rrinkoagoak __ zerua n.
2 Nola inprimaki hauek?
:\ Udako jaietan alkohol gehiegi
.4 Ateak , baina jendeari ez diote sartzen UZIen.
~ Tabakoaren gaineko zerga D/a 20 aurten.
b Zer progra ma hau ordenagailuan ondo instalarzeko?
Hemendik hortik baino hcbeto rnusika.
" Nondik areto nagu siko argiak?

21
 6
-------
Adizki trinkoak: dator, dago, dauka, daki...
E
Adizki trinkoak eta adizki perifrastikoak Gen pared,
Bada . gll ere hamxe gOil:'

-~ | baina
bata kanping
bgntzz batera.
bater, Begi,
Begiro.
"l: :-"' -"l ~ Gariianrer
Benidormera nGra ie
oa nire irre daram
hortxe dorarmaznagu kanpadenda. barrudanda
I eurreapartaren
gurasoekin apanamemu Baran bai egun
Hamar bat egun emango eganzo diz
ditugu
botera, Unero
batera. Urenhatan
joule" gar
ga ru berta,
be-tan. el~io Ser
gero Alf(a"t=irondeiziet, ~
bilabete DOTE
hilabete pasatzera. e Jgrzo
j oengo guru. Zra, b ~

budiko elkarrizketan bi
lrudik o elkarrizketan eratako
bi era adizkiak abarren
reko adizkiak nabarmendu
dr, Hitz
dira. Hitz bakar
baker batez gsatutakoak ad
batez osannakcak adizki rtnkoak
iz kl trinkoak
dira, eta
dim. gia B bitzea osarutakoak
bi hitzez peatutakoak adizki
adizki perittasikoak,
pcrtfrastlkeak .

ADIZKI
A OIZKJTIEK
TRI:--KOAK ADIZKI
ADlZKI EERIEERASTEOAK
PERl fRASTIKOA K

GOO
"00 Jat
joaten Zr
goru b E
EEE
goa= emollgo dituz
emerzo duugu Se
dune
daramagu BURUTEZOIO
joango gam EA

Adizki trinkoek
Adizki rrnkozk punnukarinzuno
puntukaritasuna adierzten
adterezten dute, botz, ekintza
dute, hots. ekintza une jalkin batean
unejakin baizan (oralnekoa
oraineko edoedo Iraganekoa)
anana)
Seretzen
gerl ai dela
nlZen ari deka STE, Alderan
.. 78 . Alde ardorenen
ratu ondo aiziak:
rengo adizkiak
Burun ute dankat,
Buruko mina darka (une
une hone
bonetan
ran ) Gotetan buruko
Goizetan buruba mina
ute edu
ediren dut, (ohitura)
kitzen dUI. (ohitu)
Beuidarmer
Benidarmera 110moa, Duns bonztani
0 . (une honetan ) Luterojosten
Un ero j oaten gara Hiebete paratzera, (ohitu
goro hilabetepasatzera. (abitua)
ra)

AGZ Hinkoen ngggalak

Adizki trinkoen osagaiak
Azkpinkoztan
Adizki trinkoetan bbi eratako peogaiak bereiz
eratako csegaiak berziz etzea
aditz erroa eitera
aditz errca adnz erroa
deizzke aadiz
ditz erra edo lexema)
lerra) eta
go morfemak:
mortzmak
'_III!__
daitezke: erroa (edo | ~. - L-. ~
PIZ adizkiari
adizkiari enura erikoermaten
esa ngura lexi kca ematen ru
';:;;-'GO
~~ dauie
'd-a'-
'-r'
KI -g;;
~ "-" Se, BUG 1Sr
z-e -IRAMA - 1:0 - 11

don atala
dion atala da
d,. eta
eia pariidninari lehen eta
pa r rtztploart lehen gio az
azken
ken EE 'r-r- ---
letrak kenduz
letrak benduz lortzen
Jartzen da (adib.:
tad: eGOII,joKIII
eti, bbk ... ). morfcmak morfemak mcrfemak

DISRRSE
j\ enema errari itsas
errcari eren aleko eta
ten zaizkio ga adiz
diskaren zesuaren
kiare n eza ugarrien beri eeren dute.
berri ematen duz, hala
bala ncla
nola:
•e Pertson
Pertsona,
a. Euzkal aditzetan hiru
Euskal adirzetan Miru pertzona marko aurki
pertsona marka aurkdaizke
daitezke: KOR,
""OR. NORK gia KORI
NORK eta baguznak, Adib.:
>":ORI kesuenak. AR:
pOpmarkak
>":OR rnark ak: ei ee
ni ~ Matar
Nator, Mirar
Nindoon... SN ea
zu ~ diez,
ZaIO:. denbitzan-
Zenhilt:on . bure
hura ze
~ Dor,
Don. Zart,
Zen ...
Su ea Gatu, Derbia. guk za gataz :egue,
gu ~ Gatoz. Genbilcan... zuek => :«to:T£. ine T£n . balek za Dog Zir.
halek ~ DoaZ. Ziren ..
KOSK prkakK ik
'\ORK markak: nlk za
=> dT
dakiT. Mug:
Nuen... gok
zuk ea
~ dardarZeruen
daukaZU. Zen llen .. bark
hark ea
~ do, daki-
du, dad. fJ .
Guk
guk za
~ daGere,
dakiGU. Genuen... pek
l uck ea
~ dE Zerue,
dllZl/£. ZenIlT£n ... baiek
h aiek za
~ du
duTE ...
KOS
NORI Garak piza
markak: nlri ~ datari dagokiT...
datorhT. dugo. guri
zuri ea
~ daturi,
daka rl..iZlJ.. hari ~ d a go ki O ...
Gurtza
gurt drai,..
ee doakiGU. Zo ea
zuet ~ dazat.
dagokiZUE... h aiei ~ doakiE...

•e burmsra, Aditzen arabe

Nu me ro a . Aditzen arabera,
ra. plurala adierazteko pluralek
plura la adierazteko bauek era
pluralgile hauek erabiitzen dran -ZKI
biltzen dira: Ei (dakit
debidaRIZKI
'dakiZKlt).
-«TZde jdokordobarTZA, -Z-
lZA- (dakurfdaka,,7ZA). edu (lloaldoaZ)
dogdoedi cla eio ·«IE (dudT, Alderatu
JT. (duldITu). esaldiek
Alde ratu esaldiok:
AIK betamtaka
Nik belurrttalo hat
bar daramat.
darua, (belarrita
(belarritako
ko baiz
bat - bura,
hur a . d
3. pertzona ing)
per tsona si ng.)
AI belurrtatoak daramaTZAt.
Nik belarritakoak daraTZA (belarrita(belarritakoak
koak =z haiek.
baiek,pertzona
3. pert sona pu
pt.)
•e Denbora
Denbora,. Adizkiaren
Adizkiaren bukoeran ek morfema
bukaeran -eN marisma ageri
asti bada, paganekoo da:
bada. iraganekoa da: hau ban Tia
falta bada, orainaldikoa:
bada, oraina ldikoa:
Oralnaldikoak:
O makidez,
ra ina ldikoa k: nabil. domu.
dago. daramat:., lJraganzknak
ra gan ekoa k: Ilf!periz
hi/~ . \'. :zegmek,
~ merurak
N . neramav...

22
 Ariketak

. . Adizki trinkoak eta adizki perifrastikoak (A)

Zer motatako adizkiak dira testuan azpimarratutakoak, tr inkoak ala perifrastikoak?

SubilrzaiJ ea Adizki trtnkoa k:

loo Zalbide suhiltzaiiea da eta zazpi urte daramatza lanbide honetan. ,.. dill

'\ 018ko lanak egttcn diruzue suhiltza ileo k?

Bi aria nagusi dirugu: lehena erreskateak egitea da. mendian edo erre -
pidean. Bigarrena suteak itzaltzea da. bai erxeerakoak bai mend ikoak.
Hu r tetatik ze in da arrtsk u rsuene?
Erreska re tanetnn ez ~ hainbeste arriskuri k gurerzat. aula istripue-
take erres kateetan bchinrzar. Arrisku kon tuan suhilrzaileok 000 arg i
dauka\:u: suak emalcn dj~u beld urri k gehien.
Adizki perifrastikoak:
Zein da arrfskutsuagoa. mendiko surea ala hiri koa ?
Euskal Herria lurraldc hczea~. rnendiko suteak txik iak Wum ,.. , ~ IJ ( !f t'. / ' .tl i g .' 1
.d.i.m normalean. eta erraz jtzaltzcn dilugU. Gure tzat suterik arrisku -
rsuenak industriakoak dim: izan ere. lantokietan produktu kimikoak
eio1eo djra eta horiekin kontuz ibili behar da. Sutan dagoe n eraik in
batean sartzen zarencan edozer ~er1a daiteke: cz duzu ezer ikusten
eta berotasun hula nabaritzcn da. Arriskua edonon.dilgQ.

D Adizki trinkoak eta adizki perifrastikoak (A)

Osatu ondorengo arauak lauklko hitzak erabiliz.
-c----,------,---,--------,----,---- -c--
trinkoak • bllk ar • laguntzailea • clago • irzahzen • laguDlzailea
~-

• Adizki trinkoak hitz • .. I!ul.ur batea osaruta daude. Arrazo i horregarik. daramarza eta
ad izkiak, adibidez. ad izki ~ dira.
• Adizki peri frastikoetan bi zati bereiz daitezke : aditz nagusia eta aditz ~ .Lcalrzen
ditugu adizkian. adibidez, ~ aditz nagusia da eta dilUgulaguntzaitca.

n Adizki trinkoen osagaiak (B)

Zehaztu, ondorengo adizk ietan, taulan eskatzen diren datuak.

Adizkia Partizipioa Pertsona(k) Denbora

zeramaten emman ,\OR: hurtl ~ O R K : Iraid ;rtlKUna

daror
, nenbilen
1 zegoen
, dakargu
s gabilrza

• zekiten

23
 Adizki trinko erabilienak
Aditz gutxi batzuk bai no cz dira forma rrinkcak dituztenak. Hauexek d ira ezagunenak:
D ItzII edo ;"'OR era koak : izan. egon. etorri. ibili etajoall.
If Jrorra edo I"OR-l"ORK erakoak: edun. eduki, ekarri. eraman etajakin.
Hona hemen aditz horietako bakoitzaren ora inald iko eta iraganeko adi zki era bilienen taulak:

I IRAGA:-QAITZAK. NOR sistema

izan etcm ibili

neu nator oago nabil noa

zara zatoz la ude zabiltza zoaz
da dator dago dabil dca
gara qatoz gaude gabiltza qoaz
za rete zatozte zeudete zabiltzate ,oazte
dira datoz daude dabitlza doaz

izan etorri Ibili joan

nintzen nentorren ne nqoen nenbilen nindoan
zlne n zentozen zeunden zenbiltzan zindoazen
.en zetorren zagoon zabilen zihoan
ginen gentozen g8unden genbiltzan gindoazen
nneten zentozten zeunceten zenbiltzaten zindoazten
zfren zetozan zeuden zebiltzan zihoazen

2 lRAGA'\" ORRAK. NOR -l"ORK sistema (KOR = h ura )

*edun eduki
dut daukat dakart dakit daramat
duzu daukazu dakarzu dakizu daramazu
do dauka dakar daki darama
dugu daukagu dakargu dakigu daramagu
duzue daukazue dakarzue dakizue daramazue
cute daukate dakarte dakite daramale

'edun eduki ekam eraman

nuen neukan nekerren nekien naraman

zenuen zeneukan zenekarren zenekren zeneraman
zuen zeukan zekarren zekren zeraman
genuen geneukan genekarren genekien generaman
zenuten zeneukaten zenekarten zeneknen zeneramalen
zuten zeukaten zekarten zekilen zeramaten

O harra: NOR·'ORK moukc edizkien osagarria plura la denean ('OR· hail.'k). pluralarcn marka ezarrzen da:
" Ed u n: dinn , dituzu ... : etmen. zeniruen.. . Eduki: dauzkat. da uzkazu ...: neuzkan. zene uakan ...
Ekarri: dakarrzat. dakanzazu...; nekartzan. zenekartzan..; Jakin : dakizkit. dakizkizu...; nekiaklen...
Eraman: daramarzat. daramatzazu ...: eeramatzan. zcncramatzan ...

.. 12 Orainaldi puntukaria .. 181 ragan puntukaria

24
 Ariketak
n Adizki trinko erabilienak (C)
Idatzi hutsuneetan parentesi artean adierazten den aditzaren orainald iko form a trlnko egokia .
". Gara iz heldu nahi badugu tax i bat hartu beharko dugu. berandu (ihili) 'l.Mt.=.ll. eta.
Ume ha uek 000 za ratatsuak (i=an) . baina orain isil-isilik (egQlI)
1 Haiek ez (jakin) igena n.
J Eguraldiari bu ruz egunkariak (ekarn') _~ . - e n a ez (etorri) bat irrat ian esan du tenareki n.
4 Guk urteak (craman) dirua aurrezten. etxebizitza erosteko.
5 ire er lojua ondo (ibili) : zuen erlojuak dim gaizki (ibil,) -nak.
6 Zenbat kilometre (egon) hem end ik Donostiara?
., Honxe (etom) gure lagunak poz -pozik. partidua irabazi eta gero.
S ik umeak erxea ren ondoko eskolan (edllA..,) rnatrikulatuta.
9 Zer (ekarri) gizon horiek hona kutxa handi hcrretan?
10 San Telmoko museoak pi more gipuzkoarren koa dro interesgarriak (eduki)

n Ad izki trinko erab ilienak (C)

Pasa itzazu ira ganera ondorengo esaldiak.
>- Txalupa leku baretik bestera dabil kc ntrolik gabe.
Txalupo Idu baletiJ.~ _~.r ~l!.ien onlr"/~k. _g~ _
'orbait dago etxean. argiak piztuta da ude eta.

2: ekatuta gaude eta gose gara.

3 Zure eskotako lagunak ere badatozela entzu n dut .

.l Tabernara goaz zerbai t hartzera.

5 Han cz badaudc, non dabiltza zure laguna k. ba?

n Ad izki tr inko erabilienak (C)

Berrid atzi esaldia k nabarmendutako pertsonak aldatuz .
I Nlk banckien arrazoi nuela.
a GIIk , . ~ . f l g . e. lJ. ~ M e ~ I ., ~ r tl. r ; .t H K. f! I_ I ~_ e J { I_ ~n . __._
1II 11aiek
2: Nik alkan do ra polit hum ez nuen erosi. ez neramalakc di rurik aldea n.
aMalf/fk alkandora polit hura
mZu ek alkandora polit hum __..__.._. n_._
3 Ibo nek beg iak itxita ze uzka n. baina ez zegoen loran.
D Zuk begiak itsita
ID Sik begiak itxita
~ Zuk ez zenekien dokumentuak bemen zeneuzkanik ala?
a Muribe/ek ?
III Zu ek ?
:; Zu non zenbiltzan hainbeste diru zen eukanean?
a Haiek ?
mZuek ?

25
 7 Adizki perifrastikoak: heldu da, ekarri du ...
Adizki perifrastikoak
lrudiko esatdietan nabarmenduta dauden adizk iak
perifrastik oak dira. Adizki horietan, trin koetan cz
Txorizo bokadiitoa
bezala. hi atal bere iz daitezke: ekarri di;ut meriendarzeko.
Hortxe dauka:u. poltsan. ~ r' ,
Adltz nagusia
-? ~ ~T. ~m ~' ~i = ~oa ~b ~, ~n =.;: =? "~'
ekarri
ekartzen
dizUl
dizkidazu
r Beti ekurtzen di:,ki daZ/l
uorizo bokadilloak!
ekarriko dizut

Aditz nagusian. bestelde, bi osagai bereiz daitezke:

texem a (adiz kiari csang um lexikoa emaren d iona)
era espc kru marka :

~-
ekarr - 1 1--------.
~

".....-
Iexema - - ekar -
.7Z£X
- - - aspekru markak
•
~- -
~ - -
ekarr • iKO >---- Bueno. bihar beste
~-
zerbair ek arrika di:.tIt.
Hona hernen aspektu rnarka bakcitzak adierazten duena:
. m'iJizu adizki ak ekintza bukatua dela adierazten duo ~
adizkiak cz du markatzen ekin tzare n bukaera.
adizkiak eto rkizunean kokatzen du ekintza.

Aspektu motak
Modu indik atiboan. hiru as pektu mora nagusi bereizten dira:
Bucutu (markak: 4TU 4DU .t edo -0). Ekintza edo prozesuajadanik bukatua dela adierazten duo
Bakadiloa ekarri dizut.
Leihoak :aba /du ditu: te
At: o teilatu harretatik teila bat jausi zen.
Aflla korrika egitera joan f) da.

u u (markak: -7Z E.\ ~ -TEN). Ekintza edo proz es ua oraindi k ez dela bukaru adierazten du .
Beri ekartzen didazu txori:o bokadilaa.
Anek egunero zabatrzen ditu leihoak.
Ge akizuoeko (marka k: ·KO edo -GO). Ekin tza etorkizunean gertatuko deJa adierazten du.
Bihar beste zerbait ekarnka dizut.
Irena arratsaldeka bossetan ineng o da.
Adizki rrinkoak (nogo. :00:... ) aspe kruaren aldetik pu ntukariak d irela esaten da, gehienetan ekintza
une jakin bate an gertarzen ari dela adierazten baitute:
Paperonuia papere: hereto daga . (une bcnetan)
Telefon o mugikorra aldean daramat. (o rain) .
Ad izki perifrastiko ekin puntukari tasuna adierazteko bideri k ohizkoena A RI IZAN aditza erabiltzea da.
Adibidez:
Mike/ ba:ka//:.en ari da.
Nire anai-arrebak ieleb ista ikusten ar; dira .

26
 Ariketak
n Adizki perifrastikoa eta bere osagaiak (A-B)
Izendatu azpirnarraturiko gauza bakoitza , laukian eskaintzen dire" izenak erabiliz.
adizki trinkoa • aspektu burutuaren marka • gertakizuneko aspekruaren marka
adizki laguntzailea aditz nagusia • adizki perifrasukoa

>- Garaiz heltzea 10rtY zuten. :::) !'P.5~ .r~}! .rIJ ~ ,r.!(t __ ~.r!t," -, _ _
Ez.d.J..ki..lf: zer egin. =
z Saria idazle bien ertea n ban aru zuten . =
.3 Hurrengoan hobeto irten &2 zeie. =
-I Nola ~ da arrain pastela? =
5 2er ordutan helduko d.ir:a? =

n Aspektu motak (C)

Aztertu esald ietako adizki bakoitza eta seinaiatu gezien bidez bakoitzak zer aspektu marka
daraman eta zer ideia ematen duen aditzera.
>- Alaznek txo kola te gehiegi ih... Q .
Bazkaria neuk prestaruko dUI. baioa harrikoa zeu k egingo duzu .
l Mikelek Harry Pon erren liburu guztiak irakurri djtu .
J Iw! eza zu telebista. mesedez.
.. Kafea bero-bero ~.

Ad izki a Aspektu mark a Zer adler azten d u?

~ j aten du a gertakizuneko aspektuaren 0 adi tzaren ekintza hizketan ari garen
marka du eta. unean gertarzen ari de!a adierazten duo
prestat uk o du i m aspekru burutuaren marks 0 ez du ezer zehazten aditzaren ekimzaren
du eta.; garapenari edo bukaerari buruz.
2 irakurri dilu 11 puruukaria da aspektuaren D aditzaren ekintza edo prozesua jadanik
aldetik eta.. bukatu dela adierazten du.
J ltzal ezazu 'l\ m aspektu burutugabearen - . D aditzaren ekintz a edo prozesua ez dela
marka du eta. buka tu adiera ztcn du, bore iruupcna
azpirnarratuz.
.. dago 11 ez du aspektu marka rik eta.; IiI aditzaren ekintz a edo prozesua ge roago
gertatuko de!a adierazten du.

n Aspektu motak (C)

Inguratu A, B, C edo 0 tetra, esaldl etan nabarmendutako aditz bakoltzak adlerazten duen eklntza
motaren arabera.

a Ekintza bukatuta dago.

b Ekintza ez da bukatu eta maiztasuna azpimarratzen da.
c Ekintza geroago gertatukc da .
d Ekintza une honetan gert atzen ari da.
-"---------
>- Bihar euria egtngc du o (a b t"V d )
Sei un e dauzka eta oraindi k txiza egnen d u gauero ohean. (a b c d)
1 Azterketa OSC ondo egt n d ud al a usre dut . (a b c d)
, Erre usai na da go. zerbait erretzen art da. (a b c d)
~ Lasai. ez diet ezer esa n. (a b c d)

27
 Aditz nagusiaren forma: partizipioa, aditzoina...
Aditz nagusiak. daraman aspek tu markaren arabera. honako lau forma k har ditza ke:
• Partizipioa edo ekintza bukatuaren marka daramana: sa/du du. etarri da. eman dio ...
• Et orkizunekoa edc geroari dagokio n rnarka daramana: saldu ko du. etorriko da. ema ngo dio ...
• · T ( Z ) [ ~ for ma edo ekintza bukatu gabearen ma rka dara ma na: saltzen du. etonzen da, ema ten die ...
• Aditzoi na edc aspektu markarik ez daramana: sol dr-ake, etor sane: ema n dezan ...
rtizi io (aspektu markak: ·TU. · DU. -J edo -0). Adib.: has l. asper'IU; salDU. hora0. edan0 ...
Partizipioa k hiru taldetan sailkatzen dim. aspektu markaren arabera:

· 1 KENGARRIZ A~ tA lTUA KOA -T U/-DU·z A.\ IAlTUTAKOAK -0 TALDEKOAK I

erabili esert heldu gelduu bota · N-dwwk -I nsotsto

itzuli idarzi zaindu garbitu jaio edan eduki
eskaini ikasi ordaindu j arra ttu hi! tnen busn

( I) -0 taldeak beste taldeetan sanzcn ez: diren partizipio guztiak bihzen ditu. Bestalde. azken buruan -N duten partizlpicak
(adib.: M an) eta -l ilsas ia edc berezkca dutenak (adib.: hl/Sfi) br azrnalde bereznan biltzee dira. talde honcn barruan .

Etorm.mekci rma (aspektu markak: ·KO edo -GO). Adib.: hasiKO. aspermKO. eda nGO ...
Form a hau panizipioari -KO edo -GO atzizkia gehituz eratzen da. Baina noiz bata eta noiz besrea?
• Panizip ioa -N edo -L letraz amai tze n bada. -GO erantsi beha r da: edan > edango : hi! > hi/go.
• Gainerako kasu guztietan. ·KO erantsi behar da: nasi > hasi ko: heldu > Ir e/duko: bow > botuko.
Aditzoin8 (aspektu markarik gabeko forma). Adib.: has. asper: bota. edan ...
Aditzoina eratzeko. aski da aditz pan izipioari -I. -DU edo -TU aspekru markak kemzea:
aspenu > asper erabili > erabil ardaindu > ordain.
-0 taldeko adirze n pan izipioak eta aditzo inak forma berbera dute:
bota > bota edan > edan busti » busti,
Ad ilZ tzena (aspektu ma rkak: -TZEN edo -TEN). Adib.: has TEN, asper TZEN.. ,
Aditzo inari • TEN edo • TZEN erantsiz lortzen da . - TEN atz izkia ondorengo kasuetan erabiltzen da:
• Aditz oina -S edo -Z letraz amaitzen denean. has > 1U ~ · t e" ; ara= > araztell ; ut= > lI :.!elJ.
• Partizipioa - @ tald ekoa izanik. ·N bat baldin badu amaie ran. Kasu honetan ·N hori desagertu eta -
TEN eransten da : edun > edaten: tnen > irteten; irokin > irukiten,
Gainerak c kasu guztietan · 7Z£N atz izkia erabiltzen da: kendu > kem-en; bora > botutcen,

Zenbait aditz berezi ren aditzoinak

Euskaraz aditz asko (I/rlll , gizondu. aberastu. hO=III. hustu . .. ) best e hitz kategoria batetik eratcrriak dira.
Ad itz horien aditznina eg iteko bi aukera daude: • TU aspek tu marka kentzea. edo ez kenrzea. Adibidez:
Url/l = ur/Ilrt" gorritu = gorri/go rrilu
loditu =/odiIJodiru handiru =
lumdi/handitll
ho=ru = hOl:/1IO:JII =orro=1Il = ; orrOl: l:.orro:.lll
husm = hllts!Jwstu
Ilx i. elftsi. irir=i. ham, lom eta e=agutll ad ilzen adilzo inak ondorengo hau ek dim:
itxi = icxi emsi ~ el/Is/fm 's ;
irit=i = irit:/iritzi ham =
batlbatll
low = lotllotll e=aglltll = e zag lt/ e ~ a g lt l

28
 Ariketak

D Aditz nagusiaren forma (C)

Sailkatu beheko taulan esaldietan azpimarrat u di ren aditz nagusiak.
• Sigilurik gabe QiJIJ./i didat e gutun hall.
• Asteguneran 07 :30ean iasua nai: etxerik .
• Edozer e ma , ~ nuke hori jakitearren!
• E: ezazu hain beste aigarro mr!
• Autcbusa harantzago geldjr;en da.
• (h:r;Jgjn daiteke krediru txartelarekin?
• Trenez..uuw. ziren,
• Laster i.JillJ.i.kfl. dugu zein den hoberena.
• 5:i!lindi. deza la azterketa. Jaink oarren!
• Noiz f arb illlkQduzu automobila?
• Zenbat diru fmillJ. dizu amonak?
• Zirrikitu honetatik ~ do aire hotza .

Partizipioa Elorkizuneko forma Adltzoina -T(Z)EN forma

liduli

Aditz nagusiaren forma (C-D)

Erantzun galderel.
1 Zein da ondo rengo adizkien partizipioa?
ixten => irakingo => eusren => -----
hausten => aberasten => eskaini => - -
:2 Zein da ondorengo adizkien etorkizuneko fonna?
edan => jaiotzen => urtzen => ___._m__
botatzen => _ *_.~ eraku ts => .., igotzen => -_. -_.._-~

"' Zein da ondorengo adizkien aditzoina?

bustiko ::::) aspertu ::::) erantsiko =>
ezagutuko ::::) lom::::) jausten =>
.. Ze in da ondorengo adizkien -T(Z)EN forma?
Irtengo ::::) erakutsi ::::) indartu =>
batu::::) hcztuko ::::) joko =>

n Aditz nagusiaren forma (C-D)

Osatu ta ula.

Partizipioa Etorkizuneko forma Aditzoina •T(Z)EN forma

hI/IQ
hI/Hi
emun
~ruhil
t'rUAIII\iJ,.O
r.:~JdjlAO . _

/,:11{_
itxi
. ~ e l t : . I.' ~ , ' ,
,':It'"
29
 8 Aditz laguntzaileak: izan, *edun, *edin eta *ezan
Aditz laguntzaileak
Euskarak lau aditz laguntzaile ditu: iza n. " ed un . " ed in eta " eza n. Lau horietatfk lzan da aditz nagusi gisa
erabiltzen den panizipio bakarra (adib.: Nor im n do?). Besteak ezin dim adi tz nagusi gisa erabili r.

1ZA.'\, eta "ed u n indikatiboko adizki pe rifrasrikoak sortzeko erabiltzen dim. fl an " OR motakoa de eta " ed u n
KORK motek oa. " Ed in eta "ezan laguntzaileak. aldiz. s ubjuntiboko, ahalerako eta agi nterako adiz kiak
sortzeko erabiltzen dim . " Edln NOR rnotakoa da eta "eza n NORK motakoa.

NOR motakoak NORK motakoak

Indikatiboa Izan ' eeun

Subiuntiboe
Ahalera ' edin ' ezan
Aglntera

Adibi dez :

izan °edun

Berandu heldu 2a,a. Gehiegi jan dugu.

Indlkatiboa Artista honen lanak ez zaizklt gustatzen. Zer tzen ipini dicte urns jaioberriari?

"edin 'eean

Honaxe elor dsdifa esan diole. Nola azalduko diol ondo uler dezsn?
Konluz, jausi egm zsitezke ere. Neuk ere egin dezaket hori
Joan zsftez pikuIsra! Ekar eZBZU hori!

( I) " Ed un. "edin eta "eza n ez dira aditz nagusi gisa erabihz en. Teorian aditz laguntzaileetatik eratorntakc
forma hiporcnkcak baino ez dira . Horixe adierazteke daramate izartxoa (.). Horrel a. adibidez. twDln, daDln
eta horrclak o formak · eDln aditz partizipionk darozeta esaten da.

Indikatiboko aditz laguntzaileak: izan eta *ed un

Ondorcn go tau lan ikusten den bezala. r-OR eta NOR·NORI mo takoak iza n laguntzailearen adizkiak di re:
NOR-:'<ORK eta :-'OR-"ORI·;':ORK motakoak. aldiz. "ed u n laguntzailearenak.

izan taquntzanee

da, zara, dira.,. zaio, zaigu, zaizkn... du, dute. U 1Ut 00 dlgu. didate...
zen, zinen, zuen.: zitzaion, ZJ/Zaigun.. zuen. zmtudan, Z10fI ZJdaten...
balitz, Jitzateke..• balitzaio, litzaroke... balu.luke baliO. JOke ..

Adizki horiek guztiek bi eratako informazioa ematen dute. Batetik, adierazren dure aditzarekin
komunztadura perpauseko zei n atalek ducn: s ubj e ktua k (r-:OR edo 'OIU,;.). osaguri zuzenak (1'OR) eta
zehar csagarrtak (NORI): besretik. aditz dcnbcr a zein den adierazten dute. hots. orainaldia. iragana
edo afcgtazkoa . Adibidez:
211re lagunak etorri diru . Denbora: orainaldia. Pertsonak: 'OR'" haiek (=ure lagunak)
Aurpegja go rrilll zitzuion. Denbora: iragana. Pertsonak: ZER- hura (autpt'gia); l\ORl: hari
Nik e: nuke ezer esongo. Denbora: alegiezko orainaldia. Pertsonak: '\aRK '" nik: z:ER - hura (e=er)

30
 Ariketak
. . Aditz laguntzaileak: izan, *edun, *edin eta *ezan (A)
Ad ieraz i zein aditz lagu ntzail eren a (i zan, *e d u n, *e d i n edo *e za n) eta zein sistematakoa (NOR,
NOR-NORI, NOR-NORK edo NOR-NORI-HORK) den ondoko esald iet an nabarmendutako adizki bakoltza.

Laguntzailea Adltz elstema

.. Uda hzain bat jean nit'. hor ez aparkaizeko esatera. \OR-\ORI
Neska batck esan di gu hori.
~ Ez za ttez tentela izan eta etorri gurekln zerbait hartzera!
.' Hori niri gertatzea ez litzaidake gustaruko .
.. Zer gehiago egin deza kegu zu pozik egoteko?
~ Best rninutu falta dira partidua amaitzeko.
6 Loreak balkoira atera ditut aire freskoa har dezaten.
7 Bila ibili arren. ez z ute n beren laguna aurkitu.
8 Nik zure anaiari sekula ere ez dio t halakor ik csan.

IfJI Indikatiboko aditz laguntzailea k: izan eta *edun (8)

Sal lkatu ondorengo adizki laguntzailea k ondo rengo taulan .
balitzaigu • banintz• diote • gaitu • gara • genioke • nintzen- ' n~;m ~- · 7 1HJ - I~ u - te - '~ baz - - e n ~ i g u • diguzu • dira •

-
dure • ginateke • litzaioke • zaigu • zenion • zinrudan • nuen • nuke • zaizkio • riren • ritzaizun • zitzaien ,

izan laguntzailea 'edun laguntzaltea

_ L- -= '0''- ~ HOA-NORl L ' ~ _ HOA-HOAk HOA -HOA~OAI(

-. .
D
..
Indikatiboko aditz laguntzaileak: izan eta *edun (8)
Nabarmendutako adizkiak aztertu et a esan zein sintagma (NOR/ZER, NORt/ZERI eta NOR K/ZER k) dagozkien.

NORK (ZERk) NOR (ZER)

.. Udaltzain bat joan zaie hor ez aparkatzeko esatera. I f!./t~ f!:li ". .~ u t huiei
)00 Nes ka batek esan digu hori. C!\l..a batek hori g/tri
Zuri ez alIirza jzuke gustaruko horrela bizitzea?
:! Hona begiratu du gure amak. baina ez gaitu ikusi.
, Bila ibif arren. ez zu te n beren laguna aurkitu.
Nik zure anaiari sekula ere ez diot halakorik esan.
~ Bost minutu falta dir a partidua amaitzeko.
6- Horrela ibiltzen badira. zure lagunek egunen
batean istripu bar Izangc du te.
Txi kitan. lotara joaren nimzenean. aitak ipuinak
irakurtzen zizkid an.
8 Udan asko ergitzen zato ilea nire ahizpa gazteenari.

31
 9 Izan eta *edun laguntzaileak. Orainaldia
Izan laguntzailea: NOR eta
Gour Ma tematikaka
azterketa egin dugll. Azterketa
zaila iruditu zait eta hasieran oso
urduri jerri 110;:,. Emaitzak biha r
ema ngo diikigu irakasleak.
NOR -NOR I aditz sistemak
lrudiko esaldietakc adizki perifrastikoak
eratzeko. izan eta "ed un laguntzaileak erabil i
dira:
lZA:\ ·EIXN
j arri nai: egin dugu
iruditu zait emango di:J;.igu
Izan laguntzaileak bi rnotatakc adizkiak ditu:
• I'OR sistemakoak (adib.: naiz , da .. .).
• 1\OR-NORI sistemakoak (adib.: zait . zaio ... ).
o sis temako adizkiak erabiltzen direnean,
laguntzailearen era subjektuaren anean
kornunztadura dago. Subjektua (NOR)
esplizitu a ed o inplizttua izan daiteke.
Aditzak ez du osagarri zuzenik onartzen:
ez ta ze har osagarririk ere. Ad ibidez:
su!?jektua lagamzailea
~ ~

- -
(Xi) oso urduri jarri nai: ,

-, sis te mako adizkiak erabiltzen

d irenea n. tagu mzai leak subjektuarekin
("OR) eta ze har osagarriarekin (""ORI) d u
kcm unztadura. Adi zki hauek ere ez dute
osa garri zuz enik onartzen. Adib.:
subjekrua zehar osagarria laguntzailea

Izan laguntzailea. Orainaldiko adizkien taula k

Izan : I':OR sisterna. Orainaldia. Izan : XOR-}:ORI sistema (NOR: hura ere haiek). Oraineldia.

NORt

natz zaizkn
zara zarzu zalzczu
da zarc zaizkio
gara zaigu zaizkigu
zarete zaizue zaizkizue
dira zale zaizkie

Etxea her/an behera erori da. Barkamena eskatsera etorri :.aigll.

igerliekuan irrist egin era jausi egin nait: Nire auzokaari ioteria tokatu m io.
GII goizeko zazpietanjaikitzen gara. l.eire ri dakumerualak gustacen zaizkio.

32
 Ariketak
n Izan laguntzailea: NO R eta NO R-NO RI sistema (A-B)
Azrert u nab armend ut ak o a dlz kia k eta esa n zein de n esa ldi bak clrzeko subjekt ua (NORlZEK) eta
zeha r csega r rta ('ORl/zERI), bal d in bad ago.

Subjeklua Zehar osagarria

(NOR/ZER atala) (NOR1IzERl atala)
). Marisa barkamena esketzera etorri zaigu . 1Iari' Q
). Gu goizekc zazpietan jaikitzen gara. gu
Alazneren auzckoari loteria tokaru zaio .
2 Horreleko gauzak zuri bakarrik gcrtarzen zaizkizu .
3 Aunengo udan zuhaitz askc erre dira Bizkaian.
.a Nire gurasoei dokumemalak gustarzen zaizkie.

IfJI Izan laguntza ilea: NO R eta NOR-NORI sistema (A-B)

Berrtd atzi esaldia k nab armend utako perrso nak a ldatuz.
Ni urduri jartzen naiz jendaurrean hitz egin behar dudanean.
050
E:I Mike/ oso urduri jQ~en , JQit!,,-.dQurr'!..D..IJ.!!/I=o__, -gil.r}J.,!hQI JI~ ~neu .
ID Z u oso urduri
2 xtre Jaguna k Donosuako akuarioan egon dim eta as ko gus tatu zaie.
aGu Donostiako akuarioan
mI\'i Donostiaka akuarioan
3 tdeia txoro horiek zur i bakarrik bururarzen zaizkizu.
El kl eia txoro hariek :.ure laguna ri bakarrik
ID ldeia txoro horiek zuei bakarrik
4 Go r kak 18 une dit u eta, honezkero . umekeria horiek ez zaizkio inreresatzen.
aZ uek 18 urte era, honezkero. umekeria horiek:
ID Gllk 18 /lNe eta, honezkero. umekeria hariek:
5 Zergatik gertatzen zaizkig u beti gur i horrelakoak?
aZergatik bet! niri harrelakoak?
11 Zergatik beti g ure fa mitiukoei honelakoak?
6 (Z uk) kerpeta horiek horrela badaramatzazu. laster jausiko zaizkizu.
aMike/ek eta Gorkak karpeta horiek horrela _ ....
11 Zu ek kurpeta hariek horrela
n *Edun laguntzailea (C-D)
Bete esald leta kc hu tsunea k laukiko ad izkiak er abiliz.
-
zaituztete • II a U:II • didaz u • duzue • dizuete • dizk iozu • gairu • dig u
~-

). Ama. autobusa hartzeko berandu nabil: eramango al "u":;, zure autoen unibertsitatera?
Zuek zein herrialdetara bidaliko alaba zaharrena udan ingelesa ikastera?
2 Guk hau gure gogoz egiten dugu: inork ez behartzen hau egitera.
J Joseba. bortxe zaudenez. ekarriko al garagardo bat hozkailu tik. mesedez?
.. Kcnruz hotel borretan: aldez aurretik erreserbarik eglten ez baduzue. gela rik rxarreneren sartuko

5 Libururegira gatoz. irakasleak honaxe etortz eko esan eta.

6 Aizu. Markos. zergatik ez argazkiak posta elektrcnikcz bidahzen zure lagunari?
Billeteekin gertatu zaizuena ikusita. bidaia agentdakoek sa inolako azalpenik eman?

33
 *Ed un laguntzailea: NOR-NORK eta NOR-NO RI-NORK aditz sistemak
lrud iko esaldie ran "ed un taguntzailearen adizkiak ageri dira:
aurkitu dim , eta utzt di;ki:,lU.
Laguntzaile honek hi motatako adizkiak dauzka: NOR-NORK
sis tcrna kcak (dllgu, dina. zaintgu ) eta l'OR ·"OR I ·~OR K siste- Zure urrezka
makoak (d izkigu. dizut, didazu I. beiarritakoak lurrea n aurkitu
-~ORK sistemako ad izkiek subjektuarekin ('ORK) eta ditllt. Gelon lit:) dhk i;u ~

osagarri zuzenarekin ('OR) komunztadura dure. eta cz dute

zeha r osagarririk ('ORI) onartzen. Adibidez: =
subjektua osagam zuzena laguntzailea

(Nik) znre urrezka belarritakaak lurrean aurkitu

,------, !
diM.
'-------.J

sistemako adizki en kasuan , laguntzaileak

subjektuarekin eta osagarri zuzcnarckin ez ezik. zehar
osag arriarekin ere komunztadura du:
subjektua zehar osagarria osagarri zuzena laguntzailea

(Xik) (;un ) i uneika bekuritakoak ge/an II C; dizkizur '.

- ~

D *Ed un laguntzailea. Oraina ldiko adizkiak

* E d u n : I'OR·NORK sisrema. Orainaldia.

..
NORK

----_..--
nauzu
nau
zailut

zarnr
dUI
duzu
du
gailuzu
gaitu
zaituztet

zattuzte
dnut
dituzu
ditu
zailugu dugu zailuztegu dilugu
nauzue duzue galluzue dituzue
naute zaituzte cute gailuzle zanuztete diluzle

.. ......
"E dun: NOR·;";ORJ· 'ORK sisrern a (nor = hura)'. Orainaldia.

NORI

didazu dn didazue oroate

duut dizu dizugu onute
diol diozu dio diogu diozue dicte
diguzu digu diguzue digule
oevet dizue dizuegu dizuele
otet diezu die diegu diezue cnete
( I) '>011 plurala bada C- haick). -zki- pluralizatzailea tartekatu beha r da: IIi :kbl/. drzkiot, di:Jiblfl cub.

Zure urrezka belarrisakaak lurrean aurkitu ditut. Et: dme gurekin etorrt nahi izan.
Paccik ekarri :;pitu:,te bere aut amobilean? Honako bidean harrapatu g aitll euri zaparradok.
Telebisrako programo inozo horiek izugarri aspertzen naute.
Apll1ueak mahai gainean utzi di:.ki:m. Nor no aen esan diedan arte e: ne ute ezagum.
Esa"go 01 dida:1l behingoz zer genom den ? Gore umeak bizikleta bot eskatu dio Olentzerori.
Oraindik ez dida te ezer enmt:1II1. lntemete: bidaliko di:.ki: lIegll argazkiak.

34
 Ariketak

n *Edun laguntzailea : NOR- NORI-NORK sistema (D)

Berridatzi esaldiak pertsonak aldatuz.
I G u r i hiru egu neko epea eman digute lanak entregatzeko.
a Ni'; hiru eguneko .CJ , _ ~ o. ~ _ ':I0Jl .ti.id."-,,,_ lanak entregatzeko
11 Haiei hiru eguneko lanak enrregarzeko.
2 Niri zer oparirukc didazue nire egunean?
a Cur; zer oporituko ?
IiI Amari zer oparuuko ?
-' A nd er urduri dago. ebaluazio honetako notak bihar emango dizkiote eta.
D Ni urduri . ebaluazio honetako nowt bihar
11 Ikosleak urduri . ebalua::io hanetako notak bihar
4 vttkellase t geratu da nagusiak kontrarua berrituko diala jakin duenean.
a Haid I050i nagusiak kontratua berrituka
ID! Gu lasai nogusiak kontTOIUO berrituka
~ :'iahi badu zu . opcrretakc argazkiak erakuts iko dizkizugu .
a Sah i badu zue. opo rretako arga::kiak
II IYalr; badute, oporresako argazkiak:
6 Zure a naia r i oraindik cz diot czer esan.
a
Zu ei oraindik
III Hu;e; oraindik

n Izan eta *edun laguntzaileak (A-D)

Berridatzi esaldlak let ra lodlz idatzita dauden hitzak pluralean jarriz.
:.. ldazie horren nobel a bat irakurri du r eta ez zait asko gusta tu.
/dl12/1:! ren n )~ 8 ITZl.A- ru .rri di/ll ctu C zai: g( :/lI ,~ g,j m/I
Plazan aurkit u dugu zure laguna eta ea non zeunden galdetu digu.

2 Zuri hain ona iruditzen zaizun tclebi stak o programa horrek ni es pert u egiten nau .

.3 Ncs ka hori ez da batere d iskretua: aurkitzen duen lehenari koruatzen die dena .

4 Ni re a hfzp ar t ahazru egi n zaic berarekin eskol an ibilitako ikas kide horren izen a .

~ Motxilan sartu didazun liburuak as ko pisarzen du.

n Izan eta *edun laguntza ileak (A-D)

Osatu ondorengo galderen erantzunak.
:.. Gu statzen al zaizu kafea? = E:. .I.:afetl.e: zait gU.\ lOI: e.n
Eramango al zanuztete gurasoek bihar zinera? = Bai,
2 Zergatik ekarri gairuzu jatetxe honetara? =:) .\1erkeena delaka
.3 Aurkeztu ga renen artean, nor aukeratu dute lanposrua betetzeko? =:) Zu zeu
4 Ane. eg ia al da zure amonari buruanahastu zaiola eta ezagutu ere ez zaituela egiten? =:) Bai. egia da

5 Nork esan dizue niri mutil itsusi hcri gustarzen zaidala? =:) Zure koadrila koek
Nire planak ez zaitu betetzen. ezta ? =:) Ba. c.
 10 Bota du I bota dio; ekarri nau I ekarri dit
Bota du I bota dio Kapitainak Olaruak marine/a
marinelari flo ragai- oncink ll retara
lua bote dio. bota duo

Ezkerreko irudiko adizki laguntzailea {bota dio) ~ OR -:;ORI"K motakoa da. Lagur nzaile horrek hiru
siruagma es katzcn ditu esaldien. ondorengo galderen erantzunnk . hain zuzen:
Nark bota dio mannetari ftotagattua ? ~ ka pita inak (NORK sintagma edo subjek tua)
Kapitainak zer bow dio marinelari? => r toragattu a (NOR/ZER simagma cdo osagarri zuzena)
Kapirainak 1/0 '; bow dio flowgaiua ? => martnetert (NOR] sintagma edo zehar osagarria )

Eskuineko irudikoa (bow dll). aldiz. '\OR-;-';ORK morakoa da eta. beraz. bi sintagma eskatzen ditu esaldian:
N ork bota du marinela ontzitik uretara ? => olatua k (>,;ORK sintagma edo subjektua)
Olaruak nor/ zer bota du oncitik:uretoro? := marinela ("ORlZERsintagma 000 csegarri zuzena].
Azken esaldi hcrretan. bera z. c laruak uretara botatakoa. ma rinela alegia. Ilor/:er galderaren eramzuna
da. eta ez Ilori-rena. Horregatik. Otatuok mtl"i~1'f onszitik llretoro bota thtJ esarea cz da zuzena. Eta
zalantzarik izanez gerc . :er? galdera egitea gomendarzen dugu: ezin badiogu galderari eramzun. aditza
gaizki aukeratu dugu:
Olatuak :er bora dio marinelari? := ezin da eranrzun: aditza. beraz. gaizk i aurkeraruta dago.

Eka rri nau I ekarri d it

llxmek ni
Irudiko esaldian lbc nek eka rritakoa (tbonek nor/:er ekarri
bere mO/orrean
till ?) ni pensona da (ETA El u/ohair /1';/\;) eta. horregatik. adizki
ekurri mm.
lagun tzailea ","OR-"ORK motakoa da (hark-m: nou). Hortaz.
irudiko egoe ra adierazreko. ondorengoa esarea ez da zuzena:
tbonek HWi bere 1I1010/'/'ea/l ekarri iiif.

Zalantzarik izanez gero. gorago azaldutako rrukua erabiltzea

gomendatzen da:
Ibonek niri zer ekarri dit? := ezi n da erantzun: aditza.
beraz. gaizki aukeratuta dago.

Deit u, lagundu eta itxaron aditzak

Deitu eta lagundll aditzekin iparraldeko euskalkietan <DU> saileko laguntzaileak erabiltzen dira:
hegoaldekoetan. aldi z. <0 10> sel lekoak. Forma biak dira zuzenak.
Nark loglllldllko dit hall egiten? (hegoaldean) "" Sork tagu nduko nau hau egiten? (iparra ldean )
Medikuari deir" be/,ar diogu . (hegoaldean) ""' Medikua deim behar dugu, (i parra ldean)
ltxaron aditzarekin <DU> eta <DI D> sailerako laguntzaileak erabil daitezke. Kontua da zer-nolakoa
den aditzaren osegarria . Osagarria izaki biziduna bada. <0 10> sailekc laguntzaileak erabiltzen dira:
Atarian itxarongo di:/lt. Nokuan itxaron dida: /I hain luzoro ? E= niri itsaron.
Bestela. <DU> saile kc lagumzai1ea k era biltzen dira :
Arertl/ ane uxa ron :lIIell. E: gemten IIl:aroall itxaron behar i:all barrura sanzeko.

36
 Ariketak
. . DU/die , nau/dit (A-B)
Begiralu irudiei eta osatu esaldlak ondorengo adltza k erab iliz.
,,------:-'
busti nau eramango zaitut = : - ~ dit • eramango dizut
• bota dit • busti

.. Norbaitek ogi zati hall , ~. i !. ~ (t dit burura.

I Ekarri paketea. nahi baduzu. motorrean ._.
2 Etor ri. nahi badu zu. motorrean
., Erge l horrek goiti k behere
Ergel horrek rxamarra

D Du/die, nau/dit (A-B)

Eskaintzen diren bi aukeretatik egokiena azpimarra tu.
.. Damzalekura bazoazre. han lagun gu=rieil.' - aurk ituko - e/diezue.
Ez !!it/nail esan nor den. baina ahotsagatik ezaguru dut/diat.
2 Gaur zeuk irakurri beharko diozu/duzu ipuina umeari. ni oso nekaruta nago eta.
_, Eta gurilgu nork zainduko digu/gai/ll zaha rtzen garenean?
.. Gure enpresatik hamar langilerillongile beta nah i dieie/dincte kalera
~ lrakasleak liburua 20. orrialdea n zabaltzeko esan du/die Ikasleei.
6 Ez diegu/duugu lagun gll:ri-gu:rieilgll:ri-gu:tiak gonbidaru . denentzako lekurik ez dcgc eta.
'T Joseba oso ume agres lboa da: here ikasgelako ume guzttei/guztiak jorzen omen die/dim,

S Eskaru dida:IlI1a1I1QU:Ww eman zainu/ dcut. cz geh iago ez gutxlago.

9 Eneritz, zai nduko al diozu/duzu ume tx ikiariltxikia nik mandaruak egiten dirudan bitart ean?

n Du/die, nau/dit (A-C)

Ondorengo esaldletako bitan akatsak daude, nabarmendutako zatletan . Aurkitu eta zuzendu .

Zuzenketa
dincu nire KIINJ \ 'a/;'
Zuk ez al diezu nlre gu rasoei ezag urze n? \
t:l~I(!1

Zero inork ex a l dit lagun d u behar pakete

hauek eramaten ala?
2 lrakasleak kopiatzen ha r rapatu d io
Irxasc rt eta ikasgelatik kanpora be ta d io.
.' Joan lasai kafea banzera: neuk zainduko
dizu t um ea zu etorri bitartean.
.. Ama. lagu nen batek d eitzen ba d it. esan
udal liburutegira joan naizela. bale?
5 Alt ak golzero esnatu behar lzat en dlt .
institutu ra garaiz heldu ko banaiz.

37
..
III

..
III
Gl
•

Azplma rratu aditz forma zuzenak.

Txaku r beltz handia, txahal txikia halakoxea

Behin mendira jean ginen Ane eta biok. Goizeko bederatziak aldera abiatu ~ genuen herriko
plazarik. Eguraldi ederra egin 1 ::en men egun guzrian eta 000 ondo pasatu ~ ginellJgenuen. Baina
bueltan ) geruozela gentozteio. okerreko bidea hanu eta galdu egin ~ ginen.gemlen.
Ilumzcn basira zegoen era ideiarik ere ez • daukugu- geneukan non demonrrc • egotellginen geunden.
Halako batean. txakur bat irten • zuzaig un =igun bidera. Txakur beldurgarria 11 do zen: beltz-beltza
eta handi-handia. txahaltxikia halakoxea. eta zaunka cgiten ' ::it::a igllll zigun geldiru gabc. 'ire lagunak
beldur handia I a zaie 'die txakurre. eta oihuka hasi 1 I zenauen. Ni, ordea. arriskurik ez zegoeta ikusirik.
tasai "ellgoe" 'ego/en nintzen. baina ez 12 nekien-geneklen zer egin. Ane gaixoa lasaitzeko. Azkenean
bnscrritarra agertu 11 zen znen. Txaknrrari isiltzcko eta aide egitckc agindu , ~ zitza ion-zion, eta guri

--..-:..._---
herrira itz ultzeko bidea crakutsi I ~ xitzaigun.ztgun.

an a
Azplmarratu aukera zuzenak.
~ JjIVik Xabier l!tli;.. =a il.
lsabel/lsabelek bere gela garbitu durda.
I Ni '~ 'ir etxera nor nork eramango naudit?
3 Lehergailua/Lehergailuak him pensona'pensonari zauritu die /ditu.
~ Gauez ibiltzea.ibiltzeak cz digu.gaiuc beldurrik ematen.
.5 Alaba nagusiarnagusiak eskuak garbitu dizkie.diete anaia txikiei.
6 Botika hau hartzea.hartzeuk on egingo dizu/ zaim
7 la-ia amaitu dugu: 0$0 gutxi falta zaigu/digu .
8 lrakasleak k1asetik kanpora bidali digu/gaitu, baina gero berriz sartzen utzi digu.goitu
9 Etorri mah aira eta jan, beslelajanorioljanoriak hozt uko till zai:u.
10 Non ezku tatu diraldure Gorka eta Joseba? Ez diet/ditut ino n ikusten.
11 Zer moduz pasa zarete/duzue As te Sa nruko oporreran?
12 Mutiko handi horilhorrek jo die/ditu. eta negarr ez urzi ditu/die bi ume rxiki horiek/horiei.
13 G ure seme nagusia/nagusiak: oso ixila da; ez digulg(li/ll ezer kontatzen.
1-4 Setan deit zen baduzu. har rapatuko gaiucu/digicu: ordu horretan be ti egoten gara erxean.
15 211/=lIk gaur esan duzuna ez natzrzan sekula ere ahaztuko.
16 vi-niri zergatik begiratzen dida:u II01l=U horret a? Zerbait egi n dud ala us te duzu ala?
17 Eskerrak Anek aitarryira beso rik held u duen /dion: bestela. ero ri egingo zen IUpUSI egin duenean.
18 Lesic txiki batengatik footing egitea/egiteari utzi behar izan dut/diot,

e
Eman ondo rengo esaldia k era inpertsonalean, nabarmendutako adlzkien ordez DA, DIRA edo ZAIO
erablliz.
~ Ezin du te ezer ikusi. =:=) E-in dll t':;, il..." j,
Bilboko erakustazokari garrantzi handiagoa eman nahi df ore. =:=)

1: Gure herrian "nahi'tren ordez "gura" esaren du gu . =:=)

3 Medikuaren ustez aitari cz diogu ezer esan behar here gaitzari buruz. =:=)

~ Ez dakizu nola bele beha r dituzun inprimakiak ala? =:=)

!I' Ipar Europako herrialdeetan hcmen baino askoz ere goizago afa ltzen dUle. =:=)

38

4 e
Bete testuko hutsuneak ondorengo adizki laguntzaileak beha r adina aldiz erablhz.
<la • dim • zaizu • zen • ziren • du • ditu • duzu • diruzu • dute • dituzte • zuen • zuten
Indartsuena nagusi
Gaur egungo bideo jokoen merkatuan dauden produktu askok tonum eta bortra bultxuzen dute
«Zure presoen amasa luzatzekc aukera duzu:
borrela. zuk gehiago disfruratuko ~ ».
Hori die Guardian tie la stazmorra bideo
jokoak bere arauetakc batean. Eta Carmoggedon
bideo jokoaren xedea ondcrengo esaldi luze
bezain zitalean laburtzen I : «Autoa
oinezkoak akabatzekc behar
duzun gauza bakarra. Izan scnzailea ... Zeren
gauza jaki na baita odol errazak beri erakanzen
1 -la, baina klase handiko hiltzaileak
sormena erabili behar ~ ». Baten batek
perusetuko ~ gaztetxoen artean
torture eta bonxa sentimenduak bultzatzen
-n bideo jokoak gutxi direla.
Baina zoritxarrez cz - horrela: oso
luzea . luzeegia egian. era honetako
jokoen zerrenda.
Lehen go jokoak
Orain dela 10 une kaleratzen •
bideo jckoen artean ere baziren aurkaria
akabatzea helburu zenbait bideo
joke: hala ere. garai hartan nagusi 1 1
erabiltzailearen adimena eta abilezia gararzea
xede zutenak. Hala. xtnrend o etxeak asrnaru-
take Super Maria joke bildumak arrakasta
itzela izan 11 garai hanan. Energia
lortzeko perretxlkoek jaten zituen nalio digital
maitagarri hura, hainbat labir imo igarc ostean.
helmugara helaraztea l ' jokoaren
helburua. Komsola l~ gazte eta
heldu gehienen erxeetan falta ezin zitekeen
bideo jokoa bilakatu I ~
Indarkeria non ahi
Gaur egun. labirinto itxurako eraikuntzak
antzinako bideo jokoetatik geratu
den aztama bakarra. Oraingo erabiltzaileen
artean arrakasla handiena I- -n bideo
jokoen funlsa nagusia hauxe I
arerioa era ikusgarrienean a"abatzea.
Horretarako era guztletako arrnak erabihzen
,. protagonislak: laserra. labana. PIS-
tola. mettaileta eta beste hainbat tramankulu
sofistikatu. gaIaktiko Cia ikusgarri.
Honetaz gain . aurrerapen teknologikoek gero
eta soinu eta irudi kalitate hobea eskaintzen
2. testa
to eta ilea lazteko moduko eszena ezin
erreafistagoak irudikatzeko bidea ematen tl
: sufrimendu keinuak. odol jaricak.
tiro era kolpe hotsak. zauri odohsuak ..
Amnesty Intern ational eraku ndearen salaketa
lido honcuuik. eguugo bidec jokoek adin
rxikikoen artea n torrura eta bortxa bultzatzcn
dutcla salaru n Amnesty International
(lA) emkundeak "Egi:u klik eta ror/Uraw"
izencko txosrencan. T.XOSlen honeran azaltzen
1\ -nez. haurrek eta nerabeek inolako
eragozpenik gabe tor ditzakete tcrtura.
exekuzioak. bcrtxa eta giza eskubideen
aurkako era guznetako ekintzak bultzatzen
000 txelotzen H -n bideo jokcek.
Txostenaren arabera. ordenagailuko jokoei
buruzko aldizkariek ere «torrura birtual» hau
sustatzen laguntzen ~ • Egoera honi
aurre eguea. berriz. 050 zaila : Alren
iritziz. ez baitago kasu askotan borretarako
aukera ematen r- -n lege egokirik.
Salatutako zenbalt joko
Ooragc aipatutako Guardian de la Mazmorro
eta Carmaggedon bideo jokoez gain beste
zenbait aipatzen lM Alren txoste nean,
hala nola Tmpico eta Crahs Balls, tropico
jokoaren argumcruua honela azaltzen dute
Gallic iive PC aldizka riko publizitatcan:
«Diktadcre bat al zara? Bada. Tropicu da zuri
interesatzen 19 -na . Zure herrialdeko
disidentzia kontrolatu behar 19
Disidemeen kcntrola galtzen baduzu. buru
ebakiak ·zurea tartek()- ikusiko 11
Sekretupeko Polizia koartel bat eta lege
martzialak lagun dilUzu zure hiritarren asmo
iraultzailea" deuSellCko)l. Zero esanez
amaitzen da irogarkia: <lPrest egon barruan
daramazun diktadore hori ahaIik eta hobckien
kanporolZeko», Crohs Bohs hint urtetik gorako
haurrcntzako jokoa n eta honen une-
rik gorcna Poloko Hartz Handiarekin aurrez
aurre borrokalzea I } : pamnilan ager-
tzen denean, jokalariak kanoikada batcz deu-
seztu cgin behar H
£u:;kaldulloll £gu1lkari{j (egokitua)
39
 11
b Indikatiboko
€ ru orainaldiko aditzaldiak. Aurkezpena
EOI BK
Sarrera STEe
~ duma, dnderrek
Ama.Anderrek a
.~ . . Gai,
Bai. bortznet gei i
konturatu 1I0i:.. betii berdina
bet; berina egiten
egiten duo'
duu GA
Dima ez
baina e kezkatu.
Pekata, laztana.
ta, gio guztiak hartzen
pila guztiak: Itart;en dtu
dim
(erdinjor itzen esan
Dendarojoateka gg digi eio
diol, eta e, bere Gama BguarurZO. eta
here Game Boy-aremzat gia
Sd, irten
lasrer eharko du bene
ekarriko du bertz pi
pila A dd EA,Giagu ke Gertzen
11; pi/arik gabe pat
geratzen noh
e paibete bi surerxn.
pakete bat Zurt et ~= \t '= Bie nire autoarekinibilt=eko.
dirinbilte
TEK EAEk dA Begi, pika bat
Begim. pila bi ere
erez
e:
ea, daga pazien
, dago paketean! rn

Elkarrizketan naba
Elkarrizketan nabarmendutako adizki perifrastiko
rrnendutnkc adizki peritrazniko guziek nrarrmaldiko
guz tiek orainald iko jaguntzaileren bai dara
laguntzaile ren bat daramate
mate
legiizu du,
(egifen gertzen Hotz
du, gerat:en eraun diot
naiz, eS(1II dial. . .)Aditz
. Aditz maguzien eneki markak,
nagusien aspektu ordea, desberdinak
markak. ordea. desberdinak di
dira
m
egiten
teg iten ddu,
u. borrumunumt, ekurriko du
konruraru 110;:. ekarnko dul.. .). ~ 78
Azpei
Aspektu markaren arabera, hiru
markaren arabera. buru modutara
modutara aurkez
aurkez daiteke
daurzko ditz ekintza:
aditz ekintza:
BTT marka
marko daramaten
dararmaten adizkiek aditzaren
adiz kiek ad itza ren ekintza
ekimza jadanik
jadanik bukata dela adierazten
bukatua dela adierazien dute:
dute
Marrrrurd
KonturaTU TL atz eiz e:
110;:; eta ez bekatu,
kezkatu. Ji
laztana. Jerdgnaoieta gsdredi dial.
Dendara joateko e$an·O doi
BTT parka dararnaten adizkiek
marka daramaten ekintza edc
adizkiek ekintza edo prozgena oraindik ez
prozesua oraindik ez dela
dela bukatu
bukatu adierazten
adierazten
dute gia
dute bonen iraupe
eta honen Iraungo edo errep
na edo grrenukangna Laster, beti.
ikape na taskatan, ei. azpimarratzen dure:
.. ) azpimarratzen dite:
dnderrek betii ben/in
Anderrek beti erin egi
eSTEN du, Pia
T£ X duo Pi/a guztak
guztiak hbrTZENdr,
arTZ£ N ditu , KiA piagute Ser TZ£
pilarikgabe gem TZEN N gd,
nai:..
iiiIi;::;;:ll! parka
ERE daramaten adizkiek
marka daramaten adizkiek ekintza
ekintza geroago
geruago gertatu
Gertatuko dela adierazten
kc dela adierazien dute
dute:
Ldzten berte ild
Laster besie pi/a pobeie bi eka
pokete bot ebarriO diu Guuretza
rriKO du zuretcat.
Bestalde, glkarrizketan
Bestalde. el mabarrnendutako adizki
karri zketan nabarrnendutakc adizki trinko
mrnko bakarra ere orainaldikoa
bakarra ere da (dago)
ora inaldikoa da (dgn? eta
gio aditzaren
aditzaren
ekintza buzketan ari
ekin tza hizketan an gare
gorenn unean
uneon (oroin.
Lori, IlI/i>
urte hanetan...
onet.) Gertatzen ar deta
gertatzen ari dela adierazien du,
adierazten duo
(une honetan}
(une hontan nil boi ere
pi/a bat er ez
ez dago
daza nabetan,
paketean.

EEE Indikatiboko
jdikaiboko orainald
orainaldiko aitzakiak (adizki
iko aditzaldiak (adizki perifrastikoak)
periitagikoaki
Ait
Aditz magiari graneien
nagusiar i eran zoonn aspektu
sten zaio gstnzkiu marka
markaren araber, zan
ren arabera. eta rediun
iza n eta jaguntzoileen orainaldiko
*ed u n lagunraaileen orainaldiko
adizkiekin
adizkiek buru adit
in hiru aditzakdesberdin erar daitzeke
zaldi desberdin craru daitezke:

ADlTZALDIA Aspektu markak Adibideak

GE EEE
heldu da, lausi zaio...
Orainaldi burutua -TU, -DU. -I edo -$
hat1u duo essn dio .
NOR (da)
NOR-NORI (zaio) hettzen da. lausten zaio...
•• • • • • TZEN edo -TEN
NOR-NOR!( (du) hartzen du, ess/en dio..
GE Sa IZ N ZE ZE Ee

HOR -NORH~ RJ( (dio)

Za bidu jauSlk.o ZOO
da. GUSTO
he/dukoZe, zaio...
Sid
Geroa eKO edo «GO
-KOedo -GO
e berto
har1uko du,
ou. gggngO
esango dio,
dio .

EZEZ Orainaldi
Oreinakpuntukaria jagdizki trinkoak)
puntu karia (adizki Ginkoeki
Hur aditzaldi
Hiru aditzahoriei adizki
hc riei adiz ki rokoak dituzen aditzen
rrinkoak diruzten orainaldi
adit zen oraina ldi puntukaria
p u ntukaria geitu
gehitu bebar
behar gaie: dotor
zaie: dator:
GORetab,
dabi!. Adibidez
etab. Adi bidez:
der darama:1I
Zer durrapoliza andi horren
poltsa handi borren barruon?
barrian barguar hauek
Sagar batuek ustelduta
ustelduta daude.
dude,

40
 Ariketak

n Indikatiboko orainald iko aditzaldiak (A-C)

Ad ierazi gezlen bitartez ondorengo esaldie tan azpimarratutako adizkien aditzaldia eta zer adierazten
duen.
>- Ordcnagailu hau ez.Wil2il oodo: begira no lako gauza arraroak eg lten di tuen.
Anderrek esnea edo ura edaten du bazkarit an.
2: Dena ondo badoa. datcrren astean kontra rua sina ru eta lanean hasjko naiz.
J Baloia indartsu jayrtj duo bai oa pixka bat desbiderarura.

Aditzaldia Zer adierazten du?

dabil ---. orai naldi burutua a Ekintza oraindik ez dela bukaru adierazten duo eta

, edaten du
hasika nai:
orainaldi burutugabea
geroaldia
honen iraupena edo errepikepena nabarmentzen duo
b Ekintza une honeran gertauen ari dela.
3 jauni du ' orainaldi puntukaria / c Ekintza hasi gabe dagoela edo geroago gertarukc deja.
cl Ekintza jadanik bukarua deja.

n Indikatiboko orainaldiko aditzaldiak (A-C)

Idatzl taulan ond ore ngo esald ielan azpimarra tuta ko aditzei buruz eskatzen diren datua k.
• Nik kaixc esan diot. baina berak ez nau e za ~ tu .
• Egunero etoozen naiz kiroldegira. Grain. esaterako. saunan nago era gero igerilekura joan gQ naiz.
• Lehengo eguneko denda hartara m ? Eta han udarako ezer egokirik aurk ityko duzue ala?

Aspektu marka Aditz sistema Aditzaldia

.. esen dim 0 \OR- \ORI- \ORA oroinotai buruma

, e: nail e:aguru
etonsen naiz

,
3 joallgo not:
: Q(/: I e
, aurutuko dicue

n Indikatiboko orainaldiko aditzaldiak (A-C)

Elkarrizketa osatzeko parentesi arteko aditzak jokatu behar dira .
J 0 5U : Lcire? Az kenean ~ (heldu) jlldr-fl,l ,:,qrfl . Zer moduz ~ ljoa n) )ptl,,4fJ dena?
Le lr e: Listo. lanpostua lcrtu dut. bain a ez pentsarru) oso kcnbentzituta I (egon) -enik.
J osu : Bueno, ~ thainoesterako / e: i:o,,) . Ea. konta tu den-d ena. hasie ratik.
Letre : Bada. eskolako zuzendariarekin elkarrizke ta luzea izan dut. jamokia .1 (ikllsi)
eta han lanean dauden beste lankideak ~ (e::aguru) . Horren ondoren. jantokiko
ard uradu nak kontrat ua s (erakllfsi) eta nik sinatu egln dut. Datorren astean •
(has;) lanean. Jan tokia handia ~ (i:on) . 300 bat ikaslek
~ ibazkaldur . bi txandatan.
J os u: Eta zuk zer egin behar duzu?
Lelre : Lehenik. mahaiakjarri behar ditut: gero.jatekoa zerbirzaru eta. azkenik. guzt iek (anJailu)
-nean. dena jaso. Harrikoa egiteaz-eta beste batzuk (aniurDlu)
. Horren ondoren. txikienak zaindu behar dinnpatioan. arratsa ldeko eskolak hasi
arte. Ikusten duzunez. nire gus tukc lana da eta. gainera. oporrak luzeak U:an)
: eskolakoak. Arazoa da zerbitzu enpresa baten bitartez komratatzen nau tela
eta eskolak ~ (ort/aindu) -enaren zari bat zerbitzu enpresak hartzen duela.
Ez dago eskubiderik. Sutan 1 (jaml gai hcnek!

41
 12
EE ek
Orainaldi puntukaria: doa, dator, dago, dauka...
E E ET E A ET EE EE AE E E EE KK ero rz rr err m rr rri

k Aitor? Leire natz.

EO
Sarrera
Eren .e,;
_ Ea
GT
~ . . .oMZ
;--
KI TE: dan
Zer graduz
modus?dutakuz
Autobus geiau
gutaragat,
outobusaren
ge ltokian nmaga,
ago.
gio eskuan
zain. eta ertan Dio
pizza
duba.
dau kat.. . Garai
Ham .' Gadatar autorea
Badator aiao busa!
Gero dei
Gem deituko du
tuko dizut. d
1 1 ;>, r-", A~gu dzu
;r. JIO
Ai ~/o ~r ~ ! -.r

Mr
de
EZEZ dA
Orainaldi puntukariak
Orainaldi puntukoak,. oro
oro bar, ekintza hizket
har. ekintza hizketan ari goren
an an garen uneon gertatzen ari
unean gertarzen an dela
dela adierazten du, Adib.:
adierazten duo AGER:
Pizza erten datzi
Pizza eskuau dutiful. Grt gutnbiuraren SerieOSO,
Drain antobusaren gerolekuan nago. Gorte dator guinea!
Hom e dOWT asuobusa

TER Egitura
Egitura
Oreinapuntukaria
Orainaldi orainaldiko adizki
puntukaria crainaldiko adizki munkoen
rrinkoen bidez
bidez adiztarzten da, Gutxi
adierazten da. Gut) dira
dira euskaraz
guzkaraz jorra
forma inkak
trinkoak
duzten aditzak
dituzten aditzak,. Ezagune
Ezagunenak andako
nak ond oko bauek dra EPG:
hauek dim J- 6C :

etzi
etorri : matangatza
nator; ::0 (0::. datanzatez,
dator: gOlO: . gatzzte,
zatozte . bebindabidait dab do
jakin: dakit, dakizu. daki, Ge dabe,
dakigu. dakizue...
egon: /logo. zaude. doga. goude, zaudete .. era man : dammat. darama:u, darama. daramagu...
joan: noa, ::00: , doa. goaz. zoazte . ekarri: dakart. dakar:u. dakar: dakargu .
ibili: nahii, ::abilt=a, dabil. gabilt=a . eduki: daukat, dauka:u. dauka. doukagu ...

Adibideak
Adibideak:
AT
Ni gutnbuzaren?
autobusaren zeruekgaza, (batezko:
gerafekuan "ag o. (ba iezkoa)
EZ, ez udea guttien Seioleiiud, (ezezkoa)
E:. e; "ago autobusare n geralekuan. Lgggzzkoo)
Derri
Berandu gabiltza,
gabtltza. ES dabi Zen
E: dakit gg
zer eson. Mon daruaz dirua?
NOli daramam dir ua? Mehta di Sanudetei
Neka tuta al zaudete?

E. Erabilera
Erebilera
Gramapurmtukoaria honakoc hauek
Orainaldi puntukaria honek bauek adierazteko
adierazko erabiltzen
erabiitzen da:
do:
•e Adirzaren
Aditzaren ekin
ekintza hizketan
tza hizk etan ari garen unean
ari garen ungan genatzen
gertatzen ari
an dele
dela adierazteko.
adierazteko,
Burun
Buruko muta duzte
mina dallkal.
Hg
Hall pizuZer
pis ua! Zer dgrgrmdzu motion
darama:;u motxilan ?
•e Denboran maunkorragzoa
Denboran iraunkom goa den ekintza 000
den ekintza edo egcera
egoera bai hizketaldiaren unean
bar hizketaldiaren urpean ere gertatzen an
ere gertatzen ag deladierazteko,
deja adierazteko.
Bulegora Sui belar dui, jare Suek Sande gi,
Bu/egora itzuii behar dut. lane: gaine=ko gaude eta.
diurten
Aunen doren berze ikastet
Jaserra bel? (bartetreko
xeka egita?
saskibaloi ildedoz,
taldean dago.
•e Gertakari
Genakari bat egia nuribertzaltzan
bat egia unibertsaltzat hartzen del adierazteko.
hanzen dela adierazteko, aldiune
aldiune jakun
jakin batzun lotu gobe,
batekin lotu gabe.
Gipuzkoko hiriburua
Gtpuzkoako Hiriburua Dourroriid
Donossto d,do.
duutnrmobilek boliedgrkdtz,
Autoniobilek boknuea daukate.
•e Geroago
(geroago gcrtatukc
gertauko dena dierozieko,.
dena adierazteko
Maletak egiz beh
Malerak egin bebar dituen, kanpora
ar ditugu. bunor? SOZ
go a: gii,
eta.
Bitor
Bihar ez
e: patar bgkOUZeT,
"0101' bazka hzera.

42
 Ariketak
n Orainaldi punlukaria (B-C)
Begiratu irudie i eta osatu telebistako esatariaren narrazioa lauk iko adizkiak erabifiz.

dago • dalor • gaude • darama • daramate • doaz

~: : ;- : = - ~

)- Joseba Uribarri rxirrindulari gaztea here herrira irzuli da. 20 urtez beherakoentzako Tourm irabazita.
G rain herriko plazan gUild/!.. . eta hor Joseba. kamioi batean.
Josebak kopa eskuan
'2 Plaza jendez gainezka
J Denek Josebaren irudia kamisetan.
4 Grain Joseba eta bere taldekideak udaletxerantz

n Orainaldi punlu karia (B-C)

Idatzi hutsuneetan parentes i artean adierazten den aditzaren oraina ldiko forma t rinko ego kia.
• J ose: (e= egon) f. tUJ! eskubiderik! Baloia rurea (i=an) do eta ezin banaiz
atezain izan. (r.: ibili) _ ~ _ IJ_ l! b i l zuekin!
Ane: Zergatik le:u etorri) nire etxera ikastera? Lasai egongo gara han.
Jon: lure gurasoak [er egon) etxean ala?
A ne: Ez. Gaur amak ikastaroa (edllki) eta aita (e: eto"i)
afahzera. Bakar-bakarrik egongo gara. beraz.
2 A ma: Gabon laztana. Zertan ari zara? telebista ikus ten atzera ere?
Scmea : Bai, baina ordu laurde n besteri k (e= eramlll/)
hau xe dela niri gehien gusratzen zaidan prograrna.
A ma:
Ba (jak il1)
Bai. ba (jllJ..ill) . Baina eskolako lan guztiak eginda al (edllki)
,
Programa ar nahzen denea n. itzali telebista eta hasi lanean. bai?
.' vag usta : Nik orain batzar garrantzitsua (eduki) eta 050 berandu (ihili)
Prest al (egon) beharrezko dckumentazio guzt ia?
ld azk ari a : Bai.jauna: hemen (egon) txostenak. karpeta behzean (edukz1
denak sartuta.
.. lr akaslea: hiaki. zuk zer (jakin) Zumalakarregiri buruz?
lkasl ea : Nik ezer ez. baina nire aitonak dena Uakin) kartistenjeneral hcrri buruz.
Salako apalategian karlismoaren gaineko liburu porolo ugari (egon)
eta sarri ikusten dUI aitona horiek irakurrzen.
~ Ed urne: Oporretan? Aurten gu (cjoan) inora. Senarraren ama aspaldi hcnetan
makal (ihili) -enez. le: eduki) hernendik mugitzekc
inolako asrnorik.
Miren: Nik ere (e: eduki) argi zer egin. Semea udan lrlandara bidaltzekotan
(ibili) eta . joaten bade. erxean konpo nketa batzuk egi rekc aprobe txa-
tuko dugu aukera.

43
 13 Orainaldi burutugabea: esertzen naiz, jaten dut...
Sarrera
Bai. gustarzen :0;1
nire semearen eskota. Umea
poz-pozik joaten do.

Orainaldi buru tugabea k aditzaren ekintza ---errepi kakorra. sarritan- hizketan ari garen denbora tartean
kokatzen duo bere bukaera adierazi gabe . Adibidez:
Bai. gusratzen zatt "ire semeare n eskata. llmeak egunero eskclan berumjateu du.

Egitura
-12£.\' TE,Y
:
: : lZ ~:; i :i 000 • aspektu marka darama. Adib.: gustarzm. jaten, ,. 7C .
. izan edo - ed u n aditz laguntzaileen orainaldiko adizkiak (do. zoto. du. dio...). Adib idez:

Oporretan postalak ida:ten ditut. (baiezkoa) Oporretan e: dut pos talik ida:tm Iezezkea]
Horiek e; naute ondo rJlg t~n .
Zenbatero joeten :oh ll/! emakume hori etxeko garbiketa egitem?
/8 li n e:: behemkoei ez aiete alkoholdun edaririk: ematen tabemetan.
Si ikasie horiek beti berandu hettzen dim ikastetxem.

Erabilera
Orainaldi burutu gabea honcla koak adierazte ko erabiltzcn da:
• Ohitura edo zerb ait behin eta berriz gert atzen dela adie razteko:
Oporreton kostakieka tierrietarajoaten gara.
Felixekgaueko J2e/all txten du here tabema.
• Egoera iraunkorra adierazteko:
Aurten beromfuago hasten dim klaseak: goizeko gelall.
Azkenaldi nonetan nire inprimagai/uak irudiak ez dim oodo inprimatzen.
• Genekari bat egia un ibertsalrzat hanzen de la adierazteko. aldiune jakin batekin low gabe:
Ume gehienei guslat:.ell zatzkte gozokiak:
Eguzkia ekialdesik agert :.elJ da eta mendebaldesik e:.kutat:,en do.
• Gertaeren eta pasadizoen berri emateko. orainaldi edeta iraga n burutuak ordezkatuz:
Zer genom zaidan liburudendan? Bada. sertzen IIai:. dendan, eskat;.ell di:.kiot enkargatuta
neuikan liburuak. eta hora nOli eranrzu ten didan enkarguaren papero go/du egin due/a.
• Geroaldia adieraz dezake bald intzazko eta denborazko mendeko esaldi etan :
Bihar egurukii alia egtten budll. hondarcara j oongo notz. (ETA EZ egil/gd hthM.)
Etsera nettzen del/ea" kanturaeuko do gihzak kemen utzi dituela.

44
 Ariketak
. . Orainaldi burutugabea: egitura (B)
Jubil at uek batzuetan gauza bitxlak egiten dituzte. Osatu lrudi bakoltzarl dagokion esaldJa.
-
Erabi li ondorengo adirz nagusia k. -7ZEN edo - TEI\' marka jarrira: egin ibili idatzi joon morgoru
Erabili ondo ren 0 adiz ki la untzailea k: do .' dira , duuae , dizkio <' dute

2 3

.. Edume neguko egunik botzenetan ere hondartzara j lJOren da bainatzera.

Jesusek ilobari azterketetarakc txuletak
1 Karmenek eta Elisak tai-txi asteen birritan.
J Pello era Kosme mororrean
~ Julianek eta. Estefaniak bodegoiak

IIfJI Orainaldi burutugabea: egitura (B)

Erant sl aspeklu marks egokia (- TZEN edo -TEN) ondorengo aditzei.
etorri joon hartu ems" josi sartu egosi cmzun lortu bete idatzi itxi igo ·ja nlZi hasi

-TZEN -TEN

aonzen jouten

D Orainaldi burutugabea (B-C)

Osat u ondore ngo pertsonek beren lanbid eei buruz ematen dituzten azalp enak, aditza k j okat uz.

Kazetaria naiz. eta moda munduko krcnikak eta argazkia k ~ (egill) ..g.!f ~!t.i . .! d I'~ ' ,
Nonnalean bi argazki mak ina eta grabagailua I (eraman) ,
aldean, eta nik neuk ate ratzen ditut arga zkiak eta : (Mad)
arti kuluak. beste inore n laguntzarik gabe. Baten batek ea nire lana gustarzen
zaida n (galdelll) -nc an. nik baietz 4 (eraIlClln)
.__ . izugarri arsegin dudala alegia. baina urte batzuk barru
aldatzeko aukera izatea espero duda la.

Nik ospitatean egiten dut lan. txandaka. Larrialdie n Zerbitzuan. Ospitalera

hehzen naizenean. normalean nire aurretik egondako medikuarekin ~ (e/kartll)
. here txandan gertarutakoari buruz hi tz egiteko. Har k
Ingresatu berrien infonneak (lid) . neuk irakurtzeko.
Txostenak irakurtzen ditudan bitanean - (sorm) -n zalantzak
nire kideari (go/dem) ~ . Gero. gaixoak banan-banan
(bisitalu) era. horren ostean. datorrenaren zain
(geralu) . horrel ako txa nda batean. gauekoetan batik
bat. edozer gauza gena daiteke eta.
45
 14 Orainaldi burutua: eseri naiz, jan dut...
Sarrera Trena geltokira heldu duo
Iiidaiari guzdak: bagoieratik inen dira era irteerarant: dOG:.

o
Orainaldi bururuak. ere har. crainarekin zerikusia duen ekmtza bukatua adierazten duo frena gelrokira
h eldJI du esaldiko aditzak "helrzearen" ekintza genarua dela eta orain trena gellokian dagoela adieraz-
ten duo Era berean. Bidoiari guztiak bagoielatik inen dira esaten dugunean. bagoien barman bidaiari-
rik ez dele geratzen eta hauetatik kanpo daudela adierazten gara. an
Egitura
.TU. -DU, -I edo -0 aspekru marka darama. Adib.: han u. held". eseri.jan-O. ,.. 7e .
• lzan edo " ed u n ad itz laguntzaileen orai na ldiko ad izkiak (do. zaio. duo dio... ). Adi bidez:

I rena gelrokim heldu du. (baiezkoa) rn'na rz do gttltokirolIeldu. (ezezkoa )

Loll sarrera eras; ditut gaueka saiorako. Ondo iruditu :.ait egin duena .
Lehen ere gau=a hero esan dior, baina. anc a. et. dit ellt:'l lll. ,\ '01' (la ugurtu ;oituen gi:o n hori?
Ordu bieta raka heltzeka esan digute. Betaurreknak apurtu ;oi:."io.

Erabilera
Orainaldi burutua ondoko egoe reran erabiltzen da :
• Iragan hurbil ean' gertatutakc gauzak adieraztcko:
Gaur gotzeko zozptetanjo du tratzorgaituas.
Eguerdian e; dut kaferik tumu.
• O raindik bukatu ez den denbora tarte bat i buruz hitz egiten denean :
Aurten hu si garn gimnasiora joaten.
Azken 50 uneotan nobeta imeresgarri aska argitaranr dira euskaraz.
• Orainarekin lotuta dau den urruneko gertakariak adierazteko:
Ekialde IIrnmean aska ha zi do industria. (Dra in industrializatuta daude hango her rialdeak.)
.\/ikelek allrten ordenogailu berria erosi dll. (Drai n crdenagaitua du etxeen.)
• Genaeren eta pasadizoen berri emateko. iraga n burutua ordez katuz:
Iemanao Amezketarrak tagun bat gOllbidam du egun ba(="k here etxean pasatzera. Denbora
luzea igaro du era Iagunak: e: omen du aide egiteko asmorik agert:e n (.. .)
(I) inlllll hllrblla quna twl denctlk hizkClan an garen uncn ane iprouko dcnbon lOb. Dcnbon W1C horman l:'gindakoak
adiCfU{cko. oBlnaldi bururua crablltzm da. eta ez iragm Horrcplik. ondon:ngo c$aldiClal.o adirl,;iat.o cz dira zuzrnaIr.:
Ga"r gt>I_ 0 :c I Ol!!' 0 ..tItrit. j()o.;oo: in", lKli:J: Gaurto punidUlln l..htn goIa prna'/l= a la _"I . '- ,0-.00: sanu dUltl

46
 Ariketak
Orainald i burutua : egitura (A-B)
Osatu esaldiak parentesf artek o adilzak orainal di burutuan [ck atuz.
Txema k eta Karm elek n.UQ konpon tzeko Ianak egin dilU;Je.
.. Dise inu ausartekc ahza ri modemoak (jarri) la tu:

I Ateak eta leihoa k zuriz {pintat u}

2 Sukaldea goit ik behera {emberritut
.3 Ume aren gelari zatirxo bat (lcendu) _ _. egongela handiagoa egueko.
-4 Lehen komun bat bakarrik zeukatenez. beste bat (egi n) lebengoaren ondoan
eta. pixka bat txikia bada ere, 000 c ndo (geraw)
5 Egongelan eta bi logeletan loredun gortina esrenpatu ederrak (ipim)

n Orainaldi burutua: erabilera (B-C)

Osatu testu a parentesl arteko aditzak jokaluz .
Hona MOIIII Etxegura te kazetariak bere esperienttiak biltzen dituen libum argitaranr berrieren
uurkezpenean esondakaa.

Pareje ederrak ~ (i~:l Si) nire bizitzan zehar era gauze imeresgarriak
ere ~ (egill) . haietako asko Amerikako konnnenrean. Estatu Buruetan.
eseterako. era guzneteko jendearekin harremanak I (i=oll) : ailZindari
politikoak eta droga trafikanteak ! (elkam'=ketalu) . zme
izarrak euren fesretan nola mozkorrzen diren (ikusi) ... Mexfko bi
a1diz ~ (:eharliatll) ; lehena motorrean eta bigarrena furgonetan.
Argentina hiru aldiz ~ ( b i s i t a tl ) . baina beti opcrretan. Peru era
Boliv ia. berriz, lantoki izan dira niretzar. hango irratietanlanean luzaro fiardlln)
eta. Best konrinenteetatik milaka postal eta eskutitz • (bidolil
senide eta lagunei. Paris eta Londresekojatetxerik farnaruenetan
• (jan) eta samba ' (dall t=ulu ) Salvador
de Bahian. Bosr aldiz 1 (joon) Txinara eta birritan Australiara.
11 (e: dirurik: Qllrre:llI) nire bizitza osoan. baina
oso jende interesgarria r' (e: agutll ) eta. barez ere. biz itzaz
l.' (gozaru) . Eta, honenbestez. zuek ere. liburu hau irakurtzean.
nik beste gozarzea da orain espero dudan bakarra.

D Orainald i burutua : erabilera (B-C)

Osat u elkarrizketat xoak laukia n dauden aditza k [okat uz eta oraina ldl burutuan jarrlz.
hondaru • harm • eraman • joan • e: iku si • kendu • ez '-ne" • beglratu
- ~
• A, Azken egunoren ... dUI zure amama
B:Ez nau harritzen: izan ere. telebisra berria erosi zuenetik s. •.!!E..- etxetik irtt'
A : Hobetc zaude?
B, Bai. aspirina bat
, A, 10n dago Mikel?
eta buruko mina "'"

B, Bankura dirua ateratzera.

.l A: Automobile un !
B, Bai? Eta nora
, konpomzera?
A' Begoren bila nabil eta ez dUI aurkitzen .
B, Liburutegian ?

47
 15 Geroaldia: eseriko naiz, jango dut...
Sarrera Laster hotelera h elduko garu.
Hall gele tako g iu zak emtmgo diz)ii;IU!fi!
eta ardubete i:.ango du:u e aneden hanzeko.
Afa ria bederacietan : I'rbit:otllko do,
ho teleko j anrokian.

Geroaldia. ora bar. etorkizunean gertatuko denari buruz hitzegiteko erabiltzen de. Laster hateieru neiduko
gum esaldiko aditzak "hotete ra helrzea' gero gertatuko deja ad ierazten duoAdib ide gchiago:
HUll gelewko giltzok: emango dizkizuete. Afarta bederatz ietan zerbitzamko do.

Egitura
-KO edo -GO aspektu marka darama. Adib.: he/duko. emango . > 7C .
izan 000 eed un aditz laguntzaileen orainaldiko adizkiak (do, zaio. duodio... ). Adibidez:

Alorio hamarretan :,erbil :.Jltltko do. (baiezkoa) A/ari ~ : du ham arretan :erbit: aluko. tezezkoa)
taster jukingo dugu zer genom den. Sekula e: dug u jakilrgo zer gr?Tlalu den .
Argumentu horiekin ez nOIl:,lJ konbentzituko.
Lasai. e: diot inori ezer esongo.
Horrelako gall:ak esatel/ segitzen badICII. azkenean gorruu egingo nai:.

( I) Ekialdl.'ko euskalkietan ·f" awuiu baliatzl.'n drra gercaldia ~1\l.' 'O . , L·~ emait utakc panizlpllX'lun nagusih Ad ib idc:~
i:an ;> i:ant ll; rgon ;> ~n t n . Jril > /rilt n.

Erabilera
Geroaldia ondoko cgoeremn crabiltzen da:
• Geroago gcrtatukc den ckintza adierazteko:
Bihar ekarriko dii utatdizkaria.
Ertzainek taster harrapuruko ditll:,e gaizkileak.
• Eskai ntzak egiteko:
Jat eko zerbait aterak o di:UI? (ETA El Jateko zerbait 6l1e.'(ILe1/ tlL ttt?)
Itxiko dus Ieihaa? - Bai. itxi, mesedez.t ETA El !:mil Ji.t leihoa ?)
• Eskaerak egiteko:
Utzika di:.kida:u apunteak? (ETA El Frl\.-"', JU'l tlil_Ii apllnteak?)
Itzaliko dU:11 telebista, mesedez? (ETA El Hrt1h!"i'1I d·fI!"/. telebista, mesedt!:?)
• Hizketan ari zaren unean harrutako era bakia adierazte ko:
Cm.... garagardo bar hartuko dut, - Ederki. zer markarakoa nahi dicu?
E: . p raka horiek ez: gona estua jallt:iko dIU.' . - /deia alia. Gainera. oso onda ematen di:u.
• lnstruk zioak ematekc era arauak ezartzeko:
Bazter korreian ese riko :aru em et: dn zu inorekin hit: egingo ,
LiieraiurIehiaketan parte IJUrllI nohi dutenek ttxttako gutunazaletan aurkezm ko dim :t e lanak.

48
 Ariketak
. . Geroaldia (B-C)
ler gertatuko da? Erantzun galdera honi irud iei dagozkien esald ietako A eta 8 hutsuneak betez.
Erabili ondorengo hitzak (A): merkealdi I kotura euri I haize I/T homikuntza
Erabil i ondorengo aditzak (B): has; ('g in ele,, ) o jokatu

1!?I:I#:,:;n llt'-1

Joo-Bihar Bizkaiako eta Gipuzkoako kostaldean (A) ~ u r iu (B)

Larunbatean Real Madrilek Bartzelcn aren (A) (B)
2 Bihar. COte bcrretan. goizeko Seratik 1Detara (A) (B)
3 Hilaren lOean neguko (A) (B)
~ Bihar kostaldean lA ) (B)

n Geroaldia (B-C)
Osatu elkarr izketa parentesi arteko aditza k jo katuz .
Julent'k auto istripue ;:,on du eta stireia ospimlerajoon do bisitan.
Mirela : Beraz. luzerako duzula...
Julen : Bai. apur baterako .. (..a: izan) J;lI.'.'!;o,c/.." Jll.Ja uste dut. Medik uek esa n didate bost egun
barru etxera I ( haJek.ru bidali) .__. ._ __... -la. baina hankako igeltsoa datorre n hilera
arte 1 ( lwd'" ll1 e: kendu) _ -la eta lepokoa uda osoan _1 (eraman behar)
-la. Dena den. txarrena buruko mina de: barzuetan oso fuertea da eta.
gainera. medik uek ez dakite noiz arte ~ (iraun ) -en .
Mtrcla: Aizu, Julen , barkatu. baina. inporra ez bazaizu. telebista ~ ( n ;~ it:ali)
hitz egiten ari garen bitartean 6 (guk ez ikllsi) eta.
Ju len : Bai, ar razoi duzu; itzali. nahi baduzu. Eta, bide batez . Mireia , - ( ~ u k . n lf eka rri)
baso bat ur komunetik? Egarri naiz .

n Geroaldia (B-C)
Nerea eta Ane kafeteg l balera joan dira . Osatu beren art eko etkarrizketa laukiko aditzak erabiliz.
eskatuko diz ut • kantutuka dida: 1I • joango gara • ez diet eg ingo • helduko dim
hartu kc dut • eseri ko gara

Nerea: Hau urduritasuna!

An c: Lasai. Nerea . Oraintxe ~ l. olfatu.~ '!. ..4ida :u dena . Baina hizketan has i baino lehenago.
esan zer nahiago duzun: terrazan I ala barrura ?
Nere a: Goazcn barrura. Nik tila nahi dut. eta zuk zer nahi duzu? Kafea ?
A ne: Ez, gaur zerbeza ~
Nere a: Bada. esa ren ari nintzena: ez dakizu zein korapilatsua den ezkontzee! Biha r. esate
baterakc. hotel batera joan behar dugu bi gela erreserbatzera. Prezioari begiratu ere
. Bihar , Valladolideko senide batzuk. eta
ez dakigu non sartu. Jarraian. erazruna aukeratzera joan behar dugu. eta gero...

49
..
IV

..
III
GI

Anak eta bere senarrak nekazalturism oko etx e bat dute Elizon don. Bete kazetari bate k (K) Anari (A)
egin dion elkarrizketa ko hutsuneak parentes l artean eskaintzen diren aditzak jo katuz.
K: Beraz, fam ilia ctxea ostatu ~ (lU<k bihurru) . , ~ f! I _ I ': ~ ~ . ~ ..#.I . ~ ,;Y~ . eta lanbide ald i berean ...
A: Bai. senerra k mantenimendu lanak egiten ditu eta ortua 1 (=aindll) ,__ .. : horrela. etxe
honetan : (jOIl) ~ ~ _ -n barazki guztiak bertakoak dira. Ni erosketez era sukaldeko
guztiaz (arourotll) __ _ ' Horrez gain . herriko gazte bat ~ (etornl egu-
nero eta logelak-eta • (garbitu)
K: Eta. osrarua urte osoan daukazue zabalik ala asteburuetan eta oporretan bakarrik?
A: Urte osoan. jakina. Bai na. bezeroak asteburuetan eta opo rreten ' (eram ) gehienbat.
Halakoetan, ostatua beteta (auk i=an) ..... _... _... ela opor sasoian zer esanik ez.
K: Udan-eta laguntza izaten duzue ala hiruron artean 8 (konpo l/dll) ....-........ ?
A: Beno. nor rnalean familiakoek laguntzcn dlgute. Nire ahizpa era senargaia, esatcrako, uda guztietan
• (erorri) . Madrilen bizi dira eta I U (gusrom) ._._ hona erortzea.

2. aril<eta
Hona hemen ezkontza batean entzunda ko elkarrizketa zat iak. Bete hutsunea k geroald ia erabiliz.
a A, Nekatu ta nago rente egoteaz. ~ (I" j oan) ~ ~ _ ., mah ai ra. gure aulkietan esertzera?
s, Bai. goazen. niri ere I (gai:ki e: erom) pixka bat esertzea.
III A ' Koparik-edo nahi al duzu?
s, Ez, eskerrik asko: alkoholik ez. baina kafea bai: ebaki bat ~ (ekarri) , mesedez?
a A, Zer, .t (JIIk dantzatu} ala?
s, Ez daki t dantzarzen. Oinak zapal-zapal eginda 4 (ur=i) . scguru.
A: Ohiruta nago. ez kezkaru.

3. arik:eta
Bete lagunarteko gutun honetako hutsuneak parentesl artean esk aintzen diren aditza k jok atuz.
Kaixo, Mikel! Barkatu lehenago ez idazteagatik. baina oso lanpcune ~ (ibih) ~ ,- azken eguneran.
Hilabete eta erdi pasa da euskara ikasrera baserri hone tara etorri nintzenetik eta benerakc baserritar
I (bihurtu ) -ta ! (DIn irudim)
Hemen. baseman. Arantzarekin. baserriko ataba gazteenarekin. (ibili) ben. Hogei urte
(~IJa) . nik baino hiru gehiago. eta berak (egin) -n guztia (egin)
neuk ere. Hauxe da gutx i gorabehera gure eguneroko plana: goizean goiz jaiki eta.
bapo gosaldu ondoren. ikuilura • (joan) _ _ behiak -gobematzera". Gero. ortuan
pixka bat lanean ibili ondoren. ordu biak aldera denok batu eta bazkaldu (Pegin)
Hemen "sendo" ' (""''"'j ail) . : lapikokoa (indabak-eta) eta okela asko. Kafea eta
kopa ere I ') (lIarlll) _.. etxekoek. baita Arar uzak ere; niri. ordea. basokada esne
1 1 (eman) _... . Gazt ea eta "hirikumea" I~ (n'i:an) -nez. badakizu...
Hornk aparte . hemen euskaraz (nategi n) .__ denbora guztian; hau da. 4 (ma/aam)
_ -netik ~ (aoherotu) -n arte. Bilbora itzultzen
naizenean. ("'*ikusl) _ zenbat ,- (.a:ilulSl) -n egun
haue tan! Harri ruta utziko zaitut bi aste barru berriro (I" elJrorru) _ _ -nean.
Ordure ane, agur hero bat.

50
 3. testa
4 ok
Bete elkarrlzketetako hutsuneak laukietan eskaintzen diren adlzklak erablliz.

Elkarrizketak
aldarzen ari naiz • aldarzen dituzu badakizu • da • dabil • dago
atdarzen dizkiot • dakanzat • dakit daude • dim • egoten da • egoten dim
daukazu • :.00: • edukitzen dugu erakursiko dizkizut • darama
erakurslkc dizut • ibiltzen da joaten gara • nago • neuzkan
joaten zara • noa • zabiltza zaude • zeneukan

A o
ldoiak (I) Roberto (R) etxeka atarian aurldru duo S"ria f,\ ~ txikiiaka arga=l,;iak arero era azalpenak:
kirol polrsa hartuto kaleranr: doala: emate" hasi zaio Gorkari (Gj.
I: Nora ~ (joan) -flU- • Roberto. hain azkar? :'0: Nire argazkiak I (erakursi) ?
R: Kiroldegira 1 (ioan) . igeri G: Bai. erakutsi. ea nolako itxura ~ (edukl)
egitera. txikitan!
I: Beti ~ (ioan) ordu honetan? :'oi: Ikusi hau. aitaren herrian egindako argazkia da.
Nik orduan 7 une \ (edul.:i.)
R: Bai. ez (jaMn) zergarik.
baina nonnalean askoz ere jende gutxiago G: Uf. jende askc dago argazki honetan! Non
~ (ibili) igerilekuan ordu ~ (egon) zu?
hcnetan. N: Ni hemen ~ (eg-on) . argazkiaren
erdi-erdian. eta izkina bcnetan daudenak gure
8
aitaren partekc aitona-amonak dim. Eibarren
s tortsa (M) bere tagun f L) oaten etsera j oan do bizi dim; baina biak jubilatuta • (egon)
meriendatzera. Area irekitzean.. . -nez, sarritan kanpoan • (egon)
L: Kaixo Marisa. Zer • (eduki) . hemen baino eguraldi hobca
poltsa horretan? egitcn duen herrietan: Tenerife. Benidorm...
l\1 :Mailuki batzuk • (ekarr;) G: Eta besteck?
rneriendan jateko. baina nhazru zait esnegaina N: Ondoan ditudanak nire neba-arrebak I (i=an)
erostea. , ldoia eta Aldo. Aldo ezagutzen duzu.
ikasrerxcra elkarrckin • (jOGII) -lako.
L: Ez kezkatu. gurean beti • (eduki)
Eta ldoia. hemen ikusten duzun ume mukizua,
esncgaina hozkailuan.
orain unibertsitatean U (ibili) ikasten
C em metro bat eta 80ko ncske mandoa II (i=an)
. la-in cz da ohean kabitzcn!
A/(redok (A) automobtteko kapota zabalik dauka
eta, makurturik . zerbait konpcntzen art da. G : Atzckook zure gurasoak dim. ezta?
Ha/ako ha/ea", lag/m bat (L) agertu era... N: Bai.
L: Egun on. Alfredo, zertan (ibili) ? G : Orduan. beste argazki honetan I : (egon)
A: Automobileko bujiak • (a/dam) -n ernakumea zure ama da. ezta?
Urtero III (a/dotll) bujiak ~: Bai. hemen ile luzea duo baina orain motzagoa
automobilari. hobetc ibiltzeko. 1.1 (eromon) . lkusten duzu nolako
L: Eta zuk zeuk I (a/dam) ben begiak diruen? Banku batean lan egiten duo
bujiak? G : Eta aitak?
A: Bai. lan erraza da. 'cahi baduzu. momentu :-i: Telekomcnikazio enpresa barean. U (jakin)
batean I: (eroIcUlsi) nola ba- • relefcncak-eta. Ordutegi ona
eguen den. duo hiruretarako etxean • (egon )

51
 16 Indikatiboko iraganeko aditzaldiak. Aurkezpena
Sarrera
Ond oko testuan kontatzen dcna orain dela
zenbait urte genaru zen. eta bertan nabarmen-
dutako adizki perifrasuko guzriek Iraganekc
laguntzaileren bat dararnate (sorrll zen, soreen
:ieu , era baki :ll(ell, i=allgo ;;1Ie1a ... ). Aditz
naguslck aspcktu marka dcsberdinak har ditzake
(-TU, .7Z£N. -Ko. ..) eta , horien arabera. hiru
eratara aurkez dezakete aditz ekintza ~ 78 -0 :
marka daramaten adizkiek
iragan urrunean egindako edo jadanik gertatutako
gauzak aurkezten dituzte. Adib.: Best e joko bat
asmal:ea erabaki zuten .
marka daramaten adizkiek
iraganeko ekintzei erreferenrzia egi ten diete.
baina beren bukaera adierazi gabe. Adib.: Aditu
gehienek e~ ' ate" ;;lllell ale gutxi saiduko z irela .
Nola sortu zen Trivial
Pursuit jokoa?
Trivial Pursuit jckoa beste joko bari csker
SOTt u zen. Kontua 19 79 . urteko ncgu hotz
batean hasi zen. Chris Haney eta SCOll Abott
kaz etari kanadar rak Hit: Gunezatuak edo
Semble joko ezagunean jokatzen ari zirela.
hain joke atsegina zela ikusirik, gau hanan
bertan ad inbateko interesa piztuko zuen besre
bat asmatzea eraba ki Z U tC D.
Sortzai leek berek rnaiz adierazi izan dutenez.
45 minutu besterik ez zuten behar izan joke
berriaren ezaugam nagusiak asmatzeko. eta
bereh ala kon ruratu ztren arrakasta izan go
zu ela .

mark a daram atenak. oro har.
irag anean zehaztutako une jakin batetik aurrera kc
ekintza adicrazteko erabil tzen d ira. Adib .:
Berehala kanturatu s iren arrakosta i:a llgo : 1Ie1a.
Bestalde. testuan nabarmendutako adizki trinkoak
ere iragenekoak dim (zebiltzan. zeuzkaten... ).
Adizki hauek iraganeko une j akin barean
gertatzen ari zenaren hem ematen dute. Adib. :
J98/eruko (...) j okoaren diseinua eta amuck
prestanua zeic katen,
198 1erako 6000 gald era -eranrz un prestat u
zit uzten, eta jokoaren diseinua eta arauak ere
zehaztuta zeuzkaten. Urte horretan jokoa arg i-
taratu zenean. aditu gehienek esa te n zuten
ale gutxi sald u ko zi rela. j okoak ez baitzituen
merkatuaren legeak betetzen: oso garestia zen
eta kutxak ez zue n barruan zegoena argi azal-
tzen. besteak beste. Hala ere. handik gutxira
inoiz izan den jokorik, salduenetakoa izarera
heldu zen .

Indikaliboko iraganeko adilzaldiak (adizki perifraslikoak)

Aditz nagusiari erans ten za ion as pcktu rnarkar en araoera. Iza n eta *ed u n laguntzaileen iraganeko
adizkiek in hiru aditza ldi eratu dira:

AOITZAlOIA
heldu zen. lauSi zitzaion...
• -TU. ·DU. ·1edo -0
hartu zuen, esan .lion...
NOR {zen}

• ., . -TZEN edo -TEN

NOR-NOR! {ziuaion}
NOfl,-NORK {zuen}
he,'tzen zen. jausten ZJuaion .
hartzen zuen. eseree non ..
NOl'!-NORI-NORK {.lion}
hefduko zen.jausiko nnsion .
-KO edo -GO
hartuko zuen, esango .lion ..

Iragan punlukaria (adizki lri nkoak)

Hiru aditzaldi horiei iragan punrukari a gehitu behar zaie. hors. forma trinkoak: =etorren. : ebiJen.
: ekiell. e{ab.

52
 Ariketak

n Indikatiboko iraganeko aditzaldiak (A-B)

Adierazi gezien bitartez zein den ondorengo esald ietan azpimarratutako adlzkien aditzaldia eta
zer ematen dute n aditzera .
.. Ait cnak azukrerik gabe hanzeo zue o kafe a. 2 Atzo Tolosak o indaba gorriak ian 2eojtu en .
1 Elorriko ointzeta esan nizun. .l Bere gelan sartu naizenean, loran ~.

Aditza Adltzaldia Zer adierazten du?

,. !Jurt:f'1l :/11'11 iragan burutua a Jraganeko une j akin batean gertatzcn an dcla.
b Ekimza iraaa nean zehaztutako unetik aurrera
etomko zeta " iragan bururugabea gertaru del; gertatzen ari dela edo gertaruko deta.

, jail get/ill/en iraganeko geroaldia

.......... c lraganean gena tzen zen ekintza errepikatua edo
chitura, here bukaera markaru gabe.

, zegoen iragan puntukaria

cl lragan urrunean (egun bat lehena go gurxienez)
gertatuteko eta jadanik amairutako ekintza.

n Indikatibo ko iraganeko aditzaldiak (A-B)

Idatz l taulan ondorengo esald ietan azpimarratutako aditzei buruz eskatzen di ren datuak.
• Lehengoan, Arzakenera jQan ~ inc afaltzera. Izugarri ~ysla!u zita~yn , bai jatekoa. baita lekua ere .
• Mozo rro rurik nindoan eta inork cz ninduen eza~U1 D.
• Automobile berak ekarrikQ zuela esan zjdan.

Aspektu marka Laguntzaile mota Aditzaldia

:. joan ginen o irugf!". bUrl/ tllt,
gustasu zitzaigun
2 e: ninduen e:agur:en
3 ekarriko zueia
-I eson zidan

D Indikatiboko orainaldiko aditzaldiak (A-C)

Azpimarratu adizki egokiak.

Lapurreta saioa
Joan den urtean askotan ~ nindoan herriko igerilekura igeri egirera. iluntzean beti.
Oso laseigarria zen. baina egun batean zerbait beneran beldurgarria I gertatllgenat=en zitzaidan.
Neguko egun gris horietakc bat zen. eta kiroldegnik etxera ~ nindoan j oallgo nimzen cinez:
esku batean liburuak eraman nituen nerumaean eta bestean. kiwi pohsa handi bar. Bat-batean.
gizon baten itzala ~ ikusi. ikusten nuen niri segika.
Azkar zetorrene: etonzen zenez, taster harraparu ninduen. Zigarro bar eskaru zidan. 0$0 irxura
txarra duela zuela iruditu zitzaidan Handik aide egin nahi nuen, baina ez nuenjakiten nekien
nola. Bururatu zitzaidan gauza bakarra tabakorik ez neukala esatea izan zen zen. Orduan.
hara-hona bcgiraru zuen eta. bat-batean. labana handi bat ateru zuen ateratzen du pol tsikotik.
Eskerrak kalearen beste aldetik glzon barzuk I zentozetacetozetat Oihu ka hasi nintzen eta
lapurrak. bcsteak ikustcan. buelta eman eta ebiadan egin 11 dub/en ihes.
Zorionez ez I ~ zitzaidanaitzaiou ezer gertaru. eta orain ezeren beldurrik gabe ibilrzen naiz kalean.
Hala ere. konruraru "naiz /dut harrezkerc. zenbaitetan. bat ere arrazcirk gabe. atzerantz begtratzen
dudala. norbait cte 14 datonvn zetorren ikusteko.

53
 1 7 Izan eta *edun laguntzaileak. Iragana
Izan laguntzai lea: NOR eta NOR- NORt sistemak (iragana) _
Izan : ' OR ststema. tragena. lzan : ,,"OR" ORI sistema ("O R: hum eta haiek]. Jragana.

nmtzen zltzatoan ntzaizxidan

l inen zitzaizun znzaizjozun
zen ntearcn zttzaizdcn
ginen zitzaigun zitzaizkigun
nneten nnerauen zrtzaukeuen
nren zitzaien zilzaizkien
--
Zein uneton jaio zen :lIre ataba? Niri tsikitan berakar: :opa e: zitzaidun gllsrat:e fl.
Noi: has; ziren esxe IWII eratkttzen? la: toterta tokatu t itmigun.
GII Begoiiako basilikan ezk ocdu ginen. AI:O, betaurrekoak Iurrera jausi zit:nh.kidmJ
Norajo an zineten iazka oporretan? eta krista ! biak apunu ziren.

* E OUN laguntzailea: NOR- NORK eta NOR- NORt-NOR K sistema k (iragana)

*E d u n: " OR·,\ORK siste ma. lragana .

zintudan zmtuztedan nnueo

gintuzun zeniluen
zmtuen gintuen zmfuzten z.tuen
zmtugun zmnmequn genrtuen
ninduzuen gintuzuen zannuzten
ninduten zintuzten gintuzten nmuzteten zuuzten

Zer jan zemaen Q/:o? Zein idazlek idatzi :,Ut'fI 'Goroa" nobela?
Ama. non gorde zenimen nire mendiko botak? Film hod ecc ikusi 1I11t'1I
Lehen hitunriak ginen henetan: behin igerilekutik how egin gintutten j endea motestotzeagatik.
Ni mkisan hondortzan galdu eta negarrez egon ntncen. harik eragurasoek aurkitu ninduten one.
wEdun: '\OR-'\ORI-'\ORK sistcma (l\OR = hura)'. lragana.

NORI

............
nizun
zentdan zidan
zizun
NORK

genizun
zemdaten ztcaren
zrzuten
men zenion lion genion zer uoten zroten
zernqun ziqun zenigulen zigUle n
mzuen zizuen genizuen nzueten
men zenien zten genien zeneten aeten
,11 '\oR plurata I1.dab .lk~na 'lK -Told- plutllhumilca tant:"uru betw- dII: ni:J,:i::un. ni::kW<f. t:"l3b.

Toiler hartan automabila ez zideten ondo konpondu.

Umeei neuk asmatutaka ipuinak kontatzennizkien,
At:o telefono: dei egin genizun. baina e: zeunden etseon.
Ezet: .. . ? bat/a. 0 1:0 baie t: esan t en ida n !

54
 Ariketak

. . Izan eta *ed un laguntza ileak. Iragana (A-B)

Berridatzi esaldi ak orainal diko laguntzail eak ir aganean j arr iz.
.. Bidali didazun eskutitza ez zait heldu.
J!/t!.f!.J :A'lIid.Q! - dun _ '!._ ~_
Dantzalekuan ezagutu ditugun mutil etsegin batzuek ekarri gaituzte erxera autoan.

1 Ikus i al dituzue erosi ditudan praka berriak?

.l Aurte ngo jaietakoa dibertigarria izan da: mozorrounua irten gara kalera eta inork ez gaitu ezag uru.

.& Gazte bat hurbildu zaigu eta dirua esk aru digu : Ara ntzak . er rukituta. cum bat eman die.

~ Telebista itzali dute eta lotara jean dira .

6 Janariaren hondaki nak aparte gordetz en di rugu eta txakurrari ematen dizk iogu.

n *Edun laguntzailea. N OR- NORK iragana (B)

Berr idatzi esaldiak nabarmendutako pertsonak aldatuz.
1 Ni lehengo egunean zineman loak bartu ninduen.
a GII lehengo egunean zineman ~ .~ .J }!J!.T!.!!..J;_
III l.eire /ehengo egunean zlneman
1 Zuen gurasoek zuek. oporretan. udalekuetara bidaltzen zintuzteten.
a Zure gurosoek :u, oporretan. udale/... uetara
IiI Nire gurasoek: ni, oporretan. udalekuetara
_, G u arzc zuen bila ibili ginen. bain a ez zintuzregun aurkitu.
a Haiek atzo
IiI N i aco
4 Nik Arantza dantzatzera atera nahi izan nuen, baina ezetz esan zidan.
a Guk Aranca dantza tzera _._ ... .,_.._...._.....
IiI A lber to k:Aramza dantzatzero . ~ __

n *Edun laguntzailea. N OR- NORI- NORK iragana (B)

Berridatzi esaldiak naba rmendutako pertsonak aldatuz .
I Nir i opari ederra egin zidaten.
a Guri opori ederm
m Haiei opori ederra
1 Zuri bakarrik kontatu nizun istorio osoa.
a Pauleri bakarrik
III Zuei bakarrik:
.l Ni k berriz ikusi nahi ditut atzo erakutsi zenizkidaten argazkiak.
a Guk berri: ikusi nohi
11Nire faglm ek berri: ikusi nohi _ _
4 Udaltzainak nire al ta r! isuna eza rri zion auroa rxarto aparkatzeagarik.
a
Udalt zai nak niri isuna ....._. autoa txa rto aparkatzeagatik.
III Udaicainak:zuri isuna atnoa txartc aparkatzea gat ik.

55
 18 Iragan puntukaria: zebilen, zihoan, zeukan...
Sarrera ~.
lrudiko tesruan nabarrnenduta dauden adizkiak sirenQ houa enr::un nuen. Ohelik ahxam;
rrinkoak era iraganekoak dim guzriak. Adizk i to/era begiratueta... a ze SlLflOQ. honu nu",o!
Suhilcai/eaJ: eraanbulanciak :,Luden g/fre eaeko
hcri ek iraganeko une j akin ba tean gertatzen ari
atarian. &hRko erxdJi:./t=Dk bskalila :euden
ze na adierazten dute. Horixe da. hain zuzen.
eta garruk goronc :;Lto;en. .\'i~ balmiD
Garrak goro ;,e lO~" eta Ntre balkoia SI/tan
suran ~ n'
:;.egoell esaldie tako adizkiek adierazten dutena.

Egitura
lrag an puntukaria iraganeko adizki trinkoe n bidez
adierazten da. Adib.: zen. zebilen. zeukan. zekien ...
Adizki trin ko ezagunenen iraga ne ko aditz jckoa k
hnuck dira :

-
<DA> motakoak. NOR sistcma

egon etorri Ibill

nint zen nago nentorren nenbilen r undoan

zinen za ude ze ntozen ze nbittzan nndoazen
,e n dago zetorren zebnen zmoan
ginen gaude genlo zen ge nbiltzan QlOdoazen
zinete n za udete ze ntozte n zenbutzaten zmdoazt en
ziren daude ze tozen ze bittzan etcazen

< DU> motakoak. ' OR· ' ORK siste rna ('OR = hura)'

eduki eraman jakin

nuen ne ukan nekerren ne raman neaen

zenuen ze neukan ze nekarren zeneraman zeneki en
zuen ze ukan zekarren ze raman zeeen
gen uen ge neu kan ge nekarren ge ne raman qenekten
zenuten zeneukaten zenekarten zeneramaten zenekiten
zuten zeuka len zekarten zeramaten zekit en

(I J '-OR-" ORK motak o adiz krcn csagam a plurala denean ("oR- haic k). pluralare n marka czarri beh.aT zaie
- Ed un: nltuen. zenuuen. zhuen... EdukJ: nell;J;an. :ener,:kall. :ell;kan . E karrf: nekDn :Jln.:..nekorr..,,,. :ekDrr.,gn.. J akin :
neh:J;.ien. :eneh:J:ir'n. :eki:J;.ie" E l'lIm an : neromal:Jln.:eneru."'UI;,DII. :eromOl;,DII...

Erabilera
lra gan pumukaria honekoek adierazteko erabiltzen da:
o lraganeko une j akin batean gertatzen an zen ekintza adierazteko.
Zine aretoan ikuste guztiak: isiiik :eudel/.
Lehen nora zindoazenhain arin?
• Irageneko egoe ra baten traupena adierazt eko. bere hasiera eta bukaera markatu ga be.
Gami hartan e: nenbilen OSO ondo osasvne:
Jlarisak eta Josek txatet ederra :.f!ukalell Errioxa aldean.
o Haurren hizkeran. be ren jolasetan. fantasia elementu gl sa.
Ni aita 1I;II1:ell eto zu WIIQ. bale? era /llI/e bat geneukon.
56
 Ariketak
n Iragan puntu karia (A-C)
lrakurrl galdera eta osatu esaldiak parentes i arteko aditzen iragane ko forma Irlnkoak erabillz.
Zerton zebilt:illl ondorengopertsonak l OOl eka iraileren I JII Ne", Jorkeko aorrebikiak erorisiren 1II1em,?
>- Juanjo 100an (ego,,) -~,Ien here egongelako sofan etzanda.
Enrike eta Rikardo lanetik erxerantz (loan)
.2 Pedro eta bere lagunak kartetan (ihili) izkinakc tabeman.
J Zuzendariak bilera garrantzitsua (eduki )
-l Estherrek mahaikc platerak sukalderantz (eraman)
~ Ni, nire lankideekin batera. ondoko kafetegira (joan) kafea hanzera.
6 Gu igerilekutik erxera korrika (etorri) :ingeleseko kfasera heltzeko
berandu fibili) eta.
.. Zine aretcan ikusleak isilik (t'gOn) pelikula hastera (joan) era.
8 Ni egun hartan gaixcrik. chean. (egon) -nez eta relebista hondanna
{eduki] -nez. hurrengo egunera ane ez nuen ezer jakin erase terrcrista hartaz.

n Iragan puntukaria (A-C)

Berr idatz l esald iak pertsona k aldatuz.
I Xik ez nekien zer neukan hemen gordeta.
1:11 Guk e: 1:elldien :t7 gf'nf'u"'w: hemen gardetu,
IiI Haiek hemen gordeta.
2 Nik alkandora polir hura ez nuen erosi. ez neramalako dirurik aldean.
a
.\ f Ul lll k alkandora polit hura ez
IiI Z"ek alkandora polir huru e:
.\ lb cnek begiak itxita zeuzkan. baina ez zegoen 100an.
El Zuk begiak itsita . baina ez
m
N ik begiak itxita . baina e:
~ Zuk ez zene kien dck ume ntu hau kaxoi hcnetan gordeta zeneukanik ala?
11 Mu ribe/ek e: dokumentu hall kasoi hanetan gordeta
IiI Z uek ez dokumentu hall kaxai honetan gordeta ,?
!' G u galduta geunden eta ez genekien ncndik ncra genbilt zan.
El Z uek gaMma era e: nondik 1101"(1
III l1aiek e: era e: nandik nom

n Iragan puntukaria (A-C)

ldatzi hutsuneetan perentesl arteko aditzaren orainatdiko eta iraganeko f orma t rinkoak.
>- Guk izozkailua arrainez beteta (edllki) c/u IIAaCll gf'lIe,,"'U" .
Nereak zure telefono zenbakia buruz (joldn)
2 Au tobusak bidaiari gurx! (eraman)
J Jc sebak Dire antza (·edun)
~ San Telmoko museoak pintore g ipuzkoarre n koadro imeresgarriak (eduld)
:; Haiek ez (jaldn) Igenan.
6 Guk urteak (eranlllnJ dirua aurrezten etxebizitza erosteko.
Nik umeak etxe cndokc eskclan (eduki) _ matrikularuta.
1!I Ze r (ekarri) gizon horiek kutxa handi horretan?
Nire gelako lagun gehienek neska- edc mutil -Iaguna (edukJ1

liT
 19 Iragan burutugabea: esertzen zen, jaten zuen ...
Sarrera Niri lehen azukrea
"' ~:r = : , C ez zitzaidan g ustarzen . Jogurtari.
adibidez. ez nion azukrerik botatzen, eta
--
If'-t''t,, kafea ere az ukrerik gabe
/rar,:;ell ,men .

I' , c-
I

lrudiko esaldieren nabarmenduta dauden adizkiak iragan burutugabea adierazten dute, hau da. iraganean
genatzen diren ekintzen iraupena. hcrien basiera edo bukaera markatu gabe.

B Egitura
u a : - TZEN edo -TEN aspekru mark a darama. Adib .: gustatzen.faten. ~ 7e .
~i¥§l! e! . ~ · izan edo "edun aditz laguntzaileen iraganeko adizkiak (zen. ztc aton. men. zion ..).

Eiderrek asko erreezen zuen. (ba iezkoa) Lehen aznkrea ez dtzaidan gllStalZen. (ezezkoa)
Zarata arraroa enezuten nuen, haina e: nekien zer zen. la: e: mien etsean jaten, ounen bai.
Tsikitan aitak San Mamesera eramaten gintuen Athieticen portiduak ikustera.
to: go;=ea" gaL: dUL\':al;l!n nintzen : aurten. gauean. afaldu baina lehen.

Erabilera
lragan buru tugabea honela koetnn erab iltzen da:
• lraganeko ekintza edo egoera baten iraupena adierazi nahi denean, ek intzar en hasiera edo bukacra
markaru gabe :
£151/" harta n ipar haizeak: gogo r jotz en :uetl.
Ancinaka egiptoarrek papiroa erabiltzen zmen idaaeko.
• lragancko ekin tza errepikaruen edcta ohituren berri ema tean .
GmT! ataba IIInewn mai: gei xotzen :en .
Arg ia piznna 10 egiten zuen beti.
• Deskrib apenetan erruz erabiltzcn dira era honetako adizkiak. duten iraupen esa nahiagatik:
£151111 zoragorria zen: eguz kiak bazter guztiak arginen utuen. txariek beren txio -txio ekin giro a
ateirzen :lI1ell eta j ende g uztia poz-pozik: =egoen.

Oharra
lraganeko puntukaritasu na edo iraganeko une jakin batean gertatzen ari zen ekintza puntuala
adierazteko. ARI partikula erabil tzen da:
Sanu nimzenean. denak bolero hit: egiten or; ziren.

58
 Ariketak
. . Iragan burutugabea (A-C)
Galdera Irakurri ondoren , osatu esaldiak parentes i arteko aditzak Iragan burutugabean [ck et uz.
"'oloko o zen emak umearen bi:imoduQ orain deta 100 IIrte?
>- Garai hanako emakumeek arropa errekan (garb;lu)
Gone luzeak (jum:;)
".
~ Beltzez jantzita {ezkandu]
.' Haur asko (i:an)
4 Gutxitan {irten} kalera. etxeko lanak egnen aritzen baitziren.
:; Gutxi batzuk baino ea (he/du) unibertsitateko ikasketak egitera.
6 Etxeko lanez eurak bakarrik (arduratu} eta inork ez {ezer ordaindu]
haiei lan horren truke.

n Iragan burutugabea (A-C)

Lehen eta oraln . Egin esald lak eskaintzen diren hitzak erabiliz.
>- (goizaldera ane Gaztctan festaz festa ni ibili) ' [gutxitan inen gauez)
Ganeran !e\(u;.Ji?\(Q iI tze n It:.!'n aredf~il g tc; orain. berriz, glll\'ilQIJ irteten nO;:.8tl.ue: .
(zigarroak erre Pellok lehem - (azazkalak jan)
Pelfok : orain,
2 (marka gabeko arropak Loteria Juantxuk jantzi tokatu aurretik) • Idiseinuzkoak erosi}
Loteria : orain .
.\ (egin amak bakarrik Gure etxean lehen etxeko lanak) • (denon anean egin)
Gure etxean : omin,
4 (irakurri Haurrek lehen ipuinak) ' (bideoak eta DVDak ikusi)
Haurrek: : orain,
5 (Gu lehen liburutegira jean informazio bila) • (Interneten bidez bilatu)
GII : omin.
6 (eman gurasoen herrian uda txikitan Gukj - (jean Ibizako txalet batera hilabete pasatzera)
Guk : orain.

D Iragan burutugabea (A-C)

Osatu testua parentesi arte ko aditzak jokatuz. Erabili ir agan buru tugabea .

vola aldatu diren gaul k~

Anetxo jaio aurreuk. \1anincn eta bion bizitza
edozein bikoterena bezalakca zen. la egunero
lagunekin • (ge/ditu)
arratsaldez, eta presank gabe I ( Cl' ibilil
herrian. askotan oso
berandu arte. ~i asrean birntan zincrnara
Uoun) lankide batekin;
\lartinek. aldiz. koadrilakoekin pilota partiduak
} (jokaru) hemko frontoian eta. horren ostean. rxokoan (uraldll)
Asteburuetan. normalean. herritik kanpc ~ I"'" alde ("gin) . Udako oporretan.
motxila eta bizikleta hartura, kostaldean zehar • ( fill biJaiatu) ezeren ardurarik
gabe eta. askotan. jenderik ez zebilen edozein hcndartzatan (IQ egin) . amino
Anetxorekin. hi aldiz pentsa tu behar ditugu gauzak. etxetik irten baino lehen

59
 20 Iragan burutua: eseri zen, jan zuen...
Sarrera

lrudiko esaldikc adizkiak ekimza bukatuta dagcela adierazren du (Titanic gaur egun itsasoaren hondoan
dagc). eta berau Iregan urrunean kokatzen duo Iragan burutuak. beraz. iragan urrunean genatutako
ekintza buka tua adierazten duo

Egitura
• TU. -D u' .t edo ·@ aspektu marka dara ma. Adib.: sanu. ilundu. has i.}llll·@. .. 7C
izan edo "'cd u n aditz laguntzaileen iragane ko adizk iak. Adib.: zen. ::;1:0;011. :111'11. : ;0 11..

taz. ASle Santuan. Parisera ioan ginen. lkasketak amattu eta berehala aurkitu nuen Iona.
Olatu handiak zeuden eta e: ginen baimuu, Go/dem nion, Mina e: :.idan ezer emnrzun.
Inork e; gintuen behanu hori egitem: gure gogo= egin genuell.

Erabilera
lragan buru tua honelakoetan erabiltzen da:
• Iragan urruncan (egun bat lehenago gutxienez] gertatutako ekin tza bukatuak adierazteko:
At:o berogaitua pi:wlfll/!tJ ; go Ill; ordea. ez dut piztu. l.urrera jausi era kanonea galdll :;;lIell .
• Iragancko gc rtaeren berri ematen duenez. aditzaldi hau oso erabili a da narra zioetan eta historia tesruetan :
Joan Sebastian Hkana gipuzkoarra Getorian jaio zen 1476all eta munduari him eman zion
lehennabigatzailea bill zen.

Heldu nintzen eta heldu naiz

Alderaru ondorengo esaldiak:

IRAGA,' Bl.Rl."l.A ORAI~1 Bl.Rt,;nA

At:o bemndu heldu nintzen euskattegira.
Pasa den osteoll musika aldizkari bar eras;
mien.
Adi zki hau ek iragan urrunean gertatutako ekintza
bukatuak azaltzcn dituzte.
Iragan urruna: igarotako denbora guztia. hizketan
ari garen cguna hasi ane (or:o, herenegun,
aurreka osteon. ;0=...)
Gaur berandu heldu nei: euskauegira.
lrakurtzen an natsen aldi zkariu goizean
eras ; dui.
Ad izki hauek irag an hurbilean genatutako
ekin rza bukaruak azaltzen dituzte.
lragan hurbila: eguna hasi denetik hizketan
an garen unera arte igarotako denbom lane
"laburra". (gOUT, lehen, goizeko hamarretan...)

60
 Ariketak
. . Iragan burutua (A-C)
Begiratu irudi ei eta esan zer egin zuten Ines eta bere famillakoek pasa den asteburuan.

Erabifi ondorengo aditzak: hartu prestatu jokatu ihifi garbim

.. lnesek p ael a p ,: ~ . \ ! a I JI :;t I _f ? 1

I lnesen gizonek autoa 3 lnesen semea bizikletan
2 Inesen gurasoek eguzkia 4 Inesen alabe k boleibolean

IIIfJI Iragan burutua (A-C)

Azpimarratu eskeintzen diren b letatik aditz forma zuzena.

Kredltu rva r teta " Tx ip- patatak

Lehen kreditu txartela petrotio enpresek eta hotel
kate batzuek asmatu ~ dute 19:!O. urtean.
Orduko txartel haren jabeak. diruz ordaindu
beharrean, bono antzerako bat I erohili erabilcen
zuen ordamketak egneko. I950ean Diners Club
elkarteak sortu ~ ducuen txartel ezagunak '\;e\\
"rorkeko 17 jatetxeton jateko aukeraematen
, du: men: Diner's Clubck bczeroari hilaren
amaieran ~ kabrutzen kobrutu zion hark gasra-
tutakoa. Jatetxearen jabeak ere ordaindu egin
behar zuen zerbitzua erabiltzeagatik. American
Express rxartela handik gutxira agertu ~ dazen.
baina ez h du : uen arrakasta handirik izan.
banda magnetikoa ' gar(l/:e'lf,gumtu zcn arte.
\"anderbilt jauna. trenbideenpresetako magnatea.
jatet...e dotore batera sjoaten joon zen behm
bazkahzera. Palata frijiruak • eskacen eskaru
ziruen eta ekarri 1. zizkiotenak: dizkiatenak iku-
sua. oso lodiak zirela irudiru II suio: zitzaion:
beraz. meheagoak ekartzekc 1 ~ agindu agin-
tzen zion zerbitzanari. George Crum sukaldaria
0:.0 heserrc jarri I' da zen. Bezero temel
hark erantzun sarkasrikoa mcrezi zuela
1 ~ pentsntzen pentsam zuen. eta patata mche-
meheak frijitu 1~ 'ditu zituen. Vanderbilt
jaunari izugarri gustatu 16,:ai : kio:: it: ai: kiOIl
eta jende asko i - hasi. hasten zen jatetxe
hartara jcaten palata rnehe hor iek jatera.

D Orainaldi burutua I iragan burutua (D)

Osatu esaldiak aditz egokiak erabillz.
l ker desastre hutsa dQ. Hona hemen mai; gertaszen ;;ai;kioll ;enbait gau:o:
.. Gauzak gald u egi ren dim: belaurrekoak :.a/dll. :illt'!n . eta gau r erlejua ga/dll dll
Ez da inoiz gara iz heltzen: arzo lanera ordubete berandu . eta gau r automobila
ezin izan du tailerretik atera. tai lerra itxi eta handik 10 minurura -elako.
2 Dena ahazten zaio: igandean here amaren eguna zela • eta gaur etxe ko giltzak
hartzea
J Sarritan gauzak apurtu egiten ditu: asteartean edalcnrzi bat eta hi plater . harrikoa
egi ten ari zela, eta gaur ordenagailuko tekla bat . gogorregi sa katzeagarik.
-4 Ez du czer aurkitzen bere gela n: herenegun ez iratzargailua . eta gaur ez
bere kame la

11
 21 Iraganeko geroaldia: irtengo zen, utziko zuen...
Sarrera
Hegaskina goi::eko getan irumgo zete
esan zioten at:o: bem z. hamar minnm
baino e: dira f alta aireratzeko.

Kubarako hegazkina
goi::eko getoll irtengo
r ....." do bihar.

Eskui neko irudiko esaldian nabarmendutakc aditz forrnek iraganean zehaztutako une baten ondorengo
ekintza adierazten duo

Egitura
·KO edo · GO aspektu rnarka darama. Adib.: helduko. irtengo . > -C .
izan edo " ed un aditzlaguntzaileen Iraganeko adizkiak. Ad ib.: zen. ::;1=0;0" , zuen. zion,

Trent': itzntiko te la esan ::;"0". Gaueko J10k edo i:tlllgo ziren heldu :elleall.
Banekien ez zineta «usarm ko ezer esatera. Uste nuen ez :enioJa ezer esango.

Erabilera
Iraganeko geroaldia adi erazteko erabiltz en <la:
• lraganean zchaztutako unetik aurrera ko ekin tza adierazteko.
Erosketak berak: egillgo zuuela esan zuen.
.Hadri/go iehengusuak ia: gll bisitatzera etorriko zda ziunatu zigun. txuna oraindik e: (la agerm.
• Usrea edo zalantza adie razte ko.
Gaue ko flak edo i:ango ztren hetdu zenean. (uste dut 12ak zirela}
Oso azka rra i:a ngo :ell . baina e: zuen anerkesa gainditll. (ez dakit ziur hain azkarra den ala ez)
• Susrnoa edo suposizioa adierazteko.
Lurm bustita dogo: norbaiti 11/'(/ jausiko :itzuioll. [no rbaiti ura jausi ote zaion susrnoa dui)
Ez du aurkitu ? Bada. nonbait utiiko zuen. ezta ? (nonbait utzi duela suposatzcn dUI)
• Alcgiazko lraganeko baldintzaren ondorioa adierazteko .. 26 .
Gurekin etorrt ican 00""=, JIlJiO goroi: helduka zen .
Bazkaltzera etorri behar zenuteta jakin izan IXlIIlf. beste zerbait prestatuko nuen.

62
 Ariketak

n Iraganeko geroaldia (A)

Osatu esaldi ak parentes i arteko aditza k iraganeko geroald lan jarriz.
.. Teleb istan eguraldi ona (egi n) :;in :ut! -la esan nuen. era beg ira nolakc euri zaparrada!
Inork ez zidan esan Joseba ere gurekin (etorrij -nik.
1 l ogelako honnak zuk (pintalu) -la esan zenuen: noiz hasiko zara?
.3 Denok pemsatzen genuen urte hartan Real Medrilek (iraba=i) -la Liga
txapelketa. baina Deportivck irabazi men.
-4 Banekien nik pelikula hori bideo klub horretan (ourkilll) · Ia!
5 Pastille hauek burukc mina (arindl/) -la ziurtatu zidan botikariak. baina
ez da horrela.
6 Tutoreak gurasoei esan zien beren alabak,gehiago ahaleginduz gero. dena (gainditu) -la.

n Iraganeko geroaldia (A-C)

Bete ltaazu elkarrizketetako hutsuneak parentesi arteko adltzak Iraganeko geroaldlan jokatuz.
» A: Oogoratzcn duzu Onanko lanpostu hura? (harm) !o,t:'I _" _ f!-'lI~ -la esan nue n, baina. azke nean.
hobeto perusatu eta Bilbon gereru naiz.
B: Esan nizun. ba, Onati urrun dagoeta eta egunero haraino [oatea astunegia (egin) I!gin~ .?- ~ i: u -la.

A: Gaurko konpcndute (egon) -la esan zenuen. Zer gertatu da oraingoan?

B: Pieza bat falta da. Biltegian ziurtaru zidaren gaur hemen (edllki) _ . baina
craindik ez didate bidali. Pasa zai tez bihar, pieza arratsaldean helduko da eta .
1 A: Alemaniarantz abiatu baino leben agindu zidana (Urt bete) -la eta egunero
(deiru) -la usre nuen baina bl aste pasa dira eta ez daukat Jokinen berririk.
B: Esan nizun nik. behin Alemaniara helduz gem lagun berriak (egin) -la
eta guraz (aha=tu) -la.
3 A: Lehenago hasi izan bazina. behar zenuen egunerako (umairu) lana .
B: Bai, baina ez nekien hain zaila (i=an) -nik. Jakin izan banu. aste bi
lehenago (has;) lanean,
4 A: Trenez (zu etorri) -la us rc nue n.
S : Horixe zen nire asrnoa, bai na bera ndu (heldll ) ____ -la pen tsatu dUI eta,
horregatik , autoz etortzca erabaki dut .

n Iraganeko geroaldia (A-C)

Bete testuko hutsuneak lauk lko adlzkiak erabiliz
ez zela ( ... ) maiteminduko • lagunduko zidala • egingo gin enik:
osatuko genuela • zorabiatukc nintzela

Kepa eta ni
Kepa klaseko mutilik ederrena zen dudarik gabe. Unibertsitatean lehen aldiz ikusi nuenean ez
nuen imaginatzen lagunak .. -nik eta. Literaturako lana elkarrekin egitea proposatu
zidanean pentsaru nuen. Gem lagunak egin ginen eta sarritan beste
ikaskideek. erdi bromatan. bikote ederra ~ eseten ziguten. Bama. nahiz
eta horrekin amelS egln. banekien Kepa 1 nitaz . Baina behin.
Lekeitioko jaietan. etxera ~ esan zidanean. argi ikusi nuen berak ere
maite ninduela. Eta orduz geroztik zcriontsu izan gara bick elkarrekin.

63
...
III
III
...41
Erantzun galderei parentes i artean eskaintzen diren hltzez ballatuz.
» luck eskolan zertan ibiltzen zineren jolas orduan?
{puxtarriekin eta horropaketan) GII _ ~ .rI Jl l _Jl _n p .,:Jl ;l , a :, i r ~ .l i " e t -, __I!"-'I!!I!.lIk(',a_n_ib/Jt:.e" ~ nj.z
Nori bururaru zitzaion ideia zoragarri hura?
(neuri)
2 Ez a! zen rxakur hcri izan iaz haginka egin zizuna?
(bai)
3 Nark eraman zintuzten Bilbo tik aireportura?
(Pedroren airak)
4 Zue i ere zuen gurasoek gaueko 12ak arte kalean ibiltzc n uzten zizuete n?
r"j
5 Aizu, Ane. itzuli al zenidan pasa den hilea n utzi nizun liburua?
(bat. irakurtzen amaitu bezainIaster] * .•
6 Zer esa n zizun irakasleak eskola ordueta n kale an harrapatu zintuenean?
{berehataxe eskolara joateko]

., . .;1','
. /,1
-'I

Esaldiak berr idatzi nabarmendutako pertsonak aldatuz.

» Ama k gaztetan txirikorda luzeak zeuzkan.
Guk gaztetan txirikorda luzeak g~nf'u:,kan_ .

Gu ez ginen zuen fesrara joan. gonbideru ez gintuzuelako.

Ni :uen fes tara j oan
2 Zu ek non sanu zineten atzo ? egun guztian ez zintuztegun ikusi eta!
Haiek aco? eglln guztion eta!
J Egia a! de zuk niri arzo kcntaru zenidana?
Egia of da zuk: g uri ?
.. Ni unibertsitatean nenbi lenean hasi nintzen tenisean jckatzen.
Amagoiu unibensuatean
5 Gonbidatuak gurem bazkahzera zetozenean. amak flana egiten zien.
Zuek gurera bazkaltze-a , amak flana
6 Mrrenek, pastelak eskuan zekartzala. laban egin zuen eta posrre barik gelditu zen .
N ik, pastetak eskuan .10OOn eta postre barik

Bete hutsuneak parentesi arteko adltzak iraganeko geroaldian jarriz.

~ Zerurantz begiratu hutsaz igarri zuen eguraldi ona (egin) .%i1!X_ ~ tlI_
Bada. atzc irirzia aldatu zuen eta oporretan gurekin (erorri) -la esan zigun.
2 lkusi nuen azken aldian Gloriak erxe berria (erosi) -la esan zuen.
baina oraindik gurasoekin bizi dele enrzun dUI.
J Gurasoek uste zuten semeak. euren aruzera. zuzenbidea (ikasi) -la. baina
arotza izatea erabaki zuen .
.. Ez dakit nola koa den bidea . baina suposatzen dUI hain ibilbide luzea egin ondoren zuek guztiz
nekatu ta (heldu) -la leku hartara.
5 Beti aitzakiekin zab iltza. Bueltatutakoan gela txukun era ordenatuta [aurkitu] -ela
esan didazu eta begira nola dagoen dena!

64
 4. testa

1 d. riketa
Idatzi hutsune bakoitzean behar den aditz laguntzailea ,
~e Kk oran egunero
Nik orain egunero kirola
kirola egiten
egiten dileben, ordea, sekula
~ , ; lehen. ordea. eku zzmuenHirolk
ez Sg,
kirolik eg iten.
Guk leben
Guk lehen gure
gure bernko
herriko denda
denda Geikiztan
txikietan egiten
egiten eros ketak: orain merkatal gune
bndiztara
handietara notenSokak
joaten egitera,
eros ketak egitera.
2€ Hauek az arrtzaldero
Haiek iaz arratsaldero kalera
kale ra rrizten
irteten ;€ aurten.
urten, bern,
berriz, igan geratzen
etxean gerauen
gehienetan erxeko
gehienetan etxeko lanak
Janak egiren.
eguren,
Gu pikutan
-' Gu txikitan berriko
heniko baletan
kaleetan (biltzen
ibiltzen jolnegan: orain, berriz,
jolasean: orain. ezin do
berriz. ezin da bon egn bale
hcri egm kale
Led

Guztiak kotxez
guzriak hotze betzaSi
beteta eta.
d4 Orain
JUTSI instirutuan
SUSO Zoudetzzaudete eia bolizratoz dagien
era boligrafoz idazten :leben,
lehen. eskolan,
eskclan. anutzez
Iapitzez udozien
idazten

~ JI anai-arreboi
Grain iE asko geko guztatzen
gustatzen musika musika bineikoo
klasikoa gio
eta gurazozk
gurasoek askotan grarmatzn
askotan eramaten
LO

hontzak entzutera: leben, ordea, zz barnbeziz guztatzen,

kontzertuak entzutera: lehen. ordea. ez hainbesre gustatzen.
$ Nire
Nire Omara gazizenak txikitan
anaia gazteenak puikitan gauza
gauza eglebteak eguren
xelebreak egiten eo borrzaalgoraka
eta barre-algaraka (biltzen
ibiltzen
denok bere
denok bere burutazunekin: prai, aldiz,
burutazioekin: crain. aldiz. bena
bera nOlegrrzbetnn ggriognO,
anai -arrebetan serioena.

Eb ZG ari
5. riketa
eta
Pete testuko
Bete jegiuko butzuneak parentearteko
hutsuneak parentesi arteko aditzak
aditzak jokatuz, Jenana erai,
jokatuz. Iragana erablli.

Mlotnrrzko nko
Motorreko neska
ZUKO motatZaren
2oooko Tar, GOugOn,
maierzaren 7an. gauean. motozikleta bar gbnan
motozikleta bat zihoan Mutrikuk Mendarorantz, herri
Mutnkutik Mendaroramz. bern bien
bien
artean dagoen mendiz
artean dagcen mendate jaburretik
laburretik zehar aldiz gora.
zehar. aldats gora, Bidea
Bideo buzta (gg) urrei
bustita ~ (egrlll) -n.
Tleirnmuetarako leku
"Istripuetarako leku aproposa"
apmronozapentzotu
pemsaru guen babierrek, mctcaiktera
zuen Xabierrek. motozikleta zeraman mutkk,
zeraman rnutilak.
Mendiaren gainera
Mendatearen gainera helduenean, bertz erlojuari
heldu zenean. here erloa \(begin
(begiratu) . Goizaldeko
(otzaldeko rak
Srak
lIZO
(i=an) ur —Parz
. Pare bar bilornztro harantzago.
bat kilometre bourontzogo, batbatean,
bat-batcan. nezko bai ikusi
ncska bat ike zuen
euen
(Iumtzeunmean, Tente
ilumesunean. Tente \ “eganTEaraeaI
(egOIl) bidearen erdian.
dAnbierrekmoko (enau bebar
Xabierrek tinko frenaru behar izan
izan zuen pgzka ez
zuen neska harrapatzeko, eta
Cl barrapatzeko. eia eslditzeo lortu zucnean.
gelduzea lonu ZuSngOn, neska
neska
Jenilenn berarengana
lasai-lasai berarena hurbildu
hurbildu eio
eta bere mmotnrrzan eramateko
bere rnotcrrean grrnoteko ~ eskutu)
(eskafll) . bor
Nom
SMOG
( Uorm ) gaiaegira b galdetu
galdetu zuon
zion babizrrek, Si neskak
Xabierrek. eta handik biur]
neskak handik ertu bai
hurbil istripu gertntu zelo
bat gertatu zela
eia laguntza bebar
eta laguntza zuela erantzun
behar zueta erantzun zion,
zion. Jgurmura
Ingurura ~ (begirutu
(hegim/ll) muak,
murilak. bana
baina
SZ Zun
ez gaz automobittk.
zuen cz utorobiiik, oz bie mor
ez bcste inor ikuzi,
ikusj.
AObierrek atzeko arlekuon
Xabicrrek atzcko esgrtzeko gean
jarlekuan cserrzekc esan zon gio, ncskak
zion eta. nzzkoak bere
here eskuez erronk oratu zionean.
eskuez gerritik ditza,
botz barrara sumatu
hctz ikarngarria eurmatu gus,
zuen. Hala ere.
etz, neskak
mzzkak jantzi arina
arno -jermuuZn
(em/l/llll) : jaircn
batzuk jetnr
batetik (elo,.,.i) egi
-eta pgniZOtu
pentsatu ZUSI
zuen.
Zenbai kiloren
Zenbait aurrerago telefono
kilometre aurrerago jeletuno baizegoen,
bat zegoen. abierrek
Xabierrek motorra
motcrra 'egiin
(ge!d illl )
EO
Bnina Oizerantz beguratu zuenean.
atzerantz begiratu gugngan, ikara
(kara zirrara
zurrara batek
batek zeharkatu gugn bere
zeharketu zuen orrutznezkoe
bere gorpurza: neska cz
lu (egon ) han!
auz erin
Jausi egin ntz gen atzeko
ote zen atzeko gegrilekunki
eserlekutik? Ginzztzzina
Sinestezina 11 Uru
(imdi/ll) . Puziia
Buelta barru gia
hartu eta
nggka aurkitu
neska aurkitu zuz
zuen okirarno
tokiraino I:UZI
(il=llli) Han zz Zggogn
. Han ez nor, Berriz
zegoen inor. Berr bidean
bidean
bebzra oon
behera joan Zen,
zen. gekgtgzkutngra
ezker-eskuinera bezin,
begiraruz. Harenagtarmarik e, . Dzzoggrtu
Haren aztamarik ez... Sin zen.
Desagertu cgin gg,
dabien
Xabier Erizaintzaren
Ertzaintzaren hornizaldegtrantz
komisaldegirantz jia (abiatlt) Sa ggrtatutakooren bro
eta gertatutakoaren berri
San zion
eman Zion han
ban ZggOgn GITZAIGOT, Baina.
zcgoen enzainari. Petra, here
bertz harridW1lrako.
boridiurariko erreak barre manko
enzainak irribarre lXiki bai
bat egin ZOn,
egin zion.
Urdian, grtzaunak
Orduan. Sean zion
ertzainak esan zion babierzi
Xabierri zenbati
zenbait urtz lehenago zima
urte lehenago bat IGui
iSlripU bal (i=o,,) elo ·Ia
bide borrztan,
bide beko bat
horretan. 'eska bat gia bere murri
eta bere jasua Testa
mutil Iaguna fe~ta barenk elXerako
baletik zerako bidean
bidean I(oir)
' Uuan)

A ea, -la. neka

neska rnntnrrarzn
motorraren atzeko
atzeko gegzdlekunk jauz gia
eserlekulikjaus\ bi een
eta hil geia, Handik
egin zela. Handik aurrera,
aurrera.
baina
hainbal mororalek buel dute
motozalek ikusi dute nezko eden bat
neska eder bai bide
bide bartan,
hartan. bei SIOOUO GSTZen
beti istripua or berean.
genatu zen ordu bitza,
goizaldeko binrrak
goizaldelo gia bozizan,
hirurak eta bastean. barn Zuzen,
hain zuzen.

65
 22 Baldintza eta ondorioa. Sarrera
Baldintzazko perpausen egitura

E: dirudi eunrik egingo duenik. Atzo euria

Euria egiten badtt.
baina t'gillgo ba/u, bioi f¥inda egin izan balu, bioi mado
blaj wind" held/lkQ
~roe ~e;natek~ ~/ko gjaen f~

Irudietakc baldintzazko pcrpausek hi zati dituzte: baldi ntza (BA- marka daramana) eta ondorioa (ezp l-
marratutako zaria) . Bigarren zatia perpa us nagusia da; lehene, mendekoa . Beraz:

Baldinrzazko perpa usa "" baldintza + ondorioa

Baldin tzazko perpausen ezaugarri nagusia BA- menderagailua da. Marka hcri indanu ere egin daiteke.
B.'\.L DIN partikularen bidez. Bi lekutan jar daite ke:
• BA-ren aurre-aurrean. Adib.: Handik ineten huldin banai:...
• Baldintzazko perpausaren hasieran.Adib.: Baldin handik ineten banai:... (Hau guixiegoan erabilnen da.)
Azken kesu horretan. gainera. eta indargarria cnartzen duo Adib.: Ba/din eta handit ineten banai:...

Baldintza motak
Goiko irudietan eta ondorengo taulan ikus daitekee n bezala. him baldintza mora bereizten dira euskaraz.
Hiruretan. hala ere. perpaus nagusia n adierazten dena gertatze ko (etxera bustita helt:ea). me ndeko
esaldi an j artze n den baldintza bete beha r da lchenengo teuria egitea ).

EZ-ALEGIAZKO BALDlh'TZA • 23 A L.EGIAZKO BALDI'IZA

Oso pos ible da baldintza
gertatzea eta. hortaz. baita
ondorioa ere.
Euria egiten badu. bioi
eginda Irelduko gam etxem.
Sa;al:,ell bada. Anek ikaske-
tak amaiceo lortuko du ,
ORAI'\-GERQALDlA . 2,*-25
Bald intza nekez bete daiteke:
hortaz. ondorioa ere nekez
gertarukoda.
Eun a egingo betu, blai eginda
h elt/uko ginateke etxem.
Saiatuka bettrz : Anek ikaske-
tak: amaitzea lortuko Iuke.
1R.-\GA :EKOA (IRREALA) . 2 6
Baldintza iraganean gertatu ez
den egoera hiporenko bat da eta.
honaz. ondorioa ere ez da gerraru,
Al.:'O euria egin i;pn balu. blai
eginda he/dulw ginen erxero.
Saiatu i;.l1n bafif;. Anek ikaske-
tak amauzea lonuko zuen.

Baldintzak. bercz, zalanrzaga rri era gertak izun den zerbait adierazten duo Ez-alegiazko baldinrzaren
eta o ra ln-gcrc atd tko a legiazkoaren artean gradu d ifereruzia bat besterik ez dago: bigarrenak lehen ak
baino zerbait zalamzagamago eta ez hain gertagarri adierazten duo
Baldintza irrealea n. berriz. ezinezkotasun harreman bat dago baldintzaren eta ondorioarcn artean. lzan
ere. ondcrioan adierazten dcna ezin izan da genaru. aldez aurretik baldintza ez dela bete esa ren da eta.

66
 Ariketak

n Baldintza eta ondorioa (A)

Azplmarratu perpaus bako itzean, bald intzaren ondorloa adierazten duen atala.
.. Gezurra esaten baldin badidazu. _ .........;d.
Baserri batean biziko balitz., Mikelek zaldiak edukiko lituzke.
~ Jendeak telcbista gurxlagoran ikusiko balu. gehiago irakurriko luke.
J Gurasoek esan dida te motam ercsiko didatela ekainean dena gainditzen badut.
.. Garbitzaileek lan gurxlago izango lukete gu garbiagoak bagina.
5 Astirik baneuka. lagunduko nizuke.

g Baldintza motak (B)

Egin zlrkulu bat perpaus bakoitzaren baldintza mota adierazten duen zenbakiaren inguruan.
I ez-aleg iazko baldi ntza 2 alcgiazko bal din tza (orain-geroaldia) 3 alegiazko baldintza (iraganckoa)

Baldintza mota

~
.
Nirekin bazaroz.-ondo pasatuko duzu. CD 2 3
I Joan izan banintz, beranduegi itzuliko nintzen. I 2 3
2 Ez luke hainbeste erreko. tabakoak eragiten duen kaltea serio hartuko balu. I 2 J
J Josean etortzen bada. loreak aide egingo du. I 2 J
•s lrakurtzea gusrarukc balitzaio. Iiburua oparituko genioke. eta Iisto.
Jakin izan banu. ez nuen ezer esango.
1
1
2
2
3
3
6 Piper hauts beltz pixka bar botatzen badiozu. hobeto gerarukc da. I 2 3

n Baldintzaz ko perpausak (A-B)

Aur kitu perpaus zati bakoitzaren jarraip ena eta idatzi bald intzazko perpausa k BA· erablliz.
.. Krediru txartela ....galdu
Afaldu ondoren kafea ""'han u
::! Arg ia eepizru
J leihotik begira tzea n euria dela euikusi
4 Boroi hau eesakat u
3 Alfo ntsok gehi xeago ikasi
6 Horretaz zerbait -oen tzun
., Ja ntz i gor ri hori hain garest ia cz izan
8 Jonek beste kopa bat edan
9 Atzela riek hobetc defe nditu
10 Bost zentimetro esruagoa izan
.. rZI kreJilu Ll:OT
a asko z ere nota hobeak lonuko liruzke.
- - - - . . .Ill bankura deitu behar duzu.
11 berehalaxe esango dizut.
D bi aldiz pentsatu gabe erosiko nukc.
11 euritakoa harrzen dut.
o ez liekete hainbeste gol sartuko .
I!I ezi n dut lorik egin.
III ezin izan go du automobila eram an.
a hobeto ikusiko genuke.
o teletestua agertzen da telebistako pantailan.
11 ederkl kabituko litzateke.

,
,
•,
6

•
9
10
 23 Ez-alegiazko baldintza: saiatzen bada, lortuko du
Sarrera
Goozen.
Baldintz a mora honek errealitatea rekikc hurbiltasuna Ander: Arin bagoa:.
adierazten duo Hizrunaren intziz. baldintza erraz bere 5etako autobusa
daiteke eta ondorioa erebat gertagarria da. ........ ""'.o",,:lJan uko dugu.
lrudiko el karrizketan. adibidez. neskaren iritziz argi dago Lasai. e: dago
ann ibil iz gem . beneta n hel daite zkeela Setekc autobusa presorik: Hori galt:ell badugu.
hartze ra. Oro bar. Anderrek ziur daki. Setako autob usa hurrengoa hartuko dugu.
galduzgem. hurrengoa harmahal Izango durela.

B Egitura
Ez-afegiaakc baldintzan. bald imzaren atat ean. BA·
menderagai luar i orainaldiko nahiz iragan eko adit z formak
erans ten zaizkio. Ad ibide z :

B ALDIl\'TZA O NDORIOA
Pelikula ikusi budu, argumentI/o ezag u tuko du.
Argia piuen badu:,u, hobeta ikusika du;.u .
tkasten e: bogenuen, maisuak: zigonu egisen giruuen.

Ezezkc baldintza egneko. jocra nagusia hacxe da : [aditz nagusia - £Z BA- -l- lagun tza ilea]. Adibi dez:
Nire tetefon o zenbakia agendan Dpuntat:e n ~ :. badu:.u, ahaztu egingo zai:u.
Baldintzan etork izuna adierazrekc -TZE N fonnak erabiltzen dira. eta ez -KOdunak.
Bihar eguroldi ono egiten badu. bondanzara j oango natz. (ETA El egi/tge e il Jt.)

Erabilera
Ez-alegiazko bald inrzan. oso pos ible da baldintzakc ekin tza gertatz ea eta. beraz. baita ondorioa ere.
Medikunt:a karrera zaila era 111:(;'0 da: baina, anolegintien bada. Jonek amaituka du.
Aurtengo udan herrira (;'lort:e ll ba:oru. egwlf!1l batean parranda ederra egingo dugu.
Egoeraren arabera. honak o hauek adierazreko erabiltzen da:

• Meharxua:
Zapota k -dklntzen badizkidc:u. iJ.. .usiko du: u!
• Eskaintza:
No M baducu, 011/0011 eramango : Oi 1111.
- Ohartzea:
Komu:! Hor uk;t:ell badu:u, erre egingo zara.
• Ag indua edo promesa:
Ospitatera eramDten ba:a;tll:u , loreak bidaliko dizkizut.

Geroaldiko baldintza : etorriko bada / lortuko badu

Geroaldiko baldintzak esa ngura berezia duonolabaiteko prem ia. halabeharra edo guraria adierazten
baitu. Ond orioan. bestalde. behar izan adit za aurkituko dugu sar ritan.
Erretzeari 111:;1.0 badio:u. e: du:u tabako ge hiago erosi behar: (= utzi behar badiozu I uztekc .. )
lure laguna gonbidam egill behar du:u. etorriko bodo. (= etorri behar badu erortzeko .. .)

68
 A riketak

. . Ez alegiazko baldintza (B-C)

Aurkitu perpaus zati bako itzaren jarraipena eta idaal baldintzazko perpausak BA· erab illz.
.. Mapan non gauden eeez begiratu _ a haginak usteldu
G urekin sagardot egira eetorri - -...... mbide a ez aurkitu.
:! Aut oa zuk...... aarbitu II larruazala em.
3 Hainbeste gozcki " jan III primeran pasaru.
-4 Anek eguzkia hartu babes kremarik eman gabe a postrerik ez jan.
5 Paella eeez amaitu 0 etxekoak kezkatu.
6 Telefonoz eeez deitu I!I lau euro lD1·zuneman.
»0 Y Q P i! ! L ! 1 _ o. _ ~ . ~ . K ~ I I t! ~ tl _ b~gir(lt; .~ , _t';..!i~ r~lg.H __ ;~ ...lt I -"gl_ , ~!,lt.i _ _ !;l , ~.r ~. . : Q ~ ! ( _ ..._...__ ._
I
2

,
.1

,
6

IfJI Ez alegiazko baldintza (B-C)

Lagun talde bat asteburu ko plana prestatzen ari da. Osatu el karriz keta baldintza eta ondo rloak
era egok lan [errfz.
Sofia: Orduan. eguraldi ona ~ (BA- egin) .5JJ.i!t'tl ,I1.ildU,. Zarautzera .. (p jo an) ..1f.unC!!..KQ.f'!l.
Baina telebistan eguraldi laincrsua egingo duela r BA- em) _ _ ' zer? e-n:
l\likel: Berdin dio nol ako eguraldia egiten duen: Zarau tzera j oango gara. edonola ere.
Co rka : Beraz, dena hain argi • (plc BA-,eduki) _ . hoberena lehenbailehen ostatura
deitzea izango da. ezta. Sofia?
Sofia: Konfonne; beste inork (BA· fezin) . neuk deirukc dUI bihar goizean.
Zenbat logela ?
Cor ka : Denok ~ (BA. fj oan) .__ . .._ .._..._......_. hiru logela biko itz ~ (pi; behar)
baina Ane • (BA./ez etorri) ......_..... ,zer - (&Ukegi n)
,
Mikel: Anek ez etortzea 11 (BA -/e rabaki ) .._._ . ..' ohe bat libre 9 (geratu) ..._
eta, bera gabe bost garenez. nire automobilean , uGoan) .. denok. Eta
• 1 (Bx-zetorri) ........ ,orduan. bere automo bile ere ekarri egin I: (lwI< behar)
eta auto bietan 1 J (I" bana tu)

n Geroaldiko baldintza: etorriko bada, egingo badu... (D)

Berrldatzl ondorengo esaldiak geroa tdiko baldintza erabil iz.
)0 Euskaraz ondc ikasi nahi badu. hobe du lagun euskaldunekin euskaraz egitea.
Eu",l..uru;O,!_"-() ;/>./.\;I..f!...l!atlu ,hobe i=Qllgo du /agun euskaldunekin e uskara: egitea.
irekm ezkontzeko. umcre txar hori aldatu behar duzu.
. umore aQr hori a/da m behar du:u ,
2 Denok nire konrra egon behar baduzue. banoa eta Hsto!
. banoa eta ustot
-' Gehixeago ahalegindu behar du azken ebaluazio honeran. denak gainditu nahi baditu.
Gehixeago ahalegindu behar du azken ebaluazio hanetan,
.. Etxe handiagoa erosteko. lebenengo. hau prezio onean sa ldu behar dugu .
, lehenenga hall prezio oneon satdu behar dugu,

69
 24 Alegiazko baldintza (1): saiatuko balitz, lortuko luke
Sarrera ~
banu, sarioren erdia zuretsat
i:.ollgo fi t:.Jlteke.

\
Alegiazko bald intzak errea litaterik urrun dagoen zerbait adie razten duo lrudiko mutilak. adibidez.
kiniela asma tzek o aukerak oso urriak direla pent satzen du eta. beraz, saria banatu bebarra ere oso
urrun ikusten duo Hen a hemen adibide gehiago:
Taxiz j oango ba/it:.. lehenago neiduko tituueke.
Hiztegi a erabifiko ba:,t'nll. kobao utertuka :.enuke.

Egitura
Adibideetan ikusten den bezala. alegiazko baldintzazko perpausen egitura honakc hau da:

B AL DI ~ 1ZA O -';OORlOA

-KO forma hartzen du (geroaldiaj. -KO forma banzen du (gem-

Adib.:joango balic: ekarrika balu.. . aldia). Adib.: heJduko lit=art'iu.'. ulenuko luke.. .
• izan edo "eu un aditz laguntzaileen ~ .~ ;i za n edo " ed un aditz laguntzai-
alegiazko baldimzazkoadizkiak. Adib.: joango baUt;, leen aleglazko baldintzaren ondorioko adizkiak.
erabilika haz.e"" ... Adib. : heldaka Iitzateke. utenuko :em , ke ...

Edo beste modu bateta ikusirik :

---'- -
BAlOINTZA ONOORIOA
Aditz laguntzallea Aditz nagusla Adltz lagunlzailea

Taxiz joango batitz, lehenago helduko litzateke.

Hiztegia erabJflko bazenu, hobeto ulertuko zenuke.

Ezezko bald intza egiteko. e: panikula rarteka tzen da aditz neguslaren eta laguntzailearen m ean. Adib.:
Hain berandu b/lk fllllko e; balitz: azkenera one gerotuko nimzateke.
Hainbesre jango ez belu, Gorka argo/ago egongo ticateke.

Izan eta *ed un laguntzaileen alegiazko adizkirik erabilienak

Baldintza mora hau egiteko. beraz. izan eta eed u n aditz laguntzailcen alegiazko adizkiak era biltzen
dira. bai baldinrzari dag oki on atalean (bo nint::, bazenu ... ) eta baita ondorioari dagokionean ere
tn imzateke. zenuke ... ) » 25B·C . Era honetak c adizkirik era bilie nak ondorengo hauek d ira :

70
 Ariketak
. . Alegiazko baldintza (A-B)
Bete esaldietako hutsuneak parentesi arteko aditzak jokatuz. Erabili alegiazko bald lntzari eta
ondorioari dagozklen adizki laguntzaileak.
.. Nik ospetsuren batekin gaua igarotzeko aukera It . Alan Cru ise taukeratu]
QUI. ltuko nuke ,
Zuek hainbeste koiperenordez frutagehiago (jail) . zuen osasunak {eskenui
2 Anak nahi duen guztia jan (ahal ;:011) . tarta zatibat eta rrufa batzuk (jon)
J 600 euro ( lI~ l eduki] . Kanadakc cski estaz ic zoragarri horictako barera (joan)
eskiatzera.
.4 Lanerajoan ("* behor e=) • hemen (geldilU) zuekin. baina
bulegora itzuli behar dUI.
5 Zuk niri euritakoa (ud) . benetan (eskertuj
6 Haiek ni (gonbidatu) . pozik ljoon)
., Ni zertxobait ausanagoa (i.:anJ . pemsatzen dudan guztia (esan)
zuzendari alu horri.

IIFJI Alegiazko baldintz a (B-C)

Elkartu zati bla k esa ldi ba kar ba te sn , a legi a zk o ba ldintza ko eta ondoriok o adizkiak e rabiliz.
,.. Aitor rck ariketak hain azkar ez egin I hainbe ste okerrik ez egin
iiturr(!/,; ari/;"Iuk hein ~; .liar .~ i'!gf _~: ~aJjtl. "7 IU/;~ .! ~i ".~ .\,e I1Aerri" L!g~,;8
nik Alexen telefono zenbakia jakin crain rxe bertan deitu

2 zuk zer egin norbait supermerkatuen lapurtzen ikusi?

J guk aukera hau ez aproberxatu leloak izan

~ nik nire ugazabak beste irabazi astebururc afalrzera gonbidatu senargaia

5 Lorea helduagoa izan I zentzu gehiago izan

6 zure moduan. beste guztiek ere pastetak binaka han u I laster amaitu

., zuk niri jertsea non dagoen esan bcrehalaxe ekarri

D Alegiazko baldintza (B-C)

Idatzi esaldiak ondoko egoerei buruz, ba ldintza eta ondorioa erabiliz, ereduan erakusten den beza la.
,.. Sera 050 lorsatia da: horregatik hitz egiten du gutxi.
Saro I U..~ ..' .dit: , '!"!ZO.:' /Ift: .' , ' ''If,' I"A
Jendea azkarregi ibiltzen da autoan eta jstripu asko egoten da errepidectan.

2 Nire Beztango lagunek 050 azkar hitz egiten dute euskaraz: horregarik ez diet batzuetan ondo ulcrtzen.

J Ez dago nire eskuetan eta ez in dui ezer egin zuri laguntzeko.

71
 ALEGIAZKO BALOINTZA ALEGIAZKO ONOORIOA

.....
Izan : "'OR sis. " Ed u n : ~OR "ORK sistema Iza n: 'OR sis. *Ed u n : "OR·'ORK sistema
;.,~

banintz banu banitu nmtzateke nuke niluzke

bazina bazenu bazenitu nneteee zenuke zemtuzke
balltz balu balitu htzateke luke utuzxe
bagina bagenu bagenilu ginateke genuke genituzke
bazinete bazenute bazenrtuzte nnatekete zenukete zenituzkete
baura ba'ute bantuzte lrrateke Iukete atuzkete

All/a, ba al zato:
arkel'(/ pasear:era? E:. igogaill/a handa tuta
Erabilera
dago eta bihar arte ez dute
konponduko. Kalera inengo baninti.
,"~'7; gero eskaileru guztiak oine:
igo behorko nituike.

Bai. Arom:a. Nire

'1_---,' adina izol/go bazenu, hobeto

~
lrudikoelkarrizketan nabarmendurakc baldintzak eta. hem. ondorioak nekez bete daitezke. lzan ere.
amak ez du inolako asmorik kalera irtet ekc eta. jakina. Ara ntzak ezin du here amaren adina eduki.
Era bonerako baldin tzazkc perpausetan. beraz . ore har, errealita tetik urrun dauden egoerak aurkezten dira:
lgogaitua kanponduko batute. Arallt:are" till/a kalera irtengo fif:,ateke.
Natura :,aindllko bagenu, hobero bi-iko gina teke .
Egoeraren ara bera. ondorcngo zereglnetarako erabilrzen da rnaiz alegiazko baldintza:
• Ale giazko egoeretan nola jokatuko genukeen adiemzreko.
Dirua i:,ollgo banu, ordenagailu ahuimentsuagoa erosiko nnke.
Bihar joi egUflO balirz, Ilok one 10 egingo nuke.
Alto/ i:ullgo banu, Atpeetoko herrixka baterajoongo nmtzateke gustum.
• Aholkuak emateko.
Nik, zu balJit:,. berarekin hit; egingo mike. Ni e: nint:aleke hainbeste kr..J;otuko.
Atseginagoa bo:,jlla, hobeta konponduko :,jllatt!kt!jendeorekin. Si! e: nukt! horreia I!gilrgo.
• Baldintza aiparu gabe. gauzak kortesiaz 000 era leunean esateko edota eskarzeko.
Kafe bat harmko nuke. Lagllnduko :ellidakt! bazkaria prestatzen?

Behar izan eta nahi izan

Alegiazko ad izkiekin erabiltzen direnean. behar izan eta nahi izan aditzei · KO eransrea aukerakoa da:
Dim gehiago behar(ko) bozenu, eskam.
Berak IlQhi(ko) ball/ . statterekin ezkonduko nintzateke.
72
 Ariketak
.j Arrnina 050 gare sri dago: horregatik ez dugu egunero jaten.

!i' Guztiz seguru nago: hcrregatik esaren dut esaten ari naizena.

6 JAVA hizkuntza informatikoa menperatzen ez dudanez. ez dut lanpo stu hori lortuko.

Mikel gozokiak jaten dituelakc dagc hain lodi.

s Ez dinn Mexikon ikasitak o ranrxerak abe sruko, eztarria rxartc daukat eta.

9 Begoiiak halako inuxentekeriak esaren diru. bera ere inuxente hursa delako.

D Alegiazko baldintza (B-E)

Perpaus uti bakoitzaren jarraipen logikoa aurkitu ondoren, idatzi alegiazko baldintza eta bereondorioa.
.. Gcrkak erxea Hernanin erosi _ a jendeak gehiago estimatu
Guzti ok ordu gurx iagc lan egin ... 11 gura soenetik gertuago bizi
i Ni hain pisu txikian ez bizi a tripak c minik ez izan
-' Ni zu izan m hcrtxe eeaparkam autoa
.j Una i hain herropurza ez izan a partidu bat ere ez galdu
5 Plazan lur azpikoaparkalekua Iwel<egin D ezetz esan
6 Zuk hainbeste txerrikeriarik ez jan m langabezia erdirajaitsi
Beti pasa den astean bezala Iwd:jokaru m txakurraeduki
)0 Gr. Aa ~ .' ....~;C . I~ ! , _ , , ~ i -, . ~ _ ~ L~ J ~ !. a b . ~:.E ! , .o ! ~ . ' .e ~ ! _ .eg_ 'Jt. 1~ '1..~.i;!()-'t:1 ('
,
I

,
J

s
•
7

g Alegiazko baldintza (B-E)

Eman itzazu euska raz ondoreng o esaldiak, eskaintzen dtren hitzak erablliz.
)0 Me compraria los zapatos si fueran mas bararos. tzapaia / erost / merkeago / i:o,, )

y t ' ~ e ;~! .U~ ,~!If.rl _l'. ' \ i~ _o. _! ' .i! I _ ' .;) _e. ..;.t!paH!_
"_'
Si quisleras. vendrias conmigo de vacaciones. (nahi / op orretan / etorri)

3 Yo, si fuera tu, diria la verded y se acab6. (egia esa n / k;uo )

J Si Patxi no fuera tan corilla. tendria muchos mas amigos. (ha;n mihiga izta / lagun / ;=an)

4 Creeme, si necesitaramos algo. 10 pediriamos. (sinetsi zerbait behar eskalU)

5 Si ganaran. me alegraria. (iraba=i po =ru)

73
 25 Alegiazko baldintza (2): aditz taulak
Sarrera
Iza n eta - cd u n aditzen alegiazk o baldinrzakc eta ondorioko adizkiak bi eratara erabil dai tezke : ad izki
lagu ntz aile gisa eta ad izk i trinko gisa.

ADIZKI LA G L~ TZAI LE GISA ADIZKI TRL'l<O GISA

Berondu
~ Alkaiea neu fi:ango)
etxeratuko hall;"':.
oentnrz: poperontzi gehiagoj arriko
ana haserretu egingo
tttzoteke. ........, , nituzke herriko kaleetan.

Honelakoetan. aditz nagusi ari laguntzen dio.
Ad ibide gehiag o:
Arg ia piztuko bazenu, hobeso ikusiko zenuke.
Gus totuka baUt:aio. berehala erasiko nioke.
H au ere gafduko batu. ez: nioke besterik
emango.
Gasteiztarra (i:ango) betitz: Ata vesen
j orraitxntea (b ingo) Jit:ateke .
Honclakoetan ,-zango aditz nagusia erabiltzea
aukerakoa da. Adibide gchiago:
Nire adina (i:ango) ha:enu, neuk bezala
pentsatuko zenuke.

Izan laguntzailea: alegiazko baldintza eta ondorioa (orain-geroaldia)

ALEGIAZKO BALOINTZA ALEGIAZKO BALOINTZAREN ONOORIOA

Iza n: 'OR sis . lza n: ' OR-'ORI sis tema Izan: ' ORsis. lzan : ' OR·'ORl sisrema
('OR: hura edo haiek) (~ OR : hura edo haiek)

;;;:::::::;;11
banintz balitzait balitzalzkit ntotzateke htzaidake litzaizkldake
bazina balltzalzu balltzaizklzu ztnateke Iitzaizuke litzatzkizuke
baJitz balitzaio balitzaizkic litzateke ntzaioke litzaizkloke
bagina balitzaigu baJitzaizkigu ginateke Itzalguke Iitzaizkiguke
bazinete balitzaizue balitzaizkizue zinalekete utzarzuexe litzaizkizueke
bafira baJitzaie balitzaizkie Iirateke nueeke litzaizkieke

Adibid eak:
Matteri buruko ilea :'lIrilllko ootttzato. ez titzatoke batere inportako .
KOIIIII=. Gorka. platerak eskuetatikjansiko balilzai:.ki:'Il. apurtn eg inga lir:.aizkiwke.

74
 Ariketak
n Alegiazko baldintza eta ondorioa (A)
Bete esaldietako huts uneak, laukik o aditz formak adizki Ir lnko giss erab iliz.
balira • batitz • balu • baz enitu • bezenute • ginateke • litza teke
-----"--'-
~ Bost zenti metro altuagoa r: . buruarekin eteko ma rkoajoko Iuke.
ire mod uan. zeuk ere 18 urte . berdin-be rdin jokatuko ze nuke.
1 Bate re buru rik . ez lirzate ke hcrrela ibiliko.
3 Eskatu dugun adopzioko umea ernango baligure. zoricntsuak
,J Hobe lehenbailehen erxera joatea.
5 Oso be larritako politak dira: merkexeagoak • duda izpi rik gabe ercsiko nitu zke.
6 Ezere n beh arrik . hortxe duzue relefonoa; era bili bel durrik gabc .

IfJI Alegiazko baldintza eta ondorioa (B)

Berr idatzi esaldiak nabarmendutako pertsonak aldatuz.
I N i Err omara j oa ngo banintz, handik ez ninrzateke itzulik o Koli seoa ikusi gabe .
Cl GI/ Erromaru jll.tI."gfJ...ul!ig "{!t,- i' .~ _ ;.!', l ( I " f K . , .!lk' ~!l f: i !l. , Kouseoa ikusi gabe.
mZ,l€k Erromora Koliseoa ikusi gabe.
:2 Niri . behin tzat . ea Iitza idake gus reruko inork horrela erantzuterik.
a Z uri. behintzat, inork horrela eramzuterik,
m Guri, behimzat , inork horrela erancuterik.
3 Ni ere parrandan joango nintzateke lemnbatero. zuek bezain gaztea banintz.
a
Gu ere parrandan lanmbatero. zuek bezain gazteak
m
Haiek ere parrondan tarunbatero. zuek bezain gasteak
~ Gertatzen ari dena beneran (zu ri) inportako balitzaizu, ez zinateke hor egongo. czer egin gabe.
D Genacen art dena benetan (ha ri) ezer egin gabe.
IJ Genatzen or; dena benetan (zuei) _ ezer egin gabe.
5 G u re umearl praka ha uek ezin hobet o geratuko litzaizkioke. luzexeagoa k bali ra.
a
N iri praka hauek ezin hobeto tuzexeogoak bolira.
m
Zuri p raka hauek: ezin habere tuzexeagoak balira.

n Alegiazko baldintza eta ondorioa (B-C)

Osatu esaldi ak alegiazko baldlntza erablll z.
» zuek lan gutxiago eg in hobet o bizi
.?1~eIi , 1~'. .K!~Jal:Q . ,t'ginKu. __b ~t1lI'(:u_ .._ " o ~ 't t o __.!t~f ~f .iI· tl nj: ·
guk garraio pub likoa sarriago erabili kutsadura gurxiru

1: zu ri loteria rokatu ze r egin d iruarekin?

3 telebi stakoak niri hurb ildu mikrofonoarekin zerbait galdeuera/ korrika aide egin

~ zuk niri pos ta elektronikoaren helbidea eman e-mailak bidal i

5 haiek go hobeto ezag uru ez gon bidatu jatetxe japoniar batera

6 gu k horretaz zerbait jakin I zuri esan

711
C *Ed un laguntzailea: alegiazko baldintza eta ondorioa (orain-geroaldia)
*Ed u n: SOR-'ORK sistema

bazintut banu bazintuztet banrtu

baninduzu bazenu bag inluzu bazenitu
banindu bazinlu balu bag inlu bazin tuzte balitu
bazinlugu bagenu bazinluztegu bagenilu
baninduzue bazenute baqintuzue bazenituzte
bantnoute bazfntuzte balute baginluzte bazintuztete bahtuzte

~ ~
bazenit bali! bazenidate baltoate
banizu balizu bageoizu baftzute
banio bazemo balio bagen io bazeruote baliote
bazen igu baligu bazenigute baligute
banizue batizue bagenizue balizuele
banie bazeme balie bagenie bazemere bahete

( I) ' OR plurala bada (-ha id:). -zkl- pfuralizatzailea tartekaru behar da: oo1/i=k i=u. bamzkia. bOlll:Jd=ue.. etab.

*£ d un: ~O R ':"ORK sist ema ....,=,... _

zmtuzket nuke zintuzxetet nuuzke

nindukezu aenuke ginluzkezu zeniluzke
ninduke zintuzke luke gintuzke zmtuzsete lttuzke
zlntuzkequ genuke zinluzketegu geOlluzke
nindukezue zenukete ginluzkezue zenrtuzkete
nindukete zintuzkete lukete ginluzkete zintuzketete lifuzkete

~
zenidake Iidake zenceeete Jidakele
nizuke lizuke genizuke uzukete
nioke zer ncke lioke genioke zernokete hokele
zeniguke Iiguke ze!lJ9u<ete ligu<ele
nizueke lizueke genizuell:e uzuekete
nieke zemexe heke genieke zeoe-ete 'rekete

(2) :-':0& plurala bada (-haiek), -zk l- pluralizatzailea tartekatu bchar da: ni:kL-uh, m:kJoU . fU:Jd=Ueh etab.

Adibideak:
Ezbeharren bat gertatuko tmutzaie. bere hala jakingo genuke.
Gutu na gaur bidaJiko bozenu, bihar iritsiko /it;aioke :Ilre lagunari.
Medikuari simo mak a;a/dllko bezenizkio. hark erremedioa bila tuko Jioke : ure gaitzari.
Gauean IOelarik aurrera deituka bazenit. etxean harraporuko nindukr"ll.
E: dut uste Susana aurkituka dudanik; baina ikusiko bane. zure enkargua em tmgo nloke .

76
 Ariketak

D Alegiazko baldintza eta ondorioa (C)

Berridatzl esal dlak nabarmendutako pertsona k aldatu z.
I Nik haiei egia esango banie. ez lidakete sinetsiko.
13 Gut haiei ~ ~.!;:$ ~
11 ZlI ek haiei
1 Z u k ni hobero ezagutuko baninduzu. ez zenidake halakorik esango.
a
Z uk g u hobeto halakorik esango.
IiI Jonek ni hobeto halakorik esango.
, Z uek nahi bazenut e. egunero eramango genizkizueke egunkariak.
a Z ure aitak . egunero
mHaiek . egunero
-I Hale k ziur bihar badatozela esango balidare. zerbait berezia prestaruko nieke.
D Zu f'k ziu r . zerbait berezio
11 Josuk ziur __' zerbait berrzia
5 Gure amak zu horrela jantzita ikusiko bazinru. ez zintuz ke ezagutuko.
D Gure am ok ni horrelo jamzita
11 GlIrr amok !VIlrio eta Iban horrela jantzita
fI Haiek ni hainbeste estimatukn banindute. ez nindukete enpresadk borako .
a Hoiek zu enpresetik botako .
11 Haiek g u enpresatik botako .

Alegiazko baldintza eta ondorioa (B-C)

Pasa aleqlazkcra.
.. Ezer gertatzen bazaizue. segu ruko telefonora deitu eta eurak arduratukc dira guztiaz.
, ~. ~ .!~ r I . !' (J J i ~ ~ ~; .j ~, _ !' A- '!. r. ~ !- ~ " . _. r ! .I !J .t! " ".r.':'...'!..t itl ,t'la Ht! ,~ .. !~ I . ~ . tr (/ liru tc t>.X.u.=!.i.t!..;o...
Lar unbateko kontzertuan elkar ikusten bad ugu. nire mutillagun berria aurkeztu ko dizut.

2 Hondatzen bazaigu. berria emango digute .

J Betaurrekoak janzten ez badit u. Pellok ez gaitu ikusiko.

~ Teresak galdetzen badizu , suspenditu egi n duela esan behnrko dioz u.

n Alegiazko baldintza eta ondorioa (B-C)

Eman itzazu euskaraz ondorengo esaldiak, eskaintzen dlren hit zak et abiliz.
.. Haria mil cosas si ruviera tiempo. (gauze / egin / asti )
UiI 117. ,, ; 11 It ,I. HI ( ~ ; ,'! .~ S ! j . ! ~ " '-
Si pusiera s en venta tu casa le la comprarian enseguida. (etxea sa/gai j am' / berehala / erost;

2 No me casari a contigo ni aunque me 10 pidieras de rodillas. (=lIrekin ezkondu belaunika eskatuv

.~ Si las vacas die ran vine los alde anos serian ricos. (behi ardo eman baserritar aberots )

~ Si nos sub ieran e l sueldo me gu staria ahorrar un pcco . (SO/dOlO igo gllSWlu aurrr=tIl)

77
 26 Baldintza irreala: saiatu (izan) balitz, lortuko zuen
A Sarrera

~io
bere tekuan ut zi izan balu.
nik e: nu en orkatila
bih urtuko. oo
Bai. egia do. baina
o
o o
::uk argia pi~ru ;:011 bazenu.
kamioia ikusika zenue n ela
ez zenuen estrope:u
egingo.

-
Baldintza irrealaren bidez. iraganeen gertatu ez den alegiazko egcera bat eta borren ondor'ioa aurkezten dim.
lrudiko elkarrizketan. esete baterako. aitak umeak: kamioia bere tekuan ",:i
iian halu esaten duenean.
iraganean gcnntu ez den egoera bat aurkezten an da, umeak ez baitzuen kam ioa here lekuan utzi, gelaren
erdian baino: nik: ez nuen orautta bihurtuka zatia n. bcrriz, aurrekoarcn ondoric genaezina deskribaraen
ari da. izatez. kamioarekin estropezu egin eta gero, orkatila bihurtu baitu gizonak.
Amaren eramzuna ere modu berean interprets liteke.

Egitura
Aztertu ondorengo adibideetako adizkiek, beren egituraz jabetzeko:
Gurekin aorri (i;an) betitz: lehenago h elduko :.Ln .
Argio pi:/" (b in) bal". kamioia ikusiko zuen .

-
BALDINTZA. {-TU ('ZANj ' + ateqtazkc adizklakJ ONOORIOA: lraganeko geroaldia
Aditz nagusla Aditz laguntzailea

Gurekin etorr t (Izan) bal/tz, lehenago helduko zen.

Argia plztu (Izan) balu, kamioia Ikusfko zuen.

(1) 8 aldintzari dagokion zatian. ekintza burutua dela azpimarratzekc. aditz nagusiaren eta lagunrzailearen artean
izan partiku la tartekatu daireke. baina ez da demgcrrezkoa. Adib.: etorn i:J1tf bahtz; pi::lu i:.an balu...

78
 Ariketak
. . Baldintza irreala : egitura (A-B)
Amaltu esaldiak.
~ Eabelek ber
Rakelek euritakoa urz
bere euritakoa gan ez
utzi izan ez bali eourik
balit . gc itik behera (but burro
behera (busti) .buGE
ui/u. n;n/:t'f
E

Gure beheko
Gure bebdko dendara
dendora joan (zan bazina.
jean izan bazina, merkeago
merkiago (erosi)
eroi
pe

:2 Mikelek
Mikelek motorrezko
mororreko baskoa
kaskoa jarrita graman ez
jarrita eraman zz balu, boadillakogk (e::aglltlt
halu. koadrillakoek igur egin) St
bed

beren parik pasatu

beren paretik pozo zenean.
ZengOn,
J Abirak Sure alde
Arbitroak gure alde adierazitako
adierazitako penaltia
penala sartu
arru izan
zan bagenu.
bagenu, parida (GST egin)
partidua tirabazi eEt a
de

~ bontaro duzunean.
Kontatu duzunean, purrustadak egn ez
purrustadarik egin bazenu, den
cz bazenu. den-dena rkeiretznO
-dens (lIit.... sinetsi) ea Ede D
5 Ezan geniruenak
Esan zenituenak entzun
entzun izan
Gan balituzte.
balituzte, gurekin (bazeren)
gurekin (haserretll) EEEa e
HO

6 Zure Oronak pianos

Zure aitonak puonoa otzen eez balu,
jcrzen segitu dark cz
balu . dudarik ee dui
dUI piano
piano araia bata
jctzaile bika ina itea
(i=all) eizi
Gi

... Betaurrekoak
Betaur egguruan
rekoak leku segu urz bazeniru
ruan utzi baretu,. (ec (ez apurtll)
Our) HORA a
d

8 Sukaldeko Gorroto
Sukaldeko txorrota zabalik utzi ez
zabalik utzi bazenu, urak
ez bazenu, Ugatza e:
ura k (gaille:ka ga ee
egill) akaraeoekae
GE

EZE Baldintza
H Baldintza reala egitura (A-B)
irreala: egitura IMD)
latz
Idatzi ondorio bekoitzeri
ondorio bako ltzarl dagokion
dagokion baldintza jonikoz,.
baldintza logikoa
E Mirenek
.. Mirenek here
bere automobileko
automobiteko aleatz guztiak
guztak ondo
ondo uta urtz) urzGoiti
itxita (m:i) 119 ba/if,I!. gez zioten barruko
. ez zioten barruko ezer bnurtuko,
ezcr lapurtuke.
| Zurez
Zure zleinno zenbakia (auk
telefono zenbakia zrk a",*;III)
gura -Geiruko . deitu ko Zentzun,
genizun.
Z Pelikula
2 Pelikula zoragarri
zoragarri bau botzen zutela
hau botazen ezareGEOlehenago
(ail: j al..i n ) . lehenago piziuko mugn telebista.
piztuko nuen jelebizta,
.lA bik eeandako bidek
ik esandako rkGg
bidetik (nd:: joan) Eza . ezeeinean Salduko,
zineten galduko.
4€ Errebuelta
Erbia bartan Trznoan saka
hanan frenoari gakoa (hart
(bek ez
ezezta
egin ) beharbada
. beharbada autoak
autoak ez zugn une
ez zuen irrist egingo,
egingc.
~ € Jaramon
ramon (.-l..-.
Gorr egin
egi- ) SZ zitzaizuen
• ez Zuzazuen hcrrelekorik
borrzlkork gertatuko,
gertatuko.
6n Medikuntza
Medikuntza (e:-
iez ikasi)
GbgO Mikel autoren tailerrean
. Mikel aitaren jailerrzan egongo zen lanean
egongo zen bnzan,.

EZ
. Galdirtza irreala
. Baldintza reala (B-C)
IBA
Tegiua rakurri
Testua ndoren, osatu
Irakurr i ondoren, gatu esaldiak
esaldia k baldintza (reala
bald intza irrea la erabiltz,
erabil iz.
dURKko Miaiatzzan
2000ko Maiatzean Aeta Larzozzta nan
Amaia Caracasera zen senide
jean zen egnid batzuk
barak bisitatzera,
bisitatzera. Hilabete pega Mgngzuzlan
Hilabete 0500 (goro
Venezuelan igaro
Ondoren, etxerako
ondoren. zerako bidea
bidea hartu
barru zuen.
guen, Haren
Haren hegazkinak
hegazkinak Miamiko
Marko ai aurznorruan ggldutu
reportuan gel ditu bekar Gon zuen
beha r izan Zun
Orzo teknikoengat
arazc iekuukogzngank,
ik. Horren ondorioz, hegaldia
Horren ondorioz. matikoto arzeratu
hegaldia nahikorxo izetu Zen, gia Parisen
zen. eta Poregn Madrilerako
Madrilerako egin
egin
bebar
bcha r zuen
zuen hegazkin aldaketa eztn
hegazkin aldaketa ezin izan
On wen
Zuen egi
egin,
n. Azkenean, Madera heldu
Azkenean, Madrilera beldu zenerako,
zenerako. beranduegi
berand uegi
zen Bilborako aaken
zen Bilborako azken begarzkina hartzeko, eta
hegaz kina hanzeko, eta Madrilen
Madrilen igaro
goro bebar (onn w
behar iza ZuSn Gau,. ADO
en gaua ngigOn,
Afaldu ostean.
botzleko
hotele batztzzian koitza
ko kafetegian kafea hartzen
hartzcn ari zen bitnrtean,
ari zcn Gosizizko
bitartean. Gas gizon bat
reizko gizon bai burblu itzaia, Gcizalde
hurbildu zitzaion. Goizalderara
arie
artc hizketan egonn ziren
hizketan ego zren eta
gio hurrengo
hurrengo egunean glkarrekin joan
egunean elkarrekin joan Ziren aUrSOOTIUTZ,
airen airepcrtu DOU egun
ra . Oaur Sun Amaia
Arraiakk
eia Jcsek
eta Joek b bi egrnzaalabo dituzte eta
seme-alaba dituzte eio Donostian
Doroztian bizi
bizi dira.
dira,
E
»0 berazkinak arazo
hegazkinak arazo teknikorik
tcknikcrik ez izan izan Miarnun
Miamin ez gez gclditu
glu
.ZiztagratabebidoGeoe
" g".:/i~ ,~u N1::Q tc ~i J,; !'~; !1. __;~ bediZZZeA
"-.!I_ 'I/. , r: 9C n '~!If"i SEEa
.I , xc fill/AD.
| begazkina Miamin
hegazkina Marro bainbeste
barnbeziz ez
ez atzeratu
atzeraru | Madrileko
Miadzleko lotura
lotura ez
ez galdu
galdu

2 Sibeeka Ge hete
Bilborako azken hartzera heldu
hegazkina hartzera beda? Madrilen
Medio Gua ISOrOTZen SZ
gaua Igarcuen ed
ez gelditu
ed

JK boreleko
barda kaferegian
etzea eta
kafea Gete Geesteti)
hartzea ez Se ezaguru
erabaki ez ggogutu loz
Jose

4d Jose
Se ezZaehurbildu
bezan ete Oriaehizketan
goizaldera arte ter ez SZ egon ela
giog e SZ
elkar GZaOSTU
ez ezagutu

Media elkar
5 Madrilen EE SZ ezagulu
ez ZOO. gaur
OUT GUO degiaez
egun elkarrekin Ziebizi
rr
IO
 Erabilera
Baldintza irrealean. oro har. iraganean gertaru ez den irud izko egoe ra bat aurkenu ondo ren. here
ondo rio gertaezina deskribatzen da . Adibidez:
Txakurra ondo Iosua egon balic: e: zion haginka egingo umeari.
Ozto -oz ta libratu noiz : garagardo bat gehiogo edan banu. positibo ema ngo nllen alkohol proban!
Egceraren arabera. honakc ha uek adieraztekc erabiltzen da :

• Jendearen j okabidea ed ota hutsegireak kritikatzeko. gertatu dena jkusita. beste modu batera jokaruz
gero ze r gertatuko zen aza lduz:
Busti-busti eginda notor! - £urirakoa hartu ;: UII bazenu, ez zinen bustika.
Bizikletatikj ausi eta ko/pea 1101'111 du bunum. - Kaskoa eraman balu, e: Ul:a;OIJ nort gertamko.
• lmganea n egindako gauzez damua adiera zteko:
Gehiago ikasi ;:U I/ bauu, azterketa gaindituko Ill/ ell.
Artnxeogo eta rri ;:011 bagina , e: genuen autobusa g atduko.

Helduko zen eta helduko zatekeen

Baldintza irrealaren ondo rioa ri dag okion zatian iraganeko geroaldia the lduka zen ikusiko =uen ) erabiltzen
da gehieneran • l Ie . Hala ere. borren ordez. iraganeko ondo rioko adizkiak ere erab il daitezke t helduko
zatekeen I ikus ika =ukeen ). Ad iz forma desbe rdinak izan arren. esangura berbera da:
Gurekin etorn (;=an) balitz. tehen ago Ir eldu ko :.ott'kren . (= helduko zen )
Argia piztu (i=an) baiu, kamioia ik usiko zukeen. (a ikusiko zuen)
Honako hauek dira alegiazko iraganeko baldinrzaren ondo rioari dagozkion adizki laguntzai le erabilienak:

Izan : ~ OR

---
sistema *Ed un : ' OR-' ORK sistema (~R ; hum edo haiek )

nintzatekeen
zinalekeen
zatekeen
ginalekeen
- nukeen
zenukeen
zukeen
genukeen
nuuzxeen

nnneeen
haiek

zeMuzkeen

gemluzkeen
nnateketen zenuketen zemtuzketen
nratekeen zuketen anuzketen

Adizki hauek ohizko alegiazko adizkiei bukaeran -EN partikula erantsiz lonzen dim tnlntzateke =>
nintzatekeen: zinateke => zinatekeen: erab.), eta hirugarren pertsonekoen hasierakc L-a Z bihurtuz
(llIke => zukeen ),

C Alegiazko ez iraganeko ondorioa

Baldintza irrealean baldintza eta ondorioa iragenekoak izaten dira gehieneten:
(alegiazko iraganeko baldintza) => (alegi azko iraganeko ondorioa )
hxita zegoeta j akin i:.on banu . => etxean gem tuko nintzstekeen. (EOO gerotuko nirnzen]
Baina. baldintzak eta ondorioak de nbora desberdin ekoak ere izan daitezke:
(alegiazko iraganeko baldintza} => (a legiazko ez iraganeko ondorioa)
Pasa den asteko partidua irabu:i im n ba /ute. => orain Iehenak i:.ongo Iirtueke sa ilkapenean.
Gazietan ikasten j urraitu banu, => orain lanpostu hobea edukiko nu ke.

80
 Ariketak

D Baldintza irreala (B-C)

Egin iraganeko espekulazioak, ereduan bezala.
.. Amaia k atzo eguzkia ino lako babesi k gabe han u zuen. Gaur guztiz erreta dago.
111'1 " .t'J ui.J: _ ~, n /;.rl! _,!I~r.(' I! _l.1J~'=!n bajrl.,:.:' UJ nr. ./it:U'1 - ~ , ~ ra f!....' I/g
Dianak ez zuen deitu ge ls erreserbatzeko . Heldu zirenean. hotela bereta zegoela jakin zuren eta
auroan egin zuten 10.

2 lraitz keraoke batean egon zen ban kantuan go izaldera arte. Gaur eztamkc mina duo

J Bilboko aireponuan lainoa zegoen. Gure hegazkina Forondara joan zen IUTbartzera.

4 Atzo ez nuen iratzargaiiua jam. Goizean ez du jo. ez naiz garaiz esnarueta berandu heldu naiz lenera.

~ Eskerrak automobila erxean utzi eta autobusez clam garen. cz dago non aparkaru eta!

g Baldintza irreala (B-C)

Testua k irakurr i cndcren , osatu bukaerako baldintza-ondcrlcak aditz ak [okatuz.
) like.l: Autobusen geltokira joateko raxirik ez genue n aurkitu era. azkenean. Salamancara auroz
jcatea erabaki genuen. Eskerrakl . zeren autobus hc rre k istripua izan bairzuen Tordesillasen eta
bidaiari guztiak ospnalera erarnan zituzten. Ez dut pentsaru ere egin nahi zer • (genom) ,g errullllw zrn
taxia .. (ourl:im) aurkitu (i:.anj boge.IJU eta autobus horretan Uoan) : gu ere. zaurinna .
ospitalera l (eroman)
Ade la: Mendian gora gindoazela. tximis tak hasi ziren Josu. nire sernea. zuhaitz baterantz abiatu zen. Ez
dakit zerga nk, baina zuha itz hana ra ez hurbilrzeko esan nion. Handik gutxira rximista batek zuhaitza jo
zuen. Se meari ez hurbilt zeko ' (e= esan) ,) tximista k se me a 4 (rxiki/lf)
Esribaliz: Oposizioak ondo prestatu nnuen. baina azterketaren aurreko gaueanezin izan nuen batere lorik
egin eta, ondorioz. azterketan ezin izan nuen proberxuzko ezer egin. Lasaitzeko asmoz. Ibizara etorri
ninrzen. Orain pub txjki baten jabea naiz eta zoriontsu bizi naiz hcmen. Askotan pemsetu izan dUI gau
hartan ondo ~ (10 egin) . segurue nik oposizio hura 6 (goindilll)
era. orain. hemen ego n behar rea n, adrninistrazioko lang ile tristea • (bill)

n Zen/zatekeen; zuen/zukeen (D)

Berr idatzi ondorengo esald lak, aleglazko lraganeko baldintzaren ondorioari dagozkion berezko
adizkllaguntzaiteak erabiliz.
)00 Manu eskiatzera joan izan ez balitz. ez zuen orkat ila apurtu ko.
.4/01111 eskiatzeru joan izan e: balil=. t>.;__;UAf'ell orkutiia upllrtulto.
Pedro afaltzera zetcrrela jakin izan banu. here gustuko zer bait prestatuko nue n.
Pedro afaltzeru zetorrela jakin izan ban".
:! Ikasleak gehixeagc ahalegindu izan batira . beren emaitzak hobeak izango zire n.
lkasleok gehi:ceogo aholegindu i=oll balira .
.3 Mariani merezi zue n soldata eskai ni baliote. ez zue n beste enpresa batera aide egingo.
Mariani mere=i: lIen soldata eskaini baliore.
4 J.F.K. Dallas-erajoan izan ez balitz. ez zute n hilko.
JF.K. Dallas-erojoan i:on e= balic.
 27 ·TUZ gero, ·TU eziklezean eta ·TZEKOTAN
Sarrera
A ~
doto GOITIZ b
-r: e
EGI, , ~"'.i-,griletiIOn
lortuko GZ,
a e
(Ore
~ ,! ~ I~ ( l j or= ea (
N

eTLZ
-T UZ gero,
gem. «dU egikezean
- TU ezik/e gir -TZE
zean eta «TZEKOTAN egiturek baldintza
KOTAN egiturek baldintza adieren dure, baina
adierazten dute, adizki okotza,
baina adizki jokatuga-
bekin bakarnk erabiltzen
beekin bakarrik erabiitzen direnez.
direnez, ez dute
ez du te ez pgrizonen gez denboraren
pertsonen ez denboraren informaziorik
mntnrrmaziork ernate
ermaten, Horien
n. Horien
hem Ggatzko,
berri pernauz nagusiari
izateko. perpaus mazua edotaedota komunikazio
kormunikazin ggograri begiratu bebar
egoerari begiratu zaie, lrudiko
behar zaie. Jrudko perpauseko
perpauseko
Ako entren
Asko entrznatuz mero
at uz ge egalak, kasu.
m esaldiak. bozu, "duk asko
Zuk as entrenatzen
ko entre baduzu” adierazten
natzen baduzu" adierazien duobaina
d, barna baldintza
baldintza
berberak bezte
berberak beste pertzona gia denbora
pensona eta denbora batzuk ere adie
batzuk ere adieraz durak
raz ditzake:

debo
Asko etreratuiSera asko enireratzen
entrenanc; gero (asko enrrenatzen baduk,
badu). eritemajateajarrodu(errek
erdi-erdianjotzea lonuko du [terrek..
deio
Asko emtreratuzgara(asko
entrenatu: gero (asko entrenatukobalute,
entrenatukc balute]. erderanatzeaLortuko
erdi-erdian jatzea /onuko Datei,
tukae.
deboemtrenatuz
Aska entrena nc: Gera (azko entrenatu
gero (asko en rrenatu zan
izan balitz, eriteriantzealortuta
balute). erdi-erdiaujotzea tonuko guten,
=tlten.

GO Go E

-TUZ gero
IS TUZ eia IU
Gero eta edikiezean
-TU ezik/ezean
-eU
TUZ zer baldintza adierazten
gero egiturak baldintza adierazien duo
du, Adibide
Adibidez:z
Ezerta
Eguzkuan n luzaro
Hgurn eg
egonez
one: gero, dzio gorritu
gero. 0:010 gorritu egiten
egiten do.
da, (=
iz egoten
egotea bada
badia)
ditez grid
Jatetxe han aro Jode
joane: Sera, mertedgo jango
gero. merkeago Lurzo Seue, iz loan
genuen. (= Gan bagina)
joan izan baga:
gb Gane gera,
Nail; tzanez erruz (ubzita
gero. erra: Hitz, (=
irabaziko luke. iz nahi
mau bal
balu )
Eertura
Egirura banu esn da
hau ezin do ezezko
ezezko baldintz etan erabili.
baldintzetan erabi, Horrelak oztan, ondorengo
Hcrrelakceran, ondorengo eginuak gratiitzen dim:
egurrak erabilrzen dira:
| •e BA-
Hd: +
zr adur jokbotua, Adibidez:
aditzjokatua. Adibidez
Zer egn 1':
Zer esan ez buduk
badakii, isilik
Gi egoll
egon beharko
bebarto bike, IETAA El
Iuke. (ET EZ Zer
Zer greZ(atte
eson e: j akine: Sera
gern... )
•e TU:
TU- egit
ezik !| TU-
TU. ezean.
ezean, Adibidez:
Aibidez
bui
l kusi gik,
ezik. ez dut sinetsika.
ziretriko, (-=
zz ikuzten ez badun
ikusten ez badut)
Izeta
Iestua dila
zaila Zer, iztegia erbigg,
zen: hiztegia e= nllen
erabili ezean. 1' uen erdia
erdia gre lerro, (=
ere ulenuko. (rz erabili
grabiez banu
ez ban u)
Sai honetakoa
Sail bognztakoa den
den arren.
arren, izan
Gan ezik
egik esapideak
esapideak ez ez du
du baldintza adierazien,
baldintza adierazt TealbOzznena baina,
en, -satboespena" AK:
baino. Adib.:
Dend etorri Zien,
Denak etorri ziren. Silene Gan gi,
Elena izan zz Elena
ed J; . C= Elena salbu)
zaitu

eTZEROTAN
-TZEKOTAN
N Pertur bau
Egitura aditz izenaren
hau aditz (zenaren gounenn eraikita dago
gainean eraikita daro (-
ieTZE turra) era
TZE forma) eia batezko nabiz ezezko
baiezko nahiz ggzzko baldintza
baldintza
pdierarz dezake.
adieraz dezake, Adibidez
Adibi dez:
EiziEleta dizun, baina
Bizikleta utziko dizut, batua onda
gurdo zatutako, rz ondo zaintzen
zaimzekotan, (= gantzen baduzu
baduzu]
EZ busttrzekotann
E= bus bai, joan
titzekotan bai. f oan Zoiezbete
zaitez kete ur ertzera, (=
ur henzera. uz buztutzen ez bagara)
bustirzen ez bazara)
botea gldatzetatan, bigarren
Kot:r:ea aldut:ekatall. bizarren eskuko
estuta bat
bai erosiko
erosita nuke.
gute, (-
iz kotx
kotea aldatu bebar
ea aldaru bebar badun
bad ut)
e TZEKOTANegiturakTZEKO
-TZEKOTA N egiturak "~TZEKO asmotanedo
asmotan" 000 "T-IZEKO zorianetz
-TZ EKO zorian" adieraz dezake.
ere adieraz dezake, Adibidez:
Adibidez
JMila eurotan bizikieta
"fila euroko biziera emste
erostekotan Martiz,
kotan do Man Zez erosrekc
in. (= grnzieko asmotan
arotan da]
don
Luesia
UmeL TOQ Garrekatar
itotzekotan egon zen bordartzan, olatu batek
=en handarcan. botek Marrutnatuta, (rz uccekc
harrapatuta . C- Hotzeko zorian)
Zoruen)

82
 Ariketak
n -TUZ gero eta -TU ezik/ezean (A-B)
Moldal u esaldiak ·TUZ gero edo ·TU ezlk/ezean egituren ordez aditz jokatuak erabi liz.
)0- Partidu hau irabaziz gem. gure ekipoa UEFArako sailkatukc litzateke.
'lU,j . gllre ekipoa UEFAralw sailkatuko ucateke.

Eskatuz gem. berehalaxe emango nioke.

· berehalaxe emango nioke,
2 Eguzkitan luzaro egonez gerc. azala gorritu egiten zaizu.
· azala gOfT;tu egiten zoi:u.
J Guk konpondu ezik. beste inork Cl du konponduko.
• beste i/lork e: du konponduko.
-* Jatetxe hanara joanez gero. merkeago jango genuke.
· merkeagojallgo gel/like.
!i Nota onak lortu czik. czin izango luke berak nahi duen unibertsitatean ikasi.
. ezin i:allgo luke berate 1Iahi duen unibertsitateau ikasi,
6 Pasta gustatu ezean. zer jango dute Erroman. tkaskere bidaian ham joaten direnean'!
. zer jongo dute Erroman, ikasketa bidaian harojoaten direnean?

n -TUZ gero eta -TU ezik/ezean (A-B)

Era b lli -TUZ gero edo -TU ezik ba ld in tza ad ierazte ko eta osatu esald iaren b ig arren za tla .
~ Pasa den astean bezala jokatzen badute portiduo irabazi
p, de .lIy eun t" oJ • guo"parr(4uo lNI dute.
Eski esrazioetan elurra balego ni eskiatzera joan

:! Azterketan galdera hau egingo balidate nik j akin zer em n Clln

.\ Dena jaten ez badute nik e: posrrerikeman

of Denei ematen badier ni ezer gabe geroru

5: Gaueko l Oeta rik aurrera dcitzen badidazu I etxean harrapatu

6 Irakurgaia zaila da: hiztegia erabiltzen ez baduzu erdia ere e: ulertu

D -TUZ gero, -TU ezik eta -tzekotan (B-C)

Idalzi e saldi baliokideak esanah ia ren a ldelik, pa re ntes i artean eskaln tzen den egilura erabiliz.
~ Gogoz arituz gero. lortuko duzu. (ha-)
G .: rJt:t'. =ll ,-
Gu hemen ikusten bagaitu. ez da barere poztuke. ( ·(IC gero)

:! Txalet bat egin behar banu. Zumaia aldean egingo nuke. (· c ekOIOII)

.\ Etxean diruzun liburuak itzuli ezik. ez dizut gehiago utziko. (ha- )

4 Gogoz ikasi behar ea baduzu. hobe duzu ikasketak utz i eta lan baten bila hasi. (·r=ekoum)
..
ftl

..
III
Gl
Ok
••
•

Alda itzazu ondo ko esaldlak baldintza erreala alegiazko baldintza blhurtuz .

)0- Zer egingo duzu loterian sari nagusia tokatzen bazaizu?
Z~ ll:..i"gn ·O:tIA,·/ortr;un IQ" iIQJ:U~ .' 'fII itu i-u.
Jertsea non dagoen esaten badidazu. berehalaxe ekarriko dizut.

2 Zu re mcduan. beste guzt iek binaka hartzen badituzte. pastelak laster amaituko dim.

3 Koadro hori eronzcn bazaiz u. amak errieta eg ingo dizu.

4 Fruta gehiago j atcn baduzue. hobe to egongo zarete osasu nare n aldetik.

~ Behar beza la hitz eg iten badie zu, j aramon egingo dizu te.

6 Lan horretarako kontratatzen banaute. OSO solda ta a na j asoko dut.

7 Nire umee k beldurrezko pelikula hauek ikusten badituzte, ez dute lorik egiten.

2 arik
Bete elkarr izketako hutsuneak paren tes i arte ko aditzak jokatuz. Zenba itetan alegiazko bald intza (BA-)
eta ondorioa (-KE) erab ili beharko dituzu .

Estatu Batuetara ikastera

Gurasoek Susanari hurrengo ikasume osoa Esuuu Batuetan egitea proposatu diose. Susana (5)
here lagun Beatrizekin (B) elkartu da harreta: hie: egiteko.
S, Arratsaldeon. Beatriz.
8 , Arra tsadeon, neska. Ez diz ut irxura onik ikusten . Zer gertarzen zaizu ?
S, Ezer ez. Gura sock esan dida te datorren urtean Estatu Baruetara joateko aukera dudala
Batxilergokc aaken kurt soa hango ikastetxe bate an egitera. eta... neuk erabaki behar dudala!
8, Bai? Zurea da zcrtea. Susa na! Zorionak !
S, Ez pent sa. ~ (nlk ez ecluki ) , f . ;' ., l ! ~ .'l ~, t! L batere argi. Zuk zer ~ tegin / -KE) "1'" ?
8, Nik zer I (egill l-KE) -n ? Aprobetxatu eta joan! Ezetz ( mkesa ll I BA-)
. bizirza guzti an darnutuko litzaizuke.
S, Ba ni zalantzan nago. Ez (jakin) zer egin...
8, Zalantza k? Zergatik?
S, Han dena ingelese z izango da era b izimodua. erabar desbe rdina.
8, Jakina. horixe da kcnrua. ezta? Pentsatu ondo. ingeles piloa ' (ikasi -KEi
era unebete emango zenuke Estatu Baruetan. Ercmena. neska!
S, Baina nire ingele s kaxkarrerekln...
8, Ez izan leloa. Begira. nik • (e= gehiago pen/sum -K£) . Baietz esan eta
listo. Hori bai. ona • (i=an -KE) ingeles pixka bat gehiago Ikastea jean aurretik.
S, Bai. eta loon zeT?
8, Ibonek - (ulerm behar I -KE) . Gainera ez daukazu zenan mcztu
berare kin. Esan aste ro e (zu1-b>nidQ/=I) -la eta Iisto.
S, Bai. baina neu ere oso gusrura nabil Ibonekin.
8, Bueno. ord uan se rioski berarekin (rukhil= egin behar)

84
 5. testa

Osatu ondorengo taula.

Erreala Aleg iazXoa Erreala Aleg lazkoa

ematen badidate t!manffo balidart! hartuko diet hllnlllio /lieAf!

, erosren badizkiete
ikusten bagaituzte
pozruko dim
egurtukc gaituzte

, .1 jausten bazaizkigu apurtuko zaizkigu

, laguntzen badigu
kabitzen bagara
es kertuko diogu
eramangc gaitu
• ikusten bazaituztete
agertzen banaiz
poz handia hartuko duce
ez didatc sartaen utziko
• esaten badiozu ez du sin cs tuko

.a
Aukeratu egokiena eta idatzi esaldlko hutsunean.
~ Dirua uzteko P.' rn b""i:'lJ _. emango a1 zenidan?
_) esango banizu b) esan ban;::," cl esanga nizun
Egin duena birritan pentsatu izan balu.
s ez luke egingo b) egingo ez balu cl ez zuen egingo
1 Aspirins bat . orain ez zenuke buruko rninik izango.
al hanu bazenu b) hartukc bazenu c) hanuko zenuke
3 Taugres Basconiak finala arzoko partidua irabazi izan balu.
a, jckatu wen b) jokarukc luke c, jokarukc zukeen
4 Ez duzula ondo pasatu oporretan? Nirekin . hobero pasatuko zenuen.
a etorriko bazina b) etortzen bazina cl etcrri izan bazina
~ Ezkontza egunean dctore-dorore jantzita ikusi baninduzu. ?
a) ez nindukezu ezagutu b ) ez ninduzun ezngutukc c) ez zenidan ezagutuko
6 Hainbeste lagun etorriko zirela . beste lap iko bat jarriko nuen sutan,
a) jakin banu b) jakingo banu c) jakingo nuke

.5. a I et
Osatu esaldlak parentesl arteko hitzak erabiliz.
.. Eraztun polit hura galdu ez balitzait....
{gure amok I nahigaberik e: hartu) -K.'!fJ!__,-".li ;.r~lt_ ·'Jt'n "-Q/ljgJ _b.~ti!Ir .ilrJu-,w~
Estarubatuarrak zein bitxiak diren konruraruko zinen....
{zu ££BB nirekin etorri)
::!: Atzo ez ginen bustikc....
{zuk guri . euntaka ub)
.\ Txakurrak zaunka egin zidanean. bildurrik nabariru izan ez banu....
(nik txakurrari ostikada eman)
4 Telefonoaren faktura ordaindu izan balu....
(kollpainiak hari linea e: mo=LU)
5 Femandok hamalauko kiniela asmatuko wen....
{Betisek . gatdu orde: irabazi] ~._ _
6 Bidaia barren ez ginen geretuko bide ertzean. aurrera egin ezinda,...
(mekanikoak / allfoa I ondo I konpondu) ~_.

85
 28 Izena: arruntalberezia; bizidunalbizigabea
Izen arruntak eta bereziak
Isukaldea I IElanLTObel

racn a r r un ta k kategc na bateko ele mentu guztiak izendatzeko erabilrzen ditugu: sukakie. herri.
pensona, mend;... ; lzen bcreztak edo propio ak. berriz. kategoria batekoen artean. elernentu jakin
eta bakarrak zehaztekc erabiltzen ditugu : Eltmrxobe. Manu. Anboto. ETB . Athleuc...
ben ar r u ntek art ikulua har dezakete (· A.f..4. K); Izen bcreztek. ordea. salbuespenak safbuespen. ez
dute mugatzailerik onartz en eta maiu skulaz idazte n dira . Aztertu adibideak:

IZES ARU~'T (sukalde) lza-, 8EREZlo\ (Elanttobel

S ukaldeA handia do ElanLt:obe he"; txikia do.
S uka ldeA ren err/ion mahai bat dago. Ogono lurmuturra Ekmtxoberen ondoan dago.
Guk suka ltJeAn j aten dugu . Sire gurasoak Elantxoben bisi dim ,

Artikulurik gabe erabili ohi diren izen arruntak: amatxo , izeko.. .

Ama. omatxo. ana, aiunxo. omOIlO, amonac:eo. aitona. aitonatxo, aitabitsi. amabuxi. izeko. osaba eta
senidera suna adierazten duten beste zenbait hitz anikulurik gabe erab ili ohi dira:
Esaiozu amatxori etonzeko. ( ETA EZ dJfL'(~.1; ) Egia at do i:.ekok esan duena? (ETA El i!!ekB.1h)
HUll aiu uxoremzat do. Zer modu: zoude. Ul1lOtlatxo? A itonari ere mUSueman be /IQ I' dio:u.

Bizkaia eta Euskadi Irratia: artikuludun izen bereziak

lAiiliIiilIiiCiiiiiiiiiiii:Jiiiiii liiiiiilii·] Bi:kaiA. AzpeiriA. ErmuA...
Hitzare n bukaeran -A bat daramaten topo nimoak hi mota takoak izan daitezke:
-A itsarsia d ut enak (Ambo . Gipuzkoo, Nafarroa. Zuberoa. Donastia, 2u/1/0;0.... ). -A berezkoa dute.
-A ga lko r ra dutcnak (BdwiA . A:peitiA. ErmuA ... ). Hauen buka erako -A cz da hitzaren berezko
osagaia. arukulua baizi k. eta izen propioak izan arre n. arru ntak bezal axe dekli natzen dira .

-A galkorra , -A itsatsia
BizkaiA Zumala
BizkaJAN ZumaJaN
BizkajKO ZumcuaKO
BizkaiTIK ZUll'lalaTIK
BizkaiRA Zum8JaRA

Ondorengoak ere talde horretakoak dim: Inmea.Azkoitia. Basabllrua. Britainia Handia, Deustua. Berriatua.
Bus turia, Mal/abia. Maiiaria. Hondarribia. Ergoiena. Damxorinea. Otazogutia. Zizur Nogusia. etab.
Euskal Herria eta art ikulu plurala daramaten Pirinioak edo Alpeak bezalako topon imoak ere izen
arruntak balira bezala deklinatzen dira: Euskal Herriko. Pirinioetako. Pirinioetara. Alpeetatik, etab.

86
 Ariketak
. . Izen arruntak eta bereziak (A)
Begiratu irudiei eta osaln esald iak, ondo rengo hitzei dek linabide marks egokia erants iz.
auromobil • BUbo • partxis • ibai • lrati • maka rroi • Paris

>- Umeak P!'.rt ~ ~ !j eGn . jokatzen ari dira.

Eiffel dorrea dago.
2 Baio natik joa tekc modurik azkarrena A-S autopis ta hartzea da.
3 .__ arinegi hanu du errebuelta eta jausi de.
• 0_'_ izagarri gustatzen zaizkio

IfII Izen arrunten eta izen berezien deklinabidea (A-B)

Osatu esaldiak, nabarmenduta dauden hitzei ondorengo deklinabide atzlzklak erantsiz.
· AK • ·K ' -A REN • -REI'." · A REl"-Tl"ZAT • -RENTZAT • -A RI • -RI' -EAN • -EN '

>- Ex dirut inon aurkitzen gure etxe - .Yl.Ii_' planoak.

Zientzialariek Ma rtitt ura dagoela frogatzen duten zantzuak aurkitu dituzte.
2: lure inprim agailu zenbat orri inprimatzen ditu minutuko?
.~ Lore hauek lzeko erosi ditugu.
-4 Gaur a itano_ . prestatuko d izu afaria: zer jan nahi duzu?
5 Athleticek ez zuen hain erraz irabazi Depurtivu konrrako parudua.
6 Egur a ld i buruz hizketan aritu gara.
7 Ipuin hauck ez dira egokia k gure um e ; zailegiak dim beretzru.
8 Jende gchiegi dago hemen; ez gara denak k abituko autobus ...._.....,
9 Eta orain nork ema n beha r dio amatxo_ . musu handi bat?

n Artikuludun izen bereziak (C)

Azpimar ratu ego kiena.
.. Nafarrokol ' hiriburua lruriea da.
Aste Santlla nlAste santun ez dugu inora joateko asmorik.
2 Aunen zer eskatuko dio zuen txikiak Otenceroruotenceroartt
3 Bizkaiako/Bizkaika mendirik alruena Gorbeia da.
4 Euskadi lrratiko/Eus kadi /rm tiako kazetari bate k institutuko zuzen dariare kin hitz egin nahi duo
s MOOa hori Euskal Herrira/ Euskal Herria ra ere laster helduko da .
6 Zumaiatik/Zumaitik Debara 10 kilometre inguru daude.
7 Nafarroatik Bizkaiara/Bizkaira joateko Arabatik edc Gipuzkoatik/Gipuzkutik: pasaru behar da.
8 lruriean jaio direnak iru indarrak edo. bestela. lruiieakoak/lruiiekoak direla esaren da.

87
 Deia. Euskadi lrratia...
Mota honetako izen bereziek artikulua (-A -A K) eraman ohi dute: Deia (egunkaria). Argia (asrekaria).
Euskadi lrratia..4S1t> 5o"'lIa. Eroski Bidaiak. Nola deklinatzen dira izen berezi horiek?
Zenbait izenekin ohizko jokabidea artikulua kendu eta izen arrunt gisa deklineuea da:
Euskadi lrratia => Euskadi Irratim deitu dur. (ETA El El:Iskatli 1ff8:lia1'8)
Aste Santua => As re 5a"III/;0 oporrok. (ETA El .\,s!i! £a tn1.+,~6 )
Eroski Bidaiak => Eroski Bidaieki/l goaz, (ETA El Ii:f6Slii 8ieaiaki!ltit'J)
BCSle zenbaiti ezin zaic anikulua kendu:
Egunkaria => Artikulu hauek Enskaldunon Eg""kuriatik hanu ditut, (ETA El Ii:l:IslialEltlll6n
Ii:gl:lHli8filik harm ditut]
Argia => Argiako kazetariak. (ETA El ~ kaze raria k}
Etsaiak = Etsaiak-en komzenua cdo Etsaiak taldearen kontzerma. (ETA El ~ kontzcrtua]

Izen bizidunak (umea , Ane ...) eta bizigabeak (eskola, Bilbo... )

lzenak deklina tzcko. oso garruntzitsua da izen bizidunak eta bizigabeak bereiztea. leku- denborazko
knsuetan marka desberdinck erabiltzen baitira batzuekin eta bcsteekin. » 66

IZE" BIZIDtNAK IZ E.'\ BIZ IGABEAK

Pertso nei eta animaliei egiten die te crreferenraia: Gainerako izen guztiak. baua landareenak ere:
Mikel. Amnca. urnea. andrea. zaldia. tsakurru... Murkina.AflbOlO. eskoia.harna. orbolu.Iarea...
(1\ORe:GA'\) Uste osoa du bere senarrarengan. (Nos) Platerak mallaian daude,
(NORE.'\GA'A) A m arengano joan da. (NORA) .Uark;nara oan dIJ

Zenbaitetan bizidunen izenek bizigabeen deklinabide markak hartzen dituzte:

• Zuldi. OSlO eta halako zamabereak izaki biziduntzat baino gebiago garraiobide edo tokitzat hartzen
direnean. bizigabeen modura deklinatzen dira. askotan GAJ.V postpcsizioaren laguntzaz:
Z alditik :.a/di g ai"etik joust :en. Zaldian :.a!di gU;lleQII ibiltzeo gustacen :alo.
• Umetan, ga ztetan. nagusitan eta halako esamoldeetan:
Umetan zonontsua izan zen. Denok egin ditl/gll harrelaka gauzat: ga:.tetan
• Supe rlatiboa adierazteko erabiltzen den [izena + -ETATlKl-ETAN + ...-£.\:1] egituran:
Zafdietutik «zsorren« hanu zuen. Joseba do "ire taldekc ikasteeten hoberenu.

Generoa euskaraz: mutil potoloa eta neska potoloa

Euskarak. gaztelaniak ez bezala (chicOlchicA). ez du gcncrorik bereizten izenean, Gure hizku ntzan
izen desberdinak erabiltzcn dim sexuak bereizteko: mUlilalnesko:jOlmalandreo: oitaama: senorm/emaneo:
semea/alaba: asabasizeba... Anirnaliei dagokienez. batzuetan. izen desberdinak erabiltzen dira: behia/zezena:
zaldia -behorm: oilarra. ottoo: akerra ahunca: beste batzuctan. aldiz, arm eta emea huzak: txakur
arm txakur emea: lehoi ar/TI lehoi emea: astur/TI asremea: etab.
Sexu bietako pertsonek osatzen duten bikotea edo multzoa edierazteko. hitz biak esan behar dira:
osaba-i:ebak (El tf':MW). seme-alabak (EZ ~) . aita -on/ok (El ~ ) . Osabot. <;emeak. oirak. elab.
esaten dugunean. gizonczkoei bakarrik egilen diegu erreferentzia. emal.'"UlTlezkoak aide balera ulZirik.
l':sre nl/ena haino ga:leagoak dim : ure aita-amak. (ETA El : Il r e ~ )
Osaba-i:.eko asko dirw Nafarroan. gure aita hangoa do era. (ETA El ~ asko)
.\'on bi=idim Ro/)erto1Y!" aitoll-amotlak? (ETA El Robertorell ~ )

Izenondoek ere ez dUle euskaraz genera markarik onartzen cta . beraz. ez dago forma bal femeninorako
eta bestc bat maskulinorako: » S4C
muril pot%a /leska pOlOloa (fNJTtIht) telefono Pllblikoa / eskola publikoa ~ )
esrilo klasikou nll/sika klusikoa ( ~) hal/ls lIIugikouk formula magikoa

88
 Ariketak

n .
Izen bizidunak eta izen bizigabeak (D)
Azpimarratu egokiena .
~ bi hurbildu
Ni burblu efe
gre ez
ez maiz egiten txakurretaraa:
naiz egiten GabiriaZARTUE _M 'W
K

Ander do
Ander urz pemieegilabetatikrente-dlabeurzandt
da gure Zaharrena,
seme-alabetariklseme-alabengandik zaharrena.
e

Z deio gute drtndreuzndit jauzi gia eaibztz bat autzi

AsIa gainerik asroarengandik jausi eta saihets bat nugn,
hautsi nuen.
bed

J Herrutarrak alEatearzunzanddlbatzru o
Herritarrak alkarearengana/a/kotera jc guten
zuten betzn
beren arazua
arazoa konpontzeko,
konpontzeko.
jak

.. Zure greditiudrenzanuredibtuaa bonttantzarik

Zure medikuarengarumedikuan konfiantzarik ezez baduzu.
baduzu, hobe
hobe duzu
duzu alaiz,
aldatzea.
ke

~ bire
' ire ugizz, dintzetanttorzenzaun cnena
ustez. aktoreetan/aktoreengan gnena Jak
Jack bizboleon da,
Nicholson da.
HK

6 JMiadibugrenzarnanedin
Medikuarengana/medikum joan joan bebar d,
behar dut.
EG

| dure birraitona eskribaua

Zure birraitona eskribaua zen
zen eta
gia gald
zaldi gatean
gainean | Zaldddurznzaz joaten zen
zaldiarengan [oaten Zen ngurko
inguruko berrietara,
herrietara.

EZE zen
D Izen mgtek A-D
motak (A-D)

-
Adierazi gurutzeen Bidez
Adieraz i gurutzeen bidez Zein
zein diren nndorenon lzenen
diren ondorengo enen ezauqartlak.
ezaugarriak,

E
~
HRTENEETE
haurra
haurra
Berezla Arrunta
A
Biziduna
A
\
Bizigabea

,€| Batnrmo
Baiona
balea
kalea
.ld Irra
irratia
,d barrie
Karmele
,Pagasarri
Pagasarri
•ES batun
katua

EZE
DI Generoa (E)
Generoa IE
Pete
Bete OndOrSnOO
ondorengo aula,
taula.

Gizonezkoa/Arra
(Gizonezkoa EmakumezkoalEmea
ErmakurnezkoaiErnea GizonezkoaArro EmakumezkoalEmea
GizonezkoalArra dErmakurnezkoaiEnna

~
E EZG.
1J;~.fI !n , Gid ER Ee GITSEUIa
~!Tegit l(1

,HR
I| GOO
busdiatadkaro
\(~1/{Jl:ru
ertai
NEartenugeteo
ul(lhu ,
8BEZ
atuna
9EE uretraren
BIOTZEZo
IJtf!.
l t;f!11l
daialaEEAO
fI/r IIII[:.(1

, -'GE
autu
ERRaaz:
uitonu
EEEa
;:""IIU
errearazten
D:
'"
HE
11 on
ZEZa
:e"l'/Il1

d
,. .,,- ....
. ~

U"ilrrtl a
sSKTO|
l'Oil/atllo aa E dE
•
AAE
l,!!u'lIgl/\ //u "BRaGOROTZ
13
niturm
behorro

D Generoa (E)
Generoa IE)
Ezaldietan agnirmerratutakoa ez
Esaldietan azpimarratutakoa ez da
do Zuzen,
zuzena. (datzi
Idatzi ZUZST,
zuzen.
•S Gure izk ez
Gure ii.Irli ez digu
dizute
te uzten
uzten berandu
berandu beitzen,
heltzen. ~ ee diikedogureak
UI 41.1 ne edo s:u" !1. ( _ ~ _ "

porrak
Oporrak aitunen
aitonekjn pozorzen dn,
pasatzen ditur. = GEeea A OO
IIIA

2€ Neska
beeka bizizko asko ezagutzen
bisterika asko ezagutzen diu, dirut. = Ea de
J Berau
Perpa us bonnketba batzuk GLA arriarekin
konpletjba batzuk -et.A egiten dira.
atzizkiarekin egiten dir, = Ze eie
d Ez
ES zaie
zate gustatzen
guztatzen arkitektura
arkitektura moderna,modema. = ZE ZE
5€ Begira
Degra zer
zer bidi
bidali didaten
didaren TTxileko
,; i l e k o geak,
~ . = e

.
Emakume I&l2l.a
potola baten ondoan ese gggr ri Zen,
zen. =
ZG

Hortzen erda
Hotelen banu oso
gida hau OSO praka
praktika da. da, edu, edA
zk
 29 Txalupa eta ura: izen zenbakarriak eta zenbakaitzak
Izen zenbakarriak eta izen zenbakaitzak

Tsatupa. makaia, andrea. z uba uza. etab. tzen ze nbaka r r ia k dim. Hauek ze nbaru daitezkeen izakiak
aipatzeko erabiltzcu dira eta, beraz. zenbarzatle zeha ztuak (bat. bi. hint ... ) eta zebaz rugabea k tzen-
bait, asko. hainbeste ... ) onartzen dituzte. Adibidez:
him txatupa zenbait mahoi andre esko hailrbeste suhair:
(;ra, beroa. gosea. maitasuna. mina, petrotioa. kofta. etab. uen zenbakaitzak dira, Hauek ze nbatu
ezin dai tezkeen izaki edo komzeprcak aipatzekc erabiltzen dira eta. beraz. ez dute zenbatzaile ze hazru -
rik cnartzen. m ete edota neu r r ta adierazteko erabiltzen direnean izan ezik, Adibidez:
Bi ordo hauek desberdinak dim. ( = bi ardo mo ra hauek. .. )
Him kafe hartu ditut goi zean , (= ne urria. kariluka da tan adierazia]

Petrolioa eta gosea: izen neurgarriak eta izen neurgaitzak

Izen ze nbakaitzak mal a bitakoak izan daite zke : nc u rga r r tak eta neurgaitzak.

Korea. petrolioa. ura. esneo. trina. gatza, tsokolatea. hondarru, ardoa . garia . ezia dira zenbatu (bar.
hi. hiru ... ). baina bai beren kantitatea neunu. era askotako unitateak erabiliz. pokete. kilo. katilukada.
Iitro. botda, upet, tableta, eskukada... Adibidez: >0 44
llpel bat petrotio bostlitro ur Him pokete kafe banJo bot alia 500 gr irin
lze n neurgarriek ze nba tzaile zebnz tugabe batzuk onartzen di tuzte. ha!a nola. Qf,w. gutxi. hainbeste:
Petrol io uska anrkitu dute. UT gutxi ekarri dugu. E: 0010 hu in lwste gatz:

Beroa. gasea. beidurra. eurio. esperanca. maitasuno. pa:o, gagaa. gorrotoa. etab. izen neurgairzak
dim. Hauen kantuatea baino gebiago. intentsitatea edo maila eman dezekegu adnzera handia, icela.
ikaragarrio. bizia . tuzea. gogorro. gutxi ... adierazpenak erabiliz: ez. ordea, WM. Adibidez:

GOSt! hundiu ekarri du gllre mutikoak. (ETA EL gege 15(l~ )

Hero hundialit:eJo pasa dugu. (ETA EZ sera aslie )
Bihar hot: handia egingo duela esan dute. (ETA EZ "'ea! Hslle )
\-fin lumdia hartu dnzu eron : are"ean? (ETA EZ Iflifl 8gbe)
Ez dauka se gaga /uI/ldirik eze r egiteko. (ETA El gege !l5ke)
tnteres ho ndialbidalit:;e/a erakutsi z uen. (FTA El. iflleRj 8g1(8)
totsa handialikuragarria!ir..eJa ematen zidan. (ETA El 18t.,Q 8.. l(8 )
Denbora II,:;ean egon ziren elkarrekin. Denbora aska tgarocen dsue bernketan
Hain denboru Jaburrean ezin do guuza hundirik egin. Denboru gurxi barru mm do Jan.
Haize gogorra dubil. Hai:e hondiegio egiten du itsosom ineteka. (ET" EL hp? 8: b.,j
Argi gutxi emote" du tanpara konek: Kalita te gutxiko tresno. Interes gurxiJ.o mnlllO.

90
 Ariketak
n Izen zenbakarriak eta izen zenbakaitzak (A)
Isabelek erosketak egin ditu . Beglratu irudiari eta esan zer eras! duen izen zenbakarriei batzuk zen-
batzailea jarriz eta zenbaka itzel -A artikulu singularrs.
atdizkari • arrautza • esne gurm > kafe • lore • clic • sagar ur

~
ill.di;J.u,r} bat:"" l ,
~ 1(,\',eQ
,
J 6
7

IIIFJI Izen zenbakarriak eta izen zenbakaitzak (A-B)

Esan zer Izen mota diren A, 8 eta C ataletan deskribatzen dlrenak fizen zenbakarriak / Izen
zenbakaitz neurgarriak / izen zenbakaltz neurgaitzak) eta eman adibideak ondorengo laukiko
izenak zein bere lekuan jarriz.
Adibidea k
anioo • €gUn" • beroa • denbora • gat=a • gogoa • gorrolOO • bolkoio • mina ' okela • po=a • tabakoa

A 8 c

lzen hauekin ezin da zcnbakirik
erabili {b.H. hi. ~ ...}. baina
adierazten duten gaia neurtu
daueke. zenbait zenbatzaife
(asko. gutxi. hainbeSII! ...) edo
pakete. kilo. film eta horre1ako
neurgailuak erabiliz.
Mota honetako izenek era
guztielako zenbauaileak
onanzen duuzte. bai
zenbakiak (bal. tn, him ...).
bai zenbatzailezehaztugabeak
(:euboit. b(J.I:llk, osko.
hoinbeste...).
Izen hauekin ezm da ez zenbakink
erabili (Ht. ht. .w-...). ezta bestelako
zenbatzailerik ere ( ~. ~ ...).
lzenak adicrazten duenarcn
mremsnarea handia. itzela, bi:ia
bezalako izcncndoekin adicraziko da.

Adtbtdez Adibidez Ad ibidez

ardoa.

n Izen zenbakarriak eta izen zenbakaitzak (A-B)

Idatzi asko zenbatzailea edo handi(a) izenondoa hutsuneetan .
.. Korrika nenbilela, lurrera jausi eta min --',andia hartu nuen belaunean.
Ez pentsaru hori egirekc gogc -rik dudanik.
l Kafe egin behar da. sei lagun gm eta.
3 KJubak interes erakctsi du jokalari brasildarra fitxarzeko.
-4 Egun eman ditu erxean. kalera inen gabe.
5 Gaur txamarra lodia jantzt behar duzu, hctz egiten du eta.
6 Diru -rik ez dute. baina ez dira gaizki bizi.
., Erantzi jertse hori. hero egiten du eta.
S Anai-arreba dim: nik bost ezagurzen ditut.
 30 Izen eratorriak (1). Aurrizkiak: antl-, pell-, des-...
Izen bakunak eta izen eratorriak

I slIpermel'kOIllQ I

I j endea
Merkatua esejendea ize n bakunak dira. izen soil batez csaruta daude eta. Supermerkatua. fendeua.
kiralaria eta desohorea hitzak. aldiz, izen er ato r r iak dira . Azken hauek bi zatiz osaruta daude . Zati bat
oinarri hitza da tmerkatu. kirol ...), eta bestea honi aurretik eranste n zaion a u r r izkia (S UPERmerkatua.
DESohorea...) edo atzetik eransten zaion atzizkia (jelldelZA. kiro/ARIa ...).
Aurrizki eta atzizki bakoitzak esanahi jakin bat ematen dio honen bidez sortutako izenari. SUPE R-
aurrizkiak. esaterako. "handia' adierazten du tsupennerkani seta -124 atzizkiak "ugaritasuna" tjendetza ).

Aurrizkiak: anti-, bir-, des-, gain-, hiper-...

Hona hemen euskaraz erabiltzen diren zcnbait aurrizki eta beren esanahia :
1- Kontrakoa : amiheroia. antisorgailua. amidotoa, onnseptikoo, antizikloia, antibiotikoa..
_. Bere kabuz: aUlOmata, autadidakta, autozerbitzua. autokantrola, autokritika, autoebaluazioo..
12i ~ - ~ Zerbaiten azpikoa edo mendekoa: azpialdea. azpinnduo, azpiegimra, azpigoropeno. ozpimorra.
azpimuttzoa, azpikominentea... : isilekoa: azpi iano. azpijokoa..
1 - ' R- Berriz egitea, errepikatzca: berreskurape na. berridazketa. berrikuspena. birmoldake ta.
birraitona. birramona. birz ikiopena...
£ _ Alderantzizkoa edo antite sia: desaknbazioa. deskarga. desoborea. desberdnuas una, desadosto -
SWill. desin.fek:.ioa...
• Alderantzizkoa edo antite sia: ezbehona. e:e:ag llna , ezordua. ezustea, ezja kintasuna. ezizena..
tI)~ ~" - J G e h i f z e a : gatnba lioa. gai nkarga. gaindosia. gainprodukzioa. gainso ldota...; zerbaite n gainekoa:
gainaldea. gainazala. gainegitura...
.ER ~ Gehieglzkoa, handi-handia: hip ermerkatua. hipenuetropio, hiperrealismoa, hipergiuzemia .
hipenentsioa..

~X I - ; Txikia: minigona. minifundioa. minigolfa. miniordenadorea. minimalismoa...

I;J Asko, kopuru handia: p oliedroa , pottfouta . poligamia. poliglota, poligonoa , potueismoa...
Egiazkoa ez dena: sasiknmea . sasimedikua. sosijokintsuo, sasteskola. sasijainkoa, sasiezkont:a ..
_ Besteen gaincrik dagoena, handia: supergizona. supermerkatua. superpotenuia, supersonikoa..
_ Urrurik oa: teiebista. teleferikoo , tetegrofoa. telekomunikazioa. telegrama. telepatia . teteskopioa..

92
 Ariketak
n Izen bakuna k eta izen eratorriak (A)
Sailka tu ondorengo hitzak .
(lII ti:iklo;a • arreina • arrantza • autokontrola • desanimoa • dosia • gaindosia • go lfa
gona • hirza • hizkuntza • hiztegia • kefetegia • kontrola • kutxa • kutxatxoa • langilea
minigona • poligamia • sasikumea • relekurxa • umea • umckeria • zoragarria

Izen bakunak Izen eratorriak (aurnzkidunak) Izen eratcrttak (atzizkdunak)

~ arra;na

n anti-, des- eta ez- aurrizkiak (B)

Idalzi ondorengo hitzen aurkako esanahia dutenak, ANTI-, DES- edo EZ· aurr izkiak erabiliz .
~ heroia => titu ';0 s agerpena =>

, adosrasuna
karga =>
=>
•
7
ezaguna
chorea
=>
=>

,.' aktibatu =>

• infekzioa =>
zikloia =>
• berdintasuna =>

ID Aurrizkiak (B)
Zertaz ari gara hizketan ? Erabiti ondorengo aurrizkiak: ANTI·, AUTO" POLl-, SASI-, AZPI- eta HIPER-.
~ Ume rik ez izateko erabiltzen da. => , l! n ' i \. l1 r g tl H ~ j

, Inorengana jo gabe. bere kabuz ikasten due na.

lnfekzioei aurre egi teko hartzen da.
=>
=>
Hainbat hizkuntzatan hitz egiten dak iena .
, Nork
.1
bere buruari egindako kritika.
=>
=>
; Lehen. ezkoruzaz kan po sortureko umeari ematen zitzaion izena. =>
6 No rbaiten aurkako isileko jarduer a. =>
7 Tentsio oso altua. =>

• Aide asko diruen hiru dimerusioko irudi geometrikoa . =>

H Aurrizkiak (B)
Bete huts unea k ondore n g o hi tzak e ra bili z .
- , - - - - ; c - - ----,c---;o:--
antibiotiko - autografo - ezezagun • hiperrealismo • azpititulua e supersoniko » te lebista
.. Concorde hegazkin .'p ' r,; '1I.l40. -a da; soinuarena baino abiadura handiagoan egiten du hegan.
Etxeko hcndaruta dago.
:! Errealitatea argazki bat bailitzan irudikatzen duen pinrura korronteari -a esaren zaio.
3 Niretzat oak diren hitzak nonnalean hiztegian bilatzen ditut euren esanahia
jakiteko.
.. Medikuarengane jean naiz eta -ak hartzeko esan dir.
5 Mike! Urda ngarinen kcntzertura bazoaz. nire partez eska iezaiozu -a, mesedez.
fa Gorroretaen dut jatorrizko bertsioko filmetan -ak irakurri behar izatea .
 31 Izen eratorriak (2): atzizkiak
"Egilea" adierazten duten atzizkia k: -arl, -le...
-ARJ. -GILE. -GI.\', -LE eta ·TZ..flL£ atzizkiek "zerbait egiten duen pertsona" adierazten duten izenak
sortzen dituzte. tkercailea. esererako. ikerketa lana egiten duen pertscna da. eta bidaiario bidaiatzen
duen pertscna.
Egilea. lanbidea edo jarduera: zapa taria .
[utbalaria. idazkaria . bidaiana. palitikaria. damzoria. zuzendana.
I /kerr=ailea I
piiotaria. dendaria, gida ria. tabemaria. mezularia. ostalaria...
OHARRA: crdal-ARIO atzizkiaz osatutako izenak -ARID forman
maitegatu behar dira . eta ez ·ARI atzizkiarekin:fimt:iol/arioa
(ETA F.Zfilllt: ionaria). sekretarioa. unibertsitarioa. komisartoa.
notarioa..
_111.1 Egilea.ekoizlea. lanbidea: sastigilea, ongitea. etxegilea.
gidoigilea. gad..ilea. egurgilea. fangilea. gotegilea. kotxegiteo.
sendagitea. irudigilea. komikigilea. nobetagitea. ontzigtlea...
Biduiaria
Egilea. ekcizlea. lanbidea: imrgina. ikaskina.
hargina. okina. hamkina. zurgma. bizorgino. behargina.
larrugina...
. . Egilea. jarduera: ikastea. encutea. idazlea. egitea.
imkurlea. irakaslea. ikuslea. aurkezlea. epailea, erosteo. iraixclea.
garailea. igorlea. hazeramailea. eranculea. emaiiea...
Egilea. ja rduera: saltzailea. hiltzaitea. ikenzaiiea.
itzult zailea. gattzaitea. iraultzailea. toguncaitea. erretzailea.
jarraitzoilea. eskatzailea. astenzaiiea, bilcailea. animaszaitea...

''Tresna'', "gaia" adierazten duten atzizkiak: · gailu, -gai, -kin ...

Ondorengo atzizkiek "tresna". "materia" 000 "gaia" adierazten
duten izenak sortzen dituzte. hala nola. berogailua. odo/kia.
IBerogailua I
eta abar.
Tresna: igogailua. ho=kailua,josrai/lIa,
ibitgallua. igogaiflla. markagailua. grapogatlua. izazkailua.
tehergailua. ordenagaituo, pizgailua. inprimogaitua.
katkulagaitua, zarroz kailua. irabiagaitua, ureztailua.
aruisorgailuo. gortlailua...
_ Zerbaitetarako materia, gaia. gauza: ikusgaia. salgaia.
osagaia. sendagaio. erregaia. mimzogaia. lehergaia. elikagaia.
jangaia. emzungaia. irokurgaia. irakasgaia. Iehenguia.
aaergaia. ga/degaia...
Zerbairetarako balio duena. gaia: betegama.
tokarria, apaingarria. ahxogarrio. ongarrio. onumgarria. I Odo/kio I
ezaugarria. euskarria. ahogo=agarria. bereizgarria. gehigarria.
oroigarria...
_ Tresna: estoikia. iragarkia. tapokio. imgazkio...: elikagaietan.
zerbairetatik eratorria edo haren zatia: esnekia. txerrikia. tripakia.
odofkia. itsaskia. tsenikia, bifdoskia. ardikia, baraikia...: klase
horrctako alea: gizakia. inprimakla. acizkia. bik ia. taukia...
Tresna: hegazkina. bihurkina...: ekintza baten ondorioa:
eranskina. handakina. etekina, etorkina. harropakina...

94
 Ariketak
. . "Egilea" adierazten duten atzizkiak (A)
Ondorengo hilzel atzizki egokiak erantslz !aula osatu ondoren, bete esaldietako hutsuneak.
('gUTrQ • entzun • epa itu • eskatu • funtzioe - gidatu • idatzi • ikusi
j okatu • lana • nobela • parlamenrua • se nda tu • unibe rtsitatea • zaindu • zientzia

-AR/I-LARI -GILE -ARID

joku/tlrit/

.. Euskadiko futbol selekzioan jokaJari guztiak Euskal Herri koak dira.

Lamegi horretako -ek greba egitea erabaki dute.
:! Film hori oso tristea da: askc begiak gcrriruta irteten dira zine aretotik.
3 Gure herriko kaleetan gem eta gehiago dagc dirua eskatzen.
.. Hansel eta Crete! baso batean bizi zen behans u baten seme-alabak ziren.
5 -ak lan finkoa duten Administrazioko langileak dira.

n "Egilea" adierazten duten atzizkiak (A)

Erantzun galderei .
)- No r da bidaiak egften ditue na? = bidaiaritt
No r da futbolean aritzen de na? =
2 No r da argazkiak cgitea lanbidetzat duena? =
3 Nola deitzen zaio gauzak garbitzea lanbidetzat duen pertsonari? =
4 Nor da testuak hizkuntza baretik beste batera itzultzen dituena? =
5 Note deitzen zaio idazten duenari? =
6 Nor da harria lantzen duena? =
D -gai, -garri eta -kin atzizkiak (B)
ldatzi aditz bakoi tzetlk eratorrltako izena. Zein kontzeptu adierazten da beheko puntu bakoitzean?

-GAl -GARR/
saldu
= valgaia altxaru = hondatu =
sendatu = ezaguru = etorri =
erre = be" = eraiki =
leherru = oodu = bihurtu =
irakurri = bereizi = harrapatu =
osatu = orciru = erantsi =
» Saltzekc dagoen gauza.
= folcaia

, Lurra ontzeko eta emankorrago biburtzekc gain.

=
Zerbait oroitarazten duen objektua (domina. irud ia. plaka...).
=
,
3 Ohizko egunkariari osagarri gise eransten zaio n orri mu ltzoa edo liburux ka. =
Harrapatzearen bidez lc rtzen den ga uza. =
s Zerbaiti berezitasuna ernaten d iona.
=
6
,
Ogta altxarazten duen gaia. hura egostean (= legamia). =
lrakurtzeko tesru idatzia.
=
 32 Izen eratorriak (3): atzizkiak
"Ekintza" adierazten duten atzizkiak: -dura, -ket a, -pen...
O ndorengo atz izkiak aditzen bati erantsiz gero , izenak sortzen dira. Izen hauek "ekintza" adierazten
dute . hau da. aditzak adierazten duena egitea. gauzatzea edo gertatzea.

AOITZA ATZIZKIA l ZE NA

sinaru. kutsatu. lotu ... -DURA sinadura. husadura. 100I/ra ...

es katu, ga lderu, sartu . ama itu. galdu .. -ERA eskaera. ga/dem, sarrera, amaiem. galera...
aztertu. garbitu. lehertu. hi!... -KE TA azterketa. garbiketa. leherketa. hilketa...
irakats i, aurkiru, hobetu .. -KUN7ZA irakaskunr:a. aurkikunt:a. hobekuntza .
barkatu. proposarn, aipa tu... -MEN barkamena. propasumenu, aipamena..
aza ldu, errepikatu , aurkeztu... -PEN azalpena. errepikapena. aurkezpena..
ez kondu, jaio, lagundu , triskatu - 7ZA ezkontzajaiotza. tagunua. triskantza...
instalatu, admin istrat u, zibiliz atu ... -ZIO instalazioa. administrazioa. ztbttizazioa

Hona hemen atzizki hauen esanahi eta adibide gehiago:

1;J ~ ! & ~ UJj: ;g Ekintza : kutsadura, totura. harridura. erredura. egimra. abiadura. pittadura,
elikadura, ohitura ..
Ekintza: eskaera. SOI1'€ra. bilera. igoera.faitsiera, bukaera. hasiera, ineera. igoera, sarrera...,
modua: izaera. tbuera.fanzkera. ponaera ...: dimentsioa: ticera. lodiem... ; rnintzaira: italiera, errusiera..
Ekin tza : azterketa. erakusketa. hilketa. lapurreta. lehiaketa. zuzenketa. banaketa, moldakera.
erosketa. zozketa. ariketa, bcuuketa. zatiketa. aukeraketa. epaiketa...
I!l !il l~ Ekintza: hezkunt:a. aurrerakunt:a. aurkikumia. zopalkuntza. aldakuruza, ikerkunt:a.
ebakunuo. obelazkunt:a. autcikaskunt:a ..
Ekmtza : proposamena. hondamena. aipomeno. hitzarmena. baimen a...: ahalmena: ukimena.
ell/ZII/llel/o. ikusmena. dastamena, minnamena. adimena..
Ekintza: azalpena. garaipena. oroicapena, irouoeno. izendapena. itxaropena.jarraipena.
sallkapena. onespena. garapena. atserapena. anrrerapeno. gatnespeno..
Ekintza: ezkontza. emait:a. heriot:a. ekinr:a. eskaint:a. iraulna. bcitza...: lanbidea: nekazaritza...:
ugaritasuna: dirur:a ..
I:lR.D Ekimza : selekzioa, aplikazioo. produkzioa. tntegrazioa. amorrazioa. emigraztoa. dibulgazioa,
motibaiioa.

-gintza, -kada eta -tza atzizkiak

1;l ~ :a Zl~ Zerbait ekoizte ko industria. teknika :
jukabilkado I
hiriginca, etxegint za. liburugimza. larrugint:a.
buztinginr:a. eskulangint:a. zilargint:a. uzulpengintza.
burdinginiz«. bensogintza. ehungirut:a. nobeiagint:a.
papergintza. ontzigim:a ...
Ekintza: besarkada, begirada...:
kolpea: ostikada. ziziada, adarkada. ukabilkada,
atzap arkada. taupada. harrikada. burukada...:
neurria, kantitatea: koilamkada. pitxerkada. basokada.
katilukada..
1;l!'Zi1l Ugaritasuna: dtrutzaiendet:o. handart:a.
basaua, sastt:a ...; lanbidea : arltllll:a. kazetarit:a.
ostalarirza. sukaldaritza...

96
 Ariketak

n -men, -era, -pen eta -dura atzizkiak (A)

Aditz bakoltzaren ekintza adierazten duen izena atzizki egokiak erablllz Idatzl ondoren, bete
beheko esaldietako hutsuneak .
aipatu • azaldu • lortu • proposatu • barkatll • bukatu • es katu • igo • laburtu • lotu • ohitu • sina tu

-MEN -ERA -PEN -DURA

barka mene

• •
JOo Egin duenaz damututa, beregana joan eta " eskaru die.
Orain. orriaren behealdean sinaru: bai. home. ezartzekc dagoen toki horretan.
2 tmeresgarriena pelikularen -n genauen da.
~ lrakaslearen enrzun dUI. baina cz dUI pipe:rrik ere ulenu.
~ Nire zuk proposannakoa baino hobea da.
~ Oraingoan gasolinaren prezioaren aurrekoa baino txikiagoa izan da.
• Oso rxosten luzea da: nagusiak txosrenaren 20 lerroko egiteko eskaruko dizu.

n -tza, -zio, -keta, -era, -pen ... atzizkiak (A)

Bete esaldletako hutsuneak parentesi arteko hitzari atzizki egokia eranlsiz.
.. Gure taldea aurreneko postuan dago , ~ ,- W ,! ~_ ('_ n_ -ean. [sailkaru]
Produkru baten hendia bada.jaisten da here prezioa: halakoxea da merka tuaren legea. {eskaiml
;! Atzelariak gogorra egi n dio aurrelariari. [sartu]
J Herri alde demokratiko guztietan dago as katasune. (adiera=i]
.. lokaldiarcn -ean argi eta garb i ikus i da penaltya izan dela. [errepikaru]
!' Gurasoci erxcra bcranduago heltz eko eskatu diet eta eman eg in dida te. (bai (esoll)]

•
7 Bihar eguraldi
-a faktore ga rran tzitsuenetako bat da Ikask etetan ondo joateko.
da tor.
[mo/ibam]
[a/datu]

n -kada, -tza eta -gintza atzizkiak (B)

Bete esaldletako hutsuneak -KADA , -TZA edo -GINTZA atzizkia duten hitzekin eta parentesl arteko
informazioaz baliatuz.
~ Amak bi ..~oiJartl,! . azukre botatzen dio beti kafesneari. (hi kailara bete a=lIkre)
I Kristcre n daukat: ezin dut gehiago jan. tbete-bete eginda nago)
Z Gaur egun zei n gaztek na hi du -n lan egin?(arrainuk harrapatzeko lanbidea)
J Heldu zenea n. aita k amari luzea eman zion. tbeso arteall hanu eta estllfll egin =uen)
.. -k tradizio handia du Euskal Herri an. tburdinaren industria)
!' Hegazk inez joateak balio du: uste dut trenez joan beharko dugula. tdiru asko)
6 Orbain hau txikitan txakur batek egin zidan -ren aztama da. (haginekin he/du)
.. Ezin izan ginen sartu: izugarrizkc zegoen barman. (jende kapuru handia)
8 Euskal gorantz doa; gero eta geh iago argjtararzen da euskaraz. (lihuruen prodllk::ioa)
9 lan gogorra da. (nekazariaren lunbidea)
10 Pilota panida amaitu zenean. ur freskoa edan zuen. (pilxerreko ur gu=ria)
11 Hau da indaba ! Uste dUI gehiegi bcte didazula platera. (p/atem ezpainemmo here dio)
12 ederra atzokoa. ezta? urumot asko)
13 Ezkerrekc beg ian izugarria eman zion. (ukabilarekinjo =uen)
 33 Izen eratorriak (4): atzizkiak
-tegi atzizkia jlibun lfegio I I=aborregia I

- TEGI atzizkiak. ore har. :'zerbait dagoentokia.. adierazten duoUburutegio. esaterako. liburuak dauden tokia
da era zaoonegia. berriz. zabom biltzeko lekua. Ondoren. atzizki hcncn esanahi eta adibide gehiagc daude.
Zerbait (gauzak. animaliak. landareak...) dagoen rokia : liburutegia. oilategia.
lorategia. zobonegio. santuteg ia, urtegio. zaldltegia. kiroldegia, mtmegia. amitdegia.fitxategia :
zerbaiten multzoa cdo bil duma: (IrtJlIlegia. hdegit,. ordutegia, egutegia. kantutegia. izendegia :
denda. lantokia. elkartea edo erakundea: haurtzaindegia. kaferegia. sagardotegio, okindegio, hiitegia.
iantegia. laborategia. epaitegia. hi/regia. arrandegia. harategio, erretegta. euskattegia

-aldi, -kide, -te eta -gai atzizkiak

Garaia. denbora, unea : krisialdia. larrialdia. oporraldia, hamabostaldia, egonaldia. estuaidia.
aisialdia, aisedenaldia.folasatdia...: gertaera. ekintza baten gauzatze bakoitza: omenaldia, j okaldia.
kantaldia. faialdia . irtenaldia. dantzaldia. esaldia...
Zerbaitetan lagun: sail. mullzo. talde. elkarte. etab. bereko pertsona roe gauza: lankidea,
adinkidea. senidea, ezkontidea. mahaikidea, bikatekidea. taidekidea, herrikidea. solaski dea. ikaskidea.
gelakidea, batiokidea. partaidea. bidaidea...
Aldia. zerbait ugaria gertatzen de n garaia edo periodoa: eumea. gosetea. agartea. eiunea. haizetea.
izoztea, izurritea , tenonea. s utea...
Lexemak adierazten duena izan nahi duen pertsona: senargaia, ezkongaia. emanegata.
hautagaia. diputatugaia. andregaia. apai: gaia...

-men , -keria eta -tasun atzizkiak

Ahatmena. zerbaite tarako gaitasuna: eflf: Ulll ell a. ikusme na. dastamena. ukimena . usotmena.
mintzamena , oroimena. irudimena. adimeua. sormel/a. uiermena. tdazmena, irakurme na...: ekinrza:
barkamena. propoS(llllena...
Kualitatc edo jokabide gefueneren gaitzetsia: lelokeria. astakeria, lotsagabekeria. azalkeria.
bihurrikeria. buxikeria. ergelkerio. alJerkeria. harrokeria. ardurugabekeria, erokeria. txotxoiokeria.
umekeria. gaiztakeria. lizunkeria. zikinkeria...
1\111.11 Kualitate. nolakotasun roe propietate abstraktoa: edenasuna. alaitasuna. ziurtasuna.
aberastasuna. askaiasuna. berdintas una. garbitasuna. isihasnna , butosuna. orgitasuna. epenasuna.
beromsuna. urduritasuna. berezitasuea . erro: tasuno. orimosuna. gaixotasuno. maitasuna...
98
 Ariketak
n -tegi , -aldi , -kide, -te eta -gai atzizkiak (A-B)
Osalu ta ula lauki ko hitze i atzizki egokia erants iz.
apaiza • bidaia • bikotea • egon • ernaztea • gosea • hamabost • hautatu • hi! • izurria
jokatu • larrilu • lehorra • mahaia • 01103 • senarra • sua • taldea .. ura .. zaborra

-KIDEI-IDE -ALDI -GAl -TEGV-DEGI

• bidaidea • • •
•
• •

fJI -tegi, -aldi, -kide, -te eta -gai atzizkiak (A-B)

Adlerazi ondorengo kontzeptuak hilz bakar bate n bldez.
,.. arau multzoa
I ogia saltzen den denda
z krisi garaia
3 euririk eza denbora luzean
4 oiloak dauden tokia
5 izurri denbora
6 jolastekc denbora
., abereak hil eta larrutzen diren tokia
8 ncrbait omentzeko ekitaldia
9 harnabcst eguneko denbora rartea

n -tegi, -aldi, -kide, -te eta -gai atzizkiak (A-B)

Bete esaldletakc hutsuneak.
lehorte " jokaldi .. Sl tte • amildegi • laldekide • jolasa ldi • hamaoos.nldi • izurrilC

,.. Base honen erdia pasa den udan gerra tutaku ,\IIW batean erre zen.
t Gure umeak eskolan hiru ordu laurdeneko -a du goizeran.
2 Kirol prog rama horretnn futbol part iduen intcresgar rienak eskaiutzen di tuzte .
.l Afrikako herrialde rxiroetan . -en eta -en ondoriozjende asko hiltzc n da.
.. Uztailaren bigarren ...-an kanpoan izango gara.
5 Azre rketa zaila izan da; nire geh ienek sus penditu egin du tc.
6 Istripu izugarria izan de: autoa bidetik irten eta -an behera joan da.

D -men, -tas un eta -ker ia atzizkiak (A-B)

Bete esald ietako hutsuneak parenteal arteko hitzarl ·MEN, •TASUN edo ·KERIA atz izkia erantslz.
~ Gure aitonak zeharo galdua du J':(li!.~"- -a. (oroitu)
J -a sonzen dit zure lagunak esaten diruen -k entzuteak. turduri-txotsotov
2 Arsegin dut udako egunen -a eta -a. (arg; epel)
J Bertsolariek eta handiko pensonak izan ohi dira. (inlditulsorlu)
.. Test bat egin diote gure alabari: normala bainc koefizieme hobea omen du. (ad;tu)
5 Gure amak gorrotatzen du: -a gustatzen zaio. [zikin.garbi)
6 Ume gaiztoa da hori: -k eta -k besterik ez daki eghen. (bihllrrilgai=ro)
7 -a. · a eta _.__ -a"; horixe zen frantses irauhzaren leloa. (askeJe/karlberdin)
8 Hizkuntz ikastaro hau 050 praktikoa da ; ._.. -a da gehien lantzen dena. (milll=atll)
 34 Izen elkartuak
Sarrera
Batzuetan gauzak izendat zek c lze n elkartuak
erabilrzen ditugu. hors. auto nomia osoa duten hi
hitzez osatutakc izenak . Gehinetan. izen elkartuen
hi osagaiak izenak izaten dira tpcrru-patatak; arga:ki
makina). baina bestelako konb inazioak ere zilegi IPO'"' paratak I
dira. Ego ngefa izena osarzeko. esaterako. aditz bat
(egon) izen batekin (gela) e lkartu da .

Porru-patatak moduko izen elkartuak

Era honeteko izen elkartuetan eta juntagailuaren
laIXa=ki makino l
ezabaketa antzeman daiteke: porruak: ETA patatak =>
porru-patatak: senarra ETA enU/:rea ::) senar-emaueak.
lzen etkarketa mala bonetan. bigarren osagaiak plum -
laren marka hartzen du eta. idaztean. rnarra bat jartzen
da bi osagaien artean: joun-(lIuireak. senar-emazteak.
seme-alabak. anai-arrebak. izeka-osabak. aiton-amcnak.
galde-em mzunak; ikus-enmdeak:..
Iegonge /o I
Argazki makina moduko izen elkartuak
Argazki maki na esaten dugunean . lehen izenak (arga=ki) bigarren izenaren (makina) esanahi globala
ze hazten duo zer-noteko makinari buruz hirz egiren ari garen argiruz: argazkiak egiteko makina. hain
zuzen . Adierazpen ugari sortzen dim horrela euskaraz. Adibidez: arrain zopo , ogi zana . kale garb itza i-
lea. esperiencia fatta.Iiburu satrzailea, sari banaketo. dim bilketa. behi esneo. kiro/ instalazioa. trafi-
10.0 seinalea. [utbol taldea. matematika irakaslea. plastiko fabrika, sardina lata. telef ono zenbakia . lore
sorta. pres to eltzea. ardo botila...
1Jj !i ~ i J Mora hcnereko izen elkartu gurxi batzuk bi osagaiak hitz bakar bat eginik idazten dim.
tradizioak hala agin tzen duelako (ake/a rrea (aker + lama). betilea (begi + ilea), otordua
(ogi + ordua) gurdibidea ...) edo. erabiliaren erabiliaz, bigarren osagaia erdi arzizki bihunu delak o
tbelaunaldla. saitb urua. zerbitzugunea...). Beste guztiak. ordea. era bitara idatz daite zke:
bi osagaiak bercizirik. goiko adibideetan ikusten den bezala torrotn zopo. sari banaketa... ) edo, beste -
la, bien anean marra bat jarriz torratn-sopo. san-banaketa...).

Egongela moduko izen elkartuak

lzen elkartu askok [aditza ... izena] egttura dure. Hauek hitz biak bat egin ik. loturik, idazten dira: a/do-
gela. helmuga. idazmakinacjatetxea. idaziona. apo rkalekua, eserlekua-jantokia. bizimodua...

Ebro ibaia, Garaziko herria eta osaba Martin

Sarri askotan. leku. eraikin. genaera. pertsona... baker hat beste guzt jetatik bere iziz izendatzeko, izen
propioa eta izen arrunta bata bestearen ondoren jartzen dira. Adib idez: Ebro ibaia. Txindoki mendia.
Salomon idak. Ara/ itsasoa. Dam kalea. Arriaga antrokia. Eiffel dorrea. Ibaizabal argitaletxea.
tzagirre jauna. Retegi pilotaria. Simbad marine/a...
Zenbaitetan. ordea. -KO eta -EX atzizkiak tarte katze n dira izen bien anean : Garaztko herria. Bi/boko
hiria. Xafarroako er~Slma, /rotiko basoa. Calibierreko mendatea. Fomen plaza. Atxurika ge/tokia.
Son Bizenteka eli:a. Kursooieko zubia...
Ahaide izene tan elementuen ohizko ordena a ldatu eg ilen da: anoia Xabier, arreba M i ~n , i=eba
Karmell. osoba Man ill. amona Bixenra. /ehellgl/su A,,"oll. ..

100
 Ariketak

n Izen elkartuak (A-E)

Ad ierazi izen elkartuen bidez letra lad iz nabarmendutako zatia k.
)0 Zuen (semeen eta atebem \~,! _e _~.lt b esko lako zuzendaria ik..115 i dur.
Kafetegi horretan ematen duten (patateki n egtndakc to r tilla) oso gozoa da.
2 Oi'iatin egon gara. (txokotetea egne n duten fabrika ) _ _ OSpelSua ikus ten.
.3 (Arantza bal abizeoa duen jau nak) deitu du telefcnoz.
4 20 lerroko (Ida tziako la na) egl rekc esan d igu irakasleak.
!i Gaur (Pilar lzena duen amonare n) etxean bazkal duko dugu.
6 Bihar (iger ia n egtrekc lekura ) joateko ge lditu gara lagun ak.
7 Zerua garbi badego. (C or beia fzen eko menditik) itsasoa ikusten da.

IIFJI " Argazki makina" eta "egongela" moduko izen elkartuak (C-D)
Aztertu ondorengo izen elk artuak eta sailkatu galaren arabera .

eireportua autobus gidaria fis ika irakaslea presio eltzca

altllerajall;ia ebaluaz io saioa furbcl zelaia sagardo borila
aparkalekua eskola kontseilca oliba olioa tesru liburua
arrain zopa esku pilota pisu jaurtiketa tren geltokia

aireponuo

ultuera j au:Ja

Golko zerrendako zein kontzepturl dagokio ondorengo deflnlzlo bakoitza?

.. futbolean jokatzeko prestatu tako es pa rrua. ~ fi~ h It. ~!.ale: .
arrainez eg inda ko zopa =>
2 eskola bateko gobemu organo gorena =>
.1 sagarcloa gordetzeko boula =>
.. fisika irakasten duen irakaslea =>
5 ikasleen eskola jarcluera ebaluatzeko saioa =>

" Egongela" moduko izen elkartuak (D)

Osatu (aditza + izena] moduko hitz eJkartuak ondorengo adltzez baliatuz.
aurkinu) • bil(du) • elika(ru) • erre • aparka (tu) • geldi(lU) go rde · irakurr(i)
inen • jarr{i) • jolas(lU) • komun_;k
_a-,C_lu-,-) _

~ a l1 ~.:_ !.Llekua .1 g __tokia 6 a bidea 9 i ....£aia

I g lekua .. b __tckia 7 I bides 10 e __ ....£aia
:2 j __Iekua 5 j tokia 8 k bidea 11 e ....£aia

101
 ..
III

..
III
Gl

Azpimarratu egok iena .

.. Nik ez nuke esango Rosa =inkaJ ~ denik. Nire usrez. ergela da. besterik gabe.
J Adinez nagusia izanez gem. edonork erns ditzake su-armak Esunu Batueum Estatu Batuan .
2 Bere taldeko j okalarieraraj okalariengana joan zen entrenatzailea. instrukzi oak ema tera.
.3 Bizkaika -Bizkaiaka ja tetxe gehi enetan bakailaoa eska intzen dute kartan.
of Langileek ez dute gauza handirik espe ro beren enpre sek o nagusieratik/nagusiengandik.
5 Desegindako btkotee n semeekrseme-olabek sarritan arazc psikologikoak izaten dituzte.
6 Zuberoako/Zuberakc hiriburua Maule da.
7 Gorbeiak 1.475 m dauzka. eta Anbotok/Anbotaak 1,33 1 m.
Amonarxon/Amona txoari musu eman behar dio zu bere erxera joaten garen bakoitzcan.
"
Euskal Herriko/Eu skal Herriako biztanleria zahartzcn ari omen da.
9
Begira hor dagoena Erll1l1kolErmuako alke tea da.
10
11
Lore sona hau izekoren tzat/izekoarentzat da.
Gau r egunean hiru seme/seme-aloba bain o gehiagoko familiak 0$0 gutx i dim.
12
Bihar aitanak/airon-amonak etc rriko dim bazkaltzcra.
13
lgarri -igarria da anaiak direna. elkarre n antz asko-asko/nandi-handia dure eta.
14
Etxe barman hctz handia asko egiten zuenez. berogailua piztu behar izan genuen.
I.!i'
Eskola pub/ika publiko batean daude matrikul atuta nire umea k.
16
Gure aiton-a monek gose asko/handia pasaru omen zuten 36ko gerraren ostean.
17
Buruko min handia.asko zeukan eta bi aspi rina hartu behar izan dim.
18
19 Pirinioakeko Pirinioetako aterpe txeetan ondo eta merke jan eta 10egin daiteke.
20 Donostira/Donostiara joan dira akua rioa ikustera.

Osatu taula laukiko hltzel atzizki egokiak erantslz. Horr en ondo ren, berridatzi beheko esaldiak taula-
ko hitzetatik egoki enak hautatuz,
aizkoro • bidaiaru • egin • eman • entrenatu • crre • galdu • garbitu • haragia • harri jaso
hitza • ikutza • irabazi • irakatsi • lagu ndu • ogia e ostatua • pilota • rxisrua • zura

-GINI-KIN -TZAILE -AR/I-LAR/

ikeikina ai:AoJariu

~ la ez da gelditzen egur ikatza egiten duen pert sonarik. ~ .k-~ ,~ iAII:.klnil; .E!Jifit:l'lJ.,
1 Gaur ez da etorri erurenatzen gairuena. ~
2 lrabazi dutenak poz- pozik daude: galdu durenak. aldiz. lur jota. ~
3 Esan haragi sahzai leari hurrengoan harag i samurragoa emeteko. ~
, Erretzen duten askok gusrura utziko lukete tabakoa. =>
s Gaur ez daukat nork lagundu. =>
• Garbitzen dutenak arratsaldeko Setan etortzen dira eskolara.
7 Lehen harriak jasotzen dituztenen saioa ikusi dugu. eta orain
~

enbo rrak aizkcraz mozten dituzrenena ikusiko dugu . =>

102
 6. testa
~. , ........ j.~

Jdarzi jeukiko
Idatzl lau kiko aditz
aditz bakoitzaren ekintza adierazten
bakoitzaren ekintza adierazien duen ena atzizki
duen Izena atzizki eonkiak
egokiak erabiliz,
erabillz. Horren
Horren
Ondoren, osatu
cn dcren , osat u Beheko esaldiak
behe ko esald iak narenteei arteko
patentes! arte ko jntnrrnazinaz
informazio8z Baliatu,
balia tuz .
gurtu urreratu •e erakursi
aurkiue • aurreralU ggakutzi e• emigratu
emigratu e• eskaini
eskaini e• ezkondu
ezkondu e• garbitu
Sartu •z hil
Hl •e hobetu
hobetu
Gztalatu
instalatu • DiSSratu
integraru •e Dakar
irakatsi e• jaio
jaio z• jaur
jaurti •e boorinaru
koordinatu z• gn
lagundu

-ZtO -KETA -KUNTZA

•e aurkik,m
murkikuuurrzd
t:a
• •
•
• •
E (Hobeto
>- (Giobetn Gordinean
koordinatu beian
behar duzu eitarrediuu Hob
dugu elkarrekin) Hobetu egin behar
et u egin bebar dug
duzuu gure arteko bordarizd,
gu re arteko
I| (E=kolldllko
Ezkonduko garan Bitarr iza
gara) Biha zango
ngo db
da SUE
gure
2Jbarmnorzjaurti
(Kanpora jaurti dur
du balora
baloia ) lokalaren
Jokalariaren uzta joan da.
ka nporajoan da,
3A (Picassoren
JHiggOrzoren arrak
lanak erutie dituzte Pier
erakusten dilll=le) Hemen Eeagraren re eiAE ue,diete
Picassoren lanen dago.
A~ tlrakasteta
UDobztzto zizter
sistema gua
ono dute lbaztztze
dme) lkas horrianSig
rerxe borretan sisrerna OO
onaedute
dote .

~ " •• ~. ,- <

ldatzi
Idatzi ondoren
ondoren adierazien den gauzs
adierazten den gauza bakoitza
bakoilza eoiteko
egite ko izakiok dugun ahalmenaren
gizakiok dugun abelrnenaren (Sena,
izena.
•E Etzuten
Entzutekc abalrmena:
ahalmena: gutzera4d Mintzatzeko
Mintzatzeko abalngnan
en l:u men ll ahalmena:
| Ibuztzkobalgnan
Ikustekc ahalmene: 5 SZ Oroitzeko
Orourzekoabaipena
ahalmena:
zZ Idaztekc
Jdartzko trebetasuna:
Ggbztgeunan 6S Zerbaiten
deribatzen ugaunaz
usamazjabetzeko
jabetzekc abaltgnan
aha lmena:
J Jrakurtzeko Gebetnzuna:
lrakurtzeko trebetasuna: E"f Zerbaiten
Zerbaiten zaporeari
zaporean amzemareko
antzerako abaltzna
ahalmena:

ldeaediekino
Idatz i adjektibo bakoitzari dagokion buslltaiearen
bako itzari dagokion kualitatearen (Zena
izena «TASUN
·TASUN edo
edo «KERIA iZiZkie erants
-KERIA atzizkia erantziz,
iz.
lata
alaia Saleitu.
=> ulaitavunu Srbio
ga rbia EE eee
=>
altera
alfe rra ZE
=> E EIE
isila GE
=> e ta da
BiotzaSu
arduragabea => leloa
leloa SO
=>
OTZ
argia eie
=> izago
lotsagabea SS
=>
berdina
berdina ZZ
=> DOIE
maitea EEN Erdaaal
=>
bihurra
bihurria Ga
=> e Gotzaina
txotxolca GEK
=> Se
Serra
ederra ge
=> i edar zkia
zikina EATGeA
=>
GOIZIOO
gaiztoa Sea
=> eia Zurra
ziurra e
=> SEE, a

~ .~- -.;- . ,.
-' ,

lardi ond
ldarz! ondorznzo deitnizio bakoitzari
orengc definizio bake itza ri dagokion
dagoklon (zen elkarta,
Izen elkartua.
•E Erakundeetan eaiil baten
Erakundeetan sa baten ardura
ardura duena,
duena. =
za gibe
\ailburua
Arzezkiak egireko
Argazkiak egiteko makina,
makina . =
E
pe

2 burzaal izeneko
Kursaal izenekc urea,
jauregia. =
E
bd

3 Idatz izko Iana. =

ad

4 Ezkara edota Euzkal

Euskaraz edota Herran
Euskal Herri egindako Dizratura,
an egindako literature . =
E
db

5 Eibarrekin
Elkarrekin ezkonduta duden gizo
ezkonduta dauden gizona gia emakumea.
na eta ermakurnea, =
EZ
JO

6 Derzziki
Be reziki jendeak
jendeak jateko
jatcko prestatuta
prestaruta dznen tokia,
dagoen tokia. =
SEa
EE

103
 35 -A, -AK eta -OK artikuluak eta batlbatzuk
-Al-AK artikulu arrunta k eta -OK plural hurbila
Artikuluak izenak adierazten duena mugaru era identifikatu egiten duornota bcrretako izakien an ea n
errferentzia zehazruz. Singul arra (.A) edo plurala (-AK) izan daiteke.
Non aparkatu du:u alltomobilA ? Asko gusta tzen zaizkit zure belQllrrdoA K.
Sintagma deklinatzen dene an. zen baite tan -A anikulua age rian gerarzen da (umeA r;. umen rekin...):
beste zenbaiteran. crdea. ez kutan na (etxetik : etxera... ). · AK arrikulu plurala, bemz. -E· bilakatzen da
(ume Ei. umeEkin...). .. 62C·D
-OK morfemari plura l hurbila deri tzo. hiztunarekiko (gll/hauek) ed o so las kidearekiko (: lIeklhoriek )
hurbiltasuna seinalatzen duelako.
Gurasook askota n e: dugujakitennola jakatu. (gu k. gurasook )
Zuek. nor zaudetenok, isilduk o 01 ;(lrere behingo:! (zuek. hor zaudeten horiek }
Egunatau e: nabil txuere ftn. (egun hauetan)
Plural hur bila ri degozkic n kasu marken ezaugarria "0" bat izatea da. Adibidez:
GazteOK etorri g ara. (NOR) Gaz/eOK ez dakigu dena . (NORK)
GazteO I gauza ask» esalen dizkigute. (NO RI) Ga;.JeO N asmoak dira horiek. (NO REN )

Bat eta batzu k

Bat era birara erabil daiteke: ze nbarzalle gisa eta artlkulu ze haztuga be gise:

BAT lD'BATZAl LE.A BAT -,' RTIKl1.t.. ZEHAZTUi " BE"

Bat / beste eaoze in kopurII oposizioa Zella:t ua/:ehu :/ugll6eu opo... izioa
adierazten duo adierazten duo

Arga:ki but gaizki

/fIartll bizikleta HaNII bi=ikleta
I= ~ i rt e l da. baina gainerako eta goazen. bat eta goa=en,
gtctiak ongi, _/

Ezkerrekc irudian "arguz ki bar esatean. BAT BATZUK

but zenbatzaileek "1" zenbakiari dag okion batek batzuek
kopurua adierazten d uo Ad ibide ge hiago: bau batzuei
Begi but besterik e: du
baten batzuen
Kilometre batfalta : oig ll heltzeko.
batekm batzuekin
Eskuineko irudian m utilak neskari batemzat batzuentzal
"Hanu bizildera bar " esaten dio nean . batez batzuez
kootua ez da zenbar bizikleta hartu beha r baten balzuen
dituen esatea (bat edo bi, hiru ... ), batekin batzuekin
daudenen artean edo:ein bicikleia hartu batentzat batzuentzat
behar duela baino. batez batzuez
Bal;Jlk zenbatzaileak kOpUTU zchazrugabea. baten batzuen
ez oso handia adierazten du eta bal-en batekin balzuekin
plurala da. batentzal batzuentzat
Euro botzuk kob ratu zisuen. batez batzuez

104
 Ariketak
n -Al-AK artikulu arruntak eta -OK artikulu hurbila (A)
Osatu gazte eta neska hitzen deklinabide taula.

NESKA

•..
ag~

~go
Singularra

= ae,

=reo
·A

i
Pluralarrunta
·AK

gazteek:
Plural hurbila
-OK
gazteok

gO:IOOI
Slngularra Pluralarrunta
·A

neskak
·AK
neskak

neskei
Plural hurbUs
-OK

neskok

g
..
~
~ gauearencat
gazteen

gazteekin

-Al-AK artikulu arruntak eta -OK artikulu hurbila (A)

gaz teontsat
neskaren

neskarekin
neskentzat
neskan

neskokin

Bete itzazu esald letako hutsuneak ondorengo hitzekin.

aldizkariak • emakumeak • emakumeok • gurasoak • gurasoek • gurasook • guzriokin
guztiekin • hitzak • hitzck • langileen • langileon • liburuak • titmruok zinetcnok

.. Enc. ia-ia jausi egin nintzcn liburu hauekin esrropezu eginda! Leire. jaso era ordenatu
zure gela oraintxe bertan!
Gaur egun ere. gezurra badirudi ere. baztertuta bizi dim herrialde askotan.
z Gu arazcrik larriena langabezia da.
.\ Hortxe ditut apuntaruta hiztegian begiraru behar d itudan
.. Nire zureak baino gazteagoak dira.
!' Sindikatu guztiek eraikuntzako greba kcnbokaru dute.
6 Zer egln behar dut zuokin ')
7 Eskolako irakasleak museoa bisua tzera joan dim ikas le
8 Ea, zuek. iaz Budapestcn egon ..... ,polita a! da Hungariako hiriburua?
9 Elhuyar barzuetan artikulu oso interesgarriak ekartzen ditu.
10 Gure eskubideak guk defen datze n cz baditugu, nork defendatukc ditu?
11 argi izan behar dugu nola jckatu gure semc-alabei heziketa ona emateko.
12 Eskolako umeen ez dute beha r beste parte hartzen eskolak euren tzat ar uolatzen
ditue n jardueretan.
J3 Guk txikitan irakurtze n geni tuen ez ziren oraingoak bezain doto reak. kolore
eta kalitate aldetik.
1-1 Liburuan hirz hauek dituzu, eta arbelean hutsuneak dituzten zenbait esaldi idatzita daude: bade.
zera egin behar da: arbeleko esaldiak osaru. erabiliz.

n -Al-AK eta batlbatzuk (8)

Zer ematen du aditzera ezkerreko esaldi bakoitzean azpimarratutako zatlak?
.. La&un balek deitu dizu. baina ezin dizut a
Lagun zehaztua: badakigu zein den.
esan aeinek. ez baitiot izena galdetu. "11 Lagun zehaztugabea : askoren arteko bat. edozein.
JoneD laiunak 050 mutil jatcrrak dira. D Lagon kopurua adierazten du: bakar bat, eta ez
bi. him edo gehiago.
2 JODen lai\lD batzuk erretzen basi dira. III Lagun multzo zehaztua: argi dago nortzuk diren
~ Eskolan luun bat besrerik ez dut. jatcrrak. Jonen lagun guzriak .
II l agun multzo zehazrugabea: ez da zehazten zein
-I Lagunak deitu dizu telefonoz. hasi den erretzen eta zein ez .
 Noiz -A eta noiz bat?
Zenbaitetan zalan tzak sortzen di ra ·A ala bat erabili behar ate den erabakitzean. Hona ohizkoe nak:

OKER Z UZEt"
(I) Bero ikaragarri bat egiten du. Hero ikaragarriA egiten du.
(2) Temel bat do. t Aizkarri oso mend; altu bat du. TemeJA do. I Aiz korri 0$0 mend; a/IliA da.
(3) Amok arroin past el bat prestatu du jtneko. Amuk ann;" pastelA prestatu du jateko.
(4) Mendian zebilela sug~A k heldu sion. Mendian zebilela !I'uge batek heldu :;011.
(5) Gtzonezko bot hilit:agerm do Bi/boko hote/eA" . Gizanezka bat f...) Bi/boko h otel batee n.

lzen zenbakairzck thai:e. hero. min. kafe, umore ... . " 29 ez dute bat zenbatzailea c nartzen. klasea
edo neurria adierazteko erabi ltzen direnean izan ezik.
H ai:e hUIlt/fA dabil. (ETA El Jwi?e Xi/I,...lj bill )
Hero ik urugtl r r iA egiten till. (be, ll' ,i!;c; , i¥~' l$ .,' 8t;{)
Kal eA hartze ra joan dire.
Kal e BAT eta tortilla BA T hartu dina. Zenbat ::or dizut?
2 Sln regme izan aditzaren osagarri bald in bada. -A artjkulu zehaztua behar duo
Gastet: hiri atst>ginA da. (ETA El 1Ji.'i tArsegi" 8tA t)
Aizkorri medi alfllA do. (ETA El ii1tHrh' tI,'fh bat)
Zuri guslatlt bazai:u. benetan pelikula politA izan behar du. (ETA El paU.. bal )
3 Garrantz itsuena izenak adie razten duen kontzeptu a bera denea n. eta ez here kopurua,
cuskaraz -A erabittzekojoera nabarmena dagc. eta ez bat .
Amok urruin pastelA presmtu dujateko.
(Zer egin duen da garrantzhsuena. ez zenbat. Ez dago arrazoirik tana BAT esateko.)
Ukandoan kolpeA hanu du.
(Zer hartu duen da garranrznsuena. ez zenbat. Ez dago arrazoirik ko/pe BAT esateko.)
Hau mahaiA do. Hori e: do leo:ugA , a;A baino. Nolo esaten do . harriA " ingelesez?
{Kontzepruak izendatzeko -A erabiltzen da. ez bat. hall md/s i ,"at do: hori e: do k¥.llgti httt... )
~ Hizkeren ari garen unean -A bat jokoa erabiltzen dugu izaki ezagun-zehaztu alczczagun-ze hazlugabca
oposizioa adierazteko.

- A ARTIKULU ZEHAZTUA BAT ZEI IAZTt.:GABEA

Hartu bi:.;kletA . Idararnazunej Hanu bi:.i kle fa BAT. (edozeim
Nail dago nire h ;:Jeg iA ? (ni rea) Hia egi BAT erosi behar dut. (edozei nj
Txaku rra gaixotn egin ::aigll. (gurea) Txak ur BATd kaka egin du hemen. (edozemek]

5 Gertaturakoaren kontakizunean zerbait lehen aldiz aipatzen denean. bat jam ohi zaio. eta handik
aurrera. -A erabiltzen da tordurako zerbait ezaguna edo aiparua delako).
Drain aska e: de/a. lapur bat sanu zen kosta/deko herri bateko txalet batean. LapurrAk
bazekien txutezAren jabeak aporretan zeudelo...

EmakumeA = emakume guztiak / ume bat umeak

-A artikuluak balio generikoa izan dezake:
£",ak"nrM re" eskubideak (-= emakume guztien...) Oiloak arrautzakjartzen dim. (= oiloek...)
Bat zehazrugabeek ere balio generikoa izan dezake. izaki bat here klasekoen ordezkaritzat hanzen bada:
trakuste batek ezin du ha/akorik esan. (a irakasleek ezin dute halakorik esan)
Pelikula hori e: da egokiu lime batentzat. (= pelikula ez da egokia urnecntzar)

106

>- Hollywoodeko pelikulak ez zaizkit
gustarzen.
:; HolIywoodeko pelikula batzuk ez
zaizkit gehiegi gustatzen.
6 Sp ielbewen azkeD oeljkula asko
gustatu zitzaidan.
.. Atzo pelikula amerikar hal ikusi nuen .
a Zuzendari horrek pelikula bat bakarrik
egin zuen bere bizjtza osoan. baina
os o ona.
Ariketak
D Pelikula zehaztua: zein den adierazten dugu:
Spi elbergen azkena. hain zuzen.
n Pelikula zehaztugabea : askoren artcko bat. edozein.
D Pelikula kopurua adierazten du : baker bat. eta ez
bi, hiru edo geh iego.
1. D Pelikul a multzo zehaztua: argi adierazten da ze in
diren gustatzen ez za izkidanak: Holfiwoodeko
pelikula guzriak.
n Pelikula multzo zehaztugabea: ez da zehazten
zei n bai eta zein ez.

n Bat-en eta batzuk-en deklinabidea (B)

..................
Osatu bat eta batzuk hltzen dekllnablde taula.

bat
barzuk
batek
batzuei
baten
batzuekin
batean
batzueratik
batera
batzuetakc

g -A1-AK ala batlbatzuk? (B-C)

Bete hutsuneak ·AJ·AK edo batlba tzuk erabiliz.
>- Arantzaren senarra kazetari Il da eta Madrilgo -eguDkari batean dabil lanean.
Ardo on da hau. nik behintzat gustura edaten du r.
Z Bai. egia da astokilc dela. baina hori aide batera utzita Asie r mutiko on da
.3 Bazen behin printze 'c-gaztelu bizi zena. Printze tenrel zen eta ez zuen
ezkontzekc ino r aurkitzen.
.. Eskerrak gure amari Teneriferako bidaian ondoez egin zitzaionean. 'c-hegazkin
bidaiarien artean mediku zihoana!
5 Hori ez da legatz . txitxarrc baino.
6 Hiru seme-alaba dituzte eta beste um e ekartzea erabaki dure .
7 Ikasle ez da gai horrelako zerbait eg iteko.
g Komaru dida zuna zer da. ipuin ala am etsa?
9 Oso jokalari trebe da hor i.
10 Ze r dim han daud enak. ar di ala ahunt z ?
11 Pisu alokatu horretan hiru lagun gau de : bi bizkaitar eta gi puzkoar
11 Zure lagun Ander tonto da : ba al dakizu zer esan dida n?

n -A artikuluaren eta bat-en balio generikoa (D)

Berr idatzi ondorengo esaldlak ·A edo bat erabiliz, adlb idean egiten den moduan.
>- Helduentzat eskotan ezinezkoa da ulertzea gazreen jokabidea.
H e }d ~ J ? a ~ ~ n.t ;!l' Q \ A ran ~.in .e:/i 'fl. , .t!~ ~!rt.=' f .a:l~ .!'lt jokllIJfIl.!../!.:
Mundu bonetan ez dira hau r guztien eskubideak ertespetatzen.

2 Atzerriko hizkumzak menderatzea ez da gauza erraza.

.3 Elefameak 050 animalia azkarrak di rela esaten dute.

.. Erxebizitza guztien prezioak gcrantz egin duo

1l1'1'
 36 Erakusleak: hau, hori eta hura
Sarrera ~",a Zainen daruaz, =l1
jatajaka bori oro poidazte
~'/r rte Dbm bt gotu Tr, pmb
hori 050 polira do eta
dotore bortiek
proku dotore oro ondo
hod ek 050 ordo :ugi~eZ =O" ~ Ee,
SE busten duzu etzan bum
erosi dill.
erost du, bd oak dauzka:
[n idi onak danzan i ui

K
~
argazki barrek, adibidez.
arga:ki hUllek. dibidez,
eio babeakdie, i
,
~en Serge ZZEE,
zaizki:u. |. Bada,
Bada. artieda
Hatz
ete ha
€ etxe Z
beri
iek berakk e r> bargo
arutektoa do eta hango

3=0'=

,
Erakusleak izen
Erakusleak zen sintagmaren determinatzaile mote
sintagmaren determinntzaile mota bai dira, denboran
bat dira. denboran edo
edo estazioan
espazioan egrbaiten hurbiltasun
zcrbait en hurbiltasun
maila adierazteko erabiltzen
maita erabiitzen direnak.
direnak, lrudietan
Judean ikus
ikuz daitekcenez
dartekognez,, hiru
biru hurbiltasun maila
mania bcr
berntzten dira:
eizten dim:
HRGTETTEGZZE
Q 11" Mizketan ar denarcn
hiz ketan ad denaren ondoan
ondoan dauden
dauden gauzek
gauzok eta
gia pert
pertzonak aipatzeko
sonak ai erahiltzen dira
patze ko erabiltzen dra
DTE enrzutc n an
on la /rorie eutaten ar denarcn
denaren inguruko
(zuriko pert
pertzanak a gauzak
scnak eta eeinalatzeko erabiltzen
gauza k seinalatzeko erabiltzen dir
dira
HEE
11 eoloekide
solaskide biengandik uruni dauden
biengand ik urrut dauden gauz
gauzak eio pertzanak
ak eta pensonak eginalatzeko
seinalatzc ko erabilzen dr,
era biltzcn dira.
Erakusleak izen sintagrnaren
gintasrnaren bukaeran
bukogran artzen diro::
jartze n dira
(turu ban
Iiburu hUll dreak? hauek
argazki betek prata dotor horiek
praka dotore bortek barea etxe
hango ete !laid
batek
Baina rgennk zabo ere grabi
izenik gabe dautezke, seinalatze
erabil daitezke. eginalarzenn d
dutzna
urena zer den arzen dagngngOn,
argi dagoenean.
B artia egin
Bi tortilla egitu ditut.
dint, bt GnrularZ gabe eta
/rail tipularik eia bori tipularekin.
iinuularzti,
dizten
Azkm partiduetan gatzjoat
partiduetan gai:ki dite dlauezinek,
jokatu dute batua bonztar
Atavesekoek: baina oro ondo
honeum oso ordo ari
gri dirajaba,
dira jokatzen.

EE Erakusleen
Erekuzleen deklinabidea
dekinabidea

(Tia KAU
HAU HORI
HORI HURA
HURA SP BAUEK
HAUEK HORIEK HAIEK
MOEK borak
honek Horrek
horrek Dak
ha'" PGuSkK
hauek bed
horiek bete
haiek
Jaiz Pon)
hon; bor
horri bor
hari AES
hauei eriei
hone! balei
haiei

....
JETZI
AIII
JIZTZTSZk
•
boren
honen
honekin
honekln
bOngntizai
hcnentzat
borren
horren
horrekin i
borrentzai
hcrrenuat
baren
haren
Pareko
harekin
harenlzat
EISE
Hauen
hauen
beuekin
hauekin
heuentzar
bouentzak
Horien
horien
nonekin
borekin
ncnentzat
DOrieniZaI
barn
haien
barekin
harakin
beazntzai
harentzat
ZENE hontaz
bcnetaz borreiaz
horretaz POrtaz
hartaz EIOZE
hauetaz noneraz
bOrietaz biziez
hatetaz
KU Ongien
hcneten Dorrean
horrelan EUEN
hartan Hauetan
hauetan HOTS
honetan Heien
heeten
JO bonet
honetatik boreteik
horretalik berai
hartalik Haugen
hauetalik POiereEk
horietalik
e
begiek
halelalik
baieta a
Jaz bongtara
bcnetara borri
ncrretara bartera
hartara hauetara E horietara haetara
BOE beretako bereko eusteko bareek heze a
har_
- "'- - -
honelako ncrretaec hartako hauetako horietakonaetako
honengan horrengan harengan hauengan horiengan neenqan
honengandi1< k
Harengana b n Z b d horeure
deiga TTEN ZEA honengana Horren?
horrengana harengana hauengana hortengana narenqene
Hargi n ba ei e I S ? beai
dutza dizikKiu hooe(o)gatik orrei n
horre(n}galik hare(n)gabk haue(n}galik hone(n}gatik ha<e(n)gatik

Adibideak
Adibideak:
bale
Kale bonetan
hon etan paperei biltzea hiru
papem bittzeko biru edukiontzi
editionjarri ditze, beste
jorri dituzte: berte hbartan, bai ere
artan, bat gre ez.
duro
AIlIO zabor horrekin
zahar horrek ez ninrxueke
in e: mtutzdtete bidaia
bidaia luzerik
(zerik egitera
egiten ausanuko.
gurarik,
Eta tsikikeria
Gititeria horregatik
barrenak haserresu
Grenet do dd znre
Zur l(JglI/w?
Lagundi
Berari batari beginuzen
Bereari bakarrik begire dioten
dioten Gertrara barienugandik ezin
pertsona heriengandik egin daiteke
datzeko ezer
ezen espero.
gune,

OO
108
 Ariketak
. . Hau, hori, hura eta hauek, horiek, haiek (A)
Ipln! ondorengo erakus leak taulan , zein bere lekuan: hau, no n, nure . hauek, horiek eta ha iek.

Oso hurbil Ez hurbil ez urrun UnUM

Slngularrs hUll

Plurals

n Hau, hori, hura eta hauek, horiek, haiek (A-B)

Osatu irudi bakoitzari dagokion esaldia.

Erahili ondorcngo izenak "A" hutsu neetan : zuhaitz. eurttako. lore. pap er eta annairu,
Erabili ond ore ngo erakusleak "B" hursun eeran: horiek. haien. ho rrek. hau eta hauek.
). Zenbat balio du zure ondoan dagoen (A) .r UI (B) h,orrel. "
Nire etxea CA) (B ) atzean dago .
2 Nod: bidal i ditu (A) (B) ,
J Norena da (A) ( B)
.t Nark hots dim (A) ( B) lurrera?

D Erakusleen deklinabidea (B)

Osatu ondoreng o taula.

Erakusleak
NOR HAU HOR] HORI EK HAIEK
NORK honek horiek
NORI hani horri haiei

NOREN
honen horien
NOREKIN horrekin haiekin
NORENTZAT honentzat horientzat
lERTAl horretaz haie raz

NON honeren horietan

NONDIK horreta tik haierauk
NOR'" hc netara horietara
NONGO horrerakc haietako

NORENGAN hOllengan horiengan

NORENGAHDIK horrengandik haiengandik
NORENGANA honengana horiengana
NORENGATIK horre(n )gat ik haiefnjgatik

1
 Erabilera
Erakusleek espazioan. denboran edo tesruan zerbaiten hurbiltasun maila adierazten dute.
ondorengo egceretan erabiltzen d im:
• Hizketan an
denaren ondoan dauden pensonak era gauzak seinalatzeko:
Sire artazi lIuuek attzatnckoak dim: ::uk duuzun horiek. ordea. piastikozkook.
• Solaskide biak hizketan an
diren lekuari eta de nborari erreferenuia egiteko. 000 bie ngandik genu
da uden gauzak eta pertsonak sei nalatzeko:
Geta /tall oso argia do.
Une lumetan e: zait ezer bururatzen.
Hilabete honek 30 £'gll/I dcucka.
Agi an e: diruzu mutilhuuek e:agllt::en: Gorka eta Ander dira. nire lehengusuak.
Lehen pertsonaren inda rgarri gisa:
Kristorenak boto zizkidan. bail/a ni. kokolo I/{II/ , e: nmtze n ausanu ezer eSlIIen.
ondorengo egc eretan erabiltzen dim:

• Entzuten ari denaren ingu ru ko ga uzak eta pertscnak seinalatzeko:

Zer da eskuan daukazun hori?
Noi: erakuisika dizkida:u kanposatu dituzun abesti Iroriek?
• Solaskide biengandik ez 050 urrun dauden gauzei. pertsonei eta uneei erreferentzia egitekcc
Awreko Iron nire etxea do.
Edariak horl:o opal horietan daude.
Egun h orremn triste zebilen.
• Bigarren pert sonaren inda rgarri gisa:
Agur. lagun matte lion
Zuek. sikin horiek. etorri berehalaxe hau garhitzera!
• Lehenago esandakc ga uza k berriz aipatzeko:
Nark esan du Ir ori?
E: diet egia OSOtl esan, eta orain damuuua nago tiori egin izanaz.
ondorengo eg oeretan erabiltze n dira:
• So las kideengandik espezi oen edo denboran ur run daud en gauzak, pertscnak era uneak sem alatze kc :
Hall ikusten den mendi huro Txindoki da eta IIrn mago dauden Ir aiek Pirinioak.
Urte harum Karibera joan ginen oporretan.
• Hau erakuslea reki n batera. aipatutako bi gauza re n aneko desberdintasuna adie razreko . Honelakoeran.
hura lehenik aiparu denari ezarrzcn zaio. eta hau azkenik aipa tu denari :
.\'ik batzuetan mendiko bizikleta tiartzen dill eta beste batzuetan lasterketakoa: h au arin ibili
nahi dudanean; hura. berriz, bide eskaseunik eta lasai joatea erabakirzen dudonean.

Erakusleak eta harridurazko esaldiak

Erakusleak harri du razko esaldien hasieran jar daitezke. beti ere pensona eta hurbihasun-urrun tasun
parametroak kontuan harturi k: Ir au ~ ni, burbi l: hori ~ :11. ez 050 urrun: h um ~ hura. urrun .
Hau eguraldi ederra' Hori da zuhurtzia. =lIk dU=IIIJa.' Hura zen hotza, egrlll hanakoa!
Egi tura ha uetan erakuslearen ondoren bat parti kula jar daiteke eta erakuslea errepikaturik ager daite ke.
Hau bai dela paradisua! Hori bai indarra. Ir on} Hura zen gizona. hural

110
 Ariketak

dd
R rera
Erakusleen deklinabidea (B) GEEAE ZEA

La
Bete hutsunea k parentesl arteko erakusleari dek tinab ide marka egokia erantsiz.
ee er err e err br err erro

~ E E!Xe
Ete (hum
(Gurr Z
- KOKO)
'0'00) bo./J!lrJQ (J Jebogtan larzontzgurak
leihoetan loreontzi zuriak dorude,
daude.
| +
(Dori SZ KORU San dOte gora,
Gizon tbori ,"ORI) eman diote saria.
Z Egal (lIoue!
Esaldi but -S 'KOKO 0'00) GO hutsuneak beie ditugu,
bete bebar ditugu.
3A Zer zean mabi
ZeT esan du hitz
nahi du bitz (hor;
(bortz OEE
- "'ORK) ?O
..d Mend tnrtor (hum
Mendi tortcr Uu '" Z 'KORKDIK)A
0"011') SO zen
erori Zen mendizalea.
mendizalea,
5SZ Tsberna (bortak Z XOK)
Tabema (horiek + ,\OS) SZ SOTO OIZ SOTTZEn,
Cl gara inoiz sartzen.
6n Basziiza (bur +
Baseliza (hI/m Z 'ORA)
KOREA A ezin SO dad autoz
nutOZ oon, uns baka
joan. oinez bakarnk
rrik joan dateke,
joan daiteke.
7T Ki
Ni ez noa inora
ez noa (gora mun) (bortak +
mutil (horiek RREKONue
'OREKJ;';) e
8E brain (batek ...
Kirolari thaiek Z :"ORENTZAT)
KORENTZATI A Jeskozorri berzia ekarri
freskagar ri berezia kar du ditz,
te.
: Dendak rg?biegmeikara d,
9 Denda (hori + ZEREN) jabea amerikarra da.
Ion
10 borigango
Nor j oan go da
da gozie (Horiek +MORENDAKAI
gaz te (horiek NORENGAJ'IA) hanbeste zarata ez
, hainbeste zarata zz egi
egiteko eentzra?
teko es atcra?
II1 JU orai
Gu Orann gauden parkearen
narkzarzn aIde
alde (hall
igu + rg NON)
ZOO eguzkiak eguzkiak jotzen
jctzen du berandu
rte: ge
arte: gerizpea
rizpea nabi duzunean,
nahi dugu nean. hango alde thura
han go aIde (bumanORA)bade
+ "ORA) IoOISn
joaten GO,
gara.

n
EZ Erakugleen
Erakus erabilera
leen erabi (Zi
lera (C)
Oeatu elkarrizketak,
Osatu el karrizketak.
barek e• baugk
haiek hauek •e hauetan
banuztan e• honetatt
bogie e• bori
heri •e horiek
borik e• boren
horiekin •e horretan
horrelan

E Am
.. Aiar aia : Den aspergarria
Oso snerzorria dado beren
hemen biztea]
bizitzea!
lpaktu
fia k.i: Eau, ega da.
SaL egia da, herri
beran baretan ez
honrtan do sekula
ez da ezkuetz Sg gertatzen.
ere ezer Gertatzen,
| Jdon
on: der rma
Zer hankan izan
moduz hankan uzan zenuen
Zenuen lesioa?
lezioa?
Alberto:
Alberta Hobeto, batmaazken
Hobeto. baina zen
men egun _ behin gre ezin
behin ere ezin izan
pan naiz
maz korrika
korrika egitera OO,
egiterajoan.
baran
2 Sara: Politak dra oparitu
Pclitak dira oparo dizkidaten belarrirzko a eka
dizkidaten belarritakc . ezta?
borta:
Nu ria: Pau
Bai: ganera, oso ondo
gainera. oso ondo kcnbinarzen
konbinatzen dute
dite daramatzazun
darrmarzaan zapata
GD urdin
3A) Jdoz
ose: Pardo dotnrren asteko
Partidua datorren osteko nstralean GzongO du,
ostiralean izango da.
Dani
Da n iel: Pa, nik ezin
Ba. nik egin izango
tzana dut
duttokanu, egun zeregin
jokatu. egun ZOTSSIO garratzitsuak
SOTTOTZUIeOk ditut
Iu eta.
gia,
~d ATS
A ne: bon
Non erne zenituen lehengo
erosi zenituen ebengo eguncan
egunean Jn SOIS DOStaSoza(I
jan genituen pasta gozo ?
ATanTZa:
A ES
ra ntz a : duzu stnestuko.
Ez duzu zingziuko, baina
barna okindegi
okindegi batzan
batean erositakoak ziren.
giren,
~ € orga:
Joseba: AIZU, Ar
Aizu, ATS, gioda
rate. egla Josurzkin
al da Josurek in basgrretu
haserretu gia utzi egin
eta utzi egin duzula?
duzuia?
ATT
A rrate : EZ, gendu
Ez. nork esan dizu ZG?
6 Irakaslea: Josgba eta
lrakaslea: Joseba eio Gorka.
Gorka, GR
isildukc aldzzarete
ZOreio
ebzitege azal EaEze Gr,!
behingoz. berritsu
meza
Joseba: Gutik
Gu gaude, lker
isilik geude. ler dada isildu
reildu gabe
gobe hizketan
hizketan ann dena]
an dena!

EZE
_ Grekoak eta
Erakusleak eia harridurazko
bertutezko esaldiak ID
esaldiak (D)
Markatu "TXZeinua Zuze,
x" zeinuaz aukera zuzena.
E Hau
.. bai eguraldi
Hau bai eguraldi ederta!
ederra]
X
E Gaurko
Gaurko eguraldia.
eguraldia, :::::; Atzoko
Atzcko egurra,
eguraldia. u
| Eeun
Egun barako eguraldia,
hanako eguraldia.
| Hor
LJ
da rrzbetozuna,
Hori da
| Zu,
Hura babea
2 Hura bakea !
bori!
rrebetasuna. hori
Zu. ~1ikeLMikel trebea
mehea zara.
gora, = Ni:'\'i eba
rrebea motz,
naiz. ~Murbura eba zen
Mutil hura rrebea gen,.
LHE

Leku
!:J bakeztzuan gaude.
Leku baketsuan gaude, Leku
C boketzuan zaudete.
Leku baketsuan gaude, ~| Leku
Leku baketsuan
bakztzuan egon
egon Giner,
ginen.
orek ban mota onak
J Horiek bai nota onek!
o
| Nikbik nota motz onak
ormak lortu
lortu ditul.
dn, C (Guk
Guk nota onak lonu
nota onak dirugu, 0
lortu ditugu. Zi Zuk
duk pota onak lonu
nota onak larru dituzu.
duzu,
d~ Hau
Hau bai
bai dela dela endean adurra ederki
jendeari adarra ederki jotzea]
jotzea!
:::J
| Gutaz
Gutaz trufatzen
Hrutizen an
ari dim.
dir, 0I Zuetaz
Zuetaz rutzen ari dim.
trufatzen an dira, 01) Mikel
Mikel eta
eta Jo
lanez
nez mutatu dir,
trufatu dim.
 37 Erakusle indartuak: hauxe, horixe, huraxe...
Erakusle indartuak
Hauxe, horixe eta huraxe era kusle indartuak dira.
Era horretako erakusleek be lie enfatikoa dute eta
seinalatzen duten gauza edo pensona zeha tzaz eta ex
beste batez an garela ezpimerratzeko erabiltzen dim.
Horixe da. hain zuzen. irudian nabarmendutakoak
(etxe honexemn jaio =en) betetzen duen funtzioa.
Pedro Axular etxe henetan jaio zen esatea ere zuzena
litzateke: baina. 110111.'1011 erakuslearen bidez era
neurroan seinalatuko genuke Axularren jaioterxea.
Forma indartuak bet i aditzaren aurrean joan ohi dira.
Adibide gchiago:
Yik l,ulIxe nahi dill: eta zuk. zein ?
Bai, ama. koriexek izan dim jo nautenak:
H Qll u ek dim lehen oipotu dizkizudan
dakumenruak.
Haiek zer egin dute? bada. guk ere horixe Etxe konexemn jaio zen
hero egin behar genuke. Pedro Axutar euskal idasle handia,

Erakusle indartuen deklinab idea

J556011.
-
Erakusle indartuak !\OR. 'ORK eta 'ORE.' kasuetan berdin erabiltzen dim euskalki guztietan:

HUAAXE HAUEXEK HQArEXEK HAIEXEK

honexek harexek hauexek horiexek halexek
honexen narexen hauexen tonexen baiexen

Gainerako kasueten desberdimasunak sortzen dim euskalki bntetik bestera. Si joera bereiz daitezke:
bat zuek ·X£ atzizkia hitzaren barruan tart ekarzen dut e (honeXEra ll. horreXEgarik... ); beste batzuek.
berri z. hitzaren bukneran j arrzen dute (honeran TXE. honegmiXE ...). Ondorengo taulan erakusle
indartucn zenbait forma biltzen dira:

~XE . hltzaren barruan

(hau) (hori) (hura) (hau) (han) (hura)
honexeri hcrrexen harexer! horrixe hcmxe harixe
honexekin horrexekin harexekln horrekintxe hcrrekmtxe harekintxe
honexetan horrexetan harexetan norretenue horretan fxe hertantxe
hcnexetatik norrexetatn harexetatlk honetalixe hcrreteuxe hartatlxe
honexegalik horrexegatik harexegatik honegalixe horregatixe haregalixe

Erakusle indartuak zenbait esapidetan

Bai norixet/ E; nonxet. Inolako zalantzarik ez deta adierazten dute:
Allnen dena gaindimka dui. blli ho rixet Hurrengoan e: nail engainaruko. e; h orixet
Horre.x egatik (ha;n ;1I; en) . Aurrean aipa tu den arrazoi beragatik:
GII=ti=kezkatuta "ago kantu horrekin. - Horrexegatik, hain ;u;en, e: nizun ezer €Sal/ nahi.
112
 Ariketak
. . Erakusle indartuak (A)
Osatu iru dl bakoltzari dagokion esald ia laukiko erakus leak erab__ iz_" ~
il__ _ _ ,
hartatixe • hQIl X ~ • horiexetako hcrrexetatik > hauexek

>- Eske rrik asko, ama . '//lUX #! da nik nahi nuena!

dim nire bela rritako berriak !
2| Ikusten
busten duzu
duzu bono mozo bura?
hango page Bada, zuhaitz
hura'? Bada, zuhaitz jaus i zen Iker lehengo cgunean.
JO ZuOKElo a ad irten (ien da
do sag
gOgutKOZ,
urxoa.
~ Apal batzan utzi
batean urz muen (burua,
nuen liburua.

EZE
IfJI Erakuzle indartuen
Erakusle ndartuen deklinabidea
dekinatidea (B)
(E)
GSjaula
Osatu taula nndnrgngo bitzek erabiliz,
ondorengo hitzak erabiliz.
barekin
harexekin e• harexeri
barene hauek
hauexek •e hauexen
bauen •e hauexetan
bauenetan e• banekin
honexekin

,
-----
bano
=-.:.-----=
borreri
honexeri e borregzk
horrexek •e horreen

bort
hcrrexen •e horrexetan
horretan

buraz baumgk
HOR hauxe hcrtxe buraxe hauexek
NQRK honexek
bomedk BEE harexek
bareek ETE Eee
NORI borteareri
hanexeri borraz
horrexeri bou
hauexei
Orr
NOREN bonggn
honexenGK bareen
harexen GET
UTZ
NOREKtN hortzekin
horrexekln A bauek
hauexekin
UI
HOH bonggtan
bonexeran bareetan
harexetan

n
EZE Erekuzle indartuak
Erakusle dariek (A-C)
(At
GSatu elkarrizketak
Osatu elkarr izketak aukien
laukian eskaintzen erakiuzle (ndartuak
eskalntzen diren erakusle erabi,
Indart uak erabil iz.
burrak
bauexek e• bonggtan
horiexetan ez• bore
horixe e• horixe
borta e• horreen
horrexeri e• buro
huraxe
-----------
E ASigr
»- Aster: deraz bitz erun bebar duzu gaurko batzarrean?
~- -=
Ze rtaz hitz egin beha r dugu gaurko batza rrean?
duzendarta: Da, gaiordenako
Zu zend ari a: Ba. gatnrdenako punruakGuziru,
puntuak haue: dira:...
| ADO
Ama: Eskuan daukazun hori
Eskuan daukazun bori al
al da
de leben
lehen aiparu duzun
didazun mobila Drzrzegarra?
nobela interesgarria?
Alaba: ES
Bai. uu. bera.
bea,
2| AST:
Agurtza : bor
Non rokaru zaio loteria?
tokaru zaio loterian
barmen:
Ka r me n: Muraitu
Mutil alru ban bada ba.
bat bada ba, supermerkaruko
eunernerkarko mandatuak
mandatuak banatzen dituenaba,
banarzen dituena? ba.
,| Esther
Esther: Ezan duzuna non
Esan duzuna non dago
daro idarzita
idortea??
Aaa:
Ama ia: Eekuan dituzun
Eskuan dtuzunorn
oni dzu den-dena argi
duzu den-dena ari eta
ga garbi
garbi azaldura,
azalduta.
~ Jdanin:
ua njo: Eta seme-alabek
Eta egrnzaalbek zergatik
zerzank erabaki
erabaki zuten
gutiz amaren
armoren gorpua
SOTO erraustea?
gGrrauStea
Jdozu
osu: Denzk zekitelako
Denek Zebrakgeia bere borondatea,
zela here bcrondarea.
~€ Alike
Mike): LHaungOann ere
Oraingoa gre (zz genn dizu
ihes egi dizu elrxoak
gitxoak??
Jez:
(Res: Pau, bai
Bai. barana eter
taster zamalduko du bau]
zapa lduko dut, bai

113
 38 Zenbakiak: bat, bi, hiru, lau...
Sarrera
Hiru
seme-alaba
ditugu.
Z; $ .---R ink nahi ditut.

Za;.pi eta bost

halt/abi dim.

Zenbaki kardinalek kopuru zehatza adierazten dute: bar, bi. hint. tou.: Si erat ara erabil daite zke:
izenekin batera (hi m seme-atatxq eta izenik gabe (:,.a:,pi ela bost hamob i dira).

Zenbakia k izenekin
Izenekin batera erabiltzen direnean. izenak aipatzen duenaren zenbatasuna 000 unitate kopurua zehazten
du zenbakiak. Honelakceran. zenbakia (bat eta hi izan ezik) izenaren ezkerrean j anzen da beti :
him seme-alaba :.o r t ~e h un metro 745 euro Hamar orrialde irakurri ditut.
Bat zenbakia izen sinragmaren esku inean jarrzen da beti. S i zenbak ia. ald iz, ezkerrean nah iz
-bizkaieraz egiren den moduan- eskuinean jar daiteke:
eum bat nobefa tmeresgam bat bi nno - euro bi hi fagunekin :0 lagun birekin

C Zenbakiak izenik gabe

Honela erabiltzen d im zenb akiak zen baki ari bera ri erreferenma egiteko. edo delak o zenbakia ezauga-
rrit zat daramaten pertsonak {kirolariak-eta) edo gauzak (auto busak-eta) izendatzeko:
Bostaren eta zazpiaren a,./eoll dagoseia. Hor dator nire autobusa: 40a. Bostak sartu du gala.
Eragiketa matematikcetan ere zenbaki hutsak erab ihzen dira, izenik gabe:
Zaz,pi ela bOSI hamebi dim. Hogei zati bost lUll dira. Gaur hilak 22 dauzka.
Askotan testuinguruak garbi uzten du izenaren errefcrentzia; halakoetan, delako izena isilean uzten da :
Biak uahi ditut. BOSI gara bazkalrzeko. Pizza hall hirurent mt do.
Aurrekoa da. hain zuzen . ordua edo eguna zehazren ditugunean zenbaki hutsak erabihzea ren arrazoia:
Zozpieton helduka do. Gaur marlxoa ren 40 da.

o "0" zenbakia
"0" zenba kia euskaraz "zero" eta " huts" esaten da.
• "Zero" da zenbaki negatiboen eta positiboen anean dag oen zenbakiare n izena. Hauxe da hain zuzen
adie razpen rnatim atikoeran. telefonc zenbakietan edo pos ta kcdeetan dauden "0" zenbakiak ahoz
ematean ese ten dena:
400 zenbaki ak bi zero dauzka.
Hall da nire tetefono zenbakia: bedemci. 1011. 1011. boss. :erG...
1011, zonzi, :ero, zero. bederatzi da nire posta kode berria.
• "Huts" hitzak zerbaiten gabezia edo eza adierazten du eta 0 50 erabilia da. besteak beste. kirol
ekitaldietako ema itze n ber ri ematean. punturik eza ad ierazteko.
LOll eta huts gemru dim (4-0). Husno doaz (0-0). Huts eon dauka t kxmtu karrontea.

114
 Ariketak
. . Zenbakiak izenekin eta izenik gabe (A-C)
Bete esald ietako hut suneak ondorengo zenbakiak erabl ll z.
berrogei • berrogeian berrogeitik · blak • biek • hiru • ehun • ebunek • hamahirukoa
hamahirua • hirukoa • hirurak

Auzune honetan (3) baserri daude.

Atari hau ham abosta bada. bcnen aurrekoa ( 13) izan go da.
Bata zein bestea. (2) dim 050 garestiak .
Bost bider zon zi (40) dim.
Eskola autobusaren geralekunk ( 100) .__ metrora dago.
.. Gorkaren gura soek euskaldunak dira: bai arnak bai aitak , (2) dakite euskaraz hitz
egiten.
b Gure ikastetxetik ehun ikasle aurkeztu ziren errebatida azterketa egi tera eta (100 )
gainditu zuten proba.
Gaur beranduxeago helduko naiz: arratsaldeko (3) .._...... laurden gutxiagctan. hain zuzen.
If lkasle askok em an dut e izena Ikasketa bidaiara j oateko : (40 ) sore ikaslek.
9 Ni apirilaren (3) _. _ naiz, eta nire emaztea ( 13)
]I Kale negu siko zein ataritan bizi <la Mart in. (40) 000 horren c ndc rengoan?

n Zenbakia k izenik gabe eta "0" zenbakia (e -D)

Osatu elkarrizketak parentes i arteko zenbakietako zifrak banan-banan letraz idatz iz.
... Jos u: Ze in da zure etxeko telefono zenbakia?
Gorka: (94 45509 07) _ .'
Jos u: EIa lanekoa?
Gorka: (946702201)
Arantza: Oraln zure pos ra kodea eta herriaren izena esa n behar dizkidazu.
June : (4801 2) . Bilbo .
Ri ka rd o: Zenbana doaz Anoereko part iduan?
Karlos : (0-0)
.. Nu ria : Ba a! dakizu zein izan den Bartzelona eta Madrile n arte ko partiduar en emai tza?
Nesror: Bai, (3-0) geraru dira .

Zenba kiak zifraz eta letraz (E-F)

Lotu zifraz adieraz itako zenbaki bakoitza bere letrazko adierazpenarekin.
84 7 a bostehun eta bogeita host
345.03 4 D hamahost mila laurehun eta hogei ta hemeretzi
884.000 11 zortzi mila zortziehun eta hogeita hamaika
3.421 m hiru mila laurehun eta hogeita bat
525 a hirurehun eta berrogeita host mila era hogeita hamalau
Co 15.439 0 zortziehun eta berrogeita zazpi
378 D hamalau mila eta bosr
360.229 1:1 mila eta ehun
8.831 a mila era hamar
1.1DO.D05 n zortziehun eta laurogeita lau mila
1-1.D05 IJ milioi bat ehun mila eta host
1.010 0 hirurehun era hirurogeita harnazortzi
11 1.100 Em hirurehun eta hirurogei mila berrehun eta hogeita bederatzi

115
B
zifraz gia
Zenbakiak Zitaz
ZE Zertakiek leitza
eta letraz EBke .. _. ,. .'U.S.O. ';£'.
", . . ._ ."' '!'<".< .
, ~
i

D tn baen barrio estaka baruan bre

e
Testu baten barruko zenbakiak barzueran
Zitaz idazten
zifraz (dagiten dim
dra (datak:
datak: lZOOleko
OOleko
|T
glbuztueren dar gbunzkoak: "te 6ko
abuztuaren 80 : ehunekoak : bo enen?
igoera : dea, GE ET
helbideak: Gidekarieta,
helbideak: Bideborrieta. id eberereraku
~ 3 . ezkerra; erah]. GO- - ...·•·....r Et:::XJ
eE
Beste
Beste batzuzian letraz idazten
dazen dira,
dra, alboko
alboko E EE EKO
Ger Se erare der err
batzuetan letraz EE EA
Hurtan ikuzten den
irudian ikusten den bezala.
bezala, Haberen e ro e err

b Zerbakiak
Zenbakia k letrez jiazieko arauak
letraz idazteko areuzk
Ondorengoak dra zenbakiak
Ondorengoak dira zenbakiak letraz
letraz udartzko arauak
idaztekc areuek:

1 bai
bat Hur
Hitz bakar batez idazten
bakar batez darren dira
diro:
KO GO pk ZG LA d Ld bd ro

2 b
b;
a Zerotik
a) Zerarik hogeira
bozera doazen
doaren zenbakiak
zenbakiak:
3 biru
him
Ki: Zortzi
8: zonzi: IZ: Harrak: /6:
13: homahiru; Idi barrari
hamasei; /JK: borugzartZi.
8: bemezorc i.:
4 jau
lau
5 boz
boSl b
b) Ebumera arteko hogei
Ehunera arteko bozten
ren muinoak
multiploak :
6 di
sei ZU:
20: hogeidDetrogei OO hirurogei:
Izogei; 40: berrogei: 60: biruurogei 80:
SU Jaure,
Jauragei,
7 ZOZO)
zazpi
e Ebunzkoak:
e} Ehunekoak:
8 ZOTZ)
zortzi
9 bederatzi
bederatzi ZOO berrekin: 300:
200: berrehu«; ZOO: hirurehun:
biur: 400: ZOO laureun GOO geizki,
laurehun; 600: seiehun...
10 barnan
SG Ga SG GO bek b pe GO MO GO ek ZG 0 ba jai b ee GO

hama r (Oharra:: hirukehun

(Oharra biur gia eta Jateko
lauRehun zenbakietan -rz dagien
r" idazt ekuur-en
en da ehun-en
11 baraka
hamaika urrean: seiehun.
aurrean: geie, :Zazpiak,
a:p iehun, zortziekgia bederatzten
zanziehun eta bedemtzieh zenbakiz
un zen bakie-
12 barrak
hamabi Dn Sz,, ordea.
tan ez ideabeteki,
&eiReht...." beraz,
beraz, Dario idatzita dag
txarto idatzita dogo)
o.)
13 barabiru
harnahiru
14 barailan
hamalau
2 Zlegk IOikera bitarteko
Zletik 1000ra bitartekc zenbakiak
zenbakiak Bbi burtzez idien dire,
hitze z idazten dira, aurreko
aurreko atalean
atalean
15 barato
hamabost
Sinatu
aip diren (Oren
aru diren l Oren muitrnolak mean ezik:
mu ltipolak izan egik
16 barnazgii
hamase Zu bosta
22: Dd:
hogeita bi: Detruzeito bost:
45: berrogeito bori 79:
ZZ Mirgurnzetta berere
hirurogeita heme retzi
17 barazazni
hamaza zpi .3 MilSkoak
Milak oak bananduta
ban andu ta dagien dira:
idazten dira:
18 bermnzanrtzi
he mezortzi dUOOMut
2.000: hi mila:SU, bederatzi pila:
9.000: bederatzi mila ; IZ OOO: hamazasp
17.000: bortzgilai mila
19 berngretz
hem eret zi
20 boggi
hogei ~ Ebunenk milara
Ehunetik doazen zenbakietan
milara doazen ebunekoak hamarrekoetatik
zenb akietan ehunekoak bararrekogtark ban
banan,
an -
21 bogzita bai
hogeita bat duta idazte
duta (dagitenn dira, bien arteko
dira. bien arteko lotura
lotura retodelarik
"eta" delarik:
22 hogeita
hog b
eita bi ILZ: ehun
112: etu eia borrak 225:
eta hamabi: ZOO: berreun
berrehun eia Gogeiia bost
eta hogeita Dor
23 bogzuta hiru
hogeita biru Milak go gorako zenbakietan, milakoak ebunekoztaik bananduta
bananduta idazten
dagien
LO

5 Milatik rako ze nbakietan, milak cak ehunekoetatik

30 bogsita barran
hogeita hamar dira,, bie
dira bienn art
artzan retalotura
ean "eta" idatzi gabe.
lorura idatzi zabo,
40 berrorei
berroge i
ZO: biru mila
3.456: hiru laurekin
mila ia ei berrogeiro
urehun era berruzeiia Hgrmarei
hamasei.
60 bruma)
hirurcgei
d ZI: eei mila gazien eia jogetta bai
6. 711: sei mila zazpiehun eta hogeira bat.
80 juro)
leurogei
JOU
100 ehun
ehun Miuiakoen ondoren "eta"
Mila koe n ondoren eta idarziko da honako
idatziko da bosu haueran:
honako kasu bonugtan:
IU)
101 ehun eta
ehun eta bat
bai
•e Milakoaren ondoren
M ilak oaren ondo ehuneko
ren ehune ko biribila datorrenean:
biri bila dat orrenean:
IU
102 Sbunn eta
ehu eia bi
b
ZO: pia eta
1.500: mila eta bastehun
Bortzi (MDrrtdetudierateizrez
liffi e 8>!JteJIfIlf)
ZU
200 berreun
be rrehu n
Z GOO: Hiru
3.600: hiru mila eta seiehun (11;""
eiz zeien Gidariaren
,,,Ud SeieJr /J/lf)
AU
300 bururen
hiru rehu n
dU
400 urekin
laureh un •e Milakoarzn ondoren
M ilakoaren on barmarrzkoak datozenean,
do ren hamarrekoak datozenean, eh gbunekork zab
uneko rik gabe:
OU
500 bosteun
bostebun LOG: mila
1.026: mii eta
gia bozio
hogeita pei Drriaraltaredietare
sei (If,i!d Jtogeitil aei)
GIA
600 egizko
seiebun ZOZO: B mila
2.040: hi mia eta
gia berrogei
Derrngel (/Ji
Gtariiederreze
iI,i,'il eel'""gei)
BOO
900 bederaren
bederatziehan
LOU
1.000 mila
mil a •e Milakoarzo ondoren batekoak
Mil akoaren ondoren batek oak agzri direnean, ehunekorik
ageri direnean. ebunzkorik eta
eia
LAU)I
i.oo mila eta bar
mi la eta bat barnarrzkork gabe:
harnarrekorik gabe
LI
!.lOO mila
mi la eta ebon
eta ehu IGOTZ mila
1.007: Gia Sid
eta ZZ)
zazpi Dieter)
(If,ikt _il_pi)
ZIO
2.000 B mula
bi m ila 4DOS Lu mila
.00 5: lau UO eta
gi bost
Dori (leHMile
(kargea? haSl)

II
116
 Ariketak

TE Zerbak girez gia leiez (EE

Jdatzi eitez ondorengo zenbakiak
E Id betete
SK

TZ Zenbakiek giitez gia leiez IEE)

latz Izazu leiaz Duske bakoitzean iraz adierazitako bopuruek,

TZ Zenbakiak iraz gia eitez IEE)

ZUe akatzak,

E (ZIO bost ehun eta baran

| (OILO zaspirzkun mia
€ (IGO) berari bostekin
(SS) gehikun hogzitaboz
€ (EI berrogei gia zortzi
ERAEN ebun ta bogzibai
JEU ruekin gia larogei eia bernezazni
e
 39 Zenbakiak eta deklinabidea
Sarrera
Zenbakiak singul arrean (s ing.) . plur:alean (plur.) edo mugagabean (mgg.) deklina daite zke . Urtea eta
eguna adierazren duten zenbakiak. esaterako. singula rrean dekli natu ohi dira :
J 998an hasi nintzen arkirektura ikasten.
Aurten uztailaren Setik JOera bitanean hartuko ditut oporrak.
Ordua {minuruak aide batera utzi ta) ad ierazten dut en zenbakiak plura lean deklinatzen di ra.
Amnsaldeka seieten gerntu nai: lagunekin. E: deitu zort;jetatik aUT71! rrl. mesedez.
Mugagabean ere deldina daitezke zenbakiak ondoko adibidean ikus daitekeen bezala:
Arturo liburu salcaiiea do. Gaur eixe askotara joan do. baina hamoturumn (mgg.) bakarrik
zabakiu diate area. Area zabaidu diate n etxe horietatik. hamaikatan (mg g.) e: d iote libururik:
erosi: beste bietan (ptur.). on/ea. enttiklopedia bana saltzea iortu du.

Zenbakien deklinabide taulak

Zenbakien deklinabidea bokalez edo kontsonantez amaitutako beste edozein hitz ena bezalak oa da.

bi bia biak bost bosta bostak

bik biak biek bcstex bostak boslek
bin btart biei bos ti bcsta n bostel
biren biaren bien bcsten bcsteren boslen
birekin biarekin blekin bostenn bostarek in boslekin
birentza l biarentzat bientzal bostentzal bcstarentzat bostentzat
biz blaz biez boste z bostaz bostez
bitan bian bretan bostetan bostean bostetan
brtatik bitik bietalik bostetatik bostetik bostetauk
b'tara bira bletara bostetara boste ra bostetara
bilako biko bletakc bosteteko boste ko bostetekc

Hiru eta lau zenbakiak

Him eta tau zenbakiak bcreziak dira. plura lean bi eratara deklina daitezke eta:
• Metahizkuntzan. zenbakiari berari erreferentzla
egiteko erabiltzen di tugunea n. hint eta lau
ze nba kiak bokalez amaitutako beste edozein
ze nbaki bezala deklinatzcn di ra. Adi bidez:
Mutiko nonek seiak handi-handiak egiten hiru Rak la uRak
diru: hiruak eta ((walo. aldi z. txiki-txikiak. hiruRek lauRek
hiruRe i lau Rei
Ielefono hall gai zki hartu du:u: ozkm bi
hiruen aurrekca e: do tau. bederaci baizik.
hiruRe n lau Ren
• Beste edozertarako erabiltzen dirugunean. ordea. hlruRekin lau Rekin
deklinabideko kasu guztien pluralean Y · bat hiruRentzal lauAentza t
tartekatzen da. ondorengo adibideetan eta alboko
deklinabide tauletan ikus daitekeen bezala: hiruRelan lau Retan
hiruRetalik lau Relalik
HirllRetatik lauRetaru lotan egon naiz.
hiruRetara lau Retara
Hiru Rak anai-arrebak dim eta hiruRek hiruAelako lauRetako
beg; urdinak: diucte.

118
 Ariketak

. . Zenbakiak eta deklinabidea (A-B)

Osatu esald lak parentes i arteko zenbakie i deklinabide atzizki egokiak ezarriz.
bat • bateko • batetik • /969an • bi • bien • biet an • bitan • bitik • hama lau • hamalaura
hamabi • hama bia • hamabian • ha rnabie tan • hamabitan

~ heldu zen lehen gizakia llargira.

Mabel eta Erramun atzo, arratsaldeko ordu (2) ezkondu ziren.
:! Aunengo Kerrika manxoaren (2) (14) bitan ean osparukc da.
.\ Hau nire ikasgelakoen argazkia da: denak mutilak dim. ni eta beste (2) _ _ neska kenduta.
Eraikin horretako erxe guztietan arg ia dago, (2) izan ezik.
~ ire gurasoak igandero eguerdiko (12) _ meza nagusira [oaten dira.
6 Ez da bidezkoa! Gu ( I) besrera arnasestuka. lanean geldiru gebe, eta zuek. (2) _
bitartean, sofan etzanda . telebista ikusten?
Jokalari hori, nire ustez, ez da esaten duten bezain ona: jckaru dituen (14) partiduetatik
( 12) gal (1) ere ez du sartu,
Aurtengo ctsailaren (12 ) egunseinalatua da: ezkondu glnenenk ( 12) _
urte beteko dira.
Hil honen ( 12) ez nauzue herrian ikusiko: Karibeko hondanza galduren (I )
hondar finaren gainean tripaz gora etzanda egongo naiz ordurako.

IfJI Zenbak iak eta deklinabidea (A-C)

Erantsi deklinab ide marks egokia parentest arteko zenbakiel , elkarrizketaren hasieran ematen
den informazioa kontuan hartuz .
... Nuria k zer re nda ba tean to pertsonaren tel efon o ze nba kiak ditu.
June: Zenbati deiru diezu. Nuria ?
Nuda: (Zort=i ) __ : geratzen zaizkidan beste (bi) gauean deituko diet.
J aterx e bar ean zor tzi lagun d aude mahaian, bazkaltzek o as moz.
Lagu n bat: Lehene ngorako bost paella eta him pisto.
Ze r bitza r ia: Sentitzen dut. baina paella (him) _ "'_H_'. .n bcstcrik cz dago eta pisroa (bi)
; beraz. zuetako (hint) bcste zerbait eskatu beha rko dute.
1 Sei ikaslek piper egin dute eta sa to batean ez dira eskolan azaldu.
Z uze nda ria : Piper egin duten ikasleekin hitz egi n al duzu?
Tutcrea : Bai. (sei) _. .. ... hirz egin dut eta beren etxera deituko dudala esan diet.
J Amona Fidelak set iloba dauzka eta seie k amaitu diruzte unibertsitate mailako ikasketak.
Karmen : Ze r ikasi dute zure ilobek, Fidela?
Fid ela: (Bar) arkitek rura. beste (bi ) ekonomia eta gai nontzeko
(hiru ) medikuntza.
.. Bulegoan lau o rde nagailu d aude, b atn a horietatik bi j uan den asrea n hondatuta zeu den.
Ro bertc : Ze in ordenagailu erabil dezaket dckumentu hau inprimarzeko?
Bulega ria : Edozein: hondatuta zeuden (bl) tekn ikoak konpo ndu zituen arzc,
eta orain (Iau) dabiltza ondo.
::: In stitu tu ko 2H ta Idean 30 ikasle dira.
Ikasketabu ru a: Nolakoak izan dira 2H raldekc ikasleen 2. ebaluazioko emai tzak?
2H ko turcrea: Onak : 15 ikaslek gai guztiak gainditu diruzte: beste (hamabi )
jakimzagai bat bakarrik suspenditu dute eta (hiru) baino ez dira bi
edo gehiago suspenditu dituzten ikasleak.
Jo su etxea n d ago ze haro asperru ra. bere set lagu neta tik ba tekin ere ezin bai ta kalera joa n.
A ma : Zergatik ez zoaz kalera. J05U? Non daude zure koadrilako lagunak?
J osu : (bi) _ kanporajoan behar izan dUll.' gurasoekin eta heste (him)
ikasi egin behar omen dUll.': Manu da libre zegoen bakarra. baina gaixorik dago.
 Sintagma mugatua ala mugagabea?

Puskatutaka lOll zabllA K udaleko

Park eka km zubu Pl/SkUIl/ Ul daude.
langile barek kanpondu dim.

Zenbaki ren bat dararnan sintagma era bitakoa izan daiteke: mugatua (sing. plur.) edo mu gaga bea
(mgg.). LOll zabu, esare baterako. rnugaga bea da. anikulurik ez daramalako: lau :.abuAK. aldiz. muga -
IU plurala. ~AK artikulu plurala dara mal ako. • 64
• [me zabu esatean. beste askoren aneko lau zabu aipatzen ari gara. labu boriek z.ehaztugabeak dira. cz dute
erreferentzia zehatzik hizketan an garen tesruinguruan eta hiztunak ez dim e:z.agunaL
• Puskatutaka tau :.abuAK esaten dugunean. ordea. zehaztuak dira (ez dira edozein zabu. lehen ai paru
ditugun puskarurako horiek baizik) eta hizketan ari garen restu inguruan erreferen tzia zehatza dute:
hiztunak. hortaz, ezagunak ditu. Berdina gertauen da ondorengo adibideetan:
Hem hartaka /riru j otC'txe TA.V merke j an daiteke.
(askoren arteko hiru ja tetxe. zehaztu gabekoak)
Nire hemka hirlljatecce.ETA N merkejan daiteke.
(oraingo hauek jatetxe zehaztuak edo ezag unak dim: nire herrian dauden hirurak)
Adibid e gehiago:

Bi ikasg etatoko arbelak aldatu egin be har dira. (mgg.)

Lehen ma ilako bi ika sg eletuko arbe/ak aldatu eg tn behar dim. (pIUT.)
Hondar uan eg in nituen bost arga tki e: (lira ondo ge rutu. baina beste gusuak: bai. (mgg.)
Handartzan egin nituen bost argatkiak gai: ki inen dim. bat hero ere e: do ondogermu. (plur.)

Zenbakiak eta aditza : singularra ala plurala?

Zenbakia daraman sintagma mugaru plurala bada. aditza pluralean janzen da ben :
LOll zobuak udaleko langile batek konpondu ditu.
Horko h im egunkariek nireak dira .
Sin tagma hen mugagabea bade. hiztun eta idazfe gehienek plurnlean janzen dute adnza:
Hamar ikaste ga ixorik dallde.
Mila korrikalarik hanu dlUe parte tasterketan.
Nik datorren hilean J8 tINe beteka dinu.
No rbaitek lau :.abll puskatu dim parkean .
lmun eta pisatu aditzekin singularra erabihzen da ben:
Film hari III:ea da: him ordu irauten du o(ETA El itWlift'Jr diNt)
Nire biziklesa berriak 10 kilo pisatzen du o (ETA El difu J,li3L'1oLCIf)

120
 Ariketak

n Zenbakiak eta deklinabidea (A-C)

Seinalatu eskalntzen diren hiru aukeretat ik egokiena .
.. Ez digute han geunden guztioi eman. ham qrr; ._bakarrik eman diere.
D hamarrari 00 hamar ri 0 hamarrei
Bi gazterekin izan dut elkarrizketa eta _ ezin hobeak ziren egin behar de n lanerako.
o bi 0 bik 0 biak
2 Azkenaldi honetan sei Iiburu irakurri ditut. maitesuna da gai nagusia.
o Seian 0 Seitan ::::J Scietan
.\ Best seme -alaba ditu: horietarik . lanean daude eta beste ikasten oraindik.
~ hiruak/bi ;:::::: hirurak/biak 0 hinrbiak
.. Hitzaldia izango (la herriko kultur erxean.
CJ bcstetatik seietara 0 bostetatik seirara ~ bostetik seira

D Zenbakiak eta deklinabidea (8 -0)

Erantzun galderei parentesi arteko sintagmari deklinabide atzizki egokia erants lz.
.. ETBl zein kanaletan dago telebista honetan? (hint) ~ "
Norekin joan zinen Bartzelonara? (betiko hi loglln) ~
2 Zer crdutarik aurrera egongo zara etxean? (arraualdeko Iou) ~
3 Zenbat rnarathoitan hanu duzu pane aunen? (lOll) ~
~ Zein da zure zenbakirik gogokoena? (Iou) ~
!' Zenbatentzat dira pizza hauek? (rxikio hi: handia him edo Iou) ~
6 Zenbatek suspenditu dute azte rketa? (homor ikaslev ~

"I Zenbatek gaindiru dute azterketa? (homosei) =>

11 Ze nba r arrautzarckin egin duzu tortilla? (lou) ~

D Sintagma mugatua ala mugagabea ? (D)

Erantsi parentes ! arteko hitzari deklinabide atzizk i egokla .
~ Zenba t auto behar dilug un jcate kc? Bada. hi ru (011/0) ,Il J1,' qtt'" denok kabitzen gareta uste dut.
Azken idaala na bosr (ikosle) bakarrik egi n zute n eta (hos!) neskak zi ren.
2 Hegazkinean z ihoazen 150 bidaiariak eta lau tripulatzaileak hi! di re . Lau (Iri,JIIlat=aile)
go rpuak identifikatuta daude, baina 15 (bit/aiar;)
gor puuk oruindik cz ditu zte identifikaru.
3 Iaz, Pirinioetan, lau (mendi) jean nintzen eta (!till) 3.00 0 rnetr otik
gc rakoak zi ren.
~ Zenbat do lar ema ten d izute 25 (el/m) tru ke?
!' Airbag-ek babes ona ema ten d iete automobilekc aurreko bi (eserleh/) j arrita doazenei.

n Zenbakia k eta aditza: singularra ala plurala? (E)

Bete esa ldie tako hutsuneak laukiko aditzak erabiliz.
da • dira • dint • dituzte • du :,il/leIl · zuen

". Makina here zorrorik atera wen eta hamar argazki egt n ;il l/" ; • gutxienez. bata bestearen arzeti k.
Su anifizialak ezin ederragoak izan ziren. eta luzeak: 35 minutu edo iraun ikuskizunak!
2 Bihar de zuen amaren eguna. ezta? 51 one beteko . oke r ez banago.
.\ Zure anaia asko lod itzen ari . Zenbat pisarzen orain?
~ Azken egun hauetan 15 langile hil Inn istripuetan.
5: Ikasleek sei nobela irakurri behar ikasturtean zehar.

121
 ..
~
ta
•
..
CII
Gl

Labea
rike
UZAGAAENEZUUZZLAGGEAGAEAELdEZKSERIADO)
•

ASnirmerrIu BI aukeretati
Azpimarratu bi gukeretaiik egokiena,
k egokiena.
E
.. Mul batzubek ekarri
Mutil bacukIJ ekar dute
dute bar,
ha u.
Guz, bilbotarrabiotan, Berzaiz igartzen
Guri. bitbotarroubilbotarri, berebalaxe (gortzen zaigu
aigu nongoak
nongcak garen,
garen.
pz

2 Pa,
Bai . neuk ere beste
neuk ere bestez kal
batze bat
bar batza
kafea barruko
hartukc du dUI.
bd

J EZ
Ez zau guztatzen agnitituliak
zait gustatzen azpitiruluak dauzkaten
dauzkaten pelibiuiakpeiiiiudoat ikutzea,
peliku/akJpelikllJok ikuste a.
Led

~ Zerbaeen bebar genuke

Zerbait egin behar ge nuke guzitnruzurzitak artzan, udalak
gu:tiofllglctiak artean. orube bartan
udalak orube eteteak eraiki
herta n SLr:eakletxek eraki ord
ordez,
ez.
dde

parke bat egin

parke bat egun dezan,
dezan.
s hirz
Nire uziez,
ustez. Moremmarikako makala irakasle
Matemankako irakaslea makozle oarpar bor
bat i aarra
Garra dad eta.
gia, gainera, oso aztcrketa
gai nera. 050 ngierketa
IA

Sai Batzuk /zailak

zail barzuk zailak portzen dizkigu,
jartzen dizkigu.
Gu (zan
b Gu ezik, bcste
inn czik. begie gll:tiaklgll=r;ok
guzitatgzitak joango dira,
joango dira.
ZG

Guriezo?
Gurosoei/gura beauu ekarri
sooi ha ekarri diezu Si guri.
diezu: eta ST pgiiigegilaborinznizedlaba,
seme -alabari/s eme-alaboi. gen zer ekarri
eka rr i digue?
dig uzu?
pd

11 Ande zabar batzuei/batzuri

A ndre zahar batzueitatzuri enrzuna
entzuna dado oran bontatuko dizuedan
crain kontatukc dizuedon gertakizun
ezrtakizun hau.
bau,
SE

Begznnak botzutuuubotzureion
l} Begonak batzutan/bacuesan pastillak bartu bebar
pastillak hartu behar izaten dtu ondo
izat en diru ondo 1lo0 egiteko.
ggutzko,
GG

u Leben gure gutarrabila ikuzi dut zia pentzatu dui urreko eurnilkkzurnilak aldatu
III Lehen zure auto mcbila ikusi dut eta pcntsatu dUI aurrcko gurpilak/gurpitok aldatu bebar
behar dituzula,
dituz ula.
Sozieta daude
gastatuta dude eta.
gia,
I Olatu
Olatu ikaragarri
ikaragarri handiak
bandak /| lumdi
bandi batzuk:
batzuk zeuden
zeuden hondartzan
hondartzan eta gia ez
ez gara
gara bainatu,
bain atu .
6?l bik eosaltzeko, batzerePatezurea
ik gosaltzeko, hartzen du
kafesn e/kafesnea hartzen du,t. baina
baina ez
ez diot
diot azukre/a
gurezuubierdk
zukrerik botatzen,
boreuen.
A Herri
Herr bartan egun batzuumtbatzuetan
hartan egun horztunbatzuetan ggtilekura
igerile kura joaten ginen, beste
j oaten ginen, begie egunetan
GOGO /egun batzuei
l'gl11l bat=lIe!E!l
hizkietan ibiltzera
bizikletan ibilrzera onien gunen, baina
joaten ginen. bara gchinetan
ggiunztan berriko
herrikc plazan nen
plazan egoten ginen
boaddlatooEbogdrilatoek
koadrilakook/koadrilakoek berbetan, bestek gabe.
berberen. besterik zab,
Ia Aginek
Astoek ezezik,
ezezik, pertzartekpertzona
pensonetopertsonok ere ere eg
ggizo dituzu astakeriak.
iten ditugu eetakeak,

" " -"-2'".';;"

ariketa
Pete
Bete elkarrizketetako
elkarrizketetako butzurmeak jaukiko
hutsuneak lau kiko eerakuzleak erabiiiz,
rakusleak erabiliz.
barek •e barek
horiek heuek e• haiekin
batekin e bau
hau e• bura
hura e• hartan
bartan e• bonetan
honetan e• horretakoak
horrerakcrik
bor e• baren
hori haren e• hark
bark e• borrzkio
hcrrekin

E Maider
Maide r : baka:
Praka barrei getu? dauzkar:
esruegi dauzkat hankak
bankak tolesru
poleen ere
ere ezin
egin dui
ditut egin,
egin.
Handiago ez duzula
Handiagorik ez duzula diozu?
deei
Dendaria
Dendari a: Er
Era ee, bona bestc
ez, baina beste batzuk
batzuk probatu nabi baituzu,
probaru nahi badit uzu ...
Maider Pou,
M aid er: bardina
Bai. hor dituzun beige balarko A Erakutsiko
beige koloreko dizkizu, mesedez?
Erakutsiko dizkidazu. mesie?
IiI
GI June:
Jura Hon dbrogn nzzko
Han dagoen neska UTDSGIa ZG egiten
aurpegia ezaguna Sien SOIL
zait.
Miren:
Mtren: bor diou
Nor diozu?
dune
June: Aiz ondoko
Ale mndoko mata KT SEOrra
mahai hartan gizon Serio dagoena.
eserita dogngna,
EZ
a Kuria
Nu r ia : ASO?OO
Aspaldi 050 nnetuta
lanpc ruta mabi
nabil. Langk GuzSn-ZuZen etxera
Lanet ik zuzen-zuzen Sig IOOTen
joaten
DIZ
naiz GEU
egun guzietan,
guztietan. beste esen egitezko
beste ezer botere as
egiteko batere strk Gan gabe.
tirik izan gabe,
Ibon
Ib on: duk
Zuk daramagun bizimodu nubeten
daramazun bizirnodu laster jazunak
lagunak ere
ere galduko dituzu,
galduko dituzu.
m
EE Miariiezz
;\I arij os£': Zerda
Zer da bargo emakume belarrie
hango emakume belarretatik girziika ahoaren
tarik zintzilika ahoaren parean
parean
daraman
daraman O?
baraz
Karlos: TSletuno mugikorraren
Telefono mugikorraren rrikrotnnoa,
mikrofonoa. Gran
Orain modan
modan arr da, oso
jam <la. erosoa omen
050 erosoa ornen 00.
da,
a
EZ ;\Ia
Mariasun:
riasun : Maiz gertatu gen
Noiz gertatu etzue?
zen istripua?
Edornz
Ed um e: IOOan izan
1999an Gan gen, Gro gogoratzen
zcn. Ondo d urte
gogorarzen dut, urten bertan
bertan gure
gure ggrneaiO Zen eta.
semea jai o zen gia,
D Atber
EZ Alberto:
to: Gaur haserretu
Gaur haserretu egin
egin zara gure lagunekin.
zara zure jagunekin, ezta?
ezta?
Iber
lker: Ea, Gon zz, nr lepotik barre SGS ari ziren
Bai , izan ere . nire lepotik barre egiren ari Ziren Sin
eta ni, jantalaniko
tontolapiko
I. «bagizran, bonturatu giz
. hasieran. kcnruratu Zmz
ere ez SO,
naiz egin.
B UL Gugan:
Umea Ge
Ama. E (atu Joszbari,
hegiratu loge
Josebari. denbo
enbora guztian
denbora guztian mole
molestatzen
I sratzen da
db bil!
ATOZ
A m a: AIZ,
Aizu , Jost,
Joseba. astun
astun Utziko al dogu zure nata
! Utziko al diozu zure anaia pikia
txikiari bakean
bakean jolbeten?
jolaslen?

IZO
122
 7 . testa

Deklinatu paren tes l arteko erakuslea .

.. Lorategi (horij loreak be netan ederrak di m.
Arazo (hau) ez 31 zaitu kez katzen?
:2 Aldizkari (hau) aurki tu d UI informazioa.
.l Gai (hori) buruz ez dakit ezer.
'" KUtX3 thauj el. atera ezer;
.. Herri (hurn) jendea atsegina da.
.Azken egun (hauek) eguraldia 050 kaskarra izan eta.

4. ariketa:
Auk eratu egok iena
.. Zuei gertatu zaizuen hause bera ge rta tu zaigu gun ere!
Horixe Hod ez da ni bila nenbilen aldizkaria.
2 Kilo batzuk galdu nahi ditu Lc reak : horrexegatik/horiengatlxe. hain zuzen. ari da gurxiago jaten.
.l Aurre-aurrean dugun Bilboko aide zaharreko etxe honetamxe.hanamxe jaio zen Unamuno.
'" Hause.huruxe da nik czer ez egi teko gogoa dudana!

ari eta
Zein da zuzen Idatzitakoa?
~ (13)
= a hamairu
" a amahiru

, (600)
= a sei heu n 11 seirehun D seie hun
(65)
= a hiru rogei eta bos t III hiru ogeita best 11 hiru rogei ta bes t
., = a 11 berrehun eta hogci 11 berrehun hoge i
, (220)
( 1.400 )
=
berrehunda hogei
El mila eta laurehu n m mila laurehun 11 mila ta laurehu n
s (3.000.000) = El hiru m illoi m hiru mi lioi a hirumilo i
6. ariReta
Azplmarra tu egoklena.
)0- I-l iru vemc- tlufuJlseme-alabak ditu . Biklbi Bilbon egiten dute tan eta bestea/oesteak etxean dago.
I Peli ku la zazpitancazp teton hasten da: beraz, seiak/seietau alde ra gera ga itczke kafea hart zeko.
2 Jatetxeen geu ndcnon artean zortzik/zortziek perrctxikoak es ka tu zituz ten. Horietarik bes t gaix ct u
eg in dira eta beste hiruak/hirurak. dirudienez. ondo dau de.
-' Nahiz eta iragarkian ap artamenru hau seientzat/seiremzat dela aipe ru. hemcn lau pensonareucat/
penzonentxu bai no ez dago 10 egi reko leku rik.
4 Zatcz nahi duzunean: go izeko zonzietatik/z onziretank arratsaldeko bostera/bostetara ego ren gara.
5 lntem ete ko hiru web gunetan/guneetan sertu de: hiruetan/hiruretan aurkitu du interesekc zerbair.
6 Entziklopediako lehen bi liburukiak/Iiburuki ez daude hemen. lagun ba ti utzi nizk.ion eta.
Hamar egun.egunak eman di ru Turkian : sei kosta ldean eta gai nerako lauak/laurak bamealdean.
Le hen aurkeztu dizudan lagun tald e handi horretako hirukdnrurek musika talde txaean/batetan
jouen dute: bikibirek kitarra elektrikoa eta besteak/besteo bateria.
9 ETBko saio hori 200.000 ikus-enculeek , ikus-entz uiek ikusten omen dute.
Ale inguruan zeudcn lauretatikllaueratik ez daki r zeinjokalarik sartu duen go la. baina =a=piakl
=a:pik egin duela us te dut.
Bazen behin arotz beha rts u bat. hem tx iki baiean/batetan bizi ze na.

123
 40 Zenbakiak eguneroko bizitzan
Sarrera
Zenbekiek. oro har. zerbairen zenba tasuna edc unitate kopurua adierazten dute. Adibidez:
50 meroko igerileku oJinpikoa egin dute. Hiru fomale nahi ditut, Gaur hilaren zonzie do.
Hiru lege/aka f'ZXf'O do gurea. Nire taidean 30 ikasle gum. Horrek se; e/lro bolio duo
Kontuan hanu behar (fa zenbakiak arabiarrak (I . 2. 3...) eta errcma tarrak (I. 11. il L ) izan daitezkeela.
Zenbaki bat ordinala dela adierazteko (leheno. bigarrena. hirugarrena...). puntu bat erabil tzen da:
40. orrioldea (= berrogeigorren} loan Karlos l.u Espa iniako erregea (=Joo" Karlos lehena]

Eragiketa matemat ikoak (3 + 4 =7), ehunekoak (% 5), etab.

• 8atuketa (+). ken keta (-), biderketa (x) eta za rtketa (:) dim oinarrizk c erag iketa matemnti koak.
Parentesi artean dago ondorengo eragiketen ahozko adierazpena :
7 + 5 = 12 (=a=pi gehi bost berd in hamabi s 7 - 3 '" 4 {zazpi ken him berdin lau)
5 x 4 = 20 (bost bit/er ta u be rdin hogei ) 20 : 5 - 4 (hoge i zoti boss berdin Iou )
• E hunekoa edi erazteko zein ua (%) zenbakiaren ezkerr ean idazten da (% 7. %20 ...). Oluzkoena da
ehunekoak artikuluri k gabe deklinatzea. eta aditzarekiko komunztadura pluralean egirea. Adib idez:

IOATZI E SA'\'

tkasteen " 71kerren alde daude. (ETA EZ " &-0 alde dago) Ehlmeko :Jl:P; ikerren aide daude.
Pre=io ek " 6 egin dute gora. (ETA ZE ) ~ Pre=ioek eJllllleko set egin dute gora.
lnkestatuen " I4k baie t: emnt:un dute: (ETA ZE ~ ) lnkestatuen ehuneko hamolallk baiet:...

• Zartklak edo frakzioak adierazteko. -rE N atzizkiaz baliatzen gara (I 5: bosten bar: I 6: seiren bat:
38: him zonziren... ): erdi (I 2). heren (I 3) as lourden (1 4) hitzak irregularrak dira. Hona zenbait
adibide:
Lanaren tau bosten edo eginda daicka. HOrTr!" erdiarekin ere konformatuko nintzateke ni.
Zatiek terdia. herena. Immiena) aditza singula rrean edo plural ean eram an dezake te. Ga uza baka r baten
zatia bada. singula rra. Bai na plurale z dagoe n zerbaitez an baga ra. p lurala:

Sing. => Proiektuaren heren« bete da oraingoz. Nire [amiliaren erdia Amenketan dago.
Plur. => Ets een he reneton urik gabe daude. Nire senideen erdiak Am eriketall bizi dim.

• Ham arren ak dituzten zenbakiak irakurtzeko. "koma" hitza era biltzen da (4.5: tau koma bost ).
• Kiro l ekitald letako ema itza k adierazt eko, kopuru bien artean "et a' esan beha r da:
1-2 irabazi zuen Realak. (=bat eta bi) 12- 10 geraru ziren, (=hogeita bi eta hamar)

Datak (2003ko irailaren 6a), hamarkadak (60ko hamarkada), etab.

• Dat al: idaztean. zenbakiak zifraz ematen dim. Urtean ez da punturik jartzen milakoaren ondoan: .. 42B-C
Gaur uztailaren 100 da. 1000ko abuztuaren 8an joio zen. XXI. mendean gaude.
• Ham arkada hamar urtekc denbora tarte a da. 1980· 19891arteari euskaraz aUko hamarkada edc 80ko
uneak esa ten zaio (ETA EZ 80. hamartada).
• Ur teu r re na k era ekitaldircn baten -nrgarren edt ztea adie razteko. zenbaki ordinalak emb iltzen dim:
e=kondu :ireneko 50. urteUrTr!no
Donostiako XX . Ja::aldia
liga lxapelketaren 9. jardullaldia

124
 Ariketak .,

. . Zenbakiak eguneroko bizilzan (A-C)

Erabili la u kiko zenbaki arabiarra k eta erromatarrak parentesi .artean datozen kopuruak adierazteko.
XXI. • 15eo" • % 3koa • % 30 • 11. · IS.eraino • 25 . · 25 • l3an • 3. · Il.a • 21 :OOelan

~ Azaroaren (hogei/o bosteanv __.! ~ M _ amai tzen da izena ema teko epea.
Athleticen eta Realaren arteko partid ua E'FHl en (golleko bederatzietam eskainiko dute.
2 (Hogeito ba/gorren) mendea n bizi gara .
J Adituen iritziz. datorren urteko ekonomiaren haz kundea (ehuneko hintkoo) izango da .
-I Zabaldu liburu a (hogeita hosgomm) orrialdean.
!' Tennometroak (hogeita host) graduko ten perarura rnarkatzen duo
o Ease kaleko (hamahin w n) bizi naiz, (hinlgarren ) sola irua n.
Retegi (bigarrena) historiako pilotariri k onenetakca izan da.
H Merkealdietan erosi nuenjense hau. (ehuneko hogeira homor) merkeago.
9 Azken hiru partiduak galdu ondoren. sailkapeneko (homoikagarren) postutik
(homabosgarreneroino) jaitsi da Osasuna taldea.

n Hamarrenak diluzlen zenbakiak, ehunekoak, zatikiak, etab. (8)

Eman letraz o ndore n g o zenba kiz ko ad ie razpena k, iraku rrik o zenituzkeen bezala.

• 4.13 = I u ," -- -~

, 7.886
=
, 215 =
, % 51,5 =
22·20 gera tu ziren pilota parridua n.
=
s 0.75
=
• % 25 =
7 4'7 =
=
•"
3·1 nagusitu zaio Osasun a Valenrziari.
16.03
=
D Oinarrizko eragikela malemalikoak (8)
Adierazi hitzez eragiketa matematikook gehi/eta (+), ken (-), blder (x) eta zatl (:) hltzak e rabiliz.
~ 2 x3 6 :0: ~ ..:r.!t~b _ .l :r -" ..~t;.i(!JrjlL
3+2 = 5 ~

2 2 1: 3 = 7 ~

3 13 -7 =5 ~

... 12 +6 '"' 18 ~
~ 3x8 = 24 ~

n Zenbakiak eguneroko bizilzan (8 -0)

Zit ren b ldez ad le raz lta ko a k letra z a di era zi behar dituzu, ira ku rtz e a n esango gen ituzkeen beza la.
~ Laste r 12:00ak izango dira.
l.aster eguerdiko izango dira.
Karlos La Espainiakoa eta V.a Alemaniakoa Joana Eroaren semea izan zen.
Karlos Espoiniakoa eta Alemaniakoa Joano EroaTFII senJeo izon =ell.

125
 Helbidea (Aulonomia, 31-4. B), datu pertsonalak (65 urte), etab.
Hefbideetan ataria. so\ai rua eta poste kodea adierazteko. zenbakiak erabiltzen dim:
Bidebarrieta kalea. 7·3. solairua. ezkerra. 48007 BUbo
lbilg ailuen. espazto cntzien. ma rka komertzialen eta abarren izene tan ere zen bakiak ager daitezke:
Pe/lgeol 307 50il/:- 7 EPSONPSE-30 inprimagailu zoharra
Telefonoa. nortasun agiria eta hainbat datu pertso nal (adina. pisua...) zenbaklcn bidez adie raz reu di m:
House do nire tetefonoa: 946810071 (=bef/eraei. tau. sei, zortzi. bat, zero. : ero. zozpi. bar).
Burut: dakir nire NANa1Y!f1 zenba ki a: 14.910.8/ J (~/1lImat milioi bedenuriehun eta IWlI1w:..).
/ 8 Ime ditut. /,85 m III:e naiz, 87 kilo pisotzen dill.

Banatzaileak: bana , bina, hiruna...

Zerbait banatzen denean. bakoitzari zenbat ale edo unita re dagozkion adierazteko. bana, bina. hiruna.
launa. bosna ... hitzak erabiltzen dira:
Oni bona emango dizuet. (ecrri bat bakonzari)
Zort;inu uneka gartzela zigorra ezarri diete. (=zortzi urte bakcitzari)
"Mila" eta "rnilioi" bereziak dira eta salb uespentzat hartz en dira. Honela jokatzen da bi hcri ei -NA
atzizkia era nstean: mila bana (ETA El mihHtit ): bina mila (hi mikllla): hiruna mila (hil"lt lIfU"i ila).
Bosnu mila peseta ell/tin dizkigute.
Hiru siren era tunnumu milioi tokatu zaizkie Ioterion.
Kirollehiaketetan. jokoetan eta abarretan -NA arzizkiak berdin keta adierazten du :
Atzoko partiduan basna gelditll siren. Banak o berdinketa lortu dute. Hamehinmo doaz.
-NA atziz kiari -KA eramsiz lonzen den -X4KA atzizki konposatuak moduaren ideia (nola) eransten dio
hitzari. Adib.:
Arike/a hou hinmuka egingt> dscue. Launuka elkartu siren.

3 urteko umea; 12 euroko menua; handik 20 kilomelrora...

~ OK atzizkiak lekua eta denbora adierazten du zenbaite tan. Honelakoetan. hiru forma har ditzake:
singu larrekoa. pluralekoa eta mugagabekoa. Adibidez: Hor azken set eg tmetako egunkariak: daude
(NOI2KO. pl ur.) . Bi gelaraka tethoak zabalik zeuden (1\ONGOfmgg.) . .. 70A-B

Beste zenbaite tan. -KO atzizkiak izcnlagun des kribarzaileak eratzen ditu. Hauek leku -den borazko
erlazioa adierazi beharre an. nataka galderari erantzutcn dicte eta ez dute nurnerc markarik onartzen.
Honelakoetan. beraz. -KO atzizk iak beti forma bera erakutsiko du: -eKO. Adibidez: .. 70A
Lau tagune ko taldea. (ETA El Lau l-aglh'rew '!HJ raldea.)
Bost orriko txostena.
Zonzi p isuka euea.
Era honetako izenlagunek adina. prezioa. pisua. iraupena eta. oro har, neurria adierazten dure. Hauxe da
egitura: [zenbatzailea (bi. hiru, lau...) + neurri unitatea (kilo. melro...) + -eKOJ, Adibidez:
.f0 uneko pertsona J urteka umeen gela 8 ki/oko polrsa
9 tonako kamioia bi metrako soka bi orduko bidaia
tau segun doko aldea bi litroka bouta 10 euroko tiburua

NON, NORA eta NONDIK kasueki n ere antzeko zerbait gen atzen da. Ez d ira nahastu beha r. beraz. Him
itllrriwrik (Iatorkio lira en 'eka /roni (h iru itur ri des berd in) eta Hint usrerik be/r ill
bilr:en (Jira (/rii'll as/(! denbo ra tane jarrai eta bakanzat harturik). Adibide gehi ago:
Hemen(Jik bi IIrr era ir:llliko da.
In tlierik 60 ki/omerrora dago.
Zetlboreall dago indaha?

126
 Ariketak

2 Bartzelonak 4-1 irabazi d ie val enrziari.

Bartzeianak irabazi dio valemziari.
\ Hilaren 16ao inengo gara eta 29a arte ego ngo gara kanpoan.
Hilaren irtengo garu eta arte egongo garu kanpoan.
Easo kalea n. 13ao . 2. solairuan bizi da.
Easo kalean, sotairuan bizi da.
t; Partidua galdu era sailkapeneko 7. postu tik Il.eraino jaitsi da.
Partidua galdu eta sai/kapeneko _ postutik jails; do.
laz prezioak ~. 3,4 igo ziren.
la: prezioak igo ziren.
Ez du kalenturarik. termcmetroak 36,6 markatzen duo
E: du kalentumrik. termometroak grodu maekatzen du.
11 . Mundu Gem 1939ao hasi zen.
Mundu Germ has; zen.

Banatzaileak (E)
Berridatzi esald iak -NA (edo -NAKA) atz izkia erabiliz .
Amonak ehun euro eman dizkigu bakoitzari.
Amonak eman dizkigu,
Ekipo bakoitzak hiru gol sarru diru.
£kipo bakoir:ak sartu ditu.
Atzoko paniduan bat eta bat gelditu ziren.
Atzoko parriduan gelditll ziren.
Nota joangc garen? Autoz: lau sartuko gara auto bakoitzean.
Nola joango garen ?
Hauragai batek sei bore jaso ditu. era besteak beste hainbesre.
Hawagaiek
Jonek hamar txikle erosi ditu; Anak ere hamar rxikle erosi ditu.
Jonek eta Anak erosi dituzte.
n Lehena eta bigarrena berdindurik da ude sailka penean: 46 punru dauzka bakoitzak.
Lehena eta bigarrena berdindurik daude sattkapenean:

D 3 urteko umea, 12 euroko menua ... (F)

Berridatzi ondorengo slntagmak aditza elidituz eta ·KO atz izkia erabillz.
3.500 biztanle dituen herria => < IJ rh
hiru loge la dituen etxea =>
2. him litre laurden kabitzen den ardo botila =>
J hoger euro balio duen billetea =>
30 egun dituen hilabetea =>
" 240 kilometre dituen etapa =>
28 ikasle dauden taldea =>
320 orrialde dituen liburua =>
bi ordu eta erdi irauren duen pelikula =>
kilo erdi pisatzen duen txitxarrca =>
bi metro luze den mutil puska =>
300 gramo pisatzen duen gazta zatia =>
2 75 zentilitrc hartzen dimen ontzia =>

121
 41 Lehen, bigarren, hirugarren, laugarren...
Sarrera
lrudietan nabarmendu diren zenbakiek (1 6.
-hogeita seigarre n-c-. XI( -hamabosgarren--
~
era zabaldu 16. orrialdean.
mesedez.
--
eta l allg ar r en - ) zenbak! ordinala k dim. Era
horretako zenbakiek segida bat osatzen duten
elementuak zein pos izioran dauden adierazten
dute. eta zenbaki erru ntei -GARRE.\' atzizkia
eramsiz somen dim: bigarren. himgarren... Kolonek Xv.
Seg idaren bukaera ko elernenruar i, bestal de.
azken esaten zaio eta horren aurre koeri.
azken a urreko . " Bat" zenbakia rcn ordinala
adie razteko. berriz. ownm. lehen edo
lehendobiziko hitzak erabiltzcn dim.
Hale ere. "bat" zenbakia bcste zenbaki
<> It
•• •••
baten osagal denean .v.. bargerr en" esaren da:
Cl
hogeitabatgarren (21.). e/1II1/ ela batgorren
(101.). crab. D

Zenbaitetan. ordina lei -(EN)GO, -EKO eta .i«

Cl • •
atz izkiak eran sten zaizkie. Adib idez:
oll r ren (aj = aurren£KO(a/allrrenIK
-
leh~lI ( a ) = lehen £ X GO(a) "lehenl K
bigarren(a) = big am m GO(alhigarren£ KO(a)/biganY!nl K
a:ken (a) = a: kell£XGO(a) a: ken£KO fa) a: kenlK.
Izenen batekin erabiltzen direnean. hare n ezkerretara jartzen dim. izena berezia denean izan ezik.
Laugarren so(airllall bizi naiz. Kotonek X I( mendean aurkitu zuen Amerika.
Joun XX/ll.a aita SQlltllQ. (=Jooll hogeito hirugarrena} Retegi /I, a (=Reteg; bigarrena)
Zenbaki ordinalak izenik gabe ere erabil daitezke:
(igoga iluan) Ni seig urrenera noa eta =II?
Bi lime dituzu. on /mill: era bigorrena noiz j alo zen. bada ?

Ordinalen idazkera
O rdinalak bi era tnra idatz daitczke: letraz edo zifraz. Letren bidez egiten denean -GARR£N atzizkia
zcnbakiari lorua janzen da :
B osg arren liburua ezkerretik hasita. horixe /lalli dill.
Real Madrid btgarren doa saiikapenean.
Bost zen bakiak -GARRE."-' atzjzkia hartz ean. amaierako "T " tetra galdu egite n du : bat daramaten zen -
bakie k. ordea. ez.
bosgarren Irogeira bosgarren
hogena batgarren ell/In eta batgarren zenbatgo rren?
Zifraz idazt en direnean. -GA RR£ .\' atzizkiaren ordez. puntu bat (.] ja m behar da dago kion zenbaki
arabiarraren (3. 6, 11...) edo erromatarraren (Ill. VI. XI...) ondoren:
18. orrialdea {hoge ita zonzigarrent
xx. mendea (hogeigaf7l?n)
/I. Mundu Germ (b;g arrelll
Kasu markak gai neratu behe r izanez gero. puntua ren ondo-ondoan jartzen dim. ino lako rnarrarxorik gabe.
Joan Paula Il.arenazken bidaia. (bigarreIlAR£N)
Orriatde hauek irakurri behar dituzue biltarka : 40.elik 60.era . (berrogeI'g arren£ TJK... J

128
 Ariketak
. . Zenbaki ordina lak (A-B)
Irud lak aztertu ondoren, osatu beheko esaldiak lau kiko zenbaki ord inalak erabiJiz.
azke na • azkenaurreko bosgarrenak hirugarren · laugarrcna • lehena

Pare bat minutuko kontua da. ilaran

Zoritxarrez, gure herriko taldea da sailkapenean: ez nuen uste hain txartc zebilenik.
1 Sutea solairuan best da. baina bigarrena eta ere kaltetuta daude.
.' Ama. ezetz asmatu! Gainditu dut azterketa era. gelnera. naiz: hau poza!
Ni etxe hcrretan. solairuan bizi naiz.

n Zenbaki ordinalak (A-B)

Zifren bidez adierazitak oak letraz eman behar dituzu, irakurtzean esango genltuzkeen bezala.
~ lsabel l l. a Britainia Hand iko erregina ezezik. Commonwealth-eke burua ere bada.
lsabel Britainia Handika erregina ezezik. Commonwealth-do burua ere bade,
DBHko l. eta 2. mailako ikasleak bildu ta daude aretc nagusian.
DBHko eta mailaka ikasieak hi/dum daude areto nognsion.
1 Atano II l.a da askorentzat historiako pilotaririk onena.
A((lIIo ,._ da askarent:at historiako pilotaririk onena.
J Barrokoa XV I. mendearen bukaeratik Xvltt.era bitartean nagusitu zen Europa n.
Barrokaa mendearen bukaemtik bitanean nagusim =en Europan.
~ 48. eta 51. orrialdcetako arike tak erxcan egingo dituzue.
eta .. onialdeetaka ariketak: etseun egingo diucue.
5 Karlos l .a k Yusteko monas terioa n eman zituen bere azke n egunak.
Karlas ),lsleko monasterioan eman zituen here azken egunak.

n Zenbaki ordinalak (A-B)

Eman euskaraz ondorengo esaldiak parentesl artean eskaintzen dlren hitzak erabiliz.
~ En el siglo XX I iremos a la luna de vacaciones. titargi . jowl oporretam
r 'tie ,Jelll ilar./; ru ra 10

El ahimo que salga tiene quc apagar la luz. (irren azken ate . it.Ti)

.1 El primero de la clasificecion recibic 500 euros.. el segundo 200 y cl tercero 50. tsadkapen eskuTflru)

.~ La ultima lecci6n es mas dificil que la ante-ultima. tazken zoitogo , azkenaurreka ikasgai)

129
 42 Zenbaki erromatarrak eta datak
Zenbaki erromatarrak: I, Ill , v, IX...
Meodeak. errege-erreginak. aita santuak eta abar izendatzeko erabiltzen dira zenbak i erromatarrak.
Menderen bat eipatzeko. zenbaki erromatarraren ondoren puntu bat l-l idazten da. eta "g arren" irakurtzen
da. Batzuetan K.a. (Kr isto aurreko) eta K.o. (Kristo ondorengo) laburdurak erabillzen dira:
X v. mendea (=hamabosgarren mendea]
XXI. mendeko gi zarrea r-hogeita botgorre n mendeko...)
K.a. 11. mendetik tl ll,./"era (=Kristo aurre ko bigarren men detik ourrera)
Errege -erreginen. aita santuen eta gainerako pertsonaien izen ekin zenbak i erromatarra izenarcn
eskui nean idazten da. Adibidez :
t sabet La Ingalarerrokoo Enrike V/ J1.aren alabo zen. (=/sabellehena Enrike zonztgarrenaren.c)
Joan XX1/1.a ono SQIlfUQ 1963an hit zen. (>=Joa n hogeita hirugarrena oua samuo...)
Retegi ll. ak iraba zi suen I 986ko pikna txapelketa. (=Retegi bigarrenok...)
Aurre ko kasu guzrietan zenbaki erromararrak ordinalak dira. Zenbaki erromatarra ordinala ez bada. cz
du punturik eramango. Adibidez:
Matematika ff (=.\fotemariko bi)
Soiuz I V espazio ontzio r=Soiu=Iou}

Datak: 2002ko otsailaren 16a

Data adierazteko erarik arruntena hcnako hau de :
Gour 1005eko apirilo ren 120 do.
lOOlka urtarrilaren 14ko batzarraren okta do hall.
lkusren den moduan. uneari -,0...00 kasuaren ma rka eransren zaio. hilabeteari ,,"OR£>; kasuarena eta
egunari. berriz. ondoren datorrenarekin lotzeko bebar dena (20/5eka apirilaren 16ka bat=arra).
Hilabeteen izenak. bestalde. minuskulaz idazten dira (lOl5eka apirila. ET..... El ~ ) .

Zenbait dokumenrutan. gurunetan eta ebarretan leku a eta data jam ohi dira. Horrelakoetan. ohizkoena
data lekuaren ondoren adieraztea da. Adibidez:
Bilbo. lOOlko otsailaren loo eoo Bi/bon, lOOlko otsailaren loon
Besta lde. data zenbaki soile n bidez ere adie raz daiteke (1001/02/16: 2002 -0 4-16: 100l-1I-16j.
Adibideetan ikusten dene z. urteck ez dute punrurik milak oetan (20 15 ETA lE ~ ) eta. dcklinab ide
atzizkia daramatenean. zuzcn-zuzenean lotzen zaio zenbakiari marratxorik gabe eta tartcrik utzi gabe:
2001eon 20010n 2003ko £spoiniako It=1I1io 2004tik anrrera 1010era erre
Hilabetca eta eguna adierazteko erarik arru ntena hau da:
Bihar ekainaren 30a i=ongo do.
Datorren urtarrilaren bitik aurrera kanpoan i=ongonaiz.

Ekainak 30 eta uztailak 2 moduko esamoldeak

Ekoinok 30 eta uzraiiak 1 moduko esamoldeak "ekainak 30 egun ditu" eta "uztailak 2 egun ditu"
esapideen laburpena dira. Esamolde haue k ez dure inolak o dek linab ide markarik onartzen. eta beti
aposizioan erabiltzen dira . hau da. zerb aiten ondcren . zerbait horrek adie razten duen denbo ra
erreferentzia zehaztuz. Adibidez.
Bihar: ekainak; 10. gure ezkontzare n urteJ//·/l?na (/(1.

Ok errak d ira. beraz . ondoko hauek:

Gauc mvil1N 39<1 da. (0"'00: urriaren 300)
L'I'1iJo'9'i/uk il~ .rJ anrrero .... (0"00: unarrilaren bitik:.. )

130
 Ariketak
. . Zenbaki erromatarrak (A)
Berridatzi ondorengo adierazpenetako zenbakiak irakurriko zeniluzkeen bezala.
» XIX. mendea = ,t. _ ~ _ ~ .J{ r;.i ~ . t :r e. " . ~ ~ d t! _ t! a
Otaizcla ll.a ::::)
1 Joan Pacto La =>
.l Soiuz IV espaziontzia =>
.4 XXI. mendea =>
5 Joan XXIII.a aita santua =>
6 HIESAri buruz ko naz ioaneko VII. j ard unaldiak =>
; K. a. L mendea =>
8 Informatika- lIko imkas le ber ria. =>

D Datak (B)
Lot u gezlen bidez gertaerak eta datak .
Noiz cspatzen di ne gas teiztarrek San Prudentzio eguna?
)0- D Mertxoa ren 8a.
IZein da ema kumearen eguna? m1492ko urria ren 12an.
2 Noiz bonbardatu zuten naziek Gemika? 11 Ekainaren 23ko gauean.
.\Noiz heldu zen Kolen Ameriketara? " mApi rilaren 28an.
..Noiz egirendira San Juan suak? 11 200 leko irailaren Iln.
5 Zein da Agate deunaren eguna o Otsailaren 5a.
6 Zein da langileen eguna? El Uztailaren 7tik aurrera.
Noiz izan zen New Yorkeko dorre bikien aurkako erasoa? m 1937ko apiri laren 2OOn.
8 Zein egunetatik eurrera osparaen dira San Ferminak lruiiean? a Maiatzaren lehena.

D Data k (B)
Berr idatz i lekua eta data, dek linabide atzizki egokiak jarriz , ereduan erakusten den bezala.
~ Bilbo 2002-11 -5 =- !1}(IlJi , "r .Jtlia\ (.'l;/}J{ l_ a~ . ,_
I Agurain 1996·1II ·4 =-
2 Elizondo 1 1994· [X· 15 =-
] Mu nitibar 1995-[-22 =-
.i Berriz { 200 1-IV- IO ~
:;. Donostia 200 3-V-I [ ~

IIIDI Datak (B)

Zuzend u a ka tsak.
~ Hurre ngo barzarra abenduak 20un egingo dugu.
Hurrengo batzarra " ]l egingo dugu_
lstripua I998-ko irailan genaru zen.
Istripua gertatu ::en.
2 200l ti k 2003 era bitartean Australian ibili zen. hango fauna ikertzen.
bitartean Australian ibdi ::en. hango fauna ikenzen.
] 2002aren etsauattk aurrera samagotan ikusiko nauzue.
allrrera sarriagoton ikllsiko nauzue.
-I "A buztua re n 15eko baakalond oa" da Joxe Aus tin Arrietaren nobela ezaguneren titulu a.
bazkalondoa" da Joxe Austin Arrietaren nobela ezagnnaren titulua .

131
 430rdua
Ordua adierazteko sistema tradizionala
Siste ma tradizionalean ord uak batenk hamabira kontatzen dim eta. beharre zkoa dene an. goizeko.
eguerdika. arra tsafdeko. gaueka... adi erazpenak erabilrzen dim denbora errefere ntzia ze hazteko:
Ordu bieten bazkaldu dut. Goi:.eko :a:.piak dim. Gaueko hamar era erdietan amaitu do filma.
Ondore ngo taula n era kusren da Z er ordu dQ? galderari nola era ntzu n:

01 :00 o,du bats da 01:15 ordu bats eta laurden / o,du bat ela laurdenak djfs
02:00 ordu biak djfS 02:15 ordu biak eta laurden l o(du bi eta laurdenak djfS
03:00 hirurak dira 09:15 bederstziak eta laurden / bederslzi era laurdenak dira
04:00 laurak djfS
05:00 bostak dits
06:00 seiak are 02:10 oraubiak eta hamsrdits
11 :00 hamaikak difS 05:25 bostak eta hogeila bost ate

01:30 orelu bat eta erdiak dira 06:35 zazpisk hogeita bost gubti(sgo) dira
02:30 ordu bi eta erdiak dira 10:45 hsmsikak Isurden gubti{ago} di,s
06:30 se; eta e,diak dira 11:55 hamsbisk bost gubti(sgo) dira

Zer ordutan? Zer ordutatik? Zer ordutara? ..

Ga ldera heuei erantzuteko. orduari kasu marka singularrean. pluralean 000 mugagabean jartzea erabaki
beher de. ondo ren emaren diren arauen arabera.
(· E TAl\: -ETAT/K. -£ TA RA ...) ordu osoejdn (Onlll oota· rek in izan ezik). laurdenekin eta
erdiekin. Adibidez: Trma oran batean irtengo do {hiruretan, seietan. laurok eta laurdenetan. host eta
erdieian.. .). S eietati k nago hemen {ordu batenk. ordu bi eta erdietat ik. zazp iak era laurdeneta tik...).
liYliitril.(-eAN. -e T/K. · eRA...) minutu solteekin: Himruk eta bamarrean elkartuka gara {laurak:
era hogeiun, seiak era hamobian.. .], Z ort=iak eta hogeitik bederutziak eta ha mu rrera egoll "0;= han
(anllt baru era bostetik bostak eUJ bostera. seiak ela homohil'wik seiak era hogeita bote ra...).

Mu abe (-TAN. -TAT/K. -TARA...) "g urxitago)" esa mcldearekin: Z azp iak ha mar g l/lxi(uga)/u"
ge rtatu =ell tsei ak fall/dell gutxitatik: hamabiak bost gutxiago tara, seiak bost guoiagotaka autobusa...).

Sistema digitala: 05:10; 05:00etan; 05:10ean ; etab.

Erloju digualetan bi punturekin bereizten dira orduak eta minutuak. eta lau zifra erab iltzen dira guztira
(05:00, J 3:23. 14:05 ... ). Deklinabide markaren bat eran tsi behar bazaie. ordu osoei p luraleko marka
eransten zaie (05:(}(kran: fl :OOetan.. .j: min uruak badituzte. ordea . sin gul arreko marka eransten zaie
(/6:030n: J6:05ean : f6: J5ean: J6: 30ean ...). Honela adierazitako orduak bi mod urara iraku r daitezke:
stsrema t ra diziona la edo sisrema digitala erabiliz:

05;45 (gaizeko) seiak laurden gU!Xiaga bostak ere berrogeita bust

13;23 (arralsaldeko) ordu cere ere hamahiruak ere hogeila hiru
hogeifa hiru di,a
Hegazkina 16:40an irtengo da. (arratsaldeko) laurak hogei gutxiagofan hamaseiak eta berrageian
07:30eko trena hartu duo (goizeko) zazpl eta erdielako... zazpiak eta hoge/la hamarreko...

132
 Ariketak

n Zer ordu da? Zer ordutan? Zer ordutatik?... (A-B)

Osatu esaldiak ondor engo hitz hauek erabillz.
A hutsu nee ran: arratsaldeko. eguerdika, gaueko. gauerdiko. goi:.eko
B hutsuneeran: bostetan. hamarreran. zazpietan. bederatzietan. hamaikeran. hamabietan , hamabiok
.. (12:00) Donosriakc aurobusa CA)
(07:00) lrarzargailuak (A) _ (B )
2 (23:00) Ferminek CA) _ (B) _
(24:00 ) Elizako erlojua (A) __. __ (B)
"* (17:00) Umeak (A) (B) ••..•.•
!' (2 1:00) Guk etxean (A ) ..... (B) •.
(I ( 10:00) Bulegoko lankideok (A )
kafea kanzeko.

IfJI Zer ord u da? Zer ordutan? Zer ord utatik?... (A-B)
Erant zun galderel, erlojuetako ord uak esateko siste ma tradizional a erabil iz.

..
Zer ordu da? Zer ordutan deitukc didazu?

• a Zortzi Jh D /.1 t;.i ,to erdietan.

El III
El III
El III
• El III
, El III
•, El III
El III
8 El III
n Zer ordu da? Zer ordutan? Zer ordutatik?... (A-C)
Ad ierazl sistema Iradizionala eta digit ala erabil iz zitr et sn ema.ndako ordu ak.

•
,
- 08,15
09:30
14:13
El
El
Sistema digitala

III
III
Sistema tradizionala
m(Gtli:.elioJ Zort:/al. eta futm/tin.

13:05 El III
12:30ean El III
, OI:45ean El III
• 07:00etan El III
" 12:50ean El III
133
 44 Kilo bat azukre, kutxa bat esne, bi urte edo...
A Kilo bat azukre

..
OL. IO

!kilo but u: ukre l Ido:ello bat orralll: al ! 400 gl: ga: ta I I basobateslle I I lilrobur olio
Zenbat azukre? Zenlxu arraut:a? eta antzeko galderei erantzuteko, honako egitura hau erabiltzen da: [neu-
rria (kilo bat. baso bat...) + gaia tazukre. esnem)]. Adibide gehiago:
Kilo erdi intsuur erosi du. Kilo bat induba gorri ekarri dugu Gernikatik Baso bat // 1'. mesedez.
Ekarri superrnerkatutik: hi titro alia eta po lrsa bat patara. Jarri t ortzi xerm txerri solomo.

Esku bete txanpon eta pitxarkada bat ur hotz

B ete hitza zerbaiten kantitatearen berri emateko erabil daitekc. Horrcla koeran. bi izenen arteen jarrzen
da eta. orduan. lehena bigarrenean adierazten denaz beterik dagocla adierazten duo Adibidcz:
Hint kasilu here UI' edan ditut. Ol:ara bete gau=a daukat esateka.
Esku bete txanponek e: du zononik emarell. Gurdi bete oztopo aurkuu =lIen.
-kuda atzizkia neurgailutzat har tzen den zerbaiten edukiera adierazteko erabiltzen da. Adibidez:
Koi/arakada bat trin. 80s1 autabuskadu neska-ntutii. Him kamioikada lur bow disuzie.

Esne kutxa bat eta kutxa bat esne

esne kurxa bar > ontzia
Nolako kutxa? galderari eranrzuten die, ontzi
mota adieraziz. Adibide gehiago:
A rdo botila hutsak: edukiontzira bow.
Z urama poltsak erosi behar ditut.
kutxa bat esne > ed u kia
Zenbat eSlle? galderari erantzuten die, esne kan-
titatea edo ed ukia adieraziz. Adibide gehiago:
Hi botilu ardo edan dituzte bosten arteull.
Him poltsa zaranm daude botaueko.

Zenbaitetan. ordea . ez da erraza ontzia eta edukia bereiztea. Hor rela. jende askck ez lituzke bcreiziko:
Z enbat botilu tXUII!JUII edan dicue? Zenbat t \:U1IPllfJ botila edan duzue?
Hi p akere zigurro enecen ditu eglll/eoll. / Hi zigarro pakete erret=en ditu egul/eoll.

Kopuru zehaztug abea: bi urte gutxi gorabehera, bi urte edo...

Zerbaiten kopurua zehaztasunik gabe adierazteko, honako esapide hauek erabilrzen dira euske rez:
• Gut...i gorob ehem. 200.000 eura balio du gutxi gorabehera etxe honek;
• l nguru, M iltl tagun inguru bildu ziren manifestaldian. Orain dela hogei ur te iugurlI joan zen
Parisera. Zortziak inguruo n gerla/!l da. Hogei urte inguruko gaz/ea.
• Edo. I) Bi zenbakiren artean: Bost eao set aldi: ikusi dutfitm hori. Hi edo hirn m iJa enro beharko
nituzke. 2) Edo-v: lotzen dituen bi osagaierauk bigarrena ezabarurik: Him miia tagu n edo izango
zircn. 1.000 enro edo ordaindunuen, ,. 79C
• B izpahiru, turuzpatou. IU /I:.pubo st eta bospasei: Bi kopururen artean zalantza dugunean erabiltzen
dim esapi de hauek. Gutxi erretzen du: bizPaltiru zigorro egllneon .
• [Zenbakia + (-EN) bat]. Bostten] bu t kilo. £ 11I1II(e1l) bat tagun, Milakoekin eta miliciekin honela
joka tzen da: hi m bu t mila (ETA El hi". mOo 8ar), hamar but milioi (ETA El .4awCl i milia:" 8Cl:). etab.
• Baino gehiago/gsnxiago ela • Tl K gom / - TI K beltera. Milu ikasle baifw gehiugo mmriklllaru dim.
Milll ikusletik goru lIIatriku/ol/l dilt/. Ehun ordll baillo g /lt\'."iagoko ikastaroa.

134 .'
 Ariketak

n Kil o bat azukre (A)

...
Zer erasl behar du Antonek? Erabili " kilo bat azukre" moduko egitura.
azukrea (2 kilo)
esnea (8 kutxa)
=>
=> -
if Q: "'n. _--
l:i kUt:l:ll n .
nmn ____ n
~ ___

1 irina (I ·2 kilo) =>

2 birrindutako ogia (250 gramoko pake te bat) =>

,.' Salamankako txorizoa (200 gramo) =>

, minerala (4 botila)
UT
antxoak (Iibra eta erdi)
=>
=>
• okela xehetua (kilo bat)
7 patatak (2 kiloko 2 poltsa)
=>
=>

,• Ma ria galletak {kutxa bat)

txo kolate a (3 tablet a)
=>
=>

g Kopuruak eta kantitateak (A-C)

Bete esaldietako hutsuneak laukiko hitzak erabiliz.
hi orzarakada • botila bete • 10 gramo • elm " bat kamioikada • hamar po ltsa
_ __ _ h~i ~ru =-ckoilartxd • 100 gramo • katilu bete • lata ' lau metro

>- .a hondar beta dute hondartzara here onera ekartzeko.

Gure gelako besaulki zaharra tapizatzeko oihal behar omen dira.
2 arropa zikin daude hor garbitzeko.
:1 Gosahzeko esne hero hartzen dut, kakaoarekin eta gallerekin.
~ Kalk..u luak egireko. kontuan hartu lagun bakcitzeko espagen nabikca izaten dela .
~ Zertarako behar ditugu azeituna berde? Gehiegi ekani duzu.
6 Egarri bazara. sagardo fresko erraz edaten da.
7 Zenbat arun zabaldu behar dirut, bat ala bi?
8 Kafetegietako poltsatxoek azukrc edukitzen dure.
9 Jon baino jantxarrekoagorik ez dago. gaur. esate barera ko. pure besterik ez du jan.

D Kopuru zehaztu gabea (D)

Berrldatzl esaldiak parentesi arteko hitzak erabiliz.
.. Lehengo eguneko manifestaldian host mila pertsona egon ziren gurxi gorabehera.
(bat) . r:~!Ie."K( ~gl"eAo mo"ifl!\tad.j(~ _~tJ"l!a ",ifa pemOlUl , t' g ~ !'. :. l t:! n
AUIO honek erregai gutxi kcnrsumitzen du: lauzpabost litre 100 kilomerroko.
(edo)
2 Uste dut aunen 40 minututik gora beharko ditudala Bilboko heni kroseko 10 kilometroak egiteko.
(gehiago)
., Pinu barek 30 urte behar ditu gutxi gorabehera 20 rnetrokc altuera lortzeko.
(i ngu ru)
~ Hamar milioi euro inguru gastaru dure pelikula hori eglteko.
(bot)
5 Pirinioetan bada 3.000 metro bainc gehiagoko mendirik!
(go ra)
6 Nire institutuan 200 ikasle inguru gara Batx ilergoko 2. mailan gebiltzanak.
(gutxi gorabeher,, )

135
 45 Zenbatzaile zehaztugabeak (1): hainbat, asko...
A I/;t; umek
nahi dute
zaldiko- mal-
Puzzle honek pica dikoan ibili.
gutxi ditu: 15 ba ina c .

" Hainbeste modelaren anean

zaila do aukeracea.

lrudietakc esald ietan nabarmcndutako hitzak zen batzalle zehazrugabea k dim. Hitz horiek kopuru a
edc kantit atea adierazten dutc . Zenbatzaile horietako batz uk izenaren ezkerreanjanzcn dim (I/Qillbeste
modelov: beste batzuk. izenarcn eskuinean (pieza glltx;) eta beste batzuk izenaren ezkerrean nahiz
eskuinean (an ;l: akademiatan EDO akademia unit:etu II ). Hona hemen zenbatzailc zehaztugabe
garramz itsuenak. sintagman hanzen duten lekuaren arabera sailk atuta:

EZKERREAN E S IW~EAi' EzKERRE.A!' 'AWl ESKUL,<Efu'i

zenbat hainbeste batzuk asko gehiago p ilo bat zenbait anit:
hainbot makina bat ugari gulXi gurxiago piska bat nahikota} fmnko

Adibide gehiago:
Hainb at aidi: errepikatu diot gau::a bem. Gazte ask o dabilca lanpostujinkoa ezin aurkinaa.
A n it; akademiatan ikas daiteke ingelesa gure herrian. (= akademia anit:.nan)
Zenbatzaile zehaztugabeak izenik gabe ere erabil daitezke. Ad ibide z:
Askok gatdera honi ts arto em nt: /ln diose. Din/a behar du Anek:etxea erosieko: asko. gain era.
Glltxik ezogutzen dute paraje eder hall. Batzuei e: zaie gusuuu esan duzuna.

Zenbatzaile zehaztugabeak eta deklinabid ea

Hona hemen zenbatzaile zehazrugabe erabilienetako batzuen deklinabide taulak :

HAINBESTE ASKO GUTXI BATZUK ZENBAIT

hainbeslek askok gutxik batzuek zenbaltek
hainbesleri askcn gutxiri batzuel zenbaiti
hainbesteren askoren gutxiren batzuen zenbaiten
halnbesterekin askcrekin gutxirekin batzuekin zenbaitekin
heinbesterentzat asxorentzat gutxirentzat batzuentzat zenbaitenlzat
hainbestetan askotan gulxitan batzuetan zenbaitelan
halnbestetatik askotank gutxitatik batzuetatik zenbattetatik
nemcestetera askotara gUIXitara batzuetara zenbertetara
hainbestetako askotako gutxitako batzuelako zenbartetako

Zenbatzaile zehaztu gabeekin. om har. mugagabea erabili behar da. Batzuk. ordea, salb uespe na da.
mugatu plurala da eta .. 358 . Adibidez:
Z enbat hi:tegiTAV begiratu duzu? (ETA El zenbat hi::tegiETA.\l
l.agun bat:II EI e: diet ezer esan. (ETA El lagun bat::uRl)
Sire ikasle bat="eIJ gurasoak daude hor. Z tm batetan joaten :ara zinera. askatan ala g utxitan?
Dueta franko urte genatu zen. A llit: katetako espaloiak konponr:en an dira.
Hain dint gatxirekin ezin bidaia lu:erik egin! Zertarako nahi duzu hainbeste zapata?

.. 35·A artikulu zehaztua era BAT zenbarzailea .. 64 Mugagabea

136
 Ariketak

III Zenbatzaile zehaztugabeen lekua esaldian (A)

Idatzi parentesi arteko zenbatzailea esaldian dagoklon lekuan .
.. (;;enbat) Le t jende jean da partidua ikustera?
(asko) jende joan da partidua ikustera: estadioa leporaino beteta egon da.
2 (gutri) Aurten ikasle joango dim ikasketa bidaiara: 15 baino ez.
J (hainbal) Zeinek esango zidan niri etxetik kanpo aste eman behar nituela!
~ (makina hal) lrakasleak ariketa egiteko agindu digu.
~ (asko) hitz berri _ ha rtu ditu euskarak inguruko erdaretarik.
6 (bOl;;lIk) Horrek alderdi rxar ere baditu.
., tpila ba/) gezur esan dizu eta zuk dena sines tu d iozu.
8 (gehiago) Oraingo ebaluazioan aurrekoan bainc suspentso izango d itut.

g Zenbatzai le zehaztugabeak eta deklinab idea (8)

Osatu ondorengo zenbatzalleen dekllnabide taulak.

NOR BATZUK GEHIAGO GUTXI ASKO

NORK gehiagok askok
NORI barzuei gutxiri
NOREN gehiagoren askoren
NOREKIN baizuekin gutxirekin
NORENTZAT gehiagorentzat askorentzat
batzuetan gutxitan
gehiagotatik askotauk
batzuetara gutxitara
gehiagotakc askotekc

n Zenbatzaile zehaztugabeak eta deklinabidea (8)

Erantsi zenbatzaile zehaztugabea daraman sintagmari laukian dauden deklinablde atzizk iak.

-El • -EK • -EK IN • -ENTZAT • -ETA N • -K -0 ' -0 • -REK IN • -REI\'

_ _ _ _ _ _-R:.:E
=N
:.:.cTZAT • -RI ' -TA KO • -TAN ' -TARA INO • -Z

)0. Aditu asko -Rf;,.' ustez ardoa neurri z edetea guztiz osasungarria da.
Hainbat je nde uste du gobemua gaizki ari dela jckatzen .
.2 Euskal Herrian. erxe franko jartzen da Oabonetan Jesusen jaiorze.
J Batzarrean entzun d ituen zenbait gauza ez omen zaizkio gustaru.
~ NOTa zoaz hainbeste maleta ?
5 BalZU ez du te sekula ere esango zer semitzen duten.
6 tkasterxe asko zuzendariak etorri dira bilerara.
., Zure auzoko hainbat auzokide tckaru zitzaien loteria pasa den urtean. ezta?
Nire ikaskide batzu ez zaie ondo iruditu irakasleak propcsaru duena.
Herri txiki batzu eskolarik ere ez dago.
1 Hainbat aldi esan zion isiltzeko.
11 Pertsona batzu ezin da ezer egin.
12 Bidea ez da helrzen meridian gora daudcn zenbait borda
JJ Ez dira asko etorri direnak.
14 Pertsona batzu onuragarria dena beste askc kaltega rria izan daitek e.

137
 46 Zenbatzaile zehaztugabeak (2): hainbat, asko...
Zenbat, hainbat, hainbeste eta makina bat
Lau zenbatzaile hauck dagokien izenaren ezkerretara jartzen dim. Baina izenik gabe ere erabil dai rezke.
bnk"! !?i=tan(e ditu Donostiak?
Ze nhatek j oll nolli dme emsalada?
E: :11('11 IlSff huiob,<;cc dint zuenik.
Hain be.'i1f badatoz. e: dira areto hanetan kabituko.
Hainbat, twinbeste era mekine bat zenbatzaileek ugaritasuna edc kopuru handia adierazten dute.
Adibidez:
Hainbat galdera egin diikiote.
Hainbat lagunek deitu didate :orionak emateko
Neuri ere gustatuko litzaidake hainbeste etxerenjabe izatea'
Makinu bat jendek e: du ezer irakunzen.
Film hod ma kinn but akii: ikusi dill.
Zenbut gald etzaitea. aldiz, zerbuiten kopuruaz galdetzcko erubiltz en da:
Zen bar ptntxo jail dituzu? Ze nbut neska rekin dantzatu dICIt?

As ko , ugari, batzuk eta gutxi

Lau zenbarzaile hauek dagokien izenaren eskuinean jartzcn dim. Baina izenik gabe ere erabil daitezke.
Asko zenbatzaileak kopuru edo kantitate handia adierazten duo Adibidez:
Liburu hanek orriolde eska dim. Askaren iritziz, azterketa zailegia izan da.
Film han zine areto aSkOIQII ikus daiteke. Julenek: asko daki.
Zenbaitetan. lagunaneko elkarrizketan. maila adiuondc gisa erabiltzen da > 60C . bai izencndcekin
bai adirzondoekin. "0$0", "guznz" edo antzeko zerbait adieraziz. lzenondcen osrean doanean. geinera.
-A anikulua ezarri behar zaio oskori:

ADITZOXOOEKl' IZE." O'\ OOEKr\

Got: asko held" zen. Etxe eder ask oa do hori!
Ongi asko pasa get/lien. Allto merke eta hand; askoa eros i d,CU, gero!

Ug uri zenbatzaileak. askok bezala. kopu ru edo karuitate handia adie razte n duo Adibidcz:
Gazie IIguri joan :en kontzenuro. Liburuak irudi eder ugari ditu.
Udau inguruko herrieran antolarzen dtren jat ugurietura makina bUI konpotar elOl'I:en da.
Hitz hau izenondo gisa ere crabiltzen da eskotan. Adib idez:
Nobela 110,.,"(>11 egileo Made bikaina eta ugariu da.
But:llk zenbatzailea haten plurala da eta pluralez egiten du betl kcmunztadura adi tzarekin ... J5B .
trakurgaiko hir: but:;,u/.; ez diuu ulercen. Gero arte, ama. kalera lloa togun batzuekin,
Gmx; zenbarzaileak kopuru edo kantitate txiki zehaztugabea adierazten duo
Ume honek esne g utxi edaten du.
Gal/eta gutxi germzen dim.
Askok jokatzen dute loterian. baina gutxiri tokatzen zaia sanren bat.

Pilo bat , mordo bat, pixka bat eta apu r bat

Pi xka but eta epur bat dagokien izenaren eskuinean jartzen dira normalean eta urritasuna
adierazten dute.
Ardo pix ka but edatea nahikoa do kamrotean positibo emateko.
lrudimen apllr batekill ipuin edenuk usma dllile:ke.

138
 Ariketak '.

n Zenbatzaile zehaztugabeen kokagunea (A-B)

Osatu irudi bakoitzar i dagokion esaldia ondorengo izenak eta zenbatzaileak iz. eta zenb. zeinuen
eskuinetara jar riz.
Izenak (i=): jende,j anori, sogar. egun. urte
Zenbatzaileak f:enb): oor:uk, gUl"{i,mala"na bal. IrainbeSle, ~ask: O=:;-.~

... Non sarru behar dugu (:enb) (i=) .Jqlla.rl ?

I Oso U=) (:enb) falta dim oporrak hasteko, 12 beste rik ez.
2 Taberna honetan (:enb) U') dago; goazen beste batcra.
-' Gure aitonak (i:) (:enb) di tu: bihar 91 beteko diru .
4 Kutxa bonetako (i=) (:enbl ustelduta daude.

n Zenbatza ile zehazt ugabea k nahasian (A-B)

Ordenatu esaldl bako itzeko elementuak (era bat baino gehiago egon daitezke elementua k ordenatzeko).
» pixka 001 umore aitari zure faha zaio
more _p~ Il.J~/u - :Ul QJ

jende nondik irten da hainbeste

2 uste baino hobeto ezterketa ikaslek egin dute nahikoa

3 oporretarako zenbat falra drra egun udako

4 erre di ra I udan I asko aurtengo I zuhaitz I basoe tnko smeeran

5 rnakina bat atera tzekc ertzainek ' kamela eska tu dio te jenderi

6 pilo batek berri hori hartu du gazte ohitura

D Zenbatzaile zehaztugabeak nahasian (A-D)

Berr fdatzl esald iak parentes i artean eskaintzen den hitza erablliz .
~ Istripua izandako eurobuseko bidaiari batzuek zauri larriak izan dituzte.
(zenb ait) Istripua izandako autobuseko ZJ:.: R -U ri ta l nu) I· 11 ditu:1I!.

Gure festara ez zen jende asko etorri.

(g utxi) Gure festara
2 Ikasle ugarik oraindik ez dakite zer egu netan izangc den azterketa.
(p ilo bat) omindik e: dakite zer egunetan i=allgo (Jell aaerkesa.

1311
 Piia (edo pilo ) eta m ort/a izenak ze nbatzaile gisa ager dait ezk e. ugaritasuna adieraziz. Horrelakcetan
izenaren esku ineanjartzen dim. eta -A artikulua edo bar zenbatzailea bar dezakete.
Jende p ilo.bar bam zen aireportuon tatdeko jokakuiei harrera egiteko.
Aldizkari zahar mort/a bal bota dut gour zaramara.
Gure amok gat: pita botatzen dio prestatzen duen janariari,
Ara:o m ordoa izan dute kreditua tonzeko.

Zen bait, anitz eta franko

Hiru ze nha tzaile hauek izenaren ezke rrean nahiz eskuincan jarri rik erabil daitezke.
Z enboit zenbatza ileak kopuru tx ikia adie razten du. Ad ib:
Z en bait etxeUII1 omella parabolikoakjarri dincte.
Zenbuitek oraindik: ez: dakite zer genom den.
A n it: cla f rOllko esana hiaren aldetik asko zenbatzailearen anuekoak dira . eta simagmarcu ezkerrean
nahiz eskuinean j ar daite zke: UII ;t: maizagc ez kcrrea n eta f rank o, ostera, eskuinean:
Auirz danrzarik harm : IIICIl pane dantza erakustatdian.
Koba: ulo anitzetan kistoriaurreka gi zakien az tamak; aurkisu di m.
Eus kara k lannetik: hir: berri franko harm zi tuen.
Orain deta fronko lin e genom zen hari,

Nahiko(a)
Zen barzaile ze haztugabe gise hi eratara erabi l daiteke: artik ulurik gabe (nahika jende) edo
arti kuluarekin (nahikoa jena(') eta. normelean. dagokion izena ren ezkerrean. Adibidez:
N ah iko jende etorri do.
Nahikoa arrazoi badur egia deia esateko.
Zinem joateko nahiko dirurik ez : lIene=. etxean geratu zen.
Ad itz bad badagokie . rnugaturik era biltzen da (noh ikoo):
Gooz en hemendik. nahikoa ikusi dugu eta.
N ahikoa da. ez ekarri gehiago.
Hitz hau rnaila aditzondo gi sa ere erabiltzen da ... 60C . Hela koetan arti kulurik gabe erabiltzeko j oe ra
dago (rrahiko). Adib idez:
Betaunekoak nahiko garestiak dim.
Etxea nahiko zaharra da. bai l/a egoe ra Olle(1I/ dago.
Ander: gallr nahiko berandu heldn zam erxera; zergatik?

Zenbatzaile zehaztugabeak eta aditzarekiko komunztadura

Zenbarzaile ze hazrugabe berzuk izen ze nbaka rrieki n tboula. logun, tibum...) nahiz izen
ze nbakairzekin (1Ir; jende. petroiio...) erabil daite zke (1agulI asko UT o.sko) ; beste batzuk . berriz. izen
ze nbakarriekin bakarrik (:en bailiogun :mltll# IL\ ~. ... 29
Izen zenbakaitzekin badoaz. singularrean eghen da aditzarekikc komunztadura:
Hainbeste ur edan 01 du:u ?
Jenae asko eta"; da.
Petrolio ugari auriitu dute.
lzena zenbakarria denean . adi tzarekiko komunztadura sing ularrea n egin badaiteke ere. ohizkoe na
pluralean egit ea da :
Hainbat boti/a bow t/itllgll edukiontzira. Lagun usko bat u ziren hall.

140
 Ariketak
3 Anderri txik i gerannako arropa mordo bat daukat zuri emate ko.
(ugari) Ant/err; uiki geratutako
4 laz diru asko irabazi zuen burtsan.
(hainbestc) irabazi znen burtsan,
5 Nahikoa txokolate jan duzu. laztana. ez hartu gehiago.
(aski) jan du:u. Iaztana. ez: hartu gehiago.
6 Anitz futbolzalek ezin izan zuren sarrerarik lortu partidua ikusteko.
(f ra nko) ezin izan =uten sarrerarik lortu partidua ikusteko.
7 Aski urrun dago; hala ere . ikusi eta entzun ere egi n daiteke.
(asko) doga. hala ere. ikusi eta ent=un ere egin daiteke.
8 Oso pelikula petite da gaur gauean telebistan ematen dutena.
(asko) gOUT gallean telebistan emalen dutena.
9 lrakurgaiko hitz ugariren esanahia ez nekienez, hiztegian beg iratu behar izan ditut.
(ha jnba l) esanahia e: nekienez. biztegian begiratu behar ;=0" dina.
10 Miliai pile bat du horre k here kcntu korrontean gorde ra.
(maki na bat) du harrek here kontu karromean gordeto.

D Nahiko(a) (E)
Idatzi laukiko adierazpenak beheko esaldietan.
nahiko berandu • nahika gaiiki • nahiko garestiak • nahiko handle • nahiko ondo
nahikoa buruhauste • nahikoa da • nahikca dut • _nahik_oa) an

.. Normala da ezer ez ulertzea. _.__"-fJ!l}iP _gfJi.~ azald uta dago eta.

Gure etxea. zuena beste koa ez bada ere, da.
2 Esan didatenez, ordu bat eta erdi Baionako Euskal Museoa ikusteko.
]. zen heldu ginenean, gaueko 12:30ak edo.
4 izan ditugu b idaia antolatzekc, hotela k aurk itzeko orduan batik bat.
5 ldazlana ez da rxapcle kenrzeko moduk ca , baina _., cginda dago.
6 Hura bai pertsona dcsatsegina: behin egon nintzen berarekin eta ,!
7 izan arren. erosi egin d itut, ondocn ematen zidatcna k zircn eta.
11 duzu? Ez al duzu gehiago nahi?

D Zenbatzaile zehaztugabeak eta komunztadura (F)

Bete esaldletako hutsuneak lauklan eskaintzen dire" adizkiak erabillz.
daude • dio t • dago • ditul • dute • dizkiol • nuen • zen • C z~ ; re= n,- _ ]
.. Argi gutxi hemen.
Ama. zenbat sahxitxa ema n behar umeari?
2 Zure zenbait lagun he r; zu noiz atera kc zain.
3 Jende ugari bildu ja retan.
-4 Nik udalIiburutegian Iiburu askc hartzen maileguan. etxean irakurtzeko.
!i Realeko zale asko joan Madri lera bere taldea animatzera.
6 Atzo. lasterketa amaitu eta ur asko edan . litro eta erdi gutxienez.
Zenbat gatz beta behar erusaladari?
8 Gas asko kc ntsumitzen era honetakc zentral termikoek elektriziratea ekoizteko?

141
 47 Zenbatzaile orokorrak: denIal, guzti eta oro
Sarrera
Denak an"dim Marisare" lagunak:
lanean. bat i=an e=ik. om neskak dim.

lrudietakc esaldietan nabarmendutako hitzak zenbatza ile c rokcrra k dim . Hitz horiek zerbaiten
osotasu na adierazten dute. zati edo multzoko etememu bat hem ere kanpoan utzi gabe . Horrela. esa te
baterako. pizza K" ;lia esaten dugunean. "pizza osoa" esan nahi dugu. "zatirik utzi gabe" adierazten an
gara: eta Marisaren /agwwk oro esa ten dugunean. Mariseren lagunek csarzen duten multzo osoari
buruz an gara. ezein lagunen salbuespenik gabe.

Den(a) eta guzt i

DEN(A l ezin da izen bati lagunduz erabil i ( ~ denak art (lira tanean: O ~D Den ak... ). Ad ib.:
Lasai. denentz at dago era. L'meek t!rra=ikasten duie delta
Delta garbiru behar do. Denek dakite hari. Denen anean egin duce.
GUZTI zenbatzailea izenik gebe nahi z izen bati lagunduz erabil daitek e :
GIl:tia komam du. GII:tiok bainatu dira. Liburu gu:Jio irakurri du.
Gau:a gll:tiak ondo egi/ClI ditu. t.:r gll:tia edon du. ,"or do lime horien guuien ama?
DEN(A) eta GUZTI zenbatzaileak erakuste bati (ha ll, hauek; hori...) 000 pertsona izenordain plural
bati (gu edo ::uek) laguntzen badoaz. ordena honetan joango dira:
.\'01* esan di:u nori del/a? (ET" EZ d..m htm' )
Gu deno k txu gato: kontu horretan.
Hit: Iltmek gu:tiak bU/1/:: ikasi ditut. ( ETA El hil: £/,Z1i Nat,ek )
Zuek gu:riak berdinak zarete.
Zenbatzailcak. bestalde. dela ko erakuslea k edo izenordainak daraman deklinabide atzizki bera banzen du:
,Vo m ::00:: horrekin denarekin? (ETA EZ .\8, i d(',1tI! e /:il/ ) Nom zoazte :.uek denak ?
Ume horien gnaien allla lIell naiz. (ETA EZ ltiJ)\'e.J: gtt!t:ell ) Z uekin gll:Jiokin ezin do ezer egin.

Ora
O RO-k csorasuna adierazten duo eta izenik gabe nahiz izen bati lagunduz erabil daiteke. Ez du
mugatzailerik onartzen: mugagabean deklinalze n da. hcrtaz: OTO. orok. omren, ororekin. oronatz.
oronmr::ot, orotan. orolalU... Adibidez:
Pensona ora dim berdinak legeuren anrrean. (ETA EZ p eNsa/l il a " rJl t;~ )
Arga::ki aratan agertzen zara. (ETA EZ l l'~ ... =N 81l'J':t! <'i fll )
Gorka here gelako ikasle araren taguna (la: GO/* a ondo mo tdatzen da omrekin.
O RG-ren aurreko hitzak art ikulu pluralaz eta kasu marka batez horniturik ager daite ke. Horrcla koeran.
O RO-k ere bere aurreko hitza k daraman kasu bern hartzen duobaina artikulurik gabe:
Hanrruk ora (lira maitugarriak: Haurrek orok maitasuna benardme.
Azken t>gllll hauetan oroton igenlekura j oan naiz. Zer esan behar diet haiei orori?

142
 Ariketak

Dena eta guzti (A-B)

Erants l parentesi arteko hitzari esaldiaren basleran adlerazten den kasu marka.
)00- NORE."ZAT ::::) Lasai. (deIlQ) .tle" ell(:il( heltzen ez bada . gehiago ekarriko dugu
I NORK ::::) Honezkero. (del/a) jakingo dute zer gertaru den.
2 ZER ::::) Gauza (gu: rij ondo egiten ditu mutiko honek!
~ ZER ::::) (dena) garbi -garbi utzi behar dugu.
~ 'OIZ ::::) Atzc egun <gu: li) lanean ibili nintzen. bulegotik inen gabe .
5 ZER ::::) Etxe zahar horiek (gle,;) datorren urtean bore egingo dituzte.
6 NORE'\ ::::) (del/a ) artean egin dute.
7 '0'\ = Leku (glc/;) begiraru dut. baina ez dUI aurk iru.
8 ZERK ::::) Horrek Cgu=tj) ez du ezenarako balio .

n Dena eta guzti (A-B)

Zuzendu it zazu ond orengo esaldietan nabarmendutako zatietan dauden akatsak.
)00- Txokolatezkc pas ta denak Robertok jan ditu: ez du bat ere urzi guretzat! ::::) po. ra. gu:tid
Azterketa erraz a izan da: lkaste denek gainditu dute . =>
2 Ezin izango dituzu gauza guz ri h au ek hor sartu. =>
J Zenarako behar duzu guzti hori ? =>
4 Non daude ume guzrl horien gurasoak ? =>
5 Zu ek guztiekin ezin de ezer egin. =>
6 Zer egin behar duzu guzti hor rekin? =>
7 M arrazki d en hauek zeuk bakarrik egtn dituzu? =>
8 Orain ancko filo sofi ako azter keta deneta n -bikain' lortu dut. =>
9 G u guzuo t asko gustatu zitzaigun lehengo egunekc filma . =>

~ Dena, guzti eta ora (A-C)

Bete e s a ld le tak o hutsuneak la u kiko hitzak erabiliz.
denak • denek • denemzat • gunia • guztiak • guztick • ora • ora" • ororcntz at

>- Landarcek orok ura behar dute bizitzeko.

1 Materia atomoz eginda dago.
2 Zari txlk lagoak egin: besteln. ez da helduko.
3 Txnkur zaunka cgtten dure.
..Baztan aldeko herriak ezagutzen ditut eta den- eder-ederrak dim.
5 Bideo bilduma hau zinea gustatzen zaien pertsona da lnteresgarria.
6 entzun dute argi eta garbi zer esan duzun.
7 Hemen da uden mutil zure lagunak dim ?

H Ora (C)
Bete esa ldie tako hutsunea k deklinabide atzlzki egokiz jantzitako ORO zenbatzailea erabillz.
» i zure laguna izan naiz beti eta gauza ororen gainetik.
lure lagun Jcnekin bakarrik ez: klaseko gainerako ikaskide jolasru behar duzu.
2 Han zeudenek bazekiten gertarutakcaren berri .
J Bilbotarrei eta bizkaitar gustaruko litzaieke Athleticek aurten Kopa Txepelketa irabaztea.
4 Berri irxurako ez da ben berri.
S An e aretcan erakusren ziren koadro egilea ere hen zen.
..
la
•
..
III
GI

1 rik
•

Idatzi ordu bakoltza letraz, sistema trad izionalean (A) eta digitalean (B) esango genukeen bezala•
• Koldo ri ezin zaio 15:30etik 16:15era bitartean deiru. siesta egiten du eta .
D ( 'h) .Mr.u. ~ _ iJ'Qn,!~ /,mraA no teu ~1J ,ura bira.rJ..'C!J.! (h ,)
11(...) !,.un'"lt.i!:.lJ.efuhogeil humur:P.iA ha e, ~JU.'!I1 ': iter a (m)
Donostiarako aurob usek orduero dauzkazu 07:00etatik 23:00ak arte. Grai n 17:45ak dira: hurrcngoa.
beraz, 18:00etan irtengo da.
III
III
2 Ez naiz haserre egongo. ba! 17:15ean geratu gara eta 17:SOean agertu zara. mut il!
III
III
an e
Erabili ondorengo zenbak iak testuan parentesi artean letraz datozen kopuruak adi erazteko.
% 1.l5 ekoa • I. • fl.ak tll. · % l.t -tkoa 15 ' / 6 • '%25 • % 40 - ·-; 60O;-~
19391ik • 193380 • 92680 • 1806. • 1938ao
-' - ~

Alema nia
Poputaztoa
Europaren erdialdeko estatu hau ~ (lul1l1u.)eil estatu auronomotan dago banaruta. Populazio
dentsitate handiko lurraldea da. baina oso jaicrza tasa txikikoa: I tehuneka bat kama hamalau-
kOOI hain zuzen. Heriotza tasa ~ (ehlll/eka bat koma hamahOlrckoal dcnez.
populazioaren hazkundea negatiboa 00. Populazioa. beraz. zahanuz dca Alemanian:
\ (hirumgr!iJ urtetjk gorakoak biztanlc guzticn ve10 diren bnartean, ~ (hamu!Jf.'.)I)
urtetik beherakoak 0 16 baino ez dira. Renania da eskualde popularuena.
Ekencmla
Atemarna Europako lehen potenrzia ekonomikoa da eta munduko hirugarrena. Xckazantzak
populazio akriboareu ~ o 5 hartzen du. indusrriak ~ (ehuneka herrogeil eta zerbitzuen
sektoreak (\(\ 55. 'vekazal produkzioak ez dim populazioaren behar guztiak usetzen: kontsurunutako
nekazal produktuen 6 (elwneko hogeuo host) inportatu cgin behar diruzte.
Hist oria
Alernaniako lurrnldean kultura neolitiko eta paleoliukoen aztarna ugari dago. K.a. ' (/('ht!lI )
milunekoan germaniarrak Baltikoko kostaldcra iritsi zircn. haicn aurretik bertan zeuden
zehak Danubio aldera buhzaruz.
• (Bederuciehun eta hogelta ~t'jm) Oton La saxomarrak. Gennaniako eta ltaliako
errcsumak batuz Erromata r-G er maniar Inperio Sa ind ua semi zucn. germaniar in per ioa izen
laburragoaz ere izendatu ohi dena. tnperio hcnek gorabehera handiekin zcnbait mendetan zehar
iraun zuen . • (nula zonziehun eta ~eigaTt'n) unean desegm arte. Xapoleonen konkisten
cndnrioz Frantzisko lI ( b iKCl17"t'l lQk ) .-\lemaniako kOTO::l inperialari ukc egin zionean.
1 I (.\fila bcdemciehun eW hogeita hamahiruaur Hitler gobernura iritsi zen.
Hauteskundeetan gefuengc absolurua loruua. I: (hil1lgorrefl) Reich-ari hasicra eman
zion eta Bigarren Mundu Germ cragmgo zuen anexic polirikari ekin zion: Aus tria eta Sudeteak
1 \ (mila bederaciehun eta Iwgeila hemezortzianr eta Bohem ia eta Pclonia 1939an.
l ~ { . \ li a bederatziehun e/tl hogeita hemerecilikj 45era ar tckc Bigarren Mundu Gc rran
Alemaniak ia Europa osoa bere mcnpe izan ondoren. azkenean parrot eg tn eta kapirulatu egin
behar izan zuen.

144
 8. testa

Patxi Agirre enpresa 91zona da. Aztertu berari buruzko ondorengo datuak eta osatu beheragoko
esatdiak, parentesl arteko h itzak era egokian ordenatuz.

Zigar roa k: = 20 egunean l oa: = 5 ordu gurxt gorabehcra

A rikela fisikoa: = 8 kilometro korrika. ahal duenean Siesta: = 30 minutu
Alkohola: = zerbeza. ardoa eta konaka Soldata: = 4.200 euro hilean
Ure: ~ =:. 2 :. 1 ; ~ l ro:._~ ~ _ _ Gesruak: = bi bat mils curo
~ Parxik (:igarro hat pakete) p . ,~ ~r;i rrc errerzendu egunean.
tkorrikaldia kifometroko :on=i) egiten duo ahal duenean.
2 Bazkaritan (zerbeza bi katia) edaten ditu: ilunrzean. lagunekin.
(ardo bizpahiru baso ) era. afatosrean. (hat kapa konak )

.3 Osasunerako one denez. egunean zehar (ur hi lirro) ere hartzen ditu .
.. Oso 10 gutxi eghen du : (ordu host bat) • besterik ez: baina. bazkaldu
ondoren . tingur uka minutu 30 ) siesta eguen duo
5 Lan asko egtten duo baina irabazieredexente egiren duo (4.000 goroko ellrotik )
scldata duo Bestalde. (milo bi' euro bat) gasta tzen diru: beraz.
(gULY; gorabe"era euro 1.000 ) aurreztu dezake hilean.

Osatu esaldla parentesi arteko hitzari deklinabide atzizki egok ia erantsiz.

> Hainbat (taberna ) labernlluiJ, tL kafea ez da batere g020a.
1 Datorren asteko zen bait (£'gEm) elu rra egingo duela esan dure.
2 Ikasle ( ~ ' ~har:lk) gu rasoak joan ziren zuzcndariarcki n hitz egitera.
3 600 (orriolde) nobela nasi naiz irnkurtzen.
4 Hninbar ("''''dendo) ikusi dirut halako karteluk.
!i' Zenbat tmusi ka rolt/e) jo ke dute biharko kontzertunn?
6 Bi metro eta 40 t zentime tra j lod iera du gaz teluko kanpo aldcko hormak.
7 Leizc honck 50 (metro) sa koncra duo
11 Jen de ('>Ollu " lIsko) egon naiz gaur cgucrdiau.
9 lnguru hooetako kobazulorik handienak hiru (kilometro) luze ra duo
10 Zen bat (kro kela) jan di tzake bakoitzak?
11 Euskal Herriko ibai (o$ko ) ia arrainik ez dago. kutsaduragatik.
12 Kale ('C'>bOf:uk) ez dago za karron tzirik.
D Era (osko) esan daiteke hori .
14 Pert sona (baf:llk) cz zaie gus tatzen musika kla sikoa .

Aukeratu egokiena.
> Ken itzazu traste !l tlH."Jur gu:ti hauek nire begien bistatik !
Euskahegiko ikasleak aro/orok j oan dim sagardotegira.
2 Mikelek zuontzar denonc ar danok bidal i ditu goraintziak.
3 Gaur egun ia etxe denetan guztietan telebista bat ezezik. bi ere egot en dim.
4 Jon de neki n hase rre tu da. koadrilako lagun gll:tiokldanokj asan behar izan dugu here lerxe rxarra.
s Gizaki ororen/denen helburua bizitzan zoriontsu izatea da.
6 Hall guztia Gu:ri hall aldez aurretik esan behar zenidan. maitea. Drain herandu da.

145
 48 Pertsona izenordainak: ni, hi, zu, gu eta zuek
Sarrera
Pensona izenordainak hi sailetan banatzen dim :
PERTSONA lZENOROAIN ARRUNTAK
arruntak (ni. =u...) eta Inda rt uak (neu, zeu...).
Euskaraz. era kusleak erabiltzen dim hirugarren _ Lehen pertsona Biganen perlsana
pertsonarako: hall, hori eta huro slngularre rakc ,
ni ZU, (hi). (berorl)
eta hauen plural eko formak -s-hauek: horiek eta gu zuek, (beroriek)
Iwiek- pluralerako.
Bigarren pensonako izenordainen artean zein aukeratu (=11, hi edo berori) . so laskidearekin ezarri nahi
den errcspetu mailaren arabera erabakitzen da. Sclaskidea era neurroan tratatzeko. :'11 erablftzen da:
IJi lagunarteko giroan cmbiltzen da: beror;· k. berriz, entzulcarekiko begirune handia adicrezten duo
Forma horren erabile ra gaur egun gatduta dagoeta esan daiteke. Adibidez:
Era neutron Zl/k esongo dU:1I not: I/(Is": :" k eSGn one, ezgum hasiko.
Lagunartean Hik eSGngo duk/dun not: nasi: hik esulI ane, e: gairuk/gailll/1 hasiko.
Begirunc hendia Berorrek esango dunoi: hasi: berrorek esan orte. ez gm-a hasika.

Pertsona izenordainen esanah ia

Pensona izenordainak komunikazio ekintzan pane hartzen duten pertscn en erreferentziak dira:

NI: hizketan an den pertsona. l\'i banoa: gero arte.

ZU: hizketan ari denaren solaskidea. Zu Diego zoro . J onen allaia, ezta?
GU: hizketan an dena bamean duen pertsona muhzoa. GII hemen bizi soro.
ZUEK: hizkeran ari denaren sotaskide muhzoa. b lt'k her; elkarrekin ibiitzen i orete.

Zenbaitetan. gll izenordainaren ordez t-X" eta bio k/ hinlrokJ7allrok... ) esapidea erabiltzen da. Esap ide
horretako zenbaki ak fbi. hint. lalL.) ni pertso na ordezkatzen du oAdibidez:
Zu eta biok ez gam joongo. (= : 11 eta ni... )
.lIarlak eta biok ikusita daukagufilmkor t.
limea, an drea eta hiruro k kanping batera goo: astebeterako, (= umea. andrea eta ni...)

Pertsona izenordain arrunten deklinabidea

PERTSONA IZENOROAIN ARRUNTEN DEKLlNABIDEA
NI ZU GU ZUEK
nik zuk gok zuek
nlrt zurt go, zuei
nire zure gure zuen
nirekin zurekin gurekin zuekin
niretzal zuretzat guretzal zuentzal
nuaz zutaz gutaz zuetaz

.. - ni(re)gan
ni(re)gana
ni(re)gandik
zu(re)gan
zu(re)gana
zu(re)gandik
gu(re)gan
gu(re)gana
gu(re)gandik
zuengan
zuengana
zuengandik
nl(re)galik zu(re)gatik gu(re)galik zuengabk

Ad ibideak:
Zer ekarri duzue n irel:ol ? Nik halaka bat nahi fluke.
Zuk ni OIuJO¥gi ezoguc en nau:u. Z llga tik edozer gall:o egi"go luke.
Zer espera lireke :lIgundik era :11 bezolako pertsonengandik? Guri ez digute ezer eson.
Zer esan dute glltu: ? lrene zuen bila dabil.

146
 A r iketak

n zu, hi eta berori: tratamenduak (A)

Berrldatz itzazu ondorengo esald iak era neutroan, behar denean ZU izenordaina erabil lz.
» Berorre k esate n badu. hala izango da.
L ,.,__~ Qb~! '-j " 'X
» Gaur berandu heldu nauk klasera eta irakasleak ez zidak sertzen UIZi.
GIl c.~nd f!ldu n£": / e.t,,__ ~,;fr _ ! I?U In': ut: i
Dugun guztia berorri ZOT diogu.

2 Desastre bursa haiz. Mike l: hire karpera tabemako mahai gainean aurkitu diat. to!

.l Arantza. hik zer egin nahi dun. ha?

.& Beror i hort xe jarriko de. rnahai buruan. ondo irizten badio . behintzar.

5 lrakasleak hire idazlana irakurri dik eta asko gusta tu zaiok.

6 Aitor eta June ikasle azkarrak dituk eta nota onak lortzen ditiztek beti.

n Pertsona izenordainen esanahia (A-B)

Bete esaldietako hutsuneak Jaukian eskaintzen diren pertsona izenordainak erabiliz.
haiek • ni • nik • mre • niretzat • "in • guk • gu • guregana • roek • zuekin • roTe
-==-
~ Egon pixka barean. ,",I noa eta!
ez dugu czer egin: izan dim.
2 harrikoa egitcn dudan bitartean. mahaia jasoko duzue. bai?
3 Gustatzen zai t. ba. I" '1 jaka berria. ondo ernaten dizu. benetan.
.. Ene. hau sorpresa! Ez nuen espero zuek gogorarzerik gaur eguna zein: ez da egia
izango opari cder hau i"''' ,,,or. erosi duzuela!
5 Ederra egin zenigun eta nire lagunari ez etortzean: baina. tira, barkatuta zaude.
6 ez gara ezertaz jabetu: norbait ('OIl. ,,;A'''l badator infcrrnazio cske. ezin
izango diogu inolako zehaztasuni k eman.
.. Bcsteak ez dakit. baina behi nrzat ez nauzu konbentzituko hatako argurncntuekin.

n Pertsona izenordain arrunten deklinabidea (Cl

Osatu pertsona izenordain arrunten deklinabide taula.

"; zu gu zuek
nik guk
ZUCI

NOREM mre
'"" gore
NOflENTZAT zuretzat zuenrzat
ZERTAZ nnaz gutaz
zu( re)gana zuengan..
nitrejgaodik gu( re)gandik
zutrejgatlk zuengatik

147
 Ni lI ell ezkerreko
Pertsona izenordain indartuak bidetik joango nmtzateke.
lrudi kc elkarrizketan nabannendutako Esku inekmikjootea
hitza izenordain indartua da. Era
~ _ s-"~_ .a ./
honetako izenordainen fcrrnarik
ezagunenak hauek dim: 111.'11. zeu.
~
Kt'1l eta :euek . Hona hemen beren
deklinabidea:

PERTSONA IZENORDAIN INDARTUEN DEKlINABIDEA

NOR NEU ZEU GEU ZEUEK
NORK nauk zeuk geuk zeuek
NORI neuri zeurt geud zeuei
HQREN neure zeure geure zeuen
NOREKIN neurekin zeurekin geurekin zeuekin
NORENTZAT nauretzat zeuretzat geuretzat zeuentzat
NOREHGAN neu(re)gan zeu(re)gan geu(re)gan zeuengan
NORENGANA neu(fe)gana zeu(re)gana geu(re)gana zeuengana
NOREHGAnK neu(re)gatik zeu(re)galik geu(re)gatik zeuengatik

Izenorda in indartuen erabilera

Izenordain indanuak forma markaruak dim era. beraz, zenbait egoera berezitan bakarrik erabil daitezke.
Bestalde. euskaldun guztiek ez dute berdin jokarzen honek erabihzekc orduan: izan ere . Bizkaialdeko
euskaldunek gainerakoek baino joera handiagoa dute forma indartuez baliatzeko. Oodoren zehazten diren
egoeretan agenzen dim maiz izen orda in inda r tuak. baina horien ordez arruntak ere erabil daitezke:
• lzenordai na galdegai dencan:
:Yell not: ern/dill, bakarra eta e: beste inor: ldoia. lieu joongo 110;= tkerren hila.
Z eu k ateraduzunez. :,ellk gorde. Ze uri dagokizu hori egitea. ez niri.
• Izenordaina ere eta hehint:,at hitze kin batera eta "X v-en bur uu egit uran doanean: .. 53
Zeu ere hantxe zeunden.
Ne uri ere asko g llSla l1l zait.
Ne u behint: at prest nago hod egiteko.
Nellk ere hanxe hem galdetzen diot neure buruari,
Zeure burua zoimzen ikasi behar duzu.
• IVi 1Il!JJ modukoesapideeren, Horien ordez zenbaitetan entzuten diren "ni pertso nalki" eta antzekoak
erdarakadak dim;
Sik ne uk: baiet: uste dut.
Ondo baina hobeto dakit, m ri ne uri genatu zitzaidan eta.
Horretan ezin disu ino,*- lagundu. :,u k Z,e"k egin behar du:u.
Batzuetan. ordea. derrigorrezkoa da izcnordainen forma a r r u nta erabiltzea: esate baterako:
• Izenordaina bokatiboa denean:
Z" . ldoio. etorri hona (EH EZ :t'*) Zuek, atzeka honek. isildu. mesedez. (ETA EZ ~)

• Izenordaina ezezkc perpaus batean doanean (e re era behin t:,at hitzen aurrean agertu ezik]:
Xi ri e: gaidetu. e: dokit era. (ETA El ~) Guk e: dugu ezer egin, (ETA EZ ~)

• Zati gald eretan:

Nor gom g ll ') (ETA EZ ~) Eta : /Ik zerg xuik: eralll=1I11 dio:u horrela? (ETA El ~)

148
 Ariketak

H Pertsona izenordain arrunten deklinabidea (C)

Bete hutsuneak parentesl artean dagoen izenordainar i kasu marka egokla erantsiz.
~ -"':ORE'"TZAT ~ Zer ekarri duzue (ml nirccl;tlt ?
' ORE.'GATIK ~ Guk (:lIek) edczer gauza egingo genuke.
2 ' ORE"GA'\OI" ~ Zer espero liteke (:11) eta zu bezalako pert scnengandik"
J 'OR ~ (:11) Diego zara. Jonen anaia. ena?
-I ' ORK ~ Naja gustatzen zaizula diozu... Ba. (g ll ) han txalet txiki bat dugu.
5 ' ORK = Bueno. (gIl) aIde egin behar dugu. gero arre.
6 ' OREKJ' = Arantza (:uek) ibili zen larunbat gauean. ezta?
., ' ORES = lrene C:uek) hila dabi\.
8 ' ORI = Bada. (gill ez digute czef esan .
9 lERTAl ~ Kcnrararuko al diguzu behingoz zer esan duten (gll ) ?
10 ' ORE' = Ane eta 10n (gIl) atzetik datoz: lasrer hetduko dira.
11 ' ORI = (haiek) ez galdetu. C2dakite eta czer horretaz.
12 ' ORf-.'\GA' = Antza denez. enrrenatzaileak kcnfiantza handia du (:1/)
n Pertsona izenordain indartuen deklinabidea: neu, neuk... (D)
Osatu pertsona izenordain indartuen deklinabide taula.

..
~

Im
ne-uk

geuk
ncure

geure
zeurekin

zeuekin
neurctzat

geuretzar
zeutrejgen

zeucngan
neutrejgank

geutrejgank

n Pertsona izenordain indartuen erabilera (E)

Hautatu izenordain mota. Idatzi forma indart ua, horretarako aukera dagoen guztletan .
)0- Hori ez da (geurc lgure) 8"" autobusa: (=euellul:lIel1a) :elu'"o da.
(NcuklNik) gonbldatu zaitut afarira. eta (neukJnik) ordainduko dUI!
2 <:ellkl:lIk) zenan egiten duzu lan?
3 Bcsteei cz dakir. baina (geurI>guri) ez digu ezcr es an
..j (Niri lII!11ri Nin pensonatkiv ondo iruditzen zait leku publikcctan zigarroak erretzea
debckatzea .
5 Nork nahi du piz za gehiago? - (NeuklNik)
6 Nor zen lehengo egunean (=ellreki,,/:ureki,,) hizketan ari zen neska panpox hura ?
, Zergatik eraman behar dut bed (nell kJl1ik) zarama poltsa edukiontzira?
8 (,\'eurilNir i) ere gustatzen zait eskiatzera jcatea.
9 ( Gell GII) behintzat prest gaude joateko. eta (nik neuk nik pernonatkiv
moke eze r esa ngo. berak galdetu ezean.
10 (Zeuk.Zll k) zer egin nahi duzu. j oan ala ge ratu?
11 (Sellri Viri) ez galdetu zer egin beharduzun : (=eukt: uk ) jakin behar duzu
nola jokaru honetakoetan!
12 Ez dakit f=euki=lIk) zer pentsatuko duzun. baina tmri neuri ni n') guztiz
desegokia iruditu zait Miketek egin duena.
I.' (ZeuektZuek) • nire ezkerrean zaudetenak. joan haranrzago !
1..1 El. ez dabil (:eure : ure ) kontra. (neukl1lik) behintzat ez dUI hala ikusten.
 49 Galdetzaileak: nor, zer, zein, zenbat...
A Sarrera
Galdetzaileak gald eretan infcrmaz ic jakin bat lortzekc erabiltzen diren galde hitzak d ira. Adib.:
Bai. nor da? (tele fonoa nj Zer dakar:u po/ISU hand; harretan? Zein nahiago duzu?
Zenbat line dim? S OIl bid zura? S o;; helduko dim? .YofalZelan egiten da hall?

N or: pertsonez galdetzeko
erabiltzen da.
N or da ltaliaka presidentea?
Norekin joango do zinemara?
Zer: pertsona ez direnez
galdetzeko erabiltzen da.
Z er egin nahi duzu ?
Zeri begira zaude?
Zein : mora berekc gauzen nahiz
pertscnen artean hautatzeko
aukera emat en duen galdetzailea.
Z ein do arazou?
Zein irakaslerekin tokat« saizu ?

(ll Zcnhall cuskaldunck zein izencrdaina /lor -CIl crdez erabiltzcn dote: 7.ci",,,,u do hUll? 1- norena)

Zentuu kopu ruari buruz galdetzcko erabiltzen da {Z enbut ge/a ditu zuen etxeakZ], NOli. 1I0i; eta
1I01a/:.eJUfl hurrenez hurren. tokian. denborari eta rnoduari buruz galdetzeko erabiltzen dim:
van erosi duzu hori? ,vo i: ge rtat/l : ell? No la jakin duzu?
Nor. zer. zein. zenbu t eta no n galdet zaileek dcklinabideko kasu marka gebiena k har ditzakete (nor.
110'*. 1I0ri. nore" .. : zerk. zeri, :eren. zeret...in. : errulI. zertam ...; nondik. nora. noraino. 11011&'0.;.): 1I0i:.
galdetzai leak bi kasuren ma rkak (no b il.: eta l/oi:l.:o) eta nota galdetzaileak bat baino ez (IIolal.:o).

Nor eta nortzuk; zein eta zeintzuk; zer eta zertzuk

Xar; zein eta zer smgularrerakc nahiz plu rale rako erabilrzen dim:
vor do Janen ama? vor dim Janen anai-arrebak? Zer do unibertsoa? Zer dim zulo belt:uk?
Z ein da zure jaka? Zeill dim zure betaurrekook? Zein hit; apuntasu dine,,?
Hala ere. izen crda in hauen erreferenrea argi eta garb i plura la denean. nortzuk eta zeintzuk forma mar-
katuak ere erab il daitezke. Zertzuk aurreko biak bai nc gutxiego erabiltzen de:
.\'ort;uk dim Jonen anai-arreoak? (= 1I0rdim) Ze intzuk dim zure betaurrekaak? (=-:ein dirut

C Zei n (egunkari), zer (ordu) eta zenbat (ume)

Ze i n, zer eta zen oor gnldctzaile ak bi eratara erabil daitezke: izenik gabe. tze nc rde tn gtsa, eta izen bati
lagunduz. de rermi na rzuilc gtsa.

IZENOROAIN GISA: Zein do gure helburua? Zcr uahi duru ? Z e"b ut uahi dU:II?
D ETER\11l\ATZAILE GISA: Zein egu nka ri erosi fill? Zer odutatik dogo hor? Zenb at ume datoz?

lzenen determinatzaile gisa. galdetzaile hauek sinragma mugagabeak osaru ohi d ituzte: ,. 64C
Zein irakaslek esan (!i:II? (ETA El zein if\;l.t'bkAk) Zer ordu do? (ETA El e: r ~ )
Oraingo zein gU:lek e: doH ordenogaitua erabdtzen? Zein motxila tan daude ogitartekook?
Ze r modu; zaude? Zer arraio gertatu du hemen? Zer emtako betaurrekaak nahi dincu?

Nol a eta nolako(a)

Nola: moduaz galdctzcko erabiltzen da I\'olako(a): ezaugarriez galdetzeko erabiltzen da eta

eta aditzondoen bidez erantzuten zaio. izenondoen bidez erantzulen zaio .
1\'010 :ullde? - Ondo. .\'olakoa do : uen matel1lOrik(lko iralw;;/eo? - Onu.
N olo egiten do hall? Nolako bizikleto "ahi duo melldikoa ala /asrerketakoa '

150
 Ariketak .'

. . Galdetzaileak: no r, nork, nori, zer, zeri , zein , zen bat.. . (A-B)

Idatz! galdera bakoil zean ezabatu den galdetzail ea.
nola • nondik • nongoa • nora • norenrzat • norantz • noten • norenak • nori • nortzuek • zein • zerezkoa

It : dira loreak? - Amarenrzat.

, etxea da hau? - Aikatearena.

, datoz ikasle hcriek? - Informatika gelatik.

, galderu behar dizkiozu zalantzak? ' lrakasleari.

da pieza hau? - Plastikozkoa.
• doaz horiek guzt iak? - Lanera.
• zaude? - Aspertuta.
joan dira? - Plazaranrz.
•• da gazta gozc hau? ' Idiazabalgoa.
dim eguzkitako betaurreko hauek? - Nireak.
10 erosten dnuzte gominolak eta krispetak? - Umeek.
11 dira zure praka berriak? - Hot eskegna dauden gorri horiek.

n Zein, zer eta zenbat galdetzaileak (C)

Aukeratu hitz zuzenak eta hutsuneelan idatzi.
)0 Zein iA ta xruu egin zenuen Lehen Hezkuntza?
ikastetxean ikastetxetan ikastetxeetan
Zer zaude hernen?
orduetatik ordunk ordutatik
Z Zein joatekc asmoa dute?
handartzatara hondanzetaru / hondartzara
3 Zenbat erak uts i d ie arb itroak txartel horia?
joka/ariari I joka!aril'i jokaloriri
4 Zure talde ko zein jo zaitu?
umeek / lI/lIek IIlIIe
:; Zen bat idatzi behar ditu gu?
terra lerroak lenok

D Nol a eta no lako(a) (D)

Iraku rrl etkamzketak eta jarrl NOLA edo NOLAKO(A) hasierako galdera bakollz ean.
)0 Aster: \" 01 eguraldia izan duzue as teburuan?
Arantza : Ezin gara kexaru cso eguraldi ederra izan dugu era.
Irak aslea-I : Betaurrekodun hori azkarra da. eta here ondoan dagoena da?
lrakaslea- 2: Hori ere oso azkarra da.
2 Im an ol: Eta bigarren gola sarru dute?
Iker: Lehena bezala. buruz.
J Ama : Leu jertse ekarri dituzte eta bat ere ez zaizu gustaru: jensea nahi duzu. bada?
A mala: Bada. lehen ere esan dizut. kolore ilunegokoa eta gem aldean motzagoa!
., Ju anj o: lonu di ruzte kontzenurako sarrerak?
J osu : Ba. kanel batean agenzen zen telefonc batera deiru ta.

161
 50 Zehaztugabeak (1): norbait, edonor, nornahi...
Zehaztugabeak: motak Pasaponea
hemennonbait utz!
nuen. baina e:
dakit 11011. , ,'-"::::

lrudietako esaldietan nabarmendutako hitza k zehazt ugabea k dim. Zerhait izenordain zehaz tugabea da
eta erreferentzia zchatza ez duen izen bat ordezkatz cn ari da tkatilua. botita, edalonrzia ... ). Nonbait
aditzondo zehazrugabeak. berriz, lekuren bati erreferentzia cgue n die. baina ben ere zein leku den
tkarpetan. k Ill XOII..• ) zehaz ki adierazi gabe . Ondo rengo taulan ikus ten den bczala. ze haz tuga beak
sortzeko. 1I0r, ;:er, eta antzeko ga lde tza ileei -BAIT (norbair. zerbait...) EDO - (edonoc edoze r:..) eta
beste zenbait partikula eranstcn zai zkie.

[Gald. + -BAIT] =[Gald. + EDO + Gald.j [EOO- + Gald.] = [Gald + -NAH~

nortalt '" nor edo nor (pertsonaren bat) eocncr = nornahi (eaozein pertsona)
zerbatt " zer edo zer (gauzaren bat) edozer = zernahi (egozeingauza)
edozein '" zeinahl (edozein gauza 000 pertsona)
nolzbalt = nota edo nota (uneren batean) eoonota '" noiznahi (edozein unetan)
nonbail = non edo non (Iekuren batean) edonon '" nonahi (edozein lekutan)
norabeft '" nora edo nora (Iekuren batera) edonora = noranahi (edozein lekutara)

Galdetzailee i aurrerik /.1£- eram siz . inor; ezer, ei ein, ;110;:, ;11011... moduko zehaz tugabeak so rtze n
dim. Hauek baie zko esanahia (pensonaren bat. ga nzaren bat... ) edo ezezko esanahta (pe rtsona bat ere
ez. gau::a bat ere ez... ) izan dezakete. testuinguruarcn arabera:

BAJ EZKO ESANAHIA: Ba al daki inork zer genatu den? (= Ba al daki pertsonaren batek ..?)
EZEZKO ESAl'lAHIA: Inork e:: daki zer gerlatu dell. (= Pensona batek ere ez dakim)

[zenordain zehaztugabeen deklinabidea

Izenordain zehazrugabeek. deklinarzean. mugagabearen kasu markak hartzcn dituzte:

NOR NORBAIT EDONOR NORNAHl ZERBAIT EDOZEIN'

NORK norbaitek edonork nornahik zerbailek edozeinek
NORI norbaiti edonori nornahiri zerbaiti edozeini
norbatten eooncren ncmahrren zerbailen soczernen
norbailenlzal eoonorentzat ncmahrrentzat zerbanentzat eoczernenuat
norbaitekin eooncrenn nornahirekin zerbaltekln edczeinekin
norbaile(n)galik edonorengatik nomahi(ren)gatik zerbaile(n)gatik edozeinengalik
ncrbauez edonortaz nornahiz zerbaltez edozeine(la)z

NON norbail engan edonorengan nomahirengan zerbattatan eoozemetan

NONOIK norbailengandik edonorengandik nomahirengandik zerbaitetatik edozetnetatik
NORA norbaitengana edonorengana nornahirengana zerbaitetara eoozemetara
(I) Edo zetn hitzak bizidunen kasu markak ere onartzen dim: edozetnengan. edozeinengandtk: edozeinengana..

A dibidez:
Pap er haneton zerbe it dago idatzita . Norbaitek euritakoa 1I1::i du hemen ahaztuta.
Hori baino besse edorer notiiago fluke. Edonork daki hori rxano esanda dagoela.
Hori edo zeini ge rta dakioke. {= zeinahiri] Edoie inek erra: idertzeka moduka azalpena emGII du.

152
 Ariketak
. . Norbait, edonor, nornahi, inor, zerbait, nonbait, etab (A)
Osatu irudi bakoitzari dagok lon esaldia .
Erabili ondorengo zehatu =g ~a"be:-;k ~, ~ed -'o ~n C:on . zerbait. edazein. inoi: eta narbait.

,.. h. r~(! . !i a
esatera nindoan, baina ahazru egin zai t.
Ander. zapatak uzten diruzu beti: se kuln ere ez dituzu beren lekura eramaten!
1 Basamortuan ez du ia euririk egiten.
J Hartu . denek dute itxura ederra.
.. itxita geratu da igogai luaren barruan.

n Izenordain zehaztugabeen deklinabidea (8)

Osatu ondorengo deklinab ide taula k.

NOR zerbait edonor norbail edozein

NORK zerbaitek ncrbaitek
, NORI edonori edozeini
NOREN zerbaiten norbaiten
edonorekin edozeinekin
, NOREKIH
NORENTZAT zerbaitetmgatik norbairetnjgatik
NON edonorengan norbaitengan cdozeinetan
NOHD1K zcrbaitetatik
NORA edonorengana norbaitengana edozeinetara

)0 (PertsonOfPn bat) igogailuan irxita geraru da. handik irten ezinik.

tEdozein pertsonarn gustatzen zaio irabaztea.
2 tPensonaren batek) esan zidan baina ez dUI gogoratzen nark.
\ Begira. ertzamak eta anbulantzia bat: dirudienez. hor (gau=aren bat) ger131U da.
4 Bere lagunek behin huts egin zioten eta orain ez da tpensona barekin ere) fidatzen.
5 Bilarzen duzuna apal horretan ikusi nuen atzo. beste (gOlI=anm baten) azpian.
6 Eguerdian jandako (gau=oren batek) kalte egin dio.
.. Esaldi bonetan (goll=are" bat) ez duzu ondo idarzi: iraku rri berriz. ea topatzen duzun.
8 Jaten amaitze n duzunean. beri aide egi ten duzu (gall=a bat ere) jaso gabe.
9 Negarti hutsa da: tedozein gall=are"galik) hasten da nega rrez.

153
 Norbait, zerbait, noizbait... eta nor edo nor, zer edo zer...
Honakc hau de -BA/Ten bidez eratutako zehaztugabeen esanahia: lIorbuit " pen so naren bar": :ubait
"gauzaren bat": noizbait "aldiren edo uneren batean": no nha;l "lOkircn batean": erab.
Xorbait dabiJhor. (= pertsonaren ba.!). Zerbait erosi behar (11IglI atattzeko. (= gauzarcn ball
Noizboit etorrlko do hona. ('"' uneren beteam Sonbu;t samua egollgo do, t- tcki ren batean)
Norbaitenganu ]o beliarka dut tagunr:a eske. Hemen norbauen giltzak daude.
Nor edo 110 1' (= baten bat) , zer edo :er.. .. no-bait, zerb ait eta abarren saucko zchazrugabee n balioki-
deak di ra esanahiaren aldeti k.
Z er edo zer ems; behar dugu atatceko. (= zerbait) Zer eda zerk 11m3' egin du. (- zerbaitek)
.\'01' edo nork euntakaa lII:i du hemen anoznea. t- norbaitek '" bate n barek]

Edonor, edozer, edozein eta nornahi, zernah i, zeinah i

Edanor eta n ornahi baliokideak dim esanabiaren aldetik. "edczein penscne" adiemzten dute biek:
Edonori gustacen zaio irabaztea. (= nomahinl Xi e: nai: norneni: zurr Qmo baisik.
Edon or aspenzeko modukofilma ikusi dugu Edonork: du hen/ell egoteko eskabidea.
£do:er eta zemahi (= cdozem gauze) eta edozein eta zeinehi (= edozein gauze edo pensona) bi eratara
erabi l daitezke: izcnik gabe, izc nord a in grse. eta izcn bati lagunduz. d etermtn atzaue gfsa .

IZEt\ORDI\ IN GISA: Edozeinek daki no r t. Edoiertoraka heliar bOIlOIl:l1, deitu.

D ETER.\ il NATZAlLE GISA: Edo:eill um eri gns tatuko litzaioke zure josrai fuak edukitzea.

Adib idc gchiago. Izenord etn gtsa :

Edozerekin kOI!(ormut: en do. t- zemahirekiru £do:erg ulik hasten =ara oihuka,
Honek edo zrnarako balic du. Zerbair behar baduzu. zemahi ere den. eskatu.
£do:ein har dezaker? HUll edo:eimmt:ot egokio do.

Lau lurz bauek d etermin atzalfe gisa erabiltzen direnean. dagokicn izenaren ezkerraldean jartzen dim
eta kasu mcrkak. halabcharrez mugagabekoak. sintagmaren bukaeran jertzen dim . .. (He Adibidez:
Xobeio hod edozein tibum dendate n aurki dezake:u.
lratxek edozein l':e: agll lli zabutc en die area.
Hann edozein liburu em irakurri,
Edocein ait:akiu erabiltzen till nahi due l/a egiteko.
£ do:eill IIf11 ek ikus teko moduka[ihna da hod.
III/ell/olek edozer uit:ukio erabiltzen dunahi duena egiteka.
Edoze r g auzatarako ratio du tresna honek.
,\"I/riok. zemehi gisoz: errmr:111I egokia eman zton.
Bitxitegi horreton zeinahi markatako erloj lla k kOllpom:ell ditll=re.
n

£ do:er eta :erllah i baliokideak dim eta. geh ienetan. gauza hitzarekin batem erabiltzen dim:
n

Edo:er ga ll:orekiIJ ko,,(ormut::en do. (= zemahi gauzarekinl

Hori buino beste edo:er ga u:,tl nahiago dut.
£do:er {atl egingo fluke, hi/era soldata bar i::ar£1ogolik.

Edonoiz eta noiznahi; edonon eta nonahi...

£DO- pllrli lukaren bid cz osallllllko zehaztugabeak (edolloi::; "cdoze in ald itan edo unClan'". e({olloll
n

··edozein lckutan'·. edOIlOrfl "cdozcin lekutam clab.) adbc rbioak dim eta lfoi: f1 ohi, /lollohi eta horicn
•

antzcko zehaZlugabcen ba liokideak dim esanahiarcn aldct ik. Adibi dez:

Edo llora j oullgo lit=ar(,ke hemell e: egOleagmik. (- noranahi)
Gau::a horiek e::ifl dim I'don OlI era edoll o;: egin. : lIri opewk ell/aten di:ullellll.

154
 Ariketak
10 Takada batean egin genuen bidaia. (/el.l1 batean ere) ge lditu gabe.
11 Ume hori (line batean ere) ez al da geldirik egoten?
11 Udaletxcko (pertsonoren batekin) hitz egin beharko dugu auzoan ditugun
arazoak jakinarazteko.

H Norbail, edonor, nornahi, inor, zerbail, nonbail, etab (C-E)

Au keratu esaldi bako ilzean eskalntzen diren zehaztugabe bietali k egokiena .
,.. (Edonork/Sorba;rekJ daki lurra biribila dela.
Film hori beneran eskesa da. (l/orOOil edonon aspenzeko modukoa.
2 Hori tmori edonoriv gena dakiokeen gauza da.
1 (.\'orhoitek/lnorl:.) euritakoa utzi du hemen ahaztuta.
~ Umeari erekuui behar diogu etxekc atea ezin zaiola (ino r.edozeinv ezezaguni zabaldu.
~ f =er bauengll tikJe=ereng oti k ) haserretu da. baina ez dakigu ondo zergatik.
• Asmo didaknkca duen liburu honeten (norhaitekiedollork) erraz ulerueko
moduko azalpenak eurkuuko dituzu.
(.\'orbuiti Edonoril zor diet dirua. baina ez dakit nori .
11 tEdozeinek xor eda nork) ez du balio enpresarioa izateko.
9 Rafak tnanahi.nonbaits uzten dim gauzak eta gero ez dim aurkirzen.
11 Jende guztiak aide egin du herritik: gaur tedonon non edo non) aparka daiteke.

D Zehazlugabeak eta deklinabidea (C-D)

Erantsi parente sl arteko hitza rl esaldi bako itzaren hasieran adlerazten den kasu mar ka.
~ No... Herrikoedozein (supermerkatui .\ ' p"rtHl!i tutUII saltzen dim marka honetako gailetak.
I NOSOIK Imanolek edozer (gall=a) ateratzen du barre egitekc aitzakia .
2 NORK Hori edozein (lime) ikusteko filma da.
J ZERTA'" Ni edozer (lan) arituko nintzateke hilerc soldata bat izateagatik.
4 NORE"'GAM (Norbair) jo beharko dut laguntza eskatzera.
5 NOREN Hemen (norbait) gihzak daude.
6 ZERK Saiakuntza ez da ondo irten (=e,.bai/ ) huts egin duelako.
7 NOR! Zu ri ez. baina. agian. besre (lIorbair) gusra Iekioke.
8 NOREKIN Zu edozei n (rxikikeria) kcnformatzen zaru.
9 NOREl\'TZAT Ent renatzca ezi nbes tekoa da edozein (ki,.o!ari)
10 NOREl\ Nire ikasgelako edozein (ikasle) idazlanak idaztc horrcn ipuina k
bainc hobeak dira.
11 ZERGATI).;. Esan zuena (=e,.et/a =er) csango zuen, ezta?
I:! Nov Jail dugunagatik. edozein (jarerxe) 20 euro eskatuko zig uten gutxie nez.

n Edonor, edozer, edonon, edonoiz, etab. (D-E)

Osatu esaldi ak. Besteak besle , lau kiko zehaztugabeak erabili behar dituzu .
edonoiz • edonon • edonorekin • edonori • edczein ordutan • edo:er • edozertaz
~ Niri best axcla zer janzten duzun ezkontzara joareko: f! jUII/=itQj oan zanezke.
Berdin die non esertzen zaren:
2 Ez zait inporta zenaz hitz egiten duzun:
.3 'iri berdm dit zer ordutan heltzen zaren etxera:
4 Berdin dio hori nori kon tatzen diozun:
~ Ez nau arduratzen norekin dantzatzen duzun:
6 Berdin die noiz denzen duzun:
 51 Zehaztugabeak (2): inor, ezer, inon, inola...
Esanahia eta deklinab idea
IIlOr. ezer... saileko zebaztugabeak norbait,
:.erba;t... sailekcen anrzekcak dira. neurri handi GallT :;erbuir
genam do ktmikatco
batean. baina testuinguru desberdine tan erabil tzen taborategion. Bo 01
dira : lehenak ezin d im baiezko perpaus bakunetan doki:1I ezer
agerru (GOllT eet¥ gmatu do kimil<LJko laborotegian). hOrTeUl=_?

lrud iko elkarrizketan ikusten den bezala. inor, ezer:

inon eta beren modukoek bi esa nahi izan ditzake te:
"pensonaren bat", "ga uzaren
bat", "lekuren batean..... adie razten dute. eta
gald eretan. baldint zetan eta konparaz foetan
erab iltzen dim .
•••IIII.II. . . pcrtsona bat ere cz", "gauze
bat cre ea". "leku batean ere ez..... adierazten dote
eta ezezkc perpau setan crabiltz en dim.
Honela dcklinatzen dira in or eta eze r izenordainak:

I~OR. inork. inori. inoren. inorentzat. inorekin. inorengatik. inonaz. inorengan. inorengana...
EZER. ezerk. ezeri. ezeren. ezerentzat, ezerekin. ezenen jgauk, ezerez/ezenaz, ezertan. ezenara...

Erabilera

Galderazko. baldintzazko erakonparaziozko Ezezko perpausetan eta ezezko esanahia duen

perpauseran baiczko esanahia hartuz:
"pertsonaren bat", "gauzaren bat",
"lekuren bat". erab.
Ba of daki :u e el' harretaz?
Ezer behar badu:u. eson.
Ezer baino lehen , et'lll on denoi.
11101' badaror. posarozi bulegora.
GABE hitzaren aurrean ere askctan erabiltzen dim.
ezezkc esanahiarekin: -pe rtsona bat ere ez". etab .
Zononez . inor e: do zauritu.
Ez du inork j okatu nahi,
lnori e: diot ezer eson.
Ezer gabe geratu dim.
JOII e: do inon ageri.

Galdera baten eran tzunean aditza ezabatzen bada. inor eta ezer hitzen ondoren ez partiku la jarri behar
da nahi eta nahi ez. Adibide z:
Nark daki ptonoa jotzen? - tno rk EZ {daki], (rtnork" soil-s oilik erantzurea ez de zuzena.)
Zer hanu nahi {11I: u? - E;:er EZ. (" Ezer"' scil -soill k erantzurea ez da zuzena .)
.\'oi: irakurriko duzu lihuru hall? ? - l noiz EZ. ('"Inoiz" soil-soilik erantzutea ez da zuzena.)
Askoran ere panikula erabiltzc n da eze zkotas una indartzeko. Eta izenordainari -TXO atzizkia eransten
bazaio. enfasia areagoru eg iten da:
E: do inor ere agertu. E: dir eier ere esan komu horretaz. tnortxo ere ez do ogenu.
t nor: ezer; etab. age nzen diren tesruinguru eran norbeit, ;.erbair eta beren kidek oak ere age r daitezke.
baina esanahi a cz da guzt iz baliokidea: norbait eta :ubuir hitzek balio positiboagoa dete inor eta rzer
hitzek baino. Adibidez:
Zerbuil erosi at duzu? ~ Ezer erosi of duzu?
Aiparutako desberdinrasuna nabannenagoa da ezezko perp ausetan:
Egongefan :erbait e: doge bere fekmlll. (= Egongelan bada zerbait here lekuao ez dagoena.)
Egon g e/ul1 ~;.er e: dugo bere lekllOIl. (= Egogelan ez dago ezer bere lekuan dag oeni k.l

156
 Ariketak
. . Inor/norbait; ezer/zerbail; inon/nonbait; etab. (A)
Aukeratu esaldl bakoitzean eskaintzen diren zehaztugabe bietatlk egokiena.
)0 Halakcrik ez dial (norbaiti illori) i".f!.ri opa.
I (Norba/feW/nork ) nire liburuak hartu eta lekuz aldaru ditu: nor izan da?
2 Zin egin zuen tnoizbaiuin oizi mendeku hartuko zucla.
3 Bilbon bertan (nonbaivi llo n) ikusi dui nik horrelako tresnak saltzen diren denda bat.
4 Bidaia antolaruan bagoaz. ez dugu tzerbaitetaz/ezertazv kezkatu beharrik izango.
5. Momenruz, zu eta biok kenduta. beste (norbaitekJinork) ez daki (zerbou.e:er)
honerez.
6 (.vonbailetikJinondik) dator usain eskasa. baina ez dakigu nondik.
'1 Zure erxera joan gara (norbai tiinor ) egongo zelakoan. baina ez dugu
(nor bair., i nor) aurkiru.
8 Aunengo orsaileen (noi:bait/inoi:) baino bou handiagoa egin duo
9 Erosleak prezioari begiratzen dio beste <:erbaiti e=eri) bainc gehiago.
10 Hori (edonori,;lIori ) gena dakiokeen gauza da.
11 Dagoen horzarekin ez dUI (norabait in ora) joarekc gogorik: goazen etxera!
12 No ra zoaz? - (edonora. inoro ) ere ez.

n Inor, ezer, inon, eta abarren erabilera (6)

Eraba ki esald ietako hutsuneetan ez jarri behar den ala ez.
.. f= zuen ezer 0 j an nahi eta. beraz. ezer .f! jan gabe joan da.
Aizu e. neskak. zuetakc baten bntena al da belarritako hau? - Ez, gutako inorena <c,
1: Nora joango zarere oporre ran? - Inora ere ; herrian geratuko gara. inora ere jean gabe.
-' Ezer baino leben. zorionak eman nahi dizkizut lortu duzun saria gatik.
~ dut uste halakorik inola ere onartuko duenik .
So Ez, herri horretan nail. inoiz egon.

n Inor, ezer, inon, eta abarren erabilera (6)

Idatzl bi erantzun galdera bakoitzarentzat, ereduan erakusten den bezala.

Galdera Ezezkoerantzuna aditzarekln Ezezko erantzuna adftzik gabe

~ Zer harru nahi duzu ? ~;d lte.;rJ I {lr Wl a h i,
Inor aurkitu al duzu ?
2 Norekin egon zara?
-' Ba al dakizu eaer hcrretaz?
-I Non cscri nahi duzu ?
5 Zuetako inork ba al dak i josten?

eze r • ioola • ino n • ilw r • moren • inori • incrk

~ Autobusa lunsik zih oan: barruan ez zegoen if.
Ez genuen esan: tutik ere ez. benetan.
2 Istripu lama izan bazen ere, zorionez. ez zuen zauri lamrik izan.
\ Etxe guztia goitik behera arakatu dut. baina ez dut aurkitu nire erlojua.
-I Batera era bestera saiatu naiz. baina ezin izan dut irabiagailua ere martxan jarri.
S Denek ikusi dute pelikula. baina ez zaio gustatu: ez da gustukoa izan.

157
 52 Elkar eta bata bestea
Elkar
lrudiko esaldiak honakc hau esan nahi du: Josebak Nuriari
Josebok era Xuriak:
moztu die ilea. eta xuriak Jcsebari moztu dio ilea. Era elkarri 11I0::111
hcrretako ideia elkarkariak edo erreziprokoak gehienetan diote ilea.
etkar izenordainaren bidez adierazten dira:
Sire gllfusoek distoteka bateon ezagutu ::1I1(>n elkar.
Txakurra eta kutua elkarren etsaiak dim.
Gut elkarri togiouzen diogu eskotako lanetan
Zuek 0 5 0 ondo moldatzen zare te elke rrek in.
Elkar-ek kasu marka desber dinak hartzen dim esaldian
beretzcn duen funtzioaren arabera: elkat; elkani. etkarreu.
elkxurentzat. elkanekin. elkarrengan. elkarrengandik.,
Zcnbaitetan. gainc ra. gaiz k! erabi ltze n da. behar due n kasu
mark a jartzen cz znio lako:
JO II eta Amaia f!I.Ir.fH' bid dira , (Zl;ZE:-':: elk urrek in hid dira)

Amok eta atabak II1l/s//a elllall =iOI(>lI eIIHH. (ZL;ZI": eman zioren elkarri )
tdeia el karkariak adirzem eme teko. zenbait euskaldunck DU = DA lagun tzaile aldaketa egiten dute:
Sire gurasoak diskoteka basean e:aglltll :)N!II . ( = e=aglltl/ =lIlel1 elkart
Gem ikllsiko gara . (= ikusiko dugu eikar}
Bide hau. ordea. askoran ez da zuzena. Ondorengo esaldiak. esaterako. ez dira zuzenak:
Posralak ida:.relf garu. (Z LZE" : idazten dizkiogu elkarr;)
Eztabatdan hasi dim. eta azkenean jo egin dira . (Zt.:ZE.' : elk ar io dl/le)
Elk ar izenordaina ondoun, kontra. gaillea/l eta horrelako posrposizicekin batera erabiltzen denean.
'ORE" kasuaren marka ezarri behar zaio.
GII etkorren ondoan bi=igum, Auto biek: elkorren kontra j o =lI1el1. aurre= aurre.
Postposizioaren ordez izen arrunta erabili nahi bada. bata bestea erabil i behar da etkar-e« crdez:
Uste dill hat uk besteuren eu ritakn a nanu dugula. (ETA EZ t'!tktldW." euritakoa)

Bata bestea
Oro har. elkar izenordaina erabiltzcn den perpausetan bata bestea itzulia ere erab il daitekc:
Bi txakurrck bawk beuea hi! =mell. t » elkart
E: diore bawk besteuri begiramnahi. c-
elkurri t
Bego eta Eduarda batu bestearekin bi:i dim. ( = elkarrekin]
Liburuak hor ipini behur aim. beta besteoren gain eal/. ( = etkarren}
Perpauseko aditza 'OR sailekoa bada. lehen ele mentuak bata fonna hartzen du: perpauseko aditza
'ORK seile koa bade. ostera. lehen elementu hcrrek hawk fonna hartzen duoAdibidez:

"'OR sa ileko aditzekin . Gu bata bestaren ondoan bisi gara

'ORK sail eko aditzekin: Gut bataK bestearen euritakaa hanu dugu,

Bigarren elementuari {besteat dagokio deklinabidcko gainerako kasu ma rkak harrzea. hala nola. beste-
ari. bestearen. beslearent=aI. besteart"kilf. etab. Adi bidez:
Gllre ikasgelok hata hestearell aun-eall dOl/de.
Horiek e=dira hala hesle are kill illorajoaren.
Ni,-e IIs fe: , barkamella t!!ik(/flf behar dio=lIe batak besteari.

158
 Ariketak

n Elkar (A)
Berridatzi ondorengo esaldlak eJkar erabiliz (dekli nabide marka egokiaz horn fturlk, hala behar denean).
>- Ni zuregana hurbildu nintzen eta zu niregana hurbildu zi nen.
GII etJ<a.rfTlIgana Jl/lrbiltlll ginen,
Jcnek niri kris tcrenak esan dizkit eta neuk ere kristorenak esan dizkio r.

z Zuek guri lagundu diguzue ariketak eg iten eta baita guk zuei ere.

3 Koldok Keparekin oporretan jean nahi du eta Kepak Koldorekin.

~ Gu zuen ondctik pasa gara eta. ncski. zuek gure ondotik. eta konturatu ere ez gara egin.

5 "\ik zu ondo ezagurzen zaitut eta zuk ni ondo ezagutzen nauzu.

n Elkar eta bata bestea (A-B)

Osatu istario a lauki an agertzen diren esamoldeetako aditzak narrazioari egok ltuz.
r--------,
>- elkar ezagutu .. elkarrengandik urrundu behar izan
I etkerren ondoan eseri 5 elkarrekin egon
2 efkarrekin eguen hasi 6 elkar ikusteko aukera izan
3 elkarri deitu 7 bata bes rearen aurrean egon

Elenak eta Anderrek unibertsitatean ~ e:af(lItu ;lIten elkar . Kurtso

hasierako lehen egunean I ikasgelan. eta
handik aurrera dena : . Asteburuetan ere
zinera joateko edo pase atzera ineteko.
Baina ikasketak amaitzean. ~ . Elenari atze rriko
enprcsa batean lan cgiteko aukera eman baitzioten. AU11cn. ordea.
Andcrrck Elena lanean dabi len laboratorio berean sa rtzea 1011u
duenez, berriz eta nah i duten guzrietan
• ; burua j aso beste rik cz dute egin behar,
. elkarrengan dik hiru metrc ra.

n Elkar eta bata bestea (A-B)

Aukeratu ega kiena.
>- Gure t:/J.aJ "C" arteko maitasuna ea da inoiz emaituko.
a) elkarri b) elkarrengan cl elkarren
Azterketan kopiatu genion.
81 elkam b) elkarrekin cl beta besteari
z Gazte biak ondoan eseri ziren.
a) bate bestearen b) batak bestearen batak bestea
.1 Mikelek eta here lagunek prestaru zituzten azte rketnk.
al elkar b elkarrekiko Cl elkarrekm

~ Kalean aurkiru zuten.

, a) elkar b) elkarri cl elkarrekm

jotzea ez da pertsonen anean arazoak konpcneeko biderik hoberena.
a) elkar b) elkarrekin 1;) elkarri
 53 Bere burua , neure burua, etab.
Sarrera
Perpaus erreflexiboak. euskaraz. here buruo
esapidearen bidez sonzen dira; eta hala dagokienean.
lIeure burua, geure burua. eta abar ren bidez .

trudikoa. esaterako. perpaus bihurkaria edo

erreflexiboa da. Perpaus horretan ekintzaren egilea
eta ekintzarcn hartzailea Alter bcra da.
Aitorrek lurrem bota du here burua,
Forma eta erabilera zezenak e: harrapatzeka.

-
"X'ell burua esapideak honako forma hauek har ditzake pertsonaren arabera:

Lehen pertsona Blgarren pertsona Hirugarren pertsona

I II neure burua zeure burva bere burua

_ geure burua zeuen bu(ua beren burua

Taulan ikusten denez. -X ve» burua esapidcak hi atal dim: lehena izenordai n indartua da ~ 48D
tnenre hurl/a. ETA EZ ttWe buruav: eta bigarrena hurl/a hitza. Hitz horrck dcklinabideko kasu marka
desberdinak har ditzake: buma. huruari. huruaren. buruarentzat. buruarekln, etab. Adibidez:
Lidiak ez du bere buruumaite.
Haserre nago. baina e: zurekin. neure bumarekin baizik.
Zorutu egin da. e: da bere bumaren [ahe.
Askotan aurkitu dill all/a bere buruurekin kizketan.
Drogak hamc: katte handia egiten dio:u zenre buruari.

Entregatu naiz, dutxatu naiz eta beg iak pi ntat u naiz

"X"ell burua esapideaz gaincra. bada bcste modu bat bihurkaritasuna adierazteko: '"'OR-'\ORK aditzak
NOR aditz gisa jokatzea. Adibidez:
Poli:iak heldu zirenean. Iapurra entregatu egin i cn, (= bere burua enrregaru egin zuem
Zcnbau aditzckin nahitaczkoa da DU --+ DA laguntzaile aldake ta egitea . ez baitute "X"e" burua
egitura onartzen. Hona hemen horietako batzuk: apaindu. aurkeztu. duixatu. eranci. garbun.fantzi.
prestam. orra:ru...
Gour hi aldi: dm xutu lIui: . (ETA El dflt.'ftW. cJw l!Ch lt(' Bit /Wt. )
Lo egiteko. erantzi egtten n ah .
Cure umea bere kabuz j onaen duo
Beti ormaen g um kalera irten aunetik.
Baina prozedura hau ezm da nolanahi erubili: izan ere. barzuetan "Xte» burua egitura derrigcrrez
erabili behar da.

OKER ZUZF-l"
Askonm gatdetzen 110;: zergatik genatu zen. Askcnan gaidetzen (JiO! neure bumari zergouk...
E: Iwgo gusluru nirekin. Ez nogo gustura neure buruurekin.
Hori egitean. aniskuan jarri zurete. Hori egitean. arriskuan jarri duzue zeuen tmrua.

Bestalde . perpauseau objektua aipatzen denean DU laguntzailea crabili bchar da.

OKER ZUZEN

Begiak pintam II U;:, Begiok p intatu ditut.

Jertse berria jallt:; :ura. Jertse berria junttl duin,
Eskuak: gurbitu :uru'! Eskuak: garbitu dituzu '!

160
 Ariketak
n Neure. zeure, bere... burua (A-B)
Osatu irudi bakoitzar i dagok ion esaldia.
Erabili bihurkari hauek (A): neure buruari, zeure buruari. bere burua. bere burua. here buruarekin,
Erabili ondorengo aditzak (B): bolD. galdet::.en. ! , .~n· hit. haserretzen.

,.. Emakumeak (A) hl'r~ buruu (B) /, jJ du etxekc komunean.

1 Gaztcak rrenera (B) du (A)
2 lkasketak uzten badituzu. geuri ez. (A) (B ) diozu kalte.
.1 Zergatik ez duzu automobilealdatzen? - Neuk ere horixc bera (B) di ot (A)
4 Huts egiten duenean. (A) (B) da.

n Neure, zeure, bere... burua (A-B)

Bete itzazu hutsuneak neure, zeure, bere... burua erabillz .
.. \Iikelek badaki Uf. zaintzen.
Suhiltzaileek askotan jartzen dute arriskuan.
::! Guk "puenting" egiten dugu: beraz. askctan beta izan dugu zubink behera.
] Jende gutxik daki barre egiten.
4 Andre hura etsi-etsi eginda zegoen eta, azkenean. beste egin zuen.
5 Sergio ez da inorekin fidarzen: nik esango nuke ez dela ezta ere fidatzen.
6 Txora-rxora egi nda zeuden denak: han inor cz zen jabe.
7 Hori harrop uzkeria bursa izan da: jendaurrean erakusteagatik bakarrik egin duzu.

n Aurkeztu nalz, eskaini ~ . etab (C)

Ad fer azl zein den esaldi zuzena.
:. a Ezpainak pirnatu naiz. f :r l J;. t tII rI'
a Haginak garbiru zara? mHaginak garbiru dituzu?
:! a Gaur ez zara dutxatu. ezta? mGaur ez duzu zeure burua dutxatu. ezta ?
J a Leihotik behera bote zuren beren burua, III Leihorik behera bota ziren.
sutatik ihes egireko . sutatik ihes egueko.
-4 a lnciz galdetu al zara zergauk gertatzen D lnoiz galdetu al diozu zeure buruari
zaizun hori? zergank gertatzen zaizun ben?
5 a Litro bat UT edan dut. III Lure bat UT edan naiz.
6 a T xanpon bat ahoan sartu era irenrsi egin zen . III Txenpon bar ehoan sartu eta irentsi egin wen .
a Egia da Ane eskaini zela lan hori egireko? Egia da Anek bere burua eskaini zuela (...)?
8 a Bakarrik ze unden era zurekin ari zinen 11 Bakerrik zeunden eta zeure buruarekin
hitz egiten. an zinen hizketan.
9 D Mozorro horrekin barregarri ikusten nintzen. III (m) barregarri ikusten nuen neure burua.

161
 ..
l;

..
Cl)
Gl

Bete hutsuneak laukian dauden pertsona izenordainak erabiliz.

gurekin • neuri • ni • nigana • nigana • nik • nirekin rutaz zeuel ' zeuekin • zu • zure

A
Niko: Zertan ari zara?
Berta :
Nor. ~ ?
Niko: BaL nor bestela. beste inor ez badago hemen?
Berta:Ezenan ere ez: denbora ematen liburu honekin. Ba a1 zenekten idazteko erak
izakera adierazten duela?
Niko: ez dUI rxorakeria horie ren sinesren!
B
JaR: Gaur irnkaslea ~ hurbild u eta, orain artc bezala jarraituz gero, er repikatu egingo
dudala csan dit. ere berdin esan dizue?
Ane: ~ ctorri denean urnoretsu zegoen eta gurasoekln • hitz
egite ko asmoa duela beste rik ez dit esan.
Ines: Ba. Nora eta bioi atsedenaldian ego" nahi duela esan digu.
Jon : Beraz. argi dago bronkak bctatzen dizkidala eta ez dagoela
cso pozik. Baina. kontuz ibili behar duzue, taster ere sartzen has daiteke eta.

Idatzl gaJdera bakoitzean ezabatu den galdetzailea.

norena • :£r • noizkc • zertan • noiztik • zeri • nolako • zem • noraino • zertara

dute barman piper bete hauek ? - Okela eta bexamela.

, heldu zineren atzc ingeleseko saioan? - Laugarren ikasgairaino.

buruz ari zarete hizketan? - Eguraldiari buruz.

,'
. ari da orain? - Jaten ari da.
dakizu hori? - Joan den astetik.
s mahaia nahi duzue: zurezkoa. birib ila... ? - Hor dagoenaren modukoa.
•7
aldizkaritatik atera duzu informazioa? - Lehengo egunean era kutsi nizuuctik.
zatoz hona? - Nire laguntza behar zenuten galdetzera.
H da moto hau? - Her dagoe n ncska batena.
• amaitu behar dugu lana? - Etziko.

Bete 5abinen (5) eta bere emazte Mirenen (M) arteko elkarrizketan dauden hutsuneak.
nonbair • inoren • inork • norbait • norbaitekin • norbaiten • zerbait

S: deitu al du telefonoz?
~I: Bai, zure amak bimtan. Horrez gain. besre deia daukazu erantzungailuan.
S: Ez duzu erantzun ala?
i\1: Ez. mandatuetara joan naizen bitanean deitu du eta . Josu izeneko : da . Mezuan
biharko batzarrari buruzko esaten du: bihar ezin due la. besre
egcn behar duelako-edo. Aht. eta ezin ezkoa dela hitzartutako lan bazkaria Matxinbentan egitea.
beste ~ egin beharko duzuela. Deitzekc esaten dizu ... Baina ordu hau ez zait
egokia iruditzen erxera deitzeko. Gaueko hamabiak dira Sabin. non derncntre
egon zara orain ane?

162
 9 . testa

Aukeratu egok lena.

.. Gose nail. eta hemen ez dago G.a../ e=er e; jatekorik.
1 Aide egin du nora dean inori inori ere e: esan gabe.
2 Arratsaldean Cl. naiz inora inora ere e: joango. oso nekaruta nago eta.
3 Zerbait Ezer gertatzen zaie traste honi. cz dabil .
.,J InorkiEtlonork ikusi du nire erlojua? E[Xc osoa arakaru dut baina Cl. dUI eOO1l011 inon aurkitzen.
!> Etxe honeran neuk egin behar dut den-dena. lnor ".'orOOil cz dagc laguntzekoprest!
6 Gciz osoan zer egin dudan galdetzen didazu? ha ezer e: ezer; Cl. dUI ezer egin.
Tabeman sarru garenean ez zegoen inor inor c. baina host minututan bell' egin da.
Baal dakizue zer edo zer gai borreraz" - Ez. ezer ez ezer
Oso erraza da ahzari horiek montatzea: bihurkina erabiltzen dakien edonorklinori egin lezake.
10 Nora begira zeunden? - tnora tnora 1:-.

Aukeratu egok iena.

• Saioa era Amaia fa b" ' f'lIn mutil lagunerekin irteten hasi dim.
bata bestea bat besrearen
Txernik era Paulak ez diote begiram ere eguen. hain dim lotsariek!
elkar elkarri batak bestea
2 Andere era here ahizpa. bazkalorduan. ondoan esertzen dim.
beta besrearen bata bestea elkar
, Maitanek eta biok egiten dugu lan.
etkar h elkarren elkarrekin
'* Ehiztnriak eta bere txakurrak ondo ezagutzen dute
elkar b elkarri batak besreari
!o Ardiak ben ibiltzcn dim betetik bestera. artalde handietan.
) clkarren b) elkar .) elkarreki n
6 Si txakur horiek lehen zaunka egin diote
a) elkar b) elkarren .) elkarri

Ordenatu elementuak eta Idatzl esaldl zuzenak.

~ maite lfiakik du burua gehiegi here
liillldl. ',it ,; matte du be. » burua;
nintzen neure hizketan buruarekin ari

2 zeuen hori Iitzateke engainatzea burua

J zainrzen burua xunak lasai Jonek eta badakite beren

-l beren rnendizaleek zuten arriskuan burua ikusi

~ konrrolareen zeure burua zeuk ere maitea ikasi beharkc beste guznck bezala duzu

6 batean aritzeko here Luisek I burua lantegikc lanpcsru berri aurkezru du

163
 54 Izenondoa
Sarrera Be~
dago Asier; gure lankide
berria.

Zein. mutil
g azte hori, jaka itu na
daramana?

\
I IBai. ha,'" bero.

Elkarrizketan nabarmenduta dauden hirzak tberria. gaztea. iiJma) izeno n doa k dim. Izenondoaren
funtzica izenaren ezaugarriak zein diren zehaztea da eta. beraz. izenaren erreferentzia murriztea.
Lankide izenak edozein lankideri erreferemzia egirekc belie duo Baina irudiko neskak Jankide berria
esaten duenean. lankide guznek oseuen duten muhzo ko bati bakarrik egite n die errefere ntzia . berria
den bakarrari. hain men. Gauza bera gertatzen da mutil ga:.tea elajaka iluna adierazpenekin.

Izenondoaren kokalekua
lzenondca izen sintagmaren osagaia denean. izenaren eskuineen kokatzen da eta "notako ... izena?'
galderari etanrzute n die.
Etxe handia eras; du. (nolako etxea"> handia) Au/ki eroso a harru duo (no lako aulkia'?:: erosoa)
lzenondoa ez in da jam izena ren ezkerrean.
ekd u8 ii ,ik8 an'L86 (0,,"00: ara=o eko nom ikoa ) lt 8/VPl81Wf .,isUllfs (0:\00: sinema "ormOllolo)
,m ibt./':f(u' hi..kw. tza (0~1): hizku ntza unibertsola) f18f.io'i!F8 tWwz8ak (0,,"00: ara zo politikoak )
:Ji8Z:8h' l'giiffl ..:k8 az .' tdl>Wt (0,,"00: azterketa so:,i o/i/lg llistikoa)

Arau horren salb ues pena -(T)AR era -D UN atzizkien bidez eratutak o izenondoak dira. tzenondo horiek
izenaren eskuine an nahiz ezkerrean koka daitezke:
euskaldunjendea :: jeude eu skalduna itoliar pintoreak » pintor e italiarrak

Izenondoa eta generoa: neska modernoa, musika klasikoa

Euskaraz, gaztelaniaz ez bczala. ez dago genero morfemarik >- 28E eta , horrenbestez, izenondoek ez
dute forma bat maskulin orako eta beste bat femeninorako (modernol.' 18"'e.... 8: kla siko /~ : alwlalttt...),
forma baknr ra baizik (modemo. klasika, 0111/, errinnika...). Hori deJa eta. hone la esan behar da :
musika kiasik oa (ETA EZ lIu si ka ~ ) neska modemoa ( ETA EZ neska Nlacle;:.cs )
erreo kzio kimikoa (ETA EZ er a/ cio ~) g imnosia erritmikoa (ETA EZ gimnosia al'lym.iktt)

Izenondoa izen sintagmatik kanpo: zu gaztea zara ; argi dago.

Izenondoa izen sintagmatik kanpo b i eratara ager daiteke:

P REDl KAT U OSAGARRI GISA (JU _\" aditzarekin) ADITZQXOO (i ISA

Halakoetan. -A edo -AK determinatzailea hartu Gehie netan ez du determinatzailerik hartzen.

eh! du eta nolokoa(k) ? galderari eranrzuren dio: eta nolo ? ga lderari era ntzUten dio:
Bere betaurrekoak i1unak dira. Argi eta garb; ent=un diot.
(nola koak dira ?) (nola entzun d iot?)
Klamren bizikleta berria do . Zu:,rn erant=lIn du.
(nola koa cia?) (nola eranrzun du?)

164
 Ariketak
n Izenondoa (A-B)
Beglratu Irudle r eta erantzun galdere l, eskaintzen diren bi izenondoetatl k egokiena aukeratuz.
,

luze labur tradizional mode mo beltz zuri akziozko erromanliko

hem zahar bexwaf tu mehe lodi

~ No lako gena jantzi du?

= .I1{ : t'~
, olako automcbila nahi duzu? =>

, olako karua ikusi duzu? ==

o lako aulkiak ero si dituzte?
,s Nolako etxea eraik i dut e?
=
=
, tolako filma ari dim ikusten? => Nola ko kafetegia da hau?
Nolako hizregia behar duzu?
=
n Izenondoa (B-C)
Zuzendu akatsak.
.. Esaldi konpletiba bat idazteko esan du irakasleak.
Esaldi ~1!. IPl '.!i~ ,! bat idazteko esan du irokasleak.
Nuklear zenrral batzuk ez dim oso ziurrak.
batzuk e: dim oso ziurrak.
2 Estatu Bmueta n aulki elek rrika erabiltzen dute herictz zigorra aplika tzeko.
Estatu Batueton erabiltzen dute heriot: ztgorra aplikat:eko.
J Artista horrek homoxesual harremanak izan zitue n bere bizitzako garai batean.
Artiste horrek but ztmen bere bizitzako garai batean.
~ Soziokultural maila oneko jendea bizi da auzo horretan.
onekaj endea bi=i da 011: 0 norretan.

n Izenondoa izen sintagmatik kanpo (D)

Idatzi galderak NOLA edo NOLAKOA(K) gal detzaileak erabiliz.
.. Aneren gure soak 050 atseginak dira .
= , /1a1..
Etxe hori berri-berrie da.
=
2 Nire ustez. zuzen jokatu dure.
=
, Umeak 050 lasai daude.
=
Karibeko hondanzak zora garriak dira.
=
;; Arantza gorri-gorri jarri zen.
=
6 Arin ago ibili behar dute . helduko badira.
=
185
 55 Izenondo bakunak, eratorriak eta elkartuak
Sarrera
Izenondoak. izena k bczala. forma ren aldetik. bakunak. era ror r lak edo elkartuak izan daitezk e:

B AKlD'AK E RATORRIA K E L KA RTIJA K

Lexema bakar batez 0 Morfem a era rorleren bat Bi lexem az osatutak oak:
satuak: txiki a. zabata. dara matenak: menditsua. burusoila. ilehoria. buruarina.
arina, luzea. zaharra. mingarria, aldakorra, sinestezina, totsagabea...
ill/no. ttsusto .. donostiarra. totsatta. rentz uduna

Izenondo elkartuak: sudurluzea, aldagaitza, lotsagabea...

Batzuetan zerbaiten edo norbaiten ezaugarriak adierazteko, bi hitzez osatutako izeno ndoak erabiltzen
dirugu . Ondorengo hauek dira obikoenak:

bnmsoila. tripaundia. besamot:a. hankamot:a. kaskarina. kaskoznria. ahohandia, ahozabota. buruarina.

odolberoa. musugorria. muturzikina. sudurluzea. PIIIIW:OI'I'O/:a. iiehoria. begibakarm..

ataagattza. izukait:a. moldakait:a. komenmgaitza ...: asmaezina. nekaezina. kontaeztna. pemsoeztna.

deformaezina ...: ulerterra:a. irakunerra:a. sinesterraza.:

totsogabea. axoiagabea. batiogabea. bidegabea. burugabea. dohakabea. errugabea. fedegabea.

paregabea. zentzugabea..

erosi berria.jaioberria. atera benia. beldu berria, hasiberria. estreinam berria, ezkonberna...

Izenondo eratorriak: bizarduna, aspergarria, amerikarra...

I. Zerbaiten erag jlea. kausa: aspergarria. barregarria. arriskugarria. pozgarria. nazkaga-
rria, totsagarrio. harrigarria. mingarrio. erabilgarria. erakargarria. izugarria. nega rgarrta, argiga-
rriu ... 2 . Merezi ducna: aipagarria. gogoangama .jakingarna. agurgarria ..

Ze rbaietarakc jocra. zerbait egiteko edo gertatzeko erraztasuna: hnuskorra. atdakonu.

hilkonn. inistakorra. adierozkorra, egonkorro. gatkorm. mugikorra. emankorra. erorkarra. egoskorra.
sentikorra. baikorm. lctsakorm. jeloskorm...

Zerbaiten jaberasuna: bisarduna. betaurrekoduna. zentzuduna. haurduna. jakuuna.

eiebiduna. erruduna. zentz uduna . harpideduna, hiztuno, euskatduna. erdatduna...

I. Leku-izen ban erantsirik. jatorria (jentilizioa]: amenkarra. afiikarra. estatubatucrru,

itaiiarra. bulgoriarra. arabarra. bizkaitarra. gipuzkoorra. oafarm, zubennarra. bitboiarra, gosteizrarra...
2. Zerbaiten aldekoa. joera: ezkertiarra. eskuindarra. goi::w/'/u, gntorra...
_ Joera. horretara ernana: lotsatia. beldunia. basatia. ezkenia. negartio. gezunia. bakania. hegaztia.
eskumatia. kakaua. adurna, temotia. narrast ia.

Ugaritas una : menditsua, ilessua. orgttsua. mamusua, zoriomsua. osaSIIIIlSlIa. neketsua,

berritsua, indartsua. jakintsua. zaratatsua. eguzkitsua. eumsua. haizetsua. hodeusua, garrantzitsua ..

166
 Ariketak
n Izenondo bakunak , eratorriak eta elkartuak (A-B)
Sailka tu izenondo hauek eta, horren ondoren, erabil itzazu les tuetako hutsuneak betetzeko .
ahohandia • alaia • bakartia • berritsua • dibertigarria • ergela • gorrotagarria • harroputza
hctza • isiia • jasulIgaitza • lotsutia • rnaltzurra

Bakunak Eratorriak Elkartuak

mill lotstnie. gorrotoqarria

G ur uzne Pako
Guruzne. ezezagurekin dagoenean. oso Pako mutil • ela •
eta ~ da. Herregatik. askok neska da. Bera balno berekoi handiagorik cz dut
eta aspergarria dela ezagutzen. Egia esateko. mutil honek cz du ezer
pentsatzen dute, baina hori ez da egia. Ezagutzen cnik: benetako da eta. hem
duenjendearekin egoiea gustarzen zaio eta. oso bezalako ergel gehienen antzera. l
ez denarren. neska benetan eta . Gainera. pertsona
goxoa. eta da eta geiztoa da Peke. Ino r ez da
lagunartean dagoenean. berarekin fidatzen.

D -garri, -tsu, -(t)ar eta -dun atzizkiak (C)

Osatu beheko taula laukiko hitzei atzizki egokia erants iz. Ondoren , esan taulako zein hltzl dagokion
beheko azalpen bakoitza.
-
pouu • Afrika • aspenu • Durango • eguzkia • ele bi • erabili • Europa • euskara
garrantzia • josi • za rala

-GARRI -TSU -(TIAR

P J:!ffl iu

Poza dakarrena . ::) ..Pj !: .~ .ri~

Si hizkuntza trebetasunez erabiltzen dakien pertsona. ::)
:2 Hodei izpirik gabeko eguna. ::)
J Europa n jaiotakc pertsona. ::)
4 Garrantzia duena. ::)

n -kor, -(t)ar, -garri eta -ti atzizkiak (C)

Erantsi laukiko hilzel atzizkl egokia (baliteke hitzen bati atzizk l bat baino gehlago lotu ahal Izatea).
Ondoren, erabill tau lako hltzak beheko esaldiak berridazteko.
ezke rra • aldaru • arriskua • bai • bakarra • eskuina • hil • kanpo • narras • nazka

-GARRI -KOR -(T)AR

ezkertla

,.. Azken aldi honetan eguraldia une batetik bestera aldatu egiten cia.::) D.

Ez gara hilezkcrrak: alderantziz, gu guztiok lehenago ala beranduago hil egingc gara. :;::)
2 Politika arloan, ni ezker ra re n a lde koa naiz eta nire anaia. eskutna re n aldekoa. :;::)
_, Ezin dut hau jan: nazka emaren dit . ::::;.
Sugeak na rras edo errestan ibiltzen diren animaliak dira. :;::)
187
 56 Ber(a)
Idazle beraren eta idazlearen beraren
lze n baten eskuineanjanzen denean. ber(a) izenondoa hi funtzio betetzeko erabil daiteke: ldenti ta tea
adierazteko edo enrasta emateko.

Orri hone/an
ida:Jearen beraren
~(Igo.

Bi nabe!a horiek:
idu:fe berarenak dim:
§~:; ~ r ~ " ~ ' o : m ~ i l Agl~·I' :" , e , ~ m k . =~ C:J
lzenak errefcrcn tzia egiten dion pcrtsona Izenak adie razte n ducnaz (idaz leaz) ari garela.
(idaz lca) egoera desberdinctan elemenru bakar eta ez bes te eze n az, adierazten duo
bat dela adierazten duo A"donik berak esan dh, e: here anaiak:
Bi tiaduak, ligakoa era kopakoa. Srromara joan zirenean. A ita
ekipo bera k lortu ditu. Sen tuarekin berarekin izan =Ilten
Horrelakoetan, benak ez du deklinabide marka- elkarrizketa labur hat.
rik hartzen (ekipo-.@ berak, Ill/tobus-et bere- Horrelakoetan . izenak hartzen duen deklinabide
an... ) eta forma bernndartuak erabil daitezke: auizki bera hanzen du bertat izenondoak ere:
berbera. berberaren. berbemrekin... idtcleAR£V berAR£.\
ZUfT! emozteok en>guu;a berbere AndoniK berAK
esan dit. aira SanrltAREKJ.\ berAREKJ'y

Plater bera eta plater berdinak

~"(! plateruk berdina k "d;;;;: IPlater bere tik ad dim jalen· 1

Berdinr elementu Bera: etemenru
hi edo geh iagoren bat egcera desber-
anean inolako dine tan bakarra
dcsberditasunik dela adie razten duo
ez dagoela adie-
razten du:

Hemen bertan, etxetik berlatik...

Leku eta denbora aditzondo gisa erabiltzen denean. ber hitza mendebaldeko euskalkieren mugagabean
deklinatzen da tbenan. benora. benatik. ..I, eta mugaruan tberean. berem. beretik... ) ekialdekoetan:
Hon darr:ull bertan bazkalduko dugu. (= hondanzan hereon)
Bolkoiko atetik bertatik sartu =en . (= balkoiko atetik hererik)

Ber(a) izenordain gisa

Ber(o) izeno rdain gisa 050 erabilia da. lehenago aipatuari erreferentzia egiteke. hain zuzen:
Nuriak esan digu berak (Nuriak) egingo due/a.
Aitak ez luke /lohi berari {aitari] gertatu zotono lnori gertatzerik.

168
 Ariketak
n SerIal eta berdin (A-B)
Azpimarratu aukera zuzena.
.. Bi umeek ge la berdinaean. rrur egiten dute 10.
Jonek gaur ere atzokc praka umnu berdinak berberuk daramatza jaouua.
:! Minis/IV.' JfiniJtroak berek gezurtaru behar izan du egunkarian agerrureko infonnazioa.
:\ Pizza lau zati berdinetantberberetan zariru du.
.f Konturaru 31 zara? zure patrikako telefonoa eta nirea berdinaloberberak dira.
s Marka berdineka bereka relefonoak ditugu.
6 Zuzendaria zuzendariari berari eskatu nion baimena eta eman egin zidan.
Metrokc bagoi berdmean.berean joan ziren. baina ez zu ten elkar ikusi.
8 Autobide berriak herri herriari berari ez dio kalterik egingo. baina inguruko lurretan eragin
negariboa izango du,

n SerIal, berdin eta bertan (A-C)

Bete esaldietako hutsunea k lauklko hitzak erab iliz.
-~ c -~,.- , -~
beta • berarekm • berarengana • berberarekin • berdin-berdinak • berdinik • berean • bertan------I

)00 Eta. arazo hau konponueko beharrezkoa bada. prest nago zuzendariarengana berer 'a jorzeko.
I Ahizpa biak dim.
1 Estherrekin ez naiz egon. baina bai here amarekin. era azken honek esanda
dakit Esther nahiko desanimatuta dahilela azkenaldi honetan.
3 Bi ikasle ez dago: denak dira dcsberdinak.
~ AlZO ezetz esan ruzun eta gau r ere gauza esan behar dizut: ez!
5 Kanpin denda jartzen ez hasteagerik, furgonetan 10 egin zuten.
6 Gaur atzoko muti l ikusi du t Soma es kutik helduta: nor da?
., Biha r ordu hi gauza dauzkar: info nnatika ikastaroa eta okulistaren ko ntsulta.

n SerIal, berdin eta bertan (A-D)

Berridatz l esaldiak ber(s), berdin eta bertan/bertatik, etab . erablliz.
)00 Etxe tik. eta ez bcste inondik. ikusren diruzte prozesioak.
/;~" (!fi~ ~ t!rf(l ik. i~1 He'!.tl.i/ ~f e pr _(l . ; ( ~fl!I _
)00 Aitorren erloj ua nire erlojua bezalakoa da.
I ilOrrell ('rloj'l": efllltire erloj u(I,!,erdill li k ,(/ir/l'
Gure herrian. beste inora joan gab e. eros ditzakegu altznriak, modu onean gai nera.

2 hlakik gaur (eta ez beste eguu batean) erakutsi nahi dlg u (Ii'iakiren) etxe he rria.

3 Jon ek Be nidonnen Igaronen ditu oporrak. Saioak ere Benidormen igarcnen ditu oporrak.

., Amak (emarem urtebetetzean oparirik ez egiteko eskatu d igu.

5 Hon xe da. eta ez beste ezein. nik nahi dudan jensea.

6 Zuen hozkailua eta gurea anrz -antzekoak dim.

188
 57 Beste
Beste: esanahia eta erabilera
Harm karamelu bat : /Irr!t=at eta ben e bat zure anaiarentun.
Zure bizikletaka aurreka gnrpila ondo dago. baina bestea. atzekoa. zukuuta dago.
Beste hitza bi erarara era bil daiteke: zerbait zehaztua eta zerbai r zehaztugabea adierazteko.

Z l;.RBAIT ZEHAZTl.:A ADIERAZTE KO Z ER8A1T LEHAZTt:GABEA AOIERAZTEKO

~
<rzzt:
beste edaton tzi but. mesedez?
txiki
~he mel .

Hartu beste pilata hall. hobea do.
Horrelakoetan. izenek mugatzaileren bat hartzen
du (-A. -AK: hau. hori... ), eta. bcrrenbestez.
jakina eta ezaguna den zerbaiti eguen diogu
erreferentzia tirmti edo pilora).
Hemen egile beraren beste liburu bor:uk daude.
Horrelakceran. sintagmak zenbatzaileren bat
hartzen duenez (/xn. hi...; zenbau. osko. OOClIk...) .
ezezaguna edo zehaztugabea den zerbairi egiten
zaio erreferenma.

Beste-ri dagokion izena eza baturik ager daiteke:

Hi ouiki hauek: fibre dam/e. baina beste (aulk i) g l~i ak ez, Harm beste (karamelu) bat.
Zuek hemen zoudete. baina /lon daude besteak? Anoia bat Bi/bon bizi do eta bestea lruiiea n.
Beste era askotako zenbat zaileekin eta izencrdain zehaztugabeekin erabi! daiteke:
Beste zenbait mendizale. Robenon eta beste hainbat ikasteri genom zate.
Beste ezer esan gabe jaan zen. Guk: egin ezik . beste inork e: du egingo.

" X" besterik ez

. x ..
baino e: esepidearen baliokideak dira. 'W" bestertk e; egiturak aurretik izen sintagma craman
dezake. "OR kasuan beri. edo. bestela. adirz parti zipioa.
Zikinkeria besterik ez zegoen hatel zikin hartan. (- zinkinkeria baino ez zegoe n)
Botoi hori sakatu besterik ez dut egin. eta martxan hasi da. (= sakatu baino ez dUI egin)
"X" besterik illor/inorklino ri/e;;:er/illon/ino ndik... egirureren. aldiz. kas u guztiak erabil daitezke.
Aldizkari hori ez duzu k ioskoetan beste in on auriituko. Han nik bene inork e: : uell ezer esan.

Bata ... bestea

Bat(a) - izenik gabe- beste(a)-ri kon rraj arrir eko elementu gisa agertzen den ean. era mugatuan dek li-
natzek o joera dago: bata. hawk. batari. bataren...
Oso desberdinak dira bata eta bestea. ( ETA El M eta beslea)
Balarekill ederki molda tzen naiz: bestearekin, aldiz . gaizki . (ETA EZ ~)
BAI:-:A : Azterk etaka arikera bat oso erra::a izan da. baina bestea ::ailagoa. ( ETA El ariketa btHn)

170
 Ariketak

n Besle (A)
Zer ad terazten du beste hitzs daraman sintagmak, zerbait zehaztua ala zehaztugabea?
Zehaztua zehaztugabea
)00 Go l ha u bu ruz sartu dute, eta ~ penatriz. 0
I Ora indik beste eo! bat egin behar dute. irabazikc badute. 0 Cl
Z Zue n lagunak besle laberna horrelara joan d ira. C 0
J Goazen bes te labema batera. ~
0
4 !noiz bes te belaumkQ batzuk era bi!i diruzu, ezta? ~
~ D
~ Gordeta diruzun beste betaurrekoak pclitagoak dira. D LJ
6 Batzuetan poz -pozik egoten da: best e batzyetan, berriz. triste. 0
"! Dutxatera noa eta joan beste komunera. ~
~ 0
B Bi ekarri ditu t: ~ erxean utzi ditut. ~
cJ
9 Batzuk hemen daude. bene batzuk hor eta handienak han. ~ w
It Horren senarra beSIe batekjn omen dabil. U

n Besle (A-B)
Azp imarratu ondorengo el karrizketetan eskaintzen diren bi auke retatlk ego kiena .
". Jalone: Si alaba ditugu: hau lbone da. zaharrena.
vttren: Bai. honen izena badakit; 1h.,>K;,jjiln , I besce batena da gogoratzen ez dudana.
Sara: Lehengo irakasleagaixoru eta arain bene irakaslerekin beste irakasle batekin gabihza.
xurta : A. bai? Eta zer moduzkoa da oraingoa?
San: Ez dago gaizki: ez da bestea beste bat bezain dinamikoa. baina saiatzen da.
2 Dan iel: Zer moduz ibili zarcte Benidcrm aldean?
Joakin: Betiko moduan. badakizu. han eguzkia eta honda rtza besterik/bestea ez dago.
J A ra nt za: Eta umeak ego ngelan jolasten hasten badira. zcr esa ten diezu?
A lberta: Ba, beste lekura beste teku bateru joateko: bere n ge larn. esaterako.
4 J esu s: Hemen hiru euritako daude. Nore nak dira?
Ane: Ezkerre koa nirea: beste bi beste biak ideiarik ez.
5 Ri k ardo: Den-denak joan zinctcn?
En r tke: Ba, bi izan ezik. beste guztiak beste batzuk hantxe egon glnen.
6 J on : Herri hart an daud en bi j aterxeetatik zeinetan afald u zen uten?
Begcaa : Zoritxarrez, guri gustatzen zaiguna beteta zegoenez. bestera beste batera jean behar
izan gen uen.
7 Ibon : Lana bion anean egingo dugu; zat i hau neuk, eta beste zati bat beste :aria zeuk.
JuJ cn : Ederki. baina usre dUI zatirik zailena egokitu zaidala.

D Bala... bestea (C)

Be te ltzazu hutsuneak dek! inabide mar ka egokiak erab itiz .
Mikelek era Jonek gogor eztabaidatu dure: bat If,; baie tz esatcn zuen. eta beste id ezerz.
)00

Gure bi umeak erabat desberdinak dira: bat edonora jean zauezke: beste . ordea. cz
dago inora jcaterik.
2 Bat lan polha egin zuen: beste . aldiz. eskasa,
J Hem borretan bi tabema bes rerik ez dago: bat jaren ematen dure. beste ez.
4 Si lagunei zerbait lapurtu zieten bidaian: bat diru zorroa lapurtu zioten: beste .berriz.
argazki maki na.
~ Si bideo kamera ditu. bat digi tala eta beste ana!ogikoa.

171
 58 Aditzondoa
Izenondoa eta aditzondoa
Josu: Asko gustani :ait Sarrianandiaren nooeto.
Ines: Bcitu niri ere. Oso I/ohela ono tI(I: nire /ISle:, Sanionandiak 050 olldo ida;fell du.

lzcnondoak (orm) izena (nobela) deskri- Aditzondoak (ondo) aditz ekin tza (idal:;) deskribatzen
batzen duo berau nolakoa den zehaztuz. duoberau nota, nota, non... gertatzen den zehazruz.
Haruz m"e g oiZioa do. Harit::ek g aizki eramum dio bere amori,
Amaiak hidaia tuzea egin behar du. Amaia berandu IIelduNo da.

Izenondoa sarritan aditzondo gisa erabiltzen da ~ 540 . Horrelakoetan. mugarzailenk gabe jean ohi
da esatdlan.
lrakasleak auerketa erroiak jonsen ditu . (izond. )
Amaiak erra:; ga inditu till azterketa. (adond.)
lbon ika sle aikarra do. (izond.)
lbonek a:;kar ikusten dim gau:ak. (adond.)

Aditzondoen sailkapen formala

Honako aditzcndo motak bereizten dira:
~ g a u r, Iehen. aspaldi, taster; eco. beti, orcin. urruti. hurbit. erruz, 1/0/1. 11010. noiz. hemen ..
" edetki. bereziki. hobeto. epeka. astlro. maitekiro. Urlero, igandero. nekatuta. asperuuik.:
k " edOl/oi:. noubait. nolabait, noranahi. noianaht. herenegun. noizbehinka. berehala...
la: a . gutxi gorabehera, bare: ere. behinik behin. noizeon behin, ba t-bateau...
ill ado e (erabiliaren erabiliaz finkatu eta aditzondotzat hartzen diren kasu markadun
hitzak): berriz. oinez, gainera, orduan. gogolik. gustura. oraindik...
tl:<!ijw; ial:w;"~m i:a i!;g il izenondoak (gogo r jo du. W UJI jokatn (/11:11,
:,i lltzo ibi/i da, g urbi mintzam da...) eta zenbatzaileak {as ko balio du. g utsi fa tto zait, ask i jan du...t.

Aditzondo eratorriak: oihuka, ongi, berriro, hilero, nekatuta...

Ondo rengo hauek dira aditzondoak sortzeko atzizki garruntzitsucnak:
Modua: oihuka. txaloka. eztuika. hanika. korrika, sattoka. arrastaka. epeka, bakarka, banaka,
erdizka. gainezka. galdetka. herrenkajoka. keinuka. txandaka. zatika. zeharka.., Atzizki honekin
erarurako hitzak. sarritan, aditz bihurtzen dira • TU atzizki aditzgilea edo egin aditza erantsiz: oihukatu.
hanikutu. zirikatu...; gainezka egin, haginka egin. korrika egin ...
Modua: ederki. gatzki. ongi, poliki, ozenki, ofisiatki. emeki, eskuarki.fisikoki. umilki. serioski,
tiermetikaki. tegolki. sakanki. nagusiki. bereziki, berriki. biiiki... Bizkaieraz hitz horietako askotan -KI
atzizkiaren ordez -TO atzizkia erabiltzen da: edeno. ondo, tiobeso. txarto. polito..
Modua: astiro. beniro, geldiro. garbiro, tuzaro... Zenbairetan, atzizki hau -KJ atzizk idun hitzei
eransten zaie: handikiro, maltekira, leunkiro, lagunkiro, anaikiro, gozokiro, egokiro...
Genaera bat zenbatean behin errepikatzen den adierazten du: egnnero. hi/em, //I·tem. udara,
astero. goizero. arratsaldero. gallero, astetehenero. igandero. hamabassero. ikastunero...
_I Edozein aditz partizipiori erants dakizkioke eta modua adierazten dute: lulda. nekatuta.
apurtllUl. ikusita. aspertllla... : hilik, lIeka/llrik. gorderik. eS(lIIik, ikusirik. .. Honela sartUtako hitz
guztiak aditzondoak direnez. aldagaitzak dim. eta fanna bera dute singularrean nahiz pluralean.

SINGULARRA: Argia piztu TA dago .

PLURA LA : Argiak piztllTA dam/e. (ETA El Argiak piztlltak da l/de)

172
 Ariketak
n Izendondoa eta aditzondoa . Aditzondoaren sailkapena (A-B)
Aztertu ondorengo
ZE A E
esa tdietan azpimarratutako hitzak
EE EE E EEE EEE E EE EZE ETE
eta sailkatu .
~ S QrpJ"
(rtu hernen zaude eta
hrnlm gaude eta hihar.
bihar auskalo
auskalo GO,
J12n.
I EGunzrO
E~unero (zaien omen
izaten ormen dim
ditu buruko
buruko rron
min barazar
jkarallarri borik,
horiek. batz goiz DOT,
balez ere goiz partean.
pe

Etxera heldu
2 Etxera beldu era
eta berbo
berehala bonturatu
konturatu Zen
zen urne
ume gizagtenaa khm baino
gjzagajXQ3 eben baino i:.ilizkiago
gaizkiago zegoela:
zegoela: ggtulko
~
ba

Sa kalenrurarekin
eta balenturarekin segitzen
eggitzen guen,
zuen. Griuan,
Qn:twm. eletanoa barro eta
telefonoa hartu gia bezkanurik
kezkaturik medikoari berriz deitu
medikuari .t!rniz. deitu zion.
zion

Aditzondoa
Sa de
ei
Bakuna
EEaren) Erato rrla Elkartua Esaera adberblala Lexikaliza tua
ORGIA
oruin

n
EE da,, dbdoido
-ka -ki . -to/-do eia
eta aro atzizkiek (C)
-ro atzizkiak (GI
Gatu
Osa tu ule laukia hitzei
taula laukiko hitzei atzizki
atz izki egokia
ego kia erantziz teke izen
eran tsiz (gerta Iiteke hizen Bat
bati atzizki Pai
bat Baino gebiago
baino geh iago
erantzi
era ntsi abal (zaie, Ondoren, beie
ahal izetea}, bete esaldietako butzuneak
hutsuneak aulako
tau lako Bitz
hill egokiak erabiiiz,
egokia k erab iliz.
eder •ge
eder agi z• bakar
1!fH! • asti dei •z habe
bakar • dei bote •z kolpe
boite •z luze
zz ran
• on •z sako"
akon z• ple
lalde z• palaz par
rxalo • txar

, ·KI -TO/-DO

eneki
epl.'ka ederki
ederki ederto

E Saltegi
... Salbea handi
bardi horretan, erueitakoa
horreten. erosi rakoa enek
ept ordaintzeko aukera ernaten
ordaintzekc aukera ernaten dute.
ditz,
| Errepidea
Errenrdea bustita
bustita gegognez,
zegoenez. abidura gututzea era
abiadura gutxitzea ztaOO -ago ioatea erabaki nuen.
joatea erabaki mug,
dekata
2 Jokalari hori E egon egon da
d lesionarutan
lesicnaruta: a
ia boi hilabete partidurik
best hilabete porturik ezin
esn jokotuta,
jokatuta.
€ AterkiaSeo
-' Azte rketa duzu: gehiago
egin duzu; ikasi behurko
gehi ago ikasi beharko duzu.
duzu, hurrcngoa
hurrengoa egiteko. Sgitzko,
..d BK
Nik botas uuu lan
baino nahiago dUI bo egi
egin:
n: horrela, zalantzak sortuz
horrela, zalantzak zortu GST,
gero.
badut nor gatdetu.
bad ut nori alden
Beigurari aztertu
5 Gala Odieru ondoren.
ororen, bona beren ate
hone hemen atera dudan ondorioa.
ra dudan ondorioa,
E

n
EZE dha,, -ki,
-ka deia aro gizizkiak
eta -ro IG
atzizkiak (C)
Berridatz ondorengo
Berridstzi Ondorengoesaldiak, nabarrnendutako aitaren
esaldiak, nabarmendutako ordez hon!
zatiaren ordez boni dagokion
dagokion jaukiko
laukiko bitza erabiiiz,
hilzs erabiliz,
Seiko •e hamabosterc
gaika barrabozizro •z batuzkaruka
katu-katuka e• ko
boipzka
lpeka e• bronolzikok
kronologikok i e• launaka
jauumako e• noizbehinka
maizko
aiba •e ostiralero
oihuka ngtralero e• ozenkiago
nzenbiazo •e udaro
udaro

E Anek
.. Anek noizik
ncl zik behin
beh in bihotzeko
bihotzeko rentzako aldizkari arrosa
pren rsako aldizkari arroza horietakoren
hcrietakorcn bai erosten du.
bat erosten du,
duekmurztekiutepibotearenteaaizaaruebortetakorenbiGka
Anekm ,i;h ehi lJl.o bihor=ektJprentsgls.paldi=kari arrosa horietakoren bat ('ms/ell du.
Gauzak horrela
Gauzak horrela Gertatu Ziren, era
gertaru ziren. era kronologikoan ordenatuta,
kron ologikoan ordenatuta.
pe

2 Irakasleak bazleesan
lrakasleak ikesleei gen launan-launan
esan zien lau nan-I aunan artzeko gia pronozatutako
jartzeko eta garan buruz
proposatutako gaiari buruz bitz egitezko,
hitz egiteko.
bed

J bainak
Kctpeak emanez era eia oi
oiko
hu eginez
eginez zz duzu eler
ez duzu ezen konponduko.
konponduko,
ed

.. Lubiuruteei
Liburutegi bartan
hartan (buruak
Iiburuak zoiaren
ga laren arabera eailkarura daude.
arabera sailkatuta dard,
dde

IS gorasoak
5 Nire Senak oso pro sistematikoak
eiztzrmatikoak dim.
dira, hltaren
bilaren batzan
batean eta
ere baraboztgan egiten dituzte
ham abostean egiten dituzte beti erueketak,
beti erosketak
TAO

6 O Letretan
sti r ale tan Zinera
zinera ogien gara lagunok,
joaten gara gunak, behin ere hutsik
behin ere burzik egin
egn gabe.
gabe,
E

Uzentnenun bandiarznz
.. Ozentasun esan dezaket:
bandiagoz esan dezakargiago zz, ordea.
argiago sa. ordea,
l! Lda gurietann gure
Uda guztieta ormaren berrira
gore arnaren ogiz Zara,
herrirajoaten iOtenrnanekin 20
gara. aiton-amonekin ZO egun
erun ematera.
gmatera,
9€ Oraindik
Draundk entz rente (rtzeko gourza Cl
janzeko gauza gez bada
bada gre, urea karuen
ere, umea barnen moduan biltzen bazi
mod uan ibiltzen da,
hasi da.

173
 59 Aditzondoa : sailkapen semantikoa
Denbora aditzondoak
Noi; galderari eranrzuten diote: edonoiz. 110i:1I0hi. 1/oi:OOi1. motz. aspaldi. atzo. gOIlr, bihar; aurki,
ban. behin, berandu. iaz, faster, orain. orduan. txititan. ~mero ...
Zuek bemndu heldu zarete. Hori Qspaldi genom zen. At;;:o eta gallr hobeto egin dutlo,
Adirzo ndo horietako barzuek noi: galdetzaileak hartzen dituen kas u markak era posrposizioak har
d itzakere: 1I0;:I'k. ga urtik. oraindik...: 1I0;:ko. gaurko. oraingo. ..: not: arte. gaur one. orain one...
Oraindik e: dakit ezer: Soi:. one geratuka :aro? Noizko bukaeu behar dugu?

Leku aditzondoak
Non galderari erant zu ten diote: hell/en. hor: h(II1, edonon. nonbait. urnm. genu. hurbil, behean. goio n ...
Lehen hirurek themen. hor eta IUIIl ) lion galdetzaile ak hartzc n dituen kasu ma rkak har ditzak cte. Forma

-
nrruntak eta forma inda rtuak dituzte (-xe atzi zkia eran tsiz):

Forma arruntak Forma mdartuak

hemen her han hemenlxe hort xe hantxe

hemengo horko hango ttemengoxe horkoxe hangoxe
hemendik hortik handik hemendixe hortixe handixe
hona ncrra here honaxe horraxe haraxe
honaino norramc heremc

Hemen dik lto ro 5 kilometre besterik e: dago. Jan. : ertall zabi ttza h or? Etoni h ono berehaia:..(e.'
Geu ere karaxe gau: oporretan. Honxe doga. zure ondo-andoan. Bai, bortixe irten da saguo!

Modu aditzond oak

Zerbait 11010 gertatzen den adierazten dute: hone/a, harrela. halo. edonota. nalabair. noianahi, inola,
etab, Modu aditzondo asko atzizkie n bidez csatzen dim: edera. gai:ki...: ederto. ondo...: oihuka, sahoka
txandaka...: egokiro. maitekiro...: eserua. nekmuta.." ikusirik. saibaturik...: hutsik. bakarrik.: Ad ibidez:
Hori e: da norreto egnen.
Atsedenaldietan suttoka eta korrika ihiltzen dira eskolako ikasleak.
Nik baka rrik ezin {lilt dena egi n.
Zu re edalan cia betem dago: nirea. tmtsik .
Bcstalde. testuinguru jakin batzue tan .. 540 izenondo askc modu adirzcndo gtsa erabil daitczke. Adibidez:
Arant:a niste dago. Hod e: da egia. oso oker e: bonogo. Arin eroll1=1I11 behar diog u.

Iritzi aditzondoak
lritzi aditzondoen bidez. hiztunak esaldi batean esa ten due nari buruzko iritzia edo jarrera adieraztcn du.
hala nola . ziu rtasuna. zalantza. pos ibiliratea edo bes relako balorazioak. Hauek dira garran tzitsue nak:

Z tL'RTASL........ ZALA"''TZA. POSIBIUTATEA. PR08A8ILITATEA Bo\ LO RAZIOAK

j akino seguraski agian ont=a dene: beharbada zonone: tamale:

nosh seguruenik apika dimdiene: non bait zon txarre: nahitae:

S eguruskilseg llru enik e: dit kasurit: egingo.
Zer egin. lIoski. =ellk esango dU:II.
A m ;a delle;. e=daki e:er.
E={Ill. 1I0llbail. beste =eregin hoberik.
Afedikllek. ramale;. e=i" ;=011 =lIfen e=er egin.
Hori. j ukilla. =ure anaia da. berdinak :m-ete eta!
Agiu" . e=Ilion e:er esan belwr.
BalerI'a gastarllko : it:aio" beharbada.
Zoriolle; , gurai: ir;tsi : 01"0.

174
 Ariketak

n Aditzondoa. Sailkapen semantikoa (A-D)

Esan zer motatakoak diren ondorengo esaldietan azpimarratutako aditzondoak, irizpide
semantikoaren Ikuspeg itlk.
~ Ez dut in2n aurkitzen bila nab ilena.
I £dgiti erantzun zigun galdetu genicnean.
2 Gorka etzjdamu helduko da Irlandatik.
~ Uste dUI galdera hau 11iill.2 eginda dagoeta.
~ HODaxe etcrtzeko esan dizut!
5 Aspaldjljk cz genuen horrelakc pelikula politik ikusten.
6 Erxean, Kiuruenjk. ez da incr egongo.
Hornla egitea komeni da.
B Ogitartekoak. .i.ikini. atseden hartzeko ge1ditzen garenean jango ditugu.
9 Zinera bera bakarrjk joatea gustatzen zaio.

Oenbora Lekua Modus lrttzla

~ lnon X

, edcrki

, etzidamu
txartc
, honaxe
s aspalditik
•
7
seguruenik
horrela
• jakina

• bakarrik

n Denbora, leku, modu eta iritzi aditzondoak (A-D)

Markatu aukerarlk egoklena.
~ Kanguroak \ulo~a ibi ltzen dim.
o nar taz saltoka 0 hegan
Nc rbait leku batera behar duen ord uan heltzen dene an. pertsona hori held u dela esaten da.
D garaiz D korrika 0 taster
z gcrtatu zen, inork ez zuen erreakzion atzeko astirik izan.
o oso asnro 0 preseka 0 bnr-batean
] lst ripu ikaragarria izan zen. bai na, . denak oni k Irten zi ren.
ozorionez 0 zorirxarrez D tam alez
... Hiru gau eg ingo ditugu hotelean: gaurkoa. bi harkoa eta
o arzokoa 0 etzikoa 0 herenegungoa
5 Hain txarto zegoela med ikua rengana eramatea erabaki zuten.
o zabalik 0 gaizki ~ ikus irik
6 Ez, ez da lnor etorri.
o hona 0 heme n 0 bcnakc
.., Hara heltzeko. tuneletik pasa ru behar da. beste biderik ez dago.
=:J seguraski 0 agian I=:J nahitaez
8 Ander gaixcrik zegoela uste nuen. bai na ~ nenbilen. lehen kalean lagunekin ikusi dut eta.
~ oker :=
zuzen 0 lasai
 60 Graduatzaileak (1): batere, nahiko, 050...
Batere, nahiko, oso, etab.
..-----

Mai la adirzondock (bate-e. nahiko eta 050) izenondoen (goresri) eta aditzondoen (ol/do) inte ntsjtatearen
norainokoa adieraztcko erabiltzen dira. Hona hcmcn adibi de gehi ago :

GRADU AI'ALA ERDIKO GRADUA GOI GRADUA

E:: dugo batere po::.ik. SU/lOmerkea zen etxea. Zeharo/guttiz/eruba t apunuta duga.
0 11do same r egin till. Aski etse handia. Ikuragarri a.s/lI/la da. Arras berri tristea.

Batere I bat ere eta samar

Batere grad uatzailea lotuta idazten da eta ezer
ere edo ;11010 ere-ten parekoa da esana hiaren
aldetik. Izen zenbakaitzcn bat g rad umz en
duenean (gogo. OS/11O ••• l, -/K kasu marka hartzcn
du ho nek .
E.. zaru batere atsegina.
E:: zatt batere gUSlatll esan due/la.
Ez dill batere gogonk hari egueko.
Bat ere detenni natzai lea banandu ta idazte n da eta
lehen osagaia deklinatu eg in daireke: batek ere,
batentzat ere,..
E: nuenhitz bat ere idertu.
tkaste batek ere ez dio ondo eral/Cltll galderari.
GII/xi ekani duzu; batell1";.at ere e: da hettzen.

Samar graduatzailea izenondoaren edo aditzondoaren eskuinean jartzen da (ondo samur: ETA EZ
!i8,'I" " t'h1 " ~ ) . lzeno ndoekiu erabiltzcn denean. berak hartzen du mugarzailee .

AOrrzONDOEKIN: Dotore samarjatzita dator: Bemndu sumar heldu do. Urrtlll semarretik ellt:ul/ zen.
I Z E N O ~ DO E K I~ : Utile binurri samu rrak zire n. Narrazio horien egilea idazle gaue scma rra da.

Nahiko, sano, aski, oso, zeharo, guztiz, erabat, askoz ere...

Graduatzaile hauek sintagmaren ezker mu turrean jarri oht dira:
Kanta hori nahiko e:agullu da. .valtiko fi lm eskasa ikusi dugn gaur: Aski 011(1 patatekinjateko.
Ume kori e: do oso trebea. Oso hegi one: ikusi dute nire ideia. Oso arazo knriak bill ditu.
Erabar segurll zaude eson dicuncz? Guutz erra:o tzan do. A rras ongi irudiur zato.
Zenero galduta ibili do. Libumhon ikarragarri zaila (la irakunzeko. Asko; ere Iwndiagoa da.
N ultiko eta aski zenbatzailc gisa ere erabiltzen di ra: N altikou dim behur dugu a- 51 ' Eta asko
zenbatzailea graduatzaile gisa erabil daiteke: Paper POUI askoak aukeratu dituzue IIl1leell gelaraka.
Nik ezet: esongo ntoke. lasai asko gainera, a- -UiB

Errepikapena: berri-berria
Oso ohizkoa da. go i gradua adie razreko. izenondoak edcta aditzondoak errepikatzea tberri-berria = oso
berriu). Errepikaruta ko hitzak rna rratxo batez lotzen dira eta lehen osagaiak ez du art ikulurik hartzen.
Poz-pouk geratll zen anerketaren nota ikusitakoan. (ETA EZ JjB: ik !,B:ik)
amari I11I1SU ha ndi-tumdia, (ETA EZ h,Nd';il h Cli /l!.;ot)
Etorri 110/10 eta el/UII/
Erosi belaniraka horlek. po!ir-polituk dim eta . (ETA EZ fJBx mk ps!i kl k)

176
 Ariketak
n Graduatzai leak (A-B)
IdaU i esaldi bako itzaren bigarren zati a, eskaintzen dlren elementuak ordena egokian jarr lz.
Praka hauek cz zaizkit ondo geratzen: niretzat hand; dim samarruk. ~
Gaur ezin naiz inora j e an. lanpetuta guzti: nago. =>
~ Ohera noa apur batean: neka tuta OSO nago. =>
Besre bat erosi beharko dUI; dogo , apurnna zenara hau, =>
Hobe tortila ripularik gabe egitca : batere , :0;1 tipula gustacen e: =>
~ Azterketatik pozik irten da: ondc .egin du S OliD. =>
6 Bizikletak fabrika akats bat zeukan: somar merke sa/till zidaten. =>
Zapata horiek crostera noa: garestlak e: dim batere. =>
K Ez nago pozik 2e A taldcko ikasleekin: alferrak ' dim I nahiko. =>
9 Jokalari hori oso ona da; do trebea baloiorekin / ikarugarri. =>
10 Auroa txatartegira eraman behar dui; hondatuta / guz ti: / dago. =>
11 Ezin gcnuen Ia ezer ikusi: SW II W' / =egoen / iiun. =

IfJI Graduatzaileak (A-C)

Jarrl parentesi arteko graduatzailea leku ego kian.
~ Gorzoneri erosketak egitea gustatzen zai o. (i=lIgarri) = re (t"q iZl'gar ' ~ u t ~ia
Era horretako telebisra saioak ez zaizkit interesatzen. {bateret =
2: Kanpina gare sria zen, bain a bertan geraru ziren. (somor) =
.\ Hobetc nago orain. tasko: ere} =
.. Filmeko efektu bereziak onak dira. (arras) =
~ Berandu zarozte: zer gertaru da? tsamor) =
6 Anek esan dit hau nobel a inreresgarria dela. (lIa hiko} =
Gaur bazkari ona presraru dizuet. (oso) =
8 Beste supermerkatuan esnca merkeago dago. taskoz ere) =
9 Murrizrutako prezio orduetan deitu czik . gerestia da sakeleko telefonoz hitz egitea. (ikarogarri) =
IU C Oko bigarren abesua luzea irudiru zitzaidan. (samar) =
11 Egurald i cna izan dug u asteburuan (asH) =

n Graduatzaileak (C-D)
Bete esaldietako hutsuneak Jauklko hilzak erabiliz.
bero-beroo • estu-eslua • fin-fina • guztiz leuna • hcrz -hotza • lasai asko • nahiko alferrak
_ _ _ _ _~ ~ p o " z - p o z ik • san o onak • zeharo ezinezkoa • zcrrotz-zorrotza '"

)00- Mutik c hau J r-J da. ben dabillan era lan .

Ikasle batzuk ez dira 0 50 langileak: alderantziz. dira.
2: Konmz. bizar laban ben da ere.
.\ Okaran hauek dim: niri. behimzat. asko gustarzen zaizkit.
.. Zopa hartu behar da eta kaba
~ da crdubetean haraino heltzea: kilometre gehiegi dira.
6 Laurogei one dituen arren. azala duo
irten da azterketatik. bikain lortuko duela dio.
S Esan behar ziona esan era gero, geratu zen . inolakc kezkarik gabe.
9 Errepidea da pare bat kilometrotan.

177
 61 Graduatzaileak (2): luzeagoa, luzeena, luzeegia
Aurfell ikusi
Sarrera Bai? Bada. nire
dudan peiikularik lfsle::,III:;eegia izan do:
Kc nparazioetan. atz izkiak erabiltzcn pelitena! OltJII erdi gutxiago iraungo
dira izenondoen (adib.: poiit, tu:e...) balu. imeresgarriagoa
eta aditzondoe n (adib.: gutxi, berandu ...) i:allgo Iitzateke.
gradua ad ierazteko:
• -AGO kon paratibcrako: Zer: joango
at gam zerbait E:. pelikula
• -EN superlatiborako eta
harl:em? berandnegi omauu da
• -EGI gehiegizko maila adierazteko.
eta esxera joan beharra
Taulako adi bideetan ikus ten denez. aditzon-
daukat.
dock cz dute dete rminatzailerik hartzen .

Konparatiboa: ·AGO Superlatiboa: -EN Gehiegizko maila: ·EGI

Izenondoak poliwgo(a)huzeago(a) poJiten(a)/fuzeen(a) politegi(a)/fuzeegi(a)

Aditzondoak gulxiagolberanduago gutxienlb eranduen gutxiegilberanduegf

goragoko maila adie razten du (A stiroag o joan behar dll::II). Konpara zioa zerekin egiten den
aipatuz gero. baino adierazpena tartekaru beha r da esaldian:
Pehknta ha ll acokaa baino luzeagaa izan da. Nire zapatak: zureak: baino politug euk dira.
rnaila gorena adie razte u du {Garestiena erost ::Ulm ). Bere ezkerrean dean izena k ~ @ . -IK. -
ETAN. -ETATlK eta -ETAR/K atzizkiak har ditzake :
Eve rest do munduko mel/di/melldir;k/ m(!ndietal// mel/dietariklmendietarik ahuena.

I gehigizko maila adie razten du:

A Ikandora hon txikiegia da ::ure/::aI. Atkarregi jaten du:u. Gaueegia zara hori ulertzeko.

Forma irregularra k
Oil, ondo, ongi eta asko hitzek forma irregula rra k dituzte:

K ONPARAT lBOA: ·AGO SU PERLATIBOA: -EN GEHIEGIZKOA: -EGI

on(a) hobe(a) ETA EZ: onago(a)lhobeago(a) onen (a)/IJoberen(a) of/egi(a)

ondo hobeto ondoen/hobetoen ondo egi
ongi hobeki ongien/nobekien ongiegi
asko ge hiago gehien gehiegi

Ordenagailu hall nabea da, Hurrengoon hobeto egingo dut:u.

l.etien gehiago erretzen zne n. Fisikakoa do irakaslerik onena/hoberen«.
Neunai: gehien dakiena. Jonek egin du ongien.
Onegia da hcnelako gaiztakeria egiteko. Getuegtjaten dU::II.
E:: dill ondoegi pentsum.

Konparazioa ren maila: denetan handiena, askoz ere handiagoa...

S i elementu edo gehiagoren arteko aldea aditzera emateko, era askotakc egiturak erabil daitezke :

Aulki hall denetan erosoen« do. Aulki ha u tuko'l. ere erosoagoa da ,

AII/ki hall beste edozein baino erosougoa do. Au/ki hau dezeme erosougoa da.
£7, dugo "all buino aul ki erosoagorik. Aulki halt p ixka ba t ero soagoa do.
Ez dugo "au bezain erosoa de" {aulkirt ik. Aulki ha ll zenxobatt erosougoa do.
Aulki ha ll erosoenetakoa do. Aulki hau erosotxoagoa da .

178
 Ariketak
n -AGO, ·EGI eta -EN graduatzaileak (A)
Osatu lrudl bakoitzarl dagok ion esaldia laukiko hltzak erabiliz.
.,--,-------;- -
Qneoa • txikiegia • asliroago .;~g!fl tS =~ : m =<lr e = e : ' : g = o ~ ' ., ; - ,.

>- Gona hori cMlIegiQ da lnesentzat.

1 Marraskil oa doa . 3 Hauxe da une honetan munduko renislaririk
2 Ohea ..a Madeirara joa tea da.

n -AGO eta -EN graduatzaileak. Forma irregularrak (A-Cl

Idatzi hutsuneetan parentesl arteko hitzen konparati boa (-AGO) edo superlatiboa (-EN).
\Iu nduko autc r tk hoberen a
Orain dele ebun bat une Enry Roycek auto bat erosi zuen. baina
ez zirzaion gehiegi gustatzen. eskoran hondatzen bairzen. Hori
dela eta. auto ~ (on) h, he'" eghea erabaki zuen eta. horrela.
1904 an !>ere lehen mode-loa fabrikatu zuen. Une batzuk (gero)
Charles RolIs-ekin elkartu zen eta Rolls Roycc
marka sortu zuten bien artean.
Ro lls Royc e markakoak mu nduko autorik ! (isif)
dira. lragarki batean hauxe ese ren zen: entzungo duzun zaratarik
,1 (handi) automobilak dakarren er lojuarena da,
Bcren fabrikazioan detailerik ~ «(xiki) zainrzen dute:
diote nez. egunek o hamabi auto baino ez dim irteten fakto rintik.
Bcste auto barzuk. seguruenik. ~ (arin) ibiliko dim eta 6 (erosoJ cdo
• (merke) izango dira eta. agian. askoz ere 8 (gutxi ) kont sumituko
dute. Baina horiek guzti ek sekula ere ez dure merezi izango Rolls Royceri as paldi eman zioten titulua:
mu nduko autori k (on)

D -AGO, -EGI eta -EN graduatzaileak (B-C)

Idatzi esald iak eskainlZe n diren elementuak ordenatuz.
~

Ifrt e ~ ; ... •
lnaki altuagoa baino anai-arreba dezeme bere besre edozein da

sukaldari baino Ez hoberik am. dago gure

, hoberena ustez Gure gazta aitaren denetan da Idiazabalgo.

3 da aberatsenetakoa Bill Ga les pertsonarik munduko

.. handiena mundukc eta kontinenterik I Asia popu latuena da

 ..
l'Il

..
CIl
41

Bete testuko hutsuneak lauk lko izenondoak eta aditzondoak zein bere lekuan jarriz.
aspergarri • barregarri bere halaxe > bihar • euritsu • /ll :;,e • gazte • balaxe izuga rri
nekersu • presl • urduri • zaratatsu • zehatz • ziur • zibil

Buenos Airesetik Bilbora, hegazkinez

Banekien Buenos Airesetik Bilborakc itzulia ~ -3 era -a izango zela:
sekula ez nuen penrsatuko. ordea. mutil laguna ezagurzeko aukera emango zidanik. Eguna
haizetsua era -3 zen eta horrek kezkatzcn ninduen,
baina piloto argeminarrak hegaldiari buruz eman ziruen azalpen ~ -ak entzun
ondoren. nire kezkak eta beldurrak ~ desagerru ziren. hain irudiru zitzaidan
pcrtsona zentzuduna era • - 3 . Aireratu eta handik ordu erdira pelikula amen-
kar bat jarri zuten. lnteresgarria izango ze1akoan ikusten hasi nintzen. baina azkenean nahiko
-3 iruditu zitzaidan eta 10egitea erabaki nuen, xire atzean eserita zegoen gizon
bizardunari. aldiz. pantailan egenzen zena 050 , -a egiten zitzaion. amza. eta
here barre-algara -engatik ezinezkoa genatu zitzaidan 10 hartzea.
Hori deja era. Iiburua hartzea eta irakurtzea erabaki nuen. Baina irakunzen basteko
nengoenean. Iiburuaren titulua -Sarrionandiaren "Lagun izoztuav-c- ikusita.
ncnbait. nire alboan eserita zihoan mutil oak ea euskalduna nintzen galderu
zidan. here aiton-amonak bizkaitarrak baitziren. germ . -a bukaru cstean
Argentinara ihes egindakoak. hasi zen gure arteko harremana eta elkarrekin
bi hilabete ibili ondoren. cram pixka bat u nago.
igandea. nire gurasoei aurkeztu behar bairiet Haritz. Buenos Airesetik Bilborako hegaldian
ezagurutako mutil ergenuner-euskalduna.

. anK:eta
Bet e hutsu neak laukiko hitzak erabiliz.

bcrean • berbera rekin • berdina • berekoak • bera • berdin-berdinak • berera • bertan • berdin 1

~
A' Ai ene. dirua ahaztu zait. ltxaron apur bat. erxera noa eta . Omintxe '" . "-('TW II nator.
8 , Dirurik ez daukazula? Ez kezkaru. gaur neuk crdainduko dut.
A' Ene. bcgira neuk ere poltsa erosi dui.
8 , Bade. nire lankide batek ere horrelakoxea dauka. Seguru denda erosi
dugula hiruro k.
2 A: Gu rasce k esan didate formal ibiltzeko. cz edateko era hcrrelakoak: badakizu...
8 , }o!. gurasoak beti . beti erretolika . Niri ere gauza

, A, esan didate nireek.

Ba al zenekien nire seme-alabak eta zure enpresako nagus iarenak eskola
doazela.
8 , Bada ez, baina zuek biok ezagututa ez nau batere harritzen. gauza gehienetan
zarete eta.
, A, Ez nekien zeu ere Arriortua zinenik. gure auzokoak ere abizen hori dauka.
8, Ba ez gara asko abiz en hori dugunok. ea pentsatu. Beharbada familia
izango gara. Zure auzoko hori Arratiakoa da?

180
 10. testa

Azp lmarratu egokiena.

.. Hauxe da herrikc ostatu bakarra. Herrian besterik/ I: ez duzue 10egiteko tokirik aurkiruko.
Jantzi nahi duzun alkandora plantxaru gabe dago. Armairuan bizpahiru dauzkazu; zoaz benara
eta hartu bestea beste bat.
:2 Gure baserria etxe bikoitza da. Aide batean/batetan geu bizi gara eta bestean beste batetan anaia.
~ Txikitan gertarureko gauzak bakarrik: besterik e: du gogoratzen gure aitonak.
~ Lagun asko dauzkal eta cz badator Mikel oporretan. bada. cz dego arazorik: beste batekin beneare-
kiP joangc naiz.

an eta
Zuzendu akatsa k.
• Nola <la Klarari erosi dioten bizikleta berria? => "'do -,1
, Umeak 050 nekarutak heldu ziren erxera.
Moda alcrreko enpresa garrantzitsu bate k oensona gaztc
=>

, cia djoamjkak behar diru here produktuak promozionatzeko. =>

, Argentinan ekonomjko awo handiak izan zituzten 2002. urtean.

Peljkula polita-polita emango dute gaur gauean ET Bn.
=>
=>
s "Nahiz eta" eta "arren" egiturak esaldj kontzesjOak egiteko
erabiltzen dim. =>
•, Tx ibierroak ez zaizkit bat ere ~s laz eD,
Zure ordenagailua nirea baino hObeaioa da.
=>
=>
• Samar handja da zure erxea: uste nuen bai no handiagoa. =>

S.ar" e
Zaila al da tetenobelak asmatzea? Hona hemen telebista programetan espezializatutako kritikari
baten iritzia. Bete hutsuneak laukiko hitzak erabiliz.
j akina • luzaro • as riro • berehala • ber riro • bet; • erraz • ikusita • inoln
maitemi nduta • oraindik • tamalez • zo rioncz

Telenobelen gidoiak
Tclenobclen gidoink idaztca oso crraza da. Neska bat eta rnutil bat izaten dim
protagonistak. Biak 1 daude baina beren familiek. scguru asko maila sozial
desberdinekoak. cz dute ' ere haien maitasuna onartzen. Neskarentzat.
. lchen esperientzia da. 'vlurilak. ordea. maitalc asko izan ditu baina ez
du 4 bizi guztirako konpromezua hartzea merezi izan duen neskank ezagutu
eta gure proragontsta femeninoa aurkitzen duenean ~ jausten da Kupidoren
besoetan. Zenbait une erromantiko eta era askctakc peripeziak bizi ondoren. gaizki ulertze
batzuen ondorioz bata bestearengandik aldendu cgiten dira. Horren ondorioz. eta sakonki elkar
maite izan arren. • . ezin dute batera jarrairu. Maitaleen atsckabea eta etstpena
, . familiakoak konturatzen dira ez dutela oodo jckatu. Azkenean.
dena ergitzen cia eta. • maitaleak , elkartzen dira.
Kontuan hanu behar da. gidoia aparteko ezer izan ez arren. telenobela batean dena 050
gertatzen dela. Telenobelak. beraz. 1 1 iraun behar du:
baina. aldi berean. egunerc ikuslearen intere-a pizru behar du eta hau. jakioa. ez da hain
r lortzen.
 62 Deklinabidea: sarrera I Sam eixenk kalera joan do. I
Zer da deklinabidea?

Euskara kasu atzizkiez baliatzen da perpauseko osagel bako itzak betetzen duen funtzioa adierazteko.
Azter dczagun. esaterako. irudikc perpausa:
Sam-@ => -@ atzizki ak "Su ra" perpausaren subjekt ua dele adierazten du o
etxert): => ·TIK ntzi zkiak adit z ekintzaren zirkunstaruzia bat adierazten du : Sura no nd ik j oan den.
ktl/eRA => -RA atzizkiak aditz ekintzaren zirkunstan tzia bat adierazten du: Sara nora jean den.

Era honetako atzi zki cdo kasu marks des berdin guztten mu ltzoari dckJinabid ea deri tzo. Eusk al
deklinabidcan hamasei kas u bereizten dim eta , hor iek iaendatzcko. bakcirz aren galdetzal tea crabili ohi
da. hala nola. 'OR kasua. 'ORI kasua. 'O"OIK kasua. etab.

Deklinabideko kasuak eta atzizkiak

Hona hemen euskal deklinabidean bereizten diren oinarrizko hamasei kasuak eta euren atzizkiak:

aI!lIE!l!lII
NOR -0 Jon etorri da.
Adibideak

KASU NOAK -K Jonek egin duo

GRAAlATIKAlAK NOR' -, Jo ni erori zaio.
PARnTI80A -'K Etxe horrek ez du igogaJlurik.
IZE>fl.AGUIW< NOR'" -EN Hon Jonen ama da.
SORTZEH DlTUZTENAK """GO -KO E/orrloko 8Iiz ~a ~ed : e :", ~ d :a ~. _ - = = = ~ ~
NON -N Anboton elurra dago. ~
NONDU( -TIK Mendlzafeak Anbototik datoz. l~ Z
NO" -RA Anbotora loaleko asmoa dugu.
NOR,AINQ -RAINO Trenbide zaharra EJorr'oralno heftzenzen.
AD1ZLAGUNAK NQAANTZ -RANTZ Txirrindufariak Eforriorantz doaz.
SORTZ EN DlTUZTENAK NQRENTZAT -ENTZAT lapala hauek txikiegiak dira Jonentzat.
NQREKIN -EKIN Sara Jonekin dago.
ZERGAT1K -GATIK Jonengatik etorri gara.
ZEREZ -z A/tzari hauek eskuz eginda daude.
ZERTZAT -TZAT Urrezko domina bat eman ziolen saritzat.

Kasu arzizki gramarikalekin (-@. -K eta of) csarutakc sintagmak dim perpausean adirzarekin kcmunztadura
du renak. eta funtzio hauek dituzte: subjekrua (-0. edo -K). osagarri zuzena (-0) eta zehar osagarria (-f).

NOR ( -0): subjektua => Sa1'Q-O daiar: Autoa-O e: dabil ondo.

osagarri zuzcna ~ Sarok egu/,karia-O erosi du. Alltoak lau a l~ dauzka.
'ORK (-K) : subjektua ~ Sara/( etam duo OrsailaK hogeitu :on:i egun dauika.
'ORI (-/): zehar osagarria ~ Sarok umeart trizikloa ekarri dio. •\'ir! e: zait gusta m.

Partitiboa (-IK) "OR kasueren aldaera bar da. zen bait testuin gu ru berez itan har en crdez egertzen dena.
» ~ Perpausaren egitura: subjektua. osagarri zuzena ..

182
 Ariketak
n Deklinabideko kasuak eta atzizkiak (A-B)
Osatu deklinab ldearen taula falla diren kasu izenak (galdetzaileak erabill) eta deklinabide atzizkiak
ldatzlz. Adibldeen zutabean , erants i kasu marka parentesi arteko hilzar!.

Kasuak Atzizkiak Adibideak

~ \OR -0 (Albeno) Atberm da nire Izene.
~ ' OR)( -K Niri (loon) IbolleA esan zidan.

,
1
PARTlTIBQA
-I (Edurne)
Entsaladari ez diet (ga1=)
ez zaio gustatu.
bctatzen.

-,
,
J
NO"DIK
Gure ama (lnm)
Txakolin hau (Gerana)
jaio zen.
ikarri genuen.
s -RA Bihar ezin lzango naiz (institll1u) joan.
•, NORAI'O
-RANTZ
Manifestariak (udu/elXt')
Zaleruak (futbol =elai)
joan ziren.
doaz.

,•
No...oo Nire lagun guztiak (Lekeirio) jaietara joan dira.
-EN tlness automobilean etorti gara.
10 ~ORE."'TZA (Alfonrso) dene de erraza.
11 -EKIN Zure (anaia) hitz egin behar dut.
12 ZERGATlK (Ando1ll1 galdu dure.
D -Z Ni lanera (ulttoblls) joaten naiz.

" ZERTZAT (Tofl/o) hanzen nauzu ala?

n Kasu gramatikalak: NOR, NORK, NORI eta partitiboa (B)

Adierazi beheko taulan deklinabideko zein kasutan dauden hurrengo esald ietan azpimarratuta
dauden hitzak eta zer funtzio betetzen duten (subjektua, osagarrl zuzena ala zehar osagarria).
~ 1:fi.K • entsaladarj ez die t I wz.ik botatzen.
Aurrez aurre zetorren automobileko ~ argid au tobusaren ' &.idiu:Ut itsutu zuten.
~ .Giizka medikuarenera eraman behar dut.
Gaur ~ berO txarrnk beste rik ez dakar 6 eiunkariak.
Gure herriko plazan ez dago ~ iturririk.

-
• Zl.lri niri baino hobeto ge ratzen za izkizu nirc 9 ora ka berrjak.
KASUA FUNTZIOA

~ nik
NOR NORK

.\
NORl Part.
,
SubJ. 05a9. zuz. Zehar 05ag.

~ erusaladari .v

, gatzik
argick
J
, gidaria

, Gaizka
herd txarrak

•, egunkariak
irurririk

,• zuri
praka berriak

183
 <la di
Betetzen du te n fumzi oa kc nruan hartuz. -KO eta 4E,v gainerako kasu marketatik bereizi egin behar dira:

-KO eta -EN atzizkiak lzenlagun ak Gainerakoak (-X, -TlK. -RA, etab.) adi:d aguna k
sortzeko erabihzen dira. tzeel agun aren so rtzeko erabiltzen dira. Adizlaguna re n zeregina
zeregina izenaren esanabia zehaztea <la. aditz ekintzaren zirlrunstantziaren bat zehaztea <la.
Ad ibide z: Adibidez:
Koldoren erlojua digitala do. £rloju digital hall Koldorentzlll erosi dueu.
HOT data: Bilboko (<lfUllok. Nire lagunak Hilban hi;; dim.

Bcstalde. arr azoi morfologlko eta semanrikoengatik. leku-denbur azko kasu ek » 63 aparteko multzo
bat osa tzen dute. Kas u marka hauek leku edo denbora zirk unstantziak adie razteko erabiltzen dim:

LEKUA : Esploratzaileak iporrakterantz abiatu siren. Diego Gemikan bizi da.

D ENBORA: A I~ o ti k I?Z dil l ezerj ail. Igun dean euria egin :1II:m.

Deklinabide kasuen markak : singularra , plura la eta mugagabea

Dek linatuta ciagoen edozein hitzetan bi zati nagu si bereizten dira: hiztegiko hitza edo lexem a eta
hon darkia edo deklinabide atzizkia. Hondarkiaren osagairik behinena kasu marka de (-K, _I. _.'1/. ..).
baina . horrek.in batera, anikulu singularra eOO plurala ager daiteke. bai eta lotura lerrak ere (-r- eOO -e- ):
texema hondarl:ia lexema

cstim lean '" ostirol .... I t a :"\ ikasleek in = ikasle + AK (=E) .E.Klli

lot. letra an. sing. '0' kasua an. plur. '0REl(J' kasua

Beraz, dekli nabide atzizki bakoitzak him forma ditu : stngu tarre koa (•.., artikulu singu larra daramana).
p lurale koa (-AK anikulu plurala daramana) eta mugagabekoa tinolako mugatzailerik ez daramana]. Hona
hemen ' OR] (-/) kasuaren deklinabide atzizkiarenak:

SI'OULARRA (-..fRJ): ikasteuri => ikasle + A + (r )1

NOR! kasua (- /) Pl URAt.A (-El): ikasleei => ikasle + AK (=e) + I
M UOAGABEA (-RI): hint ikasleri => ikasle .o.- + (r)1

Kasu markak: aldaketa morfologikoak eta fonetikoak

Hitza k eta kas u markak clkartzean aldaketa morfo-fonetikoak ge natzen dim . Hauek dira ohizkoenak:
• -AK mu gatzaile plurala £ bilakatzen da: -.4 mugatzai le singularra . ordea. ez da aldatzen:
lagun A + -K = logullA k berri + if + · Z = berriA:
lagun AK - -K = logullEk hem .... AK + -Z = berriE:

• Bokalez amairuriko hitza bckalez hasten den atzizkiarekin lctzean R bat tartekatzen da:
Menxe + ./ = MertxeRi Zenbai t neska + -EK/.\' = :enbait neskag ekin

Arau honek kasu markaren bameko osagaiek lotzeko ere balio du :

Iagun + a + -/ = lagunaRi lehengusu + a + -E.VTZAT = lehengllsua Rent:at

• Kontsonantez amaituriko hitza kontsonantez hasten den arzizkiarekin lotzean. E bat tartekatzen da:
tren + -Z = tren E: Gastei: + -,V == Gasteiz lin

184
 Ariketak

n Deklinabidea: lexema eta hondarkia (C-D)

Azpirnarratuta dauden hltzetan, banatu lexema eta hondarkia eta esan zein diren hondarkiaren
osaga lak. Erablli ondorengo izenak: artikulu slngularrs, artikufu plurala, lotura hizk/a eta kasu
marka (NOR, NORK, NO RI, NOREN...).
Ahaztu eg in zait zure senargai .. berriaren .. ~
Zero berri z ere .. nag usjez gaizki esaka?
~ ~ balo jare kjn dira j olasten. an
Bjhanjk aurrera ez naiz gehiago joan go.
~ Bl.u:l.Il dakizkit nire jkaskjdeen relefono zenbaki ~ .
Nire gu@soek asko iraku rtzen dure.

"""""""£.l 3
~ le:tenD
berriaren = berri .. l bihartik ::::)
an. sIng kit. hizk. '-ORE' kaswI
~ kuma • hondarkia ,
-11 =
izena ::::) i:en
an. SLni!
1
~ ...... ,
buruz

=-
~ el m ~ . .,. bondadia
nagusiez ::::) nO.f:Il\i + d.tL ("" E) Z. ikaskideen ::::)
~ ~.

umeak ::::)
• guztiak =
, -
baloiarekin ::::) gurasoek =

Ell Deklinabide atzizkiak: singularra, plurala eta mugagabea (C-D)

Esan esaldietan azpimarratutako hilzak zein kasutan dauden eta sing., plur. ala mugg. diren .
.. Azterkelareo .. oujetan I boligrnfoz bakarrik idatz daite ke.
Arrnotzalcek arrain asko harrapatu zuten pasa den 1 ~ .
Nire ~ laguock ez dute kilkrnjoateko 6 gQgorik.
Aodcrrco lagunak micpia handia du: lau a d..i.2mrllt bcgi batean eta lau eta erdi 9 ~ .
Ant zina. lD alarguoak , I ~janzte ziren .

_1!I!l!!I ID_ ,
Sua leheo I. i2Wwn son u zen era, zenbait 11 momentutan, gc rrak 1 ~ laugarrener a joo heldu ziren.
Entzuna dut gure her riko I ' es kolelako re jantQkjelan oodo jaten de la.

Iim I!I!l!!IlimlD_
~ azterketaren \ t. L"' .\ 8 dioptric
~ orrietan '0 v bestean
10
, boligrafoz
arrantzaleek 11
alarguoak
beltzez
3
, astean
" pisuen
lagunek
" mcmentutan
5 kalera
"is laugarrenerainc
• gogorik eskoterakc
lagunak
" jantokietan

1
 63 Leku-denborazko kasuak
Esanahia

Leku-denbcra zko kasu atzizkiak (-N. - TlK, -RA...) lekua eta denbo ra adierazteko erabiltzen dim.
lrudietan ikusten denez. arzizki hauen bidez. zerbait edo norbait non dagoen. nond ik datorrcn. non goa
den... adieraz daiteke eta, halaber, zerbait noiz gertaru den. noiztik gertatzen den. nolzkoa den eta abar,

Forma
Hona hemen leku-denborazko kasu atzizkien mugaga beko, singu lar reko eta plural eko formak :

, Mugagabea Singularra Plurala

KASUAK
Bokal. Kontson .

HOH (-N) hi etxe-tan bi tren-etan etxe-an tren-een etxe-etan iren-etan

NONDIK (-TlK] bi etxe-tatik bi tren-etetlk etxe-ti k tren-etik etxe-etenk iren-etenk
HORA (-RA) hi etxe-tara bi lren-etara ece-ra tren-era etxe-etara lren-elara
NORANTZ (-RANTZ) bi etxe-tarente bi lren-etarantz elxe-rantz tren-erantz etxe-etarantz tren-etarantz
MORAINO (-RA/NO) bi etxe-tarafnc bl lren-etaraino etxe-rainc tren-eratnc etxe-etaralnc nen-etaralnc
NONGO (-KO) bi etxe-takc blnen-etekc eue-ko tren-ekc elxe-etako iren-etakc

Leku-denborazko kasuek zenbait eza ugarri berezi dituzte. gainerako kasuek ez dituztenak:
• Kasu atz izki hauek sintagma mugatu singular bati lorzean . -A mugatzailea desagenu egiten da.

etse + A + RA ~ eu:eRA etre + A+ TIK ~ etxeTlK etxe + A + -KO ~ etreKO

NON kasua salbuespena da: etxe ..1- A ..1- N ::::;:. etx eAN

• Mugatu plur alean eta mugagabean. - TA- artizkia tartekatzen da :

P W RALA etxe + AK + N::::;:. et\'eE TAN hegazkin + AK + TlK => lJega zki1tETATlK
M UGAGABEA hi esse + N ~ hi etx e TAN hi meudi + TA KO ~ hi me"diTAKO

• Izaki biz idunei erreferentzla egite n die ten izenekin tikasle. tnutii ..) kasu marka hauek forma berezia
bartzen dute: -E'vGA N. -ENGANA. -ENGANDIK. etab . ~ 66

ikasle + A + ENGAN => ikasleA RENGAN mutil + AK + £NGANDIK => nllltiJENGA NDIK

186
 Ariketak
n Leku-denborazko kasuak: NON, NONDIK, NORA.. . (A-B)
Osatu lrudi bakoitzari dagoklon esaldia laukiko hitzel dagokien deklinabide atzizkia erantsiz.
>- Marta tkomuna irteten ari da.
I Elekt rikaria (igogailua ') lanpara aldatzen ari da,
2 Uho ldea izugarria izan zen: ura Iteilatuak -"':'0<» heldu zen.
J Txakurra (usoa k ...........) joan da.
-4 Janire (kalea - -...) begira dag o.
~ Galdu dute tordu biak '-'Olkt,) rrena.
6 Miren (liburuak ""') c.etiketak j artze n cri de.
7 Joan den astean jaic zen. hila ren (seia • '«lIZ)
8 Lasrer emango dute (bihar .. MIllOO ) cgura ldiar i buruzko informazioa .
9 Bide hau (gail urra "'''''TI) doa. eta es kutne koa (herria .. 'IlM...Tl)
10 Hai nbeste (ba lkoi - '<>' ) antena para bol ikoak ipini dituztc.
11 Hiru (gutu nontz i "''-(,(') rxartelak jausita daude.
12 lnor ere ez da Felipez fiatzen. (ni "<».r'li.O-'ou.l basita.
L\ Ardura hori hartzeko. (zu ... ..........) pcntsatu genuen denok. egokiena zare lako.
14 Gela azken (zckondoe > ') rniatu nuen, baina ez nuen aurkitu bila nenbi lena.
15 Pasa den (unea hona behin ere ez naiz igerilekura joan.
16 tnes. joan (bedela ............, A) eta eskaru (bideogela _ VN:IJ ) gilrza.
mesedez.
.. Azken bost (egunak 050 eguraldi ederra egm duo
18 Hobe da hain pertsona (desatseginak - ....,...........) ahalik eta urru nen ibiltzea.
19 Jokalaria (arbitroa .... " "'1) joan eta irainen bat esan omen zion.
20 (seiak 'OOW" ) (zazpi eta erdiak '" ) ez deitu, relefonca deskonektarunk edu-
kiko dut eta.

n Leku-denborazko kasuak : NON, NONDIK, NORA. . . (A-B)

Erantzun galderei parentesi arteko hltzei deklinablde atzizki sing. , plur. edo mgg. erantslz.
>- Non sartu dituzte anzan guztiak? (bi kamioi handi] .::::) Bi kumioi henditan,
>- Nond ik dator usain eske s hau? (hango lategiak) .::::) /fang. lallft'ginulik..
'coraino heldu behar dute korrikalariak? (helmuga) =
2 Noiztik ez duzu zigarrorik em? (joan den urtea] .::::)
J .oiz jokatzen dituzuc partiduak? {larunbatak] =
4 xongca da gazta gozo hau? [ldiazabal] =
~ xoizkoek dira txanpon zahar hauek? terromatarren garaia } =
6 xoranu beta nahi zuen baloia atezainak? (ezker hegalat =
i Noiz jaio zen lrati? (irailaren zazpia) =
8 vcngo pertsienak konpondu behar dira? (ikastetxekc rkasgela guzriak) =
9 Nondik etorri da lagun kcadrita hcri? (Bizkaia) =
10 Nora joan nahi duzue? (be rdi n digu: edoze in tcki} =
 64 Mugagabea
Singularra, plurala eta mugagabea

Arhitroa penaltia jauni Entrenatzailea taideko Kazetarlak zenbait

behar duen jokalariare kin [o ka lariekin hizketan j okalarirekin hizketan
hizketan art da . art da. ari dim.

Deklinabide atzizki bakoitzak hiru forma ditu: sing ula r re koa, plura lekoa eta mu gaga beko a.
lrudie tan ikusten den bezala. NO R E K I~ kasuarenak hauek dira: ,. 62C

SINGULARRA: jokalari-arekin (jokafari + A + EKfN =:-jokaJariAREKIN)

P LURAl A: jokalari-e kin (jokalari + AK + EKIN.=) jokalariEK1N)
• M UGAGABEA: {zenbait) jokalori-rekia (jokalari + - + EKIN ~ jokalariREKINJ

Jokalari jakinei buruz hirz egin nahi badugu, sing ularra edo plu rala erabiliko dug u. Eta zehaztugabeko
jokalariei buruz hitz egin nahi badugu. berriz, mugagabea erabilikc dugu:
• Lehen irudian , j okalariarekill hitzak jokalari ezagun eta zehatz bari cg tten dio errefe rentzia: penaltia
jauni beha r duena ri. hain zuzen.
• Bigarren irud ian. j okulariek ill lutzak jokalari ezagun eta zehatz batzuei egiten die erreferentzia: taldea
osatzen duten jokalariei, hain zuzen.
• Hirugarren irudian . j ok alurirek ill hitzak aurrerik zehazru edo aipatu ez diren jo kalari batzuei egiten
die erreferentzia : oraingo honera n. zehaztu edo mugaru gabeko edozein jokalariri buruz ari gara.

Sintagma mugatua eta sintagma mugagabea

Izen sintagmek . mugaruak badira. mugatzailc singu larra (· A) nahiz plu rala (oAK) eraman dezakete ere.
horren arcbera, kasu marka rnugatu singularra edo rnugatu plurala erantsikc zaie . Adibidez:
Historiaurreko gi::akiak koboudoetan bizi ziren, (ETA EZ k8hIlZl /MHfII bizi ::il'en)
Oporretan. fende gut,ri dobilen herri t xik ietara jaatea gustacen zatt. (ETA El herri tltikifRNI )
Dima emall didate. (E TA El RirH emall didllle )
Esne hotZtl nahi dut. ( ETA EZ e§'ftJ Ha#: nahi dllt )
Baina, arrazoiren batengatik , sintagrnak mugatzaileri k ez bedarama, rnugagabea da eta, orduan .
muga gabeko ka su ma r ka k erabiliko dira (NOR: - @; NORK; -ek : NON: -eTAN. NOXDIK: -eTATIK. etab.].
Hori gertatzen da, adibidez. sintagmaren determinatzailea zein edo zenbat galderzaileetakoren bat, edo
hainbat, zenbait eta antzeko zenbatzaile ren bat denean. Adibidcz:
Zein dendatan erosi dll::lI? ( ETA EZ zein tkHtItHtJ
Z enbait kobazutotan pintumk aurkitu dincte. (ETA El zenbait keB(I!!I/ffl eUrII)
H ainbet esnc edan dut. ( ETA El !Jailbr ~ )
Zenbat dim eman di:u? (ETA El zenb at fii.t.otttt)

188
 Ariketak

n Singularra, plurala eta mugagabea (A-B)

Osatu irudi bako itzar i dagokion esald ia ezkerra ldean dauden hitzak erabiliz.
r : --

sing.: zuloan
plur.: zuloetan
mugg. : ; u lOla n

sing.: umeak
plur.: umeek
mugg .: umek

sing .: jokalariari
plur.: jokalariei
mugg.: jokalariri

... Edozein :u o tUII sar dezake bola.

Erdiko sartu du bola.
2 T xaplatak josi dim amak praketako
-' Herriko San Juan sua piztu dute.
Gure ederki jouen du bibolina.
:" Zein bota du plastikozko pohsa lurrera?
6 Epcileak txartel gorria erakursi dio sarrera itsusia egin duen
Zenbait jende guztiak eskatzen die eutografoa: beste zenbaiti. berriz. inork ez.
a A tezaina ezkerrerago joateko csa ten ari zaie hesiko

n Mugatua (singularra eta plurala) ala mugagabea? (A-B)

Erabaki ondo ala txarto dauden nabarmendutako hitzak. Txarto egonez gero , idalzi forma zuzena.

Forma zuzena
,.. Nik kafesne nah i dur.
... Diru ge hiago beh ar baduzu. esan. .\
Zen bat gatza bora behar zaio entsa lada ri?
2 Zuk zein tka sterxea n ikasten duzu?
~ Japoniarrak 050 etxe rxtknan bizi dim.
-t Ze r nah i duzu. m osroa ala ga raga r doa?
~ Zenbat liburudend atan galderu duzu?
6 Ez dakit zein telebisra katean entzun dudan hori.
Zein herrik oa de Asier?
M Donosti ako kal et an euskara asko entzuren da.
9 Landareei ur bora behar zaie ez sikatzek o.
JQ Egunkariak kioskotan erosten dira .

181
 Noiz erabiltzen da mugagabea?
Prakt ikan. sintagma bati kasu rnarka ezarri behar zaionean. kontrako arrazoirik cz den bitartean.
sing u larreko 000 p lu ra leko marka ezanzen zaio. \lugagabea. beraz. zenbait egoera berezitan
besre rik cz da erabiltzen. Ondoren. garranuitsuenak zehazten dira:
• Zer. zein eta zenbat galdetzaileekin: .. 59
Zer ordumn eiorrika:oro? Zein liburuta n aurkitu duzu? Zenbat lerro-O idatzi behar dimgl/ ?
• Asko. gmxi. zenbait, hainbat. hainbeste. gehiogo. gwxiago eta antzekc zenba tzaileekin: .. 458
Her"; askotan dim j aiok sasoi honetan.
Zenbalt ikusleri asko kostatu zaie hall ulertzea .
• Edozein. zeinahi eta horrelako determinatzaile zehaztugabeekin: .. 400
Ume honek edozein ezezaguni zabaltzen dio area.
Zeinahi egunetan etor zaitezke.
• Ze n ba kte ktn batzuetnn mu gagabea erabiltzen da eta beste barzuetan plurala. ideia des bcrdinak
aditzera emanez. Alderatu ondore ngo esaldiak :

M UGAGABEA Gure eskotako bi irakaste ga ixorik daude.

MWATU PW RALA ,\{otemalilea emGlen duten bi jrakas/eAK gaixorik daude.

Lehen esaldian "hi irakasle" diogunean . beste asko ren artekc bi an gara aipatzen. lrakasle horiek ez
ditugu ezagunak. eta edozein izan daitezke. Bigarren esaldian. berriz. "bi irakasleAK" diogunean.
bi irakasle konkreturi bum? ari gara: "Matematika iraka sten duten biak". hai n zuze n. Hona hemen
adibide gehiago rnugagabean :
Bi dendateka krisralak hautsi dituzte lapurrek. Him menditan antenakj orri dituzte.

......
• Aukeratu. bihunu, bitakatu. egon, izendatu. j antzi. j arri. j oan. ibili eta honelakc beste zenbait aditz _
berezirekin bi \ OR sintagma diruzten esaldiak egin danezke. Bigarrena mugagabean joan ohi da:
Jon pirate j antz ita etorri do .
Aditza
Jesukristok urn ardo bihurtu =lIen.
Sorginak printzea 1ge1 bihurlu zuen. Anfro" ortmin j oon =ell Ameriketara .
Harria utre bilakatu zen. Lagl/net ni denen ordezkari aukeratu noute.
21/ txof er ihili zinen enpresa hartan e=/a?
• Zenbait esa mo lde be rez tta n. Hitz barzuek . leku-denborazkc kasue tan deklinatzen dlrenean (\0\.
'"ORA...). mugagabea hartu ohi dute.

ur. eSlre. ardo... M odu a (NO LA) adie raztcn dut en

Urerara joan da. zenbai t csap ide :
Urerarik dator: Umea lotan dogo.
Gaileta esnetara jausi zait. Zurekin <.arretan nago.
Ogia eraomn busti du. Zalanrzamn 1I0go.
ezser: esAuin.leku, toki... Am etsetan dago.
Ezkerretara jo behar dugu. l:,erdilun dator.
l.ekmam joan da! RUTUa odolelan zeukan
Tokilan dago. Ge:urreran nabil
'
elur, betar; suo ke, argi. egu:ki... Biznzaren aroa adierazten duten ume , txiki.
Elurrerara joan dim. ga:re. hOlrdi... bezalako hitzak:
Belarreton er-ando egon lIai=. t 'metatiJ; dakit.
Sldara bOla duo Ga:tetun ego1l ninr=en.
£cxe bal slltall daga. ur i=(1II na1li dlf=lI !fOnditan ?
Zein ondo egu:kiran.
'
Egu:.kilako bewllrrekoak behor ditut.

190
 Ariketak .'
n
D
Noiz erabiltzen da mugagabea? (C) bedi bed NA d

Erantsi deklinab lde atzizk ia, sing., otur. edo mgg , parentes l arteko hitzari.
ee EAE d ZEZEN EEE b zr rre ME EEE EEA ZE ee DEE EEE EEE de

~E Herr handi
Herri band (gu:
Gurru
ti) pturiteter,zaten
_JlU:,Iit' ./ 1 dira trafiko
izaten dim atiko arazoak.
arazoak, NON
,,0'
I| butzadura dela
Kutsadura dia eta.
gia, zenbait
eeta (hiri)
GruurOrobilen grkulbzioa murriztea erabaki
automobilen zirkulazioa grabadute,
dute. '0'\ KON
2Z denbo Gerba)eat
Zenbat tneska} duzu oporretan?
ligani duzu nnorretani 'NOREKIN
OREKI...
JA ZG {ord
Zer GOTU
u} ETZ aurrera dei dezaket gure zure bulegora?
bulegora? 'KOIZTIK
OIZTIK
~A Aldizkari bor edozem
Aldizkari hari edosein (kioskoj
eskai A salrzen SOliZen da.
da, KON
'0'\
~€ Eizako tota? GOZO
Plazako (kiosko) apartan dut
aurrean aparkatu dur automobile.
aurormabiia, 'NOREN
ORE.'
6 big guztatzen gat
iri asko gustatzen bandaren (egu=
zait hondanzan egu kij SOIS, egotea . KON
'\0....
7 Lurplanzta
Lur planeta raka dabi (Egtc
jiraka dabil dzu ki) I bermea,
mguruan. ZEREN
ZERE.'
8b Zen mortala
Zein {tontolopiko] Sean dizo hori?
csan dizu bori 'NOEK
ORK
9€ Eratzn
Ematen do jelebiztako programa
du telebistako emera mozo Inozo botek GourtolantEa egien
horiek (lomolapikcJ dituela,
eglten dituztela. 'OEK
ORK
I berian
10 horrek zenbai
Ikerlari borrek Gerta)
zenbat temkundet gariak lon
sariak laruu ditu?
dn? 'NOKO
0'00
JII Goraizan ditun B
Garajean ditugun Guia)
bi (a llloj 6 • ezez dago
dozo denentzakc
denentzako rokizk,
tokirik. 'KON
0....
IZ Hori
12 Hon era
ena horretara
hortzian egin
egin darrek, bai baina
daiteke. bai: baina bezte gra (asko)
beste era iazko) egin daiteke,
ere egin daiteke. ORA
"'-ORA

n
EE Motz erabitzen
Noiz da mugagabean
erabiltzen da IO
mugagabea? (C)
DOeatuu irudi
Osal (rudi bakoilzari
Bakoitzari dennkion esaldia
dago kion esald aukien dauden biizetatik
ia laukian hitzelalik egokienak
egok ienak aukeratuz,
aukeraluz.
gian
gazretan berian
• izerdilall € tan
lotall erara
' IO ogera • sutata
lam • ogitara etara z• sUlatik
eraik • L'(oritara
pora : uretara
retara — uretatik
uretarik

J OJaIfDE(ifA '

.. Ez eg in zaratarik. umea lotull dago eta.

I bataia auka tt dotor
dntor. GE ]A EOS
Umea urruE doa.
O
2 dogo,
dagc. bentzen
Lanukoo err rrara perpen kemz
d~ Lapikoa anda,
en ori da.

n
ZZ Motz erabitzen
Noiz da mugagabea?
erabiltzen da mugagabean (C)
GO
Beie eggldietako biutzuneak
Bele esaldietako hutsunea k jaukiko hitzak grabiiiz,
laukiko hilzak erabiliz .
mztzgian
ametseta n • glurrztara
elurretara • erberretanz gezurretan e• lekutan
ezkerretara • gezurretan lekutan z• nikiutara goitika r• umeta
pikutara • saltzaile urmSiann •Ur Urien:
ur • urctan

E Sarrerako atera
.. orzra (ogizko berngndk erberretadra
joateko hemendik _ e. _ ~ _ ~ r f! t a r a o jc bebar
behar dut, ezta?
| Izotza
Izotza izczkailutik
uznzkalunk etera
atera eta
gia handikbas
handik bost GIG rninurura bburru gen,
biburtu zen.
1Z Gu Gur onto liburu
re Juanjo Hburu dabilan dabil jean den den aspa
aspaldiz,eorziileneia
ldian. entziklopedia horietakoak zaltzen,
horietakoak saltzen.
3A der, zekie hau
Zero eskiei bautizo bentzen per E d [oateko
tsa kemzen joarzko alaiala?
4d Gau
DOU osoan
OSO IB ibilinatz, marzarzaiiak esnaru
naiz, iratzargailuak Sermaru nauen
mouz artz,
me.
€5 Hori
Hor eazz da
do egia.
gg, aita:
eia A gabiltza] zabihza!
6n Gabon
Gabon banie
kanta borik eriek A ikasi
horiek guztiak lbasi niruen.
nuruen, gure
urz amona
armona ideiak erakutsita,
Fidelak erakursita.
j| Zuk
Gk diozun
dogun borda bo dago.
borda hcri deza, bioemalan
hiruzpalau Ordo bearko geni
ordu beharko genutuzke bara heltzeko!
tuzke hara belizekol
8K Kokoteraino
bobotzrauno maukazoaz
naukazu: zoaz !|
9€ Jdabak egosten bazi
Indabak egosten hasi baino leben, 3
baino lehen. 11 GO Orduz
bat orduz eduk behar
eduki bebar dira
dira beratzen,
beratzen.
 65 Izen arrunten deklinabidea: bizigabeak
Izaki bizidunak eta izaki bizigabeak
Ldaletxe. kale . aulki. ha"; edo erreka
hitzek iza ki bizigabea k izendatzen
dituzte: alkate. andre. lime. aloba edo
zaldi izenek . berriz. izaki bizid u nak
>- 280 . Leku-denbc razkc kasuetan.
eta horietan bakarrik. izaki bizigabeen
izenekin eta izaki bizidunen izenekin
kasu atzizki desberdinak erabiltzen dira:
-N. -RA. -TlK, etab. bfztgabee kt n. eta
-ENGAN. -£NGANA. -ENGANDIK. etab.
bizldunekin. Azte rtu irudiko tcstuan
nabarmenduta dauden hi hitzak:

B JZIGABEA (NO RA); Zarama biltzaileak udaletxeru etorri dim

Zarama biltzaileak udatetxera etorri dim . protesta egitera. Une hanetan longile
B IZtDUNA ( N O RE~ G A}'; A) : hauen ordezkariak otkotearenganu doa:
Ordezka riak ettuuearengona doaz , beren eskabideak egitero .

Izen arrunten deklinabidea (bizigabeak)

Bokalez amailutako hitzak Konlsonanlez amailutako hitzak
Srngularra
kale kaJe-a kate-ak haItz hailz-a haItz-ak
kaJe.k kaJe-ak kale-<>k haitz-ek haitz-ak haItz-ek
kaIe-ri kale-ari kaJe.<; haitZ·1 haitz-ari haitz-el
kale-rik haJIz·lk

kale-tan jae-an kae-etan haItz-etan haitz-ean haitZ-etan

kaJe.tatik kale-tik kaJe-etatik haitz-etatik haitz-etik haitz-etatik
kaJe-Ia" kale-" jae-etare haitz-etara haItz-era haitz-etara
ka!e·taraJno kalEH alno kaJe-etaralno haitz-etaralno haitz-eraino haitz-etaraino
kale-taranta kale-rants kale-etarantz haitz-etarantz haitz-erantz haitz-etarantz
kale-tako kale·ko kale-etako haitz-etako haitz-eko haitz-etako

kale-ten kale-aren kale-en haitz-en nenz-aren haitz-en

ka!e-rentzat kale-arentzat kaJe.entzal haitz-entzat haitz-arentzat haitz-entzat
kaIe-rekin kale-arekin kale-ekln haitz-ekin haitz-arekin haitz-ekin
kale-rengatik kale-a(ren)gatik kale-engatlk haitz-engatik haitz-a(ren)gatlk hartz-engatik
kae-z kaie-n kale-<>' haItz-ez hailz-az haItz-ez
kaJe-tzal haitz·tzat

Adibideak:
Zein kaletan j arri dincte paper edukionci berriak?
Gure kaiean ez dago paperonrzirik.
Dokumentu gehienak ordenagailuoren diska gogorreon gordetzen ditut.
E::kerreko bidetik mendi tontorrera j oa ten do : eskuinekotik, berriz, aterpera.
Et xeka teilanuik teila barj aus i da turrera.
Porru patatak porruekin eta patatekin egi/ell do .
Gure herrika futbol taldearen izena ':4urrera -,do.
Gizon hori do dendaren jabea.
Konnc, egll=ki eklipseari babesik gabe begirarxea kaitegarria da begiemzot t

192
 Ariketak
n Izaki bizidunak eta izaki bizigabeak (A)
Seinatatu " X" batez Izaki biziduna adi erazten duten izenak. Ondoren , azpimarratu beheko esaldi
bakoitzean eskaintzen dlren forma bletat ik zuzena dena.
Arantza r1 Donosria ~ Julen ......... m ....... ugazaba
......., belarria enzama - lankidea D orientatzailea ,....., zuek
J denda - Ertzaintza ,........ mendikatea C poluikaria zuzendaria
... dendari a ......... Gasleiz == mend izalea C alderdi politikoa zuzcndaritza
.. Ez badakizu zer karrera aukeratu. j ean /orientatzailera eta aholkua eskatu.
And em:n egu na da eta goazcn beragana belarriengandilcbelurrietatik renk egnera !
~ Ez dakit zer aurk itu duzun m util hommgan horretan berarekin ha in ma iteminduta egoteko.
1 Ez. ni ez nago a fihatuta inongo alderdi potuikoogan potintatan.
01 Ez hurreratu niregana nitara. ez zauu t ikus i ere egin nah i.
Gure aitak aspaldi galdu zuen politikariengan politikarietan lehen zeukan konfiantza.
Jonek ertzaina izan nahi du : izena em an du Enzaintzarengan Enzainrzan sart zeko.
Roberto msrinnukc =u=endaril=arengan.=u::endarir=an dag o. ikas keta buru .
L'ga=ab<Jga/ldik. {;ga=abatik ez ezik. here tunkideengandik lankideetatik ere jaso dim kntikak.

n Izen arrunlen deklinabidea (B)

Azpimarratu t est uko zenbak i bako itzari dago kion hitz zuzena.
Fut boJ jo ka Jariak eta zora bioak
Sarritan ernzuten dugu futbol jo ka lanren bat zorabiatu egin dele
entrenarzen ari ze la. Motibo askc egon daitezke hori gertatzekc,
baina gehieneten bi ,.. izaren dira zorabioak: janariagatik eta
edariagarik.
Gezurra ernaten duo baina asko ezerrxo gosaldu gabe [oate n
dim entrenamendura. Gainera. gauean zerbait gozoa Jan ez badute.
gfukosa errese rba txikia izaten dute. Ariketa fisikoak egi terakoan.
giharrak glukoge noa crretzen du. eta nahikoa ez badu. .,
hartze n du gorputzak. Baina ' ere glukosa behnr dute lan
egiteko, eta giha rrak ~ kentzen badio. kirolariaren organis-
moan so rtzen den glukogcno gabeaia 5 zorabioak erag in
ditzake. Normalean cz da ezer apa rtekorik gerta rzen, baina kon tuz
ibili beha r da. bat ik bat erortzean kolpe 6 bat ez hartzeko.
l fidratazioa izaten da bigarren .,. . Enrrena mendua hasi aurretik zerbait edan beha r da. baita
bukatu ondoren ere . Ez edateak eta, beraz, likidoa galtzcak nekea eta errendimendua jaistea
dakar eta zorabioak eragm diezazk..ioke 9
Jokalariak, beraz, ondo jan eta behar adina Ut edan bchar du ariketak egiten hasi baino lehen. Dena
den. haietakc asko. oraindik ere. 1 11 altxaru eta zuzen joaten dira 1 eze nxc ere j an gabe.
eta hori ez da egin behar, arriskutsua baita.

~ I 1 , , s
arrazciengatik j okalaria gibelari neuronak gcrpurzan hori
<rt!ClI£ n jokalari gibcletatik neurona gorpurzei honek
arrazoiarengauk j okalariak gibeletik neuronek gorputzera horrek

rxarren
• errazoi
•
gorputzeko
•
kirolariari
10
chetank
11
enrrenamendutara
txarraren -arrazOla gorputzako kirolariei ohetik enrrenamenduara
Lxarra arrazoirik gorpuzko lirolariri ohearen entrenamcndura
 66 Bizidunen deklinabidea
Bizidunen deklinabidea
Ume edo gizon moduko izcn bizidunek izen bizigabeekin erabrltzen diren kasu marka berberak hartzen

--
dituzte deklinabide kasu guztietan. leku-denbcrazkoetan izan ezik. Adibidez:

am .. NONOlK I NORENGANOIK

ElDII ene-a eue-art etxe-aren etxe-ar ekl n ene-en etxe-tik

mill ume-a ume-ert urne-aren ume-arekin ume-a(ren)gan ume-a(ren)gandik

Arrazoi horrexegatik age nzen di ra. ondorengo tau lan. leku-denborazko kasu ak bakarri k.

IZEN ARRUNTEN DEKLlNABIDEA (BIZIDUNAK)

Mugagabea Slngularra' Pturata
bi ume-renaen ume-a(ren)gan ume-engan
NORENGAN (-ENGAN)
bi gizon-engan gizon-a(ren)gan glzon-engan
bi ume-rengandlk ume·a(ren)gand ik ume-engandl k
NORENGANDfK (-ENGANDIKJ bi gizon-engandlk glzoo-a(ren)ga ndik gizon-engandik
bi ume-rengana ume·a(ren)gana urne-engana
•• =
bi gizon-engana glzon·a( ren)gana gizon-engana

.. bi ume-renganantz
bi gizon-enganantz
ume-a(ren)ganantz
gJlon-a(ren)ganantz
ume-engenenta
gizon·enganantz
bi ume-renganal no ume-atrenjganelnc ume-enganalno
""""""'" (-ENGANAIHOj bi gizon· enganalno glzon-a(ren)ganai no gizon·enganaino

Smgularrekc kasu marketan -REN- artizkia ken daueke (umeanngandik = umeagan dik: umearengana '"' umea-
gllnll. elab.). baina pluralean eu mugagabean ez (adib.: bi ~ ez da zuzena; Ovoo. bi um t!rt!ngan).

Emrenacaileak uste osoo du here jokalariengtm,

Sorosteengona jo =lI1en tagunt:o eske.
Jon bere beuko lagu nengandik: aldendu egin da.
Txaku rra here j obearenganant; doa.

Pertsona izenordainak
Pertsona izenordainen erreferentea izaki biziduna da beti. Hona hemen euren deklinabidea leku-denborazko
kasuetan:

zuek
ni-(re)gan zu-(re)gan gu-(r e)gan zue-nsen
m·(t e)gandlk zu-(re)gandlk gu-(r e)gandlk zue-ngandlk
ni-(te) gana zu-(re) gana gu-(r e)gan a zue-nga na
nl·(re)ganantz zu-(re) ganantz gu-(r e)ganantz zue-n ganantz
ni-(re)ganalno zu-{re)ganalno gu-{re}ganal no zue-n ganalno

Si"!:andik hasita, denok gam pixka bat bekaiztiak:

lsildu, irakaslea gureganant; dator eta !
Beste erant=1I11 bar espero nuen zuregandik.
Gu regan a ez do inor etorri horren berri ematero.
Niregan zerbait a/dam de/a nobaritzen dui; orain gau zak:beste modu batera ikusten diun.

~ 28D Izen bizidunak eta izen bizigabeak

194
 Ariketak
. . Bizidunen deklinabidea (A)
Osatu ondorengo deklinab ide taula .

BI gazte
z:enbail gazterengan zuengan hauengan
kjdnagl~(Ug herrengandik
zenbau gazterengana zuengana bauengana
gu(re)ganantz horrenganamz
zenban gazterenganaino zuenganamo hauenganalno

D Bizidunen deklinabidea (A)

Erantzun A eta B galderei parentesl arteko hitzez ballatuz.
\) Norengandik doa: ihes i?
.. Manifes tariak {ertzainakt ~rt:;. .. ,~"gul djJ. doaz ihesi.
Umea ttxakurrak) doa ibesi .
2 Oilcek {azeria] doaz ihesi.
.3 Arrainak {arrantzaleak) doaz ihesi.
4 Lapurra tzinpeko zaindaria) doa ihesi
.\'o rengan dute uste osoa?
~ Epaituak bere (abokatuo) du uste osoa.
Ga ixcak here {medikuat du uste 0503.
Lehendakariak here (aho/kulariak) du uste 0503.
M Emrenatzaileak here (jokalariak) du uste 0503.
9 Gurasoek beren {seme-aiabak] dute uste 0503.

n Pertsona izenordain ak (B)

Osatu esaldiak parentesl artean dagoen izenordaina bertan adlerazten den kasuan dekllnatuz.
>- Uste dut j enio txar hori (z u "'''''''''''' lWK) :1(rl!)~u/dik atcra duela .
(Z u .r'i(;~,D1 .. ) kririkak besterik ez dUI harrzen.
2 Gazte tald e horre rakoak [z uek _[',{~ v. ) bada tcz d im es ke. j akizue (gu ....... )
jadanik 20 euro eman dizkiegula.
J Haiek zerbait hobea merezi zuten (gu - , on", ."",,)
4 Amonak (zu ek fl.' l makarroiak presta tu diru eta (gu ~ -.ous''l'-''' )
en rsalada.
s (~i ",-, ) usrez. (zu "<:aV<) semeak ohi rura hori (zu ...... "--- ,
ikasi duo
6 Horrela eskaruz gem. (ni • - -) ez duzu eze r lonuko.
Zerbait gertatzen zaionean. tgu "" ,~ ) etortzcn da.
8 (Si ") sekula ere ez dit laguntzarik eman: ez dadila. bada. orain (ni "''''' )
eror laguntza eske.
9 Zeze na (gu -"" '-" <) zetorren zuzen-z uze nean.
10 Zu rru murru bo ri (zuek " '-"""'-0) heldu bada. horrek esa n nah i du dagoeneko
jende guzria enteraru de la.
 ZOlI= ume boriengana
elU esnn hell/en ezin deio
baloiareki11 iotastu.
Erakusleak
Izen bizidunarekin doan crakusleak.
leku-denborazko kasuetan dek linatzen
denean . bizid unei dagozkien kesu markak
hartzen ditu (Zoa: lime horiellgalla ).
Hona hemen kasu bcriek hartzcn dituen
erakusteen deklinabide taula: ~ 36

-
honengan hoaengan h;uengan hauengan
-
--
honengan

- -
- - -
~ ~ haueogandiJ< hooengan<j1<
honengana hoaengana h;uengana hauengana honengana h;uengana
honenga""'" haffinganana h a _ a haiengaMna
hauengaoar.o

Aholku onak hartu zituen abokaeu harengandik: Zu, trait. beti ml/(i! horrenga n pentsacen!
Hain gai=ki zebiltzan bi ikasle noriengen hobekuntza nabarmena SlImatll dut askenaldi honetan.

Bizidunen deklinabidea ala bizigabeena?

Oro har. bizidunen kasu markak biziduntzat hanzen diren izenekin erabi ltzen dira. Hale ere, zein izen
den bizidun eta zein bizigabe zehazterakoan. Biologiaera hizkuntza ez datoz bat. Landareak. esatera-
ko. izaki bizidunak izan arren. izen bizigabe gisa deklinatzen dira:
A rbolara igo da. (ETA El t!l;J8Lla~'(M-gtl1fi" )
Horit: horretan txori habiak daude. (ETA El !f 8 i 1 ~lIgt " )

Horrez gain. ondorengo egoeretan ere, izen bizidunei bizigabeen kasu markak eransten dizkiegu:
• Ume. txiki, gone. nogusi... eta horrelako hitzekin. bizitzaren aroa adierazteko erabi ltzen dirugunean,
eta ez pcrtsona adierazteko. Alderatu ondoko esaldi heuek: ~ 64C
*
l/metalik dakit IlOri (no iztik) Umearengandik e: 11/11'11 hatoka erancunik espero (norengandik)
Ga:leUm hasi zen e,."el=en (noiz) :t:: E=du gu:teellgu" .sinesten. (no renga n)
• l aid;' asro eta horr elako animalia izenekin. leku gisa edo zerbait gartalatzcko tresna gisa hartzen dire-
nean (askcta n gainean, gainetik. gainera... posrposlzioarekin batera):
Bihur :uldi gaineu n ibiltzera jaango guru. (ETA EZ Zl'Il.1-ic;gtm )
Zaldi gainetik erori da. (ETA EZ 2a !c!1(;g dllcNk )
Zalditik astora goaz, (= gero eta okerrago)
• [Izen biziduna (l.l:ori, anr:coa. karramarro...) + . TARAJ. TAN] esa mcldeetan. Esamo lde horiek
"atpatzen dena harrapatzera edo eskuretzera" adierazten dute. Adibidez:
T soritara joan dim. (= txo riak harrapatzera) Lekeitiko arrantzoteak antxoatan dabilca.

• [Izen bizid una + -ETAS ...·EN."] egirurak "aipatzen dire nen anean ...-ENA" esan nahi du: ~ 61A
all zora umeelun ederrena' (= umeen artean ederrena) Ikusleelall Il:):urre,.u Jon do.
• [Pertsona izena + -aREVEAS. -uREXERA. -aRES ET/K.. } egiturak "aipatzen denaren etxe. denda.
tabema. kcms ulta ... - -N. -TIK. -RA..:' adierazten du. Adibidez: ~ 69C
lein tabematara =00=1e aperitiboa hareem? - Eusebiorenera (= Eusebioren tabemara)
I:ekoreneun ondo jaten da. (= izekoren eIXean)
Medikuurenetik natoI'. (= medikuaren kontsultatik)

196
 Ariketak
IJI Bizidunen deklinabidea eta erakusleak (C)
Erantsi parentes i arteko erakus leari dekllnabide atzizk i egokia, adierazten diren hiru kasuetatik
bat aukeratuz.
'i O RE ' G .\ ~ O R [ ' G ,- vJ ' OR E"' G ~'D1K

Ez al da inor clam hemengo pertsona (hallek) ekitaldia suspendiru egin dela esatera?
Nire senarra ere mediku (hari) joaten has i da eta oso pozik degc.
Z Aiparu dituzun bi ikasle (horiek) aurreko ebaluaziotik honajarrera aldaketa posniboa
somatu dut.
.' Enpresario (haiek) hitz politak jaso nituen proiektua aurkezru nienean. baina beste
ezergehiagorik ez.
4 Ba. nik ez dUI batere konfiantzarik zure lagu n petral (hori)
~ Zerespcro zuten, ba. pilotari gazte (hall) : partidu guztiak irabaztea. bat ere galdugabe?
b Ikasgela honerako umc (l w uek) ondoko ikasgelako beste ume (/IOr iek )
aIde handia dago aspektu guzrietan: hauek askoz ere aurcnomoagoek eta ardura tsuagoak dira beste
horiek bain o.

n Bizidunen deklinabidea (D)

Azpimarratu aukera"'zuzena, parentesi arteko azalpena kontuan harturik.
~ f/l,'meagandik dakit hori. (~ 'me -lImea nimzenetik daku hori.)
l.:meetarik/Umeengandik ez nuen erreakzio hori espero. (L'meen erreakzioa ustegabekoa izan da.)
:l Gaaetan Gozieogan jam zizkidaren betaurrekoak. [Gazearoan jam zizkidaten betourrekook.t
\ lndio ak ::afdiagan zatdi gainean ibiltzen ziren leku batetik bestera joateko. (lndioek zaldiak
erabilcen =itlcten m)
"' Zaldiagandik Zaldi gainerik eron zen. (Hori gertatu zitzaion zalditegian zebilen bati.)
~ Karramarrotara. Karramarroengana jean dira, (Karramarroak harrapatzera joan diru.v
Arantzorenera.Arantzara bidali dut wne a garz pixka b31 es katzera. (Arant=oren etxera hidali dut...)
Subijanorenean Subijanarengan ondo j ate n da. gero! (Subljanarell jatetxean ondo jeten da.)
Orain antxoatan.ontxoenga« dabilrza Bermi oko txa lupa guztiak. (AnLmak harrapatzen dabilt;o.)

n Bizidunen deklinabidea (D)

Azpimar ratu aukera zuzena.
tar "01 l' 'aitatik ikasi zuen bere ofizioari bur uz zekien guztia.
I Anaia gez teena asko fijatzen da here anaia zanorrare ngan zaharrean.
:2 Arkitekll1arenga/l/Arkitektllurenean egon naiz . gure txale taren planoak ikusten.
~ Emakwne horre k tratu txarrak hartzen z iruen bere senarreuk/senanurengandik.
"' Gurasoek beren alaba psikalogoarengana psiko/ogora cramatea erabaki zuten.
s Ikaslea k ikasketa burura ikasketa buroarengana joan ziren protestatzera.
6 Laru nbatetan izeko Garbiiierenera: Garbiiiera joa ten gara paga hartzera.
Lurrean dauden gaztaina horiek guztiak bi gaztainondo haunengandik/hauetatik jausi dira?
8 Okulistora: Okulistarenem gindoazela. zure ama ikusi dugu kalea zeharkatzen.
9 Zo/diagandikZa/di gainetik jausi eta ezkerre kc besoa apunu zuen.
Ez etorri niregana nitara horreteko tonrakeriak koruarzera.
Gure herriko gazteetatiksgazteengandik azkarrenetakoa da Marisa.
,2. Harrobi ko jokalari ga;teengondikiga=teetalik gehiago lor da itekeela uste d u erurenatzaileak.
I J Ze u zara ezagutzen ditudan neskengan/nesketan atseginena!
Une honetan abokawonmean/abokalllanmgllfl dago: deitu haraxe berare kin hitz egin nahi baduz u.
 67 Izen berezien deklinabidea ~ 1/on dagoen? Hemel! dago.
nirekin eta Josurekin. Parkean
Izen arruntak eta izen bereziak
':'--gaude.;~:r Qre k in
l, ~
lru diko tesruan bi hitz daude nabar-
mendure: Josu rekin eta txa ku rrarekin.
Biak 'OREKI~ kasuan deklinatut a
daude. baina bat izen berezta da, "Josu". •
eta. bestea. izen arrunta. "txaku r".
Izen arrunten eta izen berezien
deklinabidea et: dim erabat berdinak:

Iz E.... ARRlNTAK Iz E.:' BEREZIAK

• Kasu bakoitzak hiru marka ditu:
stngula rrekoa. plumlekoa eta
mugagabekoa. '>iOREKI"l kasuarenak
honako hau ek dim : -orek in (sing.).
-ekin (plur.) eta .(r)ekin (mugg.).
Ad ibidez:
Srxc.: gurp u-orekin, atearekin...
PLl,;R.: grupil-eki«. ate-ekin...
MGG.: hi gurpil-ekin,
bi me-rekin ...
• Kasu bakultzak marka bakarra du : lzen arrunten
mugagabcko markaren parekoa. 1\OREKJ'l kasuarena
honako hau da: -(rjekin. Adib.:
Jon-e kin, Jos u-rek in, Deba -rek in ...
• Leku-denborazkc kasu markek ez dure -TA-
artlzkla hartzen:
lzen arrunren mugagabeko kasu markak eta izen
berezicnak berdinak dira. leku-denborazkoak izan ezik:
IZE.I\ A R RL~ "A :
bi ate-tan, bi ate-uuik,
hi ate-take
1zE.' BEREZJA: Orio-n . Orio- nk. Ono-so

Pertsona eta leku izen berezien deklinabide taulak

KASUAK
Gorliz An. Jon
Gorliz ·ek Ane-k Jon-ek
Gorliz-l Ane-rt Jon-I
Gorliz-lk Ane-rik Jon-Ik

Deba-n Gorliz-en Ane·(ren)gan Jon-engen

Deba-Il k Gorliz-etlk Ane·(ren)gandlk Jon- engandlk
Deba-rs GOrliz-(er)a Ane-(ren)gana Jon-engana
Deba-refnc Gorliz·(er)aJno Ane-(ren)ganarno Jcn-enqenelne
Deba-tantz GOrliz-(er )antz Ane-(ren)ganantz Jon-enganantz
Deba-kc Gorliz·(e)ko

Deba-ren Gone-en Ane-ren Jon-en

Deba-re nu et eorue-enu at Ane-rentzat Jon-entzat
Deba-rekln Gorliz ·ekin Ane-rekin Jon-ektn
Deba-(ren)gatlk Gorliz -engat l k Ane-(ren)gatik Jon· engatl k
Deba-z GOrliz-ez Ane-z Jcn-e z

Allrten ere Orioko traineruak: irabazika du Donostiako estropadetan.

Bilbotik Gostetzer« 60 km besterik: e: Juga.
Buraka/dok ehun 001 mila biztanle dim.
Drain tsakurra Jonengandik: urrundu eta Anerengona doa.
Txirrindularia k. Urk ioloko mendatea ga induu ondaren. Oura ng orantz doaz.

,.. 28A Izen nrruntak eta izen bercziak

198
 Ariketak
. . Izen berez ien dek linabidea (A-B)
Osatu tau la.

- - -..~ - = -
~EZETZ
~ GO
Gasreizek
Buibor
Bilbori
Gasieizen
Gasteizen
Buibok
Bilbolik
~ Donostiako Donostiara
Doncstiara
~BUE Ikerrek
Derek GO Ikerren
tkerren
BE
__ Ibon
lboni d Ibonznzandik
lbonengandik
ImmIIII
LTE zr NUTIOTSISOTO
Nuriarenga na

g
EZ Eertzona izen
Pertsona Sen berezien
berezien deklinabidea
dekinetidea (A-B)
(A-D)
Erantzi parentesi
Erantsi parentearteko
arteko bitzari esaldiaren bukasran
hltzarl esaldiaren dannen kasuari
bukaeran dagoen basuan dagokion
dagokion deklinabide marka,
deklinabide marka.
~E JoneareITZgio
Jaio ne ~re!. . nurea, gai
iritzia eta nirca. eai honi
boni buruz,
buruz. zgboro desberdinak dim
zeharo desberdinak dira INOREN
(NOREN)
| Jota geatzen
ldoia dutena ez
esaten dutena ez da
da egia,
egia. IKORTAZ)
('ORTAZ)
!Z Batzutan Dabi OO
Batzuetan Dabid ideia onak
050 ideia onak bururatzen zauzku,
bururatzen zaizkio. UKORIU
(~ORI)
.'A Eurrtako hori
Euritako bor Beatriz
Patria dela gstz dut
uste dUI. IKOREKA
(,\ORf'I;A)
..d dg gertaru
Zer SSrtatuzaio Maider I?
zaio Maider UKO
('ORI)
:; Ezar bazara,
Egarri bazara. oan
jean Laurdee
lourdes gia ura
eta ura eskaru,
zekan, botila
botia berak
berak dauka
dra eta.
gia, IKOREKOAKA
(\;ORE.'GA.'-A)
6€ Berrz greozo
Berriz ere ltxaso Penizatzeni Hobe zenuke
pentsetzen? Hobe zeouke nezko bon lehenbailehen
neska bori lehenbailen ahaztea!
abaritza] ('ORE.'GA')
IKOEEKGAK
...| Jasone
Jagon SO bomngntarnek Ionez
egin dituen komentarioek Ibon batze graziarik
ez diote batere graziak egin.
geun, ('\ORKI'ORl)
IKORKNORI
8S EzES dut
dtgzagurzSn
ezagutzen Ande
Ander SEa eta Patrizio berbetan dagoen
berbetan dgn neska.
geko, IKOREKIK)
(:\OREKJ:\)

EZE Leku
Leku izen
(zen berezien
berezien dekinetidea (AE)
deklinabidea (A-B)
Erantzi par
Erantsl parenieei arteko
entesi arte ko bitzari esaldiaren bukaeran
hitzarl esaldlaren degoen kasuaren
bukaeran dagoen baguaren deklinabide
dekiinabide marka,
marks .
E Bilbo
.. Bilboribatzak
-l katedrala Donostianbano
Donosua -.kOl!.. lebznago eraiki
baino lehenago eraik zen.
Zen, UKONDOKOKOO)
(l\O~GN'o)
| Santander
SanmtandeE Burgos
Burzoe(a ia (OO bilormetro daude.
200 kilometre dude, ("'O~DJK1RA)INONDIKNORA
2€ Erandio
ErandioDeio geltokia berriaren
rnetro gelrokia erdi-erdian dago.
herriaren erdi-erdinn dugo, INOKTO)
(NOSoo)
_,| Mutriku
MOKO SEO eta
egon Gia gero orai
nta DaEGOZ,
n Deba goaz. IRONKOEANTZ
(NO:\!l\ORANTZ)
-4d laz
b Euro
Euruna
pe debar zun gen
zehar egin zenuen bidan
llen bid aian Erloa
Finlandia beldu ginen.
. ,.. heldu ginen, IKONKORAIO)
(r-;oN/NORAINO)
5€ -Gasreiz
Gozteizbiral mmetalezio bikain
kirol instalazio bikorrak dtu,
ak dim. IKOEK |
(NaRK)
6n Euzkal
Euskal Heriporturik
Herri handiena Bizkata
pcrrurik handiena Bizkaia dogo,
dago. IKOKOOKOK)
(NOI'GO, '\ON)
7| Getaria
DSa Zaraurz
ZOTZSO Zumaia Iean
eta Zumaia dugo,
aneen dago. INORENNOREN
(1\OREN/I'OREl")
H € Uztailaren
Uztailaren 7an
Tan hasten
bosten dira
din Irwiea
putzabatura Nafarroa Turk pgpetzuenak,
ja irik cspetsuenak. IKONNOKOO)
(l"0'\ ,\0\;00)

n
EE Pertzone eia leku
Pertsona eta eku izen
Izen berezien
berezien deklinabidea
ekinaldia (A-B)
(A-D
Erentzun
Erantzun galderei parentearteko
galderei paren (zena erabiliz.
tesi art eko izens erabi,
bark raba zuen
Nork irabazi guen 1995eko
ISOreko Tourra
Tourra?? (/ndurain)
JHodurzrt ee
:::::) Jadreiazk
rndllmtnd
K

bori berro
Nori dote kontratua?
berriru diore kontratua? (Isabel)
(rabe :::::)
Ge
pea

2 barremetzk nondik nora

Karreristek nondik oan bebar
norajoan dute d.
behar dute etapan? UDortoriideerrizk
2. etapan? (Donostio-Berrizv ea
:::::)
Pd

J bonznak dra zure

Nongoak dim gure gurasoak?
gurasoak? (Hernani)
UHierrer EZ
:::::)
Led

4 Orentza?
Ncrentzat dira lore
lore bauek? (barreia?
hauek ? (Karmele) e
:::::)
dde,

5 Ate Santuan nora

Aste Santuan nora joateko asmoa duzue?
joatekc asmoa duzue (Ba=tan)
(Eate EE
:::::) Bedia
TH

6 borzkin ggldunu Zara

Norekin geldiru zara zinera joarzko? (Gorka)
zinerajoateko? (Gorka e
:::::) Ee
EZA

7 borznak dira hernen

Ncre nak dira hemen dauden belarrmtako
daude n belarri bauzki (iztar
takc hauek? (ir=iar) =
e

ZEA

H bora
Nom gan dira arratsaldea
joan dim arratzalde pasatzera? (Bergaran
pasetzera? (Bergara) =
E
 68 NOR , NORK, NORI eta partitiboa
Forma
Singularra

eIXe okin etxe-a ocn- e etxe- ak okin-ak

etxe-k okin-ek eue- ak okin-ak etxe-ek okin-ek
etxe-rt akin-I etxe-an okm-arl etxe-ei akin-ei
elxe·rlk okin-Ik

PERTSONA IZENOROAINAK

Oeba Irak Ane Jeo nl zu gu zuek

Oeba-k lrak-ek Ane-k Jon-ek nik ,uk gUk zuek
Deba-r! lrak-l Ana-TI Jon-l nlri zuri gurl zuei
Deba-rtk Irak-Ik Ane-rlk Jon-lk

NOR kasuaren erab ile ra

Aditz iragangaitza duren perpausctan subjektu funtzica betetzen du:
Trena heldu do Andreak: lanean ari dim. Hiru lagun bitdu dim ofattzeko.
Aditz iragankorra duten perpausetan osagarri zuzenaren funtzioa betetzen duo Helakoe ran. perpauseko
subjektuak. baldin eta perpausean agenzen bada . 'OR!'. kasuaren marka hartzen du:
(Xik) ertoj ua gatdu ,1111. Kolegarbitzaileek ka/ea!-garbitu diucie.

NORK kasuaren erabile ra

Aditz iragankc rra duren perpausctan subje ktua re n funtzioa betetzen duo
Kof eak gustu sxarra du. Gllk e: dugu ezer eson. Autoek gasolina behar dute-ibikzeko.
Aditz iragankor batzuk bercziak dir a:

Egura ldiarekin zerikusia duten zcnbait aditzek lraun eta irakin aditzek ez dute csagarri
ez dute ~ ORK subjekturik onartzen: hau da, zuze nik onartzen: hau da. ezin diote zer?
ezin diore nork? galderari erantzun. Ad ibidez : galderari erantzun. Adibidez :
Euria hasi dn loner atertuko du. Urak 1(}(Jl C-tan irukuen du.
Euria dokar. Eguroldi ona egitcn du. Xoi: an e iraungo du egoem honek?
I::!ugarri hozuc duo Eguno aska luzatu du.

NORI kas uaren erabile ra

,"OR.! kasuaren marka daramaten simagmak perpauseko zehar osagarrtak dim.
Albertori iSIIIW jam diote gaizki aparkatzeagutik vire gnrosoei musika ez zote guuatzen.
Ekin, eutsi. eragin eta besre zenbait aditzen osagarriak '\OR! kasuanjoan behar du: .. se
Heltzeurekin bateru dena opurtzeari din zioren. Eutsi gagar so kari' Erugiozu dallbolillar;!
Deitu eta lagundu aditzak Hegoaldean ,\OR-,\ORl-,\ORK erakcak dim. eta Iparrnldean ,\OR·,\ORK morakoak:
Hamarresan deituko dizut. (Ipa rral dea n: deituka =aiwt)
Lagunduko ul didazu hau egiten? (Iparrnl dean: /llglllldllko 0/ IIllll=lI)

200
 Ariketak

. . N OR, NORI eta NORK kasuak. Forma (A)

=-
Osatu taula.
n; gu luck hori hauck horlek lk er Unai Euro pe

I:l!D nil;

I:l13 niri

n N OR eta NORK kasuak (B-C)

Azplmarratu subie ktu zuzena.
.. Zl / ~zer nahi duzu? 6 Jendea Jendeak nora doa ?
Vi Sile hemen nago. ., Zu/Zuk zer urtetan jaic zinen?
2 Tnma/Irenak ann doe. 8 Hon: Horrelc atzerapena ekarriko duo
.3 GII/guk panidua galdu dugu. 9 Half Honek nirea da.
4 .Vi :Vik aspertzen ari naiz, 10 Aramza.Arantzak ekarri duo
5 Eneko -Enekok zer galderu du? 11 h'orbairSorbaitek utzikc zuen hor.

D N OR eta NORK kasuak (B-C)

Adierazi (X) zein kasul an dauden azpimarratutako sinlagma k eta zein luntzlo betetzen duten.
.. Inguru bcnetan ~ eraikiko diruzte. 5 Nire etxean inurriak agertu dira.
I Askc gustatzen zait zure etxea . 6 Atzo dozena bat inurri hil nituen erxean.
2 Zenbat metro karratu ditu zure elxeak? 7 Filo5Ofiako irakaslea gizon atsegina de .
.3 Horko etxeak 050 garestiak d ira. 8 Atzo FHosofiako irakaslea tabe ma batean ikusi nuen.
~ Zenbat hanka dituzte inurriek? 9 FjlQsofiako jrakasleak debateak antolatzen ditu klasean.

••
NORK

SIng. Plur. Mgg. Sing. Plur. Mgg.

~ bi erxe X x
1 zure etxea
2 zure etxeak

,
3 Horko ctxeak

, inurrick

, inurriak
dozena bat inurri
7 Fitosoflako irakaslea

,
8 Filosofiako iraka slea
Fifosofi ako irakasleak

n N OR, NORI eta NORK kasuak (B-D)

Sei nalat u (Xl a u kera r tk egckte na.
.. EJII cl.: ezin ikusi izan ditu her / ~ K ~_ ufo: kalean, denda barman zeudelako hand ik pasaru denean.
~ Edume lagunak Edu, Id: rlg "nl ~ D Edume lagunei
Joseba. lagunduko al diozu zure po ltsa horie k eramaten?
~ anaiari G anaia D anaia k
1: Madrilgo aireportunk deitu die te beren . hegazkina ordubete atzeratuko dela jakinarazteko.
~ gurasoak i:J gurasoei C gurasoari
201
 Begiratujarraitu eta tsxoron aditzen objekrua 'ORI kas uan jartzen da era. beraz, DID saileko adizki
laguntzaileak behar dituzte: objekrurik aiparzen ez bada. ordea. DU sailekc laguntzaileak hartzen dituzte:
Guztiek harrituto begiratu zioten heldu berriari. Habeto ikusteko. hortik begimtu behar duzu.
Aarreka autoari jarraitu zion, bistatik galdu gabe. Horrela jarraitzen bad". ez da helduko.
Zergatik: itxaron behar diogu. bera beti bemndu heltzen bada? Bostak arte itxarongo dllgll.

Partitiboaren erabilera
Partitiboa 'OR kasuaren aldaera bar <la. :-:OR kasuak bezala. perpausekc s ubjekt ua nahiz osagar r i zuz ena
seinalatzen ditu (SLBJEKTl:.A: Herri honetan e: dogo medikurik; OsAGARRI ZL:ZE'A: Merl.u k e: du
Kaferik I/ohi.). Ondorengo testuin guru be rezietan bakartik erabi l daiteke:

G ,\LDE PERPAUSETAN B ALOINTZAZKO PERPAliSETA'

Postulik idatzi 0/ dute? Poslofik idazten badusue. bidali bettko helbidera.

Ba al duzu s urik ? Astirik baduzu. zurekin hit: egin nahi nuke.

EZl:.ZKO PERPAliSETAI" B AIEZKO PERPAUSETAN. BALIO EN FA Tl KOA REKI~

E: digute postafik idani. Halakcetan. baiezkotasuna edo zerbaiten ugaritasuna azpimarratzen da:
E: dago ogirik. Denak e: dira atferrak; laid" harretan bada ikasie langilerikt
E: egin :p.ratarik! Lonean hasi beharko dugu. bada zereginik eta.

Goiko adibideetakc testuinguruetan 'OR kasuaren eta PARTlTlBQaren anean aukera egln behar da. Baina
noiz erabilrzen dugu bata. era noiz bestea?

NOR: medikuo PARTITl BOA: medikurik

Izenak adierazten duena zerbait zehatza. lzenak adierazt en duenaren zati bat edo bere mul-
j ak ina edo ezaguna dela ad ierazten du o tZoko ale zehaztu gabeak adicrazleko erabillze n cia.

(,.'1IE' honetan
medikllu e: dago bere
kantsultan.

Med iku zeharz. jakin eta ez agun batez ari
gara: kontsulta horretan egoten dena.
E: dill p artidua ikusi. (Osesunerena)
Kontratua s inatu al dnzu?
(eskaini zizutena)
M£OIKUA
~ HIOUGU
Medikucn multzoko pertsona zehaztu gabecz ari gara.
eta ez med iku zehatz eta ezagun batez.
E=dUI pu rtidu rik ikusi, (bat ere ez)
Kontraturik sinam at duru?
(kontraturen bat]

Bestal de. paniriboaren eta aditzaren artekc komunztadura singularrean egtren da beti:
Aurkinc af dU:Jj znre gusruko :p.patarik? Lme horrek ez du gurasorik.

Partitiboaren beste erabilera batzuk

Aditzondoak sortzeko erabiltzen da: pozik, bizirik: isilik. bakarrik. gaixortk. hilik. nekaturik...
Poz-pozik jarri do. Denak isifik geralll ziren. Guixorik: "ago. Umea bukarrik dogo.
Partitiboa -E Vatzizk i superlaubcerekin batera erabil dai reke [izena + (-fKJ + adjeknbcc + -E1\l eg ituran:
Munduka mendirik uttuen«. (= mendi altuenat Hauexek dim arga:kirik h oberellak.

202
 Ariketak
.\ Lapurrak etxekc atariraino jarraitu . eta hamxe atera zion laba na dirua lapurtzeko .
zuen Ane '--' zuen Aneri ...... zion Aneri
-4 Jende kirtenerik eusten die. eta cz beste inondik.
~ guztia zarraginari ~ guztiak zanagina guztiak zanaginan
=' Joango zarela esan baduzu. emandako eutsi egin behar
hitzari diozu :J hitza duzu w hitzari duzu
6 begiratu behar • cz kamerako objektiboari.
C ni nauzu C niri nauzu niri didazu

n Partitiboa (E-F)
Erants f partitiboaren deklinabide atzizkla (-rIK) ondorengo hitzei .
~ Nik neuk behintzat sek ula ere cz dUI horrelako ri l.; ikusi.
Harritu gc ratu zlrcn han gertatutakoa ikusi
z Ez dago ez ogi Cl eta galleta ere.
.l Niretzako dei hart u du zu kanpoan izan naizen bitartean?
4 Jan 31 duzue inoiz kalirat c labela duen eusk al okcla ?
~ Norbaitek bihotzeko gaixctasun badu. bobe du hor ez ibilrzea.
Hozkailua huts clago era dendak aspaldi itxi dituzre: ze r afald u behar dugu. ba?
.. Apirila iza n ze n iazko hil euritsuena.
hzal gabeko arbola ez da go.
Zeu zara ezagutzen dudan gauza ederrena.
Hemenrxe nago. gaixo eta bakar-bakar
Ba al duzu diru hau guztia ordaintzeko?
1 Hau bainc polirago ikus i al duzue inon?

n N OR, NORI , NORK eta partit iboa (A-F)

Azpimarratu aukera zuzena.

Ed ipo
.Edipok; mitologia grekoau, Laio Tebaseko erregcarcn eta bcre cruazte Joka srarcn scrnca
da.Ornkulu I but'lxllek jakinarazi zuen Edipo.Edipok berc aim Laio.Laiori hil eta berc ama
Jokastarekin eakonduko zcla. Hori gena ez zedin. Edipo jaio zenean . Laick nmea umeari
mendi batera eraman era bcrtan abandonatu zuen. Ilandik artzain batzuk: bacuek jaso eta
Kcrimoko erregearen gortera eraman zuten.
Handitu zenean. u EJipo Edipok orakulu batengana joan zen Delfosera bere • jo torria ;aJorriari
buruzko arguasun bila. Bidaian bidazti batekin haserretu eta hil egin zuen: Lain Laiak
zen. here aita. Tebasera iribl zenean. ' E. ~ fi l j e l1 Estinjeuk jarritako enigmak enigmei
eranrzun zuzena eman zien. Esfinjea sutanjarri ondoren. suntsitu sumsiturik geratu zen.
I' Iebasiarrak Tebastarrek: errege izendatu zuten eta. bere ama zela jakin gabe. beren erregr-
narekin. Jckastarckm. ezkondu zen. I ' orakulua orakuluuk esandakoa esandakoari betez.
Bcre semearckm ezkondu zela jakin zuenean. I 'Jokastu Jokustuk here burua urkaru zuen
Edipo Edipok. begiak erauzi ondoren. bere alaba I' Allliwma Aruigxmak lagundurik
Tcbasnk aide egin roen. I...torio I hau honek ani~ a:-koren inspirazio ifUrri izan cia. Beslal de.
mito greko I ' honek hO!ll 10l2"en zaio psikoanalisiaren teori.:lren oinarri de n Edi poren
! < kanple:wwkollplcxllllk.
 ..
III

..
III
41

1 rikllta
Osatu esaldiak parentesi arteko hltzarl deklinabide atzi zki egokia erants iz.
Zei n (...... harma) ese kiko dut koad roa?
(Ander) aspe rruta nauk a: beti (LDIT" neska ) hizketan. bes te
inolako (gai) ez duela emate n duo
::! Laranj a (,.,..., zumo) ez daukat. baina beste zerbait ekar nezake. nahi izanez gero.
Gaur egungo (aula) gutxiago kutsatzen dute lehengoek bai no.
Gure (seme) argi erekusten du nor maite duen gehien. beti ("l. '......·.,mz aita)
jctzen duo
c r- ".,,-, Ni) etorri da Manu. atsekabeturik. barkamen eske.
Kr isrorena da Jule nena: dirua lortzearren. eska fe (" ..... bat) ere joango
litzateke diru eske!
Zenbait ( ........- lagun) ezin da gauza handirik espero.
C" 1O Koadrila) lagunetan garaiena Pedro da.
Joan den aspa ldian. (gu) amarenean bazkaltzen dugu (,, ""igande)
Jaterxe hori (- roki] dago. Ezin izan duzue aukeratu urrunago dagoen besteren bat?
Zein (telefono) deitzea nahi duzu. erxekora ala patri kakora?
( gu)
~n.o
bori bai nc gauza (........ errazagoj ez dago.

==2. ariketa
Zuzendu azpimarratut ako hitzetan deklinabide atzizkia eranstean gertatu diren okerrak .
Edozein emakumeari gustatuko Iitzaioke ligatzea halako mutil edertarek in. ~
Bjzka jatjk ekarri dugu txakoli n gozo hau. ~

Ez, ez bota ~, ez dut nahi eta! ~

, Zer, berriz jrakas!eetaz hizketan: zuena da fijazioa. gerol ~
Eguer diko bamabjtan heldu zire n. ~
Jokalarirant z j oan eta txartel gorria ere kuts i zion arbitroak. ~

Zenbat hjZ1c~ eta n begi raru duzu? =

He r daudenetatik. zei n da l ure telefono, beltza ala urdin a? ~
11 Hain bestc pertsonak ego n d ira ma iatzaren lehenekc man ifestaldi an. =:)

<) Gogoratzen al duzu zein arma jruan gorde genuen kant inplora? =:)

G rain arte izan di rudan bi jSlrjoutat ik oni k irten naiz . ~

L-....."..3\oc.a riketa
Erantsl parentesl arteko hltzei NOR, NORI, NORK edo partitibo kasuen atzizk la.
Marisaren (auzoko) ez dauka te (telefono) etxea n.
(Ole ntze ro) (As ier) _ ez die ckarri berek eskatu zuena.
(Ioor) bestelako (gai] proposatzen ez bad u, (bileraj
ama itutzat emango dugu.
Ospitaletako (mediku) greba egin dute baina oraingoan ('" agintari)
ea dicte soldata (igoera) eskarzen. lan (ba ldintza) hobetzea baizik.
Berre hun bat (Iagun) bildu ziren arzc Gazteizkc Dato kalean Alaveseko zenbait
(jokalari) zabaldu duten kirol deodaren inaugurazioan.
(\1arta) berdin die zuzenbide (ikasketa) hemen zein Pemanbukon
egin: oraingoan ere here (guraso) erabaki beharko dute here ordez?

204
 11. testa

ariket
Azpimarra tu aukera egokiena .

Ikerketa baten arabera, 'light' zigarroak

diotena baino kaltegarriagoak dira
Kaxetan esatell dena bainonikotina eta alkitmn mailahandiagoa dutela baieztatu dute

Agentzia k Londres Erresuma Batako ikerketa taldeak azpimamuu

Light beren izenak eta tabako kaxek
adierazten durena bainc alkitran eta nikotina
gehiago dute. Erresuma Batukc ikerketa taIde
frogatu duenez. \1inbiziaren lkerkerarako
Fundazroko ikertzaileek adierazi dutenez.
tabako makinen bitartez neurtzen diruzte
tabako kaxetan ageri diren alkitran eta nikorina
neurriak. «Baina erretzaileek ez dute rnakina
horien rnoduan errerzen». azpimarraru du iker-
kcta taldeko ~ 1ani Jarvis uakasleak. Nikotina
000 alkiuan gurxi dutelakoan aukeratzen ditu
erretzaile light zigarroak eta horrek la-
saiago sentiarazren diru, substantzia kaltegarri
horietatik hobeto bebesnna daudela pentsarzen
dutelako. Baina. ikerketaren egileen ustez. era
horretako zigarroen duten lasaitasuna
faltsua da.
Martin Jarvis irakasleak zuzendutako
2.031 errerzaile helduren listuko nikotina maila
aztertu eta zera ondoriozratu du: nikotina
gutxiko zigarroak erretzen kaxan esaten
dena baino zortzi aldiz nikctina gehiagc xurga-
tzcn dute. Kaxan 0.1 miligrarno nikotina dutela
aiotcn , esc terako, subsranrzia horren
miligramo bat baino gehiago zuten, Jarvisen
esunctan.
duenez. oso kasu gutxitan gertaru da light ziga-
rroen erretzaileek zigarro arrunren
baino nikotmaren 000 alkirranaren arrasto
gutxiago izatea.
Filtroa bereizgarri
Light gainontzeko zigarroen tabako mota
hem dute: . crdea. ezberdina da: light
zigarroen filtroek kea airearekin nahastea ahal-
bidetzen dute eta. ondorioz. nikotina eta alkitran
gutxiago irensten da. Hainbat . ordea,
bebar duten nikotina edo alkitran dosia lortzeko
indartsuagc. luzaroago edo maizago xurgarzen
dute zigarroa: 000. bestela. filtroen amasbideak
ezpainekin 000 arzamarrekin estalita erretzen
dute.
Esratu Batuetako Journal o/the Sational Cancer
lnsntute aldizkari cspezializaruan argitaratu dute
iker keta eta, eurrekoez gain bes tc bi ondorio
ere atera di ruzte: bateuk. erre rzaiteek
nahiago duuztela nikotina edo alkhran gehia-
go kc zigarroak. dosi Ixik ia du ten zigarro
gehiago beha r baitituzte bcharrezko nikotina
rnaila esk uratzcko: besretik. nikctina gutxiko
tabako , nagustki. emakumeak . held uak
eta hezi keta maila onekouk direla.
Euskaldunon Egunkaria , 2001 (egokitua)

,
zigarroak enpresa erretzailea dituztenek erretzailek fihroa nagusiak
enpresak erretzaileek dituztenak erretzaileak filtroak negusi
zigarrok enpresek erretzaileak dutenek erretzaileek Iiltro nagusik

batek askok taldea zigarrok zigarrok erretzailek errerzaileak

balak asko laldeak zigarroak zigarroak erretzaileek erretzailea
bat askori ta ldeek zigarroek zigarroek errtzaileak erretzaileek

205
 69 NOREN eta NONGO kasuak (1)
Errioko SDO beltza
N OREN eta NONGO kasuak eta izenlaguna
- En eskatu Zuten edateko,

~
zateda
zait B i! ~ oiQ~ elJ £T~ETAE
~ .

zenek bi
Izenek B era
eratako
takc moditkatzaileak ormaren
modiflkatzaileak ona dituzte: Dzonondonk
nzen dituzte: izen ondua k etagia izenlagunak.
(zoenlagunak, Goiko
Goiko esaldietan
esaldietan
etre eta
etxe gia ardo
arrio hitzak (zenak dim:
hitzak lzenak dra: berri
beri gia belz Dzgenondoak
eta belt: lzenond oak etaeia Begoiioren
Pegotaren eta
eia Erruak, berriz,
Erriaxako, bcrriz.
Dzgenlarunak,
izenlagunak. (Senondoen eio izenlag
laenondoen eta renlazunen Dunrzino berbera de
unen funtzioa dor: izenaren
zenaren errefcrcnrzia
erreizrenizio murriztea
letrea,. esa
(elxea egotzrako, edozein erxe
terako. edozein ete iaan
zan daitekc:
daitzeke: etxe
ete berria
berria csa
meoten hodiz,. etxe
ten badugu zte batzuei bakarrik eghen
batzuci bakarrik egiten
degu erreferentzia:
diegu erreizrentzia: eta
eio Segaren eie etxe
Begoiiaren etxea gie jokin bai da).
jakin bat dou,

IZENONDOAK
IZESQS DQAK IIZENLAGUNAK,
ZE'\ LAGL ' .\ K

e• Hitz sin
ginnleak diran etxe
plea k dira: eite berri
berri: ardo e• lzena
Izenari «EN
-EN edo
edo KO atzizkien bidez
-KO atzizkien bidez hotutako eintarrak
lonneko sln regmak
beiz,
belt:... ddra:
ira: Pegotaren
Begoiiaren etzea
etxea: Erriako grad.
E";OXQko ardoa...
e• Izenareneskuinean
lzenare n eskuinean bokotzen
kokatzen diru,
dim. e• esnatzen eskertzen ager
lzenaren ezkerrean agenu aki
ohi dira,
dire.

KOEEN Sa '0'00
NORD eta bno kasuen
basuzn funtziorik
Dunrziorik behinena
behera goikoak bezalako izenlagunak
goikoak bezalako rgenlbzurmak sonzea
eortzea da.
da,

EE Forma
Earra
Mugagabea

BEZTZEZEZEEZKEO
STS IK GZ GirSaTOn
etxe-ren ISren
tren-en SiSuaren
etxe-eren HSnearSn
tren-eren SIG?
etxe-en HSragn
tren-en
TSE GUE Siriako
etxe-Iakc e
tren-etekc Sixgko
etxe-kc (reneko
tren-exc Sixgugiako
etxe-etekc (greziako
tren-et akc

puparre PERTSONA tZENOROAINAK

MOSEN TEN) Deban
Deba-re ISen
n trek-en Agate
Ane-ren JOrmagn
Jcn-en DIS
ntre Zr
l ure Ora
gure GUS
l uen
SLS GAU Dgteeko
Deba-ko jakuz
trek-eke e E Ge be Sa ZE

Bokalez armatutako izen

Bokalcz amaitutako (gen arruntei
arruntei mugegabeko
mugagabeko marka
marka eran
zronztzan,
stean. K
R bai artekatu bebar
bat rertekcru gaiz,. Gauza
behar zaie Gauza bera
bena
gertatzen da
gertarzen da bokalez armatutako izen
bokalez amauutako (zen berzek,
bereziekin.

e• bountzonantzz
Kontsonaruez bik
buk.: Burujosteko gtabuzen hat
Ham joateka eutobusen bai bartu bebar duz,
harm behor dugu. deta boriMibelera
laka hori d,
.Hike/enu do.
e• Bokalez
Bokalez buak:
buk.: Hurjueteko gudtaEer bat
Hara joateko ulltoRen bart bartu
lortu bekar duz,
behar dugu. Gatz bori Martzana
Eriaju hori da,
lIorisuRena do.

MZ, =11
Si. Zu eta
gia Su
gu Pertza(zgnorlatnzkin
pertsona izenordainekin «EN atzizkiak -RE
-rES arzizkiak KE forma
jorra hartzen
bartzen du
du:
Mire
S ire Gur
gurasoak (ETA EZ ItWe1t
ETA El Gre Gur)
gurasoak) DTSSuk ETA El
Gure lugwwk (ETA EZ ~geza lugllnak)
Lagu
Deklinabide arzizki
Deklinabide atzizbau bezte bosu
hau beste batzuen mmortnlgian
kasu batzuen ere agerrzen
morfologian ere nggttzen da
do ('OREKI'..
UKOREKIK- ):E
barreEin:
kt/tuaREkill: baruEMzbarruMegtk: barruaEMgO,
kt/tl/uRENt:u,: kwu ES gatik: kt/tllaRE.Vga" a..

ZIO
206
 Ariketak
n NOREN eta NONGO kasuak eta izenlaguna (A)
Azpimarratu esaldietan dauden izenondoak eta izenl agunak eta Idatz i bakoitzaren izena,
ondorengo laburdurak erabiliz : izond. / izlag.
,.. Gusrarzen al zaizkizu ni praka .Jai!~ ?
izbJ. izond.
Harrizkc zubi zaharra ercri eta. 3 Etxebizitzaren prezioa aski igo da.

2 Zure azalpena interesgarria izan da. .. Kristalezko edalontzi ederrak atera dituzu gaur. gero!

fJI NOREN eta NONGO kasuak eta izenlaguna (A)

Osatu esaldiak eskaintzen diren hltzak ordena egokian jarrlz.
)0- irakasleak I interesgarri a I informatikako I an gara I Esko lako J ikastarc I egitc n
Eskolako irakasleak l''.!iJr/llotfl.ako.;~a-vr(li,e\g ~g;(i' " tlrig{Jr(l.
luzea Karre ristek behar dute gaur etapa kcrritu 240 kilornetroko
Karreristek gaur
2 10 kiloko txalupa arun harraparu dituzte asko rxiki horretako Lekeiti ko arrantzaleek eder
Lekeiriko rxalupa al1l1l harrapatu dincte.
3 eskasa ahaztea partidu Hobe da arzoko lehenbailehen
Hobe da ahanea.
-I irakaslearen Fisikeko Ikasle batek bigarren solairuko larruzko aurkitu du paperontzi
baten kartera barman
tkoste batek kartera
barruan
!' jendearen ausartak ordenagailu diseinu Macintosh etxeak arrakasta berriaren izan du
ateratakc anean
Macintosh etxeak diseinu artean.

n NOREN kasua. Forma (B)

Erants l parente si arteko hitzari deklinabide atzizki ego kia (sing ., plur. edo mgg. izan dalteke).
,.. \'irt! _ ~ '- _u !l w ~ _, izenu Begoiia da. {ni / ulaba)
Bai. neska, ondo irten zaizkizu Leongo argazki hauek ! {katedrala)
! Hori logela da. {gurasoak)
.' Edozein hitzak stnisten dituzu ala? {ezezagunl
-I bat baduzu. jakinaraz iezadazu lehen bailehen. mesedez. (am : o)
~ Atseginago dut usaina. bere gusrua baino. (ka/ea)
6 20tik 5era bitartean Pirimoetan ibilikc gara. ncraila abuzma]
7 Nor da ondoan eserita dagoena? (Asier)
8 Euritako hori dela uste dUI. (I rene)
9 Gustatzen zait orrazkera berria. tAramza)
10 Horiek al dira edariak? (gll)
I 050 polita da herria. (:uek)
I! Zuhaitz goiko adarrean dagoen txori koloretsu hori kamaba da. (hori)
I.' Ederra da. benetan. sagar itxura! {hauekj
1-1 fami lia base j abea dela entzun dut. (:11 asko)
I!' Errua ez da izan pensona bakar , han zeuden baiz ik. (bal gu:tiak)
 Izen arrunta komsonantez amairzen bad a, E bat hartzen dute NQ:-.'GO kasuaren mugagabeko eta
singularreko formek: bokalcz amaitzen bada . ez:

• Konrsonantez buk. :
Zenbait basotaka z uhai tzak crre egin dit uzte. Metroko bidaiariek protesta egin dute .
• Bok alez buk .:
Zenbait o;h ail,Etako zuha itzak erre egin dincte. Heg azkinlika bidaiariek prosesta egin dute.

Kor usonan tcz bukatzen diren Ieku izen berezietan (Gasiei: Eibar: Muski: ...). E bat tarteta daiteke.
baina ez da de rrigorrezkoa: EibarrEko = Eibarko
Izen berez iaren bukaerako kontsonanrea -N edo -L bada (Ari zkuu, tdtazabal... ). -EKO edo -GO
erabil daitezke : Arizkuneko == Arizkungo
Izen bereziaren bukaerako hotsa -lZ bada (Zara utz . Ustarit: ...) . -EKO edo -KO erabil daitezkc. baina
azken hcncki n. -TZ hotsa -Z bihurtzen da: Zarautzeko == Zarau:ko: Usrarit:eko == Ustarizka

-EN atzizkiaren erabilera

NOREN kasua honako ha uek adierazteko erabiltzcn da :
Jabegoe. zerbait noren a den zchazruz:
Hcuek Gorkaren jostailuak dira. Nahi badu:u. hartunire euritakoa.
Gauzak eta pertsonak dagozkien ezaugarriekin (kolorea, pisua, neu rria ...) erlazionarzeko:
Pintura honen kolarea gustacen :ui/. Formu/a-Jeko autoen potentzia izugarria da.
Anderren Ul/l o,.ea oso aldakonu da. Mires/en dut[utboiari horren trebetasuna.
Gauzak beren berczko osagai edo ata lekin erlazionatzeko:
Iibnmaren azala sanaginaren kirtena ertojuaren uhala mendiaren gaiturra
Obj ektua/ekintza ertazioa adie razteko. norbaitek zer egin duen. zer irabazi duen. etab. adie raziz:
Etaparen irabaztea da hau. Ipuinaren egilea Bilborarra da. Nork egingo du akatsen zuzenketa ?
Ekintza baten egilca zchazteko:
Julenen gola bikaina izon do. Jaso dill znre gutuna. Umeen oihuak hemendik I?lll:men dira.
Postpostzto askok NOREN kas ua eskatzen dute aurreko hitzean (aIde. aurrean. arabera. arrean. aurka.
bides. bitartez, esku. gisa. kantra , partes. zain ...):
Ni zure aide /logo. Denen ouneon j am zen.
Jonen ze in gaude. Ell/all goraintziak nire pane:
[ lzena + -ARENA egin] egirumk "izenak ad ierazten duen pertsonaren zeregina bete" adierazten du:
Ino zoorena egiteari utzi eta hasi serio Ianean! Batzuetan nobe do ezikusioren« egitea.
-Norbaiten etxea" edo. kontesruaren arabera "ko ntsulta. denda. taberna, bulegoa ...: adieraz dezake: ~ 660
NOli elkanuko gara. ZlIreUII ala nirean ? (no ren etxean?)
Medtkuorenetik /WIOr. (rn edi kuaren kontsulta uk )
Zenbait loku ziot an ere crabiltzcn da :
N ireak/z ureak/g ure ok.: egin du, {bukatu . amaierara iritsi)
Kristorena k/senperrenak esan dizkio. Kristoren buruko mina daukat. (handle . itzela. ikaragarria)
Alkandora hum ;:aharraren m harre; apunu :ell. [indartzailea}

Hotelen bat, hitz ezezagunen bat eta hogei(ren) bat

[lzena + -EN bat] eg uu ra, batzuetan. izen ak adierazten duena gehia go zehaztu ezin dene nan erabiltzen
da (Kanariewll dago. lIorelell batean.); bes te batzuetan. berriz. ze hazt u gabeko kopu rua adierazteko
( Tesruan l' it: e;;e;:agllllell bar allrkilll: gem. begiralll hi:ll?gial1).
[Zenbakia + (-EN) bar] eg ilUrak kopurua bat gutxi gorabehera adie raZlen du cia zenbak iari -EN atzizkia
emn tsi ga be ere erabil daiteke: ~ 44 D Hog ei (ren) bat lagufljoango gara afalr::.era .

208
 Ariketak

n NONGO kasua. Forma (8)

Erantsi parentesi arteko hitzari deklinabide atzizki egokia (sing. , plur. edo mgg. Izan daiteke).
.. Ez dakit non dauden nire lagu nak; baina ~!j . lekueta n ez. behintzat. (ohi)
Eta zein zapatillak erosi nahi dituzu? (marka)
1 saiora jende gurxiago joaten da zinera. (galla / hamar eta erdiak)
J Aurten ere, oporretan. Teneri fera joatekc asmoa dugu. (uda)
4 Niri kafea gehiago gustarzen zait baino. (Kolonbia Brasil)
~ Zalantza dui muti l hen __ ~ _ ate den ala (Usllrbil Hernam)
6 gazteak insrirurura joaren dira Batxilergoa egitera. (Goriiz Plent=io)
Nire lagunak hondartzara jcaten dim surf egitera. (£Igoibar Zarall1=)
H etxeak gure baino askoz ere garestiagoak dim. (han . 011=0)
9 Zer sarrukc da ebaluazic azterketan? (hUll)
Ander ez da erraz haserretzen diren : baina behin haserretuz gero. kontuz! (horiek)
11 Egunkari hau ez da pasa den baino. (gaur aste)

n -EN atzizkiaren erabilera (C)

Osatu irudi bakoitzari dagokion esaldia , ondoren eska intzen diren hitze kin .
"A" hutsuneetako hitzak: honen marraren pantailaren zure Goiuren eltxoen
"B" hutsuneetako hitzak: neu"ia e::ketiada =i=radak belarritako = u~': "= = ' d ' a: : i a : :=~

>- Zcragarriak dim (A) rnre urre zko (B) beturritakn bcrriak.
I (A) (B) bikaina izan da, bain a. tamalez . mar raren azpian jo d u pilotak.
2 Film (A) (B) Oskar Sari rako izendaru dute.
3 (A) n. (B1.. dim besoan ditu zun pinport a horiek guztiak?
.. Hoberena (A) (B), da: oso handia da hain tclefono txikia izateko.

n -EN atzizkiaren erabilera (C)

Bete elkarrizketetako hutsuneak, laukian eskalntzen diren hitzak erabiliz.
lagunen • Marisarenean • :.oroarelJa • katedralaren • ehuncn • nireak • zucn

.. Oskar: Zuk ez zenuen soldaduskarik eg in. Nola libratu zinen?

J osu : Ham . Os kar. ez duzu sinesruko. baine nI/I
> eginez librat u nintze n.
Nur ia: Zenbat pensona daude gonbidatuta ezkcntzara joateko?
Esther: Oraindik ez dakigu zehatz-mehatz. baina bat lagun izango d irela uste dugu .
, ln es: Eta amak non zauden gald etzen badit . zer esan behar diot?
Rub en : Ba. _ bate n etxean. biharko azterketa prestatzen: izan ere. kontzertura
noala enrerarzen bada. egin du!
J Sonia: Ane? Ezin izan dizut lehenago deitu . Ni orain ondoan nago. eta zu?
Ane: Hernen . . kafe a hartzeko prest. Etorri. zure zain egongo gara.

209
 70 NOREN eta NONGO kasuak (2)
·KO atzizkiaren erabilera: ibaiko arrainak eta bi urteko umea
-KO atz izkiaren funtz io nagu sia izenla gunak sonzea da. Izenlagun horiek beren eskui nean agertzen
den izena ren esanahia zehaztu edo murriztu egiten dute . Batzuetan. jadanik deklinaruta dagoen izen
sinta gma ri eransten zaio (u" rZ ko !wteo) eta beste batzuetan. aldiz. ino lako deklinabide atzizkirik ez
duen izen sintagmari (se; euro ko menllo ).

(ibaiaN. I/rreZ, ume£NTZAT... + .KO)

Halakoetan. ·KO atzizkiak adizlagun horiek izenlagun bihunzen dim:

ibaiaN bizi diren arrainak l /)QiKQ arminak hi/do agertu dim. (ibaiaN + -KO :: ibaiko)
~
urreZ egindako katea UrraKQ karea galdu Cll/l. (urreZ + -KO = urrezko)
~
wneENTZAT dakarren oparia ee UmeENTZA KO ooarja oo/irada. (umeENTZAT + -KO = umecntzako)

Lu neko tresnu (lanean erabiltzeko tresna). mendiko botak (mendian ibilraeko botak). etxe(ra)ko Ianak
(ctxere eramate n diren ! etxean egi n beharreko lanak). goranzko j oera (go rautz dean jo cra)..
NON kasuan deklma tuta daud en sin tagmak bereziak dira. [zan erc. -KO atzizkia hartzean. -N ma rka
galdu egiten dure. Bestalde. mugatzailearen numeroare n arabera. atzizkiak hiru forma har ditzake:
singularra (-eKO). plurals (-ET.4. KOj eta mugagabea (·e TAKO).

Gure herriKO plaza berriztu egin dute. (herriaN + -KO ~ heniko)

A:ken hi ik ostu rteE TA KO liburuak potitak izan dim. (ikaslurte ETAN ..,. -KO ~ ikasrurteerako)
Zenbait h erri TA KO pla:ak berriau duuae: (zenbait herriTA N + - KO => herri tako )

(bi une. kalare gorri. 100 kttometro... + -KO)

Egirura hori duten sintagmek ez dute rnugatzeilerik eta , beraz. ezta numero markarik ere. Horre n
cndorioz. -KO atzizkiak beti forma berbera du : -eKD.

Kolon gorriko automebil baeean zihoaz en. (ko lore gorri + -KO fi kolore gorri ko )
Bihar 200 kilometroko etapa korritu behar dute. (200 kilome tre + -KO fi 200 kilcmetrckoj

Honela eratuta kc izenlagu nak deskri batzaileak dim eta notuka galderari eran rzuten diote :
N olako arltoa ? Kotore gorriko autoa (= kolore gorria due n outoa}.
Batzuetan [izena (+ ize nondoa)J iznten da oinarri:
Edndeko jendea. hitzeko gizona. itxurako kma. Flumo cil tzeneso botika, orrisku handiko ki ro la...
Besre batzuetan. [zenbatzailea + izena s- (izenondoa)]. Zenbatzailea k zeha ztuak (bi. hiru. tau ...) edo
zehezrugabeak (gmxi. annz. zenba t...) izan daitezke eta izena. berriz, adina. prezioa. neurria . pisua.
tamaina edo denbora adierazten duena izan ohi da nagusiki: » 39F
Bi urteka umeo. hiru asteko bidaia, berrehun orrialdeko Iiburua. m i/a bi:J/aglmeko herria.
/ 0 ki/om etroko lasterketa. / .500 metroko altuera. "it: g utx iko mutikoa . aukera anitzeko galdera...

B -KO atzizkiaren erabilera: atzoko partidua, esandako gauzak...

Aurrekoez gain. ·KO atz izkia besre zenbait eratakc hiuei eta sintagmei ere erants dakieke:

(hone /a. atzo. hemen . hor: bakarka. se /m /a. hir:e: hitz. irabazita ... + -KO )

A tw jokaru zuen partidua ~ Reaiak atwko partidua irabasi egin zuen.

Hor dagoen bizikleta ~ Horko bi::.ikleta hori MercceTf!na do.

Honelako soil/ekoa. n olabaiteko konponketa. bakarka ko lana. belletako gertaerok. e:illbeste ko

hetebe"arrak. "it:e: hit :.e ko it::.u/pena. erabilitako j am::.iak. oltdo pemsat/ltako erabakia...

210
 Ariketak

n -KO atzizkiaren erabilera (A-B)

Berridatzi ondorengo sintagmak aditza elidituz eta ·KO atzizkia erabiliz.
Apaletan dauden liburuak. ~
40 minutu irauten duen dokumentala. ~ tma:
Kuhura gutxi duen pettscna. ~ '

Lau zilindrc dituen mororra. =>

Etxe hcrietan dauden igogailuak. =
.I Kale honetan dauden rabemak. =>
~ Gure kalean dauden rabem ek. =>
Edozein kaleran daudcn tabemak. =>
'7 20 tonelada pisatzen duen kamioia. =>
H Atzo eg in zuen eg uraldia . =>
q Aurp egi biribila due n umea . =>
III Autobid ean dagoen zerbitzugunea. =>
11 Az pirnarratuta dauden hitzak. =>
12 Ehun galdera dit uen testa. =
Gazteentzar ernaten den informazioa. =>
Gorantz doan bidea. =>
I ~ Haien anean izan diren tira-birak. =>
Han dagoen zarata . =>
Hewlett Packard marka duen inprimagailua. =>
Horrela egiten diren sakeek zitalak dira. =>
lie luzea duen neskarila . =:)

i. Jaictzatik duen orbana. =:)

11 Joan den ikasturtean erabili genituen liburuak. =:)

U Kale esruetan dagcen iluntasuna. =:)

1:1 Kristallikidoz egindakc pan taila. =:)

14 Lau sitaba dituen hitza. =:)

2~ Mendian dab ilen haizea. =:)

2a Mugaz bestaldean bizi d iren senideak . =:)

27 On do di se inatuta dagoen tresna . =:)

28 Segu ndo gutxi irauten due n iragarkia. =:)

2l,l Zilarrez eg inda dauden belarrita koak. =:)

~ I lnteres handia duen gate. =:)

IfJI -KO atzizkiaren erabilera (C)

Bete esaldietako hutsuneak lauk lko hitzak erabiliz.
bakoi tzeko • biharkc • familiako • geroko • minu tuko • noizko

)0- Hauxe da deiaren prezioa operadore honetan: 0.02 euro

Ama, jan deza ket arrain pastel zati bat ala egin duzu?
2 Umea zaintzeagatik 10 euro ematen diote ordu
J Sukald eko annairu berriak ekarri kc ziruztela esan zizuten?
.. Eginbeharrak uztea ez da oso gomendagarria.
5 Eskola asegu rua nola orda intze n da . Ikasle bakoitzekc ala ._..._,_,_, ? zeren gena
bait aiteke fam iliaren batek um e bat baino gehia go izatea eskolen.
211
 ost osiZio sinla m -KO (-I bunc; -IK gab e. -EN arabera ... + -KO )
iinguistikari buruiko liburua, alkoholik: gabeko gamgardoa, adinare n araberaka sailkapena.
g ure arteko kontuak. biker aneko epea. tegeoren aurkako erabokia. j oko; kanpoko posizioo..

C Ez utzi geroko eta puntu bat akats bako itzeko

-KO arzizkiak. denbora aditzondoei erantsirik (gem. gour. aI::O. bihor: ee l. beti...) denbora epearen buka-
era adierazten duten adizlagunak sortzen ditu. Adizlagun horiek noiiko galderari erantzuten diote (ETA
EZ .... ai::c\·\lka) eta beren forma geroko. gaurko. biharko... da (ETA EZ 06 eh dia. o tllii I tJtElia...).
Et: utzi geroko ora in egin dezakezuna. (ETA EZ geraftllia)
Nik ga nrko egoflgo zela ulenunuen. e: bilsarko.
Lan hall eu iko egin beha r genuen eta ora indik hasi ere e:: nais egin.
[denbora adirzondoa + -KO] eta [izen sintagma + -RAKO] egirurak baliokideak dira esanahiaren aldetik .
Betiko j oan nai: gurasoenetlk. eta e: aldi baterako. Ordu bietaraka hantxe tzongo 1I0U::U.
Ostiralcraka de/ut prest eduki behor dugu. Honekin ltamar bat minutnraka besterik e: du,
Karuitateak nola dauden banatuta adie raz dezake -KO atzizkiak :
Gure es kokm. bate : teste. 17 ume dande geiako.
Hoteiean 60 el/ro ordaintcen dugu eguneko,
Galdera hauetan puntu bateka penatizozioa dago akats bukoitzeko.

N OREN ala NONGO?

-EN arz izkiek norbaitek zerbait due la edo
norbai ti zerbait dagoki ola adierazi ohi duo NORK
kasuaren bidez inter pretatzen da gehinetan bere
esanahia:
• Jabetza: Arkimedesen primzipioa
(Arkimedesek formulat u zuena ).
• Egilealekintza: j uezare n erabakia (juezak
hartu duen erabakia).
• Objekmalekintza: proposamenaren
ollespena (proposamena onet si da ).
• Zerbaiten ezaugarriak eta berezko ata lak:
ureuren zabaleru: zetutaren mimza;
lunare" erradioa.
-KO atzizkia era askotara erabiltzen da :
izenlagun des kribatza ileak sortzeko, adizla -
gunak izenlagun bihurtzeko ... As kotan, bere
esanahia leku -dcnborazko atziz kien birartez
interprctatzen da: 4N dagoen. -TIK datorren,
etab.). Adibi dez:
• Lekua eta denbora: herriko p laza (herrian
dagoen plaza); hurrengo asteko azt erketa .
• Adizlagunak izenlagun bihurtzeko:
hetidaniko ohitum (betidanik datorren
ohitura)
• Izenlagun deskriba tzaileak: ile I/lzeko mutila;
hiru hankako mahata: bi lirroko botila.

Batzueran. zalantza sor daiteke -EN ala -KO erabili behar ote den. Ondcrengceten naturalagotzat edo
tradizi o handiagokotzat hartz en da -KO atzizkia erabiltzea:
eskaluko zmendoria (ETA EZ e-skalul ell) Reuleko jokatana (ETA EZ HUlk.. lO'lf)
Bizkaiko turiburua soubertsitateko errektorea PS Ekn militantca herrika atkatea
Ondcrengoetan, biak zuzen ak dira. hiztunak kasuan -kasuan egiten duen kontzeptualizazioaren arabera:
Udalaren aurrekontuak = Vdalak egin dituen aurrekontuak
Udateko aurrek ontuak: = Udaleu n erabaki dire n aun-e konruak
Euskat H erriaren histo ria / Euskal Herrtko historia: Gobemuko bilera / Gobemuuren bilera
Ondorengo adibideetan -KO atzizkia edo hitz elkarketa da. dirudienez. negusitzen den bidea:
Fisika (ko) irakaslea (ETA EZ jisikitl'(SI EooJi:rH:il2l:a) Ingeles(eko) irakasiea Latill(ekoj liburua
Arkitektllra(ko)[a kultatea Mu sika(koj akademia M edikllllt: a(koj ikasketak.

212
 Ariketak
n N OREN ala NONGO? (D)
Azplmarratu egcklena, parentesi arteko azalpena kontuan hartuz .
)0 Suerte n lonoren ripoa da zure anaia ! tsuerte ono duen tipoa)
Baserrika/Saserriaren esne a eda ten dugu gure an . tbaserrian bertan ekotzuaoko fi neo)
2 Ez dago argi euskal baserrikotbaserriaren geroa. (euskat baserriak duen geroa)
J 11IIm ingurua ren huniaren inguruka zelaian mahaiakjarri diruzre. (irurriak inguruan duen:e/aian)
.. l iteratura modomoko/modemoaren ezaugarriak. tliterasura mc demoak; dituen e:ollgarriak)
5 Bideko-Bidearen arnaieraraino heldu gin en. (bidea omanzen den punturaino ]
b Ze in da gaurko egunkariko/egunkariaren albi ste nagu sia? tegunkarian datorren a/biste nagllsia)

n NOREN ala NONGO? (D)

Lotu bl zatiak · KO edo · EN atzlzkiak erabiJiz.
)- Donostia I katedrala = .P9!, _IJ ,Vjf;l ,!5 .I!1:~trJ'l 7 beg! urdi n I munla ee
~ eda ri hau I gust ua ~ . ~. d u n · lJ. .one'!X~ .t .t~ 8 Araba I dipu tazioa =
, zlgarroa kea = -_._---- 9 Osasu na I arezaina =

, Foronda airepcrtua
= - -- 10 kimika I irakaslea ::::)

, gaur egunka ria

= 11 mend ia altuera =
, koademoak neurria
= 12 Txina hiriburua ::::)
umore rxarra neska = D kafetegia rerraza ee
6 ura kalitatea = I'" tinta hau kolorea es

D N OREN ala NONGO? (D)

Bete les tuetako hutsuneak parentes l artean dauden hitzei -EN edo ·KO atzizkia erantsiz.

J olas parkeak ez dira segur ua k - Btrkargarzea Er razago" zerbitzu a

Madrilgo j olas parkca eta (Tar ragona) Euskal Herriko telekomunikazio enpresa handienetakc
~ T~t.rg !. _~ .'H! .f! _ .., Port Avcnt ura izan ezik. batek "Birknrga Erraza" (i=ell) ~ .i; .~ _'! .,: ti _~ zerbitzua
(esftlfll) I _ _ _. gatnerako guznak martxan jarri duo Sistema berri honekin (esku)
ez dira seguruak. (gu!xien) 1 I telefonoaren txartela edozein telefonotatik
segurtas un baldintzak ez baitituzte erabat kargatu ahal izango da rele fc no finkoko (faklUra)
betetzen. Hori da Espainiako (KonrsllInicaile) kontura. Honako hauek dira zcrbitzu
Eikarteak [etas (porke) (hau) ., ezaugarriak:
~ ~_
segurtasunari bu ruz berriki i\l algua da...
(eginda) C azterketa tik Ze uk aukeratu zen bat kargatu: 10. 20 edo 30 euro.
ateratzen den ondorio kezkagarria.
Azka rra da ...
Azterketa (hori) arabera.
segurtasun (netl"i) • inguruko Berehala kargarzen baita. era (gall) .. zein
araudia ez da betere zehatza eta. gainera. (t'gun) ~ edozein ordutan egin bajtaiteke.
ia ez da inspekzio ofizialik egiten. [rraza da...
Horregatik. behar (be=ala) Telefono honetara de itu best erik ez duzu egin behar:
araudia eglreko eta lnspekzic zorrotzagoa 901 01234 5· (bezero (bakoil=a) bi
ezartzekc eskatu dute (haur) zenba ki baino eaingo dira kargatu ).
seg urtasuna bermatzeko.
"Deiaren kosrua: 0.04 euro (min ulII)
ordutegi normalean. edo 0.02 eurolminutuko prezio
(/1/urri=lII) • ....._ ord uleg ian.

213
 71 NON eta NONDIK kasuak
Forma
IZEN ARRUNTAK
, ...
atxe-tan tren -etan ea e-en tren-ean etxe-etan Iren-eta n

----, ene-tettk lre n-etatlk etxe-Il k Iren-eli k etxe-eteuk tra n-etatlk

Izen arru nra komsona ntez amai tze n bada (opal. belaun. sudur ...). -E- bat hartzen dute tartean
mu gaga be ko eta singularre ko forme k: bo ka lez am aitzen bada. ez:

Zein ;1151;1111,1(011 zaude? Zein apo/Etan mzi dU:II?

M i" harm dUI eskuan. Min hartu du belUlIllEml .
Zein egunkuritatik hanu duzu atbiste hall? Zein GpalEtati/.: hartu dU:1I liburua?
Zauritik odo la dario. Sudurrlitik odola dario.

lEKU IZEN BEREZIAK

1'IiO'lt: kaSua: leku izenarenmen tetra bokala bada (Donostia, LeJ.'1mberri...). -N atzizkiazuzen-zuzenean
hartzcn dute: kon tso nanrea bada (Gasteiz. Arizkun ...). -E- ba t tartekatu beher da:
Donostian akuario hand; bat dago. EJi: ondon logun asko dauzkat. Ni Gastei:En bi=; natz.
o.'W"" kas . leku izena kcntso nantez bukatzen bada (Gastetz. Eibar, MIISki=... ), E bat jar dai teke
-TIK atz izkiaren aurret ik. baina ez da derrigorrezkoa:
Zer ordutan itzuliko zarete Gasteizetik: (= Gasteizsik}
Tren IW II Parisetik dator: (= Poris tik)
Bukaerak o ko m sona nte hori -N edo -L bada (Ari=klln. Idia=abal...), -ETIK edo -DIK crabi l dnitezke:
t.eonettk = Leondik Ariikunetik = Arizkundik ldiazabaletik - Idia: abaldik
lzen bereziaren bukaera ko hot sa -TZ bada, -ETlK ed o - TlK erabil daitezke, bain a azken hau hart zen
badu. - TZ botsa -Z bihurtzen da:
Zarautzetik ;; Zarauztik: Us tarit: etik = Ustariztik

NON kasuaren erabilera

No:-. kasua honako ideiak adierazteko erabiltzen da:

• lekua. aditzak adierazten duena non gertarzen den zebazruz.

Guggenheim museoa Bilbon dago. Gtuzak petrikan sartu ditut. Gaur ~txe a n afalduko dill.
• Denbcra . aditzak adierazten duena noiz gertau en den zebazruz.
Hama rreum inen do. lgan dean euria egin zuen. Tsikitan oso bihurria omen nintzen.
• Jarduera, ibiti. egon. ari izan.fardun edo eman bezal ako aditzekin, zertan galderari erantzu nez:
Ez egin zaratarik. afl/o toton dago eta. Katuarekin jo lasean ibili gara .
S i ardu eman ditugu hizke tan. Hall amaim on e ianean segitu behar dut.
214
 Ariketak
n N ON eta NONOIK kasuak : forma (A)
Erantsi parentesl arteko hitzarl dekiln abide atzizki egokia (sing ., plur. edo mgg. izan dalteke).
No...-
» hI frontoira joaten naiz palanka ibiltzera. (asrelehenak)
Pasa den asteko ezin izan nintzen fromoirajoan. gaixorik nengoen eta. (astelehena)
1 Museora noizjoan? bada, datorren hileko edozein ; zeuk esan zeinetan. (aslelehen )
3 Txindoki mendia dago. (Aralar)
..a Ordu jende gutxi egoten da igerilekuan, baino gutxiago bai behintzat. (hall seiak )
50 Etxerakc , iluntzekc gertatu omen zaio istripua. (bidea =a=p iak )
6 Historiaurreko gizakiak bizi ziren. (koba=uloak)
Botila Ixakolina dago. eta beste segardoa. thauek: horiek)
R pemsatzen an nintzen lan hau egireko; egokiena bera dela iruditzen zait. (Airor)
9 Gogozko . aldaparik ez. (lOJ.ia)
10 Lamegi hori dago: suhiltzaileak laster heldu eaik. dena erreko da. (su)
11 Infekzioa-edo din : min hanzen dut gauzak (exarria iremsiv
12 AHT (Abiadura Handiko Trena) zizru doa. (bi:ia)
1"0:-011'
Zein arera duzu liburua? (apo0
2 Bigarren atera dut Iiburua. (opola)
J Gure itsasoa ikusten da . (kalea)
4 Lekeition. makina bat ikusten da itsasoa . (kale)
5 Zenbat kilometre dago Eibarrera? (?.aldibar)
6 Debara trenez joan daiteke. (?.aroue)
7 Esku biekin heldu eta esrutu egi n zio n ia ito zuen arte. (Iepoa)
8 Klasean. hasita. inork ez zek ien zei n zen Mongo liako hiriburua. (irakaslea)
9 Dezepzio handia izan da guretzar: ez genuen hatakortk espero. (:lIek)
10 Ondo itzali gebe dagoen ziga rro kin ..._.... dator usai n txar ra. (hori)
11 Zerbatn na hau ekarri nuen: gezi hori ek. berr jz. (BrasiI / rene: uela)
12 Erabaki dur aurrera dicta egitea. (biha l')

n N ON eta NONOIK kasuak : forma (A)

Pa sa itzazu s lngularrelik pturater a ondorengo esaldietan nabarmendutako hitzak.
.. Erreka honetako ura mend i harratik dator.
Erreka tionetaka lira mendi lJa f.t4~iJ dator
tkastetxe hcn era tt k ongi prestannako teknik oak ateratzen dira.
tkastetxe ongi prestatutako teknikaak ulerlll:en dim.
1 Norenak dira orri hon etan dauden helbideak?
Norenak dira orri dauden heJbideok?
J Hondarra sartu zait begtan.
Handarra sartu zait
4 Josebak patrikan gaztainak dauzka.
Josebak ga:tainak dauzka.
5 Ikusi nolako harritxoak atera ditudan za pa rarik.
Begira notako harritxoak atera ditudan _
6 Golz guztian esrazioko pista er razenea n ibili ginen eskiatzen.
Gal: guztian estazioko pista ibili ginen eskiatzen.
 • Modua . aditzak adierazten duena nola burutzen den zehaztuz: beneian. ustekabean. ezinbestean...
Txentxeton esan dut.
Onean nahi e: badu:u. txarrean egingo duzu.
Hit: bitan esango dizur: tentela da.
Hoberena da bemri znzen -znzenean galdetzea.
• Eginkizun batean emandako denbora.
Hamar minututan hint gol sanu dituzte.
Segundu batean genam zen dena.
• Oertaera baten maiztasuna: bi(rri)tall. hinuan. tautan...: askotan. tatzuetan. zenbaitetan. guuttan ...
Askman esan dizut.
Bero handia egiten duen egl/lletan birritan dutxacen naiz.
• Ze rbaiten kopuru handia azpimarratzeko.
Eulitan zegoen, zer zen hura!

NONDIK kasuaren erabilera

NO:-:DIK kasua honako idieia hauek adieraztekc erabiltzen da:
• Lekuaren nahiz denboraren abiapuntua. aditzak adieraztcn duen ekintza nondik abiatzcn den edo
noizlik gertatzen den zehaztuz.
Hirugarren kapitulu tik ourrera aska: ere interesgorriagoa da iiburua.
Unibensuotea utzi Illumetik e:. dut /doia berri: ikusi.
l eaik dabil harrela.
• Zerbait noiztik gettatzen den adierazteko. batzuetan -DA.\'IK aldaera erabiltzen da (noi:danik.
gaurdanik, aspaldidanik. betidanik... ).
Betidonik dakit hori.
• lgarob idea. aditzak adierazten duen mugimendua non edo nondik zehar gertatzen den adieraziz.
Ezkerreka bidetik j oan (lira.
Erditik pasatu do.
Hemendik joanda e: guru inom helduko.
• Zen bait esa pidetan modua adierazieko: kalpetik, segvnueneitik. ahapenk. gogotik. errotik...
Bouto oso a ka lpelik edan zuen.
Mikel seg urmik ez da etorriko. zereginok zeuzkan era.
• Aditz izenari era ntsirik. jarduera adierazten duo
Gaur harrikaa egitetik: libratu gam.
Ienisean jokat:.etik gatoz.
• Zehazten den muhzotik elementuren bat edo zati bat eukcratzea.
Eskualde hanaka herrietatik politena Arizkun do.
Harko ardo tik edatera 1100.
Emango 01 didazu : lIre elltsaladatik piska bat ?
• [Denbora tartea + -TiK ... denbora tarte bera - -R.4] egiturak gertaera baten aldizkotasuna adierazten du,
hots. gertaera bat zenbatean behin gertatzen den.
Autobusa ho mer minuuaik homer minutura pasacen do.

NORENGAN eta NORENGANDIK

Izen bizidunekin marka bereziak erabiltzen dira: -ENGAN. ·ENGANDlK... Adib.: » 66
Geliiago sinesten dui "ire medikuarengan harietakc edozein petrikiloreng an baino.
Bigarren mailako ikasleeng andik jaso dugu futbuo txapeiketa egiteko proposamena.
216
 Ariketak
n N ON eta NONDIK kasuen erabilera (B-C)
Osatu irudi bakoitzarl dago klon esaldia laukiko hitzak erabiliz.
zenbaitetan • teilatuan • ordutarik • gogot ik • b~ zu~ i t~ k-': · - · ~za:;b ~.;:ltz =", =n -C · ~h O:a·uetlik
zuzenean • herritik • oporrelan

~ Neska hcrrek behera jauni du here burua .

Edume hondartzara joaten da eguzkia hartzera.
2 Beti ez du asrnatzen. huts egiten du o
3 Zer zaude bemen. bada. Gaizkaren zain?
4 Karpera _ . orri guztiak lurrera jausi zaizkio.
5 Bide berri honek pasatzen den auto kopurua gutxhukc duo
6 Ikusle guztiak ari dira barre egjten.
Partidua erretransmititze n ari dim.
8 Usoak daude.
9 Hiru telcfono zein de merkeena?

H N ON eta NONDIK kasuen erabilera (B-C)

Eranl si NON edo NONDIK kasuel dagozklen deklinabide atzlzkl egokiak paren tesi arteko hltzel.
)0- J on : Asrelehen (gobJ) l;~1 atera zen uen liburua liburutegitik eta jadanik irakurrita daukazu?
In es: Bai. atzc bertan. arra rsaldeko (bosrok) le n hasi nintzen irakurrzen eta lau bat
(Ordll ) amaitu nuen.
Ira k: Sara. konturatu naiz (bur=uk) os o berandu heltzen zarela gcizekc lehen saiora.
Sara : Bai. egia da: izan ere. (hemen) 10 kilometrora bizi naiz. (Ponuga!ete)
eta (=enbuitj . trafiko handia dagoenean hein zuzen. arobusa atzeratu egiten da.
, J u ne: (Hin l) izan naiz herri (hura) . eta beti (neglla)
Gustaruko Iitzaidake. ba. (hum mgoa ) (udabenia ) edo joatea!
Jose: Zer irudirzen zaizu au nengo (apirila) edc (maiar=a) joatea?
J Igor: (La n mbata ) . gaueko (hamarrok) . lnakiren (eL\'ea)
geraru gara fesrarxc bat eg ireko. Zerobaza toz?
A ne : Ez. ezin dUI: ordu (hori) __._u.... __."benan Maite rekin geralUta nago kcnrzertu batera joateko.

217
 72 NORA, NORANTZ eta NORAINO kasuak
Forma
Izen arruntak
KASUAK Mugagabea Singularra Plurala
,.
NOR... (-RAJ etce-tera tren-etara etxe-ra tren-ere etxe-elara tren-etara
MOflANTZ (-RANTZ) eue-tarante tren-etarantz etxe-rantz Iren-erantz etxe-elarantz tren-etarann
MORAINO (-RA/NO) etxe-tarafnc tren-etaraino etxe-raino nen-eralnc etxe-etaraino Iren-etaraino

Leku Izen berezlak Zein j atetxeturu joango gum ajiJlr=era?

KASUAK Zein zlIha;f: Efarullt : borako dut harria?
Eskoiura IlOm, g ero arle .
Agm; ltm Era 1I0 a .
NORA (-RA) Deba-ra Gcrlu -era Tnrkia rai no heldu zen.
NORAHTZ (-RANTZ) Deba-rantz Gorliz-erantz freno Mu JrilErantz. doa.
, HORAINQ (-RA/NO) Daba-ratnc Gorliz-eraino
Gure asmOll GorJi:Eraino oine: iristeo =('11 .

Kontsonantez bukarutako leku izenekin '"ORA kasuak bi fonna har ditzake: -ERA. ohizkoa. eta -A.
murri ztua : Gasreizera noa (- Gasteiza nOlI). Elgoibarrera eromon dute (= Elg oibarra eTOman time).

Erab ilera
kasua honako ideiak adieraztekc erabiltzen da:
Mugimendua era fisikoan edo abstraktuan edierazten dute n aditzekin. Adib.:joan. etorri. bidali. eroman,
altsarlll, begiratu, bultzatu...
L'::wilean udulekuetura joango do g111T! semea. Ba lkoira irten eta kalera begiratu zuen.
Denbora tarte baten bukaera.
Hama rretatik ha maiketaru libre "ago. Ordutik hona asko aldatu dim ga uzak:
Ekintza baten xedea. zertara galderari eramzunez.
Latora lloa. Ogimro bidali dut Ande r.
Zoo: antzarrak fer ratzem. Konp ontzera em mun dut autoa.
Modua. nota galderari crantzunez.
Egin ::ure erara. Modu askotara erant::1II1daiteke.
Aditz izenekin. baldin ba -ren ordez.
Hori j ak itera e: " b ill ezer esongo.

Ii!lIiiaii!l1 kasuak gutxi gcrabeherako norabidea adierazten du:

Bigarren zutoineranr; bow till baloia. Kapirainak iparralderanrz f oateka agindu men.

kasuak zerbair tbidea. denbora. ekimza. kenritatea...) amaitzen den lekua adierazten du:
Bidea tontorremin o beltzen do. Korrika has i eta erreksreino iritsi ziren.
Gu::ti::ah ir;eraino aritu ziren aizkomn. Hemerreraino kontatzen tlaki gure umeak.

N ORE NGANA, NORENGANAN TZ eta NORENGANAINO

Izen bizidunekin kasu marka bereziak erabiltzendim: -£NGANA. -ENGAIVANlZ...: ,.. 66
Ezin nai: gehiago ego". medikuarengan« joan behar d ut era.
Motorrak hemendik kendu behorko ditugu, udaltzaina guregu nanr: dator eta.

218
 Ariketak
n N ORA, NORANTZ eta NORAINO kasuak (A-B)
Osatu esald iak parentesi arteko hitze i deklinabide atzlzk i sing ., plur. edo mgg. erant siz.
:.. Hilaren hamabilik (hoge;a) 1'1 reire bitartean Alpeetan egongo naiz. eskiatzen.
Gorke.jaten hasi beinc lehen.joan (Jromuna) esku zikin horiek (garbilllJ
1 Ez dUI usre mote kaxkar horrekin (Granada ' 0RA1"iO) iritsiko zarenik.
3 Hegazkina tairepon ua -,;oRA,nj doa. lur (har /u)
.. Ander. craman mahaiko gauzak (sukaldea)
~ Ene, ordu biak dim: beranduegi (ogi) j oarekc.
6 Lanetik irte n eta (etr;ea) Clam beharrean, zerbait hartzen gerat u zen here lagunekin.
7 Prestige petrolio ontzi ko fuel-cite Euskal Herriko (hondan=ak" "ORA1'Oj hcldu zen.
8 Bueno. (10) noa, begia k ixten ari zaizkit era: gau on eta bihar arte.
9 Goizeko zazpiak-cdo izango zircn mendizaleak {gailurra NORA/I.'TZ) abiatu zirenean.
10 Pasa den aste buruan (Gaslei:) joan ginen Ani um muse oa {ikusi]
eta horre n aurrekoan (Dol/ostia) Aquariuma (bisilalu)

IfJI N ORA, NORANTZ eta NORAINO kasuak (A-B)

Erantsi parentesi arteko hitzari dekl inabide atzizki egok ia (sing., plur. edo mgg. izan dalteke).
~ O RA

Jo. Zein ikfJ. tetxe ra bidaltzen dimzue wen umeak? (ikastetxe)

Gu o inez joaten gara. (ika slettea)
1 Informazio hori Cl da gure herrikc heldu . (ikastetteak )

,3 Bai, ikusi dut Gorka:

etortzen garenean jatetxe
zihoan.
joaten gara
(pla:a)
tGastet: hori j an)
~ Erakusketa azaroaren batetik bitartean izango da. (hamabosta)
6 Ikasleek arazoren bat dutcnean j c behar dute lehenengo. (llItorea)
7 Aurretik crreserbarik ez bad uzu. alfe rrikakoa da hotel joatea gela eske. (hl/ra)
NORA''T"£

Ziabogan arra unlari batzuck eta besteek (ourre / at:e )

2 jean nahi zuten. baina Donostiarako bidea hartu dute. (Biarr;I: )
3 AIde hcnetako trenak doaz. eta bes te alde koak (Bilbo / Algorta)
of Ura beti doe: kea. berriz, (belre I goi)
~ Unai txikia katu -ka tuka ibiltzcn hasi de: deitzen badiozu, eto rriko da. (:11)
6 Aurrera seg itu nahi zuen txoferrak. kale • bai na ertzainak ez dio utzi, (hon')
7 Lantegiko ke beltza erxe Jean zen. (haiek)
NOIU I), O

Automobile hondatu zen eta bultzaka eraman behar izan genuen (garajea)
1 Tren hau ez doa . Bidezabaleko geltcklan geratzen da. (Plent:ia)
3 Asko gustatzen zau auto-sto p egitea; behin jean nintzen horrela. (Paris)
of Oraingoz hemen ama itzen da autob idea. Darorren urtean hurrengo luzatuko dute. (hiria)
5 lazk o uhold eetan marra irirsi zen ura. (ha u)
6 Etxe heltzen da ibaiaren usa in rxarra. (ha llek)
., Hemendi k joateko hiru ordu beha r dira gutxie nez . ( flan)
 73 NORENTZAT eta NOREKIN kasuak
Forma
Izen arruntak

KASUAK Mugagabea Singularra Plurala

NORENTZAT (-ENTZAT) ume-rentaat gizon-entzat ume-arentza t glzon-arentzat ume-entzat gizon-entzat

NOREI(IN (-EKIN) ume-rekln gizon-ekin ume-arekin qizcn-arekln - ume-ekln gizon -ekl n

Izen bereztak

KASUAK Pertsona izen bereziak

Pertsona izenordainak

NORENTlAT (-ENTZAT) Ane-re nu et Jon-e ntaet ntretzat zuretzat guretzat zuentzal

NOREKIN (-EKIN) Ane-rekin Jan-ekin rurekin zurekin gurekin zuekin

Bokalez amairutako izen arrunrei mugagabeko deklinabidc atzizkia eransteen (eta baita bokalez
amaitutakc izen bereziei ere). -R- bat tnrtekaru behar zaie:

K ONTSQNA NTEZ BUKATUTAKOAK BOKALEZ BUKATUTAKOAK

Pizza txiki hau pertsona batem zat do. Pizza nandi hall seikentiat da.
Jertse hod haudia da so nentz at. Jertse hori txikia da A lleReJl/zal,
Zenbair enminekin hizketan ikusi zuitut, Arbitroak bi jo katarik ekin hit: egin du.
Jonekin maiteminduta dago. A ne kekin maiteminduta dago.

Ni, :11 eta gll pertsona izenordainck NORE}''TZAT kasuan deklinatzean, -RE/LAT marka hartzen dute:
Hemen me:n bot dago zureuat. (: rill?lr,': a:) Gu retz at e: dute ezer ekani. (g r,,·v1>'!t: .-.:r)
Bizkaieraz :-:OREKtN (-EKIN) kasuaren ordez '\'OGAZ (-GAZ) erabiltzen da. Adibidez:
Zenbait erti ainego ; berbeton ikusi zaitut, lrakasleak e: daki :er egin ikas!e ho rreg cz:
M ar;saga:; nago. Zuga : e: daga ezer egirerik. Lagunaka: gemllf noi: (= Iagunek in}

NORENTZAT kasuaren erabilera

NORE1'>'TZAT kasua honako hauek adierazteko erabiltzen da:
Aditz ekintzaren hartzailea zein den adierazten duo
Cl/re eskolan gela bat ipini dute erretzaiteem uu. Hezurrak e:: bota. gorde txak urrurenttut.
Txokalatea umeeut:at do: kafea. nagusienmn.
Adbe rbioekin eta adjekt iboekin . nolabaiteko egokitasun edo desegokitasun erJazioak adierazteko:
Berrogei kilometro biziklesan ge hiegi do niretzat. HUI/ Zll(!Jl/Ztlt oso egokiu da.
Iestu prozesarzailearen bensio benia erraza do auneka bertsioorekin ibilitukoeJl/:;ut.

Herriarentzat eta herrirako

Bi atziz ki hauek (-EN TZA T eta .RAKO) ekin tza baten azken xedea edo jomuga adierazteko ernbiltzen
dira. -EN TZA T cra guztietako izenekin erabil daiteke : -RAKG. berriz. izen bizigabeekin bakar rik:

Mahoi biribil hall sukalderako erosi dugu . (mahaia erostearen xedea : su ka td ea n ja rtzea)
lzebak ipuin hauek bere itobaren tzat erosi dim. (ipuinak erostearen xedea: ilobari oparitzea)
Errepide berria onuragarria i::ollgo da lserriarentmt. (nori egingo dio onura: bcrriarf)

220
 Ariketak

n N ORENTZAT eta NOREKIN kasuak (A)

Osatu irudl bakoltzar l dagok ion esaldia lauklko hitzak erabiliz.
umeentzat • amonarentzat • koadrilakcekin • landareenrzat • outkiareki n erregaluekin
behartsuekin • biontzar hotzarckin

>- Gurpildun uull../aFt kin . ondo moldatzen da ia leku guzuetara joatekc.

I 050 eskuzabala da kalean ikusten dituen
2 Hori gchiegi da
3 Joakin musean dabil here
..I G020ki hauek ekarri ditut: pastak gu dira.
5 Egiren duen boberena etxera joatea da.
6 Eneko Olentzerok ekarri behar dizkion ari da amets eguen.
7 Gela hau ilunegia da

n N ORENTZAT kasua (A-B)

Erantsi parentesi arteko hitzari dekJi na bide atzizki egokla (sing ., plur. edo mgg. tzan dalteke) .
> Zu bezalakc ..r:o! i" eJ n_ ~_ t.l(:
cz da ezer hara ino o inez joatea. (kiro/ariak)
Him guztia eka rr i dur. (:uek)
2 Arrain hondakinak gorderze n ditugu. (kal l/ak)
J erosl dur korbata doto re hau. (ZII)
4 Berri hori ona da . berriz. oso txarra. (=lIek / gll)
5 Zes toako bainuerxea 050 egokia da zuen (gllrasoak)
6 Herr iko jaietan barrakak ipintzen dituzte (/lmeak)
.. Gutun hau da eta beste hura, tlnes /doia)
8 Ekarri base bat ur ume eta mosto bat bestc (hall lIor;)
9 Dena jan duzue? Ez duzue ezer utzi nire ({ogllno)
10 Ate rpean ez dago lekurik mendizale (horiek)
11 Liburu hau ez da egokia DBHko (ikasleak)
I:! Norentzat da hau. zu re ? (ema=rea)
I.l Pertsona erabat ulertezinak dira era honetako instruzkic liburuak. (osko)
14 Atera rxanpaina nire lagun ! (glctiak)
15 Hau 050 jende da interesgarria. (glftxi)

221
 Zenbanetan. restuinguru berean. bata zein bestea erabil daitezke. nah iz eta esa ren denaren interprerazioa
.pixka bat desberdina izan. Halakoetan. '\QRD.TZAT kasuak duen xede ideia 'OR!
] 000 ~ORK-enBORRO Biar
bitartcz
izrnretaIze
interpretatzenn da UIgia
da (I). eta pOnAKO bagruarzna Ot
'ORAKO kasuarena edo pObatzn
'0' 000 voax-ren iare (O, Adibidez
bitartez (2). Adibidez:

(OU
I) rerik beria emate
Errepide berria onuragarrio bugdo
izanga do harira
h erriaren tm t:
perriebertkgn egiz (eberaRikeriakbeno dereiteraurri
(= errepide berriak on egingo die herriARUherriAK hanuko du errepidearen e nure)
GU) Ereta
(2 baria onuragarria
Errepide berria gurizuriabazo da harriko,
izango do herrirak o.
I Size
(= errepide bertara
berriaren mut uriko d
onura igarriko da beriAN
herriAN grek betikdarkeria
crrepide berriak onura ekarriko du hcrriRA)

Adibide zelbiago
Adibide ge hiago:
PureLatza gra do
Fruta jatea 0110 do grgrruneraboaranaren
osas unerako/asesunerentzat.
Eiipze
Ekltpse baii babesgeko
bati bobesik begiratzea kauegarria
gobe begiratzea balegaria da
do begitentzatbegtztarata,
begimt;lll/begietarako.

NOREKIN
N OREKIN basuaren erabilera
kasuaren erabilera
KOKI bosa honako
NOREKI' kasua honako bauzk adienazieko erabilrzen
bauek adierazteko erabiitzen do:
de:
boartatnta
Kon pa inia edo bidetzen,
edo kide tasuna.
Bere
Bere guraraekin bi da.
gurasoeki n hizi d,
Ezan
Ego1l piko ba, guekin
ptxka bat, zuek in ure zii
1100 eta!

Murru
Martin bourmelareki egiond
Kurmelerekin ezkandu da.

Biarekotzura,
Bitartekotasuna.
Moderbertarako ariago (biltzen
Modem berriurekin arillago ratz Juteriete,
ibiltzen nai: Interne/en.
drteriekio hobeto ebakiko
Artaziekin hobeto ebabito dU=1I
duz bori,
hori.
Hanko barGia
Hanka 00/ folto gato, batre makutuekin
zaio, baina mrabrlekiz ondoardo moidatzen
moldatzen do.
da,
barea,
Kausa.
Beru baretu ezin
Bera hanekin ezin da
do balera Gte,
katera inen.
Diren baiiikbeziaekin
Dituen ka/ijik edozein riertziaieian
ad aekin edozein arerio duce.
unibertsitatetan onanuka dute,
Zenbaiaditzek ERKIN basu
Zen bait aditzck -EKlN marka eskatzen
kasu rnarka eskatzen dute
dute betzn
beren nazaten
csa ga rrietan:
ametz egin,
ome/s maliar, haserrem,
egin. moldatu. barerren-, kaeformatu,
barrOT, topo HODO egin
SET ..
Geo mo
Of/do moldatzen do esiu
ldatzen do eb babarrureki,
bakarrarekin.
dde
Aide zaharrean
zakarrean menki,
nenbtteta. Lidiarekiu (oto egin
Lidiarekin IOpO egiu muz,
Ill/ell.
Giborretan eguzGuen
Oponetan e=agl/llI nI/en Gerkarekin auretz egiu
neskerekin omelS egin ddui bar,
ut barl.

dlegnu, meiemutndu,
:4110=11I. maitemindu, gogorat, bomrurtu, arduratu
gogora/ll. kontumtu, eriuraru go
eta begie
bes te zenbati aditzek
zenbait ad itzc k beren ngngarrieton ZEREZ
beren osegarrietan ZEREl
td) kasua
(-Zj kasua es
eskatzen
katze n badute gre, hizkera
badute ere. izkera batzuetan
batzuetan ·EEIN erabiitzen
EKI,v era biltzen da
da duren ordez,
-z-ren ordez.
Zurez materia dugoelo
ZulU: maiteminduta dagoela uste
ste dut mz gureki
dill. t- zurekinl
ddizbideez
Adiski dee: abari egin do.
ahaztu egin de, (=
rz adiskideekin]
gdizbideeki
Mar erburtto do
Nor ardunuuka da hbaretzerz
on eto: ? (= hareki
hanekin}

Zertanekiko
Zerbaitekikc edo pmortaiekikoTren,
norbairekiko jarrera.
Airekgro gireziia da.
[" ireM" oso atsegina d,
Bertzen grazio se
Be steen araioekin eriber do,
nnbera do.
Guziz arduragobea
Guzti: arduragabea do
do Ubiurueki,
libumekin.

BTZEAREKIN
{-TZEA batera]] egiturak
REK/N batero zerbaigertatuio
egiturak "zerbait gertaru eta aldi
aldi betean” adierazien duo
berean" adieraztcn du,
Ku alannak
51/ elarmrakatzzarzki
jotzearekin batera, denek aitxatu
bater«. denek aitatu gia alde egin
eta aide egin =lI1en
aten larteziik
tant egitik.

EEEIN bat
[·EKIN hi etorri esapideak "iritzi
etorri] esapideak izi berekoa (aniadierazten
berekoa izan' d,
adieraz ten duo
Zurebio
ZlIrekb, bari
bat matan
nator Horreta,
harretan.

222
 Ariketak

n N ORENTZAT eta NORAKO (C)

Azpimarratu fo rma zuzena, parentesi arteko azalpena kontuan hartuz .
.. Euria ona da u.J:1C.ID'landareeraroko. (Ianda reei on eg iren die)
Zapatilla hauek etxearentzat/etxeraka erosi ditut. [etxean erabiltzeko erosi ditut)
2 Biharko paniduaremzat.panidurako sarrerak lonu ditur. (biharko panidura joateko sarrerak}
3 Titulu hori 050 egokia da pe:likula norrencat/borretarako. (pelikula horri jartzeko]
., Aurtengo presupuestoen sa dago dirurik kultur elkaneencatrelkaneetaruko. (kultur elkarteei emarekc}
~ Bi kuadro eder erosi ditut egongeloremzat-egongelarako. {egongelan jartzeke]
6 Apanamentu bat hanu dugu sei iogunentzaulagunetarako. (set lagunek erabiltzeko)
7 Jspitu hau 050 egokia da komun txikiarentzat txikirako. (komun txikian jartzeko)
• Praka zahar bauek. mendiarerazatrmendirako. (mendian erabiltzeko]
9 Ariketa interesgarri bat asmaru dut biharko klasearencat /klaserako. Ibiharko klasean egtrekoj

n NOREKIN kasua (D)

Erantsi parentesi a rteko h itza ri de klinabide atzizki egokia (sing., p lur. edo mgg. Iza n daite ke ).
.. Neu ere bat nator zuk esan duzun h!!rTf!Ai" . (hari)
I eta here hitz egin behar dut. (Miren ahi=pa)
2 Gaur egungo etxekc lan batzuk leben baino errazago egiten dira. (ollrrempenak)
.3 Bi geratu naiz kontzertura joareko. (/aK'm)
.. Jende ibiltzen da asteburuetan. (asko)
s Gure seme gazreenak ezkerrekc idazten du eta jaten duo (eskua esJ.:lIinekoa)
6 Ez daki zer cgin hainbeste (diru)
1 Ameriketatik etorriteko bazkaldu behar dugu gaur. (sellideak)
8 Aito r zegoela uste nuen. (=uek)
9 Era hcrretako kcntuz ibil i behar da. Uelldeo)
III Bart egin dUI amets. (=u)
11 Nor da darorrena? (Karme/e)
12 Ze r egi tcko asmoa duz u disko zahar .? (hallek)

n N ORENTZAT eta NOREKIN (A-D)

Pasa Itzazu slngularretlk pturatera ondorengo esaldietan nabarmendutako hltzak.
.. Bcheko a uaokoa re ktn ez gara bate re ondo moldatzen.
Beheko qlJ:'.t1"II.€,/ii" e: gura batere ondo motdatzen,
Lan eg in nahi du en a rcn raat beti dago lanen bat.
LOll egin nahi beii dago lanen bat.
2 Ni horrelako bar ekln konfcrmarukc nintzateke.
Ni tiorrelako kooformotuko nintzateke.
-' Alpistea eka rri behar da txorlaren rzat .
Atpistea ekarri behar do
.. Janari hondakin hauek katu a ren tza t dira.
Janari hondakin hauek dim.
=' Eman d iguz ue narekin ez daukagu nahi koa.
Eman ez: daukagu nahikoa.
6 Aldizkari bauek ingelesekc tra k estea ren rza t dira.
Aldizkari hauek inge/eseko dim.
~ Lehengo egunean dantzalekuan ezaguru ge nue n neska re kin egin dUI topo.
Lehengo egJlfIean dantzalekuan ezagutu egin dut ropo.
 74 ZEREZ kasua
Forma
Izen arruntak
KASUAK Mugagabea Singularrs Plurala

ume-z gtzon-ez ume-az gizon-az ume-ez gizon-ez

lzen berezlak
KASUAK
Bokal. , Kontson . Pertsona izenordamak

ZfREZ (-Z) Ane-z Jan-ez nl-taz zu-taz qu-tae zue-t az

Kontsonantez ama irutakc izen arruntei mugagabeko kasu marka ezartzean. •£. tanekatu behar da:

Bokale z bukatuta koa k: Hi ordu; aritu gum hizketan. S ergio: mimzatu dim.
Kont son antez bukatutakoa k: 8i ardu laurdenE:. oritu gara hizketan. JOII£: mimzatu dim.

· TAZ forma konposa rua ondorcngo hitzekin erabiltzen da:

• Pensona izenordai nekin {ni, : 11... ) eta bes te zenb ait izenordainekin (1101; iIlOI:.,): nitar. ; 111(/: , gum:...:
110,.'(1:. ;110,./(/:. e:erra:...
• Erakus leekin (halt, non. hura. hauek...). Horiekin forma arr unta (·Z) ere erabil daiteke. batez ere
gail/(era) postposizioarekin batera erabiltzen direnean.
Gai ho netaz e: dut ezer irakurri. (gai ~) Zer em:uII UU:II film horretaz? (film ~ )
Aipatu didazun horreta z gain zer gehiogo egiteko osmoo duzu? (= horre: gain)

ZEREZ (ZERTAZ edo NO RTAZ) kasuaren erab ilera

• Buanekoa. rresna edo modua adierazten duo aditz ekintza nola burutzen den jakinaraziz.
Auto bus ez joosen do lanem. Libunt ha ufra ntsesez idutzita dogo. Areo g ilt:.a:. itxi du.
• Aditz part izipioari erantsi rik ere perpaus nagusiko ekintza nol a burutzen den adierazten duo
Denekin hit:. egine; lortu znen aru:oa konpontzea.
• Materia edo gala. zerbait zerez egi nda, beteta. etab. dagoen adieraziz.
Uralitoiko teiiatua da hod. EL'!;e bar ikusi dugu. 10S1O:; egi na. Depositoa gasotioa: bete du.
• Esan. ellf:uII. hit: egin. irakusri. idatz i. f akin eta antzc kc aditzckin. hizpid ea edo gaia .
E: diu politikaz hir: egin nahi, Zer esan dizute nita: ? Zerba it em:rlll dut norretez:
• Zerbait egiten em andako denbora tarte a.
liNe:. aritu nintzenIanpostu harum,
• Zenbait aditzek -Z atzizkia eskatzen dute bere n osag arrietan: baliatu. PO:liI. jabetu, kontumtu, ohanu.
kezkatu, arduratu. aldasu ...: bai era zenbait pos tposiziok ere.
E: nai: e:ertaZ konturatn, £t:r:eZ aldam behar dugu.
Espainiako muga Z bestalde Fruntzia dago. Eskola Z ka npoko jarduerok.
• Zerbaiten zergatia edo kausa.
Horren beldurre; e: die t ezer esan.
• Mu ltzo bateko ele mer uuak harturik. banan-banako aukera cgtten dela adierazteko. Adibi dcz:
Ebatuazioa ikaste: ikasle egisen do.
banatzailea etx ez etxe jo aren da banbonak erwnarera.
• Era askota ko mod u esa mcldeeran: mesedez. adtbtdez . itxuraz. kannc: hanka: gom. tripaz betiera .
atz eko: anrrera. barrukoz kanpara. pozore n pozez. lotsa ren 101sa=. etab.

224
 Ariketak
. . N ORTAZ (ZEREZ edo ZERTAZ) kasua (A-B)
Osatu irud i bakoitzari dagok ion esatdia.
Erabili ondorengc hitzak A hursuneek betetzeko: erleak egunkariak: liburu erreskate kupeJ I

ErabiJi besle hauek B hUlSuneak belctzeko: (" apo: txiner«; heJikprero: sagardo: lore:

J ,

... (A) ~ .! " _ ~ t t ! ... zahar hau ( B) 4 ~ :i. "t!.r a.; _ idatzita oago.
(A). handi horiek (B) cetera daude.
2 (A) tal dea (B) iritsi da istripua izandako leku ra .
.1 (A) (B) lore ibiltzen dim nektarra eta pole na batz eko.
... Zer die gaurko (A} Tourreko atzoko (B) ?

D N ORTAZ (ZEREZ edo ZERTAZ) kasua (A-B)

Erantsi parentesi arteko hitzarl deklinabide atzizki egokia (sing., plur. edo mgg. izan daiteke).
... Lagunartekc gurunak eta postalak u: idatzi ohi dim. ez e. 11 f ~_ _ : . (esku ordenagailu)
... Ez naiz damutzen batzarrean esan ditudan :e . (gau:ak)
Kolpea izugarria izan zen. bi automobilek aUITe elkar jo zuten eta . (aurre)

2 Kanpoan egon zaren bita rtean eta familiako gogoraru zara ? (n; goinerokook)
J Bigarren ikasgai ko ata l hau ikasi beha r dugula esa n digu irakasleak (bum)
~ Leihoa zabalik utzi duzu era orain loge la bete zaigu. (ettxo)
!' Santu horren irudia eginda dago. eta zari batzuk estatita ditu. tzur / IIrre)
6 _. hitz gogcrarzen dut egun hnrtan esa n zidana.
a (IIil=)
7 Gurasoek alaba biak ez zituz ten bcrdin tratatzen: asko ardurn tzen ziren. bain a
ez hainbeste. (Mirell / Efi xabere)
11 Josuk deitu du eta galderu duo (fete/ono / =ll)
9 Ga i . cz dakit ezer, baina beste la dena. (hod / hall)
10 Ba. nik bi peli kula oso krit ika onak enrzun ditut. (horiek)
I I B i h o t z- ~ _ . _ maite zuen. (bihor=)
12 Zu ez kezkatu ; geu ard uratu ko gara den-dena (ere- antoknzeai
JJ Amo nak betetakc boltsa bana ekarri die umeei. (go=oki)
U Anronio eta Jose euren lan an dira eztabaidatzen. (ara=oak)
I~ Automobila neuk erama n behar badut . nahiago dUI bidaia egin
baino. (eglln gall )
16 Orai n cz gara kezkarzen hasi ko horre lako . em? (txikikeriak)
, .. Mikelena gogorra da gem! Jende ~ ~ baliarzen da. berak nahi duena lortz eko. (glc lia)
18 Oilaskoa labean sartu era 45 bat eduki behar da. barruti k ere ondo egin an e.(mimuu)
19 Lorategiko hesia pintaru nahi du gure ai tak. (gor ri)
20 Aide hemendik: ez dUI cze r ja kin nahi! (=lIek)
21 Nahiago dUI ga i . ez hitz egitea. (horiek)
22 Go la ez da legezkoa izan . jokalaria _... .._.... kanpoko posizioan zegoen ela. ljoko)

225
 75 ZERGATIK eta ZERTZAT kasuak
Forma
Izen arruntak
Mugagabea 5mgularra Plurala
Bokal. Kontson .
ume·rengatik glZoo-engatik ume-a(ren)gatik gizon-arengatik ume.eogatik gizon-engatik
ume-tzal glzOO-tzat

Izen bereziak
KASUAK
Bokal. Pertsona lzenordainak
ZEAGAnK (-GATIK) Ane-(ren)gal ik Jon-engatik ni-(re)gatik zu-{re)gstik gu-(re)galik zue·ngatik

Bok alez amaitutako izen arrun tei mugagabek o marka ezartzean. -R- bat tartekaru bebar da:

Konrson. buk.: Ortografiako zenbait akolsengatik puntu bat j ails; diote. Jonengolik etorri do.
Bokalez buk.: Him minutllRengatik galdu du hega=kina. Joserra(Ren)gatik etorri do.

Singularreko kasu mark ak bi itxura har ditzake: -ARENGATlK forma osoa eta -AGATlK murriztua.
Zure erruagatik zigortu nallle. (= errua rengorik)
Bokalez am airutako izen bere ziekin bi aukera daud e : -R£ NGATIK edc · GATlK atz izki murriztua
erabinzee (A ne· reng atik = Ane-gQtik).
Ni, : 11, g ll izen ordainek eta halt, hori . hura erakusleek forma osoek eta murriztuak dauzkate: lIiregatik/
nigatik; :lIregar;k!: ugorik; gU11?gatik/g ugar;k; honengutik/honega tik: horrengatik/horregatik... Bestalde.
ad itz izenek (etort:e, egite...) eta aditz pa rt iz ipioe k (etorri. egin... ) forma murri atua (·AGATlK)
besterik ez dute nnartzen: heltzeagatik: egiteogati k: eginagatik. ..

-TZATatzizkiak forma bakarra du omugagabekoa, era ond orengo aditzekin erabiltzen da bereziki: hartu.
jo. eduki. emall. eskai ni cta ukllll. Gainera. atzizkia hitzari lotzean. hitz hcrren bukaera ko letra bokala
nabiz kont sonantea izan, cz da genatzen inolako hot s aldakc tarik .

Komsonantez amaitutakoak: Behartsua uan an-en, diruduntiat hartu zuten bere janzkeragatik.
Bokalez ama itutakoak: Diruduna izan arre n. behartsutmt hartu zuten here janzkeragatik;

ZE RGATIK eta ZERTZAT kasuen erabilera

ZERGATIK kasua
Zcrbaitcn zergatia edo kausa adierazteko
erabiltzcn da:
Lana OSasWI ara:.oengatik utzi behar duo
Duen k%reagatik gustat:en zait surejoka.
£: dio san : en utzi berandu hettzeagasik.
Aditz paniziplcekin balio koruzesiboa du:
Mila bider esa nagatik e: dUI egingo.
r- mila bide r esan arren}
.wesede handia q:;,ragatik, e: zion bere
esker onik emkutsi .
ZERTZAT kasua
Norbait edo zerbait adierazten den funtzi oa edo
zcregina betetzen an del a adierazten du :
Postal hauek erosi ditut omigerritzat.
JII/io. hartu nahi al duzu Mire" emoaetza t.
heriotzak: banantzen zainiuen one?
Norbait edo zerbait adierazteo dena dela ustc
dugula 000 pentsatzen dugula:
Behartsutz/l/ hartu dute bere jOlckerogatik.
Hasieran Julen mutil :int:.otz/lt hartu zuen.
baina taster kont urotu zen oker : ebile/a.

226
 Ariketak
n ZERGATIK eta ZERTZAT kasuak (A-B)
Osatu irudi bakoitzari dsgokion esaldia ondorengo hitzak erabiliz "An eta " 6" hutsuneetan.
Erabili ondorengo hitzak A hutsuneetan: andereak m ~ndQt rQ arrancaieek BegOtiak
enzainek 'gurasoak udalcamak windsuiflariek. ·
Eta beste hauek B hutsuneeran: bortitzengatik: "desagertutzat elurragatik eramateagatik
e=agorik ' oroigorrit=at pemsQWagatik,' LTOrrengarik.

, J

... Urkiolakc CA) itxi behar izan dute gau osoan zehar jausitako (B)
lA) 050 kezkatuta daude beren semearen nota (B)
:! (A) ezin cure ezer egin haizerik (B)
-' (A) marinela (B) jo dute era bertan behera utzi dituzte erreskate lanak.
-I (A) porrura itzuli behar izan dute itsasoan dabiltzan haize bolada (Bl.
, lA) zaldunari bcre esku zapia eman die (B)
• lA) isuna exam dio kaskoa jantzita ez (B)
., (A) . lapurreta bursa dela (B) . kontua ordaintzea beste erremediorik ez du .

IfJI ZERGATIK eta ZERTZAT kasuak (A-B)

Erantzun galderei parentesi arteko hitzel deklinabide atzizki egokia ezarriz (sing. , plur. edo mgg. lzan
dalteke).
»- Zergatik zabaldu dituzu leihoak? tzigarroen kea) Zi k lA: if ~
.. Diegck. Almerian jaio zen arren. zertzat du berc burua? (ellskilldun) ~E \ l(A LU;r!,.uJI
Zergarik haserretu dira? (Anek esan duenav
.2 Zergatik ari zara analgesikoak hartzen? (hagineko milia)
.3 Norengatik zaude hain kezkatuta? (nire seme Roberro)
.. Zcrgarik larritu da? (nire uste: txikikeria bat)
5 lnkisizicak zertzat hartu zituen Galileoren teoriak? (hen'xia)
6 Newton zertzat dute fisikariek? tfisika modemoaren sortzaile}
Zergatik ez zaizu alkandora gustatzen? (botoi barregarri hon"ek)
8 Zergatik da hain gogorra gaurkc etapa? (lehen kategoriako hint mendate i=an)
9 Badakizu zertzat hartu nauten larruzko kartera hau eramateagatik? (irakasle)
10 Zergatik ez duzu etorri nahi? (lehen azaldu dizkizudan arrazoiaky
I 1 Nola hartu du esan diozuna? (txor)
12 Zergatik jarri zara he r aurrean? (hobeto ikusi)

221
..
ca
•
..
III
Gl

ri et
• •••

Azpimarratu egoklena .
.. Zumezko saski hauek eSkl arekin/ ~ eginda daude.
I Nagusiak here morroicacmorroiagarik hartu nau: gaur cz dit. ba, eskaru kafea here despaixora eramatea!
2 Nirerza t lanbiderik rxarrena etxe: etxe etxeratik: entziklopediak saltzen ibiltzea da.
-' Lehengo egunean. arropa denda batean/batetan bezero bat saltzailesaltzaiietzat hanu eta praka
batzuen prez ioa galdetu nion: hura lotsa sentitu nuena!
"'* Gure gimnasioko aerobic-aren/aerobic-eko irakaslea 40 urteko emakume atsegin bat da.
:. Ban zurekin :11(0: egin dUI amets.
6 Zuk zure erara/erata: egin; nik nireramire: egingo dut.
Autobuseko autobusaren bidaiari gehienak zorabiatu zi ren.
3 Amozoniako/Amazonioren oihanetako.oihanen zuhaitzak etengebe ari dira ebakitzen.
9 Zenbait pinudieropinudiren jabea omen da horkc baserrikoa/baserriorena.
1ft i ez naiz sekula egon Lekuaberrian/lekunberrin.

2. an eta
Azpimarratu egokiena .

Autoeskolako Irakaslearen azalpcna

Ander gidabaimena lortzeka ikastora bar egilen ari da. Hona hemen irakasiearen aginduak:
Gaur hernendik ~ Gorttzra joango gara. baina ez gara autobideatik-autohidetik zehar
joango. ordu I/One/oll/homan trafiko itzela egoten da eta. Dena dela. autobide hori ere ezagutzea
komeni denez. datorren asielehenan/astelehenean handik sartuko gara. Beno. orain jarri autoa
martxanmartxoz, har ezazu ~ eskuineka.eskuinaka bidea eta jarraitu zuzeu semato ro arai no/
-eemafororaino. Gero eikerrerantz.ezkerrarant: jo bcharko duzu. aireponura/aireponuora
doan bidea hartzeko. Bide horretan. harnar bat kilometrolkilometroak egin eta gero. bi erroronda
aurkituko dirugu. bata bestearen.bestetik ondoren: bade. bigarrenean. kostaldeara kostaldera
doan bidea hartu eta handik aurrera ez dago arazorik. bide seinale ~ guztietanguztium Gorliz
agertzeu da eta. Dena ondo egiten badugu. ordubete nahikoa izango da herncndik 1 1 ham/harem
joan eta handik 1 houera/nona etortzeko.

3. an eta
Z uze nd u a ka tsa k.
~ Edoze r gauza egingo luke horrek bere fami lii aljk. = iQ~al"

I Progra ma hori .EIJan emaren dute gaueko l Oetan. =

=
,
1 Intem elareo bidez infonnazio asko lor daiteke.
=
, Zer esan dute batzarrean Maribeletaz.
KarlosereDlzat 050 egokia da hori. =
; Hork o i:aztcaren batek jakingo du hori. =
,• Gidaria autobusao sarru da eta here jarlekuan eseri da. =
Demislara bazcaz, eska iezaiczu hitzordua ni retzat. mesedez.
=
• Etxe hori txikiegia da iurentzal. =
• Honda kinak karnentzako gordetzen ditugu.
10 Zer ordutan irteten zarete institutuatik?
=
=
228
 12. testa
4 riket
Erantsi deklinabide atz lzki egokia testuan parent esi artean dauden hitzei.

Uda neguan
Ar:::o. otsailok JO.jel1de ugari bildu zen Euskal Herriko hondartzetan,
Ileguon ezohikoak diren argi i::pie:: go::ot:::eko
'cegua hasi zenetik. ia hi hilabete pasa dim
dagcenekc. eta aurreko urteetan izandakc ten-
perarura hotzak cz dim oraindik ageri. Azken
hilabeteetan gure inguruan dabilmn ~ {anti-
=ik/oij era hego-mendebaldekc
haizeck negu I (go rriJ agerpena
atzeraiu egin dute. eta m en egunotako giro
epela ekam dute.
xegu epel (hau) adibide garbia
izan zen (a r=o) eguna. 19gra-
duke tcnperarura markatzen zuen Donosriako
Kontxa Ipasealeku} rermo-
metrcak (arm /sa/de) him- Santa Klara (Ma) joan-etorria
reran. eta handik (orrJubere) 21. egiten du (igeri) . Ni. (aste)
lau gradu gehiago. alegia. hiru aldiz etonzen naiz. Beti
gauza bera eguen dut. paseo txiki bat eman.
Kontxako hondartza jendez gainezka
eta ondoren bainatu».
Atzoko egun teden goza-
tzeko asmoz. inoiz baino jende gehiago bildu
Tamara izeneko turista argentinarra ere baina-
zen Komxako hondartzan. Bikoteak. lagun koa-
tzeko prest agcrtu zen. « I ~ {Europa)
drilak eta turistak. guztiek aprobetxatu nahi
zituzten {otsail] hain ezohiz-
zehar bidaiatzcn an gara eta orain dela bi ordu
eskas iritsi gara hona, Donosuara. Ostatua
koak diren izpiak.
aurkitu eta bcre hala hcndartzara etorri gara.
~ (Ur) tcnperatura 13 gm- Hau itzela <1.1. ezin da I ~ (alfrr)
dukon zen atzo. eta cgumldiaz gozatzekc hon- galdu. Oraintxe bcrtan !II (fminafllj
dartzara jcnde ugari hurbildu arren. gutxi izan noa». zioen.
ziren I (IIr) sartzen anima-
Hondartzaren inguruko kafercgi eta :1 (tuber-
tu zirenak. Alvaro donostiarra izan zen I
11lI) ere egun oparoa izan zuten
(JlOr iekJ bat. eta. arzoko egu-
atzo. Neguan biltegian gcrdeta dituztcn aulki
midi cna (aprobetxotut
eta eguzkitako dororeak atera zituzten. eta
jende gehiagc bainatu den galdetzean. zeraesan
tjende] gainezka egon ziren.
zigun : «Egie da gaur jende asko dagoela.
Bertako zerbitzariak ere gainezka zeuden.
(}nodo) jende gehien bildu
baina lanez. eta gehienek gauza bera esaten
da gaur hondartzan aspaldiko panel. baina bai-
ziguten beren iritzia (goldi'm)
natzen garenok ben berberak gara eta I~ (glen)
hurbiltzen ginenean: «Barkaru. baina ez dut
elkar ezagurzen dugu.
!. tezer) astink. eroak bezala
Han ikusten duzun burusoil hum. esare bate-
gabiltza '~ ( l a n ) ».
rako. egunero clortzen cia goizeko bederatziak
aldem eta. berOlZe ariketak egin ondoren.
£1l5kaldllnon Egunkaria, 2001 (egok.ilua)

229
 76 Postposizioak (1)
Postposizioak zer diren
Postposizloak perpausea n sintagma batz uen eta aditzaren artekc mendekotasun erlazioa adierazten duten
hitzak dim. Deklinabideko atzizkien (-N. -TIK, -RA...) funtzio berbera betctzen dure, baina postposizioak.
aurrckoak ez bezala. hitz askeak dira (akie. barru. esker: inguru...). Adibidez:
Deklinabide atzizkia: Ama sl/ka/deaN dago.
Posrposizioa: Cure erxean. ego ngeta SlIkaldeA R EN O.VDOA N dago.
-N atzizkiak "sukaldea'' simagma "dago" aditzarekin loizen duo lekua edo kokagunea adicrazten duen
"suk aldealv " adizlaguna so rtuz. Ondoan posrposlzloek -N deklinabide atzizkiaren antzera jokarzen duo
baina "lekua" cdo - kokagunea' kontzeptua gehiago zehaztcn duo

Postposizioen ezaugarriak
Postpc sizioek hitz talde aski zabal baina mugarua osatzen dute. Horietako bakoitzak geh ienetan kasu
rnarka finko bat darama (bideZ bllruZ. bila-0 ... ) eta. aurrek o sintagmari ere kasu rnarka baten bidez
loraen zaio (-rEN bidet: -rl bW K . ·TJK hllrbi/...). Hona hemen postposizto ohtzkoenerako barzuk.
aurreko sintagmari torzeko eskatzcn dmen kasu rnarkaren arabera sailkatuta :

NORI
- I buruz: Lagunei bu m" hit: egin dugu.
-I eske r : Jonen golari esker irabazi dugu,
NON
-N go ra/behe ra : Kalean gora/belrera j oan (lira.
-N zehar: Kalean zehu r dabil.
NORlZ ER
-0 barru: Hi ordu barru etorriko da.
-0 inguru: Laurak inguru dim.
NONDIK
-TI K ka n po: Herri tik kUllpo dobil aspalditik.
NOREN
-~ N bila: Zure bila genbiltzan.
-EN zai n : Zure zain geunde«.
-EN aide: Grebe egitearen aide daude.
-EN aurka: Greba egltearen aurka daude.
- EN bidez: Lagun baten bidez jakin dut hori,
- EN ordez: No ,.k j okalllko du Anderren orde i ?

Leku postposizi o ohizkoenak

Beheko s ua bi Ieihoren Pirinio aldean elurra Mot orra kamioiaren Mot orra automobilaren
arteall dago. - egingo du. atzetik doa. uurretik doa.

Teilatuaren azpian txo ri Ieilatuaren ga inean Automobilak tunelean Txoria kaiolaren

habiak daude. antenak daude. zehar/harrena doaz. barm an (logo.
230
 Ariketak
m Postposizioen ezaugarriak (A-B)
Al Jarri laukiko postposizioak esaldletako hutsuneetan.
arabera .. aurka .. a!dertl • azp - ~;. -n - · ~ba -ru - - · ~ba C:-",
hi la - • ;-buruz - ~n - -;C"
- • esker • gainean
gora kanpo " ondoan • zain -'="--
zehar _
)00 Egia a1 da a120 goizeko laurak r(l etxeratu zinetela?
Arantza zure dabil. zer edo zer eman behar dizula esan dir.
2 Azken lau pan iduak galdu ondoren. UEFArako postuetatik geratu daAlaves futbol taldea.
J Mendizaleak meridian abiaru dim. tontorrera 10etarako heltzeko asmoz.
.. Mesede bat zo r d idazu. niri ~ ._eza gutu bai tze nuen mutil puska hori !
5 Orain lau katu ga ude hcmen, baina 10 minutu ._._ jendea ezin kabiru ta ego ngo da.
6 Bere bizitza osoan behin ere ez zien bere lagunei hutsik egin.
7 Karua egongelako mahaiaren sartu da eta hortxe ge raru da epel etan.
K Hemen nago, telefonoaren jarrita , ezin mugi tuta, dei garrantz itsu batcn _n.
9 Gazta zati hand i hori ez da kabirzen pore txiki honcn
10 Liburua k gaiaren daude sailkatuta apalatcgi honetan .
1I Zer esan du ga urko saioan Filosofiako irakasleak ekcnomiaren glcbalizazioari ?
12 Zure gelako mahai handia ren j arrik o dugu orde nagailu berria. ad os?
13 Oposizioaren alderdi guztiak lege proiektuaren dau de .

B) Sailkatu goiko postposizioak , haietako bako itzak aurreko sintagmari lotzeko eskatzen duen
kasu markaren arabera.
N ORl ZER N O"lD IK

l ure Illd""

N ORE :"i

N ORI
No:"

fJI Leku postposizioak (C-D)

Osatu esaldlak parentesi arteko hitzari bere eskuineko postposizioak eskatzen duen kasu marka
erantsiz.
)00 Sera here txaleteko (tedatua) te;lu ,!~n ~ ga inean dago apurtutako teila bat aldatzen.
I Ez dut uste erxekc altzari guztiak kamioi rxiki (hori) barman sart ukc direnik.
2 Laster tespazioa] zehar bidaiak egitea gauza arru nta izango da.
J Gure erxeko garajerako sa rrera bi zuhaitz (handi) anean dago.
-I Parkekc (urmaeJa) inguruan hesia jarri dute. uretara inor ez [austeko.
~ laz (ltaJia) zehar ibili ginen udako oporretan.
6 Inor ez zen ausartu kobazulo sakon eta ilun (huro) barruan sartzera.
.. (malda) behera doazenean. abiada handia hartzen dute automobilek.
8 Zezena ume (horiek) paretik pasatu da.
9 Gun uda aldean (herria) kanpo egun batzuk igarotzea gustanen zaigu.
10 Igogailua rnarxuraruta zegoenez, (eskailerok) gora joan ziren erxera.
11 Arbitroak jokalaria (joko) __ kanpoko posizioan zegoela adierazi zue n.
12 Bihotza bi (birikak) enean da go.

231
 Am lOIl eskaileretan Marisa eskaileresan Erreka: bes tuldean Neska-musilak SI/(I/l!1I
beheru dator: gora doa. z uhait: handiak: daude. tnguruan j orri dim .

Assronauiak kapsulatlk: GU/I mahaitxoa Erradiadoreo atearen Zezena gizonoren

kat/poRallda dabih:a ohearen ondoan dago. osteon dago. paretik pasam do.

Leku postposizioen ezaugarriak

Leku postposiaio multzo aski zabal batek (gain, azpi. one, autre. as:e. barru, ingnru. ondo ...)
leku-dcnborazkn kasu rna rka guztiak har ditzake. ad ierazi nahi denaren arabera.
Nire iltguru A N daude. Nire ingllru TIK aide egin dute. Nire illg llruRA etorri dim.
Leku postposizioaren aurreko sintagmako izena biziduna eta mugarua bada . nahitaezkca da -, EN kasu
marka erabihzea:
ZIlRE onaoan dugo. (ETA El ~ ondoan) Jon A"eREV eurrean dago. (ETA El :4'i'f.t> ourrean)
Ioreacailea :.e:.enARE.\' eurreen belaunika jam zen. (ETA El eeeee uurreuII)
Baina postposizioaren aurreko simagmakc izena bizigabea eta singularra bada. eta atzean adjektiborik
ez badu. singularreko -A RE f\i deklinabide atzizkia gal dezake:

Sintagma singularra: Zer dago kuLy:aU.\' barman ? (=- kutsa barman)

Adjektibodun sintagma: Zer dago kutsa gorriA REN barman, (ETA El k1a'xa ge l.,.." barma n)

Denbora postposizio ohizkoenak

Poslposizloa
-TU/-Narte (aditzekin) Denak isildu arte ez dut bideoa martxan jalTiko.
-0 ARTf (izenekirl eta adizlagunekin) Hirurakarte egon naiz zure ZaHJ.
Bihartik Burrers otrJeZ joango naiz Janera.
-flK au"era
Hemendik lJurrers ohea zuk zeukegingoduzu.
zazpiaka/dean/alders etOlTiko da..
-(] aldean, -ra
Pasa den unean, otsai/aldera gertatu zen.
80st une barrv jakingo duguemmtzs.
-0 barru
Hamar minutu ba"U hasiko ae partidua.
-TU bitartean (aditzekin) f txera bltartean esango dizut.
-RA bltartean (izenekin) Besteak etom bitartean, mahaia jarriko dugu.
Ogitaneko handia jan eta. 20 minuturen buruan, goseak amorratzen
-EN buruan
zegoen berriz ere.
..(J Inguru ZSzpiak Inguru dira. Bi orduInguruko bidaia usn da.
-t!J Inguruan Seiak Inguruan I eguerdi Inguruan gertatu da.

232
 Ariketak

n
EZE Leku postposizioak
Leku postnogizinak (C-D)
(Ge
Bele esaldielako hulsuneak ondorengo
ea a pcstpcsizicak
a a erabiliz.
era er

GOuneOn z urrean
gainean aurrean •e adoz
ondoan e• alzean
tzeon z• anean
OITISOn •€ GZDIOD
azpian

Gironan
Gimnosioo
E!IJIl] ~
(""DCA] ~ I

... Aurreko butxarzn sukurtsala

Aurrezki kutxaren eukiteak jaiztxgaren
jatetxearen rdodogo,
md,Jan dago.
pe

Jantzi denda maizizgarzn

Jant zi denda gia kirol
jatetxearen eta buroderen
dendaren dago, dag o.
Deniziaren kontsulta
1 Dentisraren ontzu aigiugOTen
jatetxearen dago,
dago.
bd

J Aurrek
Aurrezki biutarzn eukurtza gurumen
kutxaren sukunsala gimnasioaren dogo,.
dago
jan

binzkoa matztgaren
,f Kioskoa jatetxearen dego, dago.
b

Muti bankuaren
5 \1utila bankarendeon, dago.
GO

n
EE Leku eta
Leku eia denbora poginneizinak (GE
denbora postposizioak (C-E)
Pete
Bete esaldietako
esaldietako butzuneak jaukian eskaintzen
hutsunea k laukian eskaintzen diren posinnzizinak erabiliz,
diren postposizioak erabil lz.
alden zarte
alders • art e °n gurrena
aurrera ° behera
behera °— bitarrean
bilartean °z buruen goraz• inguruan
burnan ° gora guruan ° hanpa paretik
kanpo °E retik e° zekar
zehar

Duzkotzkon egon
... Diskotekan egon ginen
eunen dantzatzeaz
dontzatzzaz pekatu
nekaru gunendre
ginen
A

lrtt!
I Gure aia lehe
Gure aita lebzngn egunean eskaileretan
ngo egunean zgkaulerztan ercri Sari zen
zen eta
gia banka batanurtu
hanka bat Zug,
apurtu zuen.
E,

Z Sokaz gia egurrez

Sokaz eta egurrez egindako
egindako zubi
zubi esru
egtu horretatik
borretark jaro igaro bebar duzula dozu?
behar dugula diozu? Zoratuta
Zora n ne gauk]
zau de!
ZK

J Ez dakit
Ez dabitzeeuru, bana gaueko
seguru. baina gauezko ordu
nrdu bakbeldu
biak heldu ntntzzla
nintzela uste
uste du
dut.
ao

,f Datorren
Dato rren urtek
urtctik Elena ez duzu
Elena ez dugu barn zarri
hain sa rri auziko, Bartzelonara doa
ikus iko. Bartzelcnara don eta
eia bizi
bizitzera,
tzera.
RN eee Aitcrrek
:; Etxera Arek utzi didan C
utzi didan GD entzun dut,
Oa entzun Pukarna, bene
dui. Bikaina. bentan
ta n!
AK

6 Alpeen
Alpeetan GOO
2.500 rmmeTrOOkK
met rorik ebaz STI ibuziko
zuhaitz gurxi ikusiko duzu,
duzu.
e

Gabonak
7 Gabonak He erorriko
orik egia:GEOZUEI,
zela esan zuen.
ed

Eootnz egitcn
S Footing egiebegiz
hest G O baina
zen, baina boi
bes t munutmuren
min utu ren gelditu
gelditu bebar izan zucn.
beha r izan guen, meko-nzko egn,
neka- neka cg inda.
GO

9On Bizkaian, Bio Handikagoen

Bi zkaian. Bilbo Handirik • ez omen daro butzodura nrazo
dago kutsadura raro handirik
bandunk,.
Iu Desniztatua
10 Despistatu u gara gera !GurePOSI
zara gcro Gure Zara eta
pasatu zara gio ikuzi etz zz
ikusi ere cz GOUuZU SEI,
gaituzu egin.

n
ZZ Leku eia denbora
Leku eta denbora postposizioak
noginnzizinak (C-E)
UE
Zuzendu akatsak
akatzak,.
e Justoko
... baurz piJoaren
Jausita ko haitz piloaren beban aurkitu
behean aur kitu Zuen DSOZOTaTSn
zu ren mea SOTO,
rzanaren gorpua.
buruetako
Jausitako batz
hair: piiuurmengrnta
pifl1lJrt!/I u:pian , GurZIG DISOIZOTIOUEU SOIN
aurkitu zuren meatzoriaren gOlplla.
Mzditerrangorik joder ozeanora
Mediterraneorik lndiar ozgonora oan
joan Ziren
ziren Suzko
Suezeko barailaren
kanalaren zekor,
zehar.
Mediterra
.vteduerraneo uk rdiaOgeGOr?Gn Zien Auek
Indiar ozeanora joan siren Suezeka
2 dure buruak zure ikasgziako atz gtzgan ager dira.
Zure Iiburua k gure ikasgclako ale arzean agertu dira,
ed

dure buruak zure

Zure liburuak Zbarzeiata
glln> ikasgelako GST Gr,
agertu dim.
J der durarnazu poliza
Zer daramazu beit barruan?
poltsa beltz barman?
det drumpolitaE
Zer darama:u polrsa ?
"*A Elizako bannandorrzaren zoian gkornak egoten dira
Elizako kanpandorrearen goian zikoinak egoten dra beren
beren bahian,
habian.
Eitta
Elizaka eei Zitatua
zikoinak egoten die? Geren
egoten diro botia,
beren habian.
 77 Postposizioak (2)
Leku-denborazkoak ez diren postpos izio garrantzitsuenak
· EN utde
A nu iaren aIde zerbait egin beharka dugu.
Greba egitearen aIde nago.
-EN aldean (konparaz ioa)
Iser gll1xi daki horrek zure aldean.
Zure etsea txikia do gurearen a/dean.
- E/\" ambera
Bakaitzari bere beherren arubera emango
zaio.
Tam ainoren arabera daude sailkatuta kaxak.
(_E.') oFtea". ora. -tik...
Gainditu dutenen artea n batek bikain
form du.
Esorri 8"rt! an em.
Denon artean egin behar dugu.
Sas; enera jousi da.
-z, -TIK belr"ra/gora
Film egokiQ do hamabiene: beherakoenrzat.
Ell/nu egin du 500 metrotik gora .
Alia: goru egiten du 10.
Hunka: gom jousi do.
· EN bide:!b itarte:
Bere osabaren bide: lortu zuen.
Haien biturte; egin dugu eskaria.
(-EN) bila
Z ure bila dabil.
Ze ren bila etorri dim?
Lan bila nabil .
-t bum :
Hit: egingo al dugu eguratdiori buruz ?
E: (Iakil ezer gai horiei bur e z.
(~EN) eske
Acoko apunteen esse etorri da.
MII/i1 bat etorrt zait dim eske.
-I esker
Zuri esker lonu dugu paniduo irabaztea.
Arabia petroJiouri esker da aberatsa .
· EN esku
Zuen eskn utziko dui Ion hori.
/kosge/ako apainkera /It:i /tire esk ll.
(-IK)• •A, ·A K gube
Arrisku hundirik gabe heldu dim.
Netlrri gabe edaten duo
Eskatll nion Jibllma gabe etorri da.
234
-EN gabl
Jonen gui" utzi dute zer ela rota egin.
. £ .\' gainean (= -/ bl/nt:)
Huzaldi interesgarria ent: tm /tl/en euskal
litenura modemoaren gainean.
·Z go in(uo)
Aaerietan ohtzko arikete:gain(e ro).
idazknuxo bot ere egingo duzue.
-0 gisa
Adis kid~ giso esaten dizut. ez mediku gisa.
Iesm hau eredu giso erabili aute euren
idazlana egiteto.
. T1K, -Z kallpoA;\', · RA
Ep e: kunpo aurkexu duzu proposamena.
Jokalaria joko: kanpo : egoen gola sartu
zueneon.
Herritik kat/po(on) dabil gure aira.
Tabernatik kanpore bata dimzte.
~E N jobe
Ez all/ell da here buruarenjabe.
Etxe askoren jabe ameli da gizon hori.
-EN kontra/anrko
Tabakaaren ko ntsumoaren uurkako
kanpainu egin dute.
Denak " ire kontru/aurka daude.
· £ N tepotik
Denek egiten dute horre naren /epotik.
Bere anoia gaZ!ee"are n lepotik biz i omell da.
-EN mende, -A N, -R A ...
Obligazio uskoren mende bizi da.
Gizon huren mendetik Iibram zen.
· £ N orde;
Irubud orde; gatdu egin du.
Mikel bere anaiaren orae: etorri da.
· EN pare
Zoro aren pure ibili nimzen horren bila.
baina e: mien aurkitu.
Zer esall e: : ekiela gelditll : en. itm:ellteen
pare.
-EN :ain
Zure b~r r ien :a/II gemu/en.
Horrell :aitl ba:ul/de-. IIt:eroko du:u.
 Ariketak

n Postposizioak (A)
Erants i parentesi arteko hitzari deklinabide atzizki egokia .
.. Geltokian zeuden pensona guzriak Bartzelonako (tn>na) .1: zai n zeuden.
Lehengo egunean Filosofiako irakasleak debate bat antolatu zuen (euranasia) buruz.
2 Bosr "bikain" era lau "050 ongi"? (Ni) aldean nota onak lortu diruzu. txo!
.' Joserrak eskolako (adiskideak) gain. beste asko ere baditu: futbol taldekoak. auzokoak...
.. Dietistak Ameliari (a:llkrea) ordez sakarina hartzeko esan dio.
~ Lantegiko langile gehienak sindikatuen (propasemenoi aide agertu ziren.
6 Informazio hau (Internet) bidez lortu dUI.
., Gurasoek emandako (dirl/a) esker erosi aha l izan dute erxea.
S Azke nean. Brasilek (Alemania) aurka jokatuko du finala.
9 Enpresa elektrikocn akzio (horiek) gai nem . tnbcrtsio fondoe tan ere badu zerbait sartu ra.

n Postposizioak (A)
Bete esaldietako hutsuneak laukiko post posi zio ak erabiliz.
aldean • arabera • artean • aurka • behera • buruz • eske r • gabe • gainem • gora
kanpo • truke • zain

)00 ldazlan hau. laburra izateaz . gaizki idatzita dago.

I i, zure . makala naiz marrazkiak eguen.
~ la ikasle guztiak azterketa atzeratzearen daude: nahiago dute gaur bertan egin .
, Apaneko soldataren gaude garbigailu berria erosreko.
~ Eskabidea ez zioten onanu epez aurkezteagatik.
:'I Meteorologoek eguraldiari hitz egiren dute .
Bere lagunek zauri larriak izan zrtuzten, baina Joni. Jaungoikoari . cz zitzaion eze r
gertatu.
., Bihar dum eg ingo omen du 800 metrotik
Guztion egiten badugu. askoz ere lehenago amaituko dugu.
9 Supermerkatuan, bigarren apaletik __ daude n gauzak hartzeko. makurt u eg in beha r duzu.
\0 Jose eskuzabala? Bai zera! Horrek sekula ez dizu eze r emango beste zerbaiten ez bada!
11 Kar peta honetako ariketak hiru maila tan sailkanna daude. zailtasunare n
I:! Ma nu eta Andon i lagun bannezlnak d ira: bata bes tea ez lirateke inora joango.

n Postposizioak (A)
Aukeratu egokiena.
",. Film Iwm. buruz ez dut eze r enrzun.
hori o IX horri o horren
Bazkaria denen prestaru zuten.
~ bidez =: anean =:J esker

=
2 60 urtez pertscnak. umeeki n batera. relebista kontsumitzaijerik handienetakoak dira.
~ gorako I:J gainerako kanpoko
\ Ikasgelako artean bat aukeratu behar da. taldearen ordezkaria izateko.
o
ikasleak o Ikasleek 0 ikasleen
.. Egin zenidan eske r 050 erraza izan da hona helrzea.
o planoaren o planoa 0 planoa ri
235
 78 Eta juntagailua
Sarrera
Etu j untegailak mo ra bereko perpausak edo perpa usa ren barruko atala k lortzen dim. haien ane ko geh f-
keta edo batuketa adieraziz. Adibidez:
Ogia jan dut eta lira edan diu.
Ezin nai: etxean eta kalean aid; hereon egon.
£skolo harretako umeak Otsarkoagatik: eta Txurdinogatik data:
Lorutakc osagaiak bi baino gehiago badira. eta juntagailua azkenaren aurrean jartzen da.
Azken bidaian f'ene=ia. Florencta eta Erroma bisitatu ditugu,
Emakume horrek He luzea. aha zabala eta beg; i1l/nuk =illlen.

Aditzaren ezabaketa
S i perpaus eta-ren bidez elkartzean. errepikatzen diren aditzak askotan ezabatu egiten dira. Aditz nagu -
siak berdinak badira. laguntzaileak desberdinak izan arren. aditz osoa ezaba daiteke bigarren esaldian:
Xabter autobuse: etortzen do eta ni trene= {etortzen no;:).
.'1': 0 J(atematikako anerketa egin getu te n eta gour Ingelesekoa (egin dllgu).
Perpaus bietakc aditz nagusiak desberdinak di renean. adi rz laguntzailea da ezaba daitekeen bekarra:
Larunbat goi:etan tagunekin elka n u telkanzen no;:) etafromotra iouten naiz palanjokaeera.
At:o automobile tumu tgenuen}. Bermeora joe n tginen} eta benan ba:kaldll g enuen.

Aditzarekiko komunztadura
Eta-ren bid ez lorurako csagaien elkarketa pluralrzat hartzen da gehienetan:
Zuk eta nik berdin pentsatzen dugu.
Kama hall Josuri eta An eri aska gustacen zaie.
Iiiigo eta .' firen nire lagunak dir« .
Tabako poketea eta txiskeroa lapurtu di:kidute.
Elkartutakc osa gaiak perpausak direnean. ordea . adi tzarekikc komunztadu ra singularrean egite n da:
Atsegin aut goi: ottxatzea eta Ill' not:e: dutxatzea.
Elkartutako osaga iak izen zenbakairzak direnean. elkarketa singulartza t nahiz pluraltzat har daiteke :
Lurralde ' /(/1'/(/11 petrotioa eta gas naturata aurkitu dute. (= ditune)
Zerbait esk uratzeko. [edea eta esperantza e: du ash . (» dim)

Eta juntagailua eta kasu markak

E ta j untaga iluak kasu marka desberdinak dara matzaten per paus atalak 101ditzake:
Zerta: eta norekin hit: egin du?
Baserria n eta beserritik bizi do.
Normale na. ordea. deklinabide kasu berdin a daramate n sintagma k lotzea izaren de. Halakoetan. joera
oagusia sintag mok bakoitzak bere kasu marka duela elkartzea da. Adibidez:
Med ikuak erretzeari eta edateari mzi egin behar diodala esan dit.
A itaren eta amaren unebesetzeak egtl1l berean ospatzen dltugu.
Askctan. derrigcrrez eraman behar du bakoitzak here kasu marka : besteak beste. elkartutako csa gaiak
izen orda inak edota erakusleak direnean. Ad ibidez:
Zuk eta nik berdin pentsat:en dugu. (=1. cIa Jlik)
Zllekin eta gllrekin egon lIohi dwe.
Liblll'U hon ek;n eta lIellk ditudallekin nahikoa dllt lido gu:tiroko. (!fal' cta "elh% iI;fltd' t leki~ )

236
 Ariketak

D Eta junlagailua (Al

Erabaki non idal zl behar den eta juntagailua eta non ez esald lan.
,.. Anderrek [- I entsalada [t"fa] piper beteak jan zituen [ ~ Ql nik txuleta handi bat.
1 Txarto egon [ ] beha r duzu. lnaki : asko [ l erretzen duzu [ ] gehiegi edaten duzu.
Z Atzo lrati ikusi nuen ( ] esan zidan udan [ l lngalaterran ibili dela [ 1ingeles piloa ikasi due la.
3 Luziak [ ] saskibaloian jokatzen du [ l Alvarok futbo lean [ 1tenisean.
.& Paper dendara noa [ ) folioak. [ ] lap itzak [ ] zorrozkilo bar erosrera.
s Osasunak [ ] Alavesek irabazi egin dute [ ] Alhleticek [ 1 Reatak berdindu egin dute.

n Eta junlagailua eta adilzaren ezabakela (8)

Berr idatzi esaldlak nabarmendutako aditzetan isil araz daitekeen guztia ezabatuz.
.. Zarama biltzaileek zarama edukicntzietatik arerarzen d ute eta zabonegira eramaten dute.
?QrTlma biJt:.ai!ed. :JJTaIflQ eduli. on~jt' l ti _f!t~rJ:l _~Il . :t Ibort~i1Yl otIMU(t!n dutr.

Bihar hamarretako begazkina hartuko du gu eta hamabieterako Atenasen egongo gara.

1 Ni egunero goizean goiz es natzen uaiz. komunera [eate n naiz. dutxa bartzen d ut, janzten nalz
eta. arin gosaldu ondoren. institurura [ oate n naiz.

3 Gal ikusga rria iza n zen: jokalariak arezaina aurreratuta zegcela ikusi zuen, baloia lo r aru zue n
eta. haren ga inetik pasaraziz, ate barrura bida li zuen.

-t Bic k lana a u rk it uko bagcnu eta ncrbaitek etxe txiki bat modu onea n alokarukc ba lig u. bihar
bertan ezkond u ko glnateke.

D Eta juntagai iua eta adilzarekiko komunzladura (Cl

Aukeratu laguntzaile e g o kia.
:Jo. Zuk eta nik ber din pentsatzen (dICII/dugu) ,._...r!ugu,
Nork aldatu (dit u/du) lekuz nire orrazia eta nire haginetako csk uila.
2 Kalifikazicen boletina amak eta aitak sinatu behar (du/d u/e)
3 Amari ez (zaio/=ai=kio) gustatzen etxera heltzea eta de na hankaz gcra aurkitzea.
-t Hon xe (tJago/dGluJe) zure erlojua eta urrez ko katea.
5 Zein institurutan (=abilr=a/=abilcate) zu eta zure ana ia?
6 Begira. han tdatordatcz) Irene eta.

n Eta junlagailua ela kasu markak (D)

Berridatzl ondorengo esald ia k nabarmendutako elementuak parentesl attean adlerazten den
ka s ua n deklinatuz e ta eta juntagailuaren bidez el ka rtuz.
:Jo. Ikuskizun horre kln ga;JeI;ulJar gozatzen dute. ('ORK)
Ik' ·u n h ~J,;l r:u:Jt!t! fa =!'lrq.' '"5.!l ~ . e:l . n du
Nire andre/seme-a/aba euskaraz egiten dut beti. (!\OREIG:\)

2 Gezu rra badirud i ere, M ikeVArant:Q gauza bera esa n didate. ('ORK)
 Sintagmak pluralak dire neen. ordea. bi aukera ditugu: kasu marka sintagma biei jartzea edota kasu
ma rka bigarrenari soilik jartzea. Adibidez:
Unibert sitateko ik este eta irakasteek grebe egin dute. ( = ikasleek: eta irakasleekj
Janari hall gnzti: egokia do katu eta txakurrentzat. (: katuencar eta txakurrentzat]
Elkartu takc osagaiek pfuraleko markarik ez daramatenean. gutxitan kentzen zaic kasu marka lehen
csagaiari. Hau errazago gertatzen da elkartutako osagaiak in n p ropioa k. nozi o absrraktu ak edo
noJab a iteko b ikotea osarzen duten izen konkretua k direnean. hala nola. izen -obizen. aua-uma. etab.:

IZE:-: PROPlOAK: Dima(ko) eta Larrabetzuka baserritarrek ba tzarra egin time.

NOZIO ABSTJIAKTUAK: Jokolori harren arintus,m (a) eta trebemsuna ezagunak dira.
HITZ BIKQTEA K: Zure iZ211(arekin) eta Iehen ahi:e"arekin nahikoa dill.

E Eta daramaten zenbait esapide

Ew «oar: Enum era zic batea n aip aruta koez gain . beste elementu barzuk ere badi reln ad lcraz ten duo
Deklinabide kasuak har ditzake (eta abarrl. eta aburrEK...) eta bere laburdum "ctab." da. Adibidea k:
Bai. dena harm dut: xaboia. orrozia. haginetako eskubila eta aba r.
Ezagunei. adiskideei eta aburri esan behor diegu.
Denda horretan era guzttetako tresno elekmkoak zeuden: irrutiak. telebistak. etab.
Laburdurari. ordea. ezin zaio atzizkirik eran tsi. Beraz. atzizkia behar badu oso-osorik idatziko da.
Ad ib.: eta abarretan. eta abarretaka ...
"X" eta guzti. Esa pide hcnetakc " X ' elemenrua inolako mugatzailerik hartzen ez duen izen ba t da. eta
izen borre k adierazten duena garranrznsua eta oso kcntuan hartzekoa dele adierazten du :
.\flllikoa j a" t:J eta g lt:;Ji bota zmen uretara.
Emakumeak: txa kur eta gu :ri sortu nahi =lIen trenean .
"X" eta moduko esapideeran ETAren eskuineko osagaia ezabaruta dago . Horrelakoetan. zehaztu nahi
ez diren elernenru gehiago daudela adierazten du C·X" em beste =enbait ) eta plural ean egiten da
komunztadura adirzarekin:
Patxik eta. honezkero. badakite hall. (ETA ZE ) ~
Ogia eta, neuk: erosiko dill" . (e/m i/i6 t-Hlt)

Eta juntagailua, zerbaiten indartzai le

Elu juntagailua perp ausarcn hasieran jartzen denean. perpausak adierazten duena indartu egiten da:
Etu ez: etorri herandu. Eta JUlII gnztia zeuk bakarrik egin (11I=u.1 Eta e: didazu ezer esoll?
On dorengo adie razpe netan eta j untagai lua ez da erabil rzen osegaien gehiketa adieraztcko. adie razpe nei
indar handiagoa ernateko baiz ik:
Nork et« zuk esan behar! Automobil ask o eta asko zebiten /!gUI/ hartan.
Esan eta esan dabiit za ni gezurtia naizela. Hemendik eta ti ara 15 kiiometro daude.
Besrald e. gramalika hitz askorekin batera aurki daiteke eta juntagailua indartzaile modura. bere "gehi.
keta-- balioa ga ldurik: baldin eta. =eren eta. edora. noM: eta. babk eta

Eta juntagailuaren beste esanahi batzuk

Zenbailetan. eta juntagailuak ondorioa adieraztc n duo -eXEZ menderagailuak bezala:
Hall j aioo nui=. ela olldo e=agw=en dirlll hungo ba=terrak. (= Ho" j aioa nai=elle=...)
Beste zenba itclan. elkartutako osagaien aneko aurkakolasuna adi erazten duo baina ·k bezala:
E:mrria lJondurma tlue/a dio. eta e=da isill=ell. (: e=tarria hOlldotuta duela dio. baillo...)
Oh izko lekUlik kanpo. bigarren osagaiare n amaieran ja rririk, kausa adierazten duoBA IT-ek bezala:
ESIleo Slllatik kent/It (111/. gaine=ko egill bellar =lIen eta. (: gaille=ka egin beJmr boit:llell)

238
 Ariketak
3 X abierr.,u eskc gustatzen zaizkizue txakurrak. ezta ? (;";ORJ)

..I Herri hau / nire herd jaiak egun berean ospatzen dim. (-';O:-iGO)

5 Bihar goi:/arratsalde clam beharko dugu institutura. (",Oil)

n Eta juntagailua eta kasu markak (D)

Zuzendu akatsak .
.. Gure Iogeta et a egongeJan jartzeko erosi ditugu lanparak.
Gure J'!~.l ! ..r~ u ..~gl! _ IlG5"- -, _ .. jartzeko erostditugu lanparak.
Ander ast et eh en ak eta asteazke neta n jo aten da mu sika ikastera .
Ander .. ......_..Joaten do musika ikastera .
2 Guri futbol era saskibaloian jokatzea gustatzen zaigu.
Gild fokatzea gustatzen zoigu.
m,

3 Igandeetan nire denborapasarik gogokoe nak 10 eg ftca eta tel ebl sra ikusi dira .
lgandeetan nire denborapasarik gogokoenak _ . _.__.__. dim .
..I Zuei Deb a eta gurt Orto ra joarea gus tatzen zaigu.
Zuei .loatea gU$tal=en =aigli.
~ Uste dut ni eta nire ana iari buruz ari direla hizketan neska horiek.
Uste dut buru: ari direla hizketan neska horiek.

n Eta juntagailua: esapideak eta zerbaiten indartzaile (E-F)

Bete esaldlela ko huls uneak laukiko hilzak erabiliz.
Nori eta • Jose eta • ela abarrentzat • eta abaT eta guzti eta niri
- - -= =
» Zeanuriko San Isidroetara bazoaz txahalak. behiak. zald iak ~ tI abar ikusi ahal izango dituzu.
I Bere kapela beltz handi ._.. agertu zitzaigun Miren neberen ezkonrzan.
2 Goraintziak familiakocntzat. lankideentzat
3 herriko aberatsenari tokaru behar zitzaion loteria!
..a ez bor rela hitzik egin, eh!
5 badatcz ala hantxe geraru ko dira?

o Eta juntaga iluaren beste esanahi batzuk (G)

BerrJdalzi ondorengo esaldiak eta juntagailua erabil iz.
>- Han jaioa denez. ondo ezagutzen diru hango bazter guztiak.
!!. ~/i.f1 . "a.,..~ ~ 0.... ,,__~ r~ __ , ~lt_
u - _ c.
Etxera noa ikasrera, biharko azterketa presratu behar bairut .

2 Mururren aurrean egiten dicte barre. baina ez da koruuratzen.

3 Berandu heldu denez. ez du pelikularen basiera ikusi .

..a Ez dui ekarri, bandiegia baitzen.

5 Ikasleak urduri daude , aste honetan azke n ebaluazioko azte rketak egin behar bait ituzte.

239
 79 Juntagailu hautakariak: edo, ala, nahiz...
Edo juntagailuaren esanahia
Hemen herriranr: edo
mendimnrzjoatea aucenuu
behar dugu. lllk zer
nahiago duzu?

-
£do ju ntagailuak bi auke raren anean bat hautaru behar dela adierazten duo lrud ian erakusten den
egocran. adibidez, "berrirako" edo "rne ndira kc bidecn" artean hautatu beha r da.

Edo juntagailuaren erabilera

Eda juntagailuak perpaus osoak edc perpaus barruko atalak lot d itzake. Lcrutako osagaiak bi badira,
bien anean jartzen da. Bi baino gehiago badira. men bien artean jam obi da.
Beste zereginik e: badut. teiebista ikusten dsu edo tmuia entzuten dut.
Legar:a. oketa xerru eda oilaskoo duzue bigorreuerako.
Batzuetan. edo juntaga iluak aurkezten diren aukeretatik bat bakarrik betetzen de la adierazten duo Beste
batzuetan. ald iz. bi aukeren arteko balio kidetasuna 000 berdmtasuna adierazten du.
• Au kera bakarra kcnplitzen dela adieraziz:
Bera joateo edo guk alae egitea. beste erremediorik e: dago.
Gai honi bunc: argnamtzen den guztio ingelese: edo frantsese: idatzita dago.
• Bi aukeren arte ko balio kidetasuna adiera ziz:
ldazlaua k ida-makina: edo otdenaga iluz idatzito aurke: duirezke.
Ben/in zoit tiemendik eao bornk joatea.
Edo j untagailua osaga i bakoirzaren aurrerik errepikaturik ager daitek e. Horrelak oetan. aukera bietank
bat derri gorre z bete behar dela azpimarratze n de.
E: dakit zer egin, edo oine: jocn edo autobusa hartu.
Ze nbaitetan. adi erazpen bat here sinoni moare kin edc azalpenarekin lotzen duo haren esa nah ia argitzeko.
Gorputzeko tenperamm gorat:en denean. katentura edo sukarra duzula esaten do.
Hez kuntza Saila edo hrzkunt:a: arduratzen den gobernuaren atala.

Edo juntaga iluaren beste zenbait erabilera

Aginte perpa usek in barera. adierazpenak baldintza kutsua hartzen duo
Jail ganora: edo huserretu egingo nai:. (: Gonoraz jaten e: badu:u. ...)
Jantzi txamarm edo 110:111 egingo : ara. t» Txamarra janzten e: badu:u, ...)
Zenbakien artean ezarri rik. gutx i gorabeherakc kopurua adierazteko erabiltzen da. ~ ·I·m
Urtea n bost edo se; aldi: j oaten nai: eskiatzera.
10 eao 30 pertsona zeuden aretoan .

240
 Ariketak

n Edo juntagailuaren erabilera (A-B)

Erabaki non idatz l behar den edo juntagailua eta non ez.
~ Tzlebizta ikus
Telebista ikuz dezakegu
Gze [t ledmartzizzan (BO)Gete
] panxisean ibil gaitezke: zezerr pabiarzo
nahiago duzu
duzu [lt ]?
Udako oporre
Udako onorrztan Greziara[ ]ITunzzera
ran Greziara Tunezera oatzea
joatea [ ]I zustanuko
gus tatukc Jrzadake,
Iitzaidake.
pa

OratudkK”( Iez
~ Oraindik I ez dakit
dakit seguru.
zeur, bata
baina brai
hiru [ Iau) lau tpangogarzla]
joango ga rela ( Iziz
) uste d,
dut.
Hek

Madzileo jagurnek]
,l Madrilgo J maiatzean [i” ]etorriko
lagunek [ lmetatzzao gra][ 1
etomkc zirela leean dotzo,
esan zidaten.
Jak

.I Bering]
Be-din zait [ (renez, autoz][ lotnzz
I trenez. autoz ] oinez jostea: barna
joatea: kc ntua dado hemendik]
hemendik r ]
I irtetea.
irtztza,
dd,

Oran deja
s Drain dela[ ]Ibe
best urtz
une [| Legerian
] gertatu zen bor]
hori. ( lezia
) ezta?
DAO

D aukera ditul
Bi aukera duri[ Leoi mailako ikia
[, goi maitako batean markua]
ziklo batean matrikularu [ lunibereitatzta
] unibertsitatera (Oan
jean: ZOTZ MTE
zure ustez.
Zeregin
zer egin [ ]I bebarrukei
behar Duke?

n
ZE Edo IBA
Edo (B-C)
Moldatu
Mol agnirmarratutako
datu azpimarra tutako Zaila,
zatia, edo
edo juntagailua erai ahal
juntagailua erabili ebei Izateko.
(zateko,
bo
)0- Betiko beran egongo
Betikc tabeman egungo maizg
naiz.:a eta hor cz banagQ. p1azao.lazn, =
batzen,p za Zerkaeizuz grDZEEEE
Zerbaedango
Zerbait agan, gar~dQ
Duke: garagar
edango muker agjan. = bat. za SEat e
a

:! Bazkaltzeko
Bazkaltzekc gera gra gaitezke, ta ere
gaitezke. afaria gre (garu diteke guk
jzan dajteke; zu k abi duzuna. ==
nahi EEEEEE
i

J D eai suspendituko
Bi gai euznendinko ditudala
dudala usre uste dut.
du, biuzrz
berna ==
aniltzzkdu
bai na him ere jza n litezke. za a
-I Eureka
zabaltzen
Eurilakoa zabahzeD ez baduzu bizi GGE ZGEuZSo
busti eg ingo ga ra. == _
I

~ IGO
1997anTan gertatu
egzrtatu zen
zen (dat
(dataa bat
bai esatearren
gatzaren,, baina
bata ezZZ oa!;o seg uru). ==
ZEGUDUL SSaz
A

6 oru Aldu
Foru Aldundia,
nd ia. Dimutazina
hau da. Djputazioa deitzen deitzen zato ==
erakunde borri.
zaio erakunde born, za
ZE

nZZ Edo eia ale

Edo eta (B-D)
ala (B-D)
Jdetzi aie
Idatzi ala juntanondorengo
juntagailua ondorengo esaldietan
esald ietan abal
ahal den guzietan eia, edin
guztietan eta, denean, EDO
ezin denean, EDO Juntagailua,
juntagallua.
,..
b Zuk zeinukeratko
Zuk zein genuke, borako
aukeraruko zenuke. honakc ertz
gris baueia
ha u ala ango hango arg arzitzuuago
itsuago bura?
hura ?
lkusi al duzu aitunen dagosn zula z Bar, pakurrak ziu SGOIDSO ZUE,
,.. Ikusi al duzu alfonbran dagoeo zuloa? - Bai. txaku rra k . " ~ o _ egi ogo zuen.
K

Ez dabi
Ez da kit balioko duen
balioko due o ez, barna
ea. ekar dut
baioa ekarri dut badaezpada
bodozznazk giz, ere.
pe

GZDa etxea
~ COa giteann utzi duzula? Eza
utz i duzula? Ez al nizun
oizun ekartzeko
ekartzeko gean
esa n €?
b

Hori eranrzun
.' Hori erantzun azidanean, esnekien
tdane an, ez nekien zezerr egi
eenn bebarnuen,
behar ouen. barre
barre negar,
ba

Birue arr
-I Birus orrara
aro bai.
bat dakit zer
. ez dakit zer nuela esano zidan
nuel a esa zida n mmzdikuok,
medikuak.
de

~ Estadioa
Estadi ja burzik
oa ia butsik zegoenZOOJIO
zegcen: 2.000 3.000 pertzona gungo
pertsona ego ngo Zren rko IOI6,
ziren asko jota.
GA

Ikusi genuen bigarren guzak zenbat komun GS B biru?

6 lkusi genuen biga rren etxeak zenbat komun ziruen. bi hiru?
Jan gomoraz
7 Jan ganoraz aitateo bazgrrenu
aitatxo haserretu egegingo do,
ingo da.
M AzpeiikoaZe
Azpeitikoa zen mbura, eztai
mutil hum. ezta?
9 Ergelak
Erge lak gagarzlauziz du?
rela uste du
Berdin
III Berd zati bermendkboruk
in zait hemend ik hortik (Ogiza,
joatea.

n
ZE Edo eta
Edo eta ala
gla (BADI
(B-D)
Lotu
Lolu esaldi bakoitzaren baziera
esaldl bakoitzaren bere arrainen
hasiera bere jarraipen logikoarekin,
logikoarekin.
b Kon
,.. SgOnSO Zra
No n egoogo Ordu bOrrZtOO,
zara ordu horretan. a
EZ beltza ala gorria?
beltza ala zorna?
Probatu ertz ez
Pro baru ere ez duzu
duzu egi
eginn: Tr, EZ
III Hirurogei urte edo
hiruroge i urte edo izango
jango di
duru emakume
m ema kume horrek,
horrek.
e

Nolako ardoa
~ Nolako mabi duzue,
ardoa oahi duz ue. Tp
" 11
E etxean
epean ala
ala lanean?
lanean
Pd

, Bata nabiz
Bata oa hiz beztea,
besrea. m
E denak
denak gara aotzekoak.
antzekoak,
Jai

Garie itxu
-I Gazte Iur ra dgn arren,.
duen arren 11
EZ edo
edo inuxentea
urzentza da edo ez
da edo zz da
da grertaz gnizratzen,
ezertaz enteratzen.
de,

Aal zuria
5 Azal zuria zein beltza izan.
ze in beltza zan, 0EZ ez zaizu guztatzen
cz zaizu gustatzen ala?
ala?
I

Bietako
Bietako bat
bat: El
E biak
bia k dra
dira paiiak,
politak.
GO
 ..x .. edo egitura. Bigarren osagaia ezabatzen denean. zalanrza edo ziurtasun eza ematen da adi tzera:
Zenbat kilometre daude hemendik haraino? - Zorl:i edo. (= zortzi kilometre. ziurtasunik gabe)
la:ko apirilean edo ikusi nuen Miren azken aldi: (c apiril aldean)
Futbolean nenbitela. ortatita bih urritu eao egin "ue". Kontua do orain errenka nabilela.

D Ala
Gebienetan galde perpa useta n edota zeha r galdereta n erabiltzen da elkarren
baztergarri diren aukerak adicraztekc.
Nondik deitu dida zu, etxetik ala blllegolik? Henle" ala han eseriko zara?
E: dir esan gustatu zaion ala ez. Ez dakigu zenbat beharko ditugun. hi ala him.
Ala j untagailua galdera baten amaieran ere ege r daiteke. bigarren osagaia ren ezabaketaren ondorioz.
Egoeraren arabera. cspe ro den baiezk c edo ezczko erantzuna besterik ez dela onartuko adicrazte n duo
E: zato: atu tbazatoz)? (Esp ero den era ntzu na: Bai)
Beti berak nahi duena egin beha r dugu ala? (Espe ro den eran tzuna : E: )

Nahiz eta zein

Juntegailu hautakari hauek perpausa bai no osagai txikiagoak (si ntagmak . kasu) elkanu ohi dituzte ia
beti. aukeren arteko balickidetesuna edo berdintasuna adicraziz.
Hit: IIUII perpausaren hasieran n ah i: bukaemn jar daueke.
Lagunekin nah;:,gurasoekin. :ll:en jokatu behar du:u.
Bata :e;n bestea. biak dira berdinak.
.\"al,i:, eta zrin aukera bakcitzaren aurrean ja r daitezke. errepikaturik. Horrela. balio banakaria edo
distribuuboa hartzen du perpausak:
.Yalri:, bazkaldu aurretik na hi; afatdu aurretik. base bete UI" edateka agindu dit medikuak.
Bihar :e;1I zinera zein antzerkira. uorabait joan nahi nuke.
Era horre takc egitura banakariak beste zenbait partikula errepik aruz ere lor dai tezke: halo 110/0. bai...
hili: c ... e:: halo... nota: -eta... -ela : aide batetik... bestetik. etab.
Zuenumea. bai ikasgela barruan bai jolassokian. usa tsintxo ponatzen da
E: Jonek ez nik. e: t/ltgll ezer eSDIl.
aut
A ide barerik, ezin dut: era. bestetik, e: nohi,

Edota
Edota jun tagailu hautakaria edo-ti eta indartzailea erantsiz eratzcn da > 78F . Edota juntagailuaren
ba lioa eta erabilera edo -renak bezalakoak dira.
Agendan edota paper :UI; batean opumatu ezik. ahaztu eg;lIgo zait zure telefono zenbakia. r- edo)
Hala ere. eiuna ezin da erabili eda erabil daitekeen ondorengo hiru kasu haue tan:
• Bigarren osagaia lehenaren azalpena denean, Adibidez: Protogonisia edo pensonaia nagllsia. ( ~)
• Zenbaki biren anean. Adibidez: 10 edo 30 pertsolla :euden bilduta. ( ~)

• "X" t'do egituran. Adibidez: ASlelehenean eda etorriko tla. ( ~)

~ laiz edola here bamean hartzen dituen bijunlagailuen (edo cta E"la) balioarekin erabiltzcn da. hots.
""bata EDO bestea" el3 "bala ETA heSlea··. aukera biak aldi herean adieraziz. Adibidez:
Trenean, E"glmkaria edOla libllntren bal. beli daroma irakllrt;eko ;e,.OOit.
Esan duileke gait/wo dabifela edo ra nom joan e: t!"kiela.
Kristal mota l/tlll t'gokia da kOlllllnelako leilloetlln et/ola SllkaldeerakoeUl1I jarr:eko.
242
 Ariketak

n Edo . ala eta nahizlzein (B-D)

Osatu irud i bakoitzari dagokion esaldia laukiko hit zak erabiliz.
000 hemcn • ala • ('do • ala he=m=e=n--'-·= =n ~a " h i ~z h ~ =e =m =e - : n - - ----

2 ,

~ Bilbotik Getxora 15 kilometre ell,,!.. daudela ustc d ut.

Lagunduko dizut hod eramatcn ?
2 Non jarriko gara. hor ?
.\ Berdin die zeinetan: barean bestean ondo sartuko da automobita.
4 geratu edo goraino heldu: nahi duzuna, baina azkar erabaki.

n Sai... bai ; ez... ez; hala... nola; etab. (E)

Osatu beheko esaldiak laukian eskaintzen diren hitzak erabiliz.
bai ... bal bOletik ... besteli/i • dela on diruzula n' duzula • cz on cz on cz • hala ... nola • nahiz

)00 euri zaparradak eta haize boladak. nclako eguraldi eskasa izan dugun
asteburu honetan!
Scrgiok lbonek. hick gainditu dute azterketa.
Gutako inor ez zen ezertaz konturatu. Saioa. Nuria. eta ni neu ere.
~ Afrikako Hego Amerikako edo Asiako hainbat herrialdetako jende asko miseria
gorrian bizi da.
4 Itsas girokc lehorreko animalia asko desagertzeko zorian daude.
5 Hotza . zercginak • gogorik cz . ; beti d uzu aitzakiaren bar nirekin ez ctortzeko.

o Edo; ala; nahizlzein; ez... ez; hala... nola; edota; etab. (B-F)
Bete esaldi bakoitzeko hutsunea eskaintzen diren hiru aukeretatik egokiena hautatuz .
,.. Hamabost at« hamasei. zenbat urte dituzu? (eao ala I =eill)
Gorri berde. nola dago semaforroa? tala nahi: I nDIa )
! Ez Jonek nik ez dugu ezer esan. (e:: nahi= ' ala)
J Bost sei bider esan dim isiltzeko. (ala nahi: I edo)
4 Zer ordutan etcrri zara. hamarretan harnaiketan? (=ein ala hai)
5 Zer moduzjokaru du Realak ondo gaizki? (ala 00; nola)
Nekanek Jokinek ekarriko zuen: nork bestela? tedoto ala nalJ;=)
Egin bedi zure nahia hala zeruan lurrean. (00; nola =ein)
Bilbon. goizez erratsaldez. zirkulazio handia egoten da beti. (nahi= ' ala ha;)
Bakarrik moldarzekc moduan laguntza beharrean zaudenjakin nahi dUI. (nahi= ala er}
10 Gu Lesakan hiru lau aldiz baino ez gara izan. (ala nahi: edov
1 Bai aulkia maha ia. biak dim denda horrexetan erositakoak. (e= I bai I nalli=)
! Zerbait nahi baduzu beha r baduzu, esa n. (Eta I be; l ee/ora)

243
 80 Juntagailu aurkariak: baina, baizik eta baino
Juntagailu aurkarien esanahia
juntagailuaren bidez. ukarutako
zerbaui besre ze rbait komrajartzen zaio.
lrudiko adibidean Karlos argazkilaria dela
ukatzen da eta . horren ordez. okina dela
baieztatzen da.
juntagailuak bai:,ik-en funtzio
hem bererzen duo !Karlos e:. do arga:kilaria. akino bai:ik.1
Kudos e: do argazkilaria. okina
bail/a .
jumagailuak bi elemenruren arteko
nolabaiteko kontrakotasuna udierazten duo
baina. aurrekoek ez bezalalchena ukatu gabe.

Baina
Juntagailu honek gehicneran perpaus osoa k Karlos okina do. bail/a 050 argo zki
lotzen ditu. Zen baitetan. ordea, perpa us ederrak egiten dim.
barruko atalak letuz agc r daiteke.
Bihar orgazki erakusketa bat ikussera joon nahi Jilt, bainu e: dakit astirik i:ango dudan.
Kafea hart zea izugarri gustacen zan. baina e: : 0;( kameni.
Hizlariak hit:aldi luzea. bai"a guztiz imeresgama. emon zuen.
Perpa us bietan errep ikatzen di ren elernentuak ezabatu edo eliditu egiten d ira bigarren perpausean.
Baloia indar handi: jaunt zuen. baina gu:ti: desbideranna ljollni zuen).
A,1=0lanpetuta ibili nintzen. ba;n a gour e: {nabil Ianpetutat,
Automabii bot eras; nahi dui, baina bigarren esk..-ukoa (automootta erost nahi duI).
Zenbait etan bigarren perpausaren amaieran jartzen da.
Zig arro bot nahi al duzu? - Gustura erreko nuke. ez zait komen i baine.
Eskalaren batean matrikulatu behar dugu umea: zeinetan, baina?

Baizik eta baino

Juntagailu hauen bid ez bi os agai kcntrajartzen dira. bictntik lehena ukatuz eta bigarrena baicztatuz .
Lehen zatia. beraz. ezezkca da bet i. eta bigarrena baiezkoa . Gain era. konrrajartzen diren osagaiak
perpau s barruko ga ld cgai ak izan oh i di ra. ez perpaus osoak.

• bigarren osagaiaren hasieran edo bukaera n j ar daiteke. Hasieran j artzen de nean . ETA partikula
har dezake indarg arri gisa.
Hori ez =lIen Maninek eson. here anaiak: bai:ik.
Nire autoa e: do gorrio. granatea boi:ik.
Ez nO/or hit: egitera. bai:ik (eta) zuek esan nohi didazuena entzutera.

• bigarren osagaiaren amaieran jarri behar da beti.

Et: do goizetan etonsen. arratsaldeetan baino.
Nik e: dut okela eskatu. legar:a sahsan bamo.
Hon daudenak e: dim ardiak. ahuntzak:boin o.
Hori e: do z urea. nirea baino.
Baizjk eta tmino balio murri ztailearekin erabil dait ez ke ezezko perpausetan. Hal akoe tan bes terik
adierazpenaren balioa hartzen dut e. ~ 578
Gure Gorkak ezin du kori egin. bi line bain olbu i:ik ez dauzka. (= bi urte besr ertk cz dauzka)

244
 Ariketak
n Baina, baino eta baizik (A-C)
Jarri ba/na, ba/no edo baizik ondorengo esaldietako hutsuneetan.
.. Kafea bartzea izaugarri gustatzen zait. 10 CZ zait komeni.
.. Hori ez da gorria. granatea i:iA (edo buillO).
A rzo lanpetuta ibili nintzen. gau r ez.
2 A utcmobi l bat erosi nahi dUI. ez berria. biga rre n esk ukoa
.3 Held u zinen, bai: u _ _• ben bezala , berand u.
•

-4 Han dau denak ez dira ardiak. ahuntzak

5 Eskcla re n batean matrikulatu behar dugu urnee: zeinetan ?
6 Bai bizikleta merkea. 100 eurc ez du balio!
i Ez dUI esan nik egingo dudanik. eta, norbaitek egin nahi badu . prest nagoela bera -
ri laguntzeko.
8 Hau cz da zurea. nirea
9 Ezkerrerantz doan mendiko bide esru cndo asfaltatu bat hanu behar da ham heltzeko.
10 lkasle zimzo. esaneko eta guztiz jatcrra de. zera baino alferragoa.
11 Trenak bederatzietan clam beha r zuen. harnarretan etorri zen.
Jl Zuk esaten duzun hori ez da Zcmotzan bizi , Galdakaon
I.' Nes ka horiek ez zi ren Beasaingoak. Zumarraga koa k
I~ Nire bizi guz tian behin ez naiz ego n Donostian.

n Baina, bain o eta baizik (A-C)

Berr idatzi ondorengo esaldiak ba/na, baino edo baizik erabiliz.
~ Bukaturi k dagoela emat en du; hala ere. zerbait falta de.
(baina) B. at ~ atl' d b - · h 'd a 'a-
Lan gogorra izan da: dena den. denek gustura egin dute .
(baina )
:! Azkenean ez d iogu liburu bat erosi: bidec zima bat erosi diogu.
(baino)
J Z uen onerako esan dut: zuek . berriz. rxartaat hartu duzue.
(bailla )
~ Oreingoan nota eskasagoak lortu ditu: sei bikain besterik cz diotc ipini.
(bai llo )
5 Lan hau bukatuta daukat; bes te hori. ostera. nasi gabe oraindik.
(bai lla )
6 Ez duzu nik ag indutakoa egin: zuk nahi izan duzuna egin duzu.
tbaizik eta )
.. la diru guztia gasteru dut: hiru euro bakarrik geratzen zaizkit.
(bai=ik)
K Azterketa ez da gaur izango; bihar izango da.
(bain o)
1) Etxea txikiegia da, 60 metro kar raru ditu bakarri k.
(bai=ik)
10 Egub er riak ez dim urtarrilcan os patzen: abenduan ospa tzen di ra.
(bai no)
11 Ezagutzen dut mu ril hori : hala ere. ez naiz here izenaz gogc ratzen.
(baina)
..
cv

..
ell
Ql

Bete itzazu esald ietako hulsuneak parentes i arteko hilzarl dagok ion atzizk ia erantsiz .
.. Futbolaria {joko} jll!' ~ kanpo zegoe n gola sa rtu zuenean.
(drogak) aurka borrokaru du ben.
:! Gaur Filosofiako (irokaslea) ordez Ingelesekoa etorri <la.
J Zuk emandako (in(orma=ioa) esker lorru dut lanpostua.
~ (=er) buruzkoa izan zen atzoko dokumentala?
5 Gure aita botika (hUll) bidez sendatu da.
6 Zenbai ten iritziz. kultura klasikca 050 garrantzitsua da: horregank. latina ikasle guzrientzat
derrigcrrez (jam) aide daude.
Ordenagailuarekin lanean ari zela. (arg; indar) gabe geraru zen.
8 Alkandora itsusi eta zahar (hori) ordez. zergatik ez duzu janzten niki gcrria?

2 ariKela
Bete esald ietako hutsuneak lauk iko hitzak erabiliz.
arabera • ane • artean • anekc • aurrean • aurrean • bila • buruz • eske • gabe
gain • gorakoak • inguru • inguruan Inguruko > kontra

... Nire orde nagailuarenrzat izen .iJJ!_ ari naiz. beraren jartzen naizen bakoitzean bere
izenazdenzeko.
Soz iologo batek egin duen ikerketaren . mezatara astean beh in [oaten diren gazte-
ak % 9 baino ez dira Euskadin.
2 Telebista gurasoen umezain kurtuna izateaz . ad ineko jendearen lagunik onena da.
-' Atzo go izaldeko 00:30ak sua SOIlU zen Bilboko San Frantzisko kaleko eixe batean.
SUMen ondorioz. oraindi k identifikatu gabeko 50 urte gizo n bat hil zen.
4 Milanek Alaves eko aurre1a ri bat fitxatu du. Bi kluben akord ioa Alavesek
Bart zelon are n jckaru men partiduaren osteau has i zen lantzen.
5 luregana nator lagu ntza . ez baitakit zer egin erzo aipatu nizun arazoaren

b Bcgofia gaueko hamaikak ego n zen gure crxcan bere sena rgai berriari
hitz egitc n dcnb ora guztian. amasa hartz cko ere isildu
'7 Gure institutuko iraka slcen asko dira 50 urtet ik

3 a·
Zuzendu akatsak .
... Mcsed ez. itxaron iezadazue ikastetxeko ale nagu si aurrean.
Mesedez. itxaron iezadazue ikastetxeko ate ,. ~ (l .E u . ~ i /l. r: ~ I " a l .r rc III

l enbait hilabeteren barru iku siko dugu nork duen arrazoia.

Zenbait ikusiko dugu nark duen arrazoia.
2 Eraikina erori zen eta j ende mordoa geratu zen horma lodien behean. ezin irtenda.
£raikina eron :en eta jende mordoa geraru :en horma ,e=in lrtenda.
J Hara helduta. harri zko zubiaren zehar errekaren beste aldera pasa tu behar da.
Hara he/dura. harri:ko errekaren beste aldera pasatu behar da.
4 Lagun batdn esker lortu dut garaiz heltzea .
Lagllfl lonu dill gara i: heitzea ,
!ii Gure herriaren historiaren zehar askotan gertatu dim horrelako gauzak .
Gure herriaren _ askoran gertatu dira horrd ako gau::ak.

246
 13. testa

Bete testuko hutsuneak laukian dauden postposizioekin .

aldera • arabera • arte • artean • aurkako • bidez · bila • esker • gabe • : t'" " ~a:, : :;,

Arropak, garbi eta zuri

Gaur cgun zuritasuna garbuascnaren era OS3-
sunaren seinalea da. Hala ere. mende luzeetan
ez da horrela izan. Oraingo pentsa-
moldearekin sinestezma iruditzen bazaigu ere.
antzina garbitasuna ez zen louen osasunarekin.
Erdi Aroan. adibidez. alkandora zen azpiko
arropa bakarra eta hem xeheak hau ez zuen
egunetan aldatzen, ezta 10 egitcko ere. Jantziak
aldatzeko ohitura cz zen heldu. izurrite belrza
eta gaixotasun kutsagarriak saihestekc rnodu
bat arroparen garbirasuna zela konturaru ziren
, denek zuririk zunena eskamtzen zuren.
XVI. mendearen bukaera z hasi
zen jendea garbitasunaz kezkatzen eta harrotzen.
Garai hartan. beraz. azpiko arropa bobeto nola
garbitu eta zuri-zuri nola urzi hasi ziren pentsa-
tzcn Hau produkru bcrri batzuei
lonu zuten, Honela. lcndare batctik ateratzcn
den "anila" hasi ziren erabiltzen. esaterako.
jantziak zuriago uncko.
Garbitasunarcn eta zuritasunaren
luzaro ibili ondoren. men mende bonetan pro-
duktu kimiko batzuk lortu ziren, besteak beste,
lixiba, Baina bonek. kontrolik 4 erabiliz
gero. artopa erre egitcn duo
Nolanahi ere. bcneteko iraultza detergenteek
ekarri zuten. eta hauen • Persit
izenekc xeboi hautsak. Produktu hau 1932an
merkaturatu zen. Handik gutxira. garbigailuen-
tzakc gerbrkari marka ugari azaldu ziren eta
Baina hcriek guztiak Iraganeko kcmuak dim.
Egun. adituen . kezka negusiak aria
honetan ehunen leumasuna lortzea eta inguru-
giroa ez kaltetzea dira. Beraz, garbitasunaren
"gerra" amaitu egin da. zeren makinek edozein
xaboirekin berdm-berdm garbitzen baitute. nahiz
eta tcleblstan. garbikari rnarka ezagunenen
iragarkien . gu konrsumitzaileok egu-
nero ' ideiaz konbentzitu nahi izan.
Eu_.kuro eta Lilenl/llJll DBHO] :1
lB.-\ll.ABAl

5 arik t
Azpimarratu aukera egokiena .
)0- Zeuk ikusi, Andcr. edo ikasteari behar bczala ekin ..e.dy aita rekin lanea n hasi.
a) bai I bai b) f_d..Q...:.LdJ! c) hala I ncla
Bazoaz r- SaL beran du da
a) eta edc b) edo eta c) ala eta
2 Nola egoren da irakas lee. zutik eserita?
a) ala b) edo c) baina
~ Anc poz-pozik dabillndiarako bidaia prestatzen. here ama 050 kezka ruta dago bidaiagatik.
a) baizik b) nahiz c} baina
4 Faxez poste elektronikoz bidal diezadakezu. - Ederto. orduan bihar etzi hantxe izango duzu.
A) edota edo b) ala ala c) edota zein
5 Esko zia izugarri polita da. ezta ? - Hala da: kostaldea bamealdea. biak dira ikusgarriak.
111 bai bai b el el c) batetik bestetik
6 Neke aurpegia gaixo aurpegia duzula esango nuke: zcaz medikuarenera.
) baina b baino c zem
., Dirua eduki ez eduki. aurten oporretan joango naiz. - Eduki ezik. lapunu egingo duzu
A' baizik edo bl ela baino cl zein ala
247
~ ranskinak
a
 .. .. ..... ....
Adilz lagunlzailea

....
NOR HOR-HORl
..., HOR-NORK

M •
...,. NOR-HOm.HORK

r r

..-
...• •• •oo ..
M
• •
• •
-- •• • • M

-
~
~
~

•
•• ••
•• •• M

•
"m
M
n

-..,..,.... ". ,••• ..•" "."" •",. ,,,,,,

D'(:tl'
"m
M
•
"m
M
n

-.---. - --
Hl)l1 ecIl>2_
".
,,,
1I0RI NORK NORK NORI

- --
r r

"
•• •oo ,,
..
-
M I
"
••
.... - .. ..
m m

" ... ...

•• • • •• • ,• '" • ... , ••
-
M M
M
'"
M

-- .. -- •• -
- . ..
~ I

,
---- ·. - --- --
r
•
• •• ,•r

•
.oo • "" •
.., • • •••
0
on oo
"
- ..,
• m m

- , , ,•• '"
-"" '" •• " ••'" " ,. •'." •••••
• • M M
0'"
M •

·· ... --.... -----

. .
•, • •
• M •
•

---......
0
• r
•
•" •""
0
L
on
•••

- -
0
• "" m
'"
,'"
m
•• •
m
.- •, •" •" • •,
• . •• •
M
"" M M

"".
• •

-----
• M n

·. • --- ---- " ,.'. •• '" ••• ..

..-
..- • ...-
.- •• r 0

" " ••• "" 0

" "
• •• • I
0

'" "
-
•
" •• •• M
,110(0)

.. -- .... .. ...., • ....

OM

"" • m m
m "
• • •• '"
.... ••• •• •
•• •
M.
o • "" M
'"
n I
M
•

• - ...
• ,
---
,

..
M t

•...
- ••
M
• .
•
-- •... ... .. ...• • .
~

•.. • -
••" •
~
~ , '" c • oo
..., . • - • •• rr
M ~ M M M
• •
-- ...- ...... .. •• ...• ..• •• •••
n

... - - ,
•, -
·• • -- --
•'" .• •..• ..-
"", - .. •• ,
-
0

..
~
M

m •
""
'"
.. '" •
•
• '"m "
• •• ,
•,
• m •• •
". ..
M .. M M

-
•

---- "
...". - . ,...," ". ".•, •••
-
NOAK NORK
r""

- •• -
r

"
.. .. '".. - '" • '" '"

-- '"
-- ..
.."" ...,, • •.. ..., ,..., ,•
~
m .- m •
. ..-
•...
M "" • M
n
M
•• ••
,,
--- • ..
M
M
•
•..
~
••
••
•
." •••• • - •" .. ,••••
• ,

,.• ,,• ...

...
m m re

....
~

...
--- • •• •
M ~ M M M

--- ,•
.• '"" •• ,
,, ..
. ,,, ,'"'" - ""
.
,• •
. •
•••
•

-...-".
.- "" •
..•""" "..... .. •.....,• • .,•
I

-- """ • oo
m
M "" •
• • M •• m
M •
n
,'. _ .:.....:=--=:....- •
...
M

•"
M •
~ • ••
•
• m
M
•
- '" oo
m
M
•
m
M
•
250
Izen a rrunten deklinabidea (bizigabea k)
,.
1IIIu;; kale jae-e
•
j RiLfW If J. fW.:t! iii1:16_ Lilltl UHillill
kaJe.. k haitz haitz-a
_gill/If,_
haitz·ak
kaJe. k kaJe.. k kale-<>k hailz-ek hailz-ak
"""-ek
kale-ri kaJe.. n kale-et baitz-l hailz-ari haltz...
kaJe.ri k hailz-ik
kae-ren
kaJe.renttat
kale-• .en
kale-_
kale-en
xee-enteet
"""-en
haitz-entzat
haitz-aren
haitz·arentzat
haitz-en
"""...,...,
kaJe--rekin kale-arekin kale-ekin haitz-ekin haitz-arekin haJtz-ekin
kale-renga tik kale-a(ren)gabl: kale-engatik haitz-engatik hartz-a(ren)gatik haitz-engatik
kaJe.z kale-az kaJe.ez hartz-oz hartz-az hartz-oz
kaJe.tzal hailz-tzat
kaJe.tan kale-an kale-<>tan hailz-etan haitz-ean """-etan
kale-tatik kale-tik _k haitz-etatik haitz-etik haitz-etatik
kae-ta ra kaJe. nl kale-<tanl haitz-etara hartz-en> haitz-etara
kale-taraino kaJe.ralno kale-etaraino haftz-etaraino haitz-eraino haitz-etaraino
ka\e-tarant2 kale-rantz kale-<tanlnlz haitz-etarantz haitz-erantz haitz-etarantz
kale-tako kaJe.kD kale-etako haitz-etako haitz-eko hailz-etako

Izen arrunten de klinabidea (bizid unak)

KASUAK

ume ume-. ume-ak

ume-k ume-ak ume-ek
umle-ri ume-ari ume-ei
ume-rik
ume-ren ume-aren ume-en
ume-rentzat ume-arentzat ume-entzat
ume-rekin ume-arekin ume-ekin
ume-rengatik ume-a(ren}gatik ume-engalik
ume-z ume-az ume-ez
eme-teet
NORENGAN ume-rengan ume-a(ren)gan ume-engan
NORENGAN01K ume-rengandik ume-a(ren)gandik ume-enqandik
NORENGANA ume-rengana ume-a(ren)gana ume-engana
NORENGANAINO urne-renganalno ume-a(ren)ganaino ume-enganalno
NORENGANANTZ ume-rengenanta ume-a(ren)ganantz ume-enganantz

ko hltzak
KASUAK Sin ularra Plurala
iiO;;==;::::= gizon gizon-a gizon-ak
gizon-ek gizoo-ak gizon-ek
"R'
Partitiboa
gizon·1
. gozon-ik
gizon-arl gizon-el

··-- gizoo-en
gi ~ n tza t
gizon-aren
gizon-arentzat
gizon-en
gizon-entzat
gizon-ekin gizon-arekin gizOlMkln
glZoo-engatik gizon-a(ren)gatik glZOO-engatlk
giZOI'H!Z gizon-az gizon-ez

! i~I[ · ;
(.) Singularreko kasu
gizon-engan gizon-a(ren)gan gizon-engan
marketan -REN- an izkia
, 9"""""gand;k
gizoo-tzat gizon-a(ren}gandik gizOrrenga ndik
_ gana gizon-a(ren)gana gizon-engana ken daiteke (adib.: nmea-
- renga ndik = umeagan -
QIZOl"H!f1ganaino gizoo-a(ren)ganaino giZon-enganaino
·- ume-enganantz gizon-a(ren)ganantz gizon-enganantz dik: umearengana =)
251
 Pertsona eta leku izen berezien deklinabide taulak
Leku rzenak Pertsona Izenak
KASUAK KASUAK
Bok. Bok . Kon.
NOR Deba Gorliz NOR Ane Jco
NORK Deba-k Gorliz-ek NORK Ane-k .loo-ek

-,
NORI Deba-ri GorIiz-1 NORI Ane-ri Jon-i
Partiliboa Oeba-rik GoIliz-lk Partiliboa Ane-rik Jon-ik
"""'-en
-- -
MORE" Debe-ren INOREN Ane-..n Jon-en
GOliz-entzal
NOREHTUT
NOREKJN
Deba<enlUt
Deba_n Gcnz-eldn
NOR(NTZAT
HORU. """""""'"
Deba-(ren)gatik Goriz-engatik Ane-{ren)gatik J on.engatik
"""'.,
ZERGATIK ZERGAnK
ZER" D.OH REZ Ane-, Jon-..
NON
NONetIC
Deta-n
Qeba·tik
"""'-en
Gortiz-etik NORENGAN Ane-(ren}gan Joo-engan
NORENGANDIK Ane-{ren)gandik Joo -engandik
NORA Deba-ra Gor1iz-(e)ta
Deba-ralno Gorliz-(er)aino NORENGANA Ane-{ren)gana Jon-engana
NORAINO
Deba-rantz Gortiz-(er)antz NORENGANAINO Ane-{renlganaino Jon-enganaino
NORANTZ
Deba-ko GorflZ-(e)ko frlORfNGANAHTZ Ane-{ren}ganantz Jon-enganantz
MONGO

Erakuslee n deklinabidea
'M"1I0: Erakusleak
NOR HAU HQRI HURA HAUEK HORIEK HAIEK
NORK honek horrek ha'" hauek honek haiek
NOAI hem horn hart hauei hcnet haiei
NOREH honen horren haren hauen hcnen heren
NORENTZAT honenlzal horrentzat harentzat hauentzat horientzal harenuet
NOREKIN honekin horrekin harekin hauekin hcriekm haiekin
ZERGAlTIIC honen(nlgatik horren(n)gabK haren(n)galik hauengatik horiengalik haiengalik
ZEREZ ncnetez horretez hartaz hauetaz horietaz naretez
NON honetan horretan hartan hauetan hcneten ne.eten
NONDlK honetank horrelatik hartallk hauelatik horietal k haietatik
NORA hcnetera tcrretera hartara hauetara honetara heretare
NOAAJNO honeraraino torrereramc hertaremc naueteremc nonetaramc he.etaramc
NORANTZ honeteranta bcrretaranu hartarantz hauetarantz bonetarantz haretarantz
NONGO honatakc horretako hartako hauetekc honetaxc haietaxc
NORENGAN honengan hcrrenqen herenqen hauengan horiengan haiengan
NORENGANDIK honengandik horrengandik harengandik hauengandlk horiengandik haiengandik
NORENG"NA honengana horrengana harengana hauengana horiengana haiengana
NQREHGANAINO honenganaino horrenganaino harenganaino hauenganaino tonenqenelnc haienganaino
NORENGANANT2 honenganantt horrenganantz hareoganantz hauenganantz honenganan" haienganantz

Pertsona izenordain arrunte n deklinab idea

·:t"-i'''': Pertsona Izenordaln arruntak
NOR NI ZU GU ZUEK
NORK nik ,uk guk zuek
NORI OIri zun gun zuat
NOREN nire zure gure zuen
NOREKIN nnekin zurekin gurekin zuekin
NORENTZAT nlretzat zuretzat guretzal zuenuat
NOREHGAnK ni(re)gatik zu(re)gatik gu(re)gatik zuengalik
ZETAl nnaz zutez gutaz zuetaz
ni(re)gan zu(re)gan gu(re)gan zuengan
ni(re)gandik lu(re)gandik gu(re)gandik zuengandik
an gler~n lu(re)gana gu(re)gana zuengana
nKre)ganaino lu(re)ganaino gu(re)ganaino zuenganaino
ni(re)gananlZ zu(re)gananlZ gu(re)gananl2 zuenganantz

252
Izenordain zehazlugabeen deklinabidea

_
lzenordain zehaztu gabeek deklinabidearen sail mugaga bearen kasu atzizkiak hartzen dituzte:

_. NORBAfT
nortlailek
EDONOR
edonort
Izenordain zehaztu abeak
NORNAHI
nomahik
ZERBAfT
zerbailek
EDOZEIN-
edozeinek
NORI nortlaiti eooncn ncmatnn zerbam eoczemr
ncrbauen edonoren nomahiren zertiatten eoczemen
ncrnarternzat eocncrenuet nomahirentzal zernauentzat edozeinentzat
norbailekln edonorekin nomahirekin zertlailekin eoozemenn
norb8lle{n)galik edonorengatik nomahi(ren)gaiik zerbaile(n)galik edozeinengalik
ncrbartea edonortaz nornahiz zerbaitez edozeine(ta)z
norbailengan edonorengan nornahirengan zerbattetan eoczemetan
norbailengandik edonorengandik nomahlrengandlk zerba.tetauk eoczemetenk
nOrbailengana edonorengana nornahirengana zerbartetara edozeinetara

(.) EDOZEI,\: hilZak bizidunenkasu markak ere onartzenditu: edo=einengl.ln. t'Jo=t'ltIl:flgumJik. edozeinengona...

Zenbakien deklinabide taulak

Zenbakien deklmabidea bokalez edo kontsonantez amairuteko bestc edczem hitzena bezalakoa da.

BOST
KASUAK
uH .1Ial. ,lII!
NOR bi bia biak bost bosta boslak
NORK bill, biak biek boslek bostak bostek
NORI bin biari blel bosti bostaru bostei
HOREN bnen biaren bien bosten boslaren bosten
NORENTZAT blrentzat btarentzat btentzat bostenlzal bostarentzat bostentzat
NOREKIN buekm biarekin biekin bostekin bostarekin bcstekm
ZERGAlnK bi(ren)galik bia{ren)galik biengatik bostengatik bosta(ren)gatik bostengatik
ZEAEZ biz biaz biez bostez bcstaz bostez
NON bitan bian bietan bcsteran bostean boslelan
NODIK bllalik bilik bielatik bcsteraux bosteuk boslelaiik
NORA bitara bira bietara bostetara bostera bostetara
NORAINO b1tararalno biraino bletaralnc bcstetarelnc bosteremc bostetaralno
NORANU bltararantz btranu bietarantz bcstetarenn bcsterenta bostetarantz
NONGO bitako biko bietakc bostetakc bosleko bcstetekc

KASUAK
Sin . Iur.

ba, ba'en bataret batzuen

--
bala battuk
balek balak battuek
batentzal batarentzat batzuentzat
ba, batekin bataJekin batzuekn
balarl ba_
bale(n)galik balroengalik
batez bataz batzuez
balean balean batzuelarl
ba_ batzuengan
bate" baletik batzuetatik
bala_ ba_
batera batea tetaetera
bate_ batatengana batzuengana
bateaoc batzueta<aro b a _ batarenganaino batzueoganaino
baterantz bate<anlZ ba_
batzuenganantz
batel<o bateko batzuetako - baterenganal1lz
ai aurkibidea
 A artea n postposizioa 76C. 77A
-3 (artikulua) 35 artikulua 35. IA. 18
-3 gabe 77A artikuludun izen bereziak (Bdrai.A.) 28C
-3 galkorra izen berezieun tBizkai-A I l8C aski 60C
-a d a {ziztada! 328 ask o 468
eskca ere 60C
aditz erroa 68
aditz iragangaitzak 5 as pa ld i 59A
aspekru marka 7A
aditz irngankorrak 5
aspektu mctak 78
eduz izena 7C
aspekrua 7A-8
aditz laguntzaileak 8
at ze a n postposinoa 76C
aditz nagusia 7A
atzizkia 2A
aditz sintngma 3.61.
atzc 59A
nditzoin bereziak 7D
aurka postposizloa 77A
aditzoina 7C- D
a ur rea n postposiaioa 76C. 77A
aditzondo bakunak 588
a urrera posrposfzioa 76E
aditzondo elkartuak 588
aurrizkia 2A
aditzondo eratorriak. 58C
aut o- iuutodidaktas 30 8
aduzondo lexikahzatuak 58B
azpi- (a=pimarra) 308
aditzondoa 58-59
azpian postposizioa 76C
adizki perifrastikoak 7. 6.01.
adizki trinkoak 6 B
adizlaguna ..lA ba- (baldintza) 238
ag ia n 59D bai hcrtce 37C
-ago 61A bai... bai i 9E
oak [artikulu plurala) 35.-\ bain a 80B
oak gabe TA ba ino 80C
a la "'90 baino gehiago 440
a ide bat etik... bestettk ""9E bai ziksac
a ide pcstposizioa 77A bakarrik 59C
a ldean postposizioa 76C. 76E. 77A baldintza 22-17
alder-a posrposiztoa 76E baldin tza motak 228
-a ldi (krisiafdia) 338 baldiruzako adizkicn taulak 25
alegiazko baldintza 26 baldintzazkc perpausak 22A
aleg lazkoa (denbora] 88 banatzaileak tbana. bina) 40E
amatxn 288 barre ns posrposirioa 76C
anirz 46D barru pcstposizioa (bi lIrte barruv 76E
anti- (amidotoav 30B barruan posrposizioa 76C
antza de nez 59D bat (artikulu zehaztugabea} 35
s pur bal 46C bat tzenbatzaiteaj 38
-ar idumngarras 55C bat en" 608
arabera pcsrposizioa 7 i . \ bat a besrea 528
-a re nea n (norenean) 660 bata... best ea 5T
-arenera (norenerat 660 batere I bat ere 608
-arenetik (norenetikl660 bat ere 60A
-a reogatt k (norengatikj 75:\ batzuk 358. '-68
argazki ma kina (izen elkartuak] 3-K be gtratuse
-arl (slIkaldaria) 31A behar izan eta alegiazko baldintza 2.-E
art izan (uri d(l) 190 be harbada 590
-arto (lIorarioa) 31A be hera postposizioa 76C. 77A
arte postpos iaion tseiak: m'/e) 76E be hintzat (lieu behintzotv '-8E

256
ber- (berrido=keto) JOB
ber (a) (izenordaina) 56D
ber (a) 56
berandu 59A berd ina S6B
ber ort 48A
berr! (erasi berrio) 55B
be rtan S6C
bestaldean postposizioe 76C
beste 57A
beste inor 57C
besterik ez 578
bete t eskua bete fxanpOlI) 448
bide z posrposiaioa 77A
bila postpo siz ioa 77A
bir- (birllloldakera) 308
bttartez postposiaioa 77A
biziduna 28D
bizigabea 28D
Blzkaia 28C
bizpahiru 44D
be sp aset 44D
burua ("X"en burua) 53
buruan pcsrposizica 76E
buru tua. aspektua 78
buru rugabea. aspektua 7B
b ur uz posrposiztoa 77A
D -en (noren) 69·70
<DA> rnotako aditzak SA
datak 4OC, 428
datu pertsonalak 40D
-d egt (amildeg ia) 33A
deit u 10C
deklinabide atzizkiak 628-D
deklinabidea 62
deklinabideko kasuak 628
d en(s) 478
denbora aditzondoak 59A
denbora posrposizioak 76E
denbora. ad itzarena 68
des- (desagerpena) 30B
detenninatzailea 18
-du (heldu) 78
<DU> motako aditza k 58
-dun (bi=arouna) 5SC
-du ra (elikadura) 3lA
E era ma n (orainald ia): (darama] 6C. 12
ed in laguntza ilea 8A
edo c- gll1xi gorabehera) 44D
ed o (j untagailua) 79A-B
edo noiz 50E
edo no n SOE
edo no r SOA, 50 D
edo ta 79F
edozei n 50 D. 64C
edo ze r SOD
ed uki (orainaldia): (dau ka) 6C. 12
ed u ki [iragana): [zeukan] ISB
ed u n (bal dinrza): [balu] 25C
ed u n (ondcrioe): fluke] 25C
ed un (iragana): [wen] 188
ed un (orai nald ia): [du} 9C· D
ed u n laguntzailea 8A
-egi (gehiegi) 6 1A
egon (iragana): [zegoe n] 188
egon (ora inaldia) : [dago] 6C, 12
egonge ta (izen elkartuak) 34D
eguz kita ko M C
ehunekoa k 40B
eka r r i (ora inaldia): [dakar}6C. 12
eka rri (Iragana): [zekarre n) 188
-ekl n (nore kin) 73D
-ekt n bat etorri 73D
-eta ... -ela 79E
elka r ; l A
--("n (handiena) 61A
-en (Mikelenjaka) 69C
-en bat (holelen bat) 69 D
-enga n (norenga n) 63 8. 66. 7 \ D
· enga na (norengana) 638, 66, nc
-en ga natn o (norenganaino) 638 , 66. nc
-enga na ntz (norenganantz) 638, 66. ne
-enga ndik (norengandik) 638
-engat ik (norengatik) 75A
-entza t (no renraat) 7JA -C
-en tz at I -rako 73C
-era (eskaera) 32A
era bat 60C
eragiketa rnatematikoak 408
erakus le indartuak 37
erakusle indartuen deklinabidea 37B
erakusleak 36
erakusleen dekl inab idea (bizidunak) 67C
erakusleen dekl inab idea (bizigabeak) 36B
era ma n (iragana): [zeraman] 18B
ere (ill or ere) 51B
ere (zell ere) 48 E
-ero (egll llero) 5SC
257
 -er raz tulerterrat ai 558 gertakizunekoa (aspektua) 78
esaera adbe rbialak 588 -gue (zapawgifea) 31A
es ke postpcsizioa 77A -gln (bizargina) 31 A
esker postposizioa 77A -gintza (hirigilltza) 328
eta ("X" eta ...) 78£ gisa postposizioa 77A
eta (= baina) 780 -go Uoal/go) 7B
eta (jun tagailua) 78 gora postposizioa 76B-C
eta (kausazkoa) 78G graduatzaileak (irregularrak: hobea. gehiagou,) 61 8
eta (ondorioa) 78G graduatzaileak 60 . 6 1
eta abar 78£ gu 48A
eta biok I hirurok 488 gusrat u 2C
eta g uzti 78 £ gutxi 468
-eran ... -ena 670 gutx t gorabe hera 440
etorkizuneko forma 70 gutx iago 45, 64C
etor r t (orainald ia): [dalor]6C, 12 guzti 47 8
eror rt (iragana) : [zerorren] l8 B guz liz 60C
eutsi 5C
ez- tezezogunoi 30B H
ez ha- 278 ha inbal 46A
ez... ez 79E hainbeste 46A
ez-alegiazkoa (baldimza) 23 ba la.; no la 79£
eza n lagu ntzailea 8A hamarkadak 40C
ezer 51A , 51B hamarrenak 40 8
-ezin (nekaezina) 55 B ha u 36A
hau xe 37A
F helbidea 40D
franko 460 heldu 2C
h i 48A
G hiper- thipennerka tua s 30 B
-gab e (Iorsagabea) 558 hipote tikoa (baldi ntza) 24
ga be postposizioa 77A hi r u 39C
-ga i (sella rgaia ) 33B hir uzp al a u 44 D
-ga i (ikasgaia) 31 8 hitz mctak 1
-gai lu (igogaillla) 318 hitzak perpausetan 1C
gain- (gail/a/dea) 30B hizki erarorleak 2C
gain postposizioa 77A hizki flexiboak 2A
ga in(e r a) postpcsizioa 77A hizkiak 2
ga lnea n (zaldi gain eall) 670 hob e 61 B
gai nea n postposizioa 76C hona 598
-ga itz (aldagaitza) 55B hori 36A
galderzaileak 49 ho r i bal,.. hori ! 36 0
-garren (bigarrella ) 4 1A horlxe 37A
-ga r r i tasp ergarria s 31 B. 55C horrela 59C
-gan k (zergarik) 75 horrexegank 37C
ga u r 59A hortxe 59 B
-gaz (nogoz) 73A hura 36A
gaz teta n 45 , 61 B, 64C huraxe 37A
gehtago 64C
generoa 28E, 54C I
ger oaldi a 15 - I (erabili ) 78
ger oaldik o baldintza 23D -i (nori) 68A -0

258
ib ili (iragana): (zebi len] 188 izenondo era tcrriak (lorsalia) 55C
ibiJi (orainaldia): [dabil) 6C . 12 izenondoa 18. 54
-ide (senidea) 338 izenordain zehazrugabeak 50-51
-ik (a: kenik) 41A izenordain zehazrugabeen deklinabide taula 50 8
-ik (nefww rik) 58C izenorda ina 18 : 48 -53
-ik (partitiboa) 68E-F
indikatibcko aditz laguntzaileak 8B J
indikatiboko aditzaldiak (iraganekoak) 16 j abe postposizioa 77A
indi katiboko aditzaldiak (orainaldikoak) 11 j akin (iragana ): [zekien] 18B
j akin [crainaldia]: {daki] 6C. 12
inguru (:z gutxi gorabehera) 44D
joan (iragana): [zihoan] 18B
ing u r ua n postposizioa 76E
joa n (oraln aldia): [doa] 6C. 12
Inor 5 IA-B
juntagailu aurkariak 80
iragan burutua 20
j untag ailu hautaka riak 79
iraga n bur urugabea 19
juntagailua k 1B: 78-80
iragan hurbila 200
iragan pun tukaria 18
iraga n urr una 200
K
-k (no rk) 68A -C
iragana 88
-ka (ohillka) 58C
iraganeko adizkien taula (edun) 17A
-kada (besarkada) 328
iraganeko adiz kien taula (izan) 17A
-k ad a (neurria: koilarakada) 448
iraganeko geroaldia 21
-kailu (hozkai lua) 3 1B
ir ini 2C ka np o postposizioa 76C , i7A
iritzi aditzondoak 59 0 -kari (ido:kario) 31A
irreala (baldintza) 26. 228 -ka rri (/ofwrria) 3 1B
itn ron WC kasu gramatikalak 62B
izan ezik 27B kasu markak 28. 62
iza n laguntzailea (bal dintza) 24C. 25B -ker -ia (asrakeria ) 33C
iza n laguntzailea (iragana) 17A -k eta (a:lerketa) 32A
izan lagu ntzailea (orai naldia) 9A -ki (esllekia) 318
izan laguntzailea 8 -k i (gai: ki ) 58C '
lzeko 28 8 -kide (Iankide) 33B
izen arruntak 28A. 67A kilo bat az uk re 44A
izen ar runten dek linabidea 65 -kin (hega:kil1a) 31B
izen bakunak 30A -kin (okina ) 3 1A
tzen berezia k 28A. 67A -ko (3 uneka IImea) 40 F. 70"
izen berczien deklinabidea 67 -ko (ekarriko) 7B
izen bizidunak 280 -ko (e: utzi geroko) 70C
izen bizigabeak 280 -ko (herriko olkoleo) 70A
izen elkartuak 34 -ke (lIorko sogarrak) 708
izen erarorriak 30. 31. 32. 33 -ko (nongo) 69-70
izen sinragrna 3.'\ konparaaioaren maila 61C
izen sinragma motak 3D ko nt ra postpcsizioa 77A
izen zenbakaitz neurgaitzak 298 kopuru zehaztugabea .+40
izen zenbakaitz neurgarriak 29A -kor (aldoJwrra) 55C
izen zenbakaitzak 29A -ku ntza (he: ku1l1: a) 32A
izen zenbakarriak 29A kuru bat esne 44 C
izena 1B. 28-34
izenlaguna 3A L
izenondo bak unak (/u:ea) 55A lagund u IOC
izenondo elkartuak (bllf"Usoila) 558 laguntzaile aldaketa < DU> ::::) < OA> 5E

259
 lan d a posrpcsizioa 76C 69. 70
NORES kasua
-lari (kirolor io) 31 A ,\,ORENGAl'kas ua 71D
la u 39C '\ORENGA.'A kasua nc
tauzp abosr 44D '\ORE~GA. 'AIlO kasua nc
-le (ikaslea) 31A l'ORE.'\GAXA1''TZ kasuanc
leku aditzc ndcak 598 ,\,OREl\GAXDlK kasua 71D
leku izenak 28C '\ORE.'TZAT kasua 73
leku pos tposizioak 76C·D '\ORJ izen sintagma 3D
leku-denborazk c kasu ak 63 "':ORI kasua 68 D
lexema 2A. 7B '\'ORK izen sintagma 3D
loka iluak 18 NORK kesua 68C
nornahi 50A . SOD
M NORTAZ kas ua 748
makl na bar 46A nortzuk 49 8
-me n (proposamenav 32A . 33C numeroa 6B
m ende posrposizioa 77A
menderagailuak 28 o
mint - (minigona ) 30B -c k plu ral hurbila 35A
m odu aditz ondoa k 59C ondoa n postposizioa 52A
mordo ba t 46C ondorioa 22
morfemak 28. 68 ondorioko ad izkien taulak 25
mugagabea 64 orainaldi burutua 14
orainaldi burutugabea 13
~ orainaldi puntukaria 12
-n (non) 71A-8 orainaldia 8 9
-n a (bano) -IOE orainaldiko adizk ien tau la (edu n) 9 D
nahi iza n eta aleg iazko bald intza 24E orainald iko adizkien taula [izan } 98
nahi ko {graduatzailea] 6OA. 60C ora ind ik 59A
nahi ko(a) 46E c rdez posrposlzioa 768
nahiz 79 E ordinalen idazk era 41 8
ordua 43
-naka (bifloka ) 40E
ora 478
nl 48A
osagarri zuze na 4A
NOOAZ kasua 73A
cso 60A. 60C
notzba u SOC
cstea n postposizioa 76C
noizn ahi 50E
no la 49D p
nolako(a) 49D
paret ik posrposizioa 76C
NON kasua 718
part itiboa 68E. 68F
n ona hi 50E pan izipioa tc
SO~ OI K kasua 71C
-pen (aza lpena) 32A
'\0'\'00 kasua 69-70 perpausaren egitura 4
nor (galdetza ilea) 499 pertsona izenordain indanuak (nell) 48D
nor edo nor 5QC pettson a izenordainak -18
'\OR izen sintagma 3D pertson a izen ordain en deklinabidea 48C. 668
"OR kasua 68 8 pensona morfemak 6 8
l\0R.A kasua 728 pilo bat 46C
NORAlSO kasua 728 p b::ka bat 46C
1'0RAKO kasua 73C poll- (poliedroa) 308
~ORA:'\TZ kasu a 729 porru -p ata tak (izen elkarruak) 34 8
norbai t 50A. 50C postposizio sintagma 3e. 4
NOREKIN kasua 73D posrposlzioak 76-77
260
predikatu csagarria 48 -rzearekln bat er a 730
puntukaritasuna 7B. 19D -rzekoran 278

R U
-ra (nora) 63A uga ri 468
-ra bita r tea n 76E uk o egin 5e
-ral nc (noraino) 72A-B u tzi se
-ra ko (norako) 73C
-rantz (naramz) 72A·B z
-re (osriro ) SSC -z (zerez) 74
·z t -ua: 7-4A
S zain posrposiaioa 77A
samar 608 zate keen I zuen 260
sa no 60C zatekeen 260
sasi- (sasikllmea) 30B zatikiak "OB
sintagma mugagabea 390. 64B zehar osagarria 4A
sintagma rnugarua 390. 648 zeha r posrposizioa 76B
sintagma 3 zeharo 60C
subjektua 4A zein ( =nahi:) 79E
super- (sllpergi:ona) 30B zein 49
surara 64C zeina hi 500
zeintz uk 49B
T zen I za rekeen 260
-t (z)en forma 7e zenba it 460
-ta (pll:llita) S8C zenbakaitza 29A
talde simaktikoak 3 zenbakarria 29A
ta malez 59D zenbaki erromararrek 42
-tan (olltxobarall ) 670 zenbaki ordinalak 4 1
-tar (bi/bo/arm) 5SC zenbakiak 38-42
-tara (Ixoriwra ) 670 zenbakiak eguneroko bizitzan 40
-tasun tedertasuna] 33C zenbakiak letraz 38E-F
-taz (zertaz) 748 zenbakien dekJinabidea 39
-taz I -z 74A zen ba t 46A, 49C
-le (eu";reu) 338 zenbatzaile orokcrrak 47
-tegt (Iiburtllegia) 33A zenbatzaile zehaztuak 29A
tele- (/elefe rikoa ) 30 B zenbatzaile zehaztugabeak 4546
-u (/0 1$0Iio ) 55C zer " 9B. 49C
-tik (nondik) 63A zer edo zcr 50C
-rsu (me nd its u a) 55C ze r ba lt 50C
-tu (geldim) 7e ZEREZ kasua 74
-tu btta r tea n 76E ZERGATIKkasua 75A· B
-tu ezik I ezean 278 zer na hi 500
-tu/-n arte 76E zero zenbakia ("0") 380
-t u n UoslIma) 55C ZERTAZ kasua 7" 8
-tu ra (egifl/ra) 52A ZERTlAT kasua 75A· 8
-tuz gero 278 zertzuk " 98
-1):0 (i1l0ru:o ere ) 51B -zio (motibazioa) 32A
-rza tdirut:a] 328 zu " SA
-rza (e:konc a ) 32A zuek 4SA
- tz aile (errel: ailea ) 31 A zuk een I zuen 260
-tzat (zertzar) 75A zukeen 260
261
(g ~O mL~w
eta ariketak IT
Ariketen erantzunak
 Gramatika CIa a rikctak I

1. Unitatea
Hilz motak
l) ,u nordama • 21adira • 31 ~terminalZ ea • ~ ) izenondoa • 5) izencrdaina • 6) ~ lerm in a lZ ilea • 7) izenoedca
8)izeTla • 9)adi lzondoa • IO) jumagailua • lI )aditzondoa • 12)jumagailua • 13) junlalailua • 14)aditza

2 Hitz motak
,
d,~
dauk:u
\d,l ~a n .l

ho,""
~"
Xabier
b.gunlak l
Il£ n"
ill.'itiIUlU(In)
elu(flI)
ahu
1, ~n"d

g;uTanlZitsu(a)
" :1 I,,·nord .n na
niCk )
zu(kl
.....
\d,t " 'mh'"

b=nd, .1.
~
J u nl a~ , nl u a

helduko ,~ We(aJ =
~. Ie(al
nab, du~

3 Hitzak perpausetan
l ) jlIka .ll:m::la: iunoncioa • 2) &2iI gIUlian : izena • 3) 050 ll2il: ad i~ • 4) ni~.bW gUZlian : iuna
5 ) non hid U r1I: aduza

2. Unitatea
Morfemak eta hizki eratorleek
I edutasunaz
2 gUrllSMk
3 a uloliri l,l.;aril.;
4 gu gali l.;
5 jol.;ala riei
6 etxea n
eder: lexema: ~ Iasu n : hiUJ mtlorlea (alZidcia): oar. de ldjnabiOo: auiui3 (-A + -Zl
guraso: k.o:ema: ~ ;.I ; l:.ed i ~iban attiU:ia (-A K + -K)
a ulO: htut enlorlea (aurrirlcia): kritika: lexema: -ri k: delilinabide a17.idtl
gu : luem.a.: -1::11,1.;: deUinabide atzizkia
j ob(lu l: jexema; ~ Iari : hizki mtlorlea ( a lZi zk i a ) : ~: dekl inabide atzizkia (oAK + 01)
etxe: lexema: -an: deklinablt:k alZizliia (oA + -N)

2 Morfemak eta hizki erarorleak

I deklinabide'ltizlii. , mendel"llgailua 1 dekh nab'dl' al1:illi.
a hizki eratorlca s hizki I"l1lIor ll"a 8 meool"r.lgailua
3 amk utu ~lRguar 6 lexcma 9 aditz morfema

3 Hizki cratorleak edo lexikalak

enrzurnena. ezkc mza. garbitasuna. hlzkumza.

instalezioa. jaurtiketa. sendagtlea. 1.ikinkl'ria

3. Unitatea
lzen sintagma
I Aspald it'k ezagutzen dUI DJ.k ZUIl: anaia. (IS SORK)
2 GlItbjlzaj1cak arratsal de k.o5elan hasten diralanean. (IS " OR)
j 6ndl:m..k Durpc,i !n~l": duo (IS SORK)
4 Zein ellUrM:lan lzango da~ ? (IS SOR)
.5 Non date gar-.lJea Cl!' horiek? ( IS SORK )
6 46 une bete dilU gaur gyn: amak, (IS '>OR K)
7 Eskolako llmecn gy@W b,lerandaude . (IS I'\.ORl
8 U brrrwjak kare balgUI.,iago i/.ler.tluen. (IS "ORK)

2
 Gramatika eta ariketak I

2 Izen sintagma

1,1" 1: , IIl'n" l ' ''n d. IM . l"' m"I ,1

• "Ill. I
_K 1$ NORI(
1 Anduft n la u nek Aederren la un -A K
2 b akliko u nba it bid aiariri he aldiko b,,;l:lian lcnbai l -I IS NORI

,3 tella lu ineko a nt ena luze hori ek

esku zikin honek
leilatu ainek o antcna
esku
luu
zikin
."",
hond;
-K
-0
15 NOIlK
IS NOR

3 Aditz sintagmaren osagaiak

I Osaba Josu ga u r d at or opo r rt'la lik.
2 Piland: aldtan da ra ma be li sc mtart' n argazkia.
3 Aflt bak.anek Olla-OZla ugilufI autee bidCll ga ueko Buntasunean.
.J
5 Neuk ere bo rin be ra _0
Ir.lkasleak bi har ema ngo d im e bi garnn m ail ak o ikaslffi az le rke lart'n em aIlu k.
di ol lthen l i.a k i ri ~

I·,.... ... I \ d ll/ u nd"" IS 'lUll I , ... '''le \d .1L.:J

1 ok
2

,
3
Bihar bi arren mailako ikaskri CItW1 di zkie
s ""'. li\akiri esan diol

4. Unitatea
Perpausaren egitura

Jcnde eUfun aslo ikusi fcnuen Donostiako ( ...). (2uk) iendc eUfun asko
2 A azki ulJiak aizki e in zhue n. ( hark) aru zki uZliak
3 Ncska batekin ikusi 1.aitul hizkelan . (nikj (lU )
4 tasler 11 ortuko "lail iemzla. enlzi a niri
5 HOlTd a ct nauzu konbentziluko. (zuk\ (ni)
6 Jaka berri horre k edcrki ernate n dizu . Jaka berri hom:k zuri
7 Gut"<' aitari Gemi kako i berdeak izu arri ] .. ) . Gernikako i r berdeak ure aheri
8 Hainbeste kezkarzeak ez dizu barere onik e in o. hainbeSle kezkatzeak batere c nik (luri )
9 Zure t·mail hUIll Cl. litzaidan heldu. Zure e-mai! hura (niri)

2 Pcrpausaren cgit ura

I nagusiari _ lch ar osagarria
2 idazkariarel:in _ adizlnguna
3 gutunak _ osagarri zuacna
4 ekarriko dtcre _ adilla
5 idazkariak _ subje ktua

3 Perpausarcn osagaien ordcna

1 Nil. Fco lipc:ri arrosak Opnrilu ditkiot .
2 Mikel oso nl>egill:l da beti nlre kin.
3 At'1lI1IWk auc jn nlti berria estreinatu zoen.
.J Denak lurrean zeuden eseri ta .
5 Aitak ,auenA umec i ipuinak imkunzen dizkie .

I. TESTA (1 4 unit.)
1. ariketa
I ) lIdillondoa • 2) anikulua • 3) junlagailua • 4) mrnderagailua • 5) izenon:b.'1t3 • 6) kasu marka
7) dC'lconninall:lIlcoa • $) menderagailua • 9) adinondoll • 10) detcrminalzallca • 11) adnzondoa • 12) lobilua
13) adilZa • 14) i.zenondol • 15) izena

3
 Gramatika eta ariketak I

2. ariketa

1 1 ' I \I \ t.: 1 J \ III Zt.:1 1 ~ xu, \ 1 \t.: \ IO k H ' I , t.: ~ 1 \ III Z t.:1 I1 1 ' 11\0 , t.:

, csku-:
Aur rizkia
esku
E~ AUi zkl a Art lk ulua
·z
Kasu marka

! C U-IC i-a- rekln -IC i ·A ~ K I N

) 2uras.o-ak '"
ursso ·AK ·0
~ !ks·bcrdln·lbun·a des- berdm -tasu n ·A ·0
5 I:lonlbu;l·ko Donosna · KO
6 benso-lan-a-ri ,~ 'On ·A -r

3.. ariketa
riketa
IIseka
) ~charO$l,=i neagarrta (AIZ OSU •z 2,
IS SORl) d prcdikalu
nrzdkoatn osagania
peogarra z• 3)
2 gsogarn gurena (I
OSllgam :lUZCIIa OR •€ di
(IS 1'Qt1 4) subida DS S()III()
wbjcktua (IS OSK)
5Su1 rzenlazuna i~n13-gula •ez 6)
zehar oeagarra ((IS
:lchar (b;Ig3.fria poen z• 7)
IS SORlI Tn wbjcklU3.
epbizktua (IZ OS) z• 81
(IS '011) E adizlaguna
aditlaguna •z 9)
Ou pribatu peognrrta
prcdlk:lIU &.>aprria
IO irenilnguna
10, i:lcnlJlluna

4.. ariketa
I Bizarrzn ureta cs.puiala
Blg:r.rl'en turisu. getagiala zaar abiatuko da
gaur abratuko da ;zaJTCW'a.
(arretara,
Suumzzk dizko
2 Stlngd. bai Io.akraluko
d,sko IN.t kaleratuko do enbait arti>13.
du :lcnb3.it arteta espatmarrekm.
ggtpainuarrzkKon,
3 Can,.~koGanneeko ginernaldiak
ti,..nuldiak 25 Za film
ln emango
erans dnu ditu sail
zail ofizialean.
otzakean,
~ Hondakindeziek
HondaJ,.uxScglCk JOORRI
~.O gine argi
etxe rz indanezlxwllIlum
(darrez bortuko dituztc
dituzte buru
htru urzren
uneren burun,
bum3-n.

5. ariketa
LA

I] Alonteon Tortoguztien
AlfonbOl"l fUlbola gUSl;l1Zcn ZOO,
zaio.
22 ATTOITOSkK
Amllnock Bieta
bl~ta Zorrotza ditz,
ZOITOIZa dote .
3A Jrakozleak ikarleen artezketa
kask ak ,Io.aslcc',
1l1l Ulcl'\:cla ab nun) die.
uila ipini diz,
~ Eeuzrdiko
Egucrdl Lo berak Horra ur
beroak izOlza ur Buru Zug,
brhunu :lUCR.
IA de

5 Doidek
Da" ilkk jera jarra gan
ismpu lama inn duodu,
3 AI;Iba ma.rre:nal:
Alaba abarrenak bere arrari aholkua
bcTe .mari alolkon cska
zekar do,
tu dio.
ad

€,
5. LUmutateo
Unitatea
SDAS
<OA> motako gio <DU>
motako eta DL tz motako aditzak
1 urteu| GO
POS' (lriol: / difll 7 £dlm ~1r dll
E LO be Pai KN pe

2 GOGOGEk
gogorrel:I difll: ' l' 8 Gia
:010 Mie II/ert:eo
GOO | dd
3 {/mNlda 9 norr"J: dll
GG € dd
4 bm dn EAAda
10 gu:,ialr 1."fI(~/{
5 GO
Zf( :amZOO Otei g(GorzaGrito
II lrll."ia/." o".,ol: : .,,:1.'11)
6 Ge d
(111111 d(1 dOuOtOA dllClIC
12 .41110lla/: dug. m,'
GIO
mJ:uiJI:

2 DA motako eta
<DA> morako sio <DU>
DUS mctako
motako aditzak
Gatiuitzaddo
I 8i1ko;I= (J /dll 7 blllt'4"/du
EG A de ad Pk rr

GGA
2 luk f di t u ~ 8 JOlle4" I d u
Hitzik]
3 Mikt'l, k I dudu 9 8" /,,,w4" / dira
4 Denoi
D,ml4" /diro dira 10 Nort. / du
5 A,I,/da
dure diko II N"rill / da
6 eblotzuiilek Zdira
t'$4"IIIIII=IIII,lIk/ dira 12 hmtlda

3 SDAr-
<DA> motako eia DOU
motako eta <DU>motako
motako aditzak eia KORI
aditzak eta gintza
NORl sintagma
I JOJ<'1Xl4" I dilu
Jordiru 7 denea |I nrk
duenean mit ditu
I drun
GN JAO be Lak bk pa

2 gaizkin Id gil
uit.kio silize
/:W. 8 Arbitroek
Ami/rook f(doto
dio f du
3 ~kSub fi d.d3.ZU
dde 9 "ort f dizu
4 ebazle 'digu
lroluu/ruk dizu 10 NEZ
Nik/ doi dunean /rtOLil
diOl/dLM:lancan noz
5 Gurdbazora
Gu inork f| gallU
/IN.g:tr:l.11lOt1; GOZ GOIZ d/gurtuod
1I zaizu gurago(dutena
f dutcna
6 BuutilaE dd
",,,ri/uk/din bazara dirot (gortu
12 bazarali"ort/u.IU

- ~ ~
 Gram atika eta ariketak I

4 <DID> rnotako aditzak

t (A) t ragin be har dloz u (8 ) onlzi ari.
2 (A ) begiratzen d lo (8) a Uloa ri.
J (A) ht ldu ko dl ot (8 ) amona ri
4 (A) uk o fg lltn dl o (8) sa nua ri.

5 Esaldi inpertsona lak

I) i"usiko dira • 2) belt behar dira • J) edaten da • 4) i~k dira • 5 ) igo da • 6 ) tgin behar da
7) ernzuten cb • 8) plllCn dira

6. Unitatea
Adizk i trinkoak eta adizki perifrastikoak
Adlzklt rinkoa k; dtJr(UrI(ll:l> . da. dago. daukagu. dellCZ (cia + -eout dag o.
A dizkl perifrastikoak: t mG ttll dig" . iulClI dira. itr.altzen dirugu. egcxen dlra. gena daueke, nabanllCn da.

2 Adizki trinkoak eta adizki perifrastikoak

I ) dal0 • 2) Irtnkoak • 3 ) lagunuailea • 4) itn lttCll

3 Adizki rrinkoen osagaiak

\ rh,t...", \ d,l , ..rr.... Part .1I ,~ I'.. n..., nal k, II.-nl>" .....
I d>,oc .TOR· ~om ~ : hun Ofllinaldia
2 nenbtlen · BIL- ibi li SOlI : ni Inlgana

, 3 zepn
""'"",
-GO-
-KA R-
e....
,,,,,"
"OR: hun
"OIl; hun /l"OlIK: guk
Oflllnaldia
onlnaldia
s gabillU -S IL- ibi li SOlI ; gu onlnaldi.
6 zekiten -KI- jakln SQA. ; hun /1\ORK: halek Inlg. na

4 Adizki trinko erabilienak

1) dil'3 / daude • 2) dakite • 3) dakarrena / dalor- • 4) daram alu gu • 5) dabi1 1 dablhunal • 6) daude
7) dalOz • 8) dauz kal • 9) daka ne • 10) daulka

5 Adizki trinko erabilien ak

1 Norbaillel otn etxea n. argiak pi7.lul.ll zeuden era.
2 Nekatu ta ge unde n eta gose ginen.
3 Zu re eskolako lal:unak ere bazetozela emzun nuen/dUl .
4 T abernera glnd oazen zerbait hartz era .
5 Hen Cl bazeuden . no n lebill1.an zure lagunak. ba?

6 Adizki trinko erabilie nak

1 b) Haiek bezekiten armzoi zutela.
2 a) Manuk alk:tndora poll! hura ez zuen erost. ~ z zeramalako dirurlk ajdean.
b) Zuek alkandom polit hum ee zeruncn emsi. ez zcramarelako diru rik aldea n.
3 a) Zuk beglak ilxila zeneuz kan. baina ez leunden 10.
b) Nik beg!ak ilxila neuzka n. baina ez nen gcen 10.
4 a) Maribelek et zekien dokumemuak hemen U Ulkanik ala?
b) Zuek ez zeneklten dokumenlullk he men zen euzk atentk ala?
5 a) Halek I\OIlle bi llzan hain beste diru zeukatenean?
b ) Zue k nonzenbilrzaten hainbest e diru zene ukate nean?

7. Unitatea
Adizk i perifrastikoe era bere osagaiak
l) ~ l k i lrinkoa • 2) adizki peritrastikoa • 3) gertakizuneko aspe ktuaren rrw b • -l ) adla l\3gl1sia
5) adilki Iaguntuilea

5
 Gramatika eta ariketak I

2 Aspektu morak
I)_ A_S • 2)_ B_) • 3)_ E_2 ' 4)=> C- I

3 Aspektu morak
I ) B • 2)A ' 3) 0 ' 4)A

4 Aditz nagusiaren forma

l"a rl Ol ' " " a I".lnt l,Mu m·l." r"m'.' \dl1 ~ o," a I - l lZ I"'\ ruml.,
bidali
)0,"
emanio
ikusiko
.=
ordain
in .. l .. n
geldjtz<'f1
.~ iMblluko glJ.ndi ~ 'f i

5 Adi tz nagusiaren forma

I hauSI..n _ h.J.ulsi; irak ,ngo _ iralcin; aberasten _ ab.-nitu; WR<'n - nllSI; r:slalm _ es.kaJm
2 edan _ <'danJO; boulU' n _ botako: jaiou<'n -. jaioko: <'l1lkuu - aUuuiko: unun - urtuko: IJOllen - ig<Moo
3 busuko _ busti: eugulu lo _ engu' I enguru: aspertu _ aspcr. Iocu _1oII\oIu: eranUiko - eranu:jaus...n _ }I us
4 inengo _ in eten; balU _ baeen: eralrutsi _ erU:\IS1.. n; ho~'uk _ hazlen: indutu _ indatuen:joI.:o _ joI:un

6 Aditz nagusiaren forma

I"'\
....
l' a rt " ' I" " a

bus';
",••1"
I" 10"'''''1''1." r"rma

busli lo ""'" boo,

\ d ,IIOlnil
"""',=
buSlilU'n
- r lZ f" r ma

emalt .~ I:flllllen
.~'"
, mbili erabiliko erabll enbillzen
emulsi ,m/l.l/lSiko erakulS <'l1lku§I..n
g..ldilu ,,,liJituko g..1I1i geldi lz..n
ikusi ikusiko ikus ikuSl..n
irten ,"e nllo irun irteten
iur.i mr.i ko iui ix' e n
k..nd u k..Adulo k..n b m~ .."
ulli ulzi ko "~ u~ un

8. Unitatea
Aditz lat!untzaileak : I ZA ~ "'[ DUN, "'EDIN et a * E Z Ai N~ · _= ~=:- -,
I "'ed un I NOR-SORI·SORK S lzan / NOR
2 eedln I SOil. 6 "'e dun / NOR-SORK
3 Iza n I SOR-SORI 7 ee d un I NOR-NORK
4 "'C1.a n I I'OR-I'ORK 1.' 8,-~ "e ~ dun !. I ~ :-1011.-1'011.1 -1'011.1(
,! ...J

2 lndikatibc ko aditz laguntzai teak: t ZAN eta " [D UN

1/ \ ' la !:u nl " " I,'" '" I" ut , 1.'!:lIl1l1':'l Ik,1

NOR NOR-NORI NOR-SO RK NOR_SOKI_SORK
Orai nald ill garo zaigu gaitu diol"
dira zalakic cute ~id zu
l ra ga na mrnzen zitzaizun zmtudan neun
ztren Lirtai..n ncen z..nion
Aleginkoa baninl1; balilUiXu balu,.. g..ruoke
ln3lele lill.aioke nuke bazenlzu

•
 Gramatika eta ar'iketak I

3 Indikatiboko aditz laguntzaileak: IZA:\"eta · EDUS

I "'nl NITAZ C EARUZ

/ ~K "1 NTATTS KA GEA
7'<Onllla Kl I NLS ZNKZRTIA
:'\IlKI (aK I I

| Zuri ez
~1. Dizaizuke
al li gustatuko horrda
t l:lli:t u ke gustalllko borra biz biztea? itzea? ze borri bizitzea
oorrda bizitzen GU
zun
2d HOI'\;I
Hona be!Ir.lIUdu
3A Bila
Pilar
d Nik
.J KK aure
beiran du zure
ibiliarren,
arren. ez
urz analar1
pmoiari sekulaezku ere
armak, bama
gure emak.
ed zuten
guten ecren
gere ez
bono ez
beren lag
laguna
gez ioi
~z
una Du
gaitu ikusi.
gait
GurKIO,
bolakogk
diot ha
ikuzi,
r\l:i tu.
l:lkorik esan, gean,
gure ruk
gure amak
(batzk)
(h.aick)
SIK
nik
."
SO
guro
beren laguII'"
halakorik
bainkborik ZUT an:r.iari
zure OTOIO
5A Bost
Poet meurru
munta faltaPita dira marido armatzeko,
panidua am3uuko. boz IOIA
0051 millutu
Horrela badolu..
6 H(lfTeI", bolon, urz bagunzk eguncn
zure laj;unck egunen barean
batzan iSlripu (etu Pai
bat gure Jostunek Iera boi
ismpe bat
GK

Izango d
iZ:ulgo diz,
ute
Teikitan, Iolan
7 TlIikilan. lotara joaIelI
hotz lI,nlZencan.
GIOTZgngOn, aitU
SEak ipuinak
urrak arak unak
ip'llnak (m
JL),,)
d

irakurtzen zizkidan,
iraLunzen x.izkida ll.
8E Udan
Udo asko alillZelI
argitzen za galo ea nire
io ilea nitz ahizpa
ahizta Gartzgrar,
gazt~n:ui_ ba Ilea birra gartzenar

B. Unitatea
9.
| IZAN Jagurntzailean
I Z A~ ' lagun pon eta
tzailea: 'o,Of( iO "O!t·"Olt1
punarnzi sisremak
Sieiemak

I lMS
bUUAITSGOE
Suhjo-l'
ZEZ
' l' ll
lu a
TEZIEOEU
/ n ll a l.d al
I ZEU aN
Zri....r
lKA' UAE
ea
'N1eil rna
l llll l l. Kla OO
la lal

| Aluncren
Alazneren auzoko:ui
gurukoa? Ioteria
biera jokatu
lokalUzato, lotza Alazneren
Alazncren arokoa
1d Horrdalo
Horrelako gauzak gun bak:llTiL
gaw.ali zun
zaiG.
bakarik gertatzen
egriatzen zai7.k.iZU.
gatzktzn, IlorrelaLo
horrelako gauzak
gauzak "'''''' ZUE
zuri
autol;o:ui

AJ Aunenro
Aureogo udanudan zuhailT.
gubantz asLo
esko gre
~rT"C' dira Btzkaian.
di.-. Bizkatan, zubangeko
zuhanz uto ere
d.J lI:irel:unl>OC:i
biz Gureak doLurnentalal
dokumentoak gusiaren gU~I;l ze gaizke,
zaizk ie. dokumentalak
dokurnentalaL AAA
rure j;urasoci

IZAN lagumzailea:
2 Iz,\.'\ Jazuntzaileo: 'OR
por eta
GO '-'OR·\iOR1
pORakOS) sistcmak
eieiermak
PA

I| b GOneO
b l Zu urun hurtzen Zra
os.o urdurijon::tn Jendgurrean hi/~biz egiz
:.<JrtJjrndiJur"an beian dittun,
rI':m brhar dUjlnran.
2d ania
al G u Donostiako
~iaLo akunrOOn egon
akuarioan r~OIl ar gra gie
rta duba gurztOTte
/Uta gU :>/alll "Il~ia:GOiTSN,
b) Ni Dceosuakc
bhi Donostiako aluarioan
okunrOon egoriTZ rgun nOl~ aa
gtd ado
debo It,,nam
GIOZO. :oi,.
3A alera
al mora orek
ldela t)l;oro horiek luguro lagunari
re la gu na ri bakarik bierrien :.ai:);;o.
bakamk bllrura/;:en Garzo,
bu leta
b) lde ora boriek
ia 1.l0r0 borik lguei bakarkk b'm'rtJ/:m
uei bakarri juurararzen ;oi:);ijlr.
ZOZ,
d
.J puZuzk
3.) Z uek 18 IS une
urte dimjlr
dirue eta, gio, honezkero,
bonezkero. umekeria horieL e:
urnekerio bortek ez :.ad;i:..r
Zaizddie UI/urJt":rn
GerIZE,.
bu Guk 18
b) Guk Jdurte duru eio,
urte di/uS" ~1l. onezkero, uurnekeria
bonezkero, borik e:
umekeria bonek ez :pi:J;;gaiztini
gu Dutzre OTZ,
mrrrrSOI:rn.
5€ au dgrgank
aJ ZergatiL pertatzen garri beti
grnm:.... :pr:);ir beti nizi niri borroak?
berrelakoak?
b Zerzank grnm:rn
b) ZergatlL mertutzen :pi:);;r
gaztie betl bei nire Taruiiiakogi borrelakoak?
nlre Iamlllakoel borrelakooki?
6% a i'lliktlek
a) Mikelek eta eia G
Gorkak
o r kak barneia
karpeta horiek horiek horrek bedurarutzatz, lastrr
homla bodammar:.l"". Juten j/m:>iko
hurriton :.III:);;r.
gaitzi,
b Zurk
b) barnetn boriek
Zuck larpc:ta horiek horrelhorrela Guelunuungtzrrute,
b/l ormnal:. ~ur juten Jarriko :.Ill:);i:"l'.
Ills/rrjausito Git,

3A *(
TEOUN Jarguntzailo
IlUN 13gunI7..ailea
Iduzue
1) d U1 UC • Gg
2) gaitu z• 3)
Ai didnzu
didazu •z .J)
di znhuzrcte
gorutz •z 5)
Gdizu Gi dizkiogu
dig u • 6) dizkiogu •n ')
"dizuete
dizucte

4d *SEGUN Juguntzoileo NOE-bORL-KOEK

( IlUN laguruzailca eleierma
NOR· NORI·NORK sistcrna
I| b Halelhiru
b) Hale Miru eg egunko
uncl.:o rpm gps grediete "mml dil',r janak
lanak enurzgotzeko,
entrcgntzeko.
2d ou G
al izaurl
url uerr onnurituko
p"riluko diruz
di~ , :r l' GurGEI?
gure rlt",rrmr?
b
b) AAari
alllrl zerounoriiuko
~er opari luko dio~dizue berr ..gUlU/m?
.... bl'u egui
3A Ki
al NI urduri dro, ebalu31io
urduri nago. gboiuuzin bonztakbo noak bihor
ho ncrako notak bihar rmou~ gundutzao di:);idatr
ditiidote eur.
dii,
bi Ibosleak urduri
b) lkasleak urduri dmufr.
darda, ebaluazic ebaluazio honetako
honelako motak
nola k bihar erangoe",ar ~o "'/1.
dizbiztz gi,
di:);ir/r
d
.J ou Ha
a.) Haiek jaso germ"
iek tasal gertu dimdiru magiak nageslak bonito berriko didojokin
kcnrrarua bt'"ir"to diela jakin dutenei,d,m",rml.
b
bl GGu Jueni semm
u lmoai parentgerra
sura poguiziak
lI:gu~ik kontratua berrituko diera
kcmratua Iwrrimto digulajabu jait diuzumeg,
dugrml'm,.
€5 ou bahi
a.) Nahl baduen, otorrziako
bad uz ue, opolTC nrgzazkiak l'roblsito
lako llfi\uzkiak engtutztko di:);ijll'gu.
Gru,
b
b) bahi
Na h i bodiutz,
bad ure , ororrziako
opolTCtlko argazkiak arzarkiak erebituito ditez,
I'rrlU/siko di:J:irg...
6B i dui
3.) nundik e:
Z uei oraindik ed J,:.II"
eiizurei get SO.
r:rrrJtm.
bH
b) Hale orandik e:
alei oramdik ei Ji..,
dizi ezer get gre, esan,

5 TZAK
l ZA ~ gia *EDUN
eta laguntzaileak
E D U ~ laguntzaileak
Ld

I Piaron aur\l:,lu
PIuan aurritu dilugu
dituzu gure lagunak eta
zcre la1!unak eio ea
ga non
non zeueeen
ggunden 1!31detU
galdenu digutt.
digute,
HO be Lai Ik e

2 dun hain
Zuri barn Gnak
onak iruditzen
uuditzen zaizklzun
gearzkizun ttlebbCll.:o
jelebiztako programa
progr:un.a bortzk
horil'k ni grstngtUu eguen
ni aspenu GIO naute.
(OU,
3 beeko honek
Nc:ska. bortek ez
ezdira
dll-a borzre dizkrztuak aurkitzen
batcre distmuak: murkitzen duttn
duten khenari
beben kootalZt'Tl
hontan ~toid dintz dcna
dna,.
.J bire ahizpci
Nire abiznei :lha.ztu
abastu zaizltie
gaizke berekin
berko f| curekin
eurekin eskolan
eskolan ibilitako
bilako ikaskide
ikaskide horizon ugnak,.
hoOen izenak
5 Motibo QfIUdizlidazun
Mouilan soru dizkizun liburuc
Hburuzkk asko
asko pis.aLztn
ntzatzen ditz,
d UIe.

7
 Gramatika eta ariketak I

6 f ZAN e ta *[ DUN laguntzailea k

1 Bal..gurasoek brhar ~ir\('a ZIST eramango
GTIDODEO gaituzre.
GOIZE,
2d Merkea delako
Merkecna delako d:arri
ekarri uiull;lel
zaituzte jaizixe
jatetxe honetara
bonerara
3A Zuzeu
Zu uukeruuu zaltezte
zeu aukeratu goitustz lanpostua
lanposlua betzeko,
bererzekc.
d4 BaL egio da
Bai. eeia da nitz
nlre armarri
amon.ari bura burua mabost zaiola gia
nahastu uiola ere ez
gragutu gre
eta ezagutu zz nauela
maula egiten.
egien,
5S Zure koadrilakod:
Zure booriilakozk esan
zean digllle
digute zuri
Zun mutil
gutHeukilSU~ bori guztatzen
hori gustatzen azula,
zaizula.
6S PA, ee.
Ba. ea, gure
zure planak
pbnak eer
~ nan beitzien,
nau beterzen.

IO. LTnutatea
10. Unitatea
ddudaz
u/d io; paud
na u/d it
IIuerarnango
) cnmango dizun
di:tU1 •z d grarranzn gain
2 ) enmango zaitul e• 3)
(bizt
b\t)t:i pan
nau ۥ 4d) boten du
buMi dit

2 ddudaz
u/d io: mau
na u/d it
Ddrida
I) dil l dUI •e Zozo
2J etozu z• ))Ogui gartu •z 4)langile
flI / a:aitu d larik Idituzte
dituzte ۥ 5)
Gide
die •€ 6)
B dS)
dUlIgu I SUZTSuZtakK
guai·guttiak z• (Sak
7) paiak Idir
dilll
Sddagra
8) didazuna Ii •e 9)
GO dzu
du~1I (tsiko
1 uikia

duin:
3 duld io: maudu
nauldi t
IDuen
) Zuun •z Zu Oker barranaru
2) Obr. IwTaIWu dodu Diazo
tease Ii bou
bota du
du z• ZG3)duzen
ZU~en z• d
4) duzen
ZUun
Su Oker.
5) Oker AIk
Alt.ak goizero
'zero geratu
t$lWu bebar aign gau
behar izaten nau

d Gr 10
2. TESTA (5 ILI)
unit.)
L
I. ariketa
Dzuen
l) Zuzenen
zuen • 2) eenuen •€ 3J
genoa dinen
gemozela • 4) ginen •z 5)
Zu gemekan
geneukan z• Gi
6) Seurden
geunden ۥ Tgizaigun
7hilzaieun •€ 8)
B zen
un ۥ HO
9) gun
l;ia:un
Jude z• IIren
IO)die trj ren •z 12)nelden
(urdin z• (Gurea
13 )~en •e l-t
Juten
/zion z• IShigun
ISen

2. arkeo
ariketa
1| Jabeek
l$l belek do/ du 7SRZTEO
uigu IA nagusia
13 na.jusia |/ dizu
digu
ad inork
I nor1o: nou 8E gailu
Saio Il dzu IA Sutu
a
,d
)
ni
kherga,luak
/ nau
jeberziik i/ peren pensona Idn
dnu 9a Janaria
digu
jmorta Ii gare
UIl;U "rsIZ mukiz?
gatlUl;U
l;uk / za'l
(iiizeak Idizu
ibihzeak digu IO dira
10 draiI ditut
du IO nu
16 niri Idid
didazu
s€ pogueiak I| dizl.:,e
naguslek dizkio IL duzue
11 duzue IZ aun
17 auari I| dion
dion
6B hartzeak
ham e:ll: / dizu
d i ~ u n
IZ borrzk
hDrrek I(dtu
ditu fduu]
ditu I bortek
horiek IS egizan
18 egilean /doi
diet

3. rke
nriketa
Diermunrmabi
1)(... zuin z· 2J(
)emannahi1.aio Gut...)
Igzniena
esalen da rz· 3)
Zur--lgz
(... ) u uzaio ger esan
io e1.er gean beber
bchar z· di
4)(... jbeie
bcre bebar diren
bchar dtren
Gui
5) (u,giaitzen do
) afahzen da

riketa
4. arikcta
judo
1) da es• 2)
iduzuriz Gudua
duzu (da) ' 3) d uela rs• 4)
diddu Gudu
• 5) du •rz 6)
Gi dituzten
dituzten zr• udaz Gida
7) da • 8) da •s 9)Hu zlren
diran • JU Zuten
10) zuten
Iiuziren
lljzfren n• l2)tuen
IGruen nz• I)zen
Duuzan sz' 14)zu
(duzuten
len z• ISuzen
lS )un 'z l6)dirn
(pudra z' 17)
Irudien
du len z' 18)da
ISa' 19) IOditu
z' 20) OO dule
dute
Gide GGe• 23
21)dule • 22)du (Ou)den
dene
el •e 24Ou)ditul;lcn
dinue •z Zu dure z• (Godo
25 )dulC' 26)da •e 27)duen
ZO duen •e 28)dira
OS dir e• (Gu gotzuro
29)zail;una
Gid
30 )duzu •s 3Aidnuzu
1)dilU1.U •zr 32)da
dudaz• 33)daAOrz• GO du
.l4)du

IL. Umutateo
11. Unitatea
jdikanboko crainaldiko
lndikenboko orarnaldiko aditzaldiak
aditzaldia k
1| edoten du
edaen du ze grinakbunutnzaben
_ ot;linaJd zz A
i bennugabea _ A
d2Bosko motz
h.asiko natZ ez ginda _ze C
_ Jerooldl:l 6
3Ajauni
SI du _ ot;linaldi
du ez bllrutlla ee
ortaburutua _ 0D

8
 Gramatika eta ariketak I

2 Indikatiboko orainaldiko aditzaldiak

1 el nau eugulu -TU SOR-SOR K orainaldi burulua

2 elOl'Uen nail ·TZEN SOR orainaldi burulugabea
3 joango nail ·00 SOR geroaldia
J lOGlte SOR oralnaldi puntukariil
5 aurlciluto duzue · KO l'OR-SORK gaoaldia

3 Indikatiboko oraina ldiko adirzaldi ak

I ) I\ilgo • 2) ez da hambesler.U:o iungo • J,itusi dUI • J ) ezaguru duu! • $) er.U:utsi du • 6) hasiko naiz
7) da • 8) bukallZen dute • 9 ) lJt'a H~en dutenean • 10) ardumun din • 11) din • 12) onbintlen duenaren
l3Jjartzen nau

12. Unitatea
Orai na ldi punruk aria
I )darama • 2)c1ago • 3)datamale • 4) doaz

2 Orainaldi panrukaria
1 ez zalOZ I ez dilude I daub / ez dalor
2 Cl d3ramat / dakizu I badilkil , dauzkazu
3 daub! I nab.1 1da.go l daode ' dauzkal
4 dak ilU t daki I daude
$ et goal I dabil l et daubgu l e~ daubl l gabihza

13. Unitatea
Orainaldi bururugabca
I) id:men didiQ • 2) egilen dure • J) ibihun dira • J ) margozren dituzte

2 Or ainaldi bunllu abea

.7ZEN: t tornell. ha nzen. sanzen.lonzen. betetzee. igorze n.
•TEN: j QDft n. ematen.josten. egosten. enmnen. tdanen . lxten. janzten. haslen .

3 Or ainaldi burutugabca
1) eramatcn dhu t • 2) idazrcn ditut 3) galdc tze n didancan • J ) era ntzuten dinl • 5 ) elhnlen nail
dizkit • 7) sort zen zaiz kidan • 8) galdelZcn dizkiot • 9) bisilnlzcn dilUl • 10) germzc n nail.
6 ) uzrcn

14. Unitatea
Orainaldi burutua
I) pint aru dltuzte • 2) Cl1lberritu duee • 3) kendu diote • 4) cgin dute I geratu dn (zaic) ' $) ipini dilllz le

2 Orai nald i burutua

I) iun dilUI • 2) elkarrid:elalU dillll • 3 ) iku ~i dur • 4) zehartalu dUI • 5) bisilalu dUI • 6) jardun dUI
7) bidali dilklel • 8) jan dUI • 9 ) dalll:vnu dUI • 10) joan naiz • 11) el dUI dirurik aurre lU,t • II I ezagutu dUI
U ) gozatu dUI

3 Orain aldi burutua

I I hartu dUll tendu lail • 2) joan da • 3) hond:!lU zail / eraman duzu • oil bc'gil"illU dUlU

•
 Gramatika eta arikelak I

15. Unitatea
Geroald ia
11(A) 100111<2 (B) jol:alll ko du • 2) (A ) ur homikumu (B) ~go ene • 3) (A ) mert.ealdiak (B) hbiko dira
.I ) (A) haizeak (B) jol:o du

2 Gc roal dia
I ) bld:lhko lI:lulela 21et did:llela lenduko • 3) eraman beharto dll(bla • 4) I1:wngo duen • $) ilUhko dUI
6) er dugu ikusiko • 7) elMnko.1 dicW:u

3 Geroaldia
l) eseruc gara • 2) joo ngo l:afJ • 3) es karuko ditm • .I) hartuko dUI • $) ez diOf egingo • 6) belduko dira

3. TESTA (11 - 15 unit.)

I. arikcta
l) zaintzen du 2) jllten diren • 31 an!ura tten naiz • 4) etc rtzen da • $) g:u'bilte n ditu • 6) etort ze n dira
7) i1.aten dugu 8) l.:onpontten zarete • 9) ercrr zen dira • 10) gustatzen zaie

2. ariketa
I) et U1il gaizki ercenkc • 2) ekarrilo diduu • 3) dantzaluko dugu • 4) utzikc dizkiw l

3. arike ta
1) blhu nu naiul• • 2) irudiuen uil • 3) ibillZen naiz • 4) dauzka • 5) egrten due n • 6) egitee dUI
1 )j031~ g:lJ'3 • 8) egilen dugu • 9) jaren dUIe • 10 ) hartzen dUle • 11) nnalel:l didale • 12) naiUt1eZ
13)egilmdul · 14)a1I;l;alZmnaitenc:uk • I$ )ohernzmrwzm · 16)ikll5ikoduw · 17) ikasi dudan
18) elUnteTI garmean

4. arik eta
A. B eta C f lkarrizkfla k
I) _ • 2) joaten zara • 31 dUll • 4) ibihzen da • 5) daubzu • 6) dakartzal • 7) edukilZe n dugu • 8) mill/a
9) aldalZen eri naiz • (0) 11ldalun dizkKil • It ) aldalun duuzu • 12) erakllbll.:o dizlIl

D d karr itkfll
I ) era kllt>iko diz kizut • 2) zeneukan • 3) neuzkan • 4) zaude • 5) nago • 6) daudenez • 71 egctcn dim
8idira • 9)joalengardako • IO)dabil • tljda • 12)dagoen • l3) darama • 14) bad akizlI • I$) egolen da

16. Unitatea
Indikatibcko iragancko aditzaldisk
1 erorrikc zela _ iraganeko geroaldia _ 8
2 jan genaccn _ iragan burulua _ D
3 zegcen _ iragan plInlukaria _ A

2 Indikatibok o iraganeko aditzaldiak

I gllSl:1IU zitzaigun ·TU ,000-'ORJ

2 ez ninduen ezagutzen -TZE.~ ,0It-"OII:I'
J eLaniko zuela ·KO ,0It·'OOR);;
.j e.>an zidao ·0 'OOIt·'OItI·SORI'

10
 Gramatika eta ariketak I

3 lndikatibo ko iragancko adi tzaldiak

Ipz)genatu
Pren pra • 2)niodoan
er rr pepopeza • 3) neramat'l3ll
er € per peza Ezetz
• 4)ikusi • S ) U IOlTC~ l. •e izue
b) zuela • Tunmekien
7)nelien •z 8)
SO in
IZOn egn
zen
Ougtzn
9) zuren 'e IO)
:uenl'Zlll.'n Irenek
:teto:tela ez• lI
Ilun)zucn •z 12)
IZzitzaidan
'lilUidan •e 13)nai
Jumatz z• I-I)
JA dotorren
dalomn

E Urmutateo
17. Unitatea
IZAN Go TEDUN
IU N eta Jaguntzaileak (iragana)
· EOV:'< laguntzaileak (regana)
I Dantzalekuan eragSgrutuSn
Danl:tak kuan eugutu lenitue n mul
mUlil atzeetn
atse:gin borznek ekarri ginuzen
batzue k ekmi Sig autoon.
gintu:./.ten etxera GuUIOOn,
ZG Mo de jei b za

2 Ikusi at
lkusi al :ten,tuzte
zenituztenn ernal nituen praka
erosi nhuen praka berak?
bernak?
3 Aurtengo
Aunengo Dietako
jai cUlkoa dibertigarria
dibenig:uria ZOO
izan SO zen: OO(rien Ginen balera
mozorrotUlua inen ginen gia nork SZ
k.alera etalnoO; Cl SIOISO GOGOE,
a:inult'n ezagutu,
-I Garie
GUtI.' bai
bat burbikiu grzaleuun eta
burbildu zitnigun gia dirua
diru eskatu guru
esk:uu zigu n: Artzak, errukituta, euro
Ar.mmk. effilkituta. euro bai
bat gman ZOO,
eman lion.
5 Telebieta imli
Telebista (gazuten gia Iolarajoan
zuten eta atara oan zdire,
i~n.
6 Jarartaren hondakinak apane
JarwilrC1lhond:1kinak aparte gOl'delZen
gordetzen genimen
geninuen gia
eta zakurrari
txakumui eraten
emaren gengenizkion,
izldoo .

2 SEGUN jagunizaileo (NOR-NORK

· E ou:'< laguntzailea DKOR-KOEK (Ogara)
iragana )
|I bb) Leire
Lri~ hebengo
Iehenlo egunean Zineman koak
egunean zineman \oak barru ZO,
Iwtu 'luen.
2d a Zu~dure gurasoel
a) SurOzgek loll.
go, oponetan.
ntorrzian, ud:IJeklll.'W'a
uddalekogztara bidalt GOtuZIeO,
bi<bltzen zjntunen,
BKbire
bl N i ~ Greek
gurasod: el. oporretan, udaletucW'3
Ill. oporTCl:ln. udalekuetara bidaltzen
bidaltzen nrndutzn,
nindulen.
3€ en Heiek
a) atzo WC1I
HaRk alZO zusn bila
bii ORibtliguren,
ziren. baina
balM ez
Cl gunturzietzo
zimUZ1<'1en aurk,
luri.:itu.
b
b) Ki
NI aro guenO bila
atzo Z\Jol.' bila pinintzen,
ibili nietze n, baina
balna ez Zoruan ark,
ez zintuztedan auri.:itu.
d-I aek
a) Arantza dantzatzen
Guk Annm dantzattzra atera
giza nahi
nai izan
Zan genun, baina gri
genuen. baina geen ligun.
ezeu esan OSO,
b
b ) AlBertnk Arantza dntzatzenn
Albe:nok At'antu atera JWti
dantzalZl.'l'll atera nab izan
Gan guen,
zue n, baina gggiz Sen
baina ezetz es.an Zion,
ZIOn.

3 TEOUN
- E uux Jaguntizailea (KORbORIKOEN, Igara)
laguntzailea (NOR-NOR1-NORK iragana )
|I bo
b) Hain Haiei opMi
pnan edl.'rn
ederra egin
ezin dotzen,
zioIen.
2d Paia bakarik I;OOUl1U
I ) Pa ula ri bakarrik kontatu ~nion
l Om DiOrO
.awo ir ' Ora,
b
b) Zoi Z uel bakarrk
bakarril; bonito Den ISIOTUOSO,
I;oo t:lt u nuuee IstOlio csca.
d a)
-I aiakG uk berriz berriz ikuai
ikusl naldi
nalti duzu
dilUgU aizo erakutzenizkiguten arg
IlZOerU:ull;izeniUigull.'ll argazkiak,
azkiak.
b
b} bire
l'\i~ lagunek
lagun ek berriz ikuzi pai
berriz il;usi nahi dinrzte
diume erzc atzo erakutsl
erakutzi zenizkjeten
zenizkieten argazkiak,
argV.k lak.
5A au I ) LUdaiizarnak
Udallulnat niri niri tsumo garr zidan
isuna eurri gan autna aUIOll. Darto ararkaizgagatk,.
txano apari.:atzeagalit
b
b} Udal Udaltzainak
tzainak gori
zuri jeuno garr zizun
isuna ezarri ZZun GuTOO Doro aparblU'agalik;
auroa txartc Orarkatzeazatik,

IS,
18. Unitatea
Jagon puntukaria
lragan puntukaria
I ) zihcezen sz• Gzrrbiiizn
Izibogzrzn 2) zebllrzan z• Gurzukon
3) zeukan •z -I)
du rerrmatzan
zemmalzan e• Si
5) nirzkoan
nindoan e• D)
6) eguinen
gemozen |I genbihza
genbilizonn
Tu) zeuden
7 zgulen I| ziboan
zibnon •z Bi
8) ngngnenez
neegoen ez I ngukanga
neulanez

joran purnukaria
2 Iragan puntukora
|J b Haiek
b) Ha iek ez
ez sskiizn gt ggukouizn
zekitcn zcr beruzn gnrdeia,
zeukaten hemcn gordem.
2d a
a) Mamuk alkondara poi
i\ hll1uk alkondara burn ez
polill1urJ dz zucn
guzt erne, ez gerurmalako
erusi. ez dirurik ald
zeramalako dirurik alieon,
ean.
b duek
b) Zu alkonduru notu
ck alkondara Puru ez
polit hum gr zeour
Genuen etori, ez
en ercsl. cz generorik drunk algun,
zeneramatelako dirurik aldean .
32 OI
a) Zuk
Z uk begiok (aito zeneuzkan.
begial itxita ggteuzkoan, baina
baino ez geunden lotan,
ez zeunden IOlan.
BKNIK
b) Nik begiok eio neuzkan,
begiak ltxita neuzkan. bora gr nengoen
baina ez nenguen 1lotan,
01an.
.jd a) Maribelek
a) ez zekien
i\lll r ibelek ez dokumen bau
zekjen dokumemu hau kano bonetan gorde
kaxoi bonetan gorileia geukonik ala?
la zeukanik aiar
b
b) Zuzk
Z ue k cz ez zenekiten dokurmenuu hau
zenekhc n dolumentu bau boni
kaxoi bonetan
ncneren gordeta
gordeta geneukatznik alo?
zencukalenil ala?
5S ai duek
a) zulua zeundeten
Z uc k galdut zeundete n gio zz zenekhen
eta el. genekien nondik nora gindloogten,
nondik nor.I zindoazt en.
b Haiek
b) Hai ek zaldutn
gald uta guden eia ez
zeudc n ela zd zgkiizn
zeliten mordk nora aihoazen.
noodik oora zion,

Jrozan puntukaria
3 Iragan puntukaria
Idek
I ) dali ITzekien
zckl en • Zudorara
2 ) dara.m (zeraman
l zera man •z 3)
Adidu I zuenzuen •z didurzka
-I) dauzk a I| zeuzkan
zeuzkan •e 5) Gu da
dabitz
kite |/:teld
ebuten
teo
6GO) daro
dourarmotzugn
matzag u Id gen
ggngrurmatzan
era matza n z• dauzkan
7) da uzkat linguran
Ill.' uzkan •e 8}
dakarte
dakane (zekorren
I zek.arte n s• 9Pu) daukate
dukoa Izeukaten
zeUkaten

I
11
 Gramerika eta arikerak I

19. unitatea
lragan burutugabea
I ) jarn:len zuuaten • 2) ezkcnrze n ziren • J) izaten zuu aren • 4) in elen ziren • 5) ez ziren I'lellun
6 ) ardurauen ziren I el zien cur onlaintzen

2 lragan bunuugabea
I Pcllol: lehen ziprmal: erre taen zituen: orain. berru, azazl:aI.al: jaten di lU.
2 I....olm;l tokalu aUlTclll:. Juan txuk marb. gabe l:o arropal:jarn:len zhuen: orain. berriz, diseinuz}::oakcroslen ditu .
J Cure elXean Ichen amak bakarril: egilcn ti l~n eixe ko lanaI.: ; orain. berria. denon ane;m eJilen dilugu.
4 Haurnl: Iehen ipumal: irak urucn zilUZlen; orarn. berri:z. bideoak eta DVDak il:uSlen c:!iruZIe.
5 Cu Iehen libul1lteJinjoalen cinen informazio bile: orain. bmiz.. Inu,·meten bide!. bilaam dUgu.
6 Guk ud l:ilatl JUnsoen hetrian emaren gcn~ nda; orai n. bmiz.. 'Ibiuko uakt batera jcaten gara tlllabctc pasauera.

3 lra gan burutugabea

11 ibillzen "nen • 2) joalen mnlten • 3) jol:.alZt'nzitucn • 4) afallUn l.Uen • 5);l1de egLlen genuen
6) bsdaiatzen genuen • 7) la cliten genuen

20. Unitatea
lragan burutue
I) sarbnu zuen • 2) twtu zeten • J ) ibi li zen > 4)jnb1UZIltcn

2 lragan burutua

K red ltu Inrtfl a

I ) erabillZen • 2) zucn • 3 ) zaen • 4 ) l:obr.ulen • 5) zen • 6) zuen • 7) garalu

" t);i p" pa latal:

8)joan • 9) cskatu • IO)ziztiOl cnal: • lI )zimion • 12) agindu • lJ)zen • 14) pen W IU • l5)ziluen
16) ziluizkion • 17) hasi

3 Orai naldi burutua I iragan burut ua

I) hcldu zen I hcld u dc:lako • 2) ahaztu zhzaion I ahaztu nio • J ) apurtu zhuen I apu n u du
4 )zucn ( h,) aurl:itu I du ( u.) aurkku

21. Unitatea
lragancko geroaldia
I) etorri ko u nik • 2\ pintatuko zcnituela • J) irabaziko zuela • 4) aurkituko nuela • 5) arinduko zidarela
6) gaindltuko wela

2 lraganeko gcroaldia
I A) cgo ngo zela B) ed ukikc nuela
2 A) lIeleko zuefa I deuu ko zidala B) egingo zhuela I ahaz tuko zela
3 A) amaitu ko zen uen B) izango zenik I has lkc nintzen
4 A) etorri ko zille'la BI hcldu ko ninlzcla

3 lraganeko geroaldia
I ) zOl1lbiatu ko eletzela • 2) osalu ko gcnucla • 3) cz zela ( 00 ') mailcminduko • 4) Iagunduko zidala

12
 G ra matika eta arikctak [

4. TESTA (16 21 un it.)

I. ariketa
1 Neuri burumu ziuaidan ideia zora garri hura.
2 Bai. lJIakur hori iun zen iaz haginka egin z jdana.
3 !'edl'oRn ailak el'lUllangioluen Bilbotik airepcetura,
4 E7.. iuri cure iurasock ea ziiuten umn gaueko...
5 Bai. irakunzen amahu bezain IlISle!" itzuli nizun pasa den hilean Utzlzeouhn hbu rua.
6 Ir:tkasleak berehalaxe e;.kolmjoaleko nan zigu n eskola orduetan k.alean harrap.uu ilDluenean.

2. ariketa
1 Ni ez Dlntzeo zcen fesunjoan. gonbidalu ez ninduzuelako.
2 Hai t l>. l10fi sanu Ziren MZO? egun guztian ez genitum ikusi eta !
3 Elia at cia zuk l u ri atzo kontalUzeniguna?
4 A magoia umbensllalean zc:blknean houi zen lrniseanjokatzen.
5 Zuek iUreT1I bazkallZet1Izrnlozlenean. a.mak nana
e, ilen rizuen.
6 1'i"ik pllSlelak es.kuan nebrtzala.labao egin ouen eta posee batik gelditu nintzrn.

3. ariketa
I ) etomko zela • 2) eros.lko zuela • 3) ikasi to zuela • 4) beldu to rinclda • 5) aurlaluko nuela

4. ariketa
I ) geoiultn I gant • 2) ziren I dir:t • J ) gllltn I daude • 4) d1uue I zeneten • 5) zaigu I iailllzle I ZiIU'guO
6 ) Zlluen I ginen I da

5. ariketa
I ) begir:tlll 1.1011 • 2) zlren • 3) zegcen • 4) eskatu zion • 5) zihoan • 6) beg'r:t lll zuen • 71 zeraman
8) ZC:lorrda • 9) gelditu 1.uen • 10) zegcen • lI )itudi tzen (iroditu) zituion • 12) itzuli zc:n • 13) &bialu zen
14)innzc:la ' Ij)zihoala

22. U n itatea
Baldintzaeta ondorioa
I Baserri baean bizi kc bali ll. Mjkelek zald jali ed ukjkQIj!ll:zk e.
2 Jendea k leJcbista gUlxlagolall lkusikc balu . gehjago jrik urri ko luke.
3 G yr:tsoc);: eHln did!lle mo1om ermj ko djd alcla ekaincan dena gaindmen OOdUI.
4 Galbilza jleek lan gy!x jago jZAogO Iykelc gu garbiagoa k bagina,
5 A~ l ir l.: baneuka. lagyn du);,Q njzuke.

2 Baldintza mOlak
1 1)-3 ' 2) _2 ' 3)_1 • 4) _2 ' 5) _ 3 ' 6)_ 1

3 Bnldmtzazkc pcrpausak
I _ G _ Afaldu ondcre n kafea harrren badur..
2 _ I _ Argla plznrkc bagenu...
3 _ E _ Leihol ik beg ir:u:ztan euria deta ikuSleO badul..
4 _ J _ BOIoi hau WAIU D baduzu..
5 _ A _ Alfontsok eelii xcago ikas iko balu ..
6 _ C _ Horre lal. urbail eerauren badut...
7 _ 0 _ JOUlll.i ,om Iiori hain gares lia Cl: balitz ..
8 _ H _ Joo ek besae kopa b:tl CdalCDbad u_..
9 _ F _ Alzc:la riek hobeto defendiluko balure ...
10 _ K _ BOSI l.ent imet ro estu agoa balitt...

IJ
f

Gramatika eta arikcta k I

23. Unitatea
Ez aleg iezko baldi nrza
I _ D _ Sagardolegir:a gl,lrda n bazatoz. prirneran p:1S3ll,lko duzu.
2. _ G _ "UIOI gMbilZCn badidazu. lall euro emae gc dizk izUI (dizul).
3 _ A _ Hain beSle gozo ld jeten badil uU (bad uzu). hag inak uSlcldu ko uj zkitu .
4 _ C _ And; eguuia babes mmarik eman gabe Iwtun badu. larrum la em: ko zalo.
5 _ E _ Paella amallun Cl. t.dUllI. CZduzu postm'ik jango.
6 _ F _ Teld onoz !kilzeD et badugu. euekoal: kerl:.aIu egingodil1l.

2 Ez alegiazko baldintza
I ) esaten badute • 2) bad:l.uhgu • 3) ezin badu • .I) joaten bal!ar.I • 5) belw'{ko) ditul1l • 6) U bac1alor
7) egingo dugu • 8) erabakilZCn badll • 9a~ ko da • 10) joango g.ara • 11) nonua bada • 12) bebarko du
13) baruuuko gan

3 Geroaldiko baldin tza: etorriko ba da , egingo ba du...

I :"I irdcin ezkonduko ~ umore uar hori aldalU behar duzu,
2. Dcnok m ~ kontra egonga bazarete. banoa eta 1;§lO!
J Gebixugo ahakgindu behar du men ebalunio hone l2ll. (konn: gaindituko baduu,
4 Eu e handiap ~ i ko badugu. khrnrngo hau pR'Uo oeean Yldu bchardugu.

24. Unitatea
A legiazko bald intza
I Jango buenUle I es kertuko Hzueke 5 uttiko buenit l esken ul.:o ni%.uke
2 jan al'tal izanco balu I janco lituzke 6 gonbidatul:o baniedute I joonJO ninlzalel:e
3 edul:i ko bagenllu I joo ngo gi""leke 7 iunto b.an.inu I esango nioke
4 joan beharko u banu I geldi lul.:onin17.';lle l.:e

2 Alegiazko baldintza
I Nik Alex en lelefono u nOOkiajakingo banu . oraintxe be rtan deiruk o nioke.
2 Zuk UT egingo u nu ke no rbail supermer karuen tapurrzen ikusiko baze nu?
3 Guk ;tukem hau aprobe lxalulc.o ez bagenu . 1eloak izang o ginareke.
4 Nil: nire ugu alnik bene irabazik c banu . asteburura afaJuera gon bidatuko nuke senargaia.
5 Lorea lleldua goa (iumgo) balnz. zenrzu ge hiago izango luke.
6 Zure modu an beste gu zriek ere paslelak binaka hartuko balnuzte. taster amai luko lirate ke.
7 Zuk niri jertsea non dag oen esang o baunil. berehalaxe ekarrik o nizuk e.

3 Alegiazko baldin tza

I Jend ea aSliroa, o joango balilZ. rsmpu gUlxiago egongo Iilzaleke .
2 Nire Baztango lagunek euskaraz asnrcego hitz egingo balute, nobeio ulcrlUko nle ke.
3 Nire eskuernn balcgo (cgongo balltz], lagundu ko nizuk e.
4 AlTaina merk cago baleg o {egongo balaz). egunero jango genukc.
5 Hain seg uru el. banen go (cgo ngo ez banimz), Cl.nu ke esang o esaten an naizena.
6 JAVA hizkunl1.ainform atiko a menperatuko banu. I~npo slu hori lcnuko nuke.
7 Mikel et lilzalekc hain lodi ego ngo. gozokiri k [ango Cl.balu .
8 EZlarri a ondo ed ukikc banu . Mexik on ikasilako ranucrak abestu ko nituzke .
9 Begol'la inuxeme hutsa (iz angoj ez balhz, ez lukc h~ l ak o inuxcmekcriarik esa ngo.

4 Alegiazko baldintza
I _ G : Gu.lliok ordu gUI,I.iago lan cgingo bagcnu.langebezia erdira jailSiko liltaleke.
2 _ H: Hain PISU uikian bll il:o cz baninll. uakurr.l edu kil:o nuke.
3 _ F; N il:. lU han inll. ezelZ cs.anJ!o niok c.
-l _ A: Unai hain harropulU (inngo) Cl bal ilZ.jendeak ge hiago cslimaluko luke.
5 _ D: Plu an lur azpil:o parti"" csingo halulC. hanl,le aparbluko SCnukc aUIO&.
6 _ C; Zuk hainbcsle lxmil:eriari k jango Cl b.uenu. Cl u nuke lripako minik inngo.
7 _ E: Beli pasa den " ICan bezalajokalul:o balule. el.lul;etc panidu hal trC' saldul;o.

14
 Gra matika eta arikctak 1

5 eAlegiazko
d pr m Errez baldimza
e Sr rr err

I
Ho b a Pd
Nahi bazenu . nird:in etorri ko ginateke ~ina l ek ppotrzian,
cporreran.
2. bika
Nlk. ZU
~u ba beala,
ni l~. egia esango
egia eranea nuke
muko gioa biro)
ela khto!
3 Panboan
PaI:ti hain rmutizauzina
mlhiga~ I(). nez balh
balitz, Jarr ebizan
z, lagun izanzen liIU1.k...
gehiago iungo Duke,
-I Singie
Sin<' jeraduzu, gio bearko
l ~ icudazu.urbail belwto borenu, eskatuko genu
bage nu. eskatuko genuke,
ke.
j Jraboziko bolie,
lrabazrkc pogruko nimzateke.
balure. pozruke nintzateke,

ZO,
25. Umutatza
Unitatea
| Alegarzko
Alegiazko baldintza eio ondorioa
baldintza eta onndotoa
Iberon
I) bazent tu sz• Gbalu
2) balu z• 3)
Zugtnaizke d Dtzatzke z• 5)
gmalckc • -IlIitz,lIckc ZG balira
hirJil1l z• 6)
D bargmutz
bucnulc

d2 Alegiazko baldintza gia ondorioa

baldimza eta ondoriOa
bZ
1 b) doek Erromara ango buill3IC.
uc " Errornanjoango bazinate, handik ea ez zinatcketc
ginate iu:ulikoHizka Koli.>COku~1allega buei gibe.
gab,
d2 aI Zo.
a) Z beintzai, cz
u ri. bebmtzar. ez lilZaizu.l.;c
Dizaizuke gu>Wllm
gustanko ioorl:
pok borra
~Ia eranrzuterk,
cranlZulCrik.
KBUri
bJ behintzat, ez
G uri. hehinlZl1. cz Jurazuake
hlZaigu.... gustatuko
gusl3lu"o mark horrela cr.mu:ulCrik.
illOri; bon'ela grantzutek,
3A _,
SI G
ZOu gie Parrandan ango ginakkclanmbalero.
Cf'C parnnc;bn./<WltO ginateke larunbaten, guek zuek bezain
bezam zarteak
gme~ bagina,
bagmOl.
b Halek
bl H. idr; ere
ere parrandan buango lirate"c
parnndanjoango Hratzka aruntatzro,
IarunbalCro. zuel guk hewn
beran gagizak
plical balira,
bahl':l.
d 11Getuu:cn
-I AI GertOtZen an ai dena
deno bcncIan
betetan (ha(bari iotortako balimio.
ri) inportako balitzaio, cz ez zateke
lilnlclc hor bor cgongo
egongo czcr
gezen clln
egun Iabe.
gabe,
b GclUtZcn
bl Gertatzen an an dcll3
dena benetan
bcnewl (zunzui) inporulo
opogako baliu.tiwc.
balitzaizue, ez zinatekete bor
ez lill3lelclc egongo cur
hor cgonlo gre clm
egin labc.
gobe,
Oj a biri praka
al /IOiri baurzk c.tin
prili h:.uck ego hobeto
hobeto gCr.lluko
ggrarako Hzarzkidake, Juretzoagoak balira
lizaizkidakc. luzc!:>;oagoaJ,; baltz,
bZ
b) Zuri pako bauzk
uri pr.tb hauck esto hobeto Seratuko
ezm hobclO Hzarzkizuke, zetgogzuak baliza,
gmluko lizaizkizuke.luzeuoagoak balira..

3A Alegiazko baldintz gio ondorioa

baldintza era nndorino
I Gk ~OImiogarraio pubikoo
Guk pubhkoa sarrialO sarriago grabiiko
crabihko bogzguu, butzaddura gul:>;iluko
bagcnu. kutsadura guentuako Hizatzke,
hlUlcJ,;c.
Pek pe

2 dur Iotcna
Zun loteria tokllluko
rakoaruko bbalitzaizu,
ali U ~u. zer
~CT egingo
cgmgo Zennke
zencke diruarekin
diruarcki n?
Telebiztakook
TclcbiWlloaL oro mn mikroinruarzkin
rnlkroronoorckin gertat ~l galdatzea burtilduako baiitzatzki, komka
hurbilduko balitzaizku. korrika aide
alde clinCO
egingo nu
guke,
be jai

J galdctzCTll ke.
-I duk nr posl<l
Zul DIn pasio ckkllooikovcn
elekurunikoaren hclbidca helbidea cmango
errango Bazen, gatrailak bidali"o
ba<:cnil. c·ma..ilal Bidaliko niUI.(ukc.
mizkiznke,
Haiek gu zu 1'lobclo
hobeto czaguluko
ggarutuko bagintuzte, ez ginluzkete
gintuzkete gonbidalukoj'lleucjaponiar
gonbidatuko jaigtze Lapur balCI1l.botza,
DAO

j ba,imuzlC. cz
6 Guk honclU
Gul horretaz zcrbailjal.ingo
zerbatt tabinzn baggnO, bagc nu. guri genizuke,
zuri esango genizuke.
EK

4d Alegiazko
GEO baldintza eta
gio ondorioa
ondonrina
I b duek baz
b) Zue" egia csango
haici clia geanzo barenizie, zz llzue
bazenlete . ez Jzneketz
kete sinel~ko.zinetiko,
2 a duk
a) Z uk gu I1obcIO
obeto ul g ~cegugutuko ok bogtntuzu, ez zemgu
bagrmuzu. zenigukeke hala balnkork genngo,
kori k esangc.
B
b) Jonsk
J on ek ni Hobeto ezagu
nlhobeto ggogunuko
tuko banindu,
hanindu. Cl.ez lidakc
Habe halakorik
halakorik esango. esonzo,
J OI dure
a) z u ~ altak nabil bal,
alla k nah egunero
balu. eg grarango ggenizkioke
unero eramango gcn izkioke cgun egunkoriak,
karia k.
b Haiek
b) Hai ek pati balitz, egu
nahi bakue. ggunerO Srarnangn
nero era mangc genizkieke
gc nid;ieke eg egunkariak,
unkariak .
-I OO duek
a) ziur bihor
Z ue k ziur bihar badarioeennzo
badlluloz lcla I"sango borenidotz,
bazenidate. zer zerbai
balt berzin
berezla nrretatuko
presl:tlUko nizuke,
nlzueke.
b
b) Josuk ziur bihar
J osuk ziur bihar bodutnrrelo esango bei,
badatorrela c..ango zerbai
bali!. zer b:lil bereziaberezia przetnatuko minki,
preslaluko niokc.
Ou Gure
a} rak nnil hOlT
c uee alllak horrela cla utzita kusiko banlnd
j:tmzila lkusikc banindu,u. ez
Cl. nindukeninduke ggogutko,
ezaguluko.
TO

j
b Gure
b) G ookk burin
ure ama Nu r hl eta zio Ibo
Ionn bore
hom:la juntzitn
jamzita ikusiko
ikusik n bairu- e lhu
balitu . ez Hnuzke
zke egnrutuko,
ezag uruko.
6 Ou Haiek
a} Hizk zu eau hninbestc
botingsiimatukoesnmaruko boztu,bazimuzte. Cl ez zintu
gintuzketn ennreeniik bom
zke te enprcsatik botoko,
ko.
b Hiutek gu
b) Haick eu burnborin geituko bag
halnbestc cctimaruko bogintuzio,
mtuzre. Clez Sintuzketo
gtnruzkere enpresatikgnnreeanik botako,
botako.

5€ Alegiazko
Alegiazko baldintza
baldintza eia ondorioa
eta ondorioa
1 Larmunboizko buntzemunn
Ls runbatekc kcr lkarikuziko
nzerruan elkar bagenu,
ikusik o bag ore murlllagun
enu. nire mun] Jagun berrin aurkeztuko
berria aurkeztu kc nizuke,
nlzu ke.
2d Hondaruko
Hc ndatukc baitzaizu, berriaa erungo
halitl.aigu . bem emangc Hzuketz,
ligukele .
JA Betaurrekoak
BClaum: koa k jniziko zz baitu,
janrzi ko ez bahtu. Pilak ez gi
Pellok ez gintuzke ikusiko,
mul.ke iku,iko.
A
-I erreak galdetuko
Teresak galdet ukc bolu,
ballz u. eustenegin duzia esan
suspe ndil u cgi n duela esan beharko
behmo ~gninki,
c n ki o .

6$ Alegiazko baldintza ela

eto ondorioa
I Etxea zalo arnko
Etllea salj,;ai jamko bornu,
balenu. berzialo erosiko
berehllla erosi to lHzubetz,
i~ u k e le.
d bak PK ee

2 Ez nuntzotzke
El. ninlzlllctc gurekin erkonduko,
lurekin ezlondu ko. belauniko eskatuko
belauni ko cstalU ko Pareterr,
balenil Cf'C .
J Behiek arko emango
Bchid : ardoa eumango baliz, baserritarrak Ilber:l.IS3k
balulc. basmilarrak nberatzak izangoZango liralcke.
Jrauzke,
" Soldata igoto
Soldala goko bahgulC.
balizute, zl.'TUlobail
zertaboi aum:llea
aurreztea guslanilm
gustauko lirzaigute.
uzaba,

IS
IS
,
Gra matika eta ar iketak I

26. Unitatea
Baldimza irreala: egitura
I) erosiko ttnllC o • 2) ezagutu cginso luten • 3) lrabazi ('gingo gcouen • 4) sinetsiko nizun
~) hasemluko zirm • 6) iungo zda • 7) cz zilZaizkiz un ap unu ko • 8) ea zucn s ainezk. cgi ngo

2 Baldintza irreala: egirura

I) aun.itu Oun) bagenu • 2Jjakin (lun ) benu • 3) joan (iun) balin31c • 4) ('gin (izan) cz b;tlio
5) qin (i m) balemcbtc • 6) ikasl (Inn) cz balu

3 Baldintza irreala
I Hegu kina ~h. l m ln halnbcsu: aucntu (iun) Cl balitz. ez zuen M lIdrik ko louua g~uko ,
2 8 tlborako anen hegubna lwucn heldu (izan) baljtz, Cl zen Mlldrik n gddiluko glllR igarouen.
3 HOIcleko lafetcll;m Wea hartzea el'llbUi (izan) ez balu. cz zuen Jose cUlutuko.
.$ Jose hurbildu (inn) Cl balimio. u. zirm goiuJde'ra ant hizkctan egonga na cz lU":l1 cl4t euguluko.
S M3drik n elmeugutu (iun) Cl balute, g<Jur cgun Cl li r:lld.:e elkarnkin biziko.

4 Baldintza irreala
I Dianak holclcra den u (lUll) befu. gelaerreserbatuta edu kiko zuren cta ez zutrn aulo;m lo egln beharlro .
2 lrai l:t Coiuldcf1l alte kanoke balellll kan tUlIII egon (illlll ) I"l balitt. gaur et luke I"~ lariko minik cduLiko .
3 Ui_ egon (iun) Ct balhz, gure heg:u.kina et zen Forondar.!.joango lur haruI"ra.
4 lm l.ltrl ai lua jarri (iZllll) banu. jo I"gingo zurn. garaiz esnarukc ninlZm I"U Cl nintzen bI"r:lndu heldu l o lanera.
S AutomOOllcan l"Ioni (inn) bagina. ez gc nuen ap:trbud.:o ld:urik :atIrlcilulto.

5 Baldin tza irreala

I) joaIl (inn ) bag ina • 2) I"I;tI1\lIIIgo gintullen • 3) \"S:III (inn) Cl banio • J ) "-il.iluko zuen • S) 10clin finn) banu
6) glllodltu lto nucla • 7) lzango ninlUlcltecla

6 zenlz at eke en: z ue n/z ukeen

I ) here: gustuko zl"rbait prc:st:alu ko ec keen • 2) ema imk hob\"ak lnngo Ul'llll" lecn
3) ez zukeen bene I"npt'bll ball"l'lllllde cgingo • J ) cz zukete n hilko

27. Unitatea
-tu z gcro eta -tu ezik l / ezean
I) Eskatuko balil... · 2) Eguzkitan luzam cgOlen bazara... • 3) Guk konpont un Cl.b3dugu ...
4) h lCIXC hartara [oa ngo baginll... • S) NOla onak lcrtuko Cl bahtu ... • 6) Pasta gUSllll7.cn cz bazaie ...

2 -t uz gcro em -tu eztk I czea n

I Eski esraxlocm n elurrn cgo nez gem. ni eskiarzera joango ninl7.ulckc.
2 Azrerkctan guldcm hau eg tnez gem. nik jakingo nuke zer eranrzun.
3 Dena jnn e7.i k rezeam. nik cz diet postreri k emango.
4 O<.'nci emanez gero. ni ezer ga bl'" gcr:uu ko naiz.
S Gaueko l Oelatik aurrera delru z gero . erxean barra patuko nauz u.
6 lraku rgnia znila da: hillcgin erabif czi k (ezea n). erdia ere I"Z du zu ulertuko.

) -ruz ger o. -t u ezik eta -tze kuta n

I Gu hemcn iku~z gero. Cl. da eetere pozluko.
3: T xalet bnl egilcloum. Zumala aldean ..gmgo nuke.
3 Etnan diluzun liburuak illu lllcn ubadilJ:idazu . Cl dizUlgchlago ulli!.o.
4 Goj;OZCl ilaSlcJ,:OIan. hob\" dUlu ikasketak ulzi 1"13.lan b.ucn bila hll.>l.

16
 Gramarika eta ariketak I

5. TESTA (22 27 un it .)
I. ariketa
I k nsca IlOI1 dngoen esango bazenh. berehalaxe ekarri ko nizu le.
2 Zure modu:ln. besre g uztie l binn ka har'luko balituzte. pasteJak [:\Sterarn.:lituko !inlle ke•
.1 Koadro hoIi eroriko bahtni.zu. amaI.: emeta egmgc llzu ke.
4 Fnna gdlingo jango bazenute. hobeloegongo zieateke te OS:lU~n aldcuk,
5 Belur bel.a la hitz elingo bezenle. jaramon egingo Ilzukete.
6 Lan horretarako kontr.Ualuko banindule, cse §Oldala ona jasoke nuke .
7 NUl: lImee k beldutn'uo pelikula baud: ikusilw balituzte, ez Jul.ete 001. eg ingo.

2, ariketa
I) egmgo nuk~ • 2) es:mgo bazenu • 3) dUil • ~ ) ikasiko zenuke • 5) el nule gehia,o penwlulw
6) (iungo) hWlele • 71ulenu behar(ko )luke • 8) itbtzito dioZllla • 9) hl~ elin beharfl.o) zenuke

3. ariketa

EnaIa A ErrnJa A" . lk..

erosi ko ballz.kifie zluko din zluko linl tek e
~
2 ' '~ O ba
­
tune lkusiko ba tntuzze a unuko artuare a unuko ' nluzkete
3 .~ baz.allli uslko ball lzaUkl£u 13.llW'luko zaini u a unuko Iluaizki uke
~ la n~ en badl la u Dduko ball u I eskertukc d' u ~e n u ko enKlke
5 bbuzcn ba ar.a k.abiluko ba 'na er.unan 0 allu erama n 0 lntuzke
6 ikusten banslUllete lkus iko bazlnluztete I 1. handia hanulo dute z bandia hanuko jukere
7 a enzen banail • uko banintz I ez didale .\.3nzcn utziko ez lidakd e sa rte n utrlko
8 e.)3ten badi o1.U esa n baze nlo ez du sinestuko ez lu ke sincstu ko

4. ariketa
nc . 2}A • .lIB ' 4 )C • 5} B • 6 )A

5. arikcta
I IU EEBBe tara mrekin etoni (il.lUl) bWna.
2 lu l euritakca utzi (izan) bazenigu.
3 O"lik3da emango nion / Iniokeem
~ ko npainial< ez zion J (zi okecn) linea moztu kc.
5 Beusek gnJdu ordez irabazl egin (izam balu.
6 me kanikoak aUloa o ndo ko npond u (izan ) balu.

28. Unitatea
lzen arrurnak eta bcreziak
I) Parisen • 2}Bilbora • 3) Automobilak J ibaira -1) makarrolak I lrntlri

2 lzen nrruntcn eta izcn berezicn deklinabidea

I) Mart itl.,EN • 2) inpril11JlIailu-AK • 3) i7.ek() RE ~TLA T • -1 ) airatxo- K • 5} IXportlvo- REN
6) Eguraldi-A R I • 7)ulllC,A RE1\'TZAT • 8 )autob~ -EAN • 9)aOlal.,o- RI

3 Artikuludun izcn bercziak

I) Astc Sanluan • 2} OlenlLerori • 3) Bil.kaiko • -1) Eu.ladi Irra tilo • 5) Euskal Hern ra • 6} Zuma;aul
7) Bll.kaml Coo .} GipuAoalik • 81 I'\l~ekOi

4 Izen bizidunak eta izen biaigabeak

I I ""mc-alabetatil • 2) Aoao s ;une1ik • 3) alkalean:ngana • 4 ) mcdiluan:ng:1O • j ) altortttan
6 1 Mediluan:nsana • 7) uldi golincan

17
 Grarnat ika eta ar jketak [

5 lzen mcta k
Ik rl"lia I \rnml:l I Illlld una RlIIgal>t'a
Baiona X X
2 kalea X X

, 3 imma X X

, K ~
Pa asani
le X
X
X
X
• tatlla X x
6 Generoa

,, ""m
Gl : o n~d'OIl /a rn Emakunte.lkOll I ~ mu

.
w narra emulea prinlUa prinlzt:.UI

.
2 semea alaba a buntza
ro
,,
3 ~ Il:ek oa
.....
=~ >du.
""_
....
a;lona ~
11 ~

12 oilarn
kolna lua koinata ~"
s \ebt ngusua Iehenllusina 13 zaJdia ~

7 == ~ r q: i Rl

7 Generoa
I) ailoo·arnooekm • 2) bistaiko • J ) koo plet.ibo • 4) mockmoa • 5) o.saN· iubek • 6) pol:oIo • 7) prakliloa

29. Unitatea
Izen zenbakarriak eta izen zenbakaitzak
I' gurina • 2) ura • J) ugar halZul.: • 4) kafea • 5) Iort' batzu k • 6) oiioa • 7) arra lltza berzuk

2 Izen ze nbakaniak eta izen zenbak aitza k

A_ lz ~n zenba kaitz n ~ lI rg ari a k . Adibideak: gatza, ckela. tabakoa.
B _ Iaen zenba ka rriak. Adibidtak: egu na. hall:oia.
C _ Izen zenba kallz n~ n l"i a ; l za k . Adibideak: berca. denbora. gogoa. gom::Jloa. milia. poza.

3 lzen zenbakarriak eta izen zenbakai tzak

I) h.undiri k • 2) as ko • J ) handia • -t) as ko • 5) handia • 6) as kori k • 7) handia • 8) asko

30. Unitatea
Izen bakunak eta izen eratorriak
b en ba kul1 a k
arra lllQ. golfa. hiI7.8. kutx a. do;:ia. gonn. konrrola. ume a.
Izen eratc r rla k (a urrb.kidu nak)
Q " ti ~ i k l o i lJ . dessnimoa. minigona, sasikumea. autokontrota. gaindosla. pollgamia, relckutx a.
Izen eratcrrla k (a lzizkidu na k)
arra mza. hiZl(·g ia. ~ u l xa l~ oa . urneke ria. hizkunlza. kafere gia. lnngllea. zoragarria.

2 a nri-, des- eta cz- au rrizkiak

I) karga _ deslarga • 2) ados rasuna _ desadostasuna • 3) altilxllu _ desakt ioolu • 4) zilloia _ llnlizikloia
5) _gerpcna _ dcsagerpcna • 6) ezeguna _ ezezaguna • 7) ohorca _ desohorea • 8) infetz ioa _ de,i nfd:zioa
9) berdintasuna _ deslezbcrdinlllSuna

3 Aurrizkiak
I) autodidalla • 2) anlibiotiloa • 3) poligloea • 4) aUlomlih • 5) i<aSilllmc:a ( as IS ao~ ) ' 6) azpijokoa
7) hipertenl sioa • 8) pohcdroa

4 Aurrizk iak
I )ldebi ~la • 2) !Ilpernali<moa • 3) eZ\"ZIIgunak. • 4) antibi oukoal • S) al~rfO • 6, upl111ulual

18
 Gramatika era arikctak I

3 1. Unitatea
Eailea adicrazten duren atzizkiak
-ARI I -URI; gidaria. uirw;laria. tienltialaria.
-<;11..£: langilea. $Cndagilea. nollelagilea.
•ARIO; fllnuionarioa. parlamenlarloa. llnibeTtsilarioa.
·LE; enl tlllea. epailea. ikaslell. estalea. idazlea
I) langileek 2) ilble JI e~l J ) egurg ile 5) fUnltionarioak

2 Egilea edierazten duten atzizkiak

l )fulbolana • 2) arg.ukilana • J) g:ubiIZllilea • J)iullllZllilea • ~ ) idule.ll • 6) hart:lnll

3 . gal••garri eta -kin ataizkiak

I
sa/du
-I , H
_ sa/t aiD
I
.....,. -(, \NfU
_ aIlUgan1.l1 h".",u.
·M \
_ honlbl'lU

"""".
.~

"""'.
_ .scndapi.l
_erregaia
- leheT&aia
inkwri _imwpia
.
e:z.lgulu _

"
""".
bere'iti _
_
_
eZllllgMTia
belegarria
ongania
bertizgmi.a
elorn
erail.:i
bihunu
_
_
bampalll _
_ norl.lNl
eraikina
bihuri. ma
harrapalina
=,. _ 0S.1II2a.ia oroitu
_ oroil!arria
erantsi _ erand.:ina

I ) ongarria • 2) oroi iarTia • 3) eranskina • 4 ) hampakina • 5) be~i zgari • 6 1all\aiarria • 7) ,murgaia

32. Unitatea
-men, -era . -uen era -du ra atzizkjak
••\fEN; aipamena. proposamena.
·ERA: bukaera. esLael'll. 19oera.
-f'EN: 1I1..;llpena.laburpena. lorpe-na.
·/JU RA : 1000Ur3 . ohil11r3. sinadura,

l )sinadlll1l • 2) bekaeran • J) mlpena • J ) pmposamena • 5) igoel'll • 6) laberpena

2 -rza. -z!c, -keta , -men, era ... atzizkiak

I) eskaintza • 2) sarrera • J) adtc razpcn • 4) errepikapenean • 5) baimena • 6) motfbazioa • 7) aldakcla

3 -kada. -tza eta -gintza atz izkiak

l) betckad a • 2) arranrzan • J) bcsarkada • 4) burdm gnuzak • 5) dirutza • 6) hag lnkadnrcn • 7) jendelO(;!
8) libllruginna • 9) neka:.:arilza • 10) phxcrkada • 11) platerkada • 12) trumonada • 13) ukab ilbda

33. Unitatea
-tea t -atdi, -ktde -te eta -aa l atzizkiak
-"!DE l ·m E; bidardea. bikotek idea. mah.aikicka. taldekidea.
·ALV I: egonaldia. hamabostaldla. jokaldia. larrialdia.
-rE ; l105C:lea. iZUmICa.lehortca. surea.
-GA l , apa,zgD':l.. ema ;uegaia. halllagaia. scrutrgaia.
-Tt:GI I ·DEGI; hihcl/.ia. Oil:l. lcgia. urtegia. ZlIbortcgi...

2 -reg l. -aldi, -kld e. -le eta -ga i atzizkiak

I) okindegia • 2) Lrisialdi • 3) Iehorte.. . 4) oi lategia • 5) i1:Umlea • 6) jo la.Yldia • 71 hillCIIU, • 8) omenaklia
9 ) hanuboMaldia

3 -tegf. -aldl, -jdde. -te eta -ga i atzizkiak

I ) jol~dia • 2) jok.aldl • 3) lehon~ l izum ,~ • -I) hamaboslaldian • 5) ta ldckide • 6) amikkgian

19
 Gramati ka eta ariketak I

4 -men, tes un eta -kerta arztzkia k

I) unluri w una ! u ouoloktrial • 2) argiwuna ! cpelwuna • J ) irudime n ! 5(ll"Illen • 4) ~ i men
SG gkunkerta
5) zikinkma I| garbilasulUl
garbitasuna z• 6Gu) bihuni
biburnkerak
keriak Ii gaiztakeriak
garztakerrak e• 7)
Taskatazuna
askatasunll l glkartazurra
el tartasuna I| beriintazura
benli nulStma
E mrntzarnena
8) mintumena

d. Umutatea
34. U nitatea
glkartuak
Izen elkartuak
I patata-tortilla
1) paUtla( - ) on illa •e 2Zu) rtzakolizi-MObikKaA
uokol:lle{.)(...brika. •z ZG3)Arantzabal
AranlZabal tunak
jaunak •e 4)
di idulana
idazlana z• 5)
Zu aJll()m
ermona Pilarren
Pilarren
D) 1Mggiilekuta
6) gen k kura • 1)Gorbeia menik
Gorbeia mendilik

2 TArSZazki makinaeta
" Argazki m egongelamoduko
aki na" eta -egcngeta'' (zen elkartua
moduk o izen glkartuakk
GAREAIDORIDEAK:
G aparkaleku,
ARRAIOB IDEAK : aparka autobu
let ua. aU zira, men
lobus gidaria. rren ggitnka,
geltok ia.
KIROLA: eskuu pilota.
KIROLA: esk pilota, futbol
Durbol zela
zeint,
ia. pisu
pisu Durikeia,
jaun ikela.
IRAKASKUNTZA:
IRA eboluzio Sllioa.
KASKUNTZA : ebaluuio saia, est
eskoi hontza, Deika
ola konlseilua. lisika rmakozlea, reiu liburua.
irakaslea. leSlU DRO,
ELIKADURA:
ELl KADURA: amarrain zona, olibll
in zopa. oliba olio
nino, przeio eltzca.
• . presio zitza, sagllrdo
eagardo bolila.
botia,

IIlarratn
) arraln zora
zopa z• 2)
dezkoa hontza •rz 3)
eskola komseilua A sagardo
sagardo bolila
bona •z 4)
d fisika
Tziiabea
lrak aslea •z 5)
ai ebaluazio
gboliozin saica
zaioa

3 -Tgmongglamoduko uzen elkartuak

egongete'' modu ko izen elkartuak
lIGORDEdkekua
)g-OR DE-Iekua r• taleko
2)j-A R·lekua • dugELokia
3)g·E L-lok ia •z d bildorz• 5)j-OLA
4)b--IL-lokia Gu iOLAZ-dOKa
S-tokia •es 6)
Ga-UEK Liza
a-URKI -bidta
TuETEb
7) bidea •z 8)
i-RTEN -bidea E KOMUNIKAbidea
k-OM UNIKA-bidea •z 9)B i-RA
LEAREUE-gaia
KUR-ga;a z• (0)IO e-
gREE-gata
RRE-pia •z 11)
ID e-U
SUIEA-gta
KA-ga ia

B. TESTA
6. JIESTAZZ
(28 Zum)
- 34 unit.)
E ariketa
I.
I EsulU
1) Estatu Ratuetan
Batzan • Ztkalartenzana
2) jokalarienllaJIa •z J2) Bizkaiko
Bizkaiko •z 4)
di nagmarueizngondk
U$~ g and l l e• 5)
Gi sane-alabek
egreaalabek •e 6)
SGZuberoako
Zuberoak o
ZO Anbocok
7) AObotek e• 8)
E Arnonauori
Aorta? •z 9) GO EuEuskal
~ Herriko z• 10)
Herrikc IGEko
Ennu.l.:o z• 11)
Ilu ittkcnnlUol
rzekarzntzat e• 12)
UZegrngaalata
seme-ala ba
IO artngarmonek 'e 14)
l3)ailoo-amonak JA bandidondia IS bandia
h3ndi-handia • 15) lwld ia •z (Gubia
16) publiko z• 17)
IZ bandia
handia •nz 18)
IS handia
bandia •e 19)
IO Pirinioetako
Pirinioelako
ZU
20) Donostiaz
Dooos!iaTa
AZ

2. ariketa
LEZ egilea.
-LE: egilea, emai1e:l.
emailea, mataza,
irabulea. mokazlen,
irakas lea.
GIN «KIN:
-GIN / -KIN: harakina, kir, zurgina.
harakjna, okina. SUTSU,
eIZAULE:
-TLt gntrznatzallea,
I LE: emre grztzalleo, galnailea
narzailea. erreuailea. goiizOileo,. garb
garbitzailea, barrizznizailea,
ilZailea. lwT Jaguntzailea,
ijasol zai lea. lagunlZailea.
SARI
-A RI |/ «LARIZ bidaiaria, pilcearla.
-U RI: bidaiaria. pilotaria, hiatari
izlaria, nstnlria, mizto,
a. ostalaria, txislu laria.

I Gaur
I) Gauez da giorri
ez da gurez enlren
etoni gure entrenatzailea,
al la ilea . e• 2)
d lraba
lrabazleak porutnorik daud
zleak pcz-poaik daudee gagaitzoilak, aldiz, lur
l l~ a i le a k. aldiz, Hur iota,
jota.
A) Ezan
3) Esan barakinari burrengnon- • 4)
ha ra ki nar i hum:ngoon du E
bretoi azkok gustura...
r re taaile askck Gurtu:• 5) Goure dukat lagu
G eur ez daukal laruntzailerik,
nt za iler lk.
D) Ga
6) Lzurtiizoileak arratzaldeko• 7)
rb llza ileak aTTlIIsaldeko Leben
Lehen barrineotzalleen sano ikusl
har rfjasotzaileen saioa ikuzi dugu
duru "'laetn orain
urin aizkola
aizkoiariena,
rfena ..

3. arketa
a rikela
ed: emnierazina,
.ZIO: em jzialazinu,. integrazioa
igrazioa. inSlalaziaa niegruzion,. koordinazioa,
koordinazioa.
eTZA: eskaintza, ezkonlla.
·TZA: eskaintza. ezkontza, aintza, jaguntza,
jaiOlza. lagunt u .
KETA: erakuskera.
-KETA: erakusketa, garbi
garbiketa, ilkia, jau
kela. hiltela. burikeia,
n iketa.
KUATZA: lIU
·KUNTZA: aurrerakuntza, hobekuntza,. iruk.
rrnakunlla. h.obekunlU (makoskountza,
sku.rll:za.

I ez};OOIU
I) gzkontza z• 2)
Zu taurrukeia
jaun ikela z• 3)
A erakusleUI
gtakusketa •z 4)
du irakask
rrakazkintza
unWl

4.. arketa
ariketa
nIurikuzrmmera
ikusmma e• Zu rdazrnena •e Jdu) irakurmena
2) idazrnena trakurrnena •e du rrtntzamena •e 5)
4) mintzatnena Su 'lrolmen&
OrmOtneno •e 6)
DI usaimena
uzien •e 1dastamena
) d3Slamena

dU
20
 Gramatika era ariketak I

5. ariketa
alferra _ alfe rkeri a garbia _ garbilasulUl
ardul1lgabc:a _ ardur1lgabc:keria isila _ isilUlsuna
argill _ argilasuna ",00 _lelokeria
bc:rdina _ bc:rdin!llSuna kltsagOlbc:OI _ 10000gabc:keria
bihurria _ bihurri keria mai tea _ mai lasuna
_ cderusUn:l _ uotxolokeria
«km uotxoloa
_ I:aiztakeria zikina _ zikinkeria
Ilaiztoa
ziUTnl _ ziunasuna

6. ariketa
I ) arpzki mal;ina • 2 ) KuDa:l1jaul"el:ia • 3) idazlana • -l ) eu skallneralur1I • .5) set'IlT~mazk I andre-gizonu
6 )jal1lok ia

35. Unitatea
·A I · A K an ikulu arruntak ere ·OK an ikulu hurbila

c; \ ZTf \1: "" \

Sin ~ularT 1'1,'" 1'1,'" SinguJarra Plural Plural
·A arrunta hurbila ·A a rnm la hurbila
-AK -OK ·AK -OK
SO<
:-OWK
en ea
u lea
Uleal:
a:;ud:
a :J~
m<Ok
ok
......
~ " n ~ ska
nes.kek
neskok
nukok
:-OWl
:-OWE."
a:Jtf>ri
a7.learen
an eei
a:Ju n
'I a:Jroi
azteon """"
nuta"n
n('Sw
""", nocls~n
"~
NORBoTL-'T a:J~"I :/l 1 Ul«nlZal a:JH»rI:/l1 nes karenml ntslcnll:/ll nes.kontUl
NOItEKIN u learek ln :Juk;n azteokln ntskDmin nesJ.:d:in lI~ sto.l;n

2 ·A/-AK an ikulu arruntak eta ·OK anikulu hurbila

I ) emakumeak • 2) lan gileon • 3) hitzak • 4) g urasoak • S) langileen • 6) guztickin • 7) iiu7.tiekin
8 )zineleook • 9)aldizkariak • IO)emakumeok • llj gu rascok • 12) g urasoek • 13)liburuak • 14)h ilzok

3 -A /-AK eta bat/batz uk

ll_ O ' 2)_ E 3) _A 4)_C

5)_E ' 6) _A 7) _ 8 8)_C

4 Ba t-en eta b atzuk-en deklinabidea

em• •MIIIA
HAT IJlIulc barekin batean baterik bolerl' bmekc
BATZUK batzuek bal:ueti'J batzueten bill:utUl/ik baizuet ara

5 -AI-A t< ala batsbatz uk ?

I) on- • 2) 3.)toki lo-A l on-A • 3) prio tze BAT I gU lclu BATE AN f primze-A I lenle l-A
4) onOOez·A I ~guki l·EAN I medi ku BAT • .5) lega lz-A l u iu arro- A • 6) ume BAT • 7) lkas le BAT
8) ipuin -A • 9) lre bc: -A • 10) ard i-AK I ahu nlz-A K • [ l) gipuzkoar BAT ' 12) IOnlG-A

6 ·A anikularen eta bat-en balio generikoa

[ M und u hon et~ n el dira haurraren esk ub ideak erres peuazen ,
2. All.erri ko hluu nl U blal meOOeralZeOl ez da llauza m
3 Eleranl" 050 llI1imalia lIlkarTa dela esaren dcte .
~ El.nbizil zaren preziOllkJlOflIllll. elllll d uo

21
 Gramatika eta arikerak I

36. Unitatea
Ha u, ho ri. hu ra e ta hau ek . h nrte k. ha iek
,
0 ...., hurt,,! ~I h"m,I .., uml n t rrun
S ingu la rra I ••• hori h" ~

P1u rala I ......, """", !\aid:

2 Hau. ho r i. h ura eta hau ek, horiek, haiek

I )(A) zuhaitz (8) !\aien • 2)(A) loft: (8) hauel • 3)(A) e uritako (81 hau • 4)(A) paper (8) horie k

3 Erakusleen deklinabidea

~ ra k u,r.." k
HA V HO RI HOR1E K HA1EK
""" NOR" honek henek horiek !t/lie!l;
NORr //OlIi hcrri I,e ri,,; haie i
NORf." ho nen h/lnl'll horien "aiI'll
NOREKIN hell ekin horrekin horil'kin haiekin
NOREN10ZAT ho nen lz,al ha rU 1lI:A1 horienrUI hail'l1/:A1
Zf..RTA7. hQl'I'I(' z hori<= he ril'taz haietaz
NON hQneu n hor rl'fan horiclaIl haicUln
1'0.x01"

.......
Jwnel(21iJ; horreulik harielatik haieul ik
~ oh Itorrrtaro
""""
NOSOO Jwnl'l(lko
hon<• •
honl'lako
hail'laro
haietaloo

..
NORE,"OA." hontngan horrrngan horienglltl haiengan
~'"DI K bonl'llgamJlk bonmgandik Itonf'lllDN/ik twengandik
h6i....gans
:o;()RE." G.A.. .... honenganll
-~ horien.ana
NOllE."'GATIK ItMrln Jpari" '-TCfnwatik lion.... 11" l\aie( n ' ~ ' i k

4 Erakusleen deklinabidea
I) horri • 2) ba uetako • 3 ) horRk • 4) hattatik • S) horietan • 6) hartara • 1 ) horie kin • 8) baienlZal
9)horren ' lO)horiengma • l l )honetan /hanata

5 Erakusleen erabilera
l) haUCUIIl • 2) hauek I boriekln • 3) horrelan • 4) haiek • S) hori • 6) honek

6 Erakusleak eta harridurazko esaldiak

1) Zu. Mik el. trebe a za ra • 2) Lek u baketsuan ego n ginen • 3) Zu k nora o nak lott u dilUlUl4) Gutaz trufarzen an dit1l

37. Unitatea
Eraku sle indartuak
I ) Hauexek • 2) harta rixe • 3) oorrcxelali k • 4) boriexetako

2 Eraku sle indartuen deklinabidea

HA UXE HOR IXE HURAX E HA UEX EK

"""
SORK honud:. horreJr.ek harud haueu"
twueri
""'"
NORE,o,;
Itollueri
bon um
ho rTenn
hori<,~ ha ~ .."
M UlX..i
baucxen
o,;(JiRE~

NOS
honexek in
ItM eUIOtI
M N?xekill
I " ~, m, ah
~.\ekln
~ " ItO, ...
hau.-xekin
~

3 Erakusle indartuak
I I horix e • 2) horre :teri • 3) nonex el:ln • 4 )hura,e • 5100rhe

22
 Gramatika era arikctak I

38. Un itatea
Zenbakiak izenekin eta izenik gabe
I) harnahirua • 2) bi:!k • 3) berJO!ei • 4) ehu n • 5) hick • 6) ehunek • 7) hirurak • 8) berrogeitik
9 ) hirukoa. l harnahirukoa • 10) berrogt'ian

2 Zenbakiak izenik gabe eta '-0" zenbakia

I beckralZi. Iau. set, zaapi. ttro. bl. bi, zero. bat J husna I hUls eta hUIS
2 tau. zortzi . zero. bat. bl 4 hlru el3 huts (bat ere ez) I hiru el3 zerc

] Zenbakiak zifraz eta leuaz

I )_E ' 2)_ J ' ) _0 ' 4) _A ' 5) _ 8 ' 6) _ L ' 7 )_ ~ 1 • 8)_C ' 9)_ K ' IO) _G
11I_ 1 '12)_ H

4 Zenbakiak zifraz eta letraz

I ) bnToleiu hamaib • 2) hirurogcil3 boost • 3) laurog eil3 hamahiru • -I) ehun ela bedmtai
5) selChun on hemnonZJ • 6 ) mib eta hiru • 7) hiru mila ehun eta bat • 8) zorw mib laurchun el3 bcrrogei
9 ) hamar mila on zonzichun • 10) hil'\lflJgciu boost mib eta bag eil3 bamar
11) burchun eu bo5t mila Ulpld'lun eta hfemuot'Ui

5 Zenbakiak zifraz eta letraz

a) 2.0 10: bi mila eta bamar • b) 4 18: laurch un tta hemczonzi • c) 1.400: mlla tta Iaurchun
d ) 5.656: bost mila 5e,ehun eta ~ i t a Iwnasci • c) 105 : ch un eta bosl

6 Zenbak iak zifraz era letraz

I ) mpichun mila • 2) hamar mila CUI bostchun • 3 ) seich un C\.ll bageila bost • 4) bcrToI;eil3 zonzi
5) ehun C\.ll ho$:ciu bat • 6) hlrurehen eta lauroge ila hamauzpi

39. Unitatea
Zenbakiak eta deklinabidea
I ) bicun • 2) bilik ' hamalaura • 3) bi • 4) bitan • 5) hamebietan • 6) batet, k l bicn
7) hama Jau ' hamabitan / bat • 8) hlImabia ' ham:lbi • 9) hlImabian / bateko

2 Zenb akiak eta deklinabidea

I ) hiru renlzat I bi rentzal ' hlruk • 2) seiekln • J) batek f bik f hfrurek • 4) bia k I laurak
5) hamabik f hiru • 6) bik' hlruk

3 Zenbakia k eta deklina bidea

l j bia k • 2)l'Cic lan • 3) hiru'biak • 4) oostelatik seictara

4 Zenbakiak eta deklinabidea

I) berlkc bi tagunekin • 2) ar l~a l de ko lauretank • 3) lautan • 4) laua
5) lxikia birentzat: handla hiru edo laurenrzat • 6) hamar ikasle k • 7) hamaselk • 8) laurckin

5 Sintagma mugatua ala mugaga bea?

I) ikas1ck ' bcs tak • 2) rripularzaileen f bidaiari ren 3) mendhara s laura k • 4) euroeen • 5) ese rlekuetan

6 Zenbaki nk eta aditza : singularra ala plurala?

I)zuen • 2)dilU • J)daldu • 4)dira • 5 jdiluzle

7. TESTA (35 39 unit.)

I. ariketa
I) bilbowroi • 2) kafc bal • 3) pclikul;tk • -I ) guuon 11 et.' tcu • 5) lXamt 11 nil." • 6 ) guzli;t!,;
7) iur:tSOCi 11 scmc-alaboi • 8) balZuei • 9) ~lZUCW • 10) gurpil:ak • 11) handiak • 12) k.afe.nea 11 azukrcrik
13) batzuclan 11 ciun b.1IlUClan 11 koadnlakook • 14) pcmonok

2J
 Gramatika era ariketak [

2. ari keta
l )hoITclakon k • 2)horiek • l )haren ' 4) hare kin • 5)OOnel.1n • 6)OOrrekin • 7)twt. · 8) hura • 9)hanan
IO)hau ' ll)hori

3. ariketa
I)honek • 2)honelan • 3)honi • 4)bonelalik • 5)hanako · 6) haueUllr.o

4. ariketa
I) hori • 2) horrexegalik • 3) hooe llnue • 4) h.1uxe

5. ariketa
I)A ' 2)C • 3)8 • 4)A • 5) B

6. ariketa
I) m pietan 1 ~ iak • 21 ~ortil: I hirurak • J) sirentzal / pertsoearenuar • 4) ~ oruinal: I bostew1ro
5) gunet2ll l hirurel :atl • 6) liburutiak • 7) egun I lI um • 8) hirulr./ ba!eaD1 bilr. 1 besteak • 9) ikus-entzuklr.
10) IaUl"Wlull: 1 Ul'pIaIl: • 11) batean

40. Unitatea
Zenbakiak egune roko bizitzan
1) 2 I:Olktan ' 2JXXI. · 3) "kJko;a • 4)25. ' 5) 25 • 6) 1,}m / J . · 7) 11.1 • 8)~30 ' 9 ) 11.1 15.eraino

2 Hamarrenak diruzren zenbaki ak. ehun ekoak. zarikiak. etab .

1) m pi IWm:ll oruiehun etl laurogeit.;t :lei • 2) bi bosltn • 3) ehune ko berrotcita harnaiblll:onu bost
4) l'Iocei ll bi eta ho(ei CerlIlU ziRn Cm) • 5) zero kcma h;rurageila halTl3bosl • 6) ehunell:o hogeila bost
7) lau zazpiren • 8) hiru ela ba.I C... ) • 9 ) hamasei k0tn3 zero hiru

3 Oi narrizkc eraglketa matcrnat ikoak

I ) hiru ge hi bi bosl tdirll) ' 2) 00ge111 bat zati hiru zazpi (dira) ' 3) llamahiru ken zu pi bost Cdirll)
4) hamabi J ehi ~ i tlI:lne1onli (dint) · 5) hiru bilkr ~onzi bogeita lau (dira)

4 Zcnbakiak egu neroko bizitzan

I) khen.1 1 bosg arrena • 2) tau eta bat • 3) hamaseian t hugeila bedl:ratzia • 4) hamahiruan. biJarren
5) zazpigarren I harneika garreneraino • 6) ebune kc hiru koma tau • 7) hogeila hamasei koma sei
8) biga rren I mila bedera rzte hun eta bogeita he mererzum

5 Banarzaileak
I) hirun a • 2) bana • 3) aU101. launaka san cta • 4) seina 0010jlso ditu ztc • 5) hamarna txiklc
6) berroge ila seina puntu d.1u zbte

6 3 urteko um ea. 12 eu ro ko menus .. .

I ) hiru logclak o erxea • 2) hiru litro laurdcneko ardo botila • 3) hogcl eurc ko biletea
4 ) bogeita hamar egu ncko hilabcle a • 5) bcrrehu n cia bcrrogei kilomclroko clapa • 6) kogeita zonz! ikasleke taldea
7) hirurehu n eta OOrei orria ldc ko liburua • 8) bi ordu eta erdiko pelik ula • 9) kilo erdlko rxitxarroa
10) bi merrnko mutil puska • 11) hirurchun gramo ko galla zatia • 12) hirurogeila hamabost zenulhroko onlzia

4 J. Unitatea
Zenbaki ordinalak
I ) mena • 2) hirugarren l laugarrena • 3) khena. • 4) nkcn.a.urreko

2 Zenbaki ordinalak
I) lehen 1 bl&:a.rTen • 2) hirugarrena • 3) harnabosgarren 1 hemezoru: igarrenenl
4) bcrnli;eita zonzi,arren I berrogeita ha.maihgarrm • 5) k henak

24
 Gramatika eta artketak J

3 Ze nbaki ordi nalak

I ) In elen den azk enak argia iluli behllJ duo
B
2) Sailtapencko lehenak EA
~ euro cskur:l\Uztrcen:
eurc eskuratu ginuen: bigarrenak
bigauenak GOO
200 eia
ela Miruak OU,
hiru garrenak 50.
A Arkeo iku
3) Auen ibosrata Zailagoa da
aaia zailaaoo arkenaurrzkoa baino,
da azkenauuekoo baino_

d. LUTmutatea
42. Unitatea
| Zenbaki erromatarrak
Zenbaki erromatarrak
I Olaizola bigarrc
I ) O1aizola bigarrenana • ZO loan Paulo
2) loan ebena •z 2
Paulo lehena Satur
3) Soi laun elip;uionu:ia
uz lau eetartontzia •z 4)
d Hozta batgarren mendea
HogI'ila balgarrcn mendc ..
SZ Joan
5) loan hogeita irugarrena
hogeila h aia san
irugarrc na aita zanalua •z 6)
SO HUESAPunka
HIESAri buruzko nazinoarteko
nazioatteko garnizarren
u:tpipr rc n urduraliak
jarduna ldiak
TO Kristorcn
1) brtetoren lIur
aurrezko
rc ko leben
Ichcn mendea SE Informa
mendc a • 8) Jotarrranika makoak bmia.
tika biko inkask berra,

1d Datek
Dorak
1 Iz
)_ A
A rzn_' ebi
H rz' »_ eB rz'~_C dizi rz'» Giz
_ Fzr'~ Giz
_ zr
Y ' Tier
n_ E '~_ Ee D
G

34 Datak
Dorak
I Agunincn.
I) Aurre, 1996ko
JOOOko maruoaren
marraren 43.1'
dan1 •z ZO2)Elizondon, IGOdko inoilarcn
EIi200d00. 199-1ko ralaren IScan
(Gen•
2) MWlilibam'n.
3) Memtnbarren, 199
ISGteko urtarrilaren 22an
jcko urtanilarm Zan • 4) d Berrizen.
Berrizen, 2OOleko
ZOO leko apirilarcn
anuglarzn lOean
IDean
2 Donostian.
5) Donostian, 2003100
Kiko maimatazaren
auarm Ilioln

4d Datak
I 1998100
I) IGGOtEkoumoilean
irailean •z Zu
2) GOOlegk GOO •e Gu
200 leti k 20031'10 J ) ODOUkKo
2002100 tzailek
otsa.ilelik •e d
4) Abuztuaren Ieko
Ijcko

d, Unitatea
43. LUTnutatza
| Zernrdu
Zer ord u dda
a? Zerori? eroriak.
zer ordutan? Ze r c rd utank?...
I znureko ganian
J) goiuko u pietan z
• 2)zanko
gaueko barnaiketan 2 gaue
hamaikelan • 3) gauzrdiko
Riiko barmabiak
hamabiak •e d
4 ) arratzaldeko bosizian
lIlT1IIlu ldeko boslCW\
Su
5) gnuzko bedenizeian •e 6)
p ucko bcdcnolzielan Gi gotzeko
goite ko barnatzen
hamarretsn

1d Zernrdu
Ze r ord u ddai
a? Zernrutani orrira.
Ze r ordut an ? Zer ord utatik? ..

AO
IU 08:45 boileratztak
a) bcdcrat:t iak laurden ulxia 0 b
b barnarrak
hamarrak jaurden
laurden ulxia OUIA
IO
2d 13:10 a ordu boto eto hamar
bala elll Ordu botza
b) oRiu eia boraren
barea era hamarrean
IAU
3A 14:05 a) ordu biak eta GO be st pro biak
b ordu bia k eta horizon
eta bosresn
4d 09:15
DEI jaurden
a) bcdcral ziak eta laurden b) bederatziak eta laurdenc
bederatziak eta laurdenetan
tan
5S 10:40
IDU a) hamaiksk ho ei| Ulxia | 0 b) barnankak
hamaika k ho et? utxia otan
6OS 13:30
IO io ordu bat eta erdiak
a) Ordu bar eta
b ) ordu eia erdiemn
erdieinn
7T 07:20
DO al zaz iak CIa ho ci b) zaz iak gia
era ho eian
8E 14:25
Ldi a) ordu biak eta ho eka | basl Ordu biok
b) ordu biak eio bosieon
eta ho cue bc srean

3A Zoarordu
Zer ord u dda?
a? erorita? Zerr ord
Zer ordutan? Ze nrdutatikK.
utatik?...

I IOOU
09:30 ziok ere
al bcd enl1ziak etako
hceeita barman
hamar b ) ( ~ o zeko
i z e k ol bede
bederateia erdiok
ratz t Cia erdiak
2 JIO
14:13 a) hamalauak cIa ein borrak
hamahiru b) (aml1sa ldeko)ordu biok ela
ordu biak eto hamahiru
bornabiru
3 JOU
13:05 murak cIa
al hamahi rurak ein bosr
boz dekon ordu
b (amllsa ldeko) ordu bala eta
eio hozi
bost
4 IZKO
12:30ean al hamabiak era eita h:lmauean bo) hamabi] eta crdietan
h) (e uerdiko) deten
5 JK:45ean
01 boto eta berro elra tosrean
a) ord u hala b ( ucko) ord u biak
Ordu D laurden utxia Olan
DUONkron
6 07:OOelan al n z ~| | ko)ZOZO
b) ( ·u uz iC'lan
IE
7 12:50elil. al hamabLilk ela berro eua ? hamarrel ik bo) ordu bau hamar llu ia
b) (c uerd iko) till:

d
25
 Gramauk a eta arikeiak I

44. Unitatea
Kilo bat az uk re
I , kilo crdi irin • 2) 250 gramoko pak.cIC bal birrindulako O8i • 31200 gramo Sala mankako IXorizo
-I ) lau boxila ur mincra ' S) libnoCIIlrnlJ ;muO;l • 6) kilo Iw ol:da xe ~ u • 7) bi kilol:o bi boltsa pallllll
8) kUlxa 1w l\13ria galleta • 9 ) hlN r.ablcu IXoko!.alC

2 Kopuruak eta kamitateak

I I lau metro 2) bi o(lan kada • J) katilu bete • 4) 100 (r.lmo • Sj hamar poItsa • 6 ) botila bete • 7) lalll
8) 10 gramo • 9) hiru koilamlxol:ad:I

3 Kopuru zehazru gabea

I AUIOhone k erng:r.l gutx i kor usumnzen du: tau ed c 00s1 lilro 100 l ilome u'Oli:o.
2 UstC dUI aun cn..«) mlnutu b:!lno ge h lago beha rko ditudala Bilbol o hem \uo§aren 10 kilomerroak egheko.
3 Pinu bald JO urt e lng u r u be har dil U 20 merroko altuera ton aeko.
~ Hamar ba l milioi eur o gaslOIu dure peli kula hori egileko.
~ Pirinioe tan badn 3.000 merrouk gora ko mendiri k!
6 Nire lnstitutua n 200 ikasle gnra gUlx lgora bt htr a Batxiler gcko 2. mnllan gllbiluanak.

45. Unitatea
Zcnbatzaile zehazrugabeen lckua esaldian
I jende lLSko joan da part idulI ikustcra: cstadioa leporaino betClD elOO da..
2 Aun en ...... ikaslc gUl'l:i joango dim ikask ela bidaiara: IS baino ea.
J ZcillC k esan go zidan niri et aerik kanpo hainb al ;iSIC ... . .. cman behar nlt~a !
4 1ral:a>Jeak makina rn.1 arikcua ....•. egneko a.guldu digu.
S ••.•.• mile be rri lLSko banu ditu euskar.lk inl!uruko erdam;uik.
6 HOlTCk ...... alderdi l;lV ba tzuk ere badllU.
7 ...... guur pi lo rn.l <:san dizu elll :wl dena S'IICSIU d~u.
8 Onungo ebaluarioan llum:k(WI N.'nIl ...... saspemso gd liago iungo ditUl.

2 Zenbarzaile zehaztugabeak eta deklina bidea

"Oft BATZUK GEHIAGO G lJTXl AS KO

"0flK bot:)lck ~hiagol: guuik ,",ot
!'ORI barzuel ohio ri I~ ulX i ri osllori
NORE.'oI barzuen gchlagO«'n guuiun lIskOl"en
NQREKIS barzuekln g..hio~rt' gutxirekln asllort'ti,1
"' O RF ~'-ru.T oor:J"m:m efuacore r szat I fI"IXiu m:;ot askon:nlzal
NO", barauetan gehfago/mr gutxitan 115110 11I11
NOXI.lIK Nl/:J/C/(Ilik gchiagotn llk g",.•ilolik askcrank
NORA barzuetara llt' hillgOll tr/1 gur"ilarn uskomra
NOXGO NI/ :u <'Iako ehlaeotako cllI.•iwkQ askorako

3 Zenbatzaile zehazt ugabeak eta deklina bidea

l) jende-K • 2) fllnko-TAN • J) ga uza-O • 4) malela -REKIN • 5) bau;u· EK • 6) asko-TA KO • 7) auzc kide- Rl
8)hauu- EI • 9) baIZU·ETAN • 1O)1I1di·Z • ll ) balzu -EKIN • 12)borda·T ARA tNO • 13)ll'i ko-0
1-1) balzu-E!'<TZAT 11Isko-REl\'TlAT

46. Unitatea
Zenbatzaile zehaztugabeen kokagunea
I) fizl cl!lIn (unb lguui • 2HzCllb)makinabatlizljende • J J(ie lunc (unblasko • 4 11iz l sag:ar(zcn b) b:u.zul

2 Zenbatzaile zehazrugabea k
I Nond ik inen da baine~jd ? -I A\IflenllO udan zuhaille uko ern din bascetako SUI« lDII.
2 Na.lllkoa ika,lck U~IC baino hobe1o ellln dine azlmeta. 5 Enzamek makina IwJCndlon es rnu diol:c kamela alenl7.eko.
J ZenN. 1 cglln falra dim udako oporTClar.lko? 6 Ga.zle pllo N.~ k Ilanu du OOllun be rTi hori .

26
 Gramatika eta ariketa k I

3 Zc nbatzai le zehaarugabeak
l ) jcnde lIulxi Clom zen > 2) It aslc pilo balet • ] ) arropa ugari daukat zuri cmaleko • 4) lu hain besre diru
5) Aski rxokoiate I T xo kolale aski • 6) FUlbolzalc fr:lllkok • 7) Urn," asko • 8) PcHtul a polil askoa da
9) IrU u'laiko hainbial hltzen • 10) J\lal;ina bat rmlloi

4 Nah iko(a)
I) nahiko handuo • 2) nahik oa cia • ] ) nahik o berandu • -f) nah ikoa b\lruhauSte • 5) nahilo oodo
6) nah ikoa dUI • 1) nahik o gafeSl,al; • 8) nahikoa jan

5 Zenbarzeile zehazrugabeak eta komunztadura

I) d lzki<l' • 2) clau<lc: • ] )zcn • 4)diNI • 5) ziren • 6) nucn • 7)dlOt • 8) dulc

47 . Unitatea
Dena eta guz ti
I ) dcnck • 2)gu.zuu • ] ) demo • 4) IUZIian • 5)gUZIiak • 6) denen • 7) ,u.zlictan • 8) l\lZI iak

2 Den a eta guzt i

I ) ikulc I UZIick • 2) p uza hauck guztiak • ] ) hori gu n ia • 4) horicn gUZ1icn • 5) zuc k," , uwckin
6) ~kin l uniardJn • 7) hauct drnak • 8) aztcrteta gunictan • 9 ) I U" g\lZlioi

3 Dena, gUZli eta e re

I ) IUZlia • 2) dc rtCTllzal • 3 ) , uzt ick • 4 ) om 1 dcnak • 5) orormlzal • 6 ) dcnc t • 1 )auzliak

4 Ore
I) ororc kin • 2) orok • 3)oron • 4) oro • 5) ororen

8. TESTA (40 - 47 unit.)

I. ariketa
I a) ( ) zazpietatik hama ikak ane. Ora in sciak tevroen gutxiagc dira (•..) sciClan inengc da.
b) ( ) zazp ielalit hog eita hirurak erte. Orain hamazazpial; eta berrogcila bes t dim (...) harnaz onzletan inengo da.
2 a) (n .) bostak cIa laurdtnclan (...) eta sciak hamar gutxia gOlan ( ...)
b) (.n ) hamazazpiak Cta hamaboslean (...) et a mazazpiak eta berrogeita hamarrean (• .)

2. ariketa
I) % 1. 14koa • 2) % 1.I 5et 03 • 3) 60 • 4) 15 • 5) %40 • 6) %25 • 7) l. ' 8) 92 OOn • 9) 1806. ' 10) 1l,ak
11) 1933an • 12) Ill. ' 13) 1938an • 14) 19391ik

3. arikcta
1 zortzl kltcrn cuoko torrik aldia
2 hi kai\a ttrbcza 1 bi1.pahiru base ardo 1 kopa ba t kooa};
3 bi larc ur
4 boSI bal ordu t 30 miuutu inguruko
.5 4.000 cUroIik iorako t bi bat mila eurc 1 2.000 eurc gutxi go rabehera

4. ariketa
I) eg ullClan • 2) batzuen • 3) orri aldcko • 4) dendaran • 5) musika laldck • 6) zcnlimetroko • 7) metrokc
8) askorC' kin • 9) kilomelroko • 10) krol.eta • 11) askotan • 12) balzuc lan • 13\ 15kOlll"" • 14) bl!lZUC l

5. ariketa
I) oro · 2)dcnonlZal • J ) gu~l i cl an • 4) guztioi.: • 5) Ollll'en • 6 )tu ug u~ \la

17
 Gramanka eta ariketak I

48. Unitatea
Zu. hi ere bero rl: traramenduak
I D\lgun glU:li:a:wri zot di ~ufU
2 ~ hUlsa urL MIJ,;d : :wre karpeu l<Ibnnuo matW gaincan :aurlmu dUI.Iori!
3 AranlZa.. zuk zer ~gin n:ahi duzu. bII':'
ol Zu hortJr.e jarriko z:ara. mah:aiburuan . ondo irizlC1I badioz u. ~hinlU .
5 lrakas k ak zure idulan:a irak urri du eu as\.o gU.'ilalU uio.
6 Alia.. ea June ik.:l.'ik.ulMral din eu nou 0lIak Ionzrn dilUZIC Ixt i.

2 Pertsona izenordainen esanahia

I) guJ,; f haid: • 2)niJ.:fzue J.: • 31 l ure • olj mn: f nirelU I • Sl niri • 6) fU f llu(re )llana • 7) ni

3 Pcrrson a izenordain arrunte n deklinabidea

NO< NI ZU GU ZUEK
NORK nik ;:.lI k g uk ~ u ,k
NOItI ,Ii, ; zuri l1.lI ri zuei
NQItE:N" nirc zure gurc ~ lIt l

NOIIEN17.AT 1I;t7I::JlI zuret7.a1 g ll t7I;:l11 zucntza t

URTAZ nitaz ~ / /I~ ll.Ull l ~ lIt l( /~

N()RE." GANA ni(n: )glln3 zu{n:lgana gfl(l?)g {J1IU ~ uengan a

l'ORf.." GAN"DIK n i(rt)glllfd l1; ~1I( l? lgum fik llu(n: )llandi l Zl/t:<lgo mJi k
SORJ:.:.'GATIK n i{ n:l~a l i J.: z u ( re l ~ al j k "u(rt)l1.Qlik z u ~ n": l ik

4 Penson a izenordain arru nten dekf inabidea

l ~ n l!a li k • 2 ) ~u (re )g andl. • 31~ u • ollguJ.: • 5) guk • 6 ) ~ueki n • 7)zl.'C'n • 8)guri • 9 )gulu
IOl gun: ' 1 I)hai~ i ' 12) :w{rcltan

5 Pertsona izenordain indanucn dejdinabidea: neu. neuk. .

'(lll " I '/IIet' I 'Oll t "I' I 'flllt'T I .H ""et".\' ,met'I . \TI"

NEU I ncuJ.: eeure n~lIr ~k.," ncun:UIl n~l> fr )wn neu( reKo :llik
ZEU : ~UJ; =~flr zeun: J.:in ;:'lIrrl:,0 1 uu{n:) an ;:,u(r<', l ik.
GEU <ok t ll"kin eurelUl ~u( rJ l1.at eu{n:) alik
'"~
ZEUEK : ~ud; :tlltll ~eu J.: in ;:'U<,nI:Jl1 zeuen an ;:'lU' nl1.I lIU

6 Pensona izenordain indartuen e rabilc ra

l ) ncuJ.: / nellk · 2 )zuk ' 3)gun ' a j niri neuri • 5 ) n ~ uk • 6 )un:kin ' 7) nik ' 8)rlI"uri ' 9 )gcu ' IO)zuk
ll) mri /zeu k ' 12) zllk fn iri neuri ' 13)lueJ.: · l-1) zurd nellk

49. Unitatea
Gald ctzaileak: nor. nor k. no ri. zero zein , zenbat ...
I ) Nore n • 2) Nondik • Jj Ncri • -I) Zerczkoa • 5) Nor:> • 6) Nol;l • 7) Nornnt7 • 8)NoollOO • 9l Norena ~
IOIl'"onzu("k: • 11) Zein

2 Ze in. zer eta zenbat galdetzaileak

l) ordulati J.: • 21 hondanl.:llan • 31joblariri • oll umek • Slltrro

3 ~ o la eta nolak o(a)

llno/:tkoa • 2 1oo1.a • 31001:11;0 • -Ij nol;l

za
 Gramatika eta ariketak I

50. Unitatea
Norbail. edo ne r, nornahi , inor, zer ba tt, non bait. etab.
l) edooon • 2) ina~ • 3) edczele • ~ ) l"orbail

2 Izenordain zehaztuga been deklinabidea

ZE RBA IT EOOI'OR ~O R BA IT EOOZEI1'I

"'"-.oR K lerha'lel
"''''''''' norttanel ~o :,tn 1;

"""
~ORE.'
~O'UoXL'
: ob~,

zerbanen
: ,~hDn
l it

d j n
""""'"
'" ~ ,
edonoR:kin
norbaiti
norbailen
norbaitdill
edoleini
Nio:,inm
e<Io:teinel in
ZERGATlK :terbai le(n )llOIul ,doflOnn.tolii norbailr( n1 lit ~ :,i" n t,mJ:

-
:-;0' :uooitnon edonoR:ngan norba,,,ntun edo~lf)' an

~"Ol K u:rbaile'latil N OMnntondit norg;u tenpndit ,do:,in,tat'J..

:,rbou,turo edonoR:nl!an.ll norball'lltaM edo:teinet:ll1l

3 Nc rba tt, edonor, norna hi, ino r, ze r balt, ncebatt . etab.

I ) edonori • 2) l'IOfbaitet • J) :terbajl • 4) i~tn • 5) :terbailen • 6 ) urhanel • 7) :terbaJl • 8) eae r
9) edourengaut • 10) inon ere • 11) illOlz • 12) notbailekin

4 Nor ba tt, edo no r. nornahi, inor, zer bal t, non bait. etab.
I ) edonor • 2 ) edonoli • 3) notbailet • 4 ) edozein • 5) utbailengant • 6 ) edonortr; • 7) I'lOI'baI1J
8 ) edozelnet • 9 ) nonahi • 10) edonon

5 Zehaztugebeak eta de klinabidea

I ) puul.lll il • 2) umet • J ) Ianetan • ~ ) norbaitengana • 5 ) norbailen • 6 ) :terW.;let • 7) nomaiti
81 tx, t,tenaretin • 9) kiro larire nlUl • 10) ikMleren • 11):ter edo urengalit • 12) ja lelXelal'l

6 Edon or. edo ze r, edono n, edc nota. etab.

I) edonon I eser ui leue • 2) edozcnaz I hitz egin deukezu • 3 ) edouin orduren I hel uilezle elxera
4) edonori I l om a diezaiokezu • 5) edonoretin I da nttalu dezakezu • 6) edonoiz I dei deza tezu

51. Unitatea
Inor/norbaitj ezer /zer bai r; inon /nonbait: etab.
I ) norbahck • 2) noizbah • 3) " on ba'l • 4) eu nal • 5) jno rk I Her • 6) nonbaiieuk • 7) norb.:J.it I inor
8) inciz • 9) ezcrl • 10) edonon • 11) inota • 121 inora

2 Inor, cze r, Inon . eta abarrcn erabilera

I Aiz ue. Ilcst al. zuemko baren barenada belurmakc hau? - Ex gUlltko morena ·0 ere ea.
2 No r ~ joangQ znretc oporreran? - lnora ere ez: herrian geratuk o g a r~. inora ere -0 joa n gabe .
J Eze r -0 balno lchen. lOrionak ernun nahi dizkizut lonu duzun sariagalik.
4 ~ : z dut ustc hulako rik inola ere ·0 onan uko ducnik.
5 El. hem horreran ee naiz inoiz ·O egon.

3 lnur. eze r, tnon . eta abarr en erabilcra

I lno r allrk,lu al dUlU? - Et. dUI inor aurkiru . - loor (ere) Cl.
2 Noret-in egon z:orll? - Ez nail. inorctin egoo. - lnoret in (ere) Cl.
3 8 a al d:u:ilu eur horn"In 7 - Et. dakit ezer. - Ezer (ere) Cl .
4 Non eseri nah, dul.u7 - Ez dut inon eseri naht. - lnon (ere) el.
4 Zuclalo lnon biI al d:Lti josten? - Gutato inor\; ez dak i joslcn. - Ino rk (ere } Cl.

4 Inor. ezer, inon . eta b.en erabilera

I ) cur • 2) inort • J) inon • 4 )inolill • 5 ) inori I illOf'e'll •

29
 Gramatik a eta ar tkc tak [

52. Unitatea
E lka r
1 Jond: eta bioi; krhtorenak esan dizkiogu clkani.
2 Guk elkarri lagundu dios;u ariketak eliten.
J Koldok eta Kepak opom:tan elklllT'ekin joan nalii dute,
4 Gu clklllT'en ondolik pa.sa gan eta kootur:uu ere ez gan egin.
5 Guk oodo ezagutzen dl,l!u elw.

2 Elk ar eta ba ta b estea

I ) clkam:n ondoanesert men • 2) elkam:kin egilen hasi ziren • J l elkarri deiuen:doteD
4 ) clkam:ngandlk umrndu behar izan mten • 5) cbude elkartekln • 6 ) dute clbr il:usteko auken
71 baa beslearen lIVn"ean baitaude

3 Elkar eta bata bes tea

I )dkarri • 2 )ballbestearen • J) d kam: k.in • 4le1kar • 5)dkar

53. Unitatea
Ne ure . zeure . bere ... buru a
1) (B)bola (A)bereburua ' 2) l A) zeure buru;ui (B) eg ingo • 3) (B)galdoeuen tA ) Dnlrebunwi '
41(A) bere buruarelin ( B) haserrerzee

2 Neure. zeure. bere... b u rua

I ) beren burua • 2 ) !eUre bulU3 • J ) here buruaz • 4 ) here burou • 5) bere bunm: • 6) bere buruaren
7 ) uure buroa

3 Au r keztu nai z, eska ini fHl-k. eteb.

1 ) _B '2 1 _A ' » _A '~ _B '5 ,_A '~_ B ' 7)_B ' 8 1_B ' ~ _B

9. TESTA (48 53 unit.)

I. ariketa
I) zu • 2) zure • 3) nik • 4) nisana • 5) zeuel • 6) nigana • 7) nilaz • 8) gureklll • 9) neuri • 10) nirekin
11 ) zeuekln

2. arikcta
1)lIora illo ' 2)7.cn · 3)zenan ' 4)noiz_lik ' 5)noI3ko ' 6)zei n ' 7)zenara ' 8)norcna ' 9)1I01zko

3. artkete
I ) norbaiten • 2) norbah • J) zerbalt • 4) norbaitckin • S) nonbait • 6) Inoren

4. arikcta
I ) inori • 2) lnora • 3) Zerban • 4) Inork If illOn • S ) lnor • 6) eler Cl • 7) inor • 8) nCT C7. • 9) edonork
10) lnora Cl

5. ariketa
I )B • 2)A • 31C • 4)A • S)C • 6l C

6. ariketa
I Neure buroarelin ari ninrzen hizket.an.
2: Hori zeuen burua engillll:lnea tiI7.alele.
J us.ai.lonek cIa Nuriak badakile beren buro. zallllun.
4 Mendizaleel arriskuan ikusi zuren beren berua.
5 Zeuk ere. I1laJtea. ilasi beharko duzu zeure buro" kootJ1)lanen. beSle lUZliok bezala .
6 LUIs<k bere burua aurLeltu du lanlegiko taapostu hem balean :1111zel:o.

3.
 Gramatika eta ariketak I

54. Unitatea
Izenondoa
l)mod(rnoak · 2) bdlu • 3)errornantikoa • 4) benia • 5)aJtua • 6)lasaia • 7) lod ia

2 Izenond oa
l) antral nukkar • 2) aulki (Id:trikoa • 3) harreman homosexualak • 4) maila soxiokullUraJ

3 h:e no ndoa izen sintagama rik kanpo

I) Nolakoa lb eue hori ? · 2) Nolajokaru dU1(? · 3) Nola d3.ude umeak ? · 4) Nolakoal: din K:uibeko 1JonlWtzak?
5) Nolajarri zen Nanm? ' 6) Nob ibili beha.- dul(?

55. Unitatea
Izenondo bakunak. era torria k eta elkartuak
S.kunak.: a1aia. ~la. hotza. mallZlJn'a.
E... torriak: bak.rua. berritsua, dibenigarria.
E1tan uak : ahobandia.lwrooutza.

C uruZM
I ) hoIza 2) bakmia • 3) benitsua • 4) .l. ia • 5) dibenigarria

P"k.
l) '"'l:c la • 2) twropUIUi • 3) ahobandia • 4) maltzum.

2 -earrt -tsu ·ftlar eta -dun atzizkia k

-GA RRJ: aspe'l:mia. erabilgmia.
·TSU: (guzkitSuil. garr&nlZlISU•• tarallllSUI.
. (J)A. R: .frikamt. duran&arT'lII. curoparra.
·DUN: elcbiduna. eU$kalduna. jo§t~na .

I) e lcbiduna • 2) (guzkilSua • 3) eurcparra • 4) gaJT3tlt:t ilsua

3 -kor -l Uar -ua rr! eta · ti atz izkiak

-GA RRJ: naz kaga rria. arriskugarria. hilgania.
·KOR: alda kom., baikcrra. hil korra.
-(TJA, R: eskuindarra. kanpotarra.
· TJ: bakartla, narra$tia.

l) HilkolTllk "~ ra . • 2) Ni ezkertierra naiz era nire anaia eskuindarta . • 3) Hau nazkagarrtn do.
4) Sug(ak nerrasrla k di ra.

56. Unitatea
Ber(a) eta berdin
I) berberak • 2) Mln isrroak • 3) berdinclon • 4) berdinak • 5) bere ko • 6) zuundariari • 7) berean
8) berriari

2 Bcr(a), berdt n eta ber t a n

l ) berdin·berdiMk • 2)ber1Ire kin • Jj berdintk • 4)bera • 5)benan • 6)berc~kjn • 7)~an

3 Bcr(a). berd in eta be r ra n

I Gure heman ben . n. OOI( inora joan ga/)(. (ros ditZaJ.:cgu ah7.ariak. modu onean ,alnert.
2 lllakil gaur bertan enlkubi nahi digu bere etx e benia.
3 Jonc:k elll Saioak hmi bere. n i,31'llUen dituzte oporrak.
4 "mat bere urt(bnnZ(1n oparirik (z (gilcko o:s!talU dip.
S H ori _ ~ e be ... d. nil: nahi duanje~.
6 Zum hol.lo:ailua eta ,urea berd in.k di ra .

31
r
Gramatika eta ariketak I

57. Unitatea
Beste
1) zchazlugabea • l )zehauua • J)zehaztugak.. . 4 ) :ZChanupbell • S) zehazlWl • 6) zehaztugabea
7) lrilutWl • 8) zehulWl • 9) zehutupbea • 10) zcha:zlup bea

2 BeSIt'
1 ~e ind::asknor.:in I beS!e1
2 bestmk
J beSle kk:u halCI1I
J beSt.. bin
.5 beSle gllzliak
6 bestcra
7 eeste zatia

3 Beta ... besrea

1) IXIl-AREK IN / besle-A REKIN • 1 ) mn-A K l beslc-A K • 3) b;J.1-EAN / bel le-A N • 4) bat- ARI / besle-ARI
5) l"I1 -A I Ileslc·A

58. Unitatea
Izenond oa eta aduzo ndoe. Aditzondoaren sailkapena

I, ..n,md"" \ d'I "'''d''''

Balouna EralOf"r ia Ellulrtua Esacra adberbiala Lnikalizalua
ibngarri
in .ixCIII
bihar. non .
0 ....
t1;unero. enul l.:a. gaiU:i,
l.eU:u urik:
berehala. bale~
"""""
2 -k8. · Id, -tol-do eta -ra atziz1:iak
-KA: bakarb. dew. lakkh. In lob . I .RO: titiro.lunro.
-K! : hobcki. on gi. won},,;i.
•TO ' -1)0: hobclO. ondo. u::arto.

I) asl iro • 2) luzaro • 3) IXMlo /OObt1o • 4)bak.arh /laldeka • 5)ukonki

) -ka . -kl, eta -ro atzizkiak

I ) krono logikok i • 2) launak a • 3) ko lpcka eta oihuka • 4) ga ika • 5) hamabosrero • 6) ostiralerc
1) c zenkiagc • 8) udam • 9) kalu -kalu ka

59. Unitatea
Aditzondca. a t apen semanu'koa
,
, ede rki X
a et.zidam u X

,
3 ~ o X

, honm X

- ,.
as llik X
•7
K ul'\Ienik
X
X

8 dna X
• bahrrik X

2 Denbcra. leku. modu eta iritzi aditzo ndoak

1) g.u aiz • 2) bal-bale;m • 3) zorionez • 4) etzi ko.a • 5) ikusiri l • 6) hona • 1) nahitxz • 8) oeer

32
 Gramatika eta ari kerak I

60. Unitatea
Graduatzailea k
I ) i un it lanpetute naso • 2) oso nekalul.a nago • 3) hau zeham apurnna dago • 4) lipula et Uil barere J!uslatttn
5) uno oodo eiin du • 6) mertt samar saldu tidalen • 7 ) ez dira Mlt11l iarestiak • 8) nahiko alftrnk din
9) ,h l1lg lll'ri lrebel! da • 10) s uzliz hondalUla <!ago • 11) ilun lWJ'W ugCltI\.

2 Graduatzaileak
I En horrtlakO lelebi lita saioal: ez uidil batere irueresatzen.
2 Kanp lna laresl! .5ollmarrazen. balna batan gerat u zirm.
3 A skol ere hobtlo naao onin.
.1 Filmeko efeku bereziat a rras onak di.....
5 Berandu Sllmll r U IOl le; zer gertaru cb ?
6 "nel esan dn ~u nahiko nobtla Inlere5!:ama del a.
7 Gaur MO baUali ona presmu dizue1.
8 Beste Sllpertnoerblu.an esnea askOl. en merkeago dago.
9 Prtrio murrinulo orduttan deilU ezjk , ikaragarri ga.rnlia da sakeleko ICk fonoz hitz es ilCOl.
10 COko bisam:n abe5l ia IUle SllmlllTll iruditu ziuaidan.
t I Aski eluraldi 001I 1 Egul1l\di aski ON izan dugu tileburuan.

3 Graduatzaileak
l) nahik o a1ferrak • 2) wnocz·zorrotza • 3) uno ona1: • 4 ) bero--beroa I hoIz·1'lolZa • 5) ulw1l ainedoa
6) I UZliz kuna • 7) poz ·pozik • 8) la!iai wo • 9) <."5lU-ntua

6 1. Unitatea
·AG O. · EGI eta -EN graduatzaileak
I) ISliroago • 2) li:" ';1es ia • 3) O!ltnll • 4) merkeagoa

2 .AGO, eta -EN graduatzaileak. Forma irregularrak

I) geroago • 2) isile nak • 3) hand iena • 4) txikie na • 5) m nago • 6) erosoagoe k • 7) merteagoak
8) gUlxiago • 9) one na

3 -AGO, -EGI era -EN graduatzaileak

1 Ez daso gure ama baino sukaldari hoberik .
2 G ure ailaren uSlez ldlazebatgc gUla denera n hobe rena da.
3 Bill GaleS mundu ko pertscnartk aberatsenera koa da.
4 As ia mundu ko kOl\linenleri k handl ena era poputaruena da.

10. TESTA (54 61 unit.)

I. ariketa
I ) nekelsua • 2) euritsua • 3) izugarri • 4) zeharza k • 5) berehalaxe • 6) ziul11l • 7) aspe rgarria • 8) barregarria
9) zarala lsuenga lik • 10) prest • 11) gazleak • 12) zibila • 13) halax e • 14) urduri • 15) blbar

2. ariketa
I) bemina • 2) berean • 3) benJin • 4) berterarekin • 5) bera • 6) berera • 7) berdm-be rdin ak • 8) berc: koak

3. eriketa
I) bene rol • 2) bal<~n 11 beslt an • 3) besleri k e ~ • 4) beste barekin

4. ariketa
I ) nekalUla • 2) penSOlla. gazte e ~ dina.nll loak • 3) lIRlO e ~onm i~o • 4) pehkula l! op hop· ~
5) m idi koott<."siboak • 6) ea zaiz.kil balerc: gustarzen • 7) hobea • g) b:andi $I.IIlaml
 G ramati ka eta arjketak I

5. ariketa
I) mailC'minduta • 2) inola • J ) JakiMl • 4) QflIi ndilt.: • 5) btrehala • 6) l.lmakz • 7) i.lt.:usilOl • 8) ZOllOMZ
9)bmiro ' IO)astiro • ll )luuro • 12) ernz

62. Unitatea
Deklinabideko kasuak era atz izkia k

}\,,,,,,,"
NORI
Parti tibaa
.[
·I K
\l Il ,I., al.
I \d, t" d..,,1.
(EdUrtle) Edurneri C'Z zaio tUStatu,
Entsaladari C'Z diot ( :Ill.) altllt.: botall.C'n.
sos -1\ Cure ama ( Irun) l ru nen ja io zen,
1'01'01 1( -T IK Txakclln MU (Ge l:lria) Ge tartat lk eklUTi genuen.
I'ORA ·RA Bihar ezi n izango nail. (inSlilutu) ]nstilu tu ra joan.
-:011."'11'0 -RAINO Manifesrariak (udaletxe) udaletxerainc jo an zire n.
SORA/Io'T7. -R ANTZ Zalenrak (fUlbol zelai) fu tbol zelnlr auta don.
1'01'00 ·K O Nire 1allun guztlak [Lekeitiu} Lckd tiok o jaieturu
ica n dira .
-: OIl F~" •E>,.... ( lnes) In esen auto mobilcan etorri gam .
SOIl£NTZAT -El\'TZAT (AlfOlltso) A lfo" lSOrentzat dena da emua.
SORE"I:- -EKIN Zure (ana ia) anala rektn hill egin behar dut .
ZERCAnK -E." C AT IK (Ando ni) Andonire nga l ik galdu cure.
"'~ ·z Ni 11lner1l (llutobus) a Ulob ust'z joalen n.:lIz.
~=T ·TZAT (TonIol Ton lolUl hanzen nauzu ala?

2 Kas u gramatikakak: NOR. NORK, NORI eta partitiboa

Io; ,,,u,, , ~un ln"

I 2atz i.lt.:
",. -.;C»tK /IoOKI Pan.
X
Sub'. Osa
X
. 11lL 7.ebar osa .

2 ~k X X
3
4 C aiw
5 bem t.\amU<
""" X
X
X
X
X
X
6, n.lt.::lrial:. X X
7 ilurririk X X

,
8 zuri
'a berriak X
X
X
X

3 Deklinabidea: lexema eta hondarkia

I umeak: um e + A K +- 0 J bi ha rli k: bl hllf + 1' I K 6 gUlt ia k: gUll l + t\ K +-0
urne: texema bihar : lexcma guzti: lexerua
A K + ·0: hondarkia ·T1K : NONOII<: kaeu mar ka ·AK: hondark ia
AK: ani kulu plum la " buruz: buru + Z -A K: ani kulu plurala
·0 : 1'0Il ka su marka buru : len ma -0 : 1'011. ka su marka
2 ba loia rtkln: ha loi + A + rEK IN -z. ZEREZ kasu marta 7 gur olsod :: guraso + AK + K
baloi : kxtma S ik askid ren : ikaskide + A K + EN guraso : lexema
-ArEKI!" : 00nd3rki.1 ikaskide: len ma -EK: hondar1o:.ia
-A : anikulu si ngulam. -E." : hondarI.:i.1 -AK: anilt.:ulu plUrltla
or: IGlur.I. hizki a -Ak ; anil:ulu plufllla -K: SOIl" ~ marb
· EKIN: I'QR£KI)<. kasu mark. -EN: :-0IlE.' kasu marta

34
 Gramatika eta ariketak J

4 Dekl inab ide atzizkiak: singularra. plurala eta mugagabea

h . :J ~ 1 I :J ' S ln l: I !'tUT. \Iu ~ . h. " " ". SlOll:. 1' lu T. \lu ~ .

ILl belierafoz
OO X 9SZ bozigon
bessean NON
1'0:- X
2d amullzaleck
orranrznleek "''''
NOIl" X IO
10 al unak gak NOE
NOFt X
3 astean -.:os X 11 belrzez
LL bitzea "'"Z X
'I. ,,' NOIlK X u
IZ isuan
pr KON
1'0:- X

,
5 k.alel11
on'
NORA
Part.
X
X
IZ momentun
13 momcmullUl
IA ju
11 lau arTeTII:l11mo
NOK
NO":
NORAINO
1"ORAISO X
". ,,'• NOIlK X IS eskoktako
15 eskoletako No."GO X
• d;
""" X "HO. ?
lokicwl 1'<>:- X

OGA. Unitatea
63.
| Leku-denborazko
L eku-denbcrazk o kbasuakKON, asuak: NO;\', NONDl NONDIK, NORA
K. :\'ORA...
Irzogaiiuko
I) igogailuko •e Zu
2) tziltuztaratno
~ila.CnIo •€ 3)
Zi usomgana
uzOgngana €• d 4) kale~ balera • Snrdu
S) ordu biako
bl~o •z 6)
D hburueun
Hburugtan •z 7)
(egian
~iaJI
E biharl.o
8} biharko •e 9)
OO ga.lurmanu.
gailurrzrantz /(berrtraatz
~niralZ •e 10)
ID balkoian
ba.Jkoitan • 11) Ii gUlul1OnQ.lWO
eutunentziako • 12)Du ntireugandk
ni(re l$mdlk e• 13)
JA zu(re}J;a.n
guireISOn
Jduzokondratno · IS)unctik
14)zol:ondonino Surik •e 16)bedda(n"n)gana
IS bedelairznuzara |/bidcogclako
bideozziako •e 17)egunctan
IZiegunetan •e 18)
IS desaizezinengank
dcglscSllleni:;andik
IG arbiuoa(rcnlg3llllllZ
19) arbiirnoirzngnnantz • 20) JO) scictatik
eietatik I(gagni gia erdietal"l.
mpi CIa eriztea,

Leku-denborazko ka
Leku-denborazko basuak KON, NONDIK
KONDE,. NOEA-,
A

2 suak : NON. NORA...

Jo
I ) Helrmugaratno,
Hcl mugMaino. •z 2)(loan
Joan den urtetik,
unctik. e• 3)
Larunbatan,
Lan mbateWl . •es ~d) Jiiazobaleoa,
Idiazabalgoa. e• 5Sn1Etromal.8l'TCn
Erronatarren ganikoak.
garaikoak,
OG Ezker
6) beralerantz, z• 7)
Ezkcr hcglleranlZ. (laiatzen garrian, •z 8)
lrailaren zazpian. E Ihasrztneko ibazgzzia gUZlictal;oak.
Ib steU eko ikasgcla guzietakoak, •z 9 HO) BIZLailik.
BuZKark,
IO )Edozein
10 akitua,
Edozcin 1Okilaf1L

Od. Lnutatea
64. Unitatea
| Sunzularra,
Singu larra. piuragia rugogobza
plurala eta mugagabea
Iuzglnan
l) zuloon •z 2)
Zren
zulOC\lll1 •e 3)
Gurmeek
umeek e• 4)
diuurrmeak
umeak •e 5)
Gurmmzk
umek e• 6)
Gurokalartar
joblan an •s Ttnkalrri
7) JOkalmri z• 8)
Su inkalardi
jotalanej

2 Murat (singularra
Mugatua Leungularro eta
gia niuralan
plurala ) ala mugagabea?
ala mug agabea?
A

(10<1.. I , ,,n,, h, rllJa ~ u/~ n "

] le nbal l!a lZll bota bchar uio enlsa.lad:lri? X l l!all

2d Zuk zein Ika slel xean ikaSlen
| duu
dUIU? X korziztnginn
ikastetxctan
3E Ja niarrak
DIurrk csc
nen eixe txlkltan biz
gipu Dilkitan BiZii drra.
dir, X eikean
Ixikielan
A Zcr
.. darrak duzu, mostca
nahi duzu. mnsiunnlo ala tare a rd oa ?OG X
SA denbo
Zenbat llha ru deud uten .1ldetuo duw? due? X
6On El. d.1kil 1.cin tckbislll
| dudan lion.
kalea n enrzun dudan X karetan
7Z Zein
EGI her rikea da do Asier1
Asier X herrim kca
8b Donosuako
Donostiko bolzinn auzknrn
knleta n eu, usko er
hra asko gntuuten d,
azuten de. X k:1lectan
9O Landereei
Londreur ur boto
bom bior
bebar goie ez sikatzeko.
l aic el elkortzen, X ura
10 E unkariak binzkotnn aruzien dira.
kloskola n erosien dir, X kioskcetan
bea
zra
Pei

3A botz erabiitzen da
Noiz crabiltzen da rmuzagzabea?
mu gagabea?
lubirrn
I) hlritan e• Zunezkorzkin
2) neskarekin e• 3)
duurdiutarik
ordutatik .e ..)
Gbinekotan
kios kotan •e 5)
Ou bioekooren
kios koarc n •e 6)
Bu cgu1.kilan
rguzkitun z• 7)
Tgguzkinren
egczkiaren
E tnntnloikokK e• 9)
8)lonlolapikok Hu 1000lolapikock
tnntnlanikodk •e 10)
IOerukurdetako
erakundetako es• Iara
( 1) aUIOlan •z 12)
JZ oaskbotnra
askOlara

4d boz erabiltzen da
Noiz erabiltzcn da rnugagabea?
rmugagabea?
D Uretatik
1) HUrztank •e 2)
d Il
erditan
erdilan •z 3)
A ngtara
ogilaJ1l •z -I)
d ,ut:lI;k
eutik

5O borz erabiltzen da
Noiz erabiltzen do mmuzngoabea?
mugagabea?
n
Iurur •r (zaitzake
2) saltzsile •z 3)
d dumlat:l
lurrztara •z -I':lJllCI>.el:1n
di ornetzgtan z• 5)
Si gezumtan
gezurretan •z 61umel:lJl
Buretaz• 71IckUl:1n
Tkekutan •z 8)
Eu pikuw:a
pikutara
9B) urzo
urcl:ln

JS
 Gramatika eu arikcrak I

65. Unitatea
lzaki bizidunak eta izaki bizigabeak
AnmlZa (biZKluna) mutnalbiziduna) InC'lIlil b la akkrdi poIilikoa
bdarria EnzaJn lZa InC'ndazalea (biZKlUIl.ll) ugm ba (bi ziduna)
lkrxb GtilCi z lIi (biziduna) zuc k (biZld una)
lkndaria (bizid una ) Julen (b1Zlduna) onenl.:licnika (biziduna) zuzendaria (biziduna)
Donostla IInkllxa(bizidlll'la) poIitikana (bl:OOUIl.ll) zuzmdarilZa

I) bdarriet:uik • 2) horrengan • 3) polil.ikoan • -I) nin:g:m;a • 5) poIilo.:ariengan • 6) Erttainuan •

7) zuundarilUII • 8) ugmbagandik I lan kKleengand ik

2 Izen arrunten de klmabidea

I) job lari • 2) gibelelik • J) neure eek • 4) gorpu tzari • 5) holTek • 6) txarren • 7) arrazoia • 8) gorpu lzeko
9) kirolanari • 10) oh enk • 11) emre eamendura

66. Unitatea
Biziduncn dcklin abidca

"ORt:sGA:-;
tU ( ,\Zlt
:cn lJolf l'a:fCn'nI'O n
( .1
ll:u( re)ll:an
Zl",
: IHWNm
f10 RI
honenll:ln
t l \ l H \.
nOl",npan

-
-.;oRE.'«1ASDJ K zenbait azie reneaedlk U(f7) '(m dik zue n andik Itorr.-n f!Ondlk "' ~ , ndik
-.ott.E.-.<i" 'U. : ~ IJo I~ 'tl:f~"n 0lIO re) eana : uen 'OIW borreneana !lold'n lino
NOItL"iGA'ATZ u nbait ICren anaotz '(")f!onont:
,- '011fHI1: bauen anlntz

""""'''''''"''
Mllt.E.'OASA!SO : .."IJoI; ~ , ~ ' olWino eu( n:) eanai llO ow !lown '01101110

2 Bizidunen deklinab idea

I) l\al.:lurengandik • 2) azma(n:n),andi k • 3) mnm kenj!andik • -I ) zinpe l.;o zaincbr~e)gdk
5) abok:uua(n:n)gan • 6) medikua(ren)gan • 7) aho lkularic ngan • 8) jolr.:alariellgan • 9 ) snne-alabmgan

3 Pcnsona izenordainak
11 zu( re~ and i k • 2) zuen j!ana I , uk • J) fU( re)gandik • 4) zucnlzal l fUretzal • 5) nire l :lUre I zu(re)gandil
6) ru{re)g and il.; • 7J gu(n: )l ana • 8) r un I ni(n:lgana • 9) gu(n:)ganantz • 10) zueng:lrL:1lllO

4 Bizidunen deklinabidea eta craku sleak

1) hom:ngana • 2) lIotiengana • J) baiengandik • 4) horn:n gan • 5) hone ngandi k ' 6) Muengand ik I hor,cngana

5 Bizidunen deklinabidea
I) um en g an di ~ • 2) gaz teten ' 3) 1.aldi llaincan • -I) zald i gainetlk • 5) karmmarrc.>Jata • 6) Aranrzure ncm
7) Subijana renean ' 8) unrxoatcn

6 Biziduncn dek linab idca

l) zaharrareng an • 2) arkite ktuarenc an • 3) senarrarengandlk • -I) psiko togoarengana • 5) ikasketa buruarenga na
6) Garbifterenem ' 7) bauetarlk • 8) e kufistare neta • 9) zaldi gainerlk • 10) ni:ga~ • 11) gazJeelat ik
12) gaztecnga ndik • 13) neskeun • 14 ) ebc katuarenea n

67. Unitatea
Izen berezien deklinabidea

Gasteiz Gasl C1Uk GasIt'I:} Gaslt'I:jt'JA:o G_ = OWIt'I:jt' HIt Gwtt'l:jt't)o

.......
Bilbo

Iku
Si/boA:
Donosnal
Ikernk
Bilbori
DonosIUln
I!.:u n
SilboA:o
Oooosuuo
Si/bot t'1I

,,-
D0n0I/10rt'1I
Bllbollk
D0tr01/1otik
Ikt'fTt'nf:tuldik
S f/born
Oomoti;ua
IUTT?nWIIQ

''''''
Nuria
I""'d
Nuriok
ibon i
Nunori
Ibont'1I
NuriOTt''' Nuriof"n
lbotIen andi k
l~ondi.;
I /bonrn WIQ
I"urial ren) ana

36
 Gramarika eta ariketak I

2 Pensona izen berezien deklinabidea

IGE
) ldoia-Z • 2) Dabid-I • 3) Bealriz-E NA • 4) .. ~IMaider)
ai d e r-Rl •e 5)
Su Lourdes-El':GANA
Lnurdez-EKNOAKA
OG Izouzon-BEENOAN
6) huso-RENGAN •z 7) Tlznne-kK
Jasone-K f(Ibon
lbon -I •z 8E) Ander-RE
AnderEEKIN KIN f| Palrizlo-R
PotriziOAREKIN
EKIN

3A Leku igen berezien

Leku izen deklinabidea
berezien dek linabidea
IIn) San
SantanderuRETIK
lander- RETI K f PurzozaEEA
BUll:os-(ER )A •z ZO Erando-EO
2) Erandl o-KO •ze 3)
Zu Miutrbk
Mulriku-N /| Deba-
Deba-EAkNTZ
RAl\'TZ
d Europa·N
4) Europak f Finbrldi
EiniandtRAIO
a·R AIl':O •e 5GO) GUl
GastzizaEK
eiz-EK e• 6GO) Euzkal HerrKO
Euskal Hem -KO fi Buzkagk
Bizkaia-N
TI laraulz·E.,
7) GOrOutZeEkK... /ZurroEEkK
ZUmaia· RE.'1 e• 8)
SE lruika-N
Inun f( batarroa-EO
Nafarroa -KO

4d Pertsona eta
eia leku izen
zen berzzien
berezien deklinabidea
Ilzabeii
I) l sa~li •e 2)
Zu Donosllallk
Donnsiiank 8emur.a
Berruzera •e 3)
Gu Heman
Elermantkoak
ikook e• d
4) barmnglerzntza?
KarmeleunlUl e• Zu Porte
5) Bu tane ra
Ou Gorl.arelcin
6) Gorkarzkin e• 7) Tu lu
lrztarrznak
iarre nak •e 8)
B Derzarara
Bergilr.lr.l

OS, Unitatea
68. Lutita
| KOR, KORI
NO R. NO Gia NORK
RI eta basuak, Forma
NORK kasuak. Porra

BOS
"'"
~MOK

OR
"""
J(
IK
NI
lek euk
.a
let
If;ri
u
GU
guek
leur
=
ZUEK
ZUEK
M'
....
suei
IORI
HORl
borrak
I>on<'
.-
bori
_i
BAUEK
...bauek
HAUEK
~

Ibar
,
| HORIEK
PORIEE IKER
bortek
horiek
boste
horici
IKER
Derek
lkemk
Der
lkari
TUNA
U~ A I
Uxaik
Un:aik
EUROPA
W ROPA
Earnak
E,
Unairi Eo
Unai Eurmar

2d KOR Sa NOEK
NOR eta NORK basuak
kasuak
Iri
I )ni •rz drea
2)1n:na rz• guk
) )guk •e duz
4 ) nl •z 5)
SO Eozkok
Enekok e• 6)jendea
B tzgdea •z 7)
zu zu •z 8)
E horre
barrekk •e 9Oban
1h:1u
IO
IO)Arrak
Annluk 'e IID bortak
I) Norbai lek

A3 KOR GO NORK
NOR eta KOEN bozak
kasuak

" "
Sin Plur, Sill P1ur.
II zure
zurz etxea
gingo X
2d zure
zaure elXeu
etzak X
)2 Horko
EHiorko elxellk X
d I
4 Inurriek X
5Zurakinumllk X
6O dozena bou bal inurri X X
7ZT Filoso
Elneotinko
flakc irabslea X X
S B
8 Filcsoflako lrukaslea X X
9O Filosoli
Elenttnkollko ir~kaHrokuzkenk
s leak X X

d4 KOR. KORI
NOR. NO RI eeio
ta NORK
NORK basuak
kasuak
IInorar
) anaiari • Zuren
2) gurasoeizr• 3)
igon] Ani •z di
zto n f Anen guriak Ii zartag
4) gU1.liak zorroari
inan •e 5)
bizar
hil7.ari f(diozu
dlozu •rz 6)
ruri
nirl fd didnzu
dib

5€ Dario
Partitiboa
lI)ham
borrumu-RIK
lu. RIK /buel RIK •n 2)ogi
ikusi_RIK ZnSiRIK (zallaRIK •e 3)dei
-RIK /j;1I11eta-RIK A deEIK
-RIK •e dinkeilndRIK
4) olela. RIK •e 5)gaixolasun-
Ou puipnineundk IK
6D) hut>·
butIK • 1) (RIKhil-IK •rz 81
SiGaLIK
ltza l-IK f(arboibuRIK
arbola-RIK e• 9)
B gauza-RIK
gauga-EIK •e 10)
Igoin RIK |I bokordbokorRIK
gaixo- RIK balllr· bakilf·RIK
IIIdiru-RIK e JZ)polilllgo-RIK
I Idiru -RIK '12 pmulitngo- RIK

D
6 KOR, KORI, NORK
NOR. NOR!. NORK eta
eio poriutboa
pertitiboa
Ibaiek
I ) barek •z 2)
d Edipok
Ednak •r 3) dato
Lalo z• 4) dureza
u.ma •z5)batuzk
barzuek e• Edna
6) EdIPO z
• 7)taorriari
jaloniari •z 8)
PLALain ' S Eeinteak
9) EsfinJeak
Hu) enig.ml
10 enuzmrek ۥ 11)
ID .euntzuturk
UIIISiluri k •e 12l
IZ Tzbaztarrzk
Telm1arrek •e 13)
(egokiak
orakulual e• 14)
Ju e.-lndakoa
zeondakoo z• 15)
IZ lakoetak
JokaSlak •e 16)
IS Ednok
Edipok
IT Aiorak
17l Ibu
Anli gon.:lk • 18) hau •z 19)IO boni
hon i • ZO
21)1bonnlenra
konplexull

d
37
 Gramatika eta ariketak J

11. TESTA (62 68 un it.)

I. ariketa
I) Ancknd; I neskez I pink • 2) zurnonl: • 3) aurcek • 4) SC'mcal: I ailamlj;anantz • 5) n~ga
6 ) ba len~;ma • 7) bgunenglnlbk • 8) koadribko • 91 gul: li g ~ • IOjlokillln • I)) lekfonow1l
121IUmut I aTuagorik

2. ariketa
I ) Bizkailik • 1 ) esneril;. • 3) iral;a5l«z • ~ ) hamabietan • 5) joblan{~)g:3Iz • 6} hizlegillln • 7llekfono.a
8 ) J)f'rtsona • 9 ) armainllan • (0 ) istripuclallk

3. ariketa
> llu:okOf!k I td cfonori k • 11OlcnluroI: I Asiem • 2 ) loork I galnl: I bilera
3) medil:uek I a£intariei I igoernril: I baldmtzak • ~ ) !:Igun I jol:alaril: • 5) Martari I ikasketak I gurasoek

4. arikcta
I) billck • 2) enpre>d.. • 3) a_kol: • ~ ) erretzailee k • 5) laldcal: • 6) dilU7.lenek • 7) zigarroe k • 8) errclZllileck
9) zigarroc k • 10) flltron • (1) erre l/ailcd • 11) nag usi • 13) errcll-aileak

69. Unitatea
NOREl" eta :-':ONGO kasuak eta izenlaguna
I .IiaI::IWi2 zubi ulwD cmri da.
Izlag. Izand .
2 Z!m. mlprna iD!crx- GjlmI1Zllll da.
b.lag. bond.
) E!~( bliumJ ~zioa U l llgo da.
Id..g,
~ Kriqa!czko ed3Jontzi ~ alcrl dituzu gal1l". gem!
Idag. Izand.

2 'ORENera l\O:-':GO kasuak eta izenlaguna

1 K :ut ri ~ c l: gal1l" u.o l:iJomcl roko cUl pa IUl eal:orrilu bchar dUlt .
2 Lekemko ualupa 1x11:1 hor R la l:o IIlTl1 nlzalft'k 10 k.ilo ko ':Iluncdtr as ko hllrnt palU dltuzte.
3 Hobe da atzoko pa rt idu cs kllSll Ichtn ba ilchcn ahazte a.
~ IkllSle baiek Fisika ko lrakasl earen la rruzl:o kanera bigarren so la lru ko pa perontzl batcn barruan au rkilu d uo
5 Macfnto:>h Clxcak a lentlll ko or de nagll ilu be rrta re n diseinu ausart a k a rr.lllula izan dujcn dcaren artcao .

3 NOREN kasua. Forma

l l llalcdraleko • l )gura>Ol.'n • Jj ezczaguncn • -t j urazorcn • 51 11afearen • 6) Ullai lereo/abul.tuaren
7)A,ierren · 8) lrenercna · 9)AranI7.aren · 1O)g:ure · JI )zuco · 12) horren · J3)haucn · 14)7ure /as\.:oren
15) barena I guztiena

4 No:-.:GO kasua. Forma

I ) markarako • 2 } gaue\.:o I haOlar el/l erdletako • 3) udak c • ~ ) Koloobia/.;o l Brasllgoa
5) ':_urbile\.:oaI_goaI Hem ani\.:oa • 6 ) Gorhz(e)ko I Pleruziako • 71 Ellloibalire)\.:o I ZMaU7-"a'-lZe\.:o
8) nang o I aul'.okoak • 9 ) honetno • 101 bonerakoa • 11) gaurloa I Istd,OO

:5 · E ~ arzjzkiaren erabilera
\) lA ) Gorlircn (BI czlcrUlb. 2) l A) honen (S) zuzendaria • 3) lA! Elt10c0 ( SI ziztadak
~ ) l A1 potnlailaTCl! ( S) neurria

6 · EN atzizkiaren erabi lera

1I zuen I dtunen • 1 ) lagunen I nlrcn • 3) I:.acd ral~n I ~ 1:ui>3rcna

J8
 Gramaiika eta ariketak 1

70. Unitatea
- K'O arz jzk iaren erabi lera
I) KulIUr.lIUllllko pcl'UOOiI• • 2) Lau zilindrol:o rnoIOI'r.I• • 3) we horil'1ako igogillluak • • 4) Kale honl'lako labl'mak.
S) Oure kaleko tabernak . • 6) Edczein kalclako tabernak. • 7) 20 loodadako kamlcla. • 8) Atzoko eguraldi:l.
9 ) Aurpcgi blribilcko uroea. • 10) AUlobidcko zerbitzugunca. • 11) Azpimarr.llulako hitul. • 12, Ehun galdcrllko IC;Sla.
13) G:llIcenlzako mformazioa. • 14) Gcranzko bidea. • IS) Haicn arteko tir.l·birak. • 16) Hango Z:lrala.
17) He" lell Patkard marka ko lnprimagailua. • 18) Hom: lako ,akeak zimlak dira. • 19) Ill' luzcko nexkatila.
20) Jaiotz arikc I jaicrzakc orba na. • 21) Joan den ikasnmeko liburuak . • 22) Kale estueeako llomas una.
23) Kri, ml lil idol.ko pamaila. • 24) Lau silabako hhza. • 2S) Mendiko haizea. • 16) Mugaz bestatdeko senideak.
27) Ondo disc inlllUI:ll.:o ircsna. • 28) Segundo gUlxiko ir;lgarkia. • 29 ) Zilam:zko belarritakeak. • 30) rr aeres handtko 1:lla.

2 -KO atzi z k iarc n crabilera

I) biharko • 2) bal.:ollzeko • 3 ) noizko " J ) gero ko • 5) familiak o

3 NO REN ala l'oONGO?

I Bw rrili.oI8 a.scrria rc n csnea ccbten dUiu gu,un.
2 Ez <bgo aIli C U ~ basc r ri kolbasrrrilrrn gcroa .
3 hum ingu ru a rc n/llurria rrn jnguruli. o ZCllllan lTl:Ihai.1lj:lrTi dituzte.
J uleraluf1I modomokolmodrrnoaan ez.augarrial..
S Bid t kollllil.uun amaierar.Uno hl'ldu glllen.
6 Zein <b gaur\(o n: unlia rik olrgunkarla r tn albi'le nagusia.

4 NO REN a ll! NONGO?

1) zig:lrro:lren kea • 2) Forondako airepcnua • 3) gaurko egun karia • J ) koademOtn neurrill
S) umore rxarreko neska • 6) urarenkahtarea • 7) begi urdind.:o mutil~ • S) Arabako diputazioa
9) Osasunakc atezainu • 10) kimikako irakask:l • 11) mendiaren ahuera • 12) Txinako hiriburua
13) kafctegiko lerraza • 14) tinta honen kclcrea

5 NOREN ala NONGQ?

J olas pa r li.eak t'l. d ira srgu ruak
I' eswul.:o • 2) gU!J.ltncko • 3 ) Korltsuffilll.illlccn • 4) parkeen • 5) cgmduo • 6 ) bceren • 7) nt"urnen
8) bcza.)no • 9 ) haulTl'n
Birkargal u l trTllZlgo
I) eskuk o • 2 jfaklurven • 3) honen • -') gauck o • S) cguncko • 6) bakoilZeko • 7) mtnuluko • 8) mumzlUko

71. Unitatea
N ON era NON Dl K kasuak: fonna

!'iON
I) asrelebenea n • 2) asrefehenetan • 3) Arularrcn • " ) honc13n l -e lcmn • 5) bidean I zazplcran • 6 ) kobazuloeta n
7) hauetan I horiclan • 8) Aitorrengan " 9) loklan • 10) Slltan • 11) ezraman z iren,tean • 12) bizian

NOi'\DI K
11apalclalll: • 2) lpakuk • 3) l:alelik • 4) lalttalik • S) Z.al dibarf~)I ik • 61 zarauzlik (Zara uIZClik) ' 7) Iepou k
8) irab.slt a(rtnh;andik • 9) zuengandtk • 10) horrrewik • I 11Br:lloIldlli. l Brasill'1ikl1 Venezuclalik ' 12) hthanll:

2 NON eta NOSDIK kasuak: fonna

II haUl't:llik • 21 hauelall • 3) begitun J ) palnkelan • 5) zap;lletaul: • 6h"rrazencl:lll

3 No" era NO'\DIK kasu en erabilera

I1 opcrreten • 2) ll'nbailel:ln • 3) ordlllal ik • J ) zaballz ean • 5) hl'nili k • 6) gogOl:ili. • 7) zuzenean
8) teilatuan • 9) hallelalili.

39
 Gramatika eta anketak [

4 NON eta NON DIK kasuen era b ilera

> ordl,ltall
I balzl,lcmn I hemendi lr: I Ponu!altten I ztnbaile\.lln
2 him lan I hanan I neguan I hurren gcen I udabeTrilln I api rilean I maiatzean
3 larunbatean I hamarTetan / etxean / horretan

72. Unitatea
NORA. NORAN'TZ eta NORAINO kasuak
I) lr:omUnenl l glltilztra • 2) Gnlnadaraioo • 3) aire ponuranlz l bamera • 4) 51,lu ldera • .5) ogiian • 6) euera
7) hondanularaino • 8 ) knno • 9) , ailu=rantt • 10 ) GlISleiz(er )a / ilr:u'iltrl / Donostiano I blsiUllZml

2 NORA, NORAl\'TZ eta NORAINO kasuak

SOil.': I) il:.asleuera • 2)i lr:ascetxeelal'll • 3)pluara ' 4)Gasceiz(er)ll / horTewa / jalera • .5)hamabostera
6) I Ut Oft' ~ g an. • 1) harUn

NORAl\TZ: I) aUrmlnll. / all.er.mll. • 1 ) Biamll.er.mu • 3) Bilboran ll. 1 A1g~ • 4) bel'lennll. 1 gontlll.

.5) wregananll. • 6) horTetaranll. • 7) luieW1lDlz

NORA I1'iO: I ) g:lnjer.lillO • 2) P1enll.iaraioo • 3) Pari§ef3.ioo • 4) hirir:l1no • .5) honeIanioo • 6) haueW'lIOO

1 ) iwalno

73. Unitatea
NO REi''TZAT eta NOR,EKIN kasuak
I ) be ~lr: in • 2)llI1'"I()I1:lrentzal • 3 )koadrilakoekin • 4) umeenlzal / biootza l • .5)hoIurelr:in
6) tm'galud :in • 7) landarttnwl

2 NOREi''TZAT kasua
I ) zuenlzlIl • 2) kaluenUal • 3) zureWI • 4 ) zutnu at I gure lzal • .5) gu r:asoenlzal • 6) umeen lzal
7) Jnt$e nlZlll / l do ~ n l 7. a L • 8) honcmzal l horrenWt • 9) Jagun.aremUI • 10) horie mzat • 11) ikasleenl:tat
12) cmazlcaremzal • (3) ~Ir:Oft'mz at • 14 ) gUl,liCmZal • 1.5) guuirenllal

J NO REI\'TZAT eta NORAKO kasuak

I) clxearenl1::u l ~ • 2) part iduarenlZllI/ wnjdurnko • 3) hO!K DlZal / IIotn laraJcO
4) elkansc;DlH I / etkarteetarako • .5) egongelarentzat J sg ong c;larnko • 6) lagunsOlzill /lagu nelaOllr:o
7) Ixikiarenlz ul l ~ • 8) mendtarenrzar / mcndjrak.p • 9) klasearentzatr ~

4 NOREKIN kasua
I ) Mire nekin I ahizparekin 2) aurre rapenckm • 3) lagunekin • 4) askorekin • .5) eskl,lartkin / es kuinekoarekin
6) dlrure kln • 7) senldcckin • 8) zuekin • 9)jendearekin • 10) zure kin • 11) Kan nelerekin • (2) hauekin

5 NORENTZAT eta NOREKIN

I ) duten emz at • 2) batzuckin 3) txorientzat • 4) kalucnl:tal • .5) dizkigl,l w nekin • 6) iOlkaslts nllal
7) genhcen neskekln

74. Unitatea
NO RTAZ (ZEREZ edo ZERTAZ) ka su a
I) (A) Kupcl (B) sagardoz • 2) lA ) Erreskale (B) helik op tercz • 3) (A) Erleak ( B) lon:-~ • .4) CA) egu nkarial.: ( B) etapaz

2 NORTAZ (ZEREZ edo ZERTAZ) kas ua

I ) au rrez • 2) nilu /g,incrnkoez • 3) buruz • 4) enx ce • 5) zurez / urrez • 6) hill ez • 7) Mirencz I El i~ a be le l
8) Icls fonoz.l ZUlU • 9) horrew: I honc lU • 10) horietaz • 11) bihoUez • 12) eze nu / an tolatteaz • 13) gowtiz
14) aruoez • 1.5) egunez / gauez • 16) uiklkenez • 17) gUltiaz • 18) minuluz • 19) gorriz • 20 ) zuetU
21)ooncw. • 22)jokoz

40
 Gramatika eta arikcta k I

75. Unitatea
ZERGA'nx eta ZERTZAT ka suak
I I (A! gunsoak (B) txarTengaLik • 2) CA) ..... indsw11arie k (B) eUlatik • 3) (A) t nwnd: IB) desagenutzat
l A) :unntzakd: (DI bol'tuu ngau k. • 5 ) l A) andI:Teak (B) OI'1)\g:arriual • 6 ) (A) udal tnlnal (B) t ramatt ag u ik
~ I
711AI Btgoiuk ( B) pmbllluagauk.

2 Z ERGAT1 K eta ZERTZAT kasuak

AMk e-an ducna!!a ll l;.
Hag llltl.o nuna£auk.
" I't
-trnt Robtnore nll:llil..
.: vue U'IU . txikikeri a batenga rlk.
( HCTt\IJ.ual
6 F" ,l.a modtmoarcn ""," za ,lel1a1.
Boto; IJar'Rgarri horieng;llIk.
11 l.ehcn l a!t!! onako hiru mendale i7.alC3g3 Iik.
9 tral..:I> IClz.11
10 Lehen azald u diA '7.udan 31T37.oienga lik.
u T\.LrtLl1
~ H'-«IO ll;u. ICJl!all l

12. TESTA (68 75 unit.)

anketa

I' morroi u al • 2) ewez erxe • 31 balC;lI\ J ..a!lzaiklzal

J .;octO ie ~ l;o • 5 ) lurtl.JIl • 6 ) CT1ln I mre ra
"I,aulot>u.><ko · 8) A muoo l;u'o/olhmeu.lo
91 pinudiren I ba>.cTril.oia • 10/ Lel. u n ~ m n

, ari keta
11aUlobide n l. • ~ ) honewt • 31 :a>lck hcnean
~ l 1IUn. ~an • 51esk uieeke • 6 ) -ema fororaioo
71 t£l.-m.ramz • 8 ) aireportllra • 9 11., lometro
10) bejleare n • 11) l;tnlaldeT:i • 1 ~ ) guzuetan
13) I1;J.ra • I ~J Ilona

3. ariketa
11 ETl3n • 21 lmcmclen • 3) Maribeln
J>KlI,losem1.al • 5) gnlertn b;uel;
6) Dcml-terremgana I Dcntl-turcnera • 7) autobuscan
8 l gu,e l7.al • 91 katueno at • 100,n'li tululik

4 . eriketa
2 gomaren « 1 )honen • l )al loko ' ~ )p a >e a l el u k o
5) :J,1T:l.!>3lde ko • 6 ) ordubeltra • 7 ) ederraz
81 0\"a ilt an • 9 ) urwen • 10 1urelan • 11, horiel;l.l.o
121aprOOeln lul • I I I looidori k • I ~ } gUlliok
15lirlaraioo • 16 ligerlan • 17) a.lean • 181 Europ:m
19}1lIferril ' 20 Itwnalltnl • 11 ll.abemel • n l ~ nd<.- z
13 }gllldetzera • 241ezerural.:o • .:!5 11alll'a

, \
 Gramatika era ariketak I

76. Unitatea
Postposiz ioe n eza ugarria k
A: 1) b1la • 2) kanpo ' ) @OI"& ' 4) e.sker · 5) barru • 6)zehar ' 7) azpian • 8) ondoarl /uin • 9) banuan
10) mbera • 11) b\lf\ll • 12) gai.....an • l J ) au ri:a
B: I'ORIZER: [aura),: alcknl /lO minutu barru
/'\ORI: nin esker I l loba li7.lllioui bul1ll
NON DI K: postuetank kanpo
NOREN: l ure bila l ma haiarr n azpian 11elefQl103.n"n ondoarl l polO Ixiki honen ba",,&n I lat.aTen arsbera I mahai
hand iarr n ,ai.....an I prolC: ktu~ aurka I cki garranlZits u bnen zain
NON: mendi an goral bizitn osoan zeha r

2 Leku posrposizioek
I lhort'en • 2)espazioan • J )handirrn • 4) urm:oelarrn • 5) ltalian • 6 )haren • 1) Maldan • 8)horien
9) herri lik • 10) eskallm:Wt • It ) jokoz • 12) biri ken

3 Leku postposizioak
I) anean • 2) l a'Man • J ) iUpI:IIl • 4) au rrean • 5) alzean

4 Leku eta denbora po stpo s izioak

I) behe ra • 2) zehar • J ) aIdera • 4) aurrera • 5 ) bimtean • 6) I on • 1) ingul\W1 • 8) b\lruan • 9) kanpo
10) parel' k

5 Leku eta denbora pos tpo siz ioa k

I) kana let ik I k:lN.lean zehar • 2) aiearen aneen • J ) belmren I behz horren bamlan • 4) kanpandorrem:n gai .....an

77. Unitatea
Postposizioak
I) eutanasian • 2) mre • J) adis kideu • 4) azukrearen • 5) pI'OpOSlImenuert • 6) lntemeten • 7) d""uan
8) Alemanian' n • 9) ho nez

2 Postposizioak
I ) aldcan • 2) aurka • J ) za' n • 4) kanpo • 5) buru z • 6) cskcr • 1)1001 • 8) artcan • 9)be tK:1'1I • 10)lrt.1Le
lI ) arabera ' 12) gabe

3 Postposizioak
I) artean • 2) gorako • J) tkasjeen • 4 ) planoa ri

78. Unitatea
[ la juntagailua
1 Txarto [ - J bebar duzu . li'iaki : asko [ - ] em.'tu n duzu r eta ] ge hiegi edaie n duzu.
2 Atzo lratl i k u~i nue n r eta 1ese n zida n udan [ - ] lng3laterran ibili deta I l'I9 ] ingele s plloa ibsi duela .
J Luziak [ - I saskibaloian jo katze n du [ eta ] Alv arc k Iutbolean [ eta l lenisean.
4 Pa per dendara noa r - r foJiook. 1 - ] lapilZak [ eta I zorrozkiln hat ero stera.
5 Osas unak r eta ] Ala'<esek il1lbazi dUle r eta I Athleticek [ eta] Reala k berdindu dUle.

2 Eta j untaga ilua eta aditzaren ezabaketa

I Bihar hamanetako hegazkina hartu ela hamableterakc Atell3SCn C'gongo gara.
2 Ni egunero goizean ,oiz esnatu. komune ra joan . duua harlu . j ant zl ela. an n gosaldu eoecren. tnSUlUlura
joalf n naiz.
J Go I ikusprria izan zen: jok alaria t atezaina au=ratutll zegaela ikusl, balo ia lorl tu eta, hare n gaine lik pasantt.iz.
ale banunl bid a li zuen.
" Biol: I:IN a urtll u eta norbai tek eixe ui ki bal. modu onean a loka t ut o ba ligu. bihar benan edwnd uto gi natett.

"
 Grarnanka eta arikerak [

3 Et a j untagailua eta aditzarekiko komunztadura

lI
I dnu • 2)dule • 3)~ Gro
a io •e Adede
-t j daude •e ebibzatz
S ) za b i h ~ a le •e 6)dalol
Si deta
4d EEra
ta muntaia zta basu
juntagailua era kasu markak
Iu Nu'c
1) Nire ndpmorakin
andrearc kin gin ormen (m)
Cia serre-alebekin An• 2)Zt)
(...) Mikelek
Mikclck ein
era ATGOrZak ir• 3)
Arantzak (m) dabie
Xabiern gogu
eta aun t--]
fm)
d) Herri boretnko
J ) Hem gin nire
honetako eta nure berriko A ۥ S)
be rri ko (m) ZO Bihar
Bihar goizean ga arralSa
goiuan el.3 arratzaldgOn i]
ldea n (m)

5 Era
E ta puntagalo eia bosu
juntageilua eta markak
kasu markak
LA

I aslelehenetan
I) gsizkekeneion cIa
gio aslcul.cnetan
gsizaudkenetan z• ZO
2) Duibolean
futboleangia easkibalotan e• 3)
eta saskibaJoian dio ggizo CI.3
10egnea gia IcJcbiSUI
rglebieta bustiz
i ~uk el a
d
J ) Debora Si Suri
Debara eta gun •zr 5)
gur gia nitz
nm eta atar
mre an.um

6S Eta
E ta muntaia: geeanideak zan
jun tagailua: esapideak eat zzerbaiten
e rbaite n martzal
indanzaile
Iga
I) eta guzu
guzli z• l)
Zeta gboarrentzan
Cl.llabarT'enlQ,1 • ZG bogzta
3\ Noli eta •z d Erantz
J ) Eta niri •e 5)
Gloria
J ose ~

ZT7 Et
Eraa untagailiaren
j umagailu aren begie gganaki batzu
beste esanahi batak k
I Eixera poa (bostera,
Et-un noa IkaslCf'll. biarko
Murto ggtzketa
Ulerl:eta pretatu
pl'CS1.31U bebar
behar dUIeta,
eta.
ek re

2 NOIZ
Meeurren OTSO SEieO diOlC
aUlTCan egnen diote barre, da c~zz da
barre . Cl*. bonturatzen,.
da lwnluralZlm
) Berano
lkf'lIndu bidu
heldll doa
da eio
eta gez meiikuten basizza
cz du pclikul:lren hasier.l ibai,
ikusi.
ad

J Ezdu
~ dUI ekar,
cbrri. berdetza
handlegia gen
zcn gia,
eta.
b

S Iosleak
l k.a ~ le a: urdun daude.
urdun dude, sie
IlSIt bonetan azken ebaluariolm
honetan :anen ebalnaztoko ancrtetak
arterkztak egin
egin behar
bebar dituzte ga,
dllU1JC eta.
LA

TS.
79. LUTnutatzo
Unitatea
| Edo
Ed o muntaiaren erabilen
jumage ituare n erabilera
|I (Udako
Udako~ ntorrztan Grzziara
Gre~W'31 i ftiedoo II 'tueezera
Tupzzgra Ogia less | gustaluko
joarea I-I gustatuko hlZaldake.
Htzaidake,
d2 DOIOUkK le
Or.imdik I - Jlez
ez dak dabiit egur,
~g ur. baira
bama Mu hiru 1ledo
edo jau
J lau rnangzo
joen gc Zarza |e
garcla [ - lurstz
I USle du,
dut.
)A Madizo
Madnl go Jugungk laguneL [| es - Ilaiotzean
lIla,alU3Jt [ledo edo |] etorriko
etxriko zirela
rial: I - Jlean
esan idatz,
~idaten.
dJ Bering]Berdm 1aI1 I e- I| (gnez, lrencz. autoaz
aUlOZILedo edo lorez hotza: boni
] oinezJ03lea; do berngnik
t Olll ua da he mendiL I| -e IJ urgtea,
ine lca.
€S Oran deial
Or.im dela [ -ee ]bori
hosl urz une ILedo edo zeratu
] gereuu gen
zen bor,
hori. ler
l - legia?
] cZ\.ll1
6OA B auken dmn
8 1aukera dui][ -e ]. Leo
gO! malko
m:ulako ziklo zkia batean
batzan matrikul;uu
margula Iledo edo ]unibertsalena
umberts' lal.-r.t;om: On ZOTZ Heb,
l ure uSl
e z.
Zegan u r cgm I -- I behar mauken nuke1

d2 Edo
Edo
|I Gorarurdo bat
QaTaiardo boi edc
edo edan
zungogo nuke,
nuke .
O
]: Bazkaltzeko
Bazkaltzekc edo atitzzko
coo afahz gera ganede.
cko gera goiiezke,
3A D edo biru
Bi edo hiru gai eusnendtuko
gai suspenduu dituda
ko ditud mete dui,
ala esre det .
dJ obaleurtnkon edo bisi
Zabaldu euritakoa edo gingo Sora,
busri egingo gaTa.
5SA IHGTan edo
1997an edn erinZen,
genatu zen.
6% oru
Foru Alunda go Olpllllu
Aldllndia edu Duputuzion deiren aio
ioa deuzen grnkbunde borri
zaro erakunde hc rri

3A Edota
Edo eta nio
ala
lialen
f ala · 2)a la ·e ))
Gurtu
nla ·dedos edos
4)edo · 5) Suizida
cdo · 6I ala · 7) edo ·rz 8)000
Eugin ·z 9)ala
Gio ·z Ius
IOJed o

4d Edonola
[ do eta ala
Det
I) _F nz· (ez An• iesi
2 ) _,1. 3) _G rz• "dize
f _ 8 e• 5)
GieD
_0 ·n 61_
Bie E
E

5€ Edo, aala gin na

la eta mabi
hiz I| zei
zoinn
jel
l) aJa e· (uni boren ·e )rabe
2) 31ahcmen jnahiz ·e ..d, Edo
Edo hernen
hemcn

O BaL..
6 Da. baiz grezz
ba i: ez... bal. molar
ez: hala nola: etak,
etab.
Dbitbi
Ilbaif ...lbai e· 21t7.
(eri f...igi
j e ~ ( z· J)
) e/. d Hala
Haiar--rmoala
C..lnola ·e "dunaz
) nahiz z· 5)
Gide uZOli--
delal ...j duzun
dlllll llla l.. ) dUt IlJa

7T Edo:
Edo aalar
la: mabi
nah iz I| zein:
geinz ez...
zg, ez:
ez bala.
ha la... nolaz edota?
nola: ed etat,
uta : etab.
Dolar
I)ala • sz
21e/. zr• 31ed
dugoo rz• daia
J )3l a •rz Gala
S)ala •e 6Gedota
ledota •s 7Inol:1
Zumaia ·e 8Erabi
jnaluz •e Gual
9 )ala •e 10lwO
IDa• IIinboi
llbai
IZ ezdut
121«Iota
 Gramatika eta artketak I

80. Unitatea
Bain a, ba tnc eta baiz ik
I) baina • 2) bama I baizik (b.uno) • 3) baina • 4) baizik (balno) • 5) roma • 6) baizik (IKllno ) • 7) baizik
8) baizik (baino) • 9) ballla • 10) baina • lljbaina • 12)baizik (baino) • 13) ba iziL (baino) • 14)baino

2 Baina , ba ino eta balzik

1 Un gogorTll im lb. ba ina <k~ l gUSl.Ul1l egin dute.
2: Azkeneatl ez dioaul iburu billerosi. bideo zinta bal baino.
3 Zuen onl:l1lko esen dUI. ba ina zud: IXllIlU l hanu duzue.
4 OnmJ!:Ollll 00120 t'>.bsagoaL Ionu dilu: 5ei bikain bai no ea di(zki)ole ipini.
5 Un hau bulaluta daubl. ba ina heMe hori hasi gabe or:lindik.
6 ~ duzu nit al!1ndulal:oa egin. ba izik t la zul< nahi iIan duz una.
7 la diru guzlia Iti';uu dui: hitu curo bairi'" el uizki1 lleralICTI.
8 AIIC'rkctaez da taur lango. b,har baino.
9 E!:lC'a u.iLitgia da. 60 n'l<'UO karTatu baizik ez d(it)ll.
10 EfUbmiaL ez di ra unarri lcan osp.nun. ahenduan ba ino.
11 EufUlIetl dUI mUlIl hori. baina ez nail bere izenaz gogontzen.

13. TESTA (76 - 80 unit.)

I. ariketa •
I) drogen • 2l ,ral.aslearm • 3) informaz>o:ui • 4) :zm • 5) honen • 6) jalu: ea,n,n • 7J alJi indarrit
13) horTen

2. ariketa
I1aJab<'ra J inguru 2) , am • 3) inguruan I inguruko • 4) ane kc I koolra • 5) este I aUJTean
61erte I buruz I gabe • 71anean I gonJ,;oal,:

3. ariketa
I1hilabele barru • 2110dien azpnlll • 3) zubian (l ubitik) zehar • 4) bati ....ker • 5) hblorian zehar

4. arikcta
I) ane ' 2la ldC'ra • 3) es Ler ' ~ ) b i la • 5) gabe • 6) ane an • 7) ar:aberll • 8) bidez • 9)au rkal..o

5. artkcta
I ) C • 2)A • 3) C • 4l A • 5) A • 6) B • 7) C
A SOuEZAERKEO Gr |
N

ibaizabal
d