)

eta
. . .-- riketak
 lesezko
r ~ ~m ~
-=zta Sito EA
eta ariketakl"]
Ez nau izurzen negu hurbilak
uda beteko beroan
dakidalako irauten duela
orainak ere geroan
Xabier l.eteren hit=ak gllre laglln onan.
Alberta Ugarreri (/957.1004)
Sarrera
Norentzat da Iiburu hau?
Gramatika eta arikeiak Illiburua ikasle hauentzat da egokia:
• Euskal hezkuntza sistemako DBHko 3. mailatik gcrako ikasleentzat.
• HABEren programazioko I. B maila edo hortik goragokc besteren bat egjren ari diren eus-
kanegietako ikasleentzat.
Liburu hau. beraz. egckia da EGA azterketa prestaru nahi duen edcnorenuer. edc zenbait erakundek
-hala nola HAEE-IVAPek. Hezkuntza Sailek edo Hizkuntza Eskola Ofizialak- aruolatzen dituzten
mailetakc probak gainditu nahi dituztenemzat.

Nola erabili Iiburua?

Bi modutera erabil daiteke Iiburua:
• Euskaltegiko edo ikastetxeko eskola emankizunen ardura duen irakaslearen gidaritzapean.
• Ncrk bere kasa edc bakarka. inolako irakasleren laguntzarik gabe. Horrerarako dago. hain
zuzen ere. ariketen erantzun zuzenak zein diren jakitekc Iiburuxka.

Nolakoa da Iiburua?
Esku anean duzun hau euskararen gramatika era didaktikoan eta praktikoan aurkeztu nahi duen bi libu-
rukiz csatutakc lan zabalago baten bigarren atala da. Horrexegeuk ezarri zaio. hain zuzen. duen titu-
lua: Gramatika eta ariketak 11.
Bigarren liburuki hau 64 Iitxaz osaruta dago. FiLXa bakoitzean. gramatika eral jakin bat azaltzen da.
Azalpen gehienek komunikazio egoera errealak irudikatzen dituzten irudietan cinarritutakc elkarriz-
keta bat izeten dute abiapunru. Gaiaren azalpena gehieneren orrialde bakar barean ematen bada ere.
zenbaitetan bi orrialdeko fitxa bikoitzak erabili behar izan dira.
Horrez gelnera. liburua ren tituluak adierazten duen bezala. gramatika azalpenekin barera ariketak
datoz. fitxako eduki teorikoak era praktikoenean lantzekc bidea ematen dutenak. Azalpenak ezke rral-
deko orrialde zurietan azaltzen dira beti; ariketak. berriz. koloreztatuta dauden eskuinaldekoeran.
Bestalde, ariketa bakoitzean letrak jarri dim parentesi artean. fitxakc atalen adierazgarri gisa. delako
ariketa hori zein edukiri dagokion zehatz-mehatz jakinaraztekc. Horrela, ariketa egiten ari den bitarte-
an zalantzarik scrtuz gero. ikasleak oerehalaxe jakingo du nora jo behar duen hura argltzcko.
Bestalde. bi orrialdeko 14 test ere prestaru dire: eta gramarika atal oso bat osatzen duen firxa multzo
baten ondoren txertatu da haietako bakoitza .
 Ortotipografia eta sinboloak
Maiuskula
Si eratako hizkuntza elementuak idatzi dim lerra maiuskulaz Iiburu honetan:
• Era guztietakc mcrfemak eta hizki flexiboak. Adibidez:

Izen ammtek arrikulua bar dezakete ( -AJ-AK ); izen bereziek, ordea. ez du te mugatzailerik onartzcn
era maiuskulaz idazten dira.

-EN : maila gorena adierazten du {adib.: Garestiena erost =uen). Har en ezkerrean doan izena k
-O, -IK. -ETAN. -ETATIK eta -£TARlK arzizkiak har ditza ke: Everest do munduko menai/mendi-
rik/mendietan/mendietatik/m etldietarik almena.

• Hizki erat orleak. Ad ibidez:

Aurrizki eta atzizki bakoitzaren bidez , esanahi jnkin ha! emate n die hala sortu takc izenari.

SUPER- aurrizkiak . esate rako. "handia '' adierazten du tsupermerkatu] eta -TZA atz izkiak "ugari-
tasu na" Vel/deeo).

Vertsalita
Liburuan honako hauek adierazteko erabili dira \ ertsalita moreko lerrak:
• Deklinabideko kasua adierazten duen galdetzailea. Adibidez:

NOREKlN kasuaren singularreko marka -AREKIN da.

"etxean" hitza NO ~ kasuan dago.

• Ad itz sistemak. Adibidez:

dill NOR-NORK aditz sistemeko adizki bat da. eta diot NO R -~O Rl -NO RK sis temakoa.

• Ad itz laguntzaileen partiaipioa . Ad ibidez:

Euskaraz, lau ad itz lag untza ile dau de: izan, "'ed u n, eed !n eta "eza n . Lau horie tatik lzan da
aditz nagusi gisa erabiltzen den pert izipio bakarra (adi b.: Nor i ZQII da? ).

• Testutik kanpo. arg ibide gisa ernaten diren zenbait ohar (eco. ETA El. ZL"ZE'\. 0'100... ). Adibidez:

Sexu bietako pertsonek osatzen duten bikotea edo multzoa adierazteko. hitz biak esan behar dim:
osabo-izebak ( ETA El ~ ) . seme-alabak ( ETA El ~ ) .

Sartuko zaiekeen ( EOO sartuka =en)

Okerrak dira. beraz. honako hauek:
Gaur lti"l"ia k J 9a da. ( 0'\'00: urriaren 30a)
b""hl,.,·i!.ik ~ ,i k a l re ro ... ( zuzzx: urtarrilaren birik ... )

Letra etzana
Ad ibide gisa ematen den gunia letra etzanez idatzita dago. ha la restuaren barruko elementu lexiko ak
nola azal pen paragrafoe n ondoren argibide moduan ernaten diren esaldiak. Adibidez:

6
 Aditz nagusia espektu markarik gabe ere ager liteke (ekar. etor. sa/... ) . Forma horri aditzoin
deitzen zaio. eta abalerako, subjuntiboko eta aginrerakc adizkiak egiteko erabiltzen da. Adibjdez:
Nah i baduzue. baskaltzen has gaitezke.
Atarma sistema jarri dute. /apurrik sa r e: dadin .

Letra lodia
Prozedura hau erabili da testuan nahiz adibideetan garrantzia duen edozein elemenru nabarmentzeko.
Adibidez:

Adizki trinkoak (nago. zoa: ... ) aspekruaren aldetik puntukariak direla esaren da. gehienetan
ekintza une jakin batean gertarzen ari dele adierazten baitu te:
Paperontzia beteta dago , (Une honetan)

Tituluetako ortotipografia
Tiruluetan murriztu egin da letra erzanaren erabilera. Lerra etzanaren ordez. letra lodia crab ili da. Adibidez:

Hiru eta lau zenbakiak

Aditz laguntzaileak: izan , *edun ...

Sinboloak
• Bi hitzen anean (barral sinboloa erabili da. bi hitzak balio berekoak direla adierazteko. Etxe
honexem whonetantxe j oio :ell esaldian. honexemn eta hon etantxe balio berekoak dira . Halaber.
barra erabili da hitzak elkarren artean banatzeko edota aukeratu behar dela adierazteko.

• Parentesien zeinuak () aditzera ematen du bere artean dagoen hitza. hitz zatia edo hitz multzoa eza -
batu egin daitekeela. Adibidez: Hamarrak bost gnrxi (ago) dim. Donostian jaio (;: a1l) balir: segllr
aski Realarenjarraltzailea (i: ango) tttzateke.
• ... sinboloak bi solaskideren erteko elk arrizketa adiernzt en du .

Zer modus. JOSU? ... Ni, ederto. eta : 1(. Ane?

• Arike ta orri etan ~ sinboloak adierazten du ariketa bakoitza nola egin behar den erakusten duen adi-
bide praktikoa dela. Adibidez:

Idatzi galdera bakoitzean ezabatu den galdetza llea.

~ Sorenl;J1t dira loreak? ...Amarentzat.
etxea da hau? - Alkatearena.
2 da pieza hau? ... Plasrikozkoa.
3 doaz horiek guztiak? ... Lanera.
4 zaude? - Aspernua.
- - -
Aurkibidea
A dit za
1 Ahal era. Aurkezpena 10. or.
2 Ahalerako orainaldia: eror daiteke , egtn deza ke 12. or.
3 Ahalerakc orainaldia. Aditz taulak 14. or.
4 Ahalera ko alegiazkoa: gerta liteke. egin lezake 16. or.
5 Ahalerako alegiazkoa. Aditz taulak 18. or.
6 Ahalerako iragana: zitekeen. zezakeen 20. or.
7 Ahalerako iragana. Aditz taulak 22. or
Ltesta. Ah aier a 24. or.
8 Subj umiboa. Aurkezpen a eta orai naldiko ad izkia k (bikoitza) 26. or.
9 Subjuntiboaren erabilera (bikoitza) 30. or.
10 Subjumiboko iragana (zedin. zeza n ). Aditz taulak 3-t. or.
2. tes ta. S ubj untiboa 36. or.
I 1 Agint e adizkiak. Aurk ezpen a : 38. or.
12 Agint e adizkiak. Egitura eta erabilera (hirukoitza) 40. or.
3. resta. Aglnte adizkia k 46. or.
i3 NORsaileko adizki trinkoak : egon, joan. erzan (hirukcitza] -t8. or.
14 NORK sei leko adizk i trinkoak ( I): j a kin , esa n (hirukoitza) 54. or.
15 NORI' saifeko adizki trinkoak (2): j ardun, iraun (bikoitza) 60. or.
4. testa. Adizk i trinkoak .. 64. or.
16 Hitanoa eta adizk i alokutiboak (hirukoitza) . 66 . or.
17 Hitanoa: indika tiboko ad izkiak (hiru kcirza) . 72. or.
18 Hitanoa: ·KE- duten adizkiak (bikoitza) . 78. Of.
5. test a . Ad izki a lok ut iboak . 82. Of.
19 Aditz baku nak eta aditz elk art ua k . 84 . Of.
20 Bizi izan . balio izan eta anrzeko aditz elkartuak.. . 86. Of.
2 1 Errctzea r i urz! d iot eta antze ko perifrasi mult zoak (bikoitza) 88. or.
n Gura ria: na hi lzan . Betebeharra: behar izan 92. or.
23 Ahahas una : ah a l iza n (bikcitza} . .. 94 . Of.
24 Ezintasuna: czlu izan (bikoitza) . 98. or.
25 •TzE RIK egon/ed u ki eta beste zenbait esapide 102. or.
6. testa. Ad itz elka r tuak eta perifrasi multzoak 10-t or.
26 Adizki jckatugabeak ( I) . Pan izipioa: sa rt u. jakin [bikoitza] 106. or.
27 Adizki jok atugabeak (2). Aditz izena: sartze. jaklte (b ikoitza) 110. or.
28 Aditz izena eta mende ko perp ausak 114. or.
29 Ote, ome n. o hi eta b ide part iJ...-u lak ..................................... 116. or.
7. testa. Ad izki jokaluga beak eta modu zko partikula k 118. or.

Per pa us bakuna, gald egaia eta hitze n ordena

30 Galdctzaileak era zati ga lderak (bikcitza) 120 . or.
3 1 Bx i ez erako gald erak 124. or.
32 Harri dura perp ausak 126. or.
33 Hitze n ordena. Minrzagaia. iruzk ina eta galdegaia (bikoitza) 128. or.
8. testa. Perpaus bakung, ga ldegaia eta bitten ordena 132. or.
Me nde kc per pau sak
34 Perpaus konpletiboak: -eLA, -eN IK. etab. (b ikoitza) h 134. or.
35 Perpaus kcnpletiboak: -TzE AI-TzEAK eta -T zE KO 138. or.
36 Zehar galderak: ~N. ea -ei'ol eta -e~ ala ez.. 140. or.
37 Zehar estiloa: aipamen zuzena eta zehar aipamena (bikoitza) h 142. or.
38 Zehar estiloa: pertsona. lekua eta denbora 146. or.
39 Zehar estiloa: aditzen ald ia h h h •• 148. or.
9. testa. Konl!!!ti boa k, zehar ga lde rak eta zehar estiloa 150. or.
40 Perpeus erlatiboak (I ) (bikc itza) h..................... 152. or.
41 Perpaus erlaribcak (2) (b ikc itza) 156. or.
42 Perpaus kon rzesiboak : nahiz eta , a rren (bikoitza)... . 160. or.
4 3 Denborazko perpausak. Aurkezpena . 16-1-. or.
44 Aldiberekotasuna: -eNEA N, -eN b ita r rea n (bikoirza) 166. or.
4 5 Aurrekotasuna: -T U aur retik, -TU ord uko... .. 170. or.
46 Ondorengotasuna: -T U ostea n, - T U TAK O' ~ \' . . .. . . .. . .... . ... . ... . .. . ... . . . 172. or.
47 Hasiera era bukaera: -eNE Tl K. -T U a rte 174. or.
t u.tesra. Perpa us er lariboak, kentzesibcak eta denbcrazkoak 176. or.
48 Konparazioa. Aurkezpena h h h • •• h . 178. or.
49 Berdintasunezko konparazioa : bezat n. bene (bikeitza) h 180. or.
50 Desberdintasunezko konparazioa: baino -AG O (bikoilza) 184. or.
51 Konparazio egirura berezi batzuk: ar-e -AG O . etab h 188. or.
52 Superlatiboa: - E ~ atzizkia h l OO. or.
11. test a. Kon pa ra zioa h h 192. or.
53 Kausazko perpausak : -e LAKO. -T z EAGAT IK. .. (bikoitza) 19-1-. or.
54 Moduzko perpausak: -eN bezata, -eN tegez {bik citza] 198. or.
55 Helburuzko perpausak: -TzEKO, -TzERA 202. or.
56 Ondorio perpausek (edo kontsekutiboak) (bikoirza) 20-1-. or.
.......£ es ~ t~ . L ' Ondo ri o 'a usllt- Illod u eta h elburuzk o pe rpa usak h 208. or.

Loka iluak
57 Lokailu ak . Aurkezpc na .h 210. or.
58 Ere lokailua ( I) (bikoitza).................... h 2 12. or.
59 [ re lokailua (2) ................. .................... .h 216. or.
60 Camera , be stela, be raz eta beste zenbaitlokailu (bikoitza). . h 218. or.
61 Lokailu aurkariak : ordea. al d iz. aitzitik. ba la ere (bikoitza} 222. or.
13. testa. Lo kailu ak h 226. or.

62 Kausazko lokailuak: iza n ere eta zeren (eta) 228. or.

Disku r tsoa ren marka tzailea k

63 Diskurtsoaren markatzaileak ( I) (bikc itza) 230 . or.
M Dtskurrsoaren mark atzaileak (2) (bikoirza) 23-1-. or.
14. testa. Disk urtsoaren markatzaileak 238. or.

Era nskina k
 1 Ahalera. Aurkezpena
l.oreontzia ap aletank
IIZII n:-:.-:.:::-__
Sarrera Hobe da loreontzid kendu dut,
lekuz aldacea. eror ziteke eu eta.
eror tueke era.

Txikitan eskicba te:

j oso neza seen
egonge /aka
maha ia.

Irudietan nabarmendutakc adizkietan. hi atal bereizten dira: adirz negusta (ero r: j aso ) eta lagu ntzai-
lea (daiteke. deiaker.. .). Horietak o batzuk daiteke, Iiteke eta zitekeen ee dl n Jaguntzailearen aha lerako
adizkiak dira: dezaket. neza ke eta neza keen, berriz. *ez an laguntzailearenak. Adizki laguntzaile horiek
aditzoinaren ondoan jarririk. azken horrek aipatzen duena gertatzeko posibilitatea dagoela (Loreonizia
eror dui/eke ) edo zerbait egitek c aha lmena adierazten dut e (Zure ouioa j aso " ezak e).
Aditz nagusta: Ez du aspekru markarik hartzen: hau da, ad itzo in forma harrzen du (eror: ikus .
hm ... ). Aditzoina eratzek o. aski da aditz partizipioari -I, -T U edo -DU aspektu markak kentzea:
j aus-I > jails : ikas -I > ikus: has -l » has: asp er-Ttf > asper; afat-D U > afat.
-0 aspektu marka duten gainerako aditzetan. partizipioak eta adi tzoinak forma berbera dute:
bO f(/ -0 > bow edulI-0 > edan jaso-0 > jaso eduki·0 > eduki egin-0 > egin bere-0 > here.
Dena den, beste hitz kateg oria batetik era torritako aditzetan. aditzcina eguekc bi aukera daude : -T U
aspekru marka kentzea. edo ez kentzea: //I'-TU> ur/ nrtu: lodi-TU > Iodl/Ioditu: boz-Ttj > noc/non«.

D Ahalerako adizkien aldia

Ahalerako adizkieran. hiru aldi bereizten dira:

11
lID
ORAINA: orajngo aukera edo
anatmena adrerazten du o

eror daireke
AlEGlAZKOA: ir ud lzko aukera IRAGANA: Iraqaneko aukera
edo ahalmena adierazten duo edo ahal mena adierazten duo

eror liteke eror zitekeen

Il!lI j aso demke jaso tezake j aso zezakeen

H Ahalera ezezkoan: ezintasu na

Ezimasuna adierazteko. £2 + aha lerako adizkia egi rura erabil daiteke , baina ez da oso ohikoa.
Ohikoena ezin izan aditza erabiltzea da. indikatiboko nahiz ahale rako lagumzaileekin:

EZ ... ahalera: E:; deiaket kaferik bar. Lasoi. ez daiteke ezer gena.
EZ lN + indikatiboa : E::J" diu kaferik harm . l.asai. ezin do ezer ger tatu,
EZlN + ahalera: EVil har demket kaferik. (= E:ill de:uke f kaferlk liar.)
Lasai. ezin gerta daiteke ezer. (= Lasai, e::J1I daiteke ezer gena. )
10
 Ariketak
tee eee ee em ee e e err er ee 1

. . Aditzoina : eror, ikus, jaso... (A)

Idatzl aditz partizipio hauen aditzoinak (bi aditzoin badituzte, idatzi biak).
E lehertu
~ lehertu ee beherek =
leherl/ehertu •
€ ebaki
Sb =
eJA ende
13 epeldu =
=
b
~
KE.
IOlU =
SE eda
-_.--'!!.I 7IRE
Jam = aere
EE HA
14 RE
jaso EE EE
L BSR
irakurri ZE .....
= _....._
errizD ...... 8B iraun
EEN EE rrarena
= UE trukatu = er
15 ROEN
z GOIE
amaitu EE
= 9$ SEEORUZE
ezagutu "* arrearee IE EIE
16 eduki EE
= arearen
3A BEER
bidali =
SEeea: DEE
10 itxi EEeea:
= .................... I EN
17 utzi =
ze
•d gogoralU
PGDIZE =- «reu: IL edan
11 SO SE assa: 18 I adierazi
giz ze = =
5€ Gru
garb itu eeI = SR eeI
12 erabili _._--- 19 zabaldu
za baldu zzd = =
n
EZE APelerako
Ahalerako adizkien
adizkien aldia E
aldia (8)
Adieraz,
Ad ierazi, X Bidez,
bidez, Zein mebarrnendutako dizkien
zein den nabarmendutako aldia,.
adlzklen aldia

O
0 A
A I|

E Oran ondo ibil

Drain ondo (BI datreke
daiteke makilarekin,
makil arekin. A
X
| AG egon
Adi egon ez
ez bostna, ariek eror
bagina. amildegitik eron gtnrezkeen.
gintezkeen,
,
d Dirua poltzikoon, gauza
Dirua poltsikoan. gautza asko
osko egin
egin Htz
tzako,
ake.;
A3 Lz zenitzake urun hauek
bauzk mahai
mahai gai
gainean, mgzgdezi
,d Utz ze
Bonboi
nitza ke gutun
Bonboi borzuk eros zenitzakeen
batzuk eros
nean. me sedez?
ginrri aurretik.
zenltza keen etorri urretik,
5 S (AT, oan
Ama. joan palizke
n aiteke beparzkin posatzea
Keparekin paseatzera?

•SZ
7
ADIOS etor
Aural
bantu
Sion Zizkeen,
Kontuz bide
zitekeen. baina
ba ina nahiago
nahiago zan
malkarren horretan,
bide malkansu
izan du
hcrretan. urmneak
du GenSor,
tren ez et orri .
erar egin
umeak erori egin Drezke etal
lit ezke eta!

,S
8
O
Piri
(Pideo
Zeriiigate gira
First Certificate
Bidec bauzk bar, buz
hauek bai.
erraz lor
agiria erraz lat lezake
lezake,
ditzaken nahi
ikus ditzakezu
.;
mabi dugunon,
duzunean.

. . ADalera
Aha lera ezezkoan: egintagura
ezez koan : ezintasu (Gi
na (C)
AI
A) Alereezintguna, EZ d
Adierazi ezintasuna, EZ Giglerako adizkJa
+ ahaJerako dizka egitura erabiliz,
egltura erabiliz.
b
~ Dur ni
Gaur ni Lez
(e=/i Ziren
zuekin |jogr
/ j oan) ezmgtekbezuetin
:'JI,~.itl!e ~t!.in Log,
joan Zineruara, azterketa
zinemara. azierketa bar
bat przetatu
prestatu bebar gia,
behar dut eta.
Jeleinnon bonnnndu
U Telefonoa artz, gu
konpondu arte, Su (e=
lez d/ Duteretena
lntemesera / borreru)
kOl1eJ",.t atll) ,. e
JI2 Duzok (ez /egizta)
lnigck (ez eguzkirik / har/l1) bemadkebee
..._. krema GueegienEE
rik gabe, erre ia,
egiten da eta.
JA bik
Nik ptonoan iez /d abesti
pianoan (ec diberti hori
orrira)
/ jo) .__.__.._.' A M'_'.'_•. ~ Zilegia d nitztzO,
zailegia da nirerzat.
4d Begira, AOIOn, gauza
Begira. Anron. uza guztiak
guziak (ciez /d bater
batera |/ EEA€
egin) banan-banan
_._ : banan-ba egun bebar
nan egin ditue,
behar dituzu.
Abreu (e=
5O Arkitektura iez /Bi=Jwian
ZBiZtatan (ibn
/ ikasi ) barna GrnuzkOen
. ba ina G ipuzkoa n bau,
bai.
Dur SgrgO
fi Gure DO
semea no ra (OO dendia,je
j oan den j akinda. (c kE
lasai Seg
i'gOn)
MA

E)
B) Berridatzi
Berridatzi goiko
goiko egalak egin Gan
esaldiak ezln aditzarekin,, ahale
izan aditzarekin ahalerako adizki januntzaileak
rako adizki erabiliz,
laguntzaileak erab iliz.
~Lai JOU
Gaur niD girbad
r .j .!i OQ !] .!perrrepizkaZerimattebejoan
/~ erez ke / ezin naitl!k~jp
j l e terzta: guekin ginga,
zuekin zinemara. agizrketa
azt erketa bai
bat ptzgtau
prestaru beber GE
behar dUI eta.
l Jzlebonoa konpondu
Telefonoa bonpondu artz, arte. gu guzinSEIS
ezin _ .._.__ I ezin Geez,esia
_ ... _
2d UEA A E A aEBEE Gabe, erre
lnigok ez in __. ' . _ ~ _ .._ I ezin .. . ....__. kremarik gabe. giten da
erre egiten do eta.
gia,
Jd NK pinOOn SZ
Nik pianoan ezin . ~ . TEEIZika da nirztza
I ezi n .. ; zailegia da niretzat.
4A Bada,Autuareobaren
Begira, Anton, gauza guztiak ezin .._ ~ ~_. ,._.... I ezin ; benan-
banan
banan egeeinin beharbeber dituzu.
dituzu,
5 Arkrzktura
A rkitektura ez zin in ISSbama
I ez in Gipuzkoan bai,
, baina Gipuzkoan ba i.
fi DGOTS ginga nOr
Gure semea nora OO joan den denPelea,
jakinda. ez ei in ._. Inaurtubaer«ru
ezin
I
11
 2 Ahalerako orainaldia: eror daiteke, egin dezake...
D Sare ~a _
ldaz lana esku:
Ez ibili bizikleta berriarekin aurke: dezakezue. baina
harri aneon: gurpilak habe do ordenagailu:
apur daite:ke. aurkeztea.

Danezke. dezakezue eta ditzaket ahale rako orainal d iko adizkiak d im. Adizki horie k zerbait gertatzekc
posibilira te hurbi la (gwpilak apur da;te:ke ) edo ncrbaitek zerbai t egiteko duen aukera edo ahalmen
egiazta tua (ida=lQ/1Q eskuz ida cita eurke: dezakezue I sarrerak dahainik for dit:aket) adierazten dute.
Taula hauetan erakuste n d ira " ed in eta "eza n aditz lagun tzaileen ahale rako orainaldiko }:OR eta !'iOR·
!'\ORK sisremeteko adizki erabilienak:
" edi n: l"OR siste ma

.-
s eza n: NOR-:\'O RK sistema (NOR - hura eta haiek)

• naiteke
zaitezke
daileke
gailezke
- dezaket

dezake
hura

dezakezu

dezakegu
haiek
dltzaket
ditzakezu
ditzake
dilzakegu
zaitezkete dezakezue dilzakezue
oaitezke oezakete ottzaxete

g Erabilera
Adiz ki hcri ek. oro her, posibilitate hurbila. aukera genagarria edo ahalmen erraz egtaztagarria adie-
razten dute:
Iantorreratno bt ortiuan tiei naueke. Sarre rak: dohainik: tor ditzaket.
Bestalde. egce ra bauetan maiz erabiltzen dira adizki hc riek:
- Baimena eskatzeko.
J OOlI n aiteke zure kin? Z abol dezak et leihoa?
- Mesedea eskatzeko.
Etor :aite:ke nirekin gOlc a hat ikustera? Ken ditzakezu zure liburuak mre mahaitik?
- Proposamena egiteko.
Ezer hoberik burunuzen e: ba:aigu. zinemara j oan gaite;];e.
Etxeon ere zerbait presto dezakegu afalceko. beste inorajoan gabe. Zer iruditzen zaiz ue?
12
 Ariketak 2

. . Ahalerako orainaldia (A)

Berridatzi esald iak, nabarmendutako pertsonak aldatuz .
(zu) Noiz etcr zaitezke hona?
Cl (haiek) Noi: etor dQ;tr.,kr h ona ? III {h u ra )
z (gu) Hegazkina hartzen badugu. bi orduan hel gaitezke.
11 (zuek) _ III (ha iek) _
J Ne u k bote ditzaket gurunak. postetxera noa e13.
11 A nek III (geuk)
~ (n i) Ziur nago hobeto egin dezakedala.
I!I (gu) .• .••_ •••_ _ III (h. ;, k) __
s (h aiek) Na hi duten beste esne edan dezakere.
11 (zuek) ' m(zuk) .. h

IfJI Ahalerako orainaldia (B)

Jarri nabarmendutako aditzak ahaleran.
,. lngelesez asnro hitz egite n badiote, dena ulertzen du oAsnrohi.t= .e glltm.. iJatfi()fi!,--t/ena uler de;ake,.
J Arorz on batek erraz ko n po nd u ko dlru armairuko ateak .
2 Lainoa cz dagoenean, paisaia ederra iku sten da hemendik.
J Eskuko telefonc honekin argazkiak ere b ida ltzen dituz u?
~ Agiriak bihar ere au rkezteke a uke ra aI du gu ?
S Itxiko al dituzue leihoak. mesedez?
6 lgandeetan beranduago j aikitzen ga r a. _
7 Zortea lagun . partida hori geuk ir abaziko du gu .
8 Nahi baduzue. nire erxean ikusiko ditugu DVD horiek.

D Ahalerako orainaldia (A-B)

Bet e testuko hutsuneak, lau klan daude n ad itzak erablliz.

I daiteke . dezakezu • dezakczu • ditzake • ditzaketc • dil:akew • ditzakezu • zaitczke • za itezke I

Eros kera k
Zerbait erosi nahi baduzu. Bilbo ko erdigunean bertan dagoen saltoki ospe tsuan denetarik aurki -
ruko duzu. Merkataritza zentro handi borretan, laugarren solairuan. adibidez, marka ezagunene-
take etxerresna elektriko gehienak aurki ~ : bosgerrenean. berriz, era guzrietakc
altzariak eros 1

Ilea ebaki edo atcndu behar baduzu. bigarren solairuko He apaindegira ere joan I
eta. bide batez. solairu horretan bertan kirolarientzar dauden gaiak ikuskaru . 8 aina zure zaletasuna
irakurtzea bada. azken nobedadeen berri iza teko beheko solairuko liburu dendara jo
l2.-J _ • Solairu horretan, halaber, turistek era askotako oroigarriak topa ~
Oinez joatekotan. Kale Naguslrik sac ~ • edo. bestela. Urkixoren Zumardia kalean
duen sarbidetik. Eta auroz joatekotan. IUT azpiko aparkalekuan utz , ~ ibilgailua.
Sclairu batetik bestera joateko. bezeroak igogailuak edo eskailera rnekanikoak erab il
1 • eta. hala nahi izanez gero. oinez ere joan I _ bazter barean dauden
eskaileretatik. Ba al dakizu zein merka taritza zentrori buruz ari naizen?
13
 3 Ahalerako orainaldia. Aditz taulak
U Ahalerako orainaldia: *edin lagunlzailea

--
*edin : NOR sistema " edln : NOR-NOR! sis tema (NOR: hu r a eta h aiek )

• naiteke
zettezke
daileke
gaitezke
niri
zur i
hari
guri
hura
dakidake
dakizuke
dakioke
dakiguke
hatek
dakizkidake
dakizkizuke
dakizkioke
dakizkiguke
zaltezkete zuel dakizueke dakizkizueke
daitezke haiei dakieke dakizkieke

Adibideak:
Gose bazareie. bazkaltzen "as g aitezke.
Mendi hori ondo e:zagut=ell ez badute. gal duitezke.
NoM baduzue. etxean gero m iteikete; bestela. etorri gurekin.
Nil'; gertatu zaidan moduan. zuei ere gerta duk izueke.
Ez eramcn hainbeste plater bata besteoren ga inean. denak eror dak izkizuke eta .

n
..
Ahalerako orainaldia: *ezan lagunlzailea

--_.........
"ezan: NO R-NO RK sisterna

zaitzaket dezaket zattzaketet ditzakel

nazakezu dezakezu gailzakezu ditzakezu
nazake zaitzake dezake gailzake zattzakete ditzake
zaitzakegu dezakegu zaitzaketegu ditzakegu
nazakezue dezakezue gaitzakezue ditzakezue

..
naaakete zaitzakete dezakete gaitzakete zattzaxetete ditzakate

- ezan: NOR-NORI·NORK sistema (l'OR = hu ra " }

---..-- diezazuket
diezaioket
diezaoakezu

diezaiokezu
diezadake
diezazuke
diezaioke
NORK

diezazukegu
diezaiokegu
diezadakezue diezadakete
dlezazukete
diezaickezue dlezalokete
diezagukezu diezaguke diezagukezue diezagukete
diezazueket diezazueke diezazuekegu diezazuekele
diezaieket diezaiekezu diezaieke diezaiekegu diezaiekezue diezaiekete
(. ) NOR plurala dencan ("'ha iek). -zkl- pluralizatzailea ezartren da: diezazkizuket. diezozkioket, erab,

Adibideak:
Anek nik baino askoz hobeto egin dezake.
Ez egin halako zarararik. kafetegirik bota g aitzakete eta.
Heme ntxe tenon lit;; lIu:: ; ake:::;lI. e: daukazu zertQlI etxeko ator iraino benaraino joan.
Utz diezaikidake: u atzoko apumeak. mesedez?
Nola egin ez badakizue. andokoari taguntza es ka diem iokei ue.
Gauze 0 11 asko esan dieiai kii u ket gllre herrika aikareari buruz.
14
 Ariketak 3

. . Ahalerako orainaldia: *edin eta *ezan laguntzailea k (A-B)

Idatzi esald i bakoitzean nabarmendutako adizkiaren aditz sistema (NOR, NOR- NORl, NOR-NORK edo
NOR-NOAt-NORK) eta pertsonak .

ADlTZ SISTE.\IA NOR NoR.! NORK

Niri gertatu bazait. zuei ere gena dakizueke. ,\'OR-S ORI trura zuei
I Nahi duzun tokira eraman zairzaket
l Joan zaitezkete parrandan. baina ez itzuli beranduegi.

,
J Horretarajarriz gero. panida irabaz dfeza zu eket e.
Sarreran dagoenari eska dakizkjoke inprimakiak.
s Mendi tontcr horretan. haizeak beta gatrzake.;
• Esa n d iezazkigukezu berriz azterketaren emaitza k?

D Ahalerako orainaldia: NOR-N ORK sistema (B)

Berridatzi esaldiak, nabarmendut ako pe rtsonak aldat uz.
(zu k-gu) Beste ezertarako behar bagairuzu. badak izu non aurk i gaitzak ezun .
11 (hark-gu) Beste ezertarako bt>hi!:r./J.gglljtu,. but/ak; non aurki g!lit;Dkeen.
III (zuek-gu) Beste ezertarako
2 (n ik) Zu eraman zairzaket. bain a zure lagunak ezin eraman ditzaker.
I!I (gu k) Zu eroman
m (ha r k) Zu eroman
J (h aiek-ni) Horrela engaina nazaketela uste badute. ondo ezagutzen ez nauten seinale da.
m (ba iek-g u) Horrela engaina
m (ba ie k-z u) Horrela engoina

D Aha lerako orainaldia: NOR -NORI-N ORK sistema (B)

Bete hutsuneak, aha lerako NOR-NORI-NORK si stemako adizkiak erabiliz.
~ Ez zaitez hurbildu txakur horrengana, haginka egin .... J !e:u ; Hk ~ eta!
I Nahi baduzu, sua eman ~ .._..__ _
n baina tabakorik ez. ez baitaukar.
_ •• _ :

2 Aizu , Ji\igo, ekar .. . ,_. . sukal deko ar taziak kable hau ebakitzeko?
J laz bideo joke bat oparitu genion; aurten zer opari (tu) . ?
~ Lagunak garenez, esadazu. mesedez. nota lag un(du ) . eta kito!
!'i Bi aldiz galdetu diogu ea noiz eman __ n_. .._n azterketaren emaitzak. baina ez dig u erantzun.
6 Kontuz pert sona horrekin; arriskutsua da. eta zuei kalte handia cgin
7 lnternetekc helbidea ematen badigure. posta elektrcnikcz bida l argazkiak.
8 Nork utz niri eskuko relefonoa dei bat eg lteko?

H Ahalerako orainaldia: *ed in eta *ezan laguntzaileak (A-B)

Mo ldatu nabarmendutako adizkiak, parentesi arteko NORI pertsona rekln komunztadura gorde
dezaten.
~ Arna, kont a d ezakezu berriz ere atzokc txistea? (gOO) Ama.) :oma d; rJl guk r~ _ ~ 'I ' = J.: : . :l. ?
Belarritako eder batzuk eros ditzakegu opari gise . (ama ri)
2 Hainbeste gauza batera eramanda. denak eror daitezke. (haiei)
J Kont uz ! IItze horrek alkand ora una dezake. (00)
~ Nahi baduzue espageriak presra ditzaket afa ltzeko . (zuei)
15
 4 Ahalerako alegiazkoa: gerta liteke, egin lezake...
D Erabilera
Logelari zan bat
kenduz. komun
lumdiagoa egi n
genezake.

Henten ere
Turkiakoak bezalako
Iunika rak
gertalitetke?

Litezke. genezake eta lezake ahalerako alegtazko adizkiak dim. Adizki horiek zerbait gertatzeko
posibilitate urruna (iurrikarak g erta Iite: ke) edo norbaitek zerbait egiteko duen zalantzazko aukera edo
ahalmen egiaztatu gabea tkomun handiagoa egin gelle: ake) adierazten dute . Hona hemen ahalerako
alegiazko NOReta NOR-NORKsistemetako adizki erabilienak:
* ed i n : NOR sistemaeezan : NOR-NORK sistema

.-
• nmteke
zintezke
titeke
ginlezke
-nik
zuk
hark
guk
nezake

lezake
here

zenezake

genezake
haiek
nitzake
zenilzake
litzake
genilzake
zlntezkete zuek zenezekete zenttzakete
ntezke haiek lezakete litzakete

Beste adibide batzuk : Kaletik ere em<.ulI liteke zarara. Gehiago ha r netake. bail/a es dut nahl,

D Daiteke, dezake... I lite ke, lezake...

• Daiteke eta dezake moduko orainaldiko edizkiek posibilitate hurbila edo erraz egiazta daitckeen au-
kera edo ahalmena adie razten dute. Liteke eta Iezake moduko alegiazkoek, bcrriz. posibilitate urruna
edo zenbait arrazoirenga tik (asmorik edo gogorik eza. oztopo objektiboak.. .) cgiaztaru gabek o au-
kera edo ahal mena adierazten dute. Alderatu esaldi hauek :

O RA lNALDIKOAK (sIaiteke, dezake ...) ALEGIAZKOAK (liteke. lezake. .)

Kaletik ere ellf:n/f/ daiteke zara ta . Kaletik ere ell1Zlln liteke zarata.
(handik nato r. eta entzun cgin dut) (Ez dut egjaztatzeko asmorik . baina hala usre dUI)

• Aleg iazko adizkiak (liteke, lezake .. .) gauzak kortesiaz edo era leunean esateko erabil daitezke.
Orainaldikoak tdaiteke. dezake .. .) neutroagoek dira. Alderatu esaldi hauek:

O RA INA LDl KOAK (daiteke. dezake...) A l EGIAZ KOA K (fiteke. letake ...)
Leihoa zabal dez aket? Lethoa zabat nezake?
Etor zanezke nirekin gauza bar ikustera? Etor zintei ke nirekin gal/Ia bat ikustera?

• Praktikan. formak biak (daireke-lireke . . .) berdintsuak dim askotan; hots. neutralizaru egi ten da bien
arteko aldea. Adibidez :
Na hi dicuenean. bazkaltzen has gi ntezke. (=- has gaitezke) S al' ninteke ? (=- sur naiteke )
16
 Ariketak 4

. . Ahalerako alegiazkoa: adizkirik erabilienak (A)

Bete esald letako hutsuneak, alegiazko ahalerako adizk lak erabiliz.
.. Ogi bat bakarrik ekarri dugu: baina. beharrezkoa balirz. gehiago ekar ge"e:Jlke .
I Nire asmoa IO:OOetarako etortzea zen: baina lehenago ere etor
2 Dokumentua paper zcrro honeran dagoela usre dut. baina beste horretan ere egon
3 Arroza egitea pemsatu dUI: baina. nahiago baduzue. leka -patatak presra _
4 Zu konbentzituta zaude esan dizutena egia dena. baina gezurra ere izan _
5 ire ikasleek emaitza cnak lortzen dituzte; baina gehixeago saiatuko balira. hcbeak lor

n Ahalerako alegiazkoa: adizkirik erab ilienak (A)

Bete esaldietako hut suneak , alegiazko ahalerako adizkiak erabiliz.
>- Ahalegindu ere ez naiz egingo aldapa hori igotzen, baina ez dUI usre bizikleraz igo lIe.;uk.r;e!!.ik...
Zeu ere aurkez pintura lehia keta horretara, nahi bazenu.
2 Zu sz bazara ausartzen. neu joan .. zure ordez.
J Bidaia hartan gertaru zitzaizkigun gorabeherekin. nobela bi ere ldarz , .
.j Kimikako azt erketa ez da erraza iaengo, baina zure lagun tzarekin gaindi

5 Artiste borrek egiren diruenen moduko marrazkiak edczein urnek egin

n Ahalerako alegiazkoa: adizkirik erabilienak (A)

Nola eskatuko zenuke baimena edo mesedea egoera hauetan? Osatu galderak, parentesi
arteko hitzak eta ahalerako adizkiak erabiliz.
.. Zatik eta baten emaitza egiaztatzeko. kalku1agailu bat behar duzu. Zure ondoko ikaskideak badu bat.
(harm / cure kalkulagaillla) HaT nrJlke .; UTl! kalkulagailua ; Q /i k n tl. . 1J ~ , e n f'.ntOit:J1l!gio:Ja/:;,eko?
Kafetegi batera jean zara. Si lanki dc daude mahai batean. eta aulki bat libre dago. Gustura eseriko
zinateke haiekin.
teseri I :uekin)
1: Arzoko apunteak beha r dituzu daru bat egiaztatzekc. Z iur zaude Mi kelek badituena, paper zorroan
gordeta.
(orera / zure apunteaki ..
J Lagun baten etxean zaude. Telefono dei bat egin behar duzu.
(erabili I tetefonoas .
.j Aitari galderu diozu ea amak lanerik ordubete lehenago irteteko aukera duen. zu aireportura eramateko.
(irten / amak lanetik ordubete lehe/logo) . _
5 Nobela interesgarria irakurtzen ari zara. Amona telebista ikusten ari da, eta zuk itzaltzea nahiko zenuke.
(il=ali I relebista)

H Ahalera: orainaJalegiazkoa (6)

Jarri ahalerako orainaldian eta alegiazkoan nabarmendutako aditzak.

0 A
Erreoid ea koncondu ezean, istriouak eertaruko dira. een« duile:ke eerta titezs e

, Etor riko za ret e rurekin aauza bat iku stera?

Bota ko al di tuzue hondakin horiek zaramara?

,J Zainduko al dituz u nire haurrak botikara noan bitartean?

Kont zerrurako sarrerak neuk erostkc d lrut.
5 Hasik o al aara iaten?
17
 5 Ahalerazko alegiazkoa. Aditz taulak
o Ahalerako alegiazko adizkiak: *edin lagunlzailea
"edi n: l"OR sistema " ed in: ~OR ·l\OR sistema (:SOR: bu ra ell haiek)

nlnteke
zintezke
liteke
gintezke
-
~
hura
lekidake
lekizuke
lekioke
lekiguke
lekizkidake
lekizkizuke
lekizkioke
leklzkiguke
zintezkete tenzueke lekizkizueke
litezke lekie ke lekizkieke

Adibideak:
Etxe zahar nortedozein eg llll etall bertan behera j aus titek e.
Zer ord utan net zintezke hona?
Hori egine: gero. (11"0;0 handiak sor litezk e.
Futbolean zabilca nean kontu: betaurrekaekin. edozein uIletan ap llr leki:);i: llke era.

D
..
Ahalerako alegiazko adizkiak: *ezan lagunlza ilea

--_..........
"ezan: :--OR-:-'-ORX sisrema

zmtzaket nazake zintzaxetet nnzaxe

nintzakezu zenezake glntzakezu zenitza ke
nint zeke zmtzake Jezake gintzake nntzakete litzake
zintzakagu genezake zintzaketegu genitzake
nintzakezue zenezakete gintzakezue zenhzakete
zmtzexete

..
nintzakete tezakete gintzakete zmtzeketete litzakete

--_..........
" eza n: NOR-NORJ-XO RK sistema (NOR = hura '" ]

zintzakel nezake zfntzaketet nilzake

nlntzakezu zenezake ginlzakezu zenitzake
nintzake zintzake lezake ginlzake zintzakete litzake
zintzakegu genezake zintzaketegu genitzake
nintzakezue zenezakete gintzakezue zenitzakete
nintzakete zintzakete lezakete ginlzakete ztntzaketete htzakete

Adibideak:
Zer egin grn e:ake arazoa konpontzeko?
t zekok emandaka diruarekin prako polit batruk eros nitzake.
Konnc: ibili behar dugu. edo zetnek ikus gim:akr eta.
Nik zuri hall emone: gero. zuk zer eman zeniezadake horren truke?
Behar-benarrezkoa bodo. bulegonk benatik dei eg in nteu aose tetefonoz.
Nark a:allie:uJa ke zer ge n om dell?
Anderrek: oso oroimen 0 11 0 du: om halt behin ira kurn era hit:e: hie dena errep iku tezak e.
18
 Ariketak 5

. . Ahalerako aleg iazkoa (A)

Berridatzi esaldiak, nabarmendutako pertsonak aldatuz.
Z uk kontuz ibili behar zenuke diczunarekin. damutu egin lekizuke eta.
11 Haiet kantuz ibili behar /ukl!t~ diotenarekin, damutu egl" /eldeu eta.
m
Gut kontuz ihili behar
2 Ni agian eto r ninteke zuei laguntzera. baina ezin diezazueket ziur esan.
III Gu agian etor
III Ha/et agion etor
J G u ezin gaitezke eskalarzera joan material egokirik gabe; edo zer gena lek iguke !
11 Zuek ezin
III Haiek ezin

D Ahalerako alegiazkoa (A-B)

Idatzl pertsona hauei dagozklen adizkiak.
N OR NOR-N OR! NOR-N ORK NOR-NORI-NORK
zu hura -guri hark-go nik -zuri -hura
ni haiek-niri zuek -bura hark -zuri-hura
gu hura -ha iei hark -hura zuk-niri-haiek
zuek haiek-zuri nik-zuek nik-zuei -hura

Bete hutsuneak, goiko adizkietatik behar direnak aukeratuz.

,.. Trena barik. autobusa hartuko bazenu. zer ordutan hel :int~ke ?
1 Hirigintza araurik ez balego. edozeinek egin txalet bat edonon. ere hori ez da zuzena..
2 Kontuz ibili behar duzu: hainbeste liburu lodirekin zuri apalak burn gainera eror _
J laz Jose k eraman gintuen here autoan: autten ere berak eraman ..__. ' ezta?
4 Zei n da zuri pertsona batek eg ln _ -en oparirik ede rrena?
5 Ez ezazue rxuleta rik ekar azte rketara: 050 ikusrnen one dut, eta kopiarzen harra pa
6 lngeniaritza ez bada . beste zein ikas keta egin .._ gure Amaiak, bada ?
7 Hesia igaroz gero , txakurra eto r _.,__ _ guri.
8 la dena dakiz ue: ez dUI uste nik ezer berririk esan -enik.

~ Ahalerako alegiazkoa (A-B)

Nola eskatuko zenieke mesedea egoera hauetan dauden pertsonei?
.. Ezin duzu auroa martxan jarri. Buhza egin liezaioke Manuk berearekin?
Ai:u. Manu. rzin dut autoa mart:wnjarri. Bult:,tl 'gin :;~nirJlioke :;uuaukin?
Zure bolalumak ez du idazten. Har zenezake Anerena?
Ai:u. An£>.
2 Tele fc noz deitukc dizute. baina irten beharra daukazu. Jaso lezake aitak mezua?
Ai=u.aita.
J Ez dak izu ari keta nola egin. Azal liezazuke Idoiak zer egin behar den?
Ai=u. Idoia.
4 Mandatu bat egin behar duzu. eta ez daukazu umea nork zaindu. Egon lite ke Sara umearekin
18:00ak ane?
Ai=lI. Som.
5 Zure ordenagailua blokeatuta geratu da. eta tesru bat idarzi behar duzu. VIZliezazuke Aitorrek berea?
A ~ A ~ . 19
 6 O Ahalerako iragana: zitekeen, zezakeen
pad
ZZ

~PEZ APalereko
Ahalerako Heganeko
iraganeko adizkienrre
adizkien form a Prgarra rro rrak gite bata

Irudiko
lrudiko testuan mabarrnendiutako Zizabeten
tesruan nabarmendutako zitzaketen gia
eta Ziizzbezun adizkiak ahalerako
z ttezkeen adizkiak ahalerako (ragangkoak dir,. Aizk
tr agan e koe k dim Ad izki
horiek erraz
horiek erraz atera
atera dautek
daitezke abalerako alegiazko adizkietatik.
ahalerako alegiazko dizkiok, AK d asken
Aski da adizki horiei
azken adizki boriei guziei
guztiei «EN
-EN
Gortera
morfema eranztea gia, 3.
eran stea eta. d pertzonakoak
pertsonakoak badira,
badira. bosizrako
hasierako La
La ZZ batez ordezkatzea, Adibidez
batez ordezkatzca. Adibidez:

SOKOEKOe
"OR-NORI NOR-NORK NOR~ORI-NORK

ee
ninteke etek
nintekeEN bite
lekidake ZetkeEkper
ZekidakeEN nezake pere
nezakeEN A
niezazuke ezezik
niezazukeEN
zimezkete nntezxeten lekizuke ZekizukeEN genezake genezakeEN zeniezadake zeruezadakeEN
Dee
lttexe GekeEk
ZitekeEN beka
lekiguke Zebebegkeie
ZekiokeEN lezakele Gezek
ZezakeleN jergizke
uezaicke Gere
ZiezaiokeEN

Adrz bark
Adizki dra erabilienak:
hauek dim erabilenak

--
Pedir:
*ed in: NOE gizizrna
!'OR sist ema TSONOE-KORK
eezan: ~ OR · ~ ORK Sigiemma (:-':OR:
sistema (OE: bura gia baiek:
bu ra eta haiek)

• nintakeen
zintezkean
zilekeen
gintezkeen
E GE

nezakeen
Bed
zenezakeen
Zegakegn
zezakeen
Oengzakegn
genezakeen
haiek
nitzakeen
nilzakeen
ZenIZOKeOn
zenilzakeen
Ziizakegn
zltzakeen
Gerizekeen
aeniuexeen
zlntezketen Zerez
zeneaaketen zenilzakelen
zitezkeen zezaketen zitzaketen

EZE Gretilera
U Erabilera
Ahalerako iraga
Ahalerako Gagnzko adizkiek aditz
nekc adizkiek aditz masustak aipatzen duen
nagusiak aipatzen duen ekintza (aganzan egtrekc
ekintza ireganean egiteko ahalmena edo
ahalmena 000
aukera
aukera adierazten dure,
dute. rudika makozleak, zeatz
lrudiko irakasleak. esare baterako,
baterako. errormatarrzk oturuntza ikarararrak
erromararrek orurunrza ikarngarriak eetrzko
egiteko
aukera
auke ra gurea azaltzen du
zutela azaltzen oturuntza ikaroga
du tonmnnza (Parzrgarriat egitn =it=akelen).
rriak egin Zrzabetenk, gn ggbizenkenak
eta gehieg egutzko aukera
jkeriak egiteko aukera
Lgekiegiteriat egin
(gehiegikeriak egin Ziiezbeeni
zitezkeem etz
ere bazegoela adierazien duoHona
bazegoela adierazten du, Hona hernen
hemen beste adibide batzuk:
beste adibide batzuk
Jaganzan zerbat gerrarzeko
lraganean zerbait gertatzeko posibilitatea
posibiliretea egea
zegoela adierazteko,
adierazreko.
Jarzontzia jet gidatu dui, Domi gran egie :ittkuII
Loreontzia lekuz aldatu dut. handik eror egin Zirekeen eta.
gie,
Latroat hegaldi guztietan
Lainoak hegaldi oridbeteko acempena
guztieton ordubeteka izernenia GEU
eragin Zggakeela DougZulet
zezakeet« iragarri =1I(ell eku,
megafollio=.

Jaganzan
lraganean zerbat egieko aukera
zerbait egitekc aukera edo
edo abalnena adierazteko,
ahalmena adierazteko.
Gat
Orain debebatuta
debekatuta dugo, batua orain
dago. baina ortu delo
dela zerbat
zenbait urte diutarrobiiak ear
line aiaomobilak sar Zitetbeen alde Zabarre,
:ite:keell aide zaharrera.
Peste modu txuera
Besre modu batera egin
egi geratzen,
nezakeen. bata
baiua onela ggiea erabaki
honela egiteo graba GudUI.
20
 Ariketak 6

. . Ahalera: iraganeko adizkien forma (A)

Idatzi aleg lazko adizki hauen Iraganeko formak eta adierazten d ituzten pertsonak.
N OR NOR·NoRl
A LEGIAZKOA ==> IRAG......." A (PERTSOK...K) A U GIAZKOA = [R....G......."-... (PERTSOXAK )
ninteke = ( -.J lekleke = - -- ( )
gintezke
liteke
=
=
- (
(
)
)
lekl ck e
Iekizkizuke
=
=
- -- (
(
- )
)

NOR· N ORK l'oR·NORJ-NORK

Al EGIAZKOA =- lRAGANA (PERTSONAK) ALEGIAlKOA
= IR..\ GANA (P ERTSO~AK )

nezake = ( ) geniezazuke = C ........mm.J

lezake = ( ... .J liezaioke = .... ....... .._. __ .... ( ...J
leznkete = ( ) niezaioke = ._... C ..J

Bete esald ieta ko hutsuneak, go iko adizkietatik behar direnak aukeratuz.

,.. Hanka igeltsutan eduki nuenean. ezin .-.-!!Jlltekeen makunu zapatak lotzeko.
Bigarren Mundu Gem amairu arte inork gutxik sinets naziek juduekin zer
egin zuten.
2 Zuzendaria zenean, edonori edozer agin . baina orain ...
J A zer janari eskasa ematen zidaten ostatu hanan! Ez dakit nola irents _ zikinke-
ria hum!
4 Zoritxarreko istripu hanan hil ez balitz. Jose Martin pianista bikaina izan
s Orain dela 40 une aberatsen seme-alabek bakarrik ikas unibertsitatean.
6 Haitzez betetako leku hartan ibili zen surfean? Ez dUI pentsatu ere egin nah i zer gena
--'
D Ahalerako iragana: erabilera (B)
Berr idatzl esaldi hauek, ahalerako iraganeko adizklak erabiliz.
» Drai n dela gurxi ane erraza zen lizentziadunentzat lana aurkitz ea.
Qrail! d.?/{1 gwxi one li=cnt iadl/ ek . _~r a; aurki ;c;akclell 1~/{" .
lrabazreko aukera zencukatela pentsaru zenuten, ala?

2 Kubara joateko aukera geneukan, baina ez ginen anirnatu.

J Duela bogel urte erxebizitzak merke erosteko aukera zegoen: gaur egun. ez.

4 Espedizioburuak bakarrik zeukan ahalmena zer egin erabakitzeko.

s Ez neukan azterketa hum gainditzeko inolako posibilitaterik. eta ez ninrzen aurkeztu.

6 Gure alaba gaixorik egon zenean. ez zen gauza koilara ahora eramatekc ere.

7 Hori ez da egia! Kanpin bartan bazegoen autoa barrura sartzerik. baita sua pizterik ere!

8 Lehen. eskuko telefonorik ez zegoenean, zailagoa zen lagunekin geratzea.

21
 7 Ahalerako iragana. Aditz taulak
D Ahalerako iragana: *edi n lagunlzailea

--
eedtn: :-:OR sistema " edi n: SOR '~ORJ sisrema (XOR: b u n era haiek j

• nmtekeen
zintezkeen
zitekeen
gintezkeen
hura
zekidakeen
zekizukeen
zekickeen
zekiqukeen
ha iek
zekizkidakeen
zekizkizukeen
zekizkiokeen
zekizkigukeen
zrntezxeten zekizuekeen zekizkizuekeen
zttezkeen zekiekeen zekizkiekeen

Adibideak:
NaM gennenecn i/: /I1gintezkeela esall zignren,
Ni txikno n 1101(1/(111 i :(J1I nintekeenhain inoz oa?
Alope:ia zeukan. era. botikak harm ezeon. ife guztio em,. zek iokee n.

n Ahalerako iragana: *ezan lagunlzailea

.-
" eza n: SOR' :-:ORK slste ma

- - - - - _....nintzakezun
nintzakeen
zintzakedan

zmtzaxeen
nezakesn
zenezakeen
zezakeen
glntzakezun
glntzakeen
zintzakeledan

nntzeketen
mtzakeen
zenrtzakeen
zitzakeen
zinlzakegun genezakeen zintzaketegun genitzakeen
nintzakezuen zenezaketen glntzake zuen zenltzaketen
nlntzaxeten zintzaketen zezaketen gintzaketen nntzaketeten znzaketen

Adibideak:
Filma berri: ikus ne zoseen galdetu nien. baina ezet: esan zidaten.
Ez ginenjoan. illork ezin g intzak eetako eraman.

..
Oiera : 01'1'01:0 ezarri : ;011 medikuak; nota ere, boragia jan zezakeeu.
"ezan: NOR-NORH,ORK sisterna (NOR = hura" )

---
NORK
,
zuek
zeniezadakeen ziezadakeen zeniezadakelen ziezadaketen
niezazukeen ziezazukeen geniezazukeen ziezazuketen
niezaiokeen zeniezaiokeen zezalokeen genlezaiokeen zeniezaioketen ziezaiokelen
zeniezagukeen Zlezagukeen zeniezaguketen ziezaguketen
oezaaeseen ziezazuekeen geniezazuekeen zezazueketen
nezaiexeen zeuezaiekeen zezaiexeen geruezaJekeen zenezaeketen ziezaeketen

Adibideak :
E: zuen ondo ahaskatzen: jendeak: ono-ono uler ziezaiokeen esaten zuena.
At: o bi rurisrek ea arga:ki bat egin nie-aiekeen galdetu zidaten.
Lozaku bat bakarrik eskatu zigun, baina gelliago m: ge uiezazkio keen.
22
 Ariketak 7

. . Ahaterako iragana: NOR eta NOR-NO RI sistemak (A)

Eman iraganean parentesl artean dauden aditzak.
.. Ezin (nai reke) "int i!.It~ ~ _'!. rente jar. ha in (nago) elgn !. . e~ nekaruta.
V ISA rxartelaz orda in (daitekeenv ..._ .._m_ ..._.... galdetu (dior) _. , eta
ezetz esan (dit) . ..
2 Uste (dUI) _ _, -_ _ . kale honetan au roak aparka (daite=keela) _
3 Zuek (=abilt::aren) _ _ ikastetxe hartan atsedenaldian kalera irten (=aire::kete)
?

4 Ordua izan arren. ezin (gaire::ke) has. jende asko falta (do) eta.
S Ma itek beti esalen (digu) _ _ _ berari ezin (dakiokeela ) __
halakorikgerta.
(j (Zauden) ._n. .•_ moduan. medikuak alta eman eta lanera j oan (zaifckeela )
. . esan (di::u) ,.. _ ?

D Ahalerako iragana: NOR-N ORK sistema (8)

Berridatzl esald iak, nabarmendutako pertsonak aldatuz.
Zu guzriz bihurria zinen txikitan. irakasleek ezin UlZ zintzaketen bakarrik segu ndo batean ere.
11 Ni guzti: bihioria ni~txk;a ~;ru'" sluk r.)n ut;lIint;,pk.eten bokarrik 'it'J:um/(J batean ere:
III Haiek gu=ri= bihurriak:
2 Xab ierrek bazekien zu han ze unde ta. baina jende asko zegoenez, ezin zintza kee n ilrus.
III Guk _ __ _.
m Nik
J Enpresa hartakc nagusi ak uste zuen ni inuzentea nintzela , eta bera k nahi beza la erabil nintzakeela.
11 Enpresa hortako nagusiak: uste =Ilen :'11
m Enpresa nona ko nagusiak: USTe =Ilen g u
-4 (zu k-niri] Azaldu zenidan. baina ez nizun ulerru. Zergatik ezin onar zintzaketen lan posru hanarako?
11 (hark." iri) Azaldu
III (:.Ju k-n iri) Azaldu

. . Ahalerako iragana : NOR-NORK eta NOR-NORI-NORK sistema (8)

Eman iraganean parentes i artean dauden aditzak.
,. Profesionalck ezin (de=akere) :.rJlketell parte har txapelketa hartan.
Mikel berberan hasten (denean ) _ , axola gutxi (dio) nark
entzun {die::aiokee n} ~ __
2 Esan (digllle ) hainbat jardueratan eman (de=akegula) izena .
J Benetan uste {dlc ue} 21:00etarako amai (de::ake::uela )
agindu (dblelen) _ _ lana?
.. Nire lagunek kon trakoa esaten (badidate) ere. ni erabat sinetsita (/logo)
......m. irabaz (die zaiokedatas
5 Uler (dezakel ) zergatik jckatu (due /l) .m_ horrela, baina ezin
onar (de::aket ) jokabide hura.
6 Hamaika aldiz esan (dim) kcntu hanan ezin (die::aiokedala )
lagun(du ).
7 Eman (die::aiokelen) _ _ _ _ _ guztia ematen (dio re)
8 Amaiak alemanez zenxobait (badakien) arrent arin hirz egiten (badiore )
_ ____ • nekez uler (de::ake) _ _ _ _ esalen (diotena )
23
..
III

..
en
GI Ahalera (1.-7. unit.)

Bete e-mail honeta ko hu ts uneak, lauklan dauden ad itza k erabiliz.

duzue • gaitezke • dezakegu • ginateke • dezake • gaitezkc • dezakezue

naiz • dezakegun • ditzakezue • gaitezke

E-mail ! Nark: Gorkak - Non : Hectorri eta Aliciari

Kaixc bioi !
Poz handia hartu dUI Bilbo aldera etonzeko asmoa duzuela jakin duda nean. Labur-Iabur azaldukc dizuet
zer egin ~ lfo'.' -
Zoritxarrez, larunbat goizean zereginak dauzkat, eta ezin izango I zcekin egon.
Nolanahi ere. goizeko ordu boriek Guggenheim museoa bisiratzekc erabil ~ .

Nahi izanez gero. Guggenhcim bertako jatetxean bazkal 3 ....' -

Arratsalderako Iibre egongo naiz, eta. beraz. denok batera, metros hartuta (horrela. bide batez, gaur egun-
go ingeniaritza lan peregabe hori miretsi ahal izango ~
-- J . Areetaraino joan
s • Bizkaiko Zubia ikustera. Astirik bagenu. zubiaren goialdeko pasabidera igoko
-
• · handik ikuspegi ederra dago eta .
Igandcan nire au loa har ~ .....
--- . eta Urdaibaira joan. Gemikan gera
• .- ...... -
· Juntetxea eta Gemikako Arbola ikusteko. Handik. Bermeoramz edo
Lagarantz abia , . _-- - _. , eta nahi duenak bainu bat har 10 ............. __ .
Urda ibaiko hondartza zoragarri ren batean.
Zer deritzozue nire planari ? Zuen erantzunaren zain. besarkada handi bana.

Bete esaldieta ko hutsuneak, orain ald iko ahalera ko ad izkia k erabiliz.

>- ahi baduzu gurekin eto r :tzilr.)ol!
I Paseoaren ostean, afaltzera jean gu.
2 Nekane sasoi onean dago. era lasterka 35 kilometre baino gehiago egin
3 Alda prakak? Zikindu egin zaizkit.
~ Dena ezin izan bakcitzak nahi duen bezala.
5 Futbo l part idetan gehienez bi jokalari alda _....
6 Mikelck cdonon egin 10.
7 Aurreko egunean hainbeste gustaru zltzaidan jaka merkealdianerdi prezioan eros _ ..

Zer esan go zenuke egoera haueta n? Erabili ora inaldlko ad izkia k.

>- Lagun baren etxean zaude. eta txizalarri zara. =- Komllnuaj pan naileb !
Poltsaz beteta zatoz. era nik area zabaltzea nahi duzu.

2 Mahaian gaude. eta ogia nahi duzu?

J Berandu da, eta go nbidaruak etxetik aIde egitea nahi duzu.

-t Zure idazkaria beste c rdubctc Ianean gerauea nahi dum.

5 Sernea mandatu barzuk egtrera bidali nahi duzu,

24
 ..
IV

....
l /)
GI
•

Nola esango zen ltuzke haue k modu leunagoan ?

)00 Ziga rre ta bat erre dezaket? Zei~glr ..bat erre n e;Jlk e ~
I Batera j oan gaitezke?
2 Zabal dezakezu leihoa. mesedez?
J Ga lde deza kegu orai n, ala amaiera arte itxa ron behar dugu?
~ Beranduago etor zaitezke?
5 Lagumzeko zerbait egin dezaket?
6 Badakit berandu dena. baina sar naiteke?

Osa tu esa ldiak, lau ki ko adi zki ak erabiliz.

Iiezaioke • daiteke • lezake • genezake • liteke • diezazukete • zaitzaket • lirezke • daitezke
diezazkizuke • niezaioke • gaitezke • zeniezazkiguke • dakioke • gintezke
... Dena ongi eguen badugu, diru pila bat lor genr.,llke .
1 Gaur egun ordenagailuak nahiko merke eros
2 Komuz jendetzaren artean. dirua lapur eta.
J Adituen arabera. hurrengo best urtetan planetaren tenperatura hi gradu igo
... Diruarekin edoze r egin -ela esaten dute.
S Umea ikusi nabi izanez gero. aitak parkean ikus arratsaldero.
(j Zer eker nik oporren bueltan dena daukan gazte bati?
7 Kontuz rnahai ga inean dauden plate rekin. beste bat jarriz gero, denak eror eta.
8 Azal buruketa hauek. rnesedez? Ez ditugu ulertzen.
9 Etxerai no autoz eraman . ._ _. nahi bazen u.
10 Egunen batea n bazkaltzeko gera __ .n ._._ • ez al duzu uste?
11 Edonori ahantz _..._.__' ba ina beti zeuri gertatzen zaizu .
12 Norantz abia eguraldi honekin? Hobe etxean gerarze n bagara.
13 Auorrek. mozkortzen denean. astakeriak esan ... ...._."...._.
u Edozei n ikaslek konta ..... gertatutakoa irakasleari. baina ez die inork ezer esango.

Berridatzi, ahalerako iraganeko adizk lak erabillz.

)00- Nik neuk konponduk o nuela uste ban uen etc. azkenean garaje ra era man behar izan nuen auroa.
Nik lutlk konpOII nl!;,akeeJll uSle.!!f{".lI.i!"Jrf?'na;x.enelln garajeru erumtm behar izan nuenautoo.
Ma rtak etxebizi tza erostekc aukera izan zueu . eta . birritan pentsa tu gabe. erosi egi n zuen.

2 Ez gcn uen partida irabezteko au kerarik, baina gure jokalariak azkc n m inurura arte gogo r saiatu zircn.

J Hegazkinez erortzeko eukera izan dure. baina rrenez etortzea erabaki dute.

4 Gaztea nintze nean. hamar ordu jarraian 10 egiteko gai nintzen: crain. gauak itzarri k emaren ditut.

5 Lehen. Internet ez zegoenean. ezinezkoa zen lagunekin txatearzea .

(j Garai batean. hogei bat egun behar izaten ziren Ozeano Atlanti koa zeharkatzeko.
 8 Subjuntiboa. Aurkezpena eta orainaldiko adizkiak
IlII Sarrera Dirua ('mo"
dtoi e. ordenogattua
eras Je:UI ~ ' .~ ~
e-r-;

Subjuntiboko adizkiek aditzarenekintza helburu.asmo. iritzi. desira edo betebehargisa aurkeztendute. Adih:
Bonboiak Jo nemza t dim . berak: bokarrik j an dil: an . (helburua)
Jainkoarren. e; dadila ezer gena! (desira)
Hus gaite:e n /anean. (betebeharra)
Subjunriboa gutxi erabiltzen da euskaraz gaztelaniaren aldean. Gaztelaniaz. subj untiboa beharrezkoa
den tesruinguru askotan. euskaraz indikatiboa edo adizki jokatugabeak erabiltzen dira :

GAZTEL~I; subjuntiboa beharrezkoa EUSKARAZ: indikatibca edo adizki jokarugabea

No creo que I'e"go. Ez dill liSle etorriko denik: (indikatiboa)
iQue haremos cuanda crezca? ZeT egingo dugu handitzen denean r (indikatiboa)
Es lino pena que Amnca 1';m asi, Iamaigama do Arant:a horrela b;:i~" . (ad. jckarugabea]
Precisan de alguien que hable ingles. lngelese: dakien norbait behar dute. (indikatiboa)

n Noiz erabiltzen da subjunt iboa?

Hiru erabilera eremu nagusi dauzka subj untiboak euskaraz:
I) Helburuzko er pa usa k. Zenarako? galderari erantzuten dime: Dirua emall diot.ze..OO;t ems de:UII.
2) Per a us kon leli hoa k. Zer ? galderari erantzuten dime: Lehel/bailehe!! bllk« de7Q;-UIl nahi dut,

3) A~ i n le- eta d csira er a usak. Perpaus beregainak dim: Ha s ~aire :.fU Wlleull ; e: darlila Ge,. ~er(g !

I!II Subjuntiboko adizkien egitura

Subjurniboko adizkietan, bi atal bereiz dairezke: aditz na gu sia eta tag u nrza tlea .
Adllz nUJ,:u sia : Aspektu markarik gabekc forma hartzen du (a d itzoina): has gaitezen. eros dezan:.,
Gogora ezazu zenbait aditzek aditzoin bikoitza dutela: edo bakarra. baina irregularra (i rx i):
urtu > ur/urm: loditu > todi/Iodim: hczru > hotz ; hustu > huts/hus tu...
itxi > itsi: iritzj > irit;-/jrit:i: baru > butlbum ...
liNiiii""I!!ll Zati hone ran *edin eta *eza n laguntzaileen subjuntiboko adizkiak ageri dira:
has gaitezen. eros dezan. Adizkiok orainaldikoak eta iraganekoak izan daitezke. raula honetan ikus
daitekeenez:

~IARO IRAGA:,A
*ed in N OR nadin. zoitezen. dadin ... nendin, zintezen. zed in ..
NOR·SORl dakidan. dakizun. dakion ... zekidan. zekizun. zeki an .
*eza n NOR ·~ORJ{ dezadan. dezazun. dezan ... ne:an. :ene:an. ;e:un...
NOR·SORl-:-;ORK diezadan. diezazun. die:aion... ziezadan. ziezaz un. :ie:aion...

26
 Teoria 8

II!II Subjuntiboko orainaldiko adizkiak (*ed in laguntzailea)

--
edin: On sistema
*ed in : ':OR eterra - edtKORKOEI
n: ~OR -:'\ORl determanz:
sisterna (SOR: bura zdo baleki
hu ra edc haiek)

• pedo
nadin
GOIEN
zailezen
dan
dadin
gailezen
huts
dakidan
dakizun
dakicn
dakigun
haiek
dabizen
dakizkidan
dakizkizun
dakizkion
dakizkigun
zaitezten dakizuen dakizkizuen
dailezen dakien dakizkien

Adibideak
Adibideak:
Gte barren goriletzen
Et xe barman gordetzen diri areak, ;:0:1/1
ditut loreak, Garzia ez
eo: daiteze,
daite:t'1I.
Juro
LII:u debida
dakidala gudura,
SUdll17'Q, gezurra badai
ge=urra badiot.
Gurzroek 13:00etaruko
Gurasoek diteko ;t:1I1 Gzgatzzela
gaiu:e/a eran dizute,
esan digute.
Hurrengoan
Hurre ngoan hobeto
hobeto Parta zaiteien espero
porta :aite:tell esten dut.
du
«buzta hobeto Zera
Jantzia hobeto dabiz,
gt'ra dak i:/III. gaiko boraiak askatu
goiko botoiak artatu bello"
bekan dituzu.
ditz,

~ SuBiurnitoko nralrakiko adizkiak

adizkiak (*ezan
(egan laguntzai
agurtzallea)

..
Subjunt iboko orainaldiko lea)
egan:
"ezan: KOR-NORK ieiera
NOR-SO RK sistema

---------- nazazun
nazan
zaitzadan

zartzan
zaitzagun
dezadan
dezazun
dezan
dezagun
gaitzazun
gaittan
zaitzatedan

zaitzaten
zaitzalegun
dilzadan
ditzazun
ditzan
ditzagun
nazazuen dezazuen qaltzazuen ditzazuen
nazaten zaitzaten dezaten gaitzaten zattzateten ditzaten

..
- ezan:

---
NOR·NO RHiORK sistem a (NOR = hu r a " )

diezadazun drezacan
MORK
zuek
diezadazuen diezadaten
erezazucan diezazun diezazugun diezazuten
dlezaiodan diezaiozun diezaion diezaiogun diezaiozuen diezaioten
diezaguzun diezagun diezaguzuen diezaguten
dlezazvecan diezazuen diezazuegun diezazuelen
diezaiedan diezaiezun diezaien diezaiegun diezaiezuen crezaleten

Ibon
(. ) NOR piura denean ("
plurals denesn balekaki,
ba iek). • ~ki . pluralari egari bebar
pluralizatzailea ezarri da diesrzkindan,
behar da: dir=o;;kb ,doll. derazkiadan,
die:o; fodoll. giak,
etah

Adibideak
Adibideak:
Paboitzai gurkera demlanahi
Bakottzak aukera derala maki dueduera,
na.
Grumrzuna
Erantzuna eguen
emu" diezadazun
die:.udu:'llll matar
"ator Sur,
=/lregullu.
Zenbat aldiz egan
Zenbat aldi: belar dizkiot
esan behar dztiai gauzak
gauzak;jjarre
aramon egin diezadan?
egin dieiadau?
dureza erabai estattze«
Aurpegia erabat erialtzen dizten pazaroak guberatu
diguten mozorroak: aukeratu dituz, (art ezagut
ditugu, inork grazi e:gail:tllJ.
ez Gaitzen,
27
 Ariketak
n Subjunliboa. Sarrera (A)
Azpimarratu esaldi hauetako sub juntiboko adizkia, eta esan zer ideia adlerazten due n:
helburua, iritzia, desira edo agindulbetebeharra .

ESALDlAK ton,...
Imano lek bed esaten zuen. bizitzak zenrzua ;:011 dezan, ahal ik eta
he/bumQ
oro itzapen negatibc gehienak ahazru behar direla.

, lkus dezagun zer dioten telebistan biharko eguraldiari buruz.

"l nfem uko deabruek eraman zaitzatela beren zulo behzera" oihu egin
zuen here senenk inenda.
Sar gaitezen tabemaren barean. euria egiten hasi baino lehen .
,
J
Nire usrez. ez da bidezkoa gu astoen moduan lanean ari garen bitartean.
zu hor. czer egin gabe. egon zaitezen.
s Anikulu borretan esaldi batzuk azpimarratu dirut. arretaz azter ditzazuen.

n Subjuntiboa. Sarrera (A)

Eman euskaraz esaldi hauek, nabarmendutako subjuntiboen ordez, Ind ikatiboa edo adizki
j okat ugabeak erabiliz (parent esi arteko hitzak lagungarri gerta da kizkizu ke).
J>o No creen que yo se a capaz de hacer eso. (uste izan I goi ;=011 1 egin / hOTi)
(indikatiboa) E; dU l f! usu ni hori J!g.itt!ko ~a.K noi:en;k.
J>o No es normal que vuesrro hijo se compc rte asi. (norma/a izon see e . horrela jokow)
(ad. jokatugabea) £: da no rmu/a..;,!en semea horre/ajokat7a.
Yo hablare cuando el se ea Ill' y me deje decir algo. (hit= egin I isildll l eson / md)
(indi katiboa)
2 i,No llama? Es pos ible que este en una zona sin cobertura. (deifl/ I baliteke I ego" I leklll esto/dura)
(ad. jokatugabea)
.3 T ienen que decirme todo 10 que sepa n. tesan I jakin I gu=tI)
(indikatiboa)
4 Come siga creciendo asi nuest ro nine. pronto te alcanzara. (segiru 1 111111" I lud I horropom)
(indikatiboa)
5 Me preocupa que suba el precio del perroleo. (ke=kow l petrolio I presto I igo)
(ad. jokatugabea) .

n Subjunl iboaren erabilera (B)

Azpi marrat u subjuntlboko adlz kl a daraman perpaus osoa , eta esan zer motatako perpausa den:
helb uruzkoa, konpletiboa ala aginteldesira perpaus beregaina .
J>o Kepa berehaJa eto r dadjla agindu du nagusiak. perpaus mota: kO!Jl.~@f __._
J>o Ama j(tu) dezatela lehenbailehen! perpaus mora: agi l e/d~s.ira:ko
t Ez dakite zer egin beren semeak ganoraz ikas deza n. perpaus mora:
2 Eto r daitezela behingoz! perpaus mora:
.3 Oso eguraldi ederra egin behar duo ni hondanzara hurb il nadin. perpaus mora:
4 Ez dut nahi inork susmo txarrik har dezan. perpaus mota:
5 Gurera eronzeko esan diot, bideoa programatzen erakuts diezagun. perpaus mete:
6 Hirurak bainc lehen itzul gaitezela esan digu aitak. perpaus mote:
1 lkasleak gehiago ahalegindu daitezen nahi duo perpaus mote:
8 Sar gaitezen etxean. euria ari du eta! perpaus mota:
28
 Ariketak 8

D Subjunliboko adizkien egilura. Adilzoina: eror, ikus, jaso... (C)

Idatzi aditz partizi plo hau en aditzoinak (bl aditzoin baditu zte, idatzi blak).
PARTIZIPlOA =- A DlTZOlr-A PARTIZIPIOA =- Anrrzorxe PARTIZIPIQA =- AOITZOIKA

• ikusi = ikll 'i rn loditu = [!] bururatu =-

I ezagutu = • jausi = 7 sarru =
I lotu = S bizi izanes • arduratu =-

D Subju nliboko ad izkien egilura. Lagunlzailea: dadin, dezan... (C)

Eman subj untiboko adizki hauen ezaugarrien berri: laguntzailea reatn edo ~ e zan) . sistema
(N OR, NOR-NORI, NOR-NORK edo NOR-NORI-NOR,q, de nbora (orains edo lragana) eta pertso nak
( NOR: ru, ZU, hura... . NOR]: niri, zuri neti.s., NORK: nik, zuk... ).

PERTSO:'v\K
A OIZ KIAK LAGL':>.TZAI LEA S ISTB tA D~BORA
NOR NOR! N ORK

•I
diezazun
nendin
*":0" .'·OR-.VOR/-S OH oraina II/Ir a zuri "ark

I dezaten
) nazazun
•s dakion
diezazkiogun
•
7
zitezen
ditzagun
• diezadazuen

n Subjunl iboko orainaldiko adizkiak: *edin laguntzailea (D)

Idatz i subj unt iboko ad izkl jo katu ak, parentes i artean dauden jokatug abeen ordez .
,..leguan erxe bar ruan gordetzen dirut loreak. (e= i=o:reko) i;o:J1l e: daite-..en
Lagunen etxean zaudeten bitarte an. ondo (portor=ea) _..., ..",. espero dut.
2 Jantzi hori hobeto ("'" gerUl=eko) . goiko botoiak askatu behar dituzu.
J Zu cz czik. zure lagunak ere (ibilrzeko) . eka rri dUI bizikleta.
4 Niri film bat benetan (g lls lo l=eko) ...._.... ......... t intrigaz koa eta akziozkoa izan behar duo
5 Edozer egitckc prest daud e, gu pozik (egoreko) .....'
6 Hamar euro eman dizkidate gurasoek. festa bukatuta koan, etxera taxiz (i r=ul t=eko)

_ Subjuntiboko orainaldiko adizkiak: ' ezan laguntzailea (E)

Idatzi subj untiboko ad izkl jok atu ak , parent esi artean dauden jo kat ugabeen orde z.
)0- Noizean behin telefonoz dei egin behar didazu. zure berri (- i=ateko) i;!Jn de-..BdD"
Zenbat aldiz esan behar dizkizut gauzak, jaramon (....- egi teko) ?
2 Irratiko albisteak lasai entzuten (- lI=tea) _ _ _ besterik ez dut nahi.
J Aurpegia erabat esunzen diete n mozorroak aukeratu dituzte. inork (e: e:agw=eko) ~ _
4 Realak biharko parrida (iraba=leko) . realzale guztiek raldea animatu beha r dute.
5 Garbigailua martxan jarri aurre tik. komeni da argibideak arretaz (....;rakurt=ea) _
6 Gure enpresan (- - onart=ea) nahi baduzu. curriculums aurkeztu beha r duzu.
7 Bere egunean lore sonak (- opari egilea ) gustarzen zaio.
8 Eskema bat egingc dizuet. esaren ari naizena hcbetc e-
ltl ert=eko)
29
 9 Subjuntiboaren erabilera
o Subjuntiboaren erabilera eremuak
Hiru tesruinguru nagusitan erabi ltzen da subjuntiboa euskaraz :
Helburu zko e a usetan
Halakoetan. subju ntiboa daraman perpausak Zertarako? galderari eran tzu ten dio. eta perpaus nagusiko
ad itz ekintzaren helbu rua edierazten du:
Berri: esango dizut. argi gt'ra dadin . (Zertarako eSQngo di zut berriz? ~ Arg; gera dudin)
Pe au s konptettboetan
Halakoetan. subjumiboa daraman perpausak Zer? galderari eranrzuten dio. eta perpaus nagusiko
aditzaren osagarria da:
Entrenatzaileak: bere j oka lariak gehi ago alwleg i/ld // daitezen uahi du.
(Zer nail; du esurenarzaileak? ~ Bere j okala riak gelliago atta legindu tlaitezen )
..\ tm~ e eta des tre per au setan
Per paus hauek lokabeak dira. eta des ira eta agintea adier azten dute:
Attxa guitezeII!
£: dezata huts egill'!
Gorka. bum dit:O:'II/a behingoz jostailu guzuakl

n Subjuntiboa eta helburuzko perpaus ak Zer egin behar

dugu. :11 pozik
ego n :,aite:'M ?

Helburua edo xedea adierazteko. baliabide guztiz oh ikoa da . batik bat hizkuntza mint zaruan. eta
-T zE KO forma hartukc du aditzjokarugabe hcrrek :
Zer egin behor dugu. : u pozik egon :aite:eJ1l? (N'omin.: ego TE KO)
A/aba ganeena lriandara bidaliko dugu udan. ingelesa ikas de:a .V (Nomin.: ikasTEKO)
Gurasoei deitu behar diet. hemen nagoela j ak in de:ateN. (Nom in.: j uk i TE KO)
Ezezkoetan. honela ordenarzen dim ad izkiaren e leme ntuak: [adi tz nagusia- EZ - lagun tza ileaJ.
Adibidez:
Erioju bat opari egingo dizut. behin eta berriro zer ordu den galdetzen ibi! e: :aite:ell.
Bestalde. perpaus nagusiko subjektua eta mend eko perp ausekoa berbera bada. ezin da subju ntibori k
erabili. Horrelakoetan adizki jokatugabeak erabiltzea ezinbestek oa da:
UdanIriandara j oango naiz. ingelesa iki6 tkUUHIII. (0:-'00: ikasteko)
Urduri nago ; tila bar harm behar dut kJ.5si mulil' . (0:-100: lasaitzeko)
30
 Teoria 9

II!II Subjunt iboa eta perpaus konpletiboak

Gurasoek oporresan
berekin joan nedin
nahi dute.

Zen bait aditz ek ez dute indikatiboa onartzen beren mende duten perpaus konpleriboen. Horreta.
iritzia erregua . eskaria. ag indua edo nahia adierazten duten aditzek (hobe izan. komeni ;: 011. nahi ;: 011.
espero izan. erregutu. eskaru. agindu. gomendam ... ) subjuntiboa edo adizki j okarugabea eskanen dute .
Adib.:
Kameni do egoera hobeto aaer de;agun (£00 u:Jen:ea).
Auerketo ondo eg in de;a:Ill'/l (fOO egitea) es pero dut .
Gurasoek oporretan berekinj oan nadin (EDOj OQtea) nahi dute.
Ut:; nion aldizkaria ek ar de:.ala (EDO ekart:eko) eskaru diot.
Adibideetan ikust en da subj untiboko adizkiek -eN atzizkia edc -eLA atzizkia hanzen dutela. perpaus
nagusiko aditzen arabera:
-e:'\ Cdlld",. dr..PII .. . ) Horrelakoetan. aditz nagusiak iritzia edo nahi a (komelli izan. hobe tzon.
nahi izan...) adierazten du , eta -TzEA nominalizazioa eskatzen du :
E:; da bide:)wa besteak tanean ari direnean. ;11 ezer egin gabe egon :;uite:;eN. (Nom in.: ego TEA )
Nirekin etor :;aile:;teNnahi dm, gall;a bar eraki asi behar dizuet era. (Nomin.: etorTZEA )
-e t.A (duJi/a, de:ula ... ) Horrel akoetan. aditz nagusiak agi nd u kutsua izaten du tagiudu. erregllfu.
eskatu. esall .. .). eta -T zE KO nominalizaziaa eskatzen du:
Deflnitio hauek bum ; ikus dil:;agllLA agindu digu irakasleak. (Nom in. : ikas TEKO)
Telebistu il:;ul dezol.A esan diot. baina e: dlt [ammonite egin. (No m in.: il:;uITZEKO)

I:!JII Subjuntiboa eta aginte eta desira perpa usak

Aginte perpause tako subjektua 2. pertsona singularrekoa (zu ) edo pluralekoa (zuck) da beti:
l rten zatte; honik! (zu) Jar :;aile:;te hemen. mesedez. (zuek ) Ez etazne tumirik bota! (zuck)
Aginteran I. eta 3. pertscnetako adizkirik cz dagocnez. nark bere buruari ( I . per. sing.lplur.) betebe -
harren bat eza rtzek o. edota bere solaskide ez den pertsonart edo pensona multzoari (3. per. sing/pl ur.)
aginduak emateko. subj untiboko adizkiak erabilrzen dira. Bestald e. 3. penso nakoei -e LA atz izkia
ezanzen zai e:

J. PERTSONA SIl\G. PLliR.: S VBJLi'-TIBOA ( - e N) 3. PERTSONA SI:-<G. PLUR.: S U BJ U ~ 'TI BO A (-c LA)
Isi/ ltadiN astakeriaren bat esan baino lehen. Etor dadiLA hurrengoa. mesede:.
.\l illl:;u guite:.eN argiro. Kokoremino /lago. Egin deauel.A nohi dutena!
Altxa guite:.eN eta goozen zerbau hanzera ! Azkenak itxi dezal.A olea!
A:.rer de:.o.guN arazoa beste ikuspegi batetik. E:.diezagutel.A ezer esen. bestela...

Zenbaitetan. subj umi boko adizkiak desira edo erregu bizia adie razt en duo eta -cLA atz izkia darama:
Asteburvan. egura/di ana izan de:;a:;lIela! Irten :,aire:;elu hortik! lscaro bi:;i dodi/a!
31
 Ariketak
. . Subjuntibo aren erabilera (A)
Osatu irudi bakoitzari dag okion esa ldia, laukiko ad itz ak erab ltiz.
dezala • daiteze n • dezatcn • dezazuen • diezadazuen • diezaiola • ditzazun

~ Saihesbidea eraiki dute . kamioiak herri barrura sar ez J!~ ~! .e; .e ~J ..

I Espero dut hurrengo ebaluazioan emaitza hobcak tor 1_ n. , .

2 Erlojua konpon t~1 • nahi dut . edo, ezin bada. berria eman ,..., .
3 Hainbeste satelit e jam diruzte orbiran. meteorologoek eguraldia hobero iragar
.. Eman .._ _ u ostiko ederra baloiari. eta tor
__ n n •• • barru -barrura sarrzea!
n .. .. . . , • •

n Subjuntiboa eta helburuzko perpausa k (8)

Idatzi subj untibo ko adizki jokatuak, parentesi artean dauden jokatugabeen ordez .
,.. Prakak luzeegi ak nituen. eta dendara eraman behar izan ditut, bar rena (harrzeko) l! (J .r A l e. ; . a. .i ~ ~ e. t. ~ _ ..
I Lotarakoan ipuinak irakurtzen dizkiegu umeei , hobe ro (lo egireko) ..
2 Jaterxe hone rara ekarri zaituztet. ondo jatea zer den ljokireko ) ...
3 Ni (eronzekov gogor bultzatu beharko nauzue.
.. Etxean lapurrik (.... ez sanzekov._ ___ alarma sistema jartzea erabaki dugu .
5 Zer egin nire ikasleak eskemak egiteak duen garrantziaz (kom urarzeko) ?
6 Rikardok tapoiak jartzen ditu. belarrierara urik (lion ez sonzeko s ..
7 Nire telefono zenbakia eman diet , nahi durenean mezuren bat (om bidaltzeko s ..
8 Errezel lodiak ja rri behar nituzke leihoetan , hainbesteko argirik (er sanzeko; . _
9 Ur botila handiak ekarri dizkiet , nahi adina (edareko) .

n Subjuntiboa eta helburuzko perpausak (8)

Berridatzi esaldiak, nabarmend utako pertsonak aldatuz .
Z uk laster riranteak jantzi beharko dituzu. prakak eror ez dakizkizun .
,.. N ik taster tiranteak janui beharka flJ(I.{ , .Pra~Il ~ _erQ.': ..{;;, .t!.u.M;M4t!J'.. _
III Gllk taster tiranteak jantzi beharko
2 Guk haiei gonbita bidali diegu , gure ezkontzara etor daitezen.
IJ Guk i ue i gon bira bidali . .
III Guk hari gonbtta bida li .
J lrakasleak gaur tka steet ez die etxerak o lanik agindu, kexa(tu) ez daitezen.
11 Jrakasfeak gaur ucei " .
III lrakasleak gaur gill';
4 Amak zu r i euritakoa har dezazula esan dizu , busti ez zaitezen.
11 Amak 11;,.; euritakoa har .. . ..
III Amak atab ori euritakoa hat ._..
32
 Ariketak 9

H Subjunt iboa eta perpaus konpletiboak (C)

Idatzi parentes i arteko aditzak forma nominalizatuan (- TzEA edo •TzEKO) . Ondoren , idatz i
halen ord ezko sub juntiboko adizkiak, atzizk i ego kia aukeratuz (-eNl-eLA).
)0. Bascrritarrek euria (eg-in) qire,! nahi dute. =- egin dr ..,llll . _
.. EntrenatzaiJeakjokalariari baloia bobeto (babesru) bobesuko esan die. =- babest u dr..!!!!!.
I Bei, lonu dut telefono berria <--eman) _ _
2 Marrazkia amaitzen duzunean. (- eraJ.l1ts/} nahi dUI.
J Beharrezkoa da egoera ongi (.. a=tenu) .
~ Epaileak jokalariari zelaitik kanpora (joan) agindu die.
5 Zorte ana <-;=011 ) _ opa diet.
6 8ehin eta berriz eskatu die (- - barkatu} baina ez du lorru.
mm •

7 Ezinezkoa da esperientziarik gabeko batek TOUIT3 (iraba=l)

8 Jonek cz du onartzen inork C- eson) zer-nola egin behar duen. =-

D Subjuntiboa eta desira perpausak (D)

Berridatz i esald iak, sub]untiboa + -eLA egitu ra erab iliz.
)00- Deabruak eramango ahal zaitu! =- Deabrullk t'raman :Jlil:JlllI!
.. Ea bihar ez duen euririk egiten! =- E: drJJla biha':!.!!.!.irik q:in! _
I Baja luzea emango ahal didate! =
Z Ea kentzen duten kamioi hori bidearen erditik!
J Ea noiz bukatzen dituzten obra madarikaru horiek !
of Ea anima tzen den eta lagunekin irteten has ten den !
5 Ea ertzain hor rek ez didan gidabaimena eskatzen!
6 Erorriko ahaJ da hehi ngoz zoricneko iturgin hori?
7 Mesedez, oporrak! No iz heldu ko dira oporrak?

n Subjuntiboaren erabilera (B-D)

Osatu esaldiak, -eN edo -eLA formako subjuntiboko adizki egokiak erabillz.
.. Ond c gorde ta eramaten dut bet i telefonoa, inork (- ez kelldu) ,/.<;£ 11 e; , d i~; ut! ." .IJ , _ .
Oparia (801 gus/aw) _ _ _ espero dut; ba ina hartu tiketa . nahi izane z gero. beste
zerbaiten truke (_ a/daru) _ m ~• •• •• .

2 Aizu. Gork a, jostailu guztiak (jasa) ._. _._.._.. ...... esan dizu t.
J (to mugitu) hernendik eta (I" joa,,) . beste leku batera!
4 lrakasleak ez du ona nzcn eragiketetan huts bat ere (..... egin) : "ongi" <:-.... ipini)
ia denak ondo egjnda egon behar dute.
5 Zo riontsuak (- i:an) opa dizuet.
6 Astakeria (- aham=i) , eta irriba rretxo bat (...- egin) nahi dur.
7 Kokoteraino nago! (- egin) _ _ ~. apetak ematen diena!
.mm.

8 Aitziberrek (eraman) _ _ _ zarama poltsak edukiontzira. atzo neuk eraman nituen eta .
9 Zer esan diozu irakasleari. ikasgelatik (- - bow) _ ?
10 Jo eta ke ari dira lanean, bere n seme-alabak unibertsitatera (ioan ahal i:an)
11 Egun sanru guzrian, sofan etzanda. telebistari begira t-- e: egon) nah i dut.
12 Dokumentua faxez bidali diote abckaruari, berak ere haren berri (i:an)
IJ Maisuak umeei banan-banan (inen) agindu die.
33
 10 Subjuntiboko iragana (zedin, zezan ...). Aditz taulak
o Subjuntiboko iraganeko adizkiak (*edin laguntzailea)
" ed in : !\OR sisrema eed tn: SOR-:-';ORl sis tema (SOR: hura eta ha lek)

nendin
zintezen
zedin
ginlezen
-~
zekidan
zekizun
zaklon
zekigun
hura haiek
zekizkidan
zekizklzun
zekizkion
zekizkigun
zintezten zekizuen zekizkizuen
zitezen zekren zekizkien

Adibideak:
Fmttu asko emale ll zidaten. osasuntsu IIQ r. nendin.
E: : ell kameni geldink egon zirezen.
Etxe barm an gordetzen niruen lorealc, i:,o:1If ez :ite:ell.
Gurasoek 23:00erarako ;':'/11 gtntezeta esan ziguten.
Gerrikaa esmm behar ;:011 lIlum , prakak eror :eki:kidall nahi ez haul/ell.
Euria has; suenean. arropa guztiak: batu zituen. busti e: zekizkion.

...
IEJI Subjuntiboko iragane ko adizkiak (*ezan laguntzailea)
wezan: SOR-SORK sisrema

_ _ _. . . ._1E!l!l:.1Ill:ll:l:.
zintzadan nezan zintzaledan nitzan
nintzazun zenezan glntzazun zenitzan
nitzan ntzan zezan gintzan zintzalen zitzan
zinlzagun genezan zintzategun genilzan
ninlzazuen zenezalen gintzazuen zenitzaten
nintzaten zinlzalen zezaten ginlzaten zintzatelen

..
zitzaten

--- nrezazun
niezaicn
zeniezadan

zeniezaion
zeniezagun
zrezadan
zrezazun
ziezaion
ziezagun
NQRK

genlezazun
gemezalon
zuek
zeniezadaten

zentezatcten
zeniezaguten
ziezadalen
ziezazulen
zieza-oten
ziezagulen
niezazuen ziezazuen geniezazuen ziezazuelen
niezaien zemezalen ziezelen geniezalen zenrezareten ne za eten
(*) NOR plurala deneae ("'halt k). -zki- pluralizatzailea ezarri bebar da: dica :k ~lIdan . dic.a :J,:.looall. eub.

Adibideak:
Asko imkur ;e;atela gOll/endaw zieten.
Dena kantatu nizun. zeak: ere jakin :ene:on nahi nuelako.
Non dago :lIre r;tamarm? - Umm... atzo Anderri emannion. bere bizkar : or roo1lgorde : e:,alf.
Esan zieten bakottzak nahi suena aukera :e;ala.
Erantzunen bar enmn ziezaion joon =ell arrebarengana.
Horengana hurbildu nintzen. zer gertatzen zitzaion esan iiezadan,
34
 Ariketak 10

. . Subjuntiboko iraganeko ad izkiak . *Edin laguntzailea (A)

Jarri iraganean nabarmendutako adizkiak.
.. Giltza bat ezkutuan eman d icte/ iioten • kamela hartatik ihes egin d ad in :,J!di" .
Ale paretik ken da itezela besterik ez d ierJ esan. barruan dagcen
jendea irte n ahal izan dadin
z Hemenrxe sartzen d it utI txanpo nak. gal ez da kizki da nJ
J Loteria toka d akigu lllJ eskarzcn di ogu egunero Begonako Ama Birjinari.
-4 Ahalegin handia egin dute gure gurasoek, gu denok unibe rtsita tera jean ahal izan
ga itezenf _
S Neurri zorrotzak hartzen diluzte . inori ezer gerta cz dakionl

n Subjuntiboko iraganeko adizkiak. *Ezan laguntzailea (B)

Berrldatzl esald iak , nabarmendutako pertsonak aldatuz.
I Mikel niregan a hurb ildu zen. 2eTgert atzen zitzaidan korna niezaio n.
.. Mikel ; lI reganQ hurbildu :ell. zer gertatzen ;#:O;;UII kanta :(' ,~ie:a;o.l .
11 Mikel g uregall Q hurbildu zen. zer gertacen
mMikel haienganu hurbildu zen. zer gertacen
2 Gu Turkiara joan ginenean. ondo gordeta generaman dirua. inork ken ez ziezagun.
11 st Turkiara joon
III Heiek Turkiaro joan
J Andoniren ezkonrzarakc (nik) soineko gorriajantz nezala eskatu zidan amak. baina ezetz esan nion.
11 Andoniren ezkoncarako (A llek) soineko gorriajam=
mAndonirer ezkontzaraka (u lk) saineka gorria jonr:
-4 Medikuak esan zuen ezinbestekoa zela zu cspitatera denborarik galdu gabe eraman zintzaten.
11 Medikuak: esan =lIen ezinbestekoa zela ni ospitalera deobararik galdll gabe
mMedikuak: esan znen ezinbestekoa zela gu ospuatera denborarik galdu gabe
5 Nik ez nuen nahi zuek borrela. negarre z. ikus nintzazuen .
11 Amniak: ez nahi zuek horrela. negarrez. ikus __.
mGilt e:: nahi zuek: horrela. negarrez, tkus

D Subjuntiboko iraganeko adizkiak (A-B)

Osatu esaldiak, subjuntiboko Iraganeko adizkiak erablllz.
>- Lagun barzue i beren autoan (ekarri) ekar nillt;llu!fa eskatu nien .
I Dirua ere eskaini ziguten (isildu) eta ezer (e=esan)
2 Neguan, gure loraregiko zahaitzei hostcak (e rori} , beneteko hotza egin beba r zuen.
3 Hamarrak baino lehen heldu behar nuen etxera. gurasoak (- e: haserretu)
4 Makina bat aldiz erreguru nion (- eseri) , baina ez nuen lortu (- kasu egi,,)
5 Hain irirzi kontrajarriak geniruen. non ezinezkca baitzen bat (.. erorri)
6 Zail-zaila zen Iakuhate hartan sartzea: 8 '5 eskatzen zu tcn (- - onartu)
7 Zure lagun lotsagabe horrek lan guztiak nik c- egin) nahi zuen.
8 Harantz nindoanez.felefonoz dei egin nien.feku hanan (-geralll) -la esateko.
9 Lapurrak mehatxu egin zida n. dirua. erloj ua eta urrezkc katea ere (- eman)
10 Ez nuen nahi inork (pemsafll) -la ideia horren konrra nengoela.
11 Gurea zena (- - - eman) -la beslerik ez genuen nahi.
Il Tx ikitan, gustura onamen nuen Ixakurrak (-llIIrbildu) ._: ora in beldurra d iet.
35
..
l'll

..
en
Gl Subjuntiboa (8.-10. unit.)

Osatu esaldiak, parentesi arteko forma nom inalizatu a erabiliz (- TzE KO edo -TzEA). Ondoren,
idatz l hale" ordez ko subj untibo ko adizkia , atzizki egokia erantsiz (-eNl-eLA).
>- Umeei esan diet dauden tokian (geratu) geTQt:do. =;t gera daite;ela.
1 Lagun guztiok esan diogu Senegalera joan baino lehen (ezkondu)
2 Medikuari bisita (egin) ~ gornendaru dizugu: baina
zuk, kasurik ez.
3 Hobe da gaur zapata berriak (estreinaru) ; bestela.
min emango dizute.
.. Nahiago dugu zuk (orda indu) : gero egingo ditugu konruak.
5 Danrzatokidk bederatzietan [irten} __ agindu didate gurasoek.
6 Haiek ni baserriraino (eraman) espero dUI.
7 Gu ez (zirikatu) komeni zaie: bestete, ez diegu bctcrik emango.
8 Tipulak (hurbildu) eskaru diet, baina uste dUI ez didatela enrzun.
9 Telefonoz esan diote aitonarengana (ioan) _ . gaix orik dago eta.
t o Lankideen aurrean ni {aurkeztu] esk aru diot zuzendariari .

Idatzi subjuntiboko adizki jokatuak, nabarmenduta dauden jokatugabeen ordez.

.. Gaizkaren izena aiparu dut. bileran gu haren arazoaz min rzatzeko.
t Katea apurtuko diot zaldiari , hemendik ih es eg tteko.
2 Manifestazioa egin dute, epaileak atxiloruak askatzeko.
3 Sa ltza ileak entziklopedia ekarri du. zuk hari erosreko.
~ Gczurrak kontatu dizki ete, haiek zu ba zr er tz eko.
5 O ndo 101U ditut maletak , bidaian zuri ez emrtzeko.
6 lndabak uretan sartu behar dituzu, arratsal derako b iguntzeko.
7 Hiru bid er deiru dizut. de rorren igandean lanea n ni c rd ezkatzeko.
8 Gp ari eder hori eman dizugu, zuk gu ez ahazteko inoiz ere .
9 Probnk ekarri dizkizut, beneta n zuk niri stnesteko.

Berrldatzi esaldiak, nabarmendutako pert sonak aldatuz.

Kepak barruko sakelan go rde ditu gi ltzak. ga l ez dakizkion.
.. Nlk barruko sakelan gon/e 4i!ut gil!;Jlk,. gal ez daki;kidoll.
III G urasoe k barruko sakelan .
2 Pane hartzaileen zerrenda egitean, gu kontuan har gaitzazun (zuk) nahi dute.
11 Parte hartzaileen zerrenda egi tean . hale k konruan
III Parte hartzaileen zerrenda egirean. ni kontuan
3 Ga ldutako dirua gu k eman diezaiogula eskaru digute.
11 Galdutako dirua zuek
III Galdutako dirua h ark
~ Ntre argazkiak Intem eten eseki dituzte. denek ezagut nazaten.
11 Z uen argazkiak Inrerneten eseki dituzte.
III G ure argazkiak Intemeten eseki diruzte,
36
 ..
III

..
III
Gl
•
CIl
Jarri adltz hauek iraganean.
)0- Kromo berriak urz diezazkidala ( ;it':.o:kidll ltD esan dio ( :ion) amak Enekori.
I Forokopiak ikaslee n artean bana ditzala l __~ __. __ J eskatu dio C ) irakas leak.
2 Aireportura bizkor eraman gaitzazun L-_ J nahi dugu ( ).
3 Indar handiz bulrzatu behar duzu L. - _ ~ _ _ ). gatnean ero r cz dakion ( J.
.. Kapitain izenda zaitzaten. L ) merez imendu asko egin behar dituzu ( ..J.
5 Letra txikia irakur diezadala ( J eskatu diot ( J abo katuari.
6 Ahaztu zaidan paper zorroa ekar diezadazun C ) deitu dizur (. ).
7 Dirurik falta bada <. J. zuk jar dezazun ( ) nahi dUI C ).
8 Argudioak ondo prestaru ditugu ( ). nagusiari konta diezazkigun ( ).
9 Haserreru naiz ( ) . eta oodo porta dadila L ) agindu diet C ).
11) Zauriturik dagoen ( ) txakurra akaba cz dezagula ( J adierazi digu C _).

Berridatz i esaldiak, nabarmendutako hitzen ordez parentes i artekoak erabiliz.

)0- Veneziatik ekarri nizun harribitxia bankuan sartu nuen. lapur ez ziezadaten.
'elle:iarik ekarri ni:ki;un1hllrribitxiak) bankuan sanu nilu en lopurt>; . ;j f! ~ ;! i d a l f!J _
Nl k dirua eman nizun. postal bat bidal zeniezadan.
(Guk) _
2 Txakurra atera zuten , galduriko gazrea errazago tepa zezaten.
_ _ _ _ _...._. .(ga: reok)
.3 Z uk erregutu zenidan eraman zintzada n. baina ez neu kan astirik.
(ZlIek) _ n • • __ • •• _ ' _ '

~ Erxerainc lagundu zioten neska r i, ohean atseden har zeza n.

{neskei]
5 T xor in beste gela batea n ja rri zuten. isilik egon zedin.
(Tx oriak) _._..__. _ _ _ __._ __.._
6 Miln gauza egin genituen auroaren kristala apurru ez zekidan. baina alfe rrik.
.............. ...... {kris talak] ....

Eman aditz subju nti bo hauen berri, tau la betez.

Pertso na k
Ad itz slstema
I<iOR I<iORI :"ORk:
• Jaka berria eka r zenezala esan nizun. NOR-.\ ORK hura - zuk
I Bertso berria irakur zlezaiela eska m zioren.
2 Au toan er a ma n etnrzaten nahi eenuen.
J Iltze bat iarri zenuen. leihoa zabal ez zek izun .
, Tresna eraman genuen. ko npon ziezaguten.
5 Tranpa bat jarri zioten. egia esa n zezan .
6 Txahala ondo zaindu genuen. haz zekigun.
7 Komeni zen zuek amamarengana j oan ztnr ezren .

• Berriro be ld ur tu ez ninrzala erreguru nion.

• Jostailua opa r i egi n geni ezai on nahi zuen umeak.
10 Argazkiak berriro ik us ni rzala eskaru zuen Jonek.
 11 Aginte adizkiak. Aurkezpena
D Sarrera
Zato: hallo.
gall:a bot esan
behar dizut era.

Agi mc adizkiak aurrea n dugun solaskideari (:11) edo solaskide rnultzoari <:uek) aginduak emat ekc
erabiltze n dim. Bi ezauga rri nagusi d ituzte:
• Bigarre n pertsonari dagozk io (=11 edo zuek vjar zaite: (:11). :010: (:11), :abaldll tzuek. egoeragatikj.
• Perpausa ren hasieran jarri ohi dira.
Agin te adiz kiak hiru eratakoak dim:
1) Adizki perifrasti kca k: Jur uute: hemen. mesedez. (aditz nagusia "j arri" - adiz ki lagun tzailea " : o;re:'')
2) Aditz panizi pioa: Zabaldll liburua 20. orrialdean.
3) Adizki trinkoak eta sas itrinkoak: Zato; hOIlO, gauza bat ESO II behar dizut eta.

D Aginterako adizki laguntzaile erabilienak

eedtn: NOR

.-
• - hura haiek

•
zaltez ezazu itzazu
. zaitezte ezazue ilzazue
•

H Aginte adizkien erabilera

Aginte adizkiak bi zeregin nagu sita rekc erabi ltzen dira:

• Agindunk eta debekuak emareko.

Ken :aite:te nire paretik'
E: itzazn nire gutunak irakur!
E: utu nor paper zati horiek: bota paperontzira !
Esadazu zein den hango tetefono i enbaki a'
• lnstrukzioak emateko.
Sertu labea n eta eduk i bertan 40 bat minunc.
Irak urri tesnta eta o:pimorratll ezagutzen e: dituzun hit: guztiak.
Deskribu e:a:1l sure gelako /eiho tik ikusten dena.
Egi:1I 40/envko idazlana. Iiburuan irakurri duzun tesnta eredurzat harturik:
38
 Ariketak 11

_ Aginlerako adizki lagunlzaile erabilienak (A-B)

Berridatzi esaldiak, aginterako adizki laguntzaileak (zaitez, ezazu, itzazu...) erablllz.
.. Pilar. ken d u hortik. ez dUI ikusten eta!
P~lar; un ;Dire: horti*.. ez dut ikusten eti:l.!_
Etxera zaroztenean. erost ogia. mesedez.

2 Aizue. hasi lanean. behingoz!

J Jan . jan indaba guztiak: beste la. et: dago postrerik!

.& Hotz zara? Bada. ez egc n ge ldirik eta mugitu besoak!

5 Zatozte hona eta har tu bonboiak. zuentzat dira eta!

IIIfII Aginle adizkien erabilera (C)

Azpimarrat u beheko inst rukzioet an dau den agi nte adizkiak.

I" I

I lrten zaitez tren gel tokiti k hur rengo bideguru tzera ino.
2 Bertan. jo ezazu ezkerretara zuhaitzeraino.
3 HaTezazu ekia lderantz dagoen bidea rrenbide ga ineko zubiraino.
4 Jaits zaitez zubitik trenbidera. eta arrastaka ibili iparralderantz barreretaraino.
5 Joan zaitez errekara daraman kaletik. baina hurrengo bidegururzean geldiru .
6 Begira ezazu ezkerretara, eta ondoan daukazun loteria sahzaileari eska iezaiozu txartel berdea
erreka zebarkatzeko.
7 Zoaz kale horretarik begoaldera. eta ezkerreko kalean jiratu errekarantz.
8 Bila ezazu cntziratzeko lekua . Txalupa heldu osrean. sar zaitez barman era emaiozu rxartel berdea
marinelari .
9 Lehorreratu Erandion. eta abia zaitez aurreko kaletik plazaraino. Zaude musika kioskoan zortziak
ane: orduan gizon bat hurbildukc zaizu. afarirako erreserba emateko.
10 Ondoren. udaletxeari begira zaudela, jc ezkerreko kaletik hurrengo kaleko irudira heldu arte .
JJ Ibil zaitez ekialderantz beste kale bat toparu arte: han bi lagunekin el karru.
12 Zoazt e ezkerretara hurrengo etxeraino. eta sar zaitezte tabemara hegoaldeko atetik. On egin.
39
 12 Aginte adizkiak: egitura eta erabilera
o Aginterako adizk i perifrastikoak

Adizki perifrastikoak aditzen baten ad itzo ina r i (atts a. har. . .) agintera ko ad izki laguntza ilea k
eramsiz eratzen dim taltxa zaire", liar ezazu ...). Hona hemen bestc adibide batzuk :
Etor zaiteue nire kiu! Joan zaire;,eskuak: garbirzera. ztkin hari! Ell/an iezadazu sua, mesedez.

n Aginterako adizki laguntzaileen taulak

*e d in: I'OR "ed in: NOR-NOR! (KOR: hura eta ha iek)

•• zaltez
bed;
zakizkil

zakizkic
zakizkigu
bekit
bekizu
bekio
bekigu
zakizkidate

zekukrcte
zakizkigute
bekizkit
bekizkizu
bekizkio
bekizkigu
zaitezte bekizue bekizkizue

..
bitez zakizkie bekie zakizkiete bekizkie

"ezan: NOR-NORK

_ _ _.:ll.lmI_IEll.:l:.. . .
nazazu ezazu qartzazu itzazu
beza bitza

nazazue ezazue gaitzazue ltzazue

..
bezale bitzate

*ezan: NOR-NOR1-NORK (N"O R = hura)'

--- iezadazu

iezaiozu
iezaguzu
biezat
biezazu
biezaio
biezagu
NORk

zuek
iezadazue

iazalozue
iezaguzue
biezadale
tieeeune
biezaiote
biezagute
biezazue bieeee uete
iezaiezu biezaie iezatezue biezaiete
(I) NOR plurala denean (=ha iek), -z kl- pluralizalzailea ezarri behar da: iezuzkidozu. iezozkiozn, etab.

Tauletan letra arruntez idatzirako adizkiak 2. pertsonari dagozkio. eta agindua adierazten dute . Hone
zenbait adibide :
E: zaitez honik mugi! H as zattezie behingaz t erbait egu ent Zabal ezazu mea!
Mikel boto itzazu praka tionek arropa zikinaren otzorora! Ez ezai ne paper ik bota lurrera!
Konta iezaiozu Aneri lehengo {xis/ea.
40
 Teoria 12
H Aginduak 1. eta 3. pertsonetan (Is il bed i!, Elkar gaitezen L..)
J. ertso na [h u ra/ha iek]
Ad itz tauletan letra etzanez idatzi tako adizkiak 3. pertsonari dagozkio . eta ez dute egiazko agindua
ad ierazten. erregua edc desira baizik. Forma horiek euskara jasoan. begirunezko traruan edo
administrazio esparruan baino cz dira erabiltzen:
Egill bed; =lIre nahia. Barka bek;;i, god ..ti eginak! Berorrek e: beza pentsa geznrra diodanik.
Goikoe n ordez. askoz ere ohikoagoa da -eLA amzkia dara rnaten subjuntibc ko ad izkiez ba liatzea:
Gera dadilu bonxe bertan! Is;l daire:ela acealdekaakl E:. de:.atelu ipuinik esma!
E; de:ala inark pentsa txantxelan nabitenik!

I. er tso na (nil2u)
Aginteran ez dag o 1. pensonnko adizkirik. Horien lekuan, subj untiboko adizkia k erab iltzen di re . Hona
hemen adibide batzuk:
E:; gaitezen ada rreuuik ibil! Lot gaki:kioll goiari! Jo dezagun aurrera!
Aurrera eginez. aip a dit:adoll orain sistema hanen zenbait ezaugarri.

n Aditz partizipioa aginduetan

Agi nduak emareko. oso oh ikoa da lagunrzailerik gabeko adizkiez balia tzea. panizip io bursaz alegia:
Batu j ostattu gu ztiokt E"I:U1f denok; garrantzitsuo do eta.
Etorri hona ! lsildu. mesedez! Leire. j ullt:Jjensea. hazru egin du era.

Ezezkoetan. EZ panikula pan izipioaren ezkerrean jartzen de:

E: esan gezurrik! Ez pentsa ni horreiakoa "ai:e"ik! Ez j an hori gero. kalte egillgo dizu eta!

n Aginterako adizki trinkoak: NOR saiiekoak (Zatoz!, Zaude!... )

NORsaile ko egoll. joon, etorri eta ibi/i aditzek , zu eta zu ek pertsonetarakc , agi ndua adie razten duten
adizki trinkoak ditu zte . Aditz horiekin . beraz. him aukera dauzkag u zeregin horrerarako: adiz ki
rrinkoa, peritrestikoa eta part izip ioa. Adib.:

M IZKI TRINKOA A OIZKI PERI FRASTlKOA PARTIZll' IOA

ZUllde lasai. es da ezer gen afll era! Egon :aile: iasai, e: do ezer genOl lf era! Ego" iasa i!
Z oa: hemendik! Joan zattez heme ndik! Joun hemendik!

Adizki horiek (:00:. zaude...). berez. indik aribokoak dira. baina esaldiaren hasieran jarririk eta agin-
duari dagokion intonazioa emanik. agindua adierazren dure. Horre la. Zaude lasoi ! aginte perpausaren
eta Lasai zaude adierazpen perpausaren artean dagoen aldea lehen aipatuta koa da: hitzen ordena eta

---
intonazioa. Hona hemen adizki horien taula:

ETORRI IBIU

11 .

Adibideak:
zoaz
zoazte
zatoz
zatozte
zaude
zeuoete
zabutza
zabillzale

Zabiltza kontuz. irrist egin gabe! Zeudete har; oma heldu arret
Zutoz arin barrura. epetetarat Zou:t e ptkutara. aspertuta naukazue etat
41
n Aginterako adizki trinkoak: NORK sailekoak (Egizu !, Emaiozu!. ..)
NORK rnotako emul/. eka rri. utzi eta beste zenbait aditzcn kasuan. laguntzailea aditz nagusiari itsasren
zaio eskoran, trinkoen itxura duten halako adizki "sasirrinkoak" sortuz. Adibidez: eraman + ezazu >
era mazu (Eramazu lI/11ell kalera .'); esan .... iezadazu > esa dazu (Esadazu egia.') . Beste adibide batzuk:
E m aio:;u IIIIISU!XO bat amart! ('= eman iezaiozu ) U:ta:ue nire erara egitea' (-:= utz iezadazue ]
Hauek dim era hcrre tako adizki erabilienen taulak :

_ ........-=--
NbR·NoRK (NOR = hura)

•
.
emazu
emazue
ekarzu
ekarzue
ulzazu
ulzazue
eramazu
eramazue
esazu
esazue
egizu
egizue

_ ........
NOR-NORl-NORK (NOR = hu ra ; NORK = zuk eta zuek)'

.
emaoazu
emaiozu
ekardazu
ekarriozu
uztazu
utziozu
eramadazu
eramaiozu
-=--~
esadazu
esaiozu
egidazu
egiozu
erakustazu
erakulsiozu
• emaguzu ekarguzu uzkuzu eramaguzu esaguzu egiguzu erakuskuzu
•
. . emaiezu ekarrlezu utztezu eramarezu esaiezu egiezu erakutsiezu

(I) NORK zuek per tsona bada . -E jarri behar da adizkiaren bukaeran : emadazuli, emaiozuli , etab.

m Aginduak 1. eta 3. pertsonetan adizki trinkoekin (Goazen! ... )

1 'ubi/ell kanuc.
e::er apllrlll gabe

Suhje ktua I, er tso na de nea n: Lehen bi irudietako adizkiak I. pertsonako ak dira (ni: nabiten;
gu: goa::en). Ad izki horiek, agindua baino gehiago, norberari edo norbera ere pane denje nde multzoari
erarritakc betebeharra adie razten dute. Horrelakoeran. -eN atzizkia ezarri behar za io indikatibcko
adizkiari: nabi! + -eN > nabileu: goa:: + -eN > goazen. Beste adibide bat :
Gutoi en harim
Suhiektua 3, er tsc na de nea n: Azken bi irudietako adizkiak hirugarren pertsonakoak dira (hark:
dakarrela: haiek : daro::ela ) Adizki horiek zehar agindua. desira edo erregu bizia ad ierazten dute, eta
-e LA atzizkia daramate: dakar + -eLA > dakarrela : datoz + -e LA > daro::ela . Beste adibide bat:
Dagoeta horni j oan ane!

Cl Zoaz hemendik! eta Ez zaitez joan! I Ez joan!

Trinkoak ezin dim ezezko perpauseran erabili. Halakoetan. perifrastikoez edo partizipicaz balia tzen gara:
Zoa:; kemendik! =;> et o!8.. ~ ,~e" 'e il3 k ! (01\' 00: Ez zaitez hemendik joan ! EDO Ez j oan hemendik1)
Egizu homkoat =;> eo! eghH k (f; ~ ikoN.' (ONDO: Ez eza zu harrikoa egin ! EDO Ez eg in harrikoa! )
42
 Ariketak 12

. . Aginlerako adizki lagunl zaileak (B)

Jarri adizki perifrastikoak, nabarmendutakoen ordez.
.. Aizue. za tozte hone !
1 Eman giltza hauek aitari.
2 Utziguzu hizregia. hitz bat begiratu behar dugu eta.
J Egid azu mesede bat: ha r tu gutuna eta be ta posronrzire.
4 E ntzun amari zer esan bebar dizun!
5 Aitcr. lag undu Mirenrxuri eskuak garbinent
6 Tiro. mutilak. jalkl behingoz ohetik!
7 Ene. praka berriak! Osasunez urratu!
8 Jon. ez b et a paperik lurrera; batu Jehen beta dituzunak!
9 Nota k em an dizkizu te? Ea, erakutsi (lIiri)!
J 0 Ez leporatu guri zuek eglndako huts ik.
11 E ka rri (niri) zuen haurrak. neuk zainduko ditut eta.
u Mesedez. ez nahasi ni zuen kontuetan!

~ Aginlerako adizki lagunl zaileak (B)

Berridatzi es ald iak , parentesi artean ad ierazten diren pertsonak erabiliz.
.. Pinta jezazkidazu neuri ere begiak.
<=uk-hari) P.lnrlJc..ie:;u:liio:;II..~ _'1!.I: !. .~re __~q( : ..
(zuk.guri)
(=uk-haiel)
Zabal jezaiezue atea! Ez duzue ikusten ezi n sartu ta dabiltzala. ala?
(=llek-niri)
(: llek-gu n)
(: llek. han)
2 Konta iezajozu zure anaiari Jonek esandakoa.
(:uk-guri)
(:lIk-hajej)
(: lIk.l1iri) " , .
3 Entzun iezacuzue ondo; ez dug u errepika ruko.
(:lIek.han)
(=" ek-nin)
(=rlek.haiei )
.. Garbi jezazkjozu betaurrekoak. zikin diru era.
(:uk-njn)
(=uk-haiet)
(=uk-gun)
5 Ekar jezazkjezue esk iak biharko, larunbatean eskia tzera doaz eta.
(:uek-lIiri)
(:uek-gul'l)
(:uek.han)
6 Go rka. hurrera zakjzkjo amonari: musu bat eman nahi dizu eta .
(:u.niri)
(:u-gun)
(: u.hoiel)
43
 Ariketak
D Aginduak 1. eta 3. pertsonetan (C)
Idatzi agin duak 1. eta 3. pertsonetan subjun tiboa erabiliz, esaldl hauek kontuan hartuz.
~ Mikelek hortxe egon beh ar du dena jaso arte . £ gon dadi/Q .\fikel bon xe dena jas() one.
>- Aurrera jo behar dugu. Jo dr..ogun aurrYTE",
I Bakoitzak here ize na idatzi behar du Fitxan.
2 Ez dugu memeloak izan behar.
J Presr daudenek urrats bat eg in behar dut e aurrera.
4 Azkenak area itxi behar duo
5 Berandu datorrenak eg iaztagiria ekarri behar duo
6 Sartzen den lehenak argia piztu beha r du o
7 Kontu hau beste ikus pegi batetik aztertu behar dugu.
8 Ez diegu utzi behar nahi duten guzt ia egiten .
9 Ez digute ezer esan beha r.

H Aginduak 1. eta 3. pertsonetan (C)

Adlerazi desi ra-erregua k, parentes l arteko pert sonak eta subl untiboa erabiliz.
.. A ide egin hemendik (gut) Aide eg in dr.,ag'!-n he,!,€lrdik!
.. Berehala etorri (haiek) Etor du;te:;?fo er~ a~oh !
I Dak iten gun ia koruatu (hoiek-gun)
2 Amasa hartzen utzi (haiek-lliri)
J Argazkiak erakutsi (hark-guri)
4 Behingoz isildu (huro)
5 Ahzari zaharrak bota eta berriak erosi (guk)
6 Kexak idatziz aurkenu (haiek-niri)
7 Egia aitortu (halek)
8 Tcntoak ez izan (gll)
9 Ezer ez ekarri (hark)
10 Bere arazoak konpo ndu (hark)

n Aginterako adizki laguntzaileak (8)

Idatzl agl ndu zehatzak, zure aurrean dagoen batek gauza hauek egin ditzan.

Lo rtu nahi duzuna Agindu a Z er esa n di ozu ?

~ Argia irzaltzea It:oLe:o:u argia. AIXfa it:,of de:olo (esan diOl)
~ Zu zazpietan esnatzea Esna no:o:,u zazp letan , Za:pieto ll esna 110:010.
I Platerak garbitzea

,
2 Zure bistatik kentzekc

, Zu besarkatzea
Isiltzea eta zuri ezer ez esatea
S Eskue tan daukana erakustea
6 Atzo ge rtaru zena kcnratzea
7 Liburuak zure mahaitik kentzea .. .

,• Kea aurpegira ez bctatzea

Bereaulkian esertzea _.. - .
.- _._-_.- _.
._.n__._n__ n
. ._~ -

44
 Ariketak 12

n Aginduak eta adizki trinkoak (E-F)

Idatzi aglndu zehatzak, zu eta zuek pertson ak erab iliz.
Lortu nab! du zun a Agtndua (: 11) Agtndua (: lIek)
Lasai egon -Zllude lasai!
- Zaudete tasa i '
Nork egin du en esan (gl/Ti) ESllKu:u no,.k #{gin dllen! Esagu:ue II0 ,*!X.ill dllen!
I Umea ri telebista ikus ten utz i
1 Pikutara joan
Kontuz ibili
,3 Kanpadenda utzi (nin)
5 Lag unei txikle bane em an
6 Peperezko irsasonui bat egin (nin)

_ Aginduak eta NQRK saileko adizki trinkoak (F)

Berri datzi esald iak, parentesi artea n adierazten diren pertsonak erabiliz.
... Esadazu zure telefono zenbakia. ahaztuta daukat eta.
<:uk-had) Esaio:u zure lelef '!.t!g__Qt}!:o.haQjkEJl"~; daukll ('w o.
(:uk-guri)
(=uk·haiei)
Emadazue zuen helbidea. eta argazkiak postaz bidaliko dizkizuer.
(:uek-haiel)
(:/Iek-g/lri)
(: lIek. han) __
2 Egjdazu mesede hen : eskertu ko nizuke.
(=uk.hari)
(=uk.haiei)
(zuk.gllri)
J UZlazue nirc crara egiten: bestela, okertu eta gaizki egingo dUI.
(=lIek-haiei)
(zlIek.gunl __ .
(=lIek.hari) .. _._ ..
4 Dei eviau zu 22:00eta n; bestela, ez gairuzu etxean harrapatuko.
(zlIk.haiei)
(zuk-niri)
(=llk·}lQri)

n Ezezko aginduak (H)

Eman ezezka esaldl hauek.
>- Esadazue ze r gertatu de n!
I Emaiezu dirua!
2 Goazen arine ketan!
J Ekarriezujatekc zerbait!
~ Utziezue irteten!
5 Esadazu guztia!
6 Zaude geldirik!
7 Uztazu poltsa ma hai gainean!
45
..
ftl

..
en
41 Aginte adizkiak (11.-12. unit.)

Berridatzi esald iak, partizlpioen ordez adizki perifrastikoak jarriz .

» (=uekj Ez joan bide horretatik. luzeagoa <la eta! Ez :a;re;/t!joa" bide horreuuik; /u ; ~ago _ t! Q . _ ~ "- ~
1 Xabier, baztertu. automobil bat deter eta!
2 Zuek ez egin jaramcnik umeari, harrotuta dago.
3 (: uek-/lir i) Ez galdetu hori, ez dakit erantzuna!
.. Zahartutakoan. (: llek-IIi ) eraman zahar erxe batera.
5 Ea. mutilak. itzali argi guzriak eta joan lotara !

Osatu tau la, faits diren adizkia k idatzi z.

zuk-hura zuk-ntrt auk-hart auk-gun

eg in egizu
eman emada:u
esa n esaiozu
eka r r! ekarguzu
u tz i utzazu
erakutsi erakusta:u

Gaur Ibon bakarrlk geratuko da etxean, arreba txikiarekin . Ama paper batesn ari da idazten zer
egin behar duen. Idatzi argibide guztiak, aginte adizkiak erabiliz.

Honako hauek utzi behar dizkiot idarzita lboni:

loon. gaueko IOak aldera etorriko gara.
Papertxo honetan dago eg in behar duzuna:
• Gosa ldu ondoren. izozkailuan dauden
• (j1l $#lrJ .l{t(Jkfa ~ .at.fru. /t :;PZII ./!laka.rm;ak makarroiak arera behar dim. desizozteko.
h P' .:;~(J ; "(t;k ~ de , ~ h f) ;. t ( ! k Q. • Oheak egin behar dim. berea eta
Idoiarena.
• Ar rainei ja naria ema n beha r die.
• Ogia crostean. okina ri atzokoa ere ordai n-
du behar dio, zorreta n utzi bainion.
• Bazkaldu aurreti k. Idoiari eskuak ondo
garbitzeko csan beha r dio; bestela. ez du
egingo.
• Okela frijitzerakoan , ez du ahaztu behar
gatza botarzea.
• Bazkaldu eta gero, harrikoa egin behar duo

Igandean. gauez erorriko gara. Ondo pasa !

Am.
46
 ..
l'Il

..
Ul

C'l
Gl
•

Idatzi aglnte perpausak, aditzak jokatuz eta parentesi artean dauden pertsonak erabiliz.
Erablll adlzkl trinkoak, horretarako aukera dagoen guztietan.
.. Errua ez leporaru: gu ez gara izan. thaiek-guri} £= dir.,il.g,utelll errua Itp ora , u : _ g) I. ~ gtJ ro i=an .-_
.. Gelara joan eta ohea egin. (=u) Zou; g elaro ,et a l'gi:.u {)heo.
I Ez dabilen garbigailurik ez ekarri. (haiet 4guri)

2 Ez sortu iskanbilarik. bestela... (:uek)

3 Eman sua, mesedez. (:uk.nin)
-4 U12i Oskorriren azken COa. (:uek·gun)
5 Kendu nire bistatik. (haiek)
6 Argiago minrzatu: bestela. ez dUI ulertzen. (hura)
7 Etorri bona. berebalaxe. (:uek)
8 Ez izan memeloa eta aukera hori baliatu. (hum)
I) Nahi dutena egiten utzi. < :uek-haiei)
10 Eman goraintziak amari. <:uk)
I J Aide zaharrera joan eta gau -pasa egin. (gll)
12 Ezjoan arin eta kontuz gidatu. (:u)
13 Erantzun behi ngoz. (hark-Iliri}
1-1 Sinetsi. egia da eta. (=Ilk.niri)
IS Antzarak ferratzera joan. (haiek)

Irakurri testua eta bete hutsuneak aditz hauekin.

laltxa za ilez • bete ezazu • hurbil zaite z • edan • esk aru • ezazu • har ezaz u • ikasi • presla itzaz u • zoaz I

Lege za harre ko sagardotegiak

Sagardotegl tradizicnaletan jendea k jan. edan eta kantatu egite n duo Jaterxe horietan. jendeak
sagardotegietako plater tipikoak dastatzen diru - bakailaoa era askotara prestaturik. rxulerak.
intxaurrak...- eta "Txotx!" deia entzutean, eserlekutik altxatu eta upelet ara j oatcn da
edalontzia bctetzera. Sapo jan ondoren. ber tsoran edo kantaka aritzcn dira dcnak. giro polit e
scrruz. Honelako saga rdotegi bate ra bazoaz, hone zer egin behar duz un:

·, zure lagunekin eta zoazte denak koadrilan. ondc pasatzeko asmoarekin.

• Jateko. 1 bakailaoa. tortillan edo piperrekin: riplkca de. eta gustatuko zaizu .
• "Txotx!" entzutean. 3 . eta. edalontzia eskuan harruta. ~ upeletara.
ilaran jartzera.
• Zure rxanda hehzen denean, 5 ~ edalcntzia, upeleko zulotik irteten den
zorrotaderen azpian ipiniz.
• Ez , edalontzia gehiegi bete eta 7 ann. Izan ere, upeletik kanpo.
sagardoak laste r galtzen ditu here ezaugarriak.
• • nahi adina sagerdo. jatekoaren prezioan sartuta degc eta. Kontuz ibili. ordea:
sagardoa edari nanrrala da. baina alkohola ere badauka (°0 6 gutxi gorabehera).
• Sagardoregira jean baino lehen. , pare bat bertso edo I' zenbait
euskal kanta. Ziur egon aukera izango duzula zure trebetasuna erakusteko.
 13 NOR saileko adizki trinkoak: egon, joan, etzan...
D Izan (da)
b ill aditza laguntzailea izateaz gain [ik. 87. or.). aditz nagusta ere izan daiteke.
'¥%itiji,\h'
• Lorura aditz gisa. subjekrua eta predika tua elkartzen ditu. subjektua ri buruz hainbat gauza adieraziz,
hala nola, norbait edo zerbait NOR edo ZER den (Ni Alberta nac. JOII irakaslea da); NORENA den
(CD horiek nireok dim); NONGOA den (Gu e: gam hemellgoak); NOLA KOA den (Ga:tea :en);
ZEREZKOA den tEra ztuna urrezkoa da) eta abar.
• Zenbait hitze kin bate ra (gose. 1101:, berdin.. .) se ntipenak adierazteko erabiltzen da:
Gose guru. Logura da gure «mea. Berdin w it :re,. esatell duen. Zeren beldur :;IIC" ?
• Ekialdeko hizkeretan (rnendebaldekoetan baino sarriag o) halako toki edo egoerarako erabilrzen da:
Amo/UI ongt da. Enmnan imn ginen taz. Gurasoak elxeOIl di ra.

D Egon
NOR NOR-NORJ

1.1;0116 i ljUttiltJ i:i ji,*irJ t a.1i! 111m.tI DRAINA li,mw

NOR NORI NOR NORI
nago nengoen banengo nengoke
nagoki I da 0
hago hengoen bahengo hengoke
hagoki klo a/na 0
dago zegoen balego legoke
geundeke
dagoki o zegok! 0 0
gaude geunden bageunde
gagozki gu gu 0
zaude zeunoen bazeunde zeundeke
zagozki zu zu 0
aeuoere zeundeten bazeundete zeundekete
zagozki zue te zue 0
daude zeuden baleude teuoeke
dagozki e zegozki e 0

• Egoera iraunkorra adierazi .

Tolosa Giputkoan dugo. Plazan zeuden mre lagunak: Amo hemen batego. ez zenuke hori egingo.
• ltxura edo ezaugarri iraunkor ra adierazi.
Gaixortk flago. Umeok isilik daude. Orain oporretan go ude. Zain zeuden, Znnk: dago.
• Izan. existitu (3. pertsona : dago. =egoen...).
Lau huts daude idazlanean. Jende asko zegoen bileran. Ez dago ogirik. Inru aska dago hOI:
• Zeregi n. lanbide bat izan [i=eno. mugatzailerik: gobe + egoll].
Jail irakas!e daga Leiooko insunauon. Sasoi harta n epaite zegoen Gemikan.
• (Aginte perpausetan) ltxarc n.
Z aude ptxka batean. Ego n h01; ni itzuli buartean.
• (NO R-NO RI formak : dagokir. dagoki:u. dagokio...) Zerbait norbaiten ardura edo eg inkiz una izan .
Zuri dagokizl/ erabakia hanzea. Dokumentuak: e: du zehazten eginkizun hori nori dagokio n,
• Gorputa egoerak eta animikoak . Halakoeran. izenak -K atz izkia hartzen du (ze nbaitetan -2 ).
Egorriak (hi/do) /logo. Goseak (omorrat=en) gaude. Beldurra k jota daude. Minez IIogo.
• [-T=EN + egollJ ari izan, jardun.
Bazkaltze n daude.
• [-TUA(K)I-TUTAI.TURlK + egonl zerbait lehenago gerta tu edo egin dela adierazteko esapidea .
Kafea hartuta gunde. Horrelakoak milaka ikusim /logo.
• [_I dagokionez] zerbaiti buruz hitz egiten hasteko erabiltzen den esapidea.
Gure araioari dagok ione t . zera esan dezaker.. .
• [-T=ERlK ez egon] ezin izan.
Hall zara ta; ez dug» ezer entsuterik! Hori okerrago egiterik ez dago.
• [-eLA KOAN egoll] US1C izan.
Etorriko diretukoan nag o.
48
 Teoria 1 3

n Joan

-
NOR NOR-NORI
DRAIN" IRAG"NA aALDIN'TZA ONOORIOA DRAIN" IRAGANA

NOR NORI NOR NOO

ni noa nindoan banindoa nindoake noaki I nmdoaki da n
hi hoa hindoan bahindoa hindoake hoaki kin hindoaki a1na n
hura doa zihoan ba lihoa lihoake doaki 0 zihoaki 0 n
gu goal gindoazen bagindoaz gindoazke goazki g, gindoazki gu n

-
zu zoaz zlnocazen bazindoaz zindoazke zcazkr zu zindclazki zu n
zue k zoazte zincoazten bazindoazte zmdoazteke zoazkt w e le zmdoazki rue le n
haiek doaz zihoazen balihoaz lihoazke doazki e e n

'i!I,MMtI
• Norbait dagoe n tckitik beste batera higiru.
Maite kalera doa.
Ohero 110 11.
Etxerant: gindoazela. lagunak aurkitu gemtuen.
• (·T:ERA joan] aurreneko aditzak adierazten duen eki ntza taste r gertaruko dela adieraz teko egitura.
Irena abiati era doa . Sanzera zih oanean. irrist egin eta erort egin : ell .
l-TVZjoan] aurreneko aditz ekintza ren jarrai n nasuna adieraztekc egitura.
Zarata areagom ; doa.

n Etorri

-
NOR NOR-N ORI
,
ORA1NA IRAGANA eALO INTZA ONOORIOA ORAIN" IRAGAHA

NOR NORI NOR NORl

ni nator nentcrren benentcr nenlorke natorki I nentorkl da n
hi hator hentorren behentor hentcrke halorki kin henlorki ~ '" n
hura dator aetcrren batetcr letorke dalorki 0 zetorkl 0 n
gu gentozen
gatoz bagentoz gentozke gatozki gu gentozki 9' n
zu zatoz
zentozen bazentoz zentozke zalozki zu zentozkl zu n
zu ek zatozte aentczten bazentozte zentozteke zatczkl zue le zentozki zue le n
haiek datoz zetozen baletcz tetczke datozkl e zelozki e n

MM!"fI,,"'
• Zerbair edo norbait hizruna dagoen rokira jean edo heldu .
K OIIIIl:. auto bat dator eta'
Niregana botetor. azalduka nioke.
Zertara :.ato:kit, molestarzera?
• Komeni . egokitu.
Zer 1110011: datorkizu bihar? - Etzi hobeta datorkit.
Haraino joatea e: zetork ion ondo. baina joan egin : ell .
Zure semeari oso ondo letorkioke lanean has tea.
• (Bat + etorri - -eKIt\'1 iritz j berekoa izan Berdina izan.
Bat lIator zurekin ,
Esaten duena e; dator bat egiten duenarekin.
49
g Ibili

-
NOR NOR- NORI
__-I DRAIN'" JRAGANA BALDINTZA OHOORIO... DRAINA IRAGANA

HO" HO. HO" HO.

ni nabil nenbfen banentlil nenbifke nahil k; I neornl k; da n
hi
hura
habil
dabil
henbilen
zebilen
bahenbi!
balebil
henbilke
lebilke
habil
daM
k;
•• ""
0
henbil
•
zenbil k; 0
~ " n
n
gu gabiltza genbiltzan bagenbiltza genbilzke gabilz go genbilz k; go n
zu
zuek
zabiltza zenbiltzan bazenbiltza
zabitzate zenbiltzalen bazenbiftzate
zenbilzke
zenbilzkete
2aMz
zabOz
•• 'uszu zenbilz
• zu
zenbilz k; zue le n
n

haiek dabiltza genbillZan balebillza lebilzke dabilz ki re zenbilz k; e n

'Mil@!M!I
• Toki barerik beste batera higiru.
Han zebiitzau gora era behera. ta xi oaten bila. Ume guztiak trizikio ga ineon dahilt:a. bueuaka,
• Zerbaitetan ariru. ja rdun: egoera batean egon.
Zure hila nenbilen. Futbolean ibiltzera joan dim . Lanpeturik: gabiltzu azken aldi honetan,
Seme nagnsia dim eske dabilkigu eskuko telefonoa erosteko.
• Funrzionaru.
trrati hau e: dabil ondo. Garbigoitua gaizki zebilen, eta berria erost dugu.

g Erion

ORA1NA
~
~
d a r j zk i O
da r j Zk ie
...
NOR-NORl saileko adizkiak besterik ez du aditz honek . Erabilienak hauek dira:

IIiI!IDiIlIllII
zerlon ~
zerien ~
IRAGANA
ze r j zk i o n
ze r i z k j en

'ifl@1ttI
• Jariatu. toki batetik likidoa irten.
Film hori oso tristeo do: ikusle guztiak /legal" ma/koak dari-kielu ego/en dira.
Sukaldeka '-WI"I"OIO konpondu behar da. ondo ioita ere lira durio era.
Kalp e handia hartu du burua n, odola zeriot« era mall dute anbulancian.

I!I Etzan
NORsaile ko adizk iak besterik ez du aditz honek. Erabilienak hauek dira:
ORAINA IRAGANA

~ datza ~ oautza ~ zetzan ~ zeutzan

'i$i!@iii@i
• Lekuren batean gorputza horizontalki ipini. batez ere atsedeu hartzeko.
Heldunhuzenean. sofa n zerzan nire senarra. 10 seko.
Hifohi horretan dautza =lIre aitona-amonak.
(Adizki trinkoe kin bakarrik) zerbaiten gakoa . ildo nagusia zein den azaldu.
Zertan dar:a erkuibuatearen reoria ? Maitasuna elkarren errespetuan datza.
50
 Ariketak 13

. . Izan (da) (A)

Osatu irudiei dagozkien esaldiak , laukiko izenak (I) eta ad itzak (A) erabiliz.

lzenak (I): be/dur/berdinlrgarriJgoseJh01::

Aditzak: CA): garamaiz daaai t/zara

.. Eman ura umeari. (I) egu,.,.; (A) da eta.

I Denok hotzak hilda eta zu mahuka laburreko elasrikoajantzita; ez (A) _ (I ) . ala?
2 ahiago baduzu. han aurrean ere eser gaite zke: niri (I) _ CA)
J Gun zati txiki bana eman; ez CA) (I)
... Esan umeari hortik jaisteko; (I) _ _ ~_ (A) ez ote den eroriko.

n Izan (da) (A)

Eman lraganean parentesi arteko ad itzak .
>- Berogailua itzali (duI) nI/en . hero (noi::) "inall eta.
I Ernate n (du) zure lagun eskalatzaile hori ez (de/a) herictzaren beldur.
2 Egarri (nai::enean) . sagardoa (do) nirerzat boberena.
J Berdin (::aigu) Karibera edo Malagara joan: konrua (do) norabait joatea.
of Beldur (no;::) ez ale (goren) garaiz helduko.
5 Eskolan. rxizagura (garenean) _ ' komunera joateko baime na eskatu behar (dllgll) _. _

n Egon eta joan (B-C)

Osatu esa ldiak, parentesi arteko hitzari laukiko atzlzkl re n bat era ntsiz.

-rl • -TzERIK • ·TAI-rIK • --eLA KOAN • -TzEN • -TzERA • · eKl N

~ Norbaitek telefonoz deitzen badu, esaiozu (/anpem) l a n p ~ t u l a nagoela.

I ltza li zigerreta hori: ez 31 dak izu gasoline zerbitzuguneetan ez dagoela (erre)
2 Hori erabakitzea ez dagokit (ni) enpresako (=":endari) ba ino.
) Etxe boriek arroka geinean (eroiki) _ daude.
4 Zure koadriJakoak izkinakc tabernan daude. ogitarte koak Uan)
5 Bizpahiru jakintzagai utziko (:ituen) zegoen. baina denak gainditu diru.
6 Zuk: diozun film hori (ihlsi) ari naiz. era 050 eskese da. benetan.
7 Tabernara goaz. zerbait (harm)
8 Egunkariko eguraldiari buruzko atala ez dator ba t goizean irratian esa n (dwe)
9 Mikelekin ez dago (hit: egin) : edozergauk errezeloa harm eta haserretu egit en <la.
10 Pasa den rnendeko ordenagaiJu zaharkitu honekin ez dago ezer (egin)
11 Harakinak erabiltzen d ituen aiztcak ondo (:onv:tII) daud e.
12 Lanposru bat era kc elka rrizketa egin did ate , em lort uko (dill) ._.. ._ nago.
51
 Ariketak
H Egon, joan, etorri eta ibili. N OR-NOR I, oraina (B-E)
Osatu esaldlak, parentesi arteko forma trinko egokia erablllz.
)0- Afaria egiteko jam duzuen eguna guri ez (etam) dUlorkiglt batere ondo.
Aurrekoetan ez bezala, gaur albis te onak ematera (- etoni)
2 Aizu, Gorka. ea konruratzen zaren! Ane atzetik ibili) e- , 050 gusruko zaitu era.
3 Matrikula orriarekin batera, ikasliburuen zerrenda ere (- joon) gutun hcnetan.
.f Zure furgoneta primeran (0- etorn) __ gure planerako.
5 Gaur zeuri (egon) zarama poltsa edukiontzira eramatea.
6 Zer moduz (- joan ) gauzak ?
7 Zeregin horietaz arduratzea ez (- egon) . zuri baizik.
8 Ideia bat (- ibi/i) bueltaka buruan: etxea saldu eta baserri batera bizirzera joatea.
, lker nolakoa den ikusita. esaldi bat (- eLOm) gogora: "Etxean OISO. kanpoan uso".
10 Arazo lam bat dugu. eta laguntza eske ( - etorri)
11 Gai borri (egon) -nez. ezin dizut ezer esan. ez baitakit ezer.
12 Nola (- j oon) bizitza?
IJ Hara. Martin. argi eta garbi esatera (- joan) nire mrzra .
14 Eta orain. niri iseka egin ondoren. barkarnena eska tzera (- ero"i)

D Egon, joan, etorri eta ibili. N OR- NORI, iragana (B-E)

Eman iraganean parentes l artean dauden aditzak .
» (u na entzuten (duenean) : JI~e" u _ , istripu hartan hildako laguna (darorlrio) zaorkion gogora.
I Guk geuri (dogokigllna) . nahi (dugu) _ . ez gehiago ez gutxiago.
2 Dei egi n (di=lIer) • dena ondo (doakidala ) . _ jakin (de=azllen)
3 Aito na asko makaldu (do) .._ _ n._ ..__: bihcrza ez (dabilkio) lehen beza in ondo.
4 Esan (didate) n_' ......._. •_.. .. _ zuei hobeto (datorki=llela) _. afaria herrian benan egirea.

n Egon, joan, etorri eta ibili. Alegiazkoa (B-E)

A) Idatzi adizki perlfrastlko hauen forma trinkoa.
Bald intza (BA-) Onuor toa (-K£)
~ ibiliko balira = ba .' ~b ; l t _ :. _ a __, -- - --- -.. _-- joango nintzateke =
I egongo bagina = ----- -- ibiliko litzateke =
2 egongc balitz = - egongo ginateke =
J ibiliko balitz
, = ....._.._-- ---.- etorrik o litzaidakc = ._.
joango bazi nete = egongo nintzateke =
s egongo ban intz = .. erorriko Iitzat eke = -- -- - - .--- ._.-

B) Osatu esaldiak, go ian idatzi dituzun aditzetatik behar direnak aukeratuz.

» Kontu handiz, izotzetan (BA -/ibili ) balebilt:a bezala. jaitsi ziren eskailera esru eta ilunetan behera .
1 Manu hemen (8.4.- egon) • berebafaxe jarrikc lizuke auroa rnanxan.
2 Belarriko min ikaragarri hau ez banu. ez (egon/.KE) _ hemen. medikuaren kontsultan.
3 Beldurrez (- BA·egon ) • ihesi (- joanl·K£) _ hemendik. albait arinen.
4 Zarata hotsak entzuten ziren goian. norbait ahzariak mugitzen (BA·ibiIO bezala.
S Aspenuta (.. BA· legon) .---' ez (.. egon/.KE) hemen eserita. ezta ?
6 Ondo (- etorri -KE) norbaitek masajetxoren bar lepoan egitea. mina kenrzeko.
52
 Ariketak 13

_ Erion eta etzan (F-G)

Osa t u irudiei dag ozkien esaldlak, lau kiko aditzak erabiliz.

dariola • dari zkie

dana
datza • dautza

3 4

... Hemen J!o.!Zl!:__ Nafarroako errege Antso Vll.a Azkarraren gorpua. bere marmole zko hilob ian.
I Ene, hortxe dator zure umea sudurretik odola .... !
2 lkusren duzuenez. zenbait tx.irrindulari lurrean u __ . .. .. __ n,> arnasestuka, egindako ahaleginaren cndorioz.
3 Enpresaburuen negozioa je ndeari nahi duena emareau ......
4 Si pilotariei izerdi ranta lodiak nn " .

n NOR saileko adizki trinkoak (A-G)

A) Osatu taula, laukietan fa lta dire" adizkiak idatziz.

Adltza Pertsonak Oraina Iragana Alegiazko ba ldintza Alegiazko ondortca

l ZAN ni na iz 11;111:1'11 baninr; nintiateke
zuck zarete
H ORRJ zu :,eflto;efl
hura ba/etor
[CON haiek teudek e
zue k zaudete
IBILl haiek :eb ilf:all
zu bczenb ilt:o
JOAN ni nindoake
haiek doa:
ERlON hu r a-ha iei darie
hai ek-hari zerirk ion
ETZAN hur a dal:a -
ha iek :ellt:all

B) Bete esa ldietako hutsuneak, goiko ta ulako ad izkietatik behar direnak aukerat uz.
~ Ez zenien ja ramonik egin behar; zuri adarra jo nahian (i b ifj) ; ~ ~ H ~ ;!l. ! ~ _ .
Argia joan zenean, kafetegia beteta (egoll) . . ..
2 Gorka autoz (etorri} .._.. garaia helduko gjnateke, agian.
3 Atea zabaltzera (j001l) ..._ _-la. edariekin Ietorri} . ,, " _h m
....... emakume batekin
topo egin nueu. eta liburuak ernakumearen gain ean jausi zitzaizkidan .
4 Arzo lagunak deika (ibili) ._ _.._ _ _., baina Peio eta ana ia ez (egO/l) .. etxean.
5 Loteria tokat uko balitzaigu. gura soak oso pozik (egon) _ -0" ,_, "" . m m

6 Toleranrzia besteen ideiak edo ekintzak erre spetatzean (et::all) ~ .._ ... ..
7 Zertan {ibili) komunean? Oraln dela ordu erdi sartu zara , seme!
8 Gu rxikitan oinez (joan) . . _ eskolara: gaur egungo haurrak autobusezjoaten dira .
9 Isilik eta adi (egon) _... _... . berehala ulertuko duzue .
10 Haiek rxikitatik (ibili) .__ .._. _tenisean jokatzen, eta gau r egun Bizkaiko txapeldunak dira.
53
 14 NORK saileko adizki trinkoak (1): jakin, esan...
D Izan (du)
Out . nnen. zlntudan eta horien antzeko adizkiak NORK seileko beste aditzen lagunrzaile gisa erabiltzen
dira (lk . "edun leguntzailea ), baina baita aditz nagusi gisa ere. eta balio hauek hartzen diruzte:
• Adierazten deneren jabetasuna edo gozamena izan edo adierazten den hcri nark beregan sentitu.
Nik ere horrelaka trcikio bar nnen txikitan. Bihor egura tdi ona izulIgo dugn, Etxe handia dute.
Begi politak: dim, V III€ hariek: zinco itxura dnte. Nire kamerak: 5 mega pixeleko bereizmeua du,
o Nar k beregan sentitu .
E= iuen gogorik horajoateko. Buruka min handio nuen. eta efxean gera flf nintzen.
• Zenbait hitzeki n batera tardura. gOl'/VlO, opa. atsegin .. .) , scnt ipcnak adierazi.
- Hitz hauetarik batzuk du saileko adizkiekin erabiltzen dira: gogoko [du], atsegin (dll), damu (dll)" .
- Beste batzuk die sailekoekin : ea-dura (dio) . beldurra (dio). opa (dio). ikara (dio) ..
- Eta bes te batzuk bi sail ekoekin (du eta di o ): gorro to (du/dio).. ,
Neuk ere gogoko zainn. Atsegin ditut udaka egunsentiak:
DIIl1I1l dut. zine: m mindu izana. Gorrota ditut ielefonoetako erantzungauuak:
Zer ardura digu horrek? Zanerik onena opa diegu.
l kara die dentistei. Honexegatik gorroto db lte. eta zure beldur dim,
Beidurra dim s uari.
• Lotura edo harr emana adieraz dezake. IZA..'l (da) aditza ordezkatuz.
Zein au:u ara=oa? (= Zein da arazoa?). Gizon hori osaba dugu. (= Gure osaba da) .

I]JI Ekarri
NOR-NORK

ORAINA ORAINA . :01,][1,[' • • •IlI,t,MI,t.

'0'
nakar ,
NORI (NOR =hura)
nekerren
(NOR =haiek)
nekarlzan
(NOR =hura)
banekar
(NOR = haiek)
nekarke
hakar k1" hekarren hekartzan bahekar hekarke
dakar zekarren zekartzan balekar lekarke
gakartza go° genekarren genekartzan bagenekar genekarke
zakarlza zu zenekarren zenekarlzan bazenekar zenekarke
zakarzte zoo zenekartan zenekarlzalen bazenekarte zenexarkete
dakartza e zekarten zekartzaten balekarte rekarxete

NOR-NORI-NO RK

ORA.lNA ORAINA
NORI
Vdo ,
NORK
nik
NORK
nekar(z)ki
NORI
do
" niri
k1" k1" hik hekar(z)ki aJ", hir;
dakarki hark zekar(z)ki 0 "n hari
°go go gok genekar(z)ki go guri
zu zu zuk zenekar(z)ki zu "n zuri

dakarzki '"
e
",
le
zuek
ha;ek
zenekar(z)ki
zekar(z)ki
",
e
le "
I,"
t uei
ha;ei

l ilMifillu@1
• Mintzatzen ari dena dagoen lekura . zcrbait edo norbait erarnan.
Nom nokarzue? Gorant: dato: Lide eta Jesus. eta pastefak dakartiatela esnn didate.
• Zerbaitek halako ondorioa izan edo eragin.
Gehiegijateak ioditzea dakar. Penottooren prezioaren igoerak: krisia ekarri :11811 .

54
 Teoria 14

n Eduki

- -
NOR-NORK

ORA.HA IRAGAHA

NORK (NOR = hura ) (NOR = ha iek) (MOR = hura) (NOR = haiek)

'"
nauka I nik neukan neuzkan baneuka neukake
hauka k/o hik heukan heuzkan baheuka heukake
dauka hark zeukan zeuzkan baleuka leukake
gauzka gu gUk geneukan geneuzkan bage ne uka geneukake
zauzka zu zuk zeneukan zene uzkan bazeneuka zeneukake
zauzka
dauzka to
",
I, zuek
haiek
zeneukaten
zaukaten
zeneuz kalen
zeuzkaten
bazeneukale
bateukate
zeneukakele
leukakete

I iM rEi rtt!I
• Ncrbaitek. denbora j akin batean. zerbaite n jabetasuna izan.
Nell k dUlI:kut : 1IIr! gttszok. £:111 zaiuu eramoll. nire automobile Jonek dau ka era.
o Zerbait bere hartan iraunarazi.
Begiak itxira d(lII :/ia. Argi guztiak: pizuuo :.t!IH!II:katell ./
• Norbaitek edo zerbaite k bere bamean zerbait izan edo gorde .
Botila tionek aliaa dauka. 1\'011 zeneutken arga:ki hauek? All100k e: dOllko gasolinarik.
• Leku askotan. batez ere hegoaldean. izan -en ordez eduki erabiltzeko joera dago.
Zure am:a dauka. [Zure anrza du ). Zenbat urte dall:ka:,,? [Zenbat urte dituzu " ).
O harra: gaur egu n. batez ere hegoald ean. izan-en ordez eduki - Begi po litak da ll:ka. Hct:a
dUllkat.. .- erabiltzekc joera ez-gomendagarria nabari da.

n Eraman

- -
NOR-NORK

OR"I N" IR"G"N"

'0'
narama
NORK
I
(NOR '" hura)
neraman
(NOR '" hatek)
neramatzan
(NOR '" hura)
banerama
(NOR '" haiek)
neramake
harama k/o heremen heramatzan baherama heramake
darama zeraman zerematzan barereme leramake
garamatza gu generaman generamatzan bagenerama generamake
zaramatza zu zeneraman zeneramatzan bazenerama zeneramake
zaramatza te zu, zeneramaten zeneramalZalen bazenetamale zeneramakele
daramalza I, zeremeten zeramalZaten baJeramale leramakete

- -
N O R - N O RI - ~ O RK

OR"I"''' IR"GAH"

'0' NORI
Vd.
NORK
I
NORK
nerama(z)ki
NOR I
d. 0
kin klo herama(z)ki aI,. 0
daramakl zerama(z)ki 0
°gu gu generama(z)ki °gu 0
zu zu zenerama(z)ki zu 0
zve zuo zenerama(z)ki zuo Ion
daramazki e to zerama(z)ki e 'on
55
 1¥f!MMtI
• Zerbait hartu eta harekin joan.
Haurra besoesan :;erama1l. Nor da galrza estuak daramat:;olla? Ala/era astunak zeranuuzaten.
o Jasan. pairatu.

E= doramat ondo nuuil harren harrokeria.

o Gida ru. bideratu.

Ondo daramu bere negozioa , /srripua izan =elleOIl, neuk: nera man (I//Ioa .
Bide honek e: garamat:;a mendi tontorrera. amtlaegira baino,
o Denbor a tartea.
Unebete dara ma Ion borretan. Bost aste daram atia Bortz elonan. era katalane: ondo egite n du.
o [A/dean + eramol1]: zerbait ondo-ondoan edo gorderik eduki.
E: dammat dirurik a/dean. Eskerrak txarteia aldean nercman: bestela. 11010 ordaindu?

g Jaki n
NOR-NORK
DRAINA lRAGANA i ,i"·!iiiUWMjii,I'] jlld
(NOR= hura) (NOR= haiek) (NOR = hura) (NOR =haiek) (NOR = hura) (NOR = hura)
dakit dakizkit nekien nekizklen baneki nekike
dakikln dakizkikln hekien hekizkien bahe ki hekike
daki dakizki zekien zekizkien baleki lekike
dakigu dakizkigu genekien genekizkien bageneki genekike
dakizu dakizkizu zeneklen zenekizkien bazenekl zenekike
cakizue dakizkizue zenekiten zeneklzkiten bezeneklte zenekikete
dakite daklzklte zekiten zeklzklten balekite tekikel e

';£iMut'
o Zerbaiten berri izan.
Edozeinek daki tiori. Nolo zekuen ezkonduta e: gal/del/a? E: genek itkien sure abizenak:
• [- I bunc: / · Z + j akillJ : Zerbaiti buruz aski ezague ra izan .
Horri bnnr: e: dakit ezer,
• [-TzEN (zenbaitetan, iiena + -N) +jakill]: Zerbait egiteko trebetasuna izan.
Ba a/ dak iiu josten? E: dak it dantum, Gure IIJ11eok badoki igerian.

IiII Esan

-
NOR-N ORK NOR ( hu r a) -NORI-NORK

ORAINA IRAGANA ORAIN"

(NQR=haiek) (NOR = haiek) NORI
dicd az nioezen diost(a) """
t nik
diozakln hioezen dios(na)a kin hik
dioz ztoezen diotso/a hark
dioguz genioezen diosku 9' gUk
otozuz zenloezen diotsu zu , uk
otozuez zenlctezen diotsue we zuek
diotez ziotezen diotse te haiek

lijii@iM'
• Hitzen bidez gogoan duguna adierazi.
Zuk eze ti dioiu, eta Mikelek baietz dio; zer egin beliar dugu? Niri diastozuna besteei ere esan.
Zuk diO:lflla era Jonek dioen a e: dim gmt :a bera. Zer zioe n gizon horrek?
56
 Ariketak 14

. . Izan (du) (A)

Osatu irudiei dagozkien esald iak, laukiko izenak (I) eta aditza k (A) erabiliz.

Izenak (I): Qr.seginlbefdurra/berdin/gorro t% pa

Aditzak: (A): dio/dioto dit/dituudizut

)0-Niri (I) . ! ~ [ !l J '~ (A) dit bat em ala bestera joan. goseak akabatzcn nago.
I Gure umeek argia piztu ta eglten dute 10; (I) _. (A) ilumasu nari.
2 Nire senarra etxean geratu da; (I) (A) _. ......__._... hondartzari.
3 Zorterik onena (l) (A) zure negozio berrian.
.. Bota iezadazu geh iago, oso-cso (I) (A) indaba gorriak.

D Izan (du), ekarrl, eraman eta eduki (A-D)

Idatz i adizki hauen iraganeko forma.

dit = :)dan 8 daukazu =

1
daukagu
daramatzat
=
=
geneukon
• dio
10 dakane
=
= -
2 dituzte = - 11 daramatzagu = -
,
J dakart
daukagu
=
= --- - .-. -- ----
12
13
daramate
daukate
=
=
s dararnazu = dakartzazu =
• dirut = " dauzkat =
7 dakanzagu = . .. "
16 dakarzue =

~ Izan (du), ekarri, eraman eta eduki (A-D)

osetu, parentesi arteko adltzen orainaldiko eta iraganeko formak erabiliz.
.. Guk izozkailua arrainez beteta (eduki) dllUlulgu geneuklln .
Autobusak bidaiari gu txi (ero man) _
Z Josebak nire antza (ukan)
J Soniak eta AJaznek 050 DVD interesgarriek (eduh) etxean.
4 Guk urteak (i'roman) dirua aurrezten erxebizi tza erostcko.
5 Nik umeak etxearen ondoko eskolan (eduki ) _ _ _ matrikulatuta.
6 Zer(ekam) gizon boriek hona ku txa hand i horre tan?
7 Nire gelako ikaskide gehienek 17 urte (ukan)
8 Nik (edukl) -n kez ka bakarra da zuek hemen pczik egctea.
9 lrakasleek, oro har. ez (llko,,) . ._j__. ._* .__ gogoko Alfredo bezalakc ikasle alferrak.
10 Zer (ekarri) ..__...__......_.._.*../.__.....__..._..__._..._... egunkariak eguraldiari buruz?
57
 Ariketak

Ell Ekarri, eraman eta eduki (B-D)

Idatzi taulan adizki hauen ezaugarriak.

Ad izkia Ad itz a Aditz stsrema Pert sonak Denbora

"OR-SO RI( "OR-"OKl -SORK "OR "OR] "ORK ORAl". l ilAC.
zekarkidaten ekarri X nura niri haiek X
zauzkat ednki X ZIf - nik X
I zeramekidan
2 nekartzan
3 daramazkigu
4 nakarte
5 gauzkazu
6 neramakion
7 dakarkiogu
8 garamatza
9 oakarxrgute
10 gakartzate
11 genekarzkron
12 zeramaten

n Ekarri eta eraman . N OR- NORI- NORK sisterna (B-C)

osetu. parentesi arteko aditzen orainaldiko eta iragane ko forma trinkoak erabil iz .
>- Hainbeste erretzeak kaltea baino besterik ez ("'" ekarri) , d. ~ k. ~ ~ !f. f; '! J. ; . t! ~ '!. r ~ f;. '!. ~. ~ .
Aitona -amonei pasta batzuk ( eraman ) ..m I._ _ .> kafearekin hartzeko.
2 Estresak ondorio larriak (Ioalri ekarri) enpresetako cxekutiboei .
3 Zuk kontarutako istorioak nire amonaren ipuin bat ("'" ekarri) I gogora.
4 Seme nagusiak (- eramall) ./. _ ,.._.. enpresako kontu guztiak.
5 Hotelean? Ederki: zerbai t behar dugunean. telefonoz eskatu eta berehalaxe (- ekarri)

6 Arrain buru barzuk (.... eramall) I ...._ _ _ _. katuari. gustura jaten ditu eta.
7 Oparitxo bat ( - ekarri) ..mm. mm m m ' . m ._..m _ m.

n Ekarri, eraman eta eduki. N O R- NORK sistema (B-D)

Osatu esaldiak, parentesi arteko aditzen orainaldiko forma trinko egokiak ldatz iz.
.. Harriturik (..... ed/lki) . ~ ~ ~ il Y ~ ; .I

I -Kaixo, Brenda --esan zuen batek-c-, zerk ('" ekarri)

.. Nola egin duzu dena hain denbora laburrean?
. ..... hona horrelako gau batea n?
2 Josebaren begiek liluraturik ('" eduki) .. . , ; uste dut maitemintzen ari naizela.
J Hau biko tea! Neskak takoidun zapatak (erumall) , ,, : mutilak. berriz. mendiko botak.
4 -c-Harrapatuta (rok-" eduki) ...... ! - poliziaren oihua-c- Beta pistola eta jaso eskuak!
5 Asko jateak logura (ekarri) ..
6 Uste dut halako inda r menderaezin batek (.. edul..l ) , -la andre hari 100Ula, etengabe
harengana (OI eramclIl) .. _ -n indar batek.
7 Ene eb uruz , zenbait gobernubururen jarrera intoleranteek gerrara (p eramon ) . .. ' eta
erabatekc suntsipenera -c-erantzun zion gizon biza rdunak.
8 Zoazte hemendik, asp ertuta (- eduJ.i) .. _ zuen inuze nteke riekin!
58
 Ariketak 14

D Ekarri, eraman eta eduki. Alegiazkoa (B-E)

A) Idatz! ad lzkl perifrastiko hauen forma trinkoa .
Baldin rza (BA-) Ondor ioa (-KE)
>- edukikc bagenu =* bageneuka edukiko luke =
2: ekarriko bale =- z jakingc luke =
J edukiko banu J ekarriko genuke =>
4 jakingo bazenu
=>
=> , edukiko zenuke =
5 eramango bazenu =>
,
s eramango nuke =
6 edukiko balute => j akingo nuke =
B) Osatu esaldlak, paren tesi arteko forma trinkoak erabiliz.
,. Eztarria ondo (.... BA- edllld) ~g n "kl . kanta ren bat abestuko geruzueke.
I Ez diete inolako zehaztasunik ematen. dena jakiteko esknbidea ez (- BA· edul.-i)
2: Eskumururra asarum (- BA- eduki) . maleta neuk (eroman -KE )
J Tente geratu zen. zirkinik egin gabe. norajoan ez (- BA . , jakin) beza la.
4 Norbaitek kontatu zuen. ez e- jakin - KE) _ esaten nori entzun nion.
5 Karmele zure laguna dela ? Bai. zera! Zutaz zerrzuk esaren dituen (II1II. BA· . j al..i n) ,
6 Zuen umea gure herrira baletor, hamaika lagumxo C- eduki -KE) jolasteko.

~ Jakin eta esan (E-F)

Berridatzi esaldiak, nabarmendutako pertsonak aldatuz.
Nik ez nekien zer neu kan grabatuta CD horretan.
.. G"k r...x.enekien ;.rr_geneu!s...att grlJ.batuta_ CD harretan,
III Zuek CD horretan.
III Haiek CD harretan.
2 Nik posrrc goxo batzuk prestarukc nizkizue ke, azukrea non dagoen bane ki.
III Guk postre goxo batzuk . nn._ _.~ .._nn ..n........ . . azukrea 1/01/ dagoen _ _..
III Hark pas/re goxo battuk . azukrea 11011 dagoen ........
3 (zu k) Mikelek mezu bat bidali dizula diozu: eta Mikelek zer 1_' diot su bere mezuan ?
III (" aiek) M ikelek me=1I bar bidali : eta Mikelek zer l _ 1 ,
III (: uek) Mikelek me=1I bar bidali, . _ : era Mike/ek zer I-I
,
4 Nik orai ngoz ez die t ezer. nahi ago dUI isilik geraru .
III Guk oratngo: e: ,.... isilik geratn.
III Hark oroingoz ez ..... isilik geralll.

~ N ORK saileko adizki trinkoak (A-F)

Osatu esald iak , parentesi arteko ad itz en forma trinko egokia erabillz.
.. Lamegiko zuzendariak eta sindikatukoek bilera (eduki) ...eukaten arzo goizean.
I ik pastelak eskuan (ekarri) -la labain egin nuen. eta post re barik geratu ginen.
2 Josebak eta biok bi une {eramanj elkarrekin.
3 Gurasook seme-alabek egiten dute na (jakin) . ez ginateke eskukc telefonoekin
obsesionatuta egongo.
"" 'Ielebistan (esan ) ___ -n guztia si nesten du amamak.
5 Zen bat urte (i=an) lanean hasi zinela?
6 Egia dele ba (jaJ..in) askoz lasaiago biziko ninuateke.
59
 15 NORK saileko adizki trinkoak (2): jardun, iraun .. .
o Erabili

- -
NOR-NO RK

ORAIHA IRAGANA

NOR NORK (NOR = hu ra) (NOR = haiek)

narabil I nerabilen nerabillzan
herabu kin herabilen herabillzan
daraou zerabilen zerabiltzan
garabiltza gu generabilen generabiltzan
zarabiltza zu zenerabilen zenera bill zan
zarabiltza lOe zenerabilten zenerabiltzaten
darabiltza le zerabillen zerabiltzaten

'ifl@1ttI
• Zerbait edo norbait baliatu edo enplegatu.
Lanregi horretan torrua darabilte txomorrak eta jokak egtteko.
l.eire manipulatzaile hutsa do: denok gttrab ilt:a beraren mesederako.
Nagusiak osttkoka :embilrzall mendekoak:
• Ibilarazt. mugiarazi.
Uraren indarrak: txolupak leku batetik bestera zerab ittian. intxaur oskolak balira besala.
• Buruan zerbaiti bueltak ema n.
BUr/tail =er ideia darabilenjaki n nahi nuke.
Bere bizitzan zerabilen asmo bakarra aberastea zen.

g Iritzi
lritzi adirzak NOR·KORJ-NORK sistem ako adizkiak b aino ez dauka.
NO R-NO RJ·NORK

ORAIN" JRAGANA

(NORI = harl) (NORI = haiei ) (NORI = hari) (NORI = halel]

oerttzct deritzet neri tzon neritzen
derilzok/n de ritzek/n heritzon heri tzen
deritzo deritze zetitzon zerilze n
derilzog u deritzegu gen eril zon gen erilze n
deritzoz u deritzezu zaneritzon zenerilz en
derttzozue deritzezue zenerttzcten zenerltzeten
oerttzcte deritzele zentzcten zerltzeten

O ha r ra: hari pertsonako adizkietan, tauletan agertzen den «Oil bc kalaren ordez «A») ere erabil
daiteke (deril=Otlderir=AI. deril=Ogulderit=Agu. etab.)

liiiltii@i
• Uste izan, iruditu.
Zer derit zo~lI leku pubiikaetan errerzeari? - Nik ez deritsat ondo. (EDO derit=A=u)
Unibensuateko ikaskerak egiteori zer derittoten galdetu diet ikasleei.
Gurasoek: I.rarto zeritzoten "ire janskerari. baina nik: e: nien jaramonik: egiten.
• lzcna izan. deitu.
Areal=a deri tzon jotetxeon egoll gara baikaltzen.
60
 Teoria 15

H Irudi

- ORAINA
dirudit
dirudikln
dirudi
dirudigu
IRAGANA

nirudien
hirudien
zirudien
genirudien
dirudizu zenirudien
dirudizue zeniruditen
dirudite nruonen

'ifi@iT1fI
• Zerbaiten irxura izan. hura balitz bezala azaldu edo agerru .
Zuk aberatsa tfirudhl/. ( ETA El ~ ) Jonek eta Anek e: dirndite Iehengoak: aska aldatu dira.
Kanp orik rxikiagoa zirudien, Gezurra dirudien arren. Marta e: do hemenjaioa. Munsian baino.
Dirudiene: e: :aie gustatu gure aporia. E: zimaiten irakasieak. ikasleak baino.

I!II Iraun

-II1
NOR-NO RK

ORAIN... IRAGANA
dirau zirauen
,. diraule zirauten

I'MM,,"'
• Egoera berean jarraitu, mantendu.
Hirumita line pasatu dim Panenotko zuiaoe ederrak eraiki zirenenk. eta oraindik feme diraute.
Horrek bere karguan uinmen bitartean. e: dago se r eginik.
• Zerbairen hasierat ik bukaerara arteko denbora hedadura .
Jokorik ederrena gnrxien dirauena.

g Jardun

-
NOR-NO RK

ORAINA IRAGANA

dihardul niharduen
dihardukln hiharduen
dihardu ziharduen
dihardugu geniharduen
diharduzu zeniharduen
diharduzue zenihardulen
dihardute ztharouten

1¥f1@rttI
• Adierazte n dena egin, zerbaitetan ari izan.
Zenan diha ,.dll;lIe I/Or denak , zara taka ? Lanean ditmrduen buanean. e: du inorekin hit: egiten.
• Hizpidea. gaia. zerbaitetaz min tzatu. berriketan aritu .
Biologia izaki bii idunez dihurduen zientzia do. Politikaz zihurduten liandik aide egi n nl/el/ean .
61
 Ariketak
. . Erabil i eta iritzi (A-B)
Osatu irudiei dagozkien esald iak, laukiko aditzak erabiliz.

darabihe • deritzona • darab it • narabil • deritzozu

~ Gizon horrek asrno geiztoren bat Jl u. !:.~ . ~ / !. buruan.

1 Zer nire soin eko berriari? Ex al da zoragarria?
2 Zom otzako zemral tennikoan, gas naturala elektrizitatea ekoizt eko.
J Nagusiak bere neskamea banintz bezala
4 Mekako rnezkitaren barruan erai kin kub iko bat dago. Kaaba

n Erabili eta iritzi (A-B)

8 errld atzi esaldiak, nabarmendutako pert so nak al datuz.
(zu k) Ze r dara bilzu buru an? kezkatsu ilcusren zaitut.
.. (hark) Zer daNbi/ bur"a,, ! . kezkatsu ikuslt''' dUI .
11 (: ul'k) Zer . kezkatsu
D (haiek) Zer , kezkatsu . _
2 (nik) Hizkera zantarra darabildala diostate gurasoek .
11 (h ark) Hizkera : alltarra ._ _ gnrasoek.
III (" ik) Hizkera :antarm gurasoek:
3 Nik txiki ran ondo neritzon udan gurasoen herrira joateari: crain. aspergarri derirzot.
IJ Gllk txikitan .... __ ._. udan gllrtlsoell herrira joateari; Drain,
III Hark txikitan ..... udal! gttrasoen herrira jooseari; orain. . n

4 Zuk zer deri tzozu lankide berriari? - Hasiernn ja tcrrn neritzon: orain . ez hainb este.
11 Zuek: zer lankide berriari? - Hasieran orain. e: hainbeste.
III Haiek zer lankide berriari? - Hasieran _ ; Drain. e: hain beste.

~ Erabili eta iritzi (A-B)

Jarri ira ganea n es ald i hauek.
)0- Badakit zer ideia darabilen Manuelek burua n.
B a ne ki~ n zer ideia :.t! ", b il~ n .' fanu.elek b"ruan.

Museoko bisitariei izerd i tantak darizkie. eta egunkariak darabihzate haizemaile gisa.
Udako egtm harran.
2 Guk aspergarri deritzogu herri rxiki batean bizirzea ri.
Gaztetan,
J Pozik nago. Euskalmarket deritzon publizuate enpresan kontratatu bainaute.

.. Gose dim . eta afa ria beste pentsakizunik ez darabi lte nire lagunek.

62
 Ariketak 15

D Irudi, iraun eta jardun (C-E)

Osatu Irudiei dagozkien esaldia k, laukiko aditza k erabillz.
dihardu • dihardute • dirau • dirudizu • dirudite

,.. Jipoi ikara garria hartzen ari bada ere. tent c .dir uu prak a beltzak diruen boxeolariak.
I Horrela j antz ita, ipuin bateko printzesa ..
2 zena» . Anto niok hain sutsu. orde nagailuaren aurrean? - Tesia pres tatzen.
J Sinestezina da, benetakc pertsona biziak !
.. Futbolaz hitz eta pitz gelditu gabe, beste hizp iderik cz balego beza la.

n Erabili, iritzi, irudi, iraun eta jardun (A-E)

A) Osatu tau la, lauk ietan falta diren adizkiak idatziz.

A ditza Pertsonak O rain a Iragan a

har k-h ura darabil
ER-\BI LI
ha iek-h aie k
nar k-n an zeritzon
IRJTZI
zuk-har i
anc - ura Irll I
rauor zu k-h u ra
hark-hura zlraue n
IRAUN
guk-hura
nik-h ura dilw rdm
JARD UN
ha lek-h u ra

B) Bete esaldi etako hutsuneak, goiko taulako adizkleta tlk behar dire nak aukeratuz.
)00- Nire usrez, ikas le fina da hori. (in/dO _4.!! !!.!! L -en bai no argiagoa eta oso tangilea.
Margolan bikaina de: pintore ospetsuren baten ma isulana (inldi) _~ . ___~ . _
2 Zer (- irit=i) __ nire betaurrekc berriei? - Ezin hobeto ematen dizure la.
3 Nikasio 30 urteren buruan bere sorterrira itzuli zenean. herriak gaztea zenean bezala (;raun)
-la ikusi zuen: janari denda berberak. betikc tabernak.
.. Gizon rrajedun horiek bankariak dira. ekonomiare n hariak (erobi1l) -n horierakoak.
5 Autoa erabat hondatu zen arren. guztick bizirik (--" ;ro ll n) _ _ _ _ . eta borixe zen
garrantmsuena.
6 Egiten genuen guztiari rxarro (iric i ) __ _ gure saskibaloiko entrenatzaileak.
7 Drain ere ondo zaude. baina lehengo orrazkerarekin gazteagoa (-;nldi) _
8 Sua ereagoruz zihoan. suhi ltzai leek itza ltzeko ahaleginetan (joroun) _ -n arren.
9 Udazk eneko egun desetsegina zen, eta haizeak horrela bare -bona (erabib)
10 Orain ezin dut zurekin hitz egi n. lanean (jardll1l ) eta.
63
..
l'Il

..
III
Gl Adizki trinkoak (13.-15. unit.)

Idatzi taulan faits diren ad izklak.

Aditu Ptrtsoolk Oraiolldi pUDlukaria lragan punlubriJ Orainaldi ottilurnkoa Gtroaldia lragao bunny.
gmor:t1I (ari; do gerrar:m (ari) :m #MC gmJ1 t:e1I dQ gmallltoda gt'J1oru : t1I

IZ .:\J'\" (da) n; not: nimzen izaten na i: izaneo nai: izan nimzen

zuek zarete izaten sam e
ETORRJ zu zato: etortzen zara etorri zinen
hura etorrika do
ECO N h aiek evonr!O dire
zuek zeundeten eeoten zorete
IBILI u I eab ilrza ibili inen
zu ibiltzen zara
JOA N u; noo 'Oal l PO natz
h aiek zihoozen ; 0 0 11 siren

Osatu esald iak, parentesl arteko adltzaren orainaldlko forma trinko egokla erabillz.
.. Garaiz heldu nahi badugu taxi bat hartu beharko dugu. beran du (ibill) L a b ;/~ .
I Ume hauek oso zaratatsuak (;: 011) .' baina orain isil-isiiik (egon)
2 ik aitaren antza (ukan) -la esaten dute.
3 Bertak urteak (eroman) franrsesa ikasten. baioa ez (JoHn) _ gauze handirik.
.. Nire erloj ua ondo (ibilt) ; zuen erlojuak dira gaizki (ibilll -nak.
5 Hom e (etorri) _ _ _ _ gure lagunak poz -pozik. partida irabazi eta gero .
6 Zenbat kilometre (egon) Baic natik Lizarrara?
7 Nik ezin dUI hori erabaki: ni enpresa honetakc lang ile artunta (i: on) _ . eta niri ez
(egon) erabak.iak hartzea, nagusiari baizik.
8 Zer (ekorri ) ...m..... _~.m .~ .... g izon horiek hona kutxa handi horretan?
9 Opo rre tan joaten garenean, ia erxe osoa (eramall) _._ ~ autoan.
10 Eguraldiari buruz egunkariak dakarrena ez (etorri) ~ _ bat telebi stan esan dutenarekin.
11 Auzokoek palmondo bi (eduld) ,...................... etxeko lorategian.
12 Marti n, gu etxeranrz (joa ,,) ; gurekin (elon'i) . . ... ala nabiago duzu
hemen geratu?
13 Nere ak zure telefono zen bakia buruz (jakin) ... ~ ..
14 San Telmoko museoak pintcre gipuzkoarren margolan interesga rriak (edulal ~._ ...
15 Haiek ez (Jaldn) igerian .
16 Non (edukll _ _ _ _ izeko Paulak oparitu zizue n loreonrzia?
17 Gure famil iak gehien etsegin (ukan) -na maha i baten inguruan biltzea da.

Jarri iraganean esa ld l hauek.

» Txalupe leku batetik bestera dabil kontrolik gabe.
T xal '!P.~l e~u ba.letik batera ~I?.ie n kon ~ olik _ g a be .
No rbait dago etxean. argiak piztuta daude eta.

2 Nekatuta gaude, eta gose gara.

64
 ..
III

..or
en
41
•
3 Zure eskolakc lagunak ere bada rozela entzun dut.

~ Tabemara goaz zerbait hartzera.

5 Hemen dauzkat zuk eskatutakc paperak.

6 Gazte askoremzat ezinez koa da aurreztea.

Idatzi taulsn falta d iren adizkiak.

Adirza Pert se nak Oraina Ir agan a Baldin tza Ondo r ioa

Ekarri nekamian
balekart
Jakin lekike
euk-hura
Joan f!OQ=!..-io
zin -k ·
nik -hura
Erabili
-
deritzoeu
lritzi
neritzen

Berridatzi esaldiak, nabarmendutako pertsonak aldatuz.

I Nik banekien arrazoi nuela.
.. Gu k mHa iek
l Nik alkandora polit hura ez nuen erosi , ez neramalako dirurik aidean.
III M anuk mZuek
J Ib on ek beg iak irxita zeuzkan, baina ez zegoen loran.
III Zuk mNik ..
4 Zuk cz zenekien dokumentu hau tiradera honetan gordeta zeneukanik, ala ?
11 Maribelek ...__ .-.? mZu ek .. ?

Bete esaldietako hutsuneak, lauklko hitzak erabillz.

du • :t w rrt'n • dakar • dut • dakarte • dakizu • ;,ekarrt'n • nindoan • daramate • daukazu • nuen
.. Esku hutsik zetorren, ez eze r,
I Aizu , lker, ba al bideoa programatzen?
2 Hodei beltz horiek euria _.
J Bakamek oporretan Keniara joateko asmoa __
-4 Gaurko egunkariak ez ezer arzoko auto istripuari buruz .
5 Ban etxeramz -la Saioa ikusi
6 Zer pohsa honetan? Harri ak. ala ?
7 Txapelketa irabazi dutenez. kapitaina bizkar gainean _
8 Automobila host egunean garajean izan __ __ . eta gaur bateriarik gabe geratu da.
 16 Hitanoa eta adizki alokutiboak
o Adizki alokutiboak eta adizki neutroak

AdiLki etckuttbcak : KOR. 1\ORK eta XORl sin tagmei dagozkien pertsona markez gain. solaskidearen
marka berez iren bat ere agerrzen dutenak dim. Hika hitz egite n denean. erabil i behar dim hala ko
adiz ki alokutiboak (heldu nOIl.V, jan tilAt). ohiko adizkien ordez (heldu IIQ;: . jan dllt ).
Adi.r.ki neutroak : NOR. NORK eta xoar sintagmei dagozkien pertsona markez gain. ez dute
solaskideari errefe rentzia egite ko beste markarik. Halakoak dira zu ka hitz egiten denea n erabiltzen
direnak: "Berandu heldunai;", "Gehiegi jan dm",

ADIZKl l':EVTROAK A OIZKl l\'EUTROAK

:-:OR simegmaren marka: .v-aw l

heldu "0;: ~OR sintagma: ,v-ai:. heldu IID/lII
Sclaskideeren marka (emak.): nau-.\'

sirnagrna: D -111
","OR
"OR sintagm a: D-iol
jon dUI jan die t sintagma: dia- T
:-;ORK
"ORK. sirnagrna: du-T
Solaskidea ren marka (giz.): di·A -I

g Adizki alokutiboak eta tratamendua

Adizki alokutiboen erabilera tratamenduarekin tonne dagc . Euskaraz lau tratamendu nagusi daude:

T RATAMENOUA E RREG ISTRO \IOTA A 0 1ZKIAK AOIBIOEAK

Hika Lag unart ekoa Aloknriboak Heldu neun/nauk Jan diat/dinut

Zub Ne utro-formala Neutroak Hetdunai: Jail dut
Berorika Erre spetuzkoa Neut rcak Berorrek esaten badu. 11010 i:ango da
Zuka alokutiboa Forma la Alokut iboak Hetdu 11011:11 Jail di:m

Hauxe da tratamcndu hedatuena. eta. crobat. hiztun askok ezagutzen duten bakarra. Solaskideari :u
esaten zaio. eta adizki neurroak erabiltzen dira tnaiz. zan. dut, dial ... ).

IIIl!I
Hikako moldea laguna neko hizkera da. Tratamendu boneran solaskideari hi esaten zaio. eta adizki
alokutiboak erabiltzen dira . Horregatik. solaskideari erreferentzia egiten dioten markak ageri dira
adizkietan: marka horiek ezberdinak dira solaskidea giz cnezkoa edo emakumezkca izan t naiz:
nauk/naun: zait: :uiduk/:uidall. dill: diut/dillal; dial ; :iout/:ionul.. .).
Hitanoa. orc har; lagunartean. familia giroan eta sola skideen artean konfia ntza dagcenean erabiltzen
da. Ohikoa da, bestalde. etxekc ani maliekin nahiz gauzekin hika jardutea. Aitzitik. konfiantzarik ez
dagoenean (pertsona ezezagunak) edo testuinguru formaletan (administrazioa. komunikabideak.
hitzaldia k. erab.). zuka aritzea da egokiena. Bestald e. haur tx ikiekin era seme -alabak beren gurasoekin
zuka aritzea da ohikoena.
66
 Teoria 16

Berurika eta zuk a etc kurtbua

Zenbait arrazoirengatik. bi rratamendu hauek erabilera rnugarukoak dira.

B ERORIU ZL:KA AlOKl.rTlBOA

Solaskidearekikc beg irune handia adierazten
du. Solask ideari erreferentziaegireko. berori
izenordaina eta ha ri da gozkion adizkiak
erabilrzen dira Adib.:
Berorrek e: badaki. inork e: daki.
Berori du ozken hit:a duena.
Ekialdeko eus kalkietakc hiztunek erregistrc
neurro-fcrmalerako. ohiko adizki neurroen ordez.
zu ka ko adizki alokutiboak erabil tzen dituzt e. Adib.:
Neguaren ondotikjiren duzu uda. (eto nzen da )
Berandu heldu nauzu, (heldu naiz)
Etxe hat budi:u' mk: jouregi baten parens; (badut)

II!I Hitanoa eta adizki alokutiboak

Hiztunak aur rean duen solasktdea hika rraratzen duenean. hikako adiz ki alokutiboa k ernbili behar dim.
Adizki horiek hanzen diruztcn so laskide marka k hauek di ra:

SOLASKlDEA GIZONEZKOA RADA: SoLASKIDEA EMAKUMEZKOA BADA:

·K (adizkiare n bukaeran ]: nOIl-K. ga itu- K . ·N {adizkia ren bukaeran): nOIl-N, gaitl/-N ..
-A· [adizkiaren barman): di-A .t. dj-A -gu . · ~A· (adizkiaren barruan ]: dj-.VA-,. dj-.\'A -glt...

Hona hemen. adibide gisa. inn eta s ed un aditzen orainaldiko hikako fonna erabilienak :

iza n : ,"OR
NOR ZU KA HIKA . . . .I'J!I!II
mz. GIZ.

••
EMAK. EIlAK.
ni nalz nauk naun dizut clet oinat
zulhi w. haiz haiz dial neat ztonat
hura da dok don diet neat zfenat
go gara gailuk qernm didazu didak didan

••
haiek dim diluk dilun atozu diok dlcn
diguzu diguk digun
izan ; NOR-:-ORJ ("OR = hura)' diezu dlek dien
HIKA dit zidak zioan

I.
GIZ. EMAK. dizu dik din
zait zaidak zaidan dio ziok non
zaizu zaik zein digu ziguk zigun
zalo zaiok zatcn die ziek zten

11111
zaigu zaiguk zaigun dizugu diagu dinagu
za!e zaiek zaien diogu zioagu zionagu
t 11 '01. pluntla denean t- hait k). -;dd· pluralw,tzai lu diegu zieagu zrenaqu
ezarn beharda: :Ll,;Ji;idot:odiidoll. : od.;t:o,;Ji;ill . didate zldalek zidalen

I.
· edun: :-':OR· 'ORK ('OR = hu n r
dizute rnate dinate
aiote ziolek ncte n

~· I U '! :
UOhl digure zigutek ziguten
dinal diete zielek zieten

l
i dial
duzu duk don 131'01; plurala denean (- halt k l. -z kl- pluralizatzarlea
. du dik din ezani bebar da; di:)oial di;Ji;illOl : ,;);""', :i;);km
• dugu diagu dinagu
. . dute ditek diten

12l ' OR plurala denean I- haltk l. ·il· plurahzatzailea

ezarri behar da: di,ior ditillUl, dimk/dirrm. ditik. ditin..
67
I!II Mugak, adizki alokutiboak erabiltzeko orduan
Behin hikako moldea hautatuz gero. pertsona guzrietan hikako formak erabiltze ra behartuta gaude:
H ik deua egin duk : gll. ordea. IUlSi ere e: g ai mk egi n, ( ETA EZ hasi ere ez f!tHW egin)

Hala ere. hikako adizki alokutiboak zenbai tetan ezin dira erabili:

M en d eke er a useta n : Adizki alokutiboek ezi n dure menderagailurik hartu. Horren ondorioz,
mendeko perpausetan. hikako alokutiboen ordez . zukako erregistroko adizki neutroak erabili behar dim:
Etoniko de/a ent ~l diat. (ETA EZ & 8 •• :!:fJ ({1WNt eJlo'-lii f dial.)
Ahal dugune an joango gaitun. (ETA EZ . JHa! tiiJwguu,eR/' j>Btllr-g6 g ajth'II.)
E= zakiat ier gertatu dell. (ETA EZ E= ::.-.kia: Z8 " geu cJ{1i ;,I·lIet....)

Horrela. baldintzazko adizkiek (BA- menderagailua] eta subjun tibo koek (-N menderagailua) ez dute
forma alckuriborik : balitz, dezan .. .

Oatde er a usetan eta harridura perp auset an : Adizki alokut iboak adierazpen perpauseran
(baiezkoak edo ezezkoak) baino ez dira erabiltzen . Hortaz. galderetan eta harridura perpausetan ezin
dira erabili:
Aizak. Jon. nork: egin du half? (ETA El .l i!!8k. ) 1')11• •·.·fllo/f egfll '/ih !tar.?)
A iza ll. Alle, zei n da zuzendariareu izena? (ETA El .l i_t'l lf.. life. =ei~, tit", !!c.'um:k1l'iaJ'C1I ireJltl ?)
Kepa. nondik: dator jende hori guzna? (ETA EZ Kepa. mmdik WffJl'I't'Nje::3e k8J ,i g h EE';', ?)
Zein azkarra dellglfre A uor! (ETA El Zein ...2kM ;'{; t#,'tt,lfAht l/{lr, glu'C .li f81'/ )
lra baziko ahal dllgu gaurko partido! (ETA El .~h 'B ( l Z i!.'6 ahul ;/iagttA/iml!,;11 ptW.'{tk, /)

g Hilan oko adizki neutroak edo ez-alokutiboak

Gogoratu behar da hikako err egistroan 2. pertsonako adiz kiak (haiz. duk/dun. etab.) ez direla alokut i-
beak. eta, beraz. ez daudela gorago azaldutako arauen mende . Adibidez:
Hik ft lmo ikusi duala esan zida tek: Hi parkean ikusi haudanean hire aitaz gogormu nauk.
Atzan. Miren. dun dirua?
110 11 lII=i Noi= emal/go di:kidak eskatu nizkiun daruak?
Hi, Joseba. zein ondo margofl/ duan /age/a ! Heuk bakanik egin duk, ala baten bates lagunduta?

llikak o form a uztrak ez di ra alokut ihoa k

Adizki bat alokutiboa izateko. solas kidearen marka agert u beha r du, Baldintza hori I. pensonako
(ni/gu) eta 3. pertsonako (llUrall1aiek) adizki ek bakarrik betetzen dute. Adib.:
NI: nank/nuun (NORmar ka: N-allklN-alln; solaski dearen marka: /lau-Klnol/·N)
HURA : dukJdun (NOR marka : D-l/klD-un; solaskidearen marka: du-Klt/II.N)

Hi eta zuek: pertsonerako adizk iek ez dute solas kide markarik agertzen. eta. beraz . ez dira alokutiboak.
neurroak baizi k:
HI : hai; (NOR marka: H saiz : solaskidearen marka : ez dago )
ZUEK: zarete (NOR marka : Z- are- TE: solas kidearen marka: ez dago)

Singularreko bigarren pertsonako adizkink (hi pertsona), beraz. nahiz eta askotan solaskidearen sexua
adierazi (Adib.: Zer behor dll k/dlm ?). ez dim alokutiboak. Zuek pertsona koak bezalaxe. Zuek pertsona ko
adizkiak berdintsuak dira bai hike bai zuka moldeetan (borregatik ez dira agenzen adizki tauletan).
ZUKA : Ni hantxe egon nai; =lI ell zain. baina zuek e: zarete etorri.
HlKA: Ni tionixe egon nauk/nank z nen zein. baina zuek e: zarete etoni.
68
 Ariketak 16

. . Adizki alokutiboak eta adizki neutroak (A-B)

Esan nabarmendutako adizkiak alokutiboak (alok.) ala neutroak (neut.) diren. Ondoren , idatzi
adizki alokutiboen zukako forma neutroa.

Esa ldi ak Alok lNeut. Zuka ko for ma neurroa

Haiek ez ditek ezer esan. aloku tiboa E: duse ezer esan.
Ona da zure ideia. neutroa
Gu ez satrun ainuzkoarrak.
2 Mezu bat heldu zaida k.
3 Ez d ut uste joango naiz eni k.
, Gorkari orban bat irten za iok azalean .
5 Nortzuk d ira han daud en ak ?
6 Zein jatetxetan egingo duzue bazkaria?
1 Argazki hau Jonek egin d ik, eta oso ana duk.
8 Abesti horiek guztia k CD honetan dauzkat grabatuta.
9 Non daude nire belerritakoak?
10 Bai. neska . erosi prakak: ez dirun garestiak . eta
koloreak ederki ematen din .

IfJI Adizki alokutiboak eta tratamenduak (A-B)

Aztertu esaldiak eta adierazi , X bidez, zein tratamendu mota ageri den bakoitzean.
Ondoren, berridatzi esaldiak zukako tratamendu neutroan.

Tratamendu mcta
Esaldiak berorika zuka hika Zukako forma neutroa
alokuuboa
Hik ez badakik, nik ere ez zakiat. X Zuk e: badaki zu, nik: ere e: dakit.
10n etorri duk . baina
bere lagunak ez dituk etor ri.
2 Berori home ja rri kc da,
ondo irizten badio behin tzat.
3 Piarres Baion ara jean duzu.
, Aizan, June. hik zer
egin nahi dun . bada ?
5 Beror rek nahi badu.
hcmen geratu ko gara.
6 Nire telefonoa ez zabitek ondo;
ezin diat mezurik bidali.
1 Berorri lehengoan esan nicnez.
mesede bat eskaru behar diet.
8 Banoazu 10 egitera,
bihar erte.
9 Oihu bat entzun diagu, eta
lasterka etorri gaituk.
69
 Ariketak
D Hikako hizkera (C)
Azte rtu nab ar mend utako adizkiak, eta adierazi solaskidea gizonezkoa (g iz.) ala emakumezkoa
(emak.) den. Ondo ren, idatzi adizkiak zukako forman .

Solaskidea
Esaldiak Zukako forma
Giz. Emak.
Ahalik azkarr ena etcrri gaitun etxera. X gara
ZeTgertatzen zai k? Triste sama r ikusten hau l . X :O;ZII / za;tttt
Hortik jean dituk hire lagunak.
, Barkatu. Aue . ahaztu eg!n za id a n hire MP3-a
ekartzea .
3 Ariketa k hik heuk egin behar d itu k. ez hire anaiak.
, Ondo egin dunala uste dinat.
5 Agus tin eta Koldo anrzerk i oora bat ikustera jean ditun .
6 Ni ez nau k futbolzalea: futbola ez za ida k gus tatzen .
1 Ezin ga itu k geraru: erxera jean behar d iag u afaria
presta tzera.
8 Denek baie tz esa n ditek: hik zergatik esan d uk ezetz?
9 Igande goizetan nahiago izaten diten ohean geratu.
10 Hi musika ko irakaslea haiz. eta jakingo duk cntzu ten ari
garena nore na den, ezta?

H Hikako hizkera (C)

Berridatz i esaldi ak, nabarmend utako pertsonak aldatuz.
>- (gu) Bihar iluntzerako helduko gaitun: hala uste dinagu . behinrzat.
(ha iek) f}!'~.: ;~! .~t;rlJ _Il _f!. _! I~!4 .u _lf.o ..(J~ ~ I!. . i .. I.! :!'~ ..'! ~J. . /! i( t, , . ,~ ~ !I. l .! ;t . !t ( ! ...
(Ama ia)
(n i) ,. .. ,.., ,, ..
Gero T xema kultur etxera joango duk hirzaldi bat entzutera: geia esko interesatzen zaiok.
Gero gu " ,." ...
Gero haiek ..
2 (guri) Aldizkari horiek ondo etorriko zaizkiguk. lzan ere, gai horri buruz tan bat presratzen ari gaituk.
(haiei) .
(nir i)
3 Junek soldata ederra irabazren din. eta bankuan arazorik gabe emango zioten mailegua. ez dudarik izan.
G uk
Haie k _
of (haie k-n ir l) Poster bat opari egin zidatek. eta gelako horman jarri dial.
(haiek-J on i)
(haiek-g ur i)
5 Anek praka berriak erosi ditik: eta koloreek ondo ematen zion. ezta?
Nik
Haie-k
70
 Ariketak 16

EZE
~ Mugakk hikako
Muga Hikako adizki
edizki alokutiboak
alokiuiboak eraiteko
erab iltzeko orduen (D-E
orduan (D-E)
Esaldi
Esa ld l bauetan mabarrnendutako
hauetan nabarmenduta adizki
ko ad Batzuk zuzen
izki batzuk eia begie
zuzen eta Oker daude,
beste batzuk oker Jdentiikatu
daude. Iden tifikatu
Oker
oker daudenak, eia ZUZenZIu,
eta zuzendu.

Eealdiak
Esaldiak duzen
Zuzen Oker durrenketa
Zuzenketa
ATZ,
Aizan . Eide,
Eider. zein donn hire
zein du bitz ahizparen
ahizparen zena?
izena ? A
X de
d.
NK

Heu ere etorriko

Heu ere etorriko ha
batzea entzun diar,
izela entzun dial. d
X
KE

Abezia
Abeslari goza
goxoa dobleko
du kelako gustatzen
gusratzen zaidak
zaidak Penta Lerrun,
Benne Lertx undi.
pe

2 EZ zakinat
Ez zabtnat zer esa
egoten an
ten ari baizen,
hai zen .
ba

J LUda bukanu
Uda dunansan
bukaru dunan ean basi dun eguraldi
has i dun ederra ee
eguraldi ederra egiten,
iten.
ja

4 bark egan di
Nark esan dikk Donoztio zuzia dela?
Donostia itsusia deian
de

5 AIZak, Jon, joango

Aizak. Jan. nl gaituk
joango al raituk piazara jaeunak han
plazara lagunak ban dauden
duden ikustera?
ikustera?
LO

ZZEE Hikako
l11li Hikako hizkera
bizker (G-E
(C-E)
Testu hau
Testu bau eleberri bateko pagartea
eleberri bateko pasartea duzu, bitanOan Latza,
duzu, hitanoan Idatzl s. Jarri errenietro neutroan,
Jarri erreglstro neutroan, nabarmen-
parren
dutako
dutako bitzen ordez erreglstro
hitzen ordez errenletro horretan
horretan behar
bebar dena datze,
dens Idatziz.

log heldu
"Joxe beldu era
gia gutira
gutxira azaldu
azaldu zengen Marga:
Marga
-zr deri
Zer? Zer
Zer rmgduz
moduz .. e (bire
(bire)bondziiakoekien
) koadrilakoekin?
-zz Eta
Et S IKOSana rz ibarSte
.. (b i) ? lzan al .. (haiz) gabarran? Zelan
erxe zaharrean? Zelan donde
daude jandareak
landareak?
-zr Erruz
Erruz rSUEan
ureztatu (d iti at) uu a. erosi
greiribenOS
: (h uen) ongarri bon ggbinu rizioat?
hori gehitu ' {zioat ]
rr UTS, SO DOZik tarrekalbatara
urari , oso pozikjarri "[d it uk] . ' (ba da ki k)
nolakoak diren, Salako
nolakoak diren. Salako ateari
areaz bemiza
bertza ernangerman rioenuubide
' {zfoa t] . bide batz,
barez.
-zz Handik
Handik Tateazitabertan
"(nare r re m . eta ez ' (hai z) bertan arratzalde gogon gon,
arratsalde osoan egon .
-zz Bene.
Deno, mare
motel. eskolan bauzarurizatitztzkaiba
katigatu ' {gairi ztek) (b ad aki k) _ uu Ooo nola
Sabiizan bizrzkin
gabillzan bilerekin gia
eta gurasok,
gurasoekin. ez eztanbara
"[ d iat] ham gateko astzk izan.
joateko astirik (zan, era
o ezga
"Oieregin
(hi nduda n] Ee SE ZE jandarzen landareen bortuarekin urrutu nahi.
kontuarekin larritu maku,..ESrrtdokKuu
Ez " {duk]
penizaruko,
pentsatukn, ba,ba, begiz gizon batekin.
beste gizon batekin,. .?Tura]
Tira!
ze HIRIKgiei uu berreakadk geni?
- " (Hik) aipatu ll(dun ) ..._ .._.~ horrelekorik , ez nik,"
Iban
lb an Zaldia: Gezurrak, geguurrak,
Za ldua : GeZllrrak, gezurrak, gerurrak
gezurrak

~ Hikako
Hikako Hizkera (ZE
hizkera (C-E)
Aldatu ikako
Aldatu hikako Pizkerara Zukaa Idatzita
hizkerara zuk Latza danen
dagoen ogia bau,, parentesi
postal hau parentearteko
arteko adizkien
adiz kien ondoan
ondoan
BitSnOkKO adizki
hitanoko adizki egokiek
egokiak datzi (Zenbaitetan ez
Idatz lz (zenbaitetan ez da
da ezen
ezer aldetu
aldatu Betean,
behar).

Jou
Josu mOitSO
maitea:
Ikusten ..
lkusten Siduzunez? dure
(duzunez) dllan e: beldu izara)
. heldu .. (gara) ggaitukazkengan Mendira, eta.
ailuk azkenean veneziara. gia, agindu
agindu ..
E (nizun)
OZTU nion
pion
bezala, San Markos
bezala. San Markez plazaren
plbzarzn mrudrk ederrzna (duen
irudirik ederrena :(duen) postalapostala bidaltzen rideuO -
bidahzen "(dizut)
Gran
Ora artzan, behintzat.
in ertean. bebirmrzat, zorte
Zorte ona
ona izan
Gan "(dugu
riduzuuj eguraldiarekin: alian serru
eguraldiarekin: Italian garu •(ginenetik)
ruztneneik
. bb gre ez
behin ere gru"(du] SurkK egin.
euririk egin, Gaur
Uu goizean
SOUZgOn goiz
gOtz alrxatu
SIETUS)- (gara ) EIO eta
DOTUTTeOIu garrantzitzuenak ikusi
monumentu garrantzitsuenak ikuzi "{ditu
dituengu] ES rmtrgarra lrdabenetan,
. Hiri miragarria (da) gia guzt
. beneran. eta guzt iz
DieTSeEarma pruitua
interesgarria irudiru zait ) miaka barrer xarmangerri
. milaka bazter parranidu (dim) SE, eta .
Beno, ga zer
Beno. eta Zer esango
gganga idiz
! (dizut) ban Markoe plazari
San Markos plazari buruz?
buruz Ez
ESI ZiaGOTTI
alctda)
zoragarria?
Urduak eman "mide
Orduak (dirugu) bertan, gia Marak
bertan, eta dozenaka argazki egin
Mariak dczenaka egin "rridizkieuESE
(dizkigu} . gem
berrra beitzen »(garenean)
herrira heltzen igarenean Zuei erakiztzko,
zuei erakusteko.
Ordura arte
Ordure artz,. besarkada
begarkada bat.
bat,
ZI
 17 Hitanoa: indikatiboko adizkiak
D Aditz laguntzaileak (izan eta *edun ). Orainaldia
izan: I'OR izan: NOR·SORl (NO R = hura)'
HIKA
OIZ. GO. EMAK.
nauk zaft zaidak zaidan
haiz zaizu zaik zain
du' zafa zaiok zaion
gaituk za/gu zaiguk zaigun
dituk zate zaiek zaien

{II 'OR plunJa bada t- hli tk ) -zkl - plunlizatzailu ezarri

bchar lb: : ol:):iduk.=UI:$ilk ln . :JJ1:,ki A;, : ai:J;in...
,
"edun: I'OR':-:ORK "ed un: :-;OR" ORI-SORK (I'OR = hu ra )

1:101;.')1 1;"41 11:"

"...K. GO.

••
Oil. EMAK.

I I l nauzu nauk naun auut dial dinal

III,a;,uIhaut
· nau na'k nain diol zicat zionat
· - naute na.tek naiten diet zieat zlenat
didazu didak didan

••
· zadu diozu diok dion
o zaitugu haugu diguzu diguk digun
· . zaituzte haute diezu diek dien

I IduI dial
dun
dinal dit zidak zidan

I1
duzu duk dizu dik din
· . du dik din dio ziok non
• dugu diagu dinagu digu ziguk zigun
· . dute ditek diten dl. ziek zien

1111 11111
gaituzu gal!uk gailun dizugu diagu dinagu
ga/tu gaitik gailin diogu zioagu zionagu

I ldU
,
I · . '
gaituzle gailiztek

dltuzu
ditu
ditugu
ditiat
diluk
ditik
ditiagu
gailizten
dilinal
dilun
ditin
ditinagu
I ldlda,. ,
.
diegu

dizute
diote
digute
zieaqu

ziotek
zienagu
zidatek ztdaten
elate otnate
ztcten
zigutek ziguten
· . dituzte diliztek ditizten . . diete zietek zteten
(I, NOR plurala denean r- halek), -zkl- pluralizatzailea
ezarri beha r da: di:.kiatldi:/<inat. :1:/<ioo/l:i :.kiOlral..

Ad ibideak:
Ni ez nauk bilbotarra, durangarra baizik. Aurrera nnuilak. gal bar eta irabazi egingo diag"!
Egia dun. Alle, Iehen mailaka ikas leak oso langileak ditun. E: dial «sregustatuko zaionik.
Atzon. Aranr=o. hiri zer iruditzen :uin hxasok esa n duena ? Eta hiri, Jon, nark eson dik hori?
Etorriko dela esan :i dak, eta taster helduko du k. Baimena eskatu :idulI . era eman egin :iOl/ut.
Hall kuxidadea! Noi: jaso behor dituk lurrean II/: i dituan arropo zikinak?
Joango gam kalera? - Nik nohiago dial etxean geratus film on bat emango ditekcga inera. ETBn.
Jan. gehiogo nahi al du k? - E:. eskerrik asko. ez :aidan kameni hainbeste j atea.
Nik gau:ak beste em batera ikusten ditinet, eta hire argumenlll horiekin e: na llll knnbemzimko.
Ordenagoilua handatu :aiduk, eta ezin dim POSlU etekmmikoa erabili.
Aizan. Mertxe. utziko al digun hire eskukoo? Me=1I bat bidali behar zionagu stotten.
Ea mai:ago etort:en Ir ai:ell: badakill po: handia hartzen dugula ikusren houguneen.
Gu e=ingogailllk 1'0011: gurasoek e= :igmek u:ten hain berandll arte kalean ibilt=en.
72
 Teoria 17
D Aditz laguntzaileak (izan eta *edun). Iragana
tzan: :-OCR
NOR
. ." ..
"

NORI ZUKA HIKA

Gll. EIUK. GIZ. EMAK.

- ""'""'""
ninduan nindunan hura niri zanzaJdan zitzaidaan
hlntaen hintzen zurilhiri znzaan znzanan
zuan zunan hari """''''
neecan atza_
gmtuan gintunan guri mzaigun lItzaiglJall zitzaig'Jnan
zituan zitu nan haiei zeaen zitza:ean
(1) :-Ok plllrala denean r- hai ek ). · d .:!· pluralizatzailea
"""'' ' '
ezarri behar da: ;it:ai:J;ioan-:II:a i:kioltan.••
,
" ed u n: NOR-NORK " ed u n: ~O R '~OR H,O R K (NOR " hura)
IMiI·'i1,ljl ' .W- HIKA i U·I;I-Mil·!;!M MW' HIKA

••
GI Z. OIZ. EMAK.

••
EMAK.
ninduzun ninduan nindunan nlzun nlan nman
ninduen nindian nindinan nion nioan mcnan
ninduten nlndltean nindilenan nien niean nienan

III
zintudan hindudan zenidan hidan

••
zintuen hinduen zemon hion
zmtugun hindugun zemgun higun
zintuzten hlndul en zenien t uen
nuen man nioan zidan zidaan zidanan

II I1
zenuen hueR huen zizun zian zinan
zuen zian zinan "on noan nonan
genuen genian geninan zigun zlguan zigunan
l uten zitean zitenan zien ziean zienan

11111 1111
gintuzun g intua n gintunan genizun genian geninan
gin/uen gintran gintinan genion qamoan genionan
gintuzten gintiztean gintiztenan genien geniean genienan
nituen nltran nitinan zidaten zidatean zidatenan

I1 I1
zenituen hltuen hituen zizulen ztaten zmaten
zituen zitian zit inan zioten ziolean nctenan
geniluen geoitian gen il inan ziguten zigulean zigulenan
zi/uzten ziliztean ziliztenan zieten zfeteen zietenan
(I ) " OR plurala denean (- hale k). -zki- pluralizarzailea
ezarri behar da: ni:kian/ni:kinan . m:.Jdoalllll/:kionan ..

Adibideak:
Pasa den asteburuan eskiatzera joan gintuan.
.4r=o parrandon ibili nindunan alde zaharrean.
Bai, neska, berandu heldu gintunan, eta e: geninen filmaren hasiera ikusi.
Jareko, mderat: eskatu genitian: edateko. sagardoa.
Nik gainditu egin nian idacizka proba. baina Josebok eta Gorkak e: zitean tome
Soi=tikduzue allto datore hori? la: erosi genian. Au; o barena zuan. eta oso merke eskaini :Jguon.
Zer gen om znzaion zure arrebari? ' Estropezu egin zian , era lurrera erori :II Ot t.
Ham "garria bada ere, Jonek idaaen sizkion gutunak e: :ir:ai:kionon heltzen here neska lagunari.
Aizon. Arant: a. zer esan hidon lehengo eglmean ? E=ninon ondo ulertu.
Termometroa ipini nionan, eta. kezkatuta. medikuari dei egin nionan, 40· markam :;11011 eta.
E; zekiet nolajaki n zneon. Nik neuk: behinrzat. e: niean ezer esan. besteren batek esongo zietean.
Ezet: esan zidanan; anr:o dene: ez :il:O;OIlO ll interesatzen.
73
H Adizki trinkoak: oraina eta iragana
ORAlNA IRAG"N'"
noak/noan mnaoen nindoaanlnindonan
hoe zindoazen hindoan
zcak rzcan zihoan zihoaanlzihoanan
goazaklgoazan gidoazen gindoazaanJgindoazanan
zoazak!zoazan zihoazen zihoazaanlzihoazanan
nator natorrekinatorren nen/orren nenlorreanlnentorrenan
zatal hater zemoren hentorren
dator zatcrrekeetcnen I retonen zelorrea nlzelorrenan
gataz gatozakfgalozan gentozen gentozeanlgentozenan
dataz zatozak/zatozan zelozen zetczearszetozenen
nabil nabileklnabilen nenbilen nenbileaninenbi'enan
zabiltza habH zenbiltzan henbilen
dabil zabHeklzabilen1 zebilen zebileanlzebilenan
gabiltza gabiltzaklgabiltzan genbiltzan genbittzaanlgenb iitzanan
dabiftza zabittzaklzabiltzan 1 zebiltzan zebittzaanlzeb iltzanan

oago nagoklnagon nengoen nengoanlnengonan

zaude hago zeunden hengoen
dago zagoklzagon 1 zegoen zegoanlzegonan
gaude gaudekfgauden geunden geundeartfgeundenan
daude zaudeklzauden1 zeuden zeudeanlzeudenan
OR4JNA IRAGANA

dak/t zakiatrzaklnatt nekien nekianlnekinan

dakizu dakikldakin zenekien heklen
daki zakiklzakin1 zekien zekianlzekinan
dakigu zakiagu/zakinagu1 genekien genekianlgenekinan
dakite zakileklzakiten1 zekiten zekiteanlzekilenan
daukal zaukaatlzaukanatl neukan neukaanlneukanan
daukazu daukak/daukan zeneukan heukan
dauka zaukak/zaukant zeukan zeukaanlzeukanan
daukagu zaukaagu/zaukanagu 1 geneukan geneu kaanlgeneukanan
daukate zaukaleklzaukaten1 zeukalen zeukaleanlzeukalenan
daramat zaramaarzaremanatt neraman neramaan/neramanan
daramazu daramakldaraman zeneraman heraman
darama zaramaklzaraman 1 zeraman zeramaanlzeramanan
daramagu zaramaagulzaramanagu 1 generaman generamaartfgeneramanan
daramate zaramaleklzaramalen 1 zeramalen zeramateanlzeramatenan
dakart zakarreatlzakarrenat 1 nekarren nekarreanlnekarrenan
dakarzu dakarkldakarna zenekarren hekarren
dakar zakarrek/zakarren 1 zekarren zekarreanlzekarrenan
dakargu zakarreagulzakarrenagu 1 genekarren genekarreanlgenekarrenan
dakarte zakarteklzakarten1 zekarten zekarteartfzekartenan
t 1) Hasiernko lA- silabol~n erdez . ZE- esatea OlWtUl3 dago: Z4.lorrd/ZEtornk; ZAgoJ;ZEgok; ZAklor"ld iot; ZAukDa f/ZEukaot...
(1) "011. plurala denean (- haiek ). pluralizarzailea ezarri behar da. Jakill: : oki-;ki-or. 'dukl: : oU-;-kaol. ,"mill: :o",,,,o-I;o-ot . .

Adibidea k:
DUI/oak bemndu "abilek eta. Zeren bila habit. baina ? E=:,agon hor: neuk zaukeet onda gorrfeta.
Nik e: zekinat zer egin : ez zallkanat batere argi nolo jokatu.
Ba 01dakik non dauden nire betaurrekoak? - Komunean :JlIIdek. lehen behintzat hantxe zmdeon.
Nom jOO1/go zorrte oporretan? - Oraindik: e-: zak ;nagfl . boina norabait joango gaitun, hori ziur:
Bost line zaramaguk dirua Qurrcten etxea erosteko. baina omindik e: zoukogllk nahikoa.
74
 Ariketak 17

. . Hitanoa. Aditz laguntzaileak: oraina (A)

Jarr! esaldi hauek hikako moldean . Lehen zutabean solaskidea gizonezkoa da , eta b lgarrenean
emakumezkoa.

Hika
Zuk a
Solaskidea: gizonezkoa Solaskidea: emaku mezkoa
~ Zer egingo duzu oporreran? Zer tg1"go dllk oporre tan? Zer egillgo dun opo rretan?
I Bihar eramango dizkizut CDak.
1 Ez nauzu uste duzun bezain
erraz harrapatuko!
J Lasai egon: etorriko dele esan dit. eta
[aster helduko da.
Ordenag ailua honda tu zait, eta
ezin dUI ezer egin.
s Gu eaingo gara joan:
gurasoek ez digute baimenik ema ngo.
6 Ez dUI uste jango duenik:
lkerri barazkiak ez zaizkio gustatzen.
7 Lurrera beta dituzun paperak
jasc egin behar dituzu .
8 Ez dugu arazorik[oateko:
Jon ek eramango gaitu autoan.

_ Hitanoa. Aditz laguntzai leak: oraina (A)

a) Bete hutsuneak, lauklan dauden adizkiak erabillz.

den • diat • dudan • duk • geitik • gaituk • gaudela • nauk • zaizkiguk zioagu s zioat
)0- Ander jasanezina )0- dllk : benetan, ea dakik zein astuna
I Kepari dei egin behar , , _ hemen 'P' esa teko .
2 Fisikako irakaslearen ondotik pasatu 'P) .. .' eta "k aixo' esan . ' baina
berak ez .. ezagutu.
J Semitzen '011;1_.. • baina orain ez gogorarzen non ikusi
kartela.
4 Zuha itzetik bertatik hartutako sagarrak gusratzen gun,

b) Bete hutsuneak, laukian dauden adizkiak erablliz.

didan • diguten • dinat • ditin • ditizten • dirunanik • duen • haiz • :pin . zional • zizkigut en. diten

)0- Hiri ere heldu al )0- :uin unibertsitaterik ikasle guzrioi bidali - ' _ eskutirza?
Dendarik deitu - . Bihar ekarriko .-' eskatuta geneuzkan
besaulki berriak.
l Hire lagunek gauzak beste era batera ikusten • eta ez - ' uste hire
azalpen horiekin konben rzituko _
J Aim. Aida. utziko al ,ool.l hire eskukoa? Mezu bat bidali behar June ri.
4 Konturatu al ,... Son iak zenbat erretzen ~_. .J Tabeman sarru garenetik
host bat ziga rreta erre
75
 Ariketak
n Hilanoa . Adilz lagunlzaileak: iragana (B)
Berridatzi esald iak, ora inaldlko adlzki laguntzaileak iraganean jarriz.
)0- Zer csan ez dakidala geratu naun.
Zer esen e: m·tie/a gera'" nindunllH. ~ "__
Donostiarako bidean gertaru den istripua izugarria izan duk.

2 Gestura egon gaitun here istcrictxcak emzuren: umeek ere gogoz enrzun ditizten denak.

J lkusi diagu Taranrinoren azken filma, eta asko gustaru zaiguk .

4 Beiaurrekoak lurrera erori zaizkidan. eta bi kristalak hautsi ditun .

5 Him botila ekani ditik Markosek. eta hirurak edan ditiagu den on artean.

6 Etxe horreren ezin duk gazta hozkailutik kanpoan utzi: saguek jaren ditek .

7 050 katu bihurria dun hori. errezel guztiak hcndatzen dizkin.

8 Gure Aitorri behin eta berriz erosi behar zizkionagu zapata berriak, txikiak geratzen zaizkion eta.

9 Ikerrek ertzai nei autoa ondo aparkanna dagoele esan ziek: hala era guzt iz ere. isuna ezarri ziotek.

D Hitanoa . Adilz lagunlzaileak: iragana (B)

Berridatzi esaldlak, oral naldiko adizki laguntzaileak iraganean jarrlz.
)0- Jo serra txikitan ikaregarria huen, egundoko bihu rrikeriak egi tcn hitucn.
(n i) txikitan i.karg~f /. I .jl!U-' r1Ji~d ~I. ~ 1 egundoko.I?illllrriki!riak letjg !(tjl. /na i I;' . ~.!lY ! ..

(hi)
(gu)
(n ik) Jaso nian here deia: baina ezin izan nioen erantzun, barzar batean nengoelako.
(Ama iak)
(h aiek)
2 (n ik-hiri) Lehen ere esan dinar, bada arazo larri bat sortu zirzaidanan, era ezin izan nindunan joan .
(guk-hiri )
(h aiek-hir l)
3 (gu k) Arrainei egunero ematen genienan janaria. baina hilabete pasarutakcan. denak hil zitzaizkigunan.
(Ande r re k)
(n ik)
4 (ni) Lehengoan Jonekin elkartu ninduan. eta here arazoa azaldu zidaan. Ikaragarria irudiru zitzaidaan.
(gu)
(h aiek)
76
 Ariketak 17

n Hitanoa. Adizki trinkoak (C)

Osatu t aula, 1alt a d ire" adizkiak eta pertsonak idatz iz.

O ra ina Iragana
Aditza Pertsonak
GizonezkoaIE maku mezkoa Gizonez koaIE ma ku mezkoa
Eduki guk :011kaag ll/:.o.uk anagu g~n, , k Qan/gt nt lka, ,

zeukatean/zeukatenan
Eta r r i no nentorreanmentorrenan
--
zatorrekrxuorren
J akin hik _-_._-
-_....._..... ..__.._.
hark I ... I
Ibili ...... ...... ...............-_...I gel/bihzaon/genbiltzauan
f zebiicaan/zebiltzanan
EgOD zaudek/zauden f "" .
---.-- f zegoon/zegonan

n Hitanoa. NOR saile ko adizki trinkoak: oraina (C)

Idatzi nabarmendutako adizkiak esaldi bakoitzaren eskuinean adierazten den pertsonan.

Nik arinago joan behar d ial, berandu nab ilek eta. Hik: duk habit Guk: diag" gabilt:Jlk
I Jose rra hor zagon . belarretan etzanda. Haiek: Gu:
2 Ander aurten iaz baino hcbetc zab iJek ikaske tetan . Ni: Haiek:

,
J Anoetara goaz ak. Realaren partida ikustera.
Hiregana gatoza n. hire laguntza behar di nagu eta.
Jon:
Ni:
Ni:
Haiek:
s Mertxe txoratuta zagok. ez za bilek ondo burutik. Hi: Zuek :

D Hitanoa. NOR-NaRK saileko adizki trinkoak: oraina (C)

Idatzi nabarmendutako ad lzklak esaldi bakoitzaren eskuinean adierazten den pertsonan .

~ Guk izozk ailua arraine z beteta za u ka na s u. Hik: daukon Mairek: zauken

I Inmak zure tele fono zenbakia buruz za kik. Nik: Guk :
2 Nik urteak za ra marza at dirua aurrezten ctxea erosteko. Guk: Haick:
3 Anek bere umea eskola horretan za u ka n matrikulntuta. Hik: Nik:
, Poltsa honet an arraina zakarreat. caur iateko. Guk: Haiek:
s Haiek ezin d it u n ureta n sarru, igerian ez za kiten eta. Hi: I Ane: I

n Hitanoa. Adiz ki trin koak: iragana (C)

Berridatzi esaldlak, azpimarratutako adizkiak ir aganean jarri z.
»- 050 ilun za&Q.k.; ez ih!k ezer ikusten. .Qso Hun :rgo Dn, e: hu ~n r~ r. ..!£.~i t~ n.
Ez zaukanagu erlojurik. eta ez zakinagu zer ordu lkn.

2 Denbora luzea zaramatek alkoholik edan gabe; probatu ere ez djtek egiren.

J Gure taldea gaizki za.l2ikk: saifkapenean azken postuan za&Qk.

.. Bizikleta onak zauzkaten. baina ez 4.i.ti.zJM inoiz erabiltzen.

77
 18 Hitanoa: -KE- duten adizkiak
o Alegiazko baldintzaren ondorioa (izan eta *edun)
.. izan: NOR·NORJ (!\OR = hura )
NOR IUU
Oil . EMAK.
mU. era. HIKA
EMA. K.
ni nintzaleke nlndukek nlnduken litzaidake Iitzaidakek litzaidaken
zulhi zinateke hintzateke hintzateke litzaizuke litzaiake utzatnake
hura litza/eke lukek Juken litzaiake lilzaiokek Iitzaioken
gu gina/eke gintuzkek ginluzken litzaiguke Illzaigukek litzaiguken
haiek lira/eke liluzkek lituzken litzaieke lilzaiekek litzaieken

"'c d u n : NOR-NORK " ed un:

El!III HIKA HIKA
GIZ. ENAK. GII . ENAK.
nik nuke nikek niken lidake lidakek lidaken
zuklhik zenuke huke huke Iizuke liake linake
hark hura luke likek liken lioke liokek uoxen
guk genuke genikek geniken liguke ligukek tiguken
haiek tukete liketek liketen lieke uekek ueken
nifuzke nitizkek nitizken lidakete lidaketek Iidaketen

II 1I
zenituzke hiluzke hituzke lizukete llakete linakete
liruzke litizkek litizken liokete !ioketek lioketen
genffuzke qenitizkek genilizken ligukete liguketek Hquketen
lituzkete litizkek litizken liekete lieketek lieketen
Adibideak:
Hi animatuko bahintz. lieu ere joango nindukek.
Aizan. June. aukera ona dun; leloak izango g intuiken ezet: eo5allgo bagenu.
Norbauen lagunt:a e: tirzaigukek gai::ki etoniko.
Gustatuka titzaidaken. umeekinnagoenean, hik: bezain oudo pasaceo.
Ho:kailu gu::ria hustuka lik ek horrek. hain duk jatuno!
Nik e: zeu kanat hain gorbi; nire uste: bobeto pemsatu behur geniken baie:koa emall aurretik.
Etxe zaha r hori bota eta apanamentuak egingo batincte. niri neurt pena emango lidakek .
Aitorri ez: lioketek hainbes te gozoki eman behar: hortzak: ustetduko :ai:.kiok!

1;1 Ahalera (*edin eta *ezan)

"edin: :-:OR " ed tn : NOR-NOR! (NOR = h ura)

NOR ZUKA HIKA HIKA

GIZ. EMAK. G1Z. EMAK.
< naiteke naitekek naiteken dakidake dakidakek dakidaken
z ni
"
z
0
zulhi
hura
zaitezke
daiteke
gaitezke
haiteke
daitekek
gaitezkek
haiteke
daiteken
gaitezken
dakizuke
dakioke
dakiguke
dakiake
daklokek
dakigukek
dakinake
dakioken
dakiguken
gu
haiek daitezke daitezkek daitezken dakieke dakiekek dakieken

III
ninteke nintekek r unteken lekidake lekidakek lekidaken

1I
11
zintezke
liteke
gintezke
litezke
hinteke
litekek
ginlezkek
litezkek
nmteke
titeken
gintezken
ntezken
lekizuke
lekioke
/ekiguke
/ekieke
lekiake
lekiokek
lekigukek
lekiekek
lekinake
lekioken
lekiquken
lekieken

III
nintekean nintekenan zekidakeen zekidakean zekidakenan
ninte'een
zintezkeen hinlezkean hintezkenan zekizukeen zekiakeen zekinakeen
. zitekeen zitekean zitekenan zekiokeen zekokeen zekokenan
: I gintezkeen gintezkean gintezkenan zekigukeen zekigukean zekigukenan
. ' zitezkeen zitezkean ztteaxenen zekiekeen zekiekean zekiekenan
78
 Teoria 18
"ezan: l\O R·NORK (NOR = h u ra )

NORK NOR ZUKA HIKA

G". EU AK.
•z nik dezaket zezakeal zezakenat
••
0
zuklhik
hark hura
dezakezu
dezake
dezakek
zezakek
dezaken
zezaken
9uk dezakegu zezakeagu zezakenagu

Illnezake
•
haiek

• .
dezakete

zenezake
fezake
zezaketek
nezakek
hezake
lezakek
zezaketen
nezaken
hezake
lezaxen

III
.. • genezake genezakek genezaken
, . lezakete lezaketek lezaketen
nezakean nezakenan
zenezakeen
nezakeen hezakeen hezakeen
" . . zezakeen zezakean zezakenan
· , genezakeen genezakean genezakenan
. . zezaketen zezaketean zezaketenan

"eza n: ~ OR - ~ ORl " ORK ( I\OR = hu n )

Na RK NORI
GIZ. EMAK.
•z nik diezaioket ziezaiokeal ztezaiokenan
•
•0 zuklhik
hark
hari
diezaiokezu
diezaioke
diezaiokek
ziezaickek
diezaioken
ziezaioken

III
quk diezaiokegu ziezaiokeguk nezarckequn
haiek dieza iokete zlezaioketek ziezaioketen
niezaiokek niezaioke
• zeniezaioke
n;eza;oke hiezaioke hiezaioken
· . liezaioke liezaickek Iiezaioken

III
.. • ~eni zaioke geniezaiokek geniezaioken
• . lIezaJOkete liezaioketek liezaioketen
niezaiokean niezaiokenan
- n;eza;okeen
zeniezaiokeen hiezaiokeen blezarckeen
· . ziezaiokeen zlezalckean ziezaiokenan
• • g8nie~aOk qiezaiokean geniezaiokenan
: . zlezaloketen zjezaioketean ziezaioketenan

Adibid eak:
Txo. IIsre dint tabokoa gorde beharka dugula. hemen ezin daitekek: erre era.
Orain. Airziber: unibensitaterajoan huiteke edo heziketa iiklo bat egin dem ken; heuk aukeratu.
Medikuak alra emall iidak; hemendik aurrera lone ra joan naitekek. era nahi dudana egin :e:akeal.
K01/fu: ibili, gero! Hainbeste ordu eguzkitan egonda. larruazala erre dakiake.
Menat harrerara igotzea ez duk bromo: ondc prestarutajoan ezik. edazer gena tekigukek.
Aizak. Una i. nahi duana esan dezakek . niri host axota :aidak zer esaten duan.
Zer moduz hire aita? - Hobero: ospitalean segitzen di ll. baina denetarikj ail zeza ken,
Gehi:r:eogo ahaleginduz gero: /Iota hobeak /01' tutzake. e: du n IIsre?
/si /ago egingo duzue berba? Ezin ent:11Il zitzakeat albisteak.
Orden agaitu hanekin ezin zezs kenag u aptikozio hari erabil: anatmentsuogoa behar dinagu,
loinonaa e: ba/ego. hemendik: Donosuako badio ikus gelle:abk.
Eskiak boi . lit: :ie:a:l\iokeat hire anoiari. baina botak c. lIeuk behar ditiut eta.

79
 Ariketak
. . Hitanoa . Alegiazko baldintzaren ondor ioa (A)
Osatu t aul a, falta dire" adizkiak eta pertsonak idatziz.

Hik a
Aditza Pertso na k Z uka
G izc nezkoa/E m akumezk oa
gu gina teke gintu zkeklgilItuzken
Izan haiek lira/eke filii zkeklliuczken
(NOR) .... nintzateke I
................................. .............. lukeklluken
hura-hiri IitzaiZlIke lirzaiakellitzailwlie
Izan hura-haiei .......- ...... / ........................
(N OR-NORI) ......................... ...... Iitzaig uke I
..... ............ .... ......-.--- litzaiokek/tttzatoken
hik-hura .... huke/huke
*Edun guk-hura .. ..... ................... .............. / .......
'"
,

( N OR-NORK) .... ...................... liketek/Iiketen

lincke /
haiek -niri lidakete /
*Edun hark -haiei lieke /
(NOR- NORHIORK) , ............. , , ............ Ii:llke /
......... uokek/ttoken

n Hitanoa. Alegiazko baldintzaren ondorioa (A)

Idatz i bald intza hauei fa lta zaien ondorioa. Solaskidea emak umezkos da.
>- Film hori herrira ekarriko balute, gustura ikusiko _ H f. ~. i!. ~ . ! .•..
Hik esaten dunan bezain alkate ona balitz, errepide hau konponduko
2 Norbaitek urrezko eraztuna oparituko balit, hiri emango n • • _. _ . • • • • • ; nik ez dinat ezertarako
behar.
J lrailean asteberekc oporrak banitu , Mediterraneo aldern joango __ duda izpi rik gabe.
~ Gai tza hain larria balirz. honezkero hilda egongo ..
5 Merkeagoak balira, ingeleseko ikastaro trinkoak egingo 'PI geuk ere.
Idatz i baldintza ha uei fa lta zaien ondorioa. Solaskidea gizonezkoa da.
>- Asriroago eta gehiago pentsatuz idatzik o bahu, ez ..#.#..1s!!... hainbeste akatsik egingo.
I Ez ' ~ I jaramonik egin behar, hain duk petrala hire laguntxo hori!
1 Bada, nik, inporta ez bazaik, kafe bero bat hartuko _...
J Ni morroi horrekin ez .._...... joango ezta eskuak garbitzera ere; ez duk fidatzekoa.
4 Nire ustez, Junek eta Norak hobeto pentsatu behar _ balezkoa eman aurretik.
5 Gusratuko (lIiri j umeekin nagoenean. hik bezain ondo pasarzea.

n Hitanoa. Aha lera (8)

Aukeratu erantzun zuzena.
>- Txo, uste diat isildu egin behar gen ukeela. liburutegietan ezin . ~ f J / !. ~ . If. ' ! ! i . hitz egin eta.
daiteke/da/d uitekek/dai teken
Hartara jarriz gero. neska . nahi dun ana egin __ ..n _ _ n _ .... _. ; adimena behintzat ez zain falta .
demkek/zezakek/dezaken/haiteke
80
 Ariketak 18
2 iri gertaru zaidana edono ri ge na _
dakiokekl/icaiokekldaitekek/=ie=aiokek

J Gure aita bobetc zagon: ospitalean segirzen din. baina denetarik jan
de=aken/dilcJde=ake zezaken

~ Bai. egin _ . 050 erraz gainera. baina ez dial nahi.

=e=akeatlde:.a ketme-..LIkeanke=akenat

H Hitanoa. -KE- duten adizkiak (A-B)

Alda tu esaldi hauek hikako hlzkerara, nabarmenduta dauden adizkien ordez hikako adlzki
egokia k jarrlz, solaskidea edozein delarik (GizJEmak.). Zenbaitetan ez da ezer aldatu behar.
~ Etxe bloke gehia go eraikitzen segitzen badure. parkcrik gabe gcra gafte zke .
gr:!e.,. ~ ? q /: w ~ f; , . e. ~ f. I:<. ( t: e ~ l , 5.!!8.ir;e'!..b. .i!d' .~ e. , . p' a t f; er i k ga~ gera Jf a f. ~ ~ . ~ e. ~ . {Y. i ; )/ x. a f. t e 7. k e ~ I .r ~ ! !. ! ~. ~ . ); ....
Nahi baduzu. apun te hori ek guztiak paper zorro honetan sar dirzakez u.

2 Zabal dezakezue leihoa. mesedez. Ke handia da go gelan.

J Teilatuko antena aldatu bebarko genu ke. haizea dabilen edozei n egunetan jaus llteke eta.

4 Sakelako telefonoa aldean edukiko banu . dei egingc nioke; baina ez daukat.

5 Hainbeste jende ez da goen beste tabema batera joango bag ina, lasaiago egongo gtnateke.

6 Etxe hum merkeagoa balitz. erosi egingo lukete baina prezio horre tan ezi n eras de zak ete.

D Hitanoa. -KE- duten adizkiak (A-B)

Berrldatzl esaldiak, nabarmendutako pertsonak aldatuz .
.. Nik aldizkari hauek bctatzeko zauzkaat; Gorka r i gustatzen bazaizkio, denak har zitzakek.
(haiel) ..f 'J J d. i :; k.t! ri ho . fI (!. k bo ( a c e. ~ l? :aJ.lJ);aat. haie( g llsw r: en b a: a l:k ~ ~ " t! (! . n a k har :Jt:uketek. ...
(hiri) ...
(z uei) ~ ..
(gu) Valentziara Madriletik edo Teruelerik joan gaitezken: Madriletik arina go helduko ginruzken.
(Ama ia) _
(haiek) .
2 (gu k) Ordenagailu zahar honekin ezin zezakeagu eze r egin : ahalmentsuago bat behar diagu .
(J ua nj okL _ ....
(hik)
J (oiri) Medikuak alta eman zidak: hemendik aurrera.lanerajoan naitekek eta nahi dudana egin zezakeat.
(J ua nj or i) ....__..
(haiei)
81
..
~
gezia

..
CIl
Gl LHeTEAEZIdIADizleELAR MERA EZTITU
Adizki alokutiboak (16.-18. unit.)

Jterneteko foro
Interneteko Toro bateko
Bateko jestu
testu bau bika moldean
hau hika moldean ldatzita
jdatzita Zenngn, Jarri, parentesi
zegoen. Jarri, parentearteko
arteko adizkien
adizkien
Ondoan, hitanoko adizki egokiak (zenbaitetan ez da ezen aldatu bebar,
cndcan, hitanoko adizkl egok iak (zenbaitetan ez da ezer aldatu behar).

Internet ezkertiarra
Internet ezkertiarra

Jope
Joxe:
Pozten rramire
Pozten P nire loto
-. bor hiri
lantxc hori big gustalu
guztatu izanaz.
onaz, Ohartzen
Gartzenuu:
I OSO
050
peurezberdinekoak
neurri Gz uu hire
ezberd inekoak 10 bre eta
ziu nire
nure arazoak, Erabat ezberdinak
arazoak. Erabat geita ...... BEE

DSRDRURIS
Gni EO
hauetan ez "- I eGut inori DO ezer erakutzi nehian
ezer erakutsi malian (egia
(egin esan.
ezur, adi
adinarekin konturatzen
narekin konturatzen
(Ir
Sl_1
urrZEID ENDO EETurrbeaten umakoztzkoi
zein gutxi ..__ I besteri irakasteko): gialdiz,
eta, aldiz. Jotzrnei bidez
Internet bidez
dete
inforruazioa EZE
partekatu edo rrokatu --
edo trukaru rre , uualdioro aldioro beste
beste bide
kide guztiengandik ikasi
kosi
BO
..... A Zerba, bei, Ezko EEEaKI egiii Biteri
zerbait. beti. EsI.."U artean hik erabiliko gorabeera guztien
gorabehera guztien
SaGrrie
artean punttu nikiren baterako arrastoren bat
bartaruzkitzen
aurkitzen rrPISO,
.- nirean. nomeno,
fenorneno. Et
Eta
aldzrantzuz, gustura
alderantziz. gustura hartuko
barruko ir
""'" bk
hik erdaraeia OTTO,
erakutsirako edozein arrasto.

Emrasunak aide
Eritasunak alde batza Oiza, urz
batera utzita. Dguruknak astpzrtzgratno
nire ingurukoak aspertzeraino OUT TE
ajpatzen ';'-
bizkar gb zurean bizitatzoo giza PrOOOSOZeO rrHorren
Kickas.0'l! web gunean bisitarxoa egitea proposarzen - bihotza diren
_. Horren bihotza diren
jorian batez
foroetan batze ere.
gr, buket
Kicker guzngn
guztien rtean
tartean 'TEZ
,"- E aan ean to.
. askotan esan E EEEA
urz buruan
nire orano big
buruari crain Sean rruu
hiri esango €: Aupa.
AUDS, Joxe.
loz, autogestioan
uTOGzSOOn sinetsi
ingiz)
pera de
'....... . GOI EIZIE
eguna iritsi 611 gal
eta!

bikoa ari bagarela

Hika ari bagarela bortuan
ko ntuan hartuz, erabaki azpimarratutako
hartuz, erabaki aznirmarratutako adizkiak
adizklak zuzen erranda dauden
zuzen emanda alo
dauden ala
SZ, eta
ez, eia Zuzendu
zuzendu Okerrak (bai baino
okerrak (bat baino gehiago
geldieann egon
egon daiteke
daiteke esaldl
esaldi bakoltzean).
bakoitzean),

A) Solas
A} Solazkidza emakumezkoa
kidea ema dar
k umezkoa da:
b bon
>- Non barkaldko
bazkalduko ~duzuUzte
? dinat azkenean hondartzakc
Uste di.wu hondartzako aiztz
jatetxe berrira
bcrrira oonSO
joango Suma,
~aityna la.

NMor
onba=l~a}d!l beztalddodize
_ko dlJ ;IIe'!Lutzdigigrberean
(Jsle dinat tl.;k~Iean Hondartzako
h01/darl= ko.iat~LX jatztze _Derrioga
~r. -' ioal .K o Sarek,
gare/a.
| Gemikara
Gernikara heltzen
beltzen Zarenzan, eskerreko bidea
zareneao. ezkerrekc bidea hartu
barru behar
bdbar s1wl.
dun,

2AIzan,
Aizan. Maite, beldu al
Mane. heldu wnm
al dun bitz Arneriketako lebenguzuaki
hire Ameriketako Ga, arzo
lehengusuak? Bai. atzo beldu Zimuman, Orain
heldu.zi..nman. Orein erxean
gean
dard,
llilJ!l!<.

3€ Hie
Marta. Hi
hik Ze d GETEOO
ba al ZOO nire
dMin non l.iIiQIl DIZ gona
ZO beltza?
beizen Gere? OIZDIO
Hemen utzi OTO, eta
nian arzo. Gio orain
Oran ez
ga
eedial ZE
ikusten.

..A Han bingidadeal botz

Hau kuxidadea! 'o iz jasoko dt lurrean
jasoko dillm urrean utzi
urz dun arrana zikinak?
d.i.nmm arropa zikinak?

5S Ematen
Ematen dn eetten hasi
din egiten bazi urm
zaren dicta
deta hori
borona
ona drai nik, behintzat.
dY.nBtl; nik, behintzat, argalago ikuzten haul.
argalago ikusten bou,

PO
82
 ..
IV

B) Solas kidea glzonezkoa da:

..
Ul
41
•
III
6 Auo nirekin ~ neska, hiri hainbeste gusraru zitzajana. belgikarra di.

7 Non sarru din!k Nuria eta Jesus? Ez di!.ii! ikusi egun guztian.

8 Ingelesarekin ez D&!k ongi mcldatzen; frantsesez, berriz. ondo. Ez dakiL errazagoa irudtzen~.

9 Aizak. Manu. apumatu alhYm zer sartzen d!.!m biharko fisikako azterl::etan?

Aldatu hikako hizkerara elkarrizketa hau , parentesl arteko adizkien ondoan hltanoko adizki
ego kiak idatziz (zenbait etan ez da ezer aldatu behar).

Ani! gripeak j ota dago etxean, asper-asper eginda. Ha/aka batean. Leirek hots €gin diD relefollo=.

Let re : Kaixc. Ane. I eu . - noun .Leire. Zer moduz gripea?

Ane: Hobeto.Osatuta ...... esango =-<. nik. baina gaizki pasatu - ,
azken egunetan.
Letre : Benetan?
Ane: SaL neska. Herenegun buruko mina eta sukar handia eduki "- . Arzo hobe to,
baina zorabiaruta " - ' __._~ ---ez 61_, ?- eta ezin izan "~_,
gelatik irten egun osoan ..
Leire: Eta gaur?
Ane: Oso ondo! Gaur goiaean ohetik altxatu ahal izan ....., . eta. egongelako sofan jarrita.
telebista ikusi aha l izan ...., . Orain primeran 100_, : etxean zebar
ibil "'- ' . aldizkariak-eta irakur 111-"1 .
Leire: Hain ondo U.._ , .' agian aide zaha rrera elo r 1',-, nirekin
zerbait hartzem...
Ane: Egon pixka batean. amari gal deru behar ,,,..., . ,n eta . Am a. amaaat. joan ,<10"-,
Leirerekin kalera paseatzera?
Ama : Zcratuta 1',_, .' ala ? Medikuak bihar arte etxean egoteko esan ,,,-,

Ane: Ezetz. Ematen ,......, oraingoz ezin =010_, erxetik irten .

Leire: Jo. hau amorrua! AIde zaharrera joan nahi ,,,...., . bainez ~ -
uorekin .
A ne: Eta Juanjo?
Lei re: Bai. Juanjori de i egin ~-, . baina alferrikakoa :....., . Juanjori ez
;$0-, aid e zaharrera joatea gustatzen. :.0_, nc lekoa !"I",

Ane : . Leire, neu ere etxean aspernrta :!OI_ Etor - - , .

bona. arratsaldea nirekin pasatzera? Brad Pinen azken filma ikus ' --.,
: ama k atzc DVDan ekarri ,.:.-, • eta artean ikusi gabe
 19 Aditz bakunak eta aditz elkartuak
D Aditz bakunak eta aditz elkartuak
lrudiko testuan naba rm enduta dauden aditzen
osaera konruan hartuz. hi taldetan sai lka daitezke :
ba kun a k (lexema bakar batez osa nnakoek) eta
elk artuak (hi lexemaz osann akoak ).
ADITZ BAKUXAK: ibili. hazru. aurkitu. ..
Aorrz ELKARTt/AK: maitemindu. aide egin ...
10=, institutua n
ikaskide bate: mauemindu ninrzen, eta
ia unebete ibili nin cen berarekin. Baina ins titututik
aide egin gennenean. erabat h o:Ju :en gure arteko
harremana. Drain.[akultatean. nire gus tuko
beste mutil bat uurkitu dut ...

n Aditz bakunak: ibili, aurkitu, hoztu ...

Aditz bakunak berezkoak eta erator ri a k izan
daitezkc.
l!Ihf'!tIt11 ibili, aurkitu eta eseri berezkoak
dira. eta horiek bezala . bcsre asko: irten, egin.
sanu. he/du. jahn. em?...
'mu!;'I!1. oinarrian aditza cz den besre hitz
kategoria bat dutenak dim. Ho=tII era hcrreta koa
da . nor: hitzet ik eratcrri a baita. Hitz mora hauek
izate n dira aditz eratcrrien o inarri:
• Izena k: olargundu. landu. gall=atll. burutu. gizondu. gautu. garmiotu. baztertu. arnastl' .
• lzenondoak : zahan u. ziki ndu. garbitu. txikitu. handitu. gogortu. berritu. erra=tu. hcatu .
• Adltzo ndoek. bera ndutu. urrundu. hurbildu ..
• Atzizkiren ba t da ra maten Izenkla k: -RA: aireratu. itsaroratu. etxeranc oheratu. argitara tu.
gogorow. erdiram . .. : · KA.: oihokatu, mailakatu. ordezkatu. irudikatu...: -ZTA : Iegeztatu. Ilre=rall1...
Adi tz eratorri horien guzt ien a ditz oina bi eratakoa da: ·TU·-DU aspe kru markaduna. edo halakorik
gabe koa:
za ha r tu > zahanu/zahar: oihu katu > oihukatu/othuka ; hu rb ildu > IlIIrbilduJlllIrbil...

H Aditz elkartuak: maitemindu, aid e egin ...

Aditz elkarruak bi lexemnz csa turikoak dira. Era askota koak dircn arren . bi sail nagusitau sailkatzen dira :
Berezko a d itz elkartuu k: bi elernentuz csa tuta daud e eta bigarrcna aditza izaten da, hala nola 1II0;le-
mindu (maite ~ mindu) edo eraberri m (era + berritu). Beste adibide batzuk : antz aldatu. czp imorrotu.
tokartu. goraipam. aurreikusi. gaitzetsi. ltxuraldatu. indargabetu. zaharberritu. lotsagabetu. odolus tu...
lzena + egin, em an cdo tranu: aditz elkartuen artean. asko dira euskaraz era borretakoak :

J Z£. ~ '" EGI}; l ZE~ A - HARn; IZ£.... A - EMA};

aide egin hie egin Oil egin ats eden harm amore eman
omets egin hilts egin piperegin amasa hanu hie: eman
aurre egin ihes egin parrot egin 10 hanu lur eman
dei egin kahe egin so egin min harm mill eman
errieta egin 10 egin uko egin parte hartu OSlatll eman
es trope:n egin negar egin zin egin 5 11 hanu SII eman

Sai l horre tako aditzen izena mugagabean doe:

Kirolariak estropez u egin eta mill ha rm :uell belaunean. ( ETA EZ e;;;, '6fJ€!llEl egin: ~ harlll)
84
 Ariketak 19

. . Aditz bakunak eta elkartuak (A-C)

Idatzi nabarmenduta dauden ad itzen partizipioak lauk! egok lan.

B AK L: ~ ELKARTW
BEREZKOA ER."roRRlA B EREZKOA I z. - EGIX.. .

lstripuaren ondc rioz. odo lustuta hil zen. odo/us'"

Zu hemen esertko zara. nire ondoan. eseri

, Ertzainek bonba bat indargabetu dute.

Goezen erxera. Iluntzcn hasi du eta .
J Zer crdutan hasiko da panida?
4 Laster urtuko da elurra.
5 Jauregi zaha r hura za harbe r r itze n ari dim.
6 Hartu botika hall: on egingo dizu.
7 Na rk ga r bit uko ditu platerak ?

D Adilz elkartuak (C)

Lotu, marren bidez, esaldi bakoitzaren hasiera bere jarraipen logikoarekin.
.. Gauean amildegi batetik jausten nintzela ~ a ez dUI inon 10 egi ren.
I Umeak ez ditu here jostailuak batu nahi izan. eta aitak b aide egin behar izan duo
2 ire ohean bezain ondo c amets egin dUI.
1 Ez. zuzendaria ez dago here bulegoan: arazo bat sortu da. eta d 10 hanu zuen.
4 Atzo norbaitek gauerdiko l Zeran telefonoz e errieta egin dio.
5 Ohean etzan eta handik host rninurura f hitz eman die
6 Enpresaren jabeak sindikaruetako ordezkariei., g dei egin zidan.
langile bat ere ez duela kaleratuko.

D Aditz elkartuak (Cl

.. Estropezu egin
I Amore eman
l
A) Zein da adltz bakoitzaren esanahia?
a
b
Ezetza adierazi edo ezez koa cman.
Aurrez espero ziren ernaitzak ez lortu.
2 Min eman c Zerbaitekin trabatu, berez iki ibiltzean.
J Uko egin d Norbaiten nahietara makurtu; zerbai teran gogor edo buru egiteari utzi.
4 Atseden hartu e Sasieskola egin edo eskolara ez joan.
5 Piper egin f Zerbait norbaiti kaltegerri genaru.
6 POrTOI egin g Zerbaitek norbaiti mina semiarazi.
7 Parte hartu h Lanaren etenaldia egin. arnasberrirzeko asmoz.
8 Kahe egin Zeregin batean beste batzuekin batera aritu.

B) Bete esaldietako hutsu neak, " A" atale ko aditz egokiak aukerat uz.
.. Negoziatzen hasten bagara. gai garrantzitsu honetan ezin dugu l!-m on eman.
I lnstirutuan ikasle bikaina zen. baina unibertsitatean _ _ egm zuen.
2 Tapiz zahar borrekin egin eta ia-ia mururrez aurrera erori nintzen.
J Zapata berriek emeten didatc behatzetan.
4 Lan baldintzak onartezinak ziren. eta egin zion kontratua sinatzeari.
5 lazko lasterketan. 2.000 lasterkarik hartu zuten
85
 20 Bizi izan, balio izan eta antzeko aditz elkartuak
D Sarrera
Euskaraz . izen bati adi tz laguntzailea era ntsiz . zenbait ad itz sorrzen dira. Hona ezagunenak:

<OA> MOTAK OAK < DU> MOTAKOAK <DA>« DU> MOTAKOAK

bd i:on balio izan merezi ;:011 ahal ;:011
ari izan behar ;: 011 nahi izan eiin izan
kameni izan espero tzan uste izan fa lta tzan
matte izan e:agun ;: 011

Adibidez:
Xi Donostian bi:) naiz: Zenbal balio du rete/ono harrek? Nik enisalada 1I01r; dill .
Aditz horiek elkanuak dira. eta talde berezia osatzen dute beren ezaugarriengatik:
• Lehen osa gaia . salbuespenak salbuespen. tzen a da (bet-a. balio-a. nahi-a. etab. izenak dira).
• Aditz ekin tzare n espe krue adierazteko. izan/izoten i:ango hitzak tartekatu behar zaizkie. taute
honctan erakusten den bezala (arrazoi horregalik esaten da "iza n'td un aditzak direla).

P U ~ 'TU K AR. IA O HITURAZ KQA B URUTUA G ERTAK IZUNA

(gertarze n ari daj (gertatu ohi da) (gertatu da) (gerretuko da)
bizi do bid izate n da bizi can (la biziko da l
nahi du nahi tzaten du nahi izon du nahika dil l

( I) Forma horien ordez, bi:i i:Qngo do. eta I/ohi i:ongo fill moduko fonnak ere erabi hzen dira.

Adibidez:
Oporrak beh ar dinu. Litre bat ur edan beh or t zan dut egarrio ken ceko. Zenbat behurka duzu?
Hemen lasai bi:; gara. estresik: gabe. Amona gurean bi:; izsn da hil one. Xola bi:iko gara?

111 Ari izan eta aritu; maite izan eta maitatu ; bizi izan eta bizitzen
Aritu eta maitatu aditz bakunek eta ad izan eta matte tzan adirz elkartue k esangura bera dut e:
Egun gnztian puzzle bat egiten eritu da. eta bihar ere harretan urimko da. (= ari izan da; ariko da)
Iriandarrek guzti z maitutzen aute beren aberria. (= ma ite dute)
Bizirzen, bizitzera, btztc eko. etab. bizi ;=0/1 aditzaren forma berezi ak dim. Forma horiek baka rrik erabil
daite zke bizi izon beste adi tz bat en osagarri den ean edc perpaus lnpensonaletan:

B ESTE ADITZ BATE." OSAGARRlA: Bi/bom joan da bidt: era.

Erretiroa harnnakaan hosiko noj; ondo bi:it: en .
PERJ'Al.:S I :-; PE RTSO ~ ET A. " : Zer ongi bi:}t:en den hemen!

H Ahal izan, ezin izan eta falta izan aditzen laguntzailea

Ahal izan eta ezin tzan beste aditz baten cndoa n era bili ohi dim. Horrela koetau. mendeko adi tzaren
arabera aukeratze n da laguntzailea: <DA> motakoa bada. iza n laguntzailea: <DU> motakoa bada, ed un:
£: dakit garai= heldu all(l/ko g arel/. £ ;ill na i; ozkarrago joan.
Hall guztta nik: bakanik ei in dm egin. Ondo joka tuz gem. iraba ;i ahatko dme.
Falta i:(I /1 aditzak lagun tzaile biak onanzen dim :
Zenbat homo fa /fa zaitkizn bilduma osatzeko? E: do asko faltu.
Dant:aleAlltik irten =eneall. dinta f alta :llela kontllratll =ell . (£00 falta zitza iola)
86
 Ariketak 20

. . Izan laguntzailedun aditz elkartuak (A)

A) Osatu tau la .

Ad itza orain/o ra ind ik or atn arte geroago

tgertatzen at! da) (gertatu da) {gertatuko da)
mat te izan maite dut moire ;:011 dm nmneko dllt
behar izan
,J
nahi izan
behar ;:011 dut
na hiko dnt
3 bizi izan bizi na i:

B) Bete hutsuneak, goiko tau lako aditz forma egokiak aukeratuz.

> (ma tte izan ) Nik Arantza beti ..~ H !:i.~ i!J8. ~ _ J! IJ. . baina ora in zalantzak ditut : ez dut uste lehen bezala
/ !, . f;!i ~ ~ .t ! !.'fa -nik.
(beha r izan ) Lehen aspirina bat hartu , , , hagineko mina kenrzeko, baina [aster beste
, n n

bat hartu . _ , ' mina berriz sentitzen hasi naiz eta.

,
2 (na hi izan ) Neska honek orain. 15 urterekin . motorra ...... ..badu. 18 unerekin zer

3 (bizi izan] Ni bizi guztian etxe txiki barean ._._.. ".; horregatik . etxe handi honetara etorri
ginene tik. jauregi barean .. -ela iruditzen zait.

n Izan laguntzailedun aditz elkartuak (A-C)

Azpimarratu aukera hauetatik egok iena.
>- Zenbat egun (alia dim / fa/fa izan dim / [altatzen dim opo rrak heltzeko?
I Bonboiak izugarri gustatzen zaizki t, baina ez zaiz kit komenitzen / didate komeni ! zaizkit komeni,
2 Drain ondo dabil autornobila, baina joan den astean lozagia hondatu zitzaicn, eta lanregira eraman
behar isan nuen t beharka dur / behar Ill/ell.
J Amona Marisa ia ehun ur te bizika da / bizi zen / bizi izan zen; 98 urte reki n hi! zen .
4 Azterketa hura ondo egin nuen. eta gaindi tzea espero dui / ,w ell / non dur; baiua ez zen horrela izan.
5 Drain ere, noizean belun . pastillak harm behartzen di/III/ behar itaten ditut / behar ntmen 10 egiteko.
6 Azken bi kapituluak irakurtzea besterik ez zau fattatzen / :ait falra ! zaiz kit fa/ra liburua amairzeko.
7 Irabaztea mereznzen : lIf ell t tnerezi izan duten / merezi duten ar ren. galdu egin dute.
8 Norbaitekin hizkctan arika naiz en / art izannaizen / art naizen bitartean. cz pasaru telefono dcirik
nire bulegora . mesedez.

D Izan laguntza iledun aditz elkartuak (A-C)

da • diol • dira • dituzu • du • duzu • dUI • dule • lioke • litzaioke • 1I1lell • zaic • zam • zion

.. Nik ez ! . '! _ l'c~ ! . uste hain zaila izango zenik.

Zure anaiari 10eg irea komeniko ..
2 Telebista hondatu zen. eta amak teknikariari deitu behar izan ._
3 Zen arako balio ote gauza hauek? 'm n _ ...... _ ..

4 Zerbait opari egin nahi bere egunean. baina ez dakit zer erosi.
5 Zuk, orain anc. ia czer egin gabe denak gainditu ._.__ baina hemendik aur rera gchiago
n n nnn_. _ n __ n n n .

ahalegindu beharko .. __ ..
87
 21 Erretzeari utzi diat eta antzeko perifrasi multzoak
o Perifrasi multzoak

Eman musu bono

Pcrifrasi muhzoak hi adirzez osanna daude. irudietan nabannendu direneran ikusren den bezata:
'ItU§,'j,ijp;!i I",~( )aret il ra~: jckarugabea da. eta haren funtzica da aditz ekimzaren esanahia zein den
adieraztea: I!rre, abiatu...
RIJ::ar re n aditza (ur.; dim doo). aldiz. jokarua da. eta haren funtzioa da lehen aditzak adierazten duen
ekintza nola burutzen den zebaztea: ekintza bukarua den. geroago gertatuko den..
Bigarren adiuak bere jatorrizkc esangura nolabait galdu eguen duo Horrela. ermzeart utzi diot esaten dugunean.
utzi dior adizkiak"zerbait nonbait uzrea"adierazi beharrean, -erre" ekimzaren bukaera adierazten duo Treno inetera
doa adierazpe nean. doa aditz fonnak cz du adierazten "norabait jcatea". trena berehala inengo dela adierazten duo
Perifrasi munzc horiek him taldeian sailkatzen dim. ekimza nola aurkenen duten kontuan harturik:

EK.l~'TA BURUTtJA G EROALDIKO EKf',"TZA G ARATZD. ARI DE." EKl:>'' TZA

Manak erretzeari lll;i s to. Trena inetera doa. Ander harrikoa egiten ari do.
PellfsafUtadau kal 1101(1 egin. Horma hori juustcar dugo. Antibiotikoak nunzen nabit.

n Ekintza burutua dela adierazten duten perifrasiak

I-I UTA ~o n l: 1-1I ITA edun/ed ukl] Ekintza bukatuak adierazten dituzte. Ez dago pluralaren marka (-K)
erabiltzerik.
Beslen'k nahi dU:lle? ~ Ez. eskerrik asko. 050 berna galldl'. (ETA El ~)

Erosketo gll:riok l'gilldo dou;kal. (ETA El ~) Aireportua erabemneso obrok hasila daude.
Horretako :erbair l'nt:,unda daukol. Aseguruaren Qurtengokuola om aindUla dugll.

I-Tl'.\( k) tzanzed unl Ekintza bukaruak adierazten dituzte. Iesruinguruaren arabera. panizi pioa singularra
edo plurala izan daiteke:
Zu Kuban ibilia zera. r-ta? Zuek Kuban ibiliak :.aM l'. r-/Q? Kom:enllroko sarrera erasia dut.
Kont:enllroko sarrerok l''Osiak dilllt. Heldu :eneroko. bere lagllnakj txln ak :irl'ff.

I-T IEARI utzi ] Ekintzaren garapena eten egin dela adierazten duoAditz izena NOR! kasuan doa:
Kirola egiteari llti dio. (El kirola ~ gi t ~a IlloZi ,hi ) Zer: gaueran ineteari uti dio;u e. a/a?
Gor*atxok aspafdi /ll:i zkm ohean txize egiteari.

I-hER.o\. heldu] Prozesu baten bukaera adierazten duoAditz izenak NoR..>. kasuan jean behar du:
Aberatsa i:utera he/dll zen. Amlencen jokal;era Irelduko zara.
88
 Teoria 21
H Ekintza geroago gertatuko dela adierazten duten perifras iak
1- r , ER.\ juan ] Gertaera baten berehalakotasuna adie razten du:
TrenD ubiut:.era dou. Zerbait esatera nindoan, baina aha:ru egin zatt.
Ero rtzera ziho ala. Iagunak gogor eutsi : ; 0 11 . Dutxa bai ho niera 110 0 .

I-TzL\.R ego n] Zer bait gertatzeko zorian dagoela adierazten duo

Gaixoa nitrzeur dugo. Partido amai/:.eur zegoeta, gola sartu : lIfell .
Pi;lII le/ebisra, panido hastear dag o em.
I-T l l behar Izan] Behar izan aditzak berebeharraz gain. etorklzun hurbile ko gertaera ere adieraz
dezake.
Euria egin belrar duela ematen du. ezta ?
Zaindu sure umea, hortik j ausi egin behur du eta!
Ni/.:, kafesnea: zer lumu beh ar du :ue ; llek?
I-Tzf:KO \ k: irn nl ; I-TLt"KO eacnl Gertatukc den edo hizrunak egin asmo duen zerbait adierazten
dute:
l eire eta Jon faster ,.:koll/:eko ak dira. Udan Greztaro joatekoak gUN.
lk usteko dogo oraindik nark irabaziko duen.

n Ekintza gertatzen ari dela adierazten duten perifrasiak

Perifrasi hauek ekintza bat genatzen ari del a adierezten dute:
I-TzF. :"\ arl lzan] Ekintzaren garapena une jakin batean adierazten duo lraupen laburre koa edo luze-
koa izan daiteke ekintza.
ki aiaren tetefono zenbaki a markatzen ari naiz: Inprimagailua orriu inprimutzen art do.
Jonen arreba biak Medikunt: a ikasten ari dira. Antzerki Ian imeresgarria ikusten ari ginen.
Ezez kc per pausetan . laguntza ilea peri frasi aren ez ker retara eram aten da. bere c hikc lekutik ateraz:
Jonen arreba e: du Medikunc a ikusten ari.
E: I/U;: telehis ta ikusten ari, irratia ent: uren baizik.
Esald iko aralen baten garranma azpimarraru nahi denean. ori partikula haren ondo-ondoan jartzen da :
Zergattk ari :ara denbora guztian ni :irikarzell ? Nor ari till harnak botutzen ?
Eguraldiarekin zeriku sia duten adit zekin, askoran , " ed un laguntzailea erab iltzen da:
Elurra urtzen ari till , Euria barra -barra ari du. Goazen etsera. i luntzen art dll eta.
Ilnl@lIlOI Eki ntzaren garapena edo horren er repikatzea adie razte n du :
Umeak usoei harriak bouuzen dabiltza. Mikel zuto: kristorenak esoten dabil.
Etxea konpontzen gubitrza. Ezagutu Illlelleall, opostztoak prestatzen zebilen.
UnUiE. Aditz iragankorreki n nahiz iragan gaitzekin erab il daiteke:
Ura jausten dago goiko etxetik gurerat Goixor:ell nagoeta IIste dui.
Egoera adierazte n duoedo. bestela. ekintza lekujak.in batean gertatzen ari dela:
Berandu da beren etxera j oateko : hanezkero. afalt:ell egO/lEa dire .
NOli dago Rikardo? - GarajeQIl dago, bcikleta kanpantzen,

(-Tt 'V-TlE :\" jean ] Ekintzaren garapen progresiboa adierazten dute:

Eguna a/lrrero j oa" aha la, :arora areag01ll: doa. Txinatarren ohiw ro bitxiak e:aglltu: 1100.
Basamorman galdma, egam'a " allditu: :i" OUII. Urretik urrera gUL\'it:en doa: lIire indarrak.
Hala ere. ·T UZ eta •TZ EN ez dim beti baliokideak. (iJ.-. us 105, or,),
89
 Ariketak
. . Perifrasiak multzoka (A)
Sail katu taula honetan nabarmendutako ekintzak.
[k1mUl Gtroalclib Gal'1luu ari
,",,'u rhalD dr. rwlZl
~ Belaunean min hartu zuenean. futbolean [okarzeart utzi zion. X

,
1 Egia esatera zihoan. baina ez zuen aukerarik izan.
lkastetxea aldaru behar du ela entzun diet [kern.
J Liburua amalrzear nago. cz kontatu niri amaiera . arren.
, Erxe berria poz handia da: hala ere. asko ordaindu behar dugu.
5 Kordobako mezkjtan egonda nago . orain dela asko baina.

•
7
Ikasleak hobetuz don.
Zuk uuitako bideoak ikusiak ditur. biziki gustatu zaizkit benetan.

• Gure mutilak datorren astean ingelesa ikasten hastekoak dira.

10
• Zenbat legunek bazkaldu behar duzue hemen?
Horrela jartajruz gem. ospe handiko pertsona tzarera helduko da .

n Ekintza burutu dela adierazten duten perifrasiak (8)

A) Azpi marratu formarik ego kien a.
.. Arazo guztiak konoQndlica'k onpondutak dauzkat.
Gure herriko lagunak ezkandutak/ezkanduak: daude.
I Berri txar hura entzundakoan. harrituta/harritutak geratu dira denak.
J Hango herriak oso txiroak ziren; gaur egon abandonatutak/abaudonatuta daude.
4 Futbol zelaian egon ondo ren. aspertuta/aspertutak: zaudete.
s Zuk aiparu dituzun Iilrnak ikusia/ikusiak dauzkagu.
6 Txostenean irakurritako proposamenak pentsatuta/pemsaturak dauzkagu aspaldi.
7 Altzari bcrriak atzo ekarri zituzten, eta dagoeneko ondo ipinia/ipiniak dinn.

B) Ja rri pluralean nabarmenduta ko hitzak eta moldatu esa ldiak.

,.. Goizean goiz bulegora etorri den glzc na erretiroa hartuta dago.
C1.o.i;eall.&()[= _b.,./(eg()ta . e l o l r: i f c ( r t ? . ! g . ; ( o l a . ~ . r :; !i e l i ~ o .!, r l u r l ~" daude. ..
Arzo utzi zenidan josta ilua apurtuta zegoen.

2 Granadako zenbait kaletatik barrena abiatu ondo ren. gald uta zegoen laguna .

J Koadrilekoek txirrina jo aurretik. ni jantaita nengoen.

4 Bihar jango duzuen oil askoa prestarua daukagu poltsa batean .

S Atzo oparitutako Ierea guztiz zapalduta dago plazan.

6 Pcliziak arxitorzera etorri zirenerako. gazrea joanda zegoen.

7 Zu konruratua zinen lehenbailehen aldatu behar zenuela jarrera.

90
 Ariketak 21

. . Perifras i multzoak nahasian (A-D)

A) Aukeratu egokiena.
Aha tetxo itsusia
Hans Christian Andersen-ek ipuin zoragarriek idat:iuk zitaela denok dakigu. Ez dakiguna da. itxuraz. esperienttia
pertsonaleuk atera zuela umeentzako kondaira eder bat: Ahatetxo ;tSIlS;Q.
Behin. irratian. honela komaru zuten ipuina:
Behin batean. abate andrea pozik zegoen erruren faster l zeuden arrautzak. Jaiotakoan. ahatetxc guz-
tiak oso poiltak ziren. Beno. denak ez, bar oso itsusia zen. zeharo Itsusia. ez zeukan besteekin batere antzik.
Senideek cz zuren berarekin herremanik nahi. ezta amak ere. Oso goibel 1 . heldu zcn. inork ez zuela
maite konturatu zelako. Hortaz. handik aide egirea pentsatu zuen. lbilbide luzea egin ondoren. erreka baten ibarrean
atseden hartzeko etzan zen. eta guztiz 10 geratu zen. Biharamunean, ahate batzuek esnarazi zuten. 050 jatorrak
zirenez, haiekin beriko J joango zela pentsaru zuen. Handik egun batzuetara. urn 4 _on an
zela, cztanda batzuk enrzun ziruen. Guztiz ikaraturik, belar anean ezkutatu zen. Beste ehatcek hegan S
zeudela. ehiztari barek ben an akabatu zituen. Ahatetxo itsusia berriro bakarri k geratu zen.
lbili eta ibili. emakume baten etxe ondotik igaro zen. Gure ahatetxoa emea zela. eta arrautza asko '
zituela pentsaruz, hanu zuen etxean emakumeak. Baina. denbora aurrera jean ahala. "honek e: daki arrautzarik emaen.
hobejaten badut: esan zuen ozenki. Hum entzunaz batera. ahatetxoak saho egin eta ihes egin zuen. Ordura ko negua
, zen, eta elurra I mara-mara. Hor-hemenka ibili zen norab iderik gebe. harik eta udaberria
heldu ane.
Eguraldi epela agertu zenean. here txokotik atera zen. hurbil zegoen aintzira batera abiatu zen. Urrunerik ikusi
zituen zisneak. eta haiengana hurreratu zen. eta haietako bat balitz bezala harm zuten. Uraren ispiluan here burua ikusi
zuenean jabetu zen hem ez zela abate itsusia. zisne eder bat baino. Aurrerantzean. bakarrik • utzi zion.
hem bezalako zisne lagunak 11 baitzituen.

.. I
jaiotzera
2
sentiuear
3
bizirzear edanda
4
egmez
s
idat:iak
idaztear jaioueko sentitzeko bizirzera edanez egitear
idazteko iaiotzeari senriuera bizitzeari edaten egitera
, 7 • , 10
errun behar etortzeari ari zen egoten aurkituz
erruten ari etorriz ari zuen egoteari aurkitzea
errunak etorria beha r zuen egotea aurki tua k

B) Berridatzi nabarmend utako ekintza k, parentes i arte koa erabiliz .

~ Gero lauretan zinemara joan go ga ra. filma oso ona da eta. (bel/or)
Gero tauretan :,illenrartl j oan behar dugu,.fi1nra oso alia da eta.
Nobela amai rzeko zorian nengoen. baina nonbai t ahaztuta utzi nuen. (-t=ear)

z Egurrezko zubi hori erc r l egtngo d a burrengc uholdearekin. (-t=eko)

3 Ham ibili zen estresanna. azkenean gai xotu egin zen. H=ero heldu)

4 Arrrosia daukala esan diose. borregatik ez d u j ad a nik b iolina [ orzen .

5 Telesaio hori birritan ik usi d ut. 050 interesgarria ez den aITen. (-ta dauka t]

6 Mana. itxaron pixka balean. hizk etan n ago ela. (ari)

91
 22 Guraria: nahi izan. Betebeharra: behar izan
D Sarrera Ados, baina.
Ienenengo. arropo
Nail; ;:011 eta beliar ;:011 aditzek izen bat hartzen dute horiek hortik kendu
osagarritzat: Nik znrea bezaiako biiikleta bat nahi dill. behar dituiue.
Haiobeste umerekin et xe tumdiugoa behar dute.
Askora n. ordea. beste adirz bat hanzen dute osagarritzat.
Orduan. hi aditzez osarutako perifrasiak sortzen dira:

I . ADITZA (jokatugabea) 1. ADlTZA (jokarua)

esenzea nahi dut
eseri nahi dut
kendu behar dituzue

Perifrasi horien lehen aditza jokatugabea da . eta bigarrena

jokarua. Nahi izan adirzak desiraren edo gurariaren
kcntzeptua eran sren die perifra siari: behar iza n aditzak.
aldiz. berebebarrarena:
.\'euk ere har eseri nahi dut. (desira)
Arropak honik ken du behor d ;l 1 ~ lIe . (betebeharre)

D Eseri nah i du t eta esertzea nah i dut

Perifrasiko aditz bien subjektua berbera bada. aditz jokarugabeak pa rrlzlplca ren forma (-TU) hartzen
du: subie ktua k desberdinak badira. aditz tzen ar en for ma (.TzEA) harrzen du :

I-I U nahl teen I beh ar Ilan l Aditz biei degokien subjektua berbera denean:
Nik hemen eseri na hi du t. (nik esen: nik nahi)
Nik dol. .umellflf halt si natu behar aut. (nik sinatu, nik behar)

I- I LEA "alii iza n / behar Iza n] Subjekruak desbe rdina k direnean:

Nik =1/ /lel/re ondoan eserrzea nahi dut . (nik nahi: zu eseri)
Nik gurasoek dokumemu hall sino tzea beh ar dut, (nik behar: gurasoek sinntu)

a Nahi izan I behar izan eta aditz laguntzailea

NaM izan eta behar bill ad itzekin EDUN laguntzaile a erabili behar da. bai aditzjokatugabea <DU>
mc takoa (erost. esan ... ) dene an. bai eta <OA> motakoa (joan.fatki ...) denean ere:

NAHl lZAN B EHAR J7.AN

Zerbait oparitu nahi diot Mikeli bere egunean. Gauza bat esan be /far dblt.
Eskiatzera jatmnahi dute. Bihar goizeko Zetan jaiki beh ar dugu.
Ilundu Imino lehenago keidu nahi du t. Hainbeste jan ondoren. beteta egOll bellar dnzu,

Behar izan aditzarekin, lZAN laguntzailearen adizkiak (NOR eta N OR- N ORI) bi kasuran erabiltzen dira:
• Perpaus Inpensonalak egiteko. Adibidez:
Nota onak lonzeko aska ikasi belrar da. Aulki batzuk ekarri behar diro .
• Aditz jokatugabea <OA> motakoa bada. datiboa (NOR!) adierazteko. Adibidez:
lstripuren ha/ genom behar ;0;0 , zein azkar dabilen kantura dadin. ( ETA El ! eFlBoRt eeAU sia)
Eskutit:a hurre/lgo ostiralean hetdu beh ar ;0;:/1. (ETA El helsH BeAaf aii'll!)
92
 Ariketak 22

. . Eseri nahi dut eta esertzea nahi dut (8)

Azpimarratu aditz fo rma egok ia.
)I- Beteta nago: ez dUI gehiago j Qn nahi.
Baina zuk Liga txapelketa zein taldek irabazuirabastea nahi duzu?
2 Behar dudan gauza bakarra da zuk tontoarena egiteari ucituztea.
3 Ama , dirua emanlematea beha r didazu koademoak erosteko.
~ Eskerrak aurkitu zaitudan! Lehengo eguneko kontuari buruz hit: egin hit: egi/ea nah i nuen zurekin.
5 Gure seme nagusiak zerbait egin/eguea nahi badut, hamaika aldiz esan-esarea beharkc diot aldez aurrerik.
6 Nik horn buruz ez dUI ezer j akinljakitea nahi.
7 Eta nik zer egin/egitea nahi duzu?
8 Atzerrira joan/j oatea behar izan du here espezialitateko ikasketak amaitzeko.
9 Inork ez zuen azkena izan/izatea nahi.
10 Hau nahastea! Hamar minuru barru gauza guztiak rxukun-txukun egon/egolea nahi dUI.

IfJI Nahi izan I behar izan eta aditz laguntzailea (C)

Azp imarratu laguntzalle egokia.
)0- Etxera joan nahi diral duu .
El. da/du gurekin etcrri nahi izan.
2 Bihar goizekc re ran jaiki behar gara/dugu,
3 Atzo erxe batean sua piztu zen . eta suhihzaiJeek joan behar izan zire nauten itzaltzera.
4 Zergatik gertatu behar zaizkit/didate beti niri horrelako gauzak?
5 Unibertsitatera iritsi nahi bazanubadu:u. gogorrago aha legindu beha r zara/du:a.
6 El. zinateke/zenukx egun osoan erxean egon beha r so fan etzanda, tel ebista ikusten.
7 Gaue ko 9ak arte gera tu behar izan nintzen/nuen bulegoa n txos ten bat prestatzeko.
8 Aliziak nagusltan moja izan nahi dela/duela esan d it.
9 Nola csan behar zaizkizu/diiute gauza k. j aramon egi n dezazun?
10 Ego ngelako aulk iak ekarri behar da/diro, denok eseriko bagara.

n Nahi izan eta behar izan (A-C)

Aukeratu laguntzalle egokla.
~ Niko: Lciho hau ez dabil ondo; kolpe tx iki bat (..... emall/bellar) ..!!.man b e .~': .d!p . ;.~' _ . ondo
(itxi/llahi/ba -) Jf!J. na!!..LbJ!..t!!'.PL·
Josune: Bai. egia da; arotzari (deirulbellar) . t! ~ H ! J ~ h '!. !:. k o d _ ;f! K. 1f , behingoz konpo ntaeko.
Nuria: Karlosi han kako hezu rra hautsi zaio. eta ospi tale ra (- eroman/be llar) _.__ _._ _._ _.
Miren: El. da izango! Zenbat denbora (- egonlbehar) _ . han?

, Nuria:
Klara:
El. dakit.
laztik beste etxe batean bizi gara ; izan ere, lehengoa txiki egia zen, eta handiagoa (eros ;/
nahl) _
Ander: As ko (ibili/belrar) aurkitze ko?
KJara: Ez. erraz aurkitu genuen: baina jota zegoen, eta obra hand ia (eginlbehar) _ ,,-_.
3 Laura: Nire ahizpak Fisioterapiako ikas ketak (eginlnahi) -Ia esan die gurasoei.
Mikel: Bada. kanpora (joanlbehar) . hemen ez baitago hori eg iteko aukerarik.
Jon : Atzo garabiak automobile eraman zidan. gaizki apartenna egoteagarik.
" Kontxi: Asko (ordaindlllbehar) , berreskuratzeko?
Jon: Pila bat, zeren garabia eta isuna (ordaindu/behar/bait-) _handik
(aterwnahi/ba-) .
93
 23 Ahaltasuna : ahal izan Kanpadenda
jarri aha l ;:011 dugu,
I'lII Sarrera eta orain la egiten saiatuko gara. Ekait:a
baretzen has; do. era. nire ustez. eguzkia
in eten denean. gailwreranrz abi atu
altaJ;:uIIgo guru.

Ahaltasuna adierazteko. hi bide nagus i dim ecskarak :

\h:alern ko adiLkiak e ra bitrzea. Hala nola dezake, liteke ... Hiru denbora adieraztekoaukera ematen
dute:

ORAI'V. A LEGIAZKOA IRAGA.'\A

joan doileke j oan liteke joan zitekeen
egin de:ake egin Ir..JJke egin zezeseen

\hal Iza n adil.l.3 erabiuzea . Horren bidez. gure hizkuntzan bereizten diren ahaltasunaren nozioaren
galnerekc denbora eta aspektu iiabardura guzti ak adieraz daitezke.
Denda ezsrrt allal ;:UII dug u (orai naldi burutua],
Gailurrerant: abiatu ahal ;:ongo garu (geroa ldia).
Halekoetan. ahal ;:011 beste aditz baten ondoan jartzen da. hi aditzeko peri frasiak osa tuz:
ezen i ahal izan dugu cbiam ahal izango goru
Lehen aditzari ad tra n agu sia eseten zaio. eta horren arabera aukeratzen da laguntzaile mote. izan/eed un :
lza n laguntzailearekin: abtatu ahal izango gara (ob totu NOR sailekoa delako)
" ed un laguntzailearekin: eza rri ahal izan dugll (e=arri NORK saile koa delako)

n Aha l izan aditz nagusiarekin: joan ahal naiz, egin ahal izan dut...
Ahalezko hainba t perifrasi eratzen dira ahal b ill aditzaren bidez. Ekintzaren aspek tuaren arabera
(burutugabea. gcroaldikoa edo burut ua). hiru eratakoak izan daitezke perifrasi horiek :

O M INA IRAGANA

joan' ahal nai: j oon ahal nimzen

Puntukaria
egin ahal dill egin ahal nuen
I) Ekintza bururugabea
j oan ahal izaten nai: joan ahal izaten nintzen
Ohirurazkoa
egin ahal izaten dIU egin ahal iza ten nuen

joan ahal izango nai: j oan ahal izongo nincen

2) Geroaldiko ekintza
egin ahal i=allgo due egin ahal izongo IlIl en

joan ahal izan nai: joan ahal izan nintzen

3) Ekintza buru tua
egin ahal izan dill egin ahal c on ilium

III Perifrasi guztielako aditz nagusiari partizipioaren forma eman zaic (joon,qin ). mendebaldekc euskalkien ere -
duaren arabera. Ekialdeko euskatkierao. barren ordez. -TzE:-: forma erabihzen da (joolen. qiten).
94
 Teoria 2 3

I) Eki ntza edc e cera burueu abea adierazren dute nak (jO(lfellljoall ahal nai: /1 egin/egiteu altal
dl/f)
Era horretako perifrasietan. aditz nagusiak aditz lzena ren (-TzEN) edo pa r tlz tplcare n (. TU) forma
har dezake .
• -TzE N formakoak (joateu ahalllai=) ekialdeko euskalkietan oso erabiliak dira . era tradizio literari o
handia dure.
• -T U fonnakoak (jOUII ahal naizs. aldiz, mendebaldeko zenbait hizkeratan ageri dira .
Dena den. euska ra baruan goiko bi forma horiek baino ohikoagoa da a hale r ako adizki laguntzaileak
erabiltzea (joan lIuireke):

ADlTZ IZENAREKIN ( - TzEN) PARTlZIPIOAREKJ N (. T U) AHAI.ERAREKJN

Ham autobuse: nahiz trenez joaten uhal gura.
Nahi badu:u. beste ha! hartzen allot dum.
Txikitan. kaleetan jolasean ibi/t:eJl uhut ginen.
Banekieu hone/a ere egiten chat zeta.
Gauetan, edonon 10 egite n ahat naen,
= trenei joun ahat gara = joan gaitetke
= beste bar harm ahal dUZ,ll = har dei akem
= jolosean ibili 01101 ginen = ibil gintezkeen
= . harrela ere egin allal :ela = egin zitekeeto
... edono n 10 egin uhal nuen = 10 egin nezukeen

Ekinrza errepikatua dela azpimarratzeko. at:al inuen forma erabiltzen da:

Ka!e honetan. gehie netan. ara zank gabe aparkatu ahal izaten dnt.
Bazkalorduanjoanda. Iasai igeri egin ahat inuen do herrika igenlekuan.

2) Etork izuneko ekintza 000 cera adlerezten d ute nak tjoon alw! izanganai: // egin alia! izango dill)
Perifrasi horiek ahat ;:ango (edo. gutxiag otan. "h alko ) erabiliz eratzen dira:
Osotuta dago. bihor ianera joan ahul izango do. (Ekialdeko euskalkietan: [oaten ahatka do)
Honik: hobeto ik usi atiat i:allgo (1IIgu. (EDO ikusi ahalko dU: II)
3) Ekintza edo e cera bu r ulu a adie razte n du len ak (joan ahc l i:an nai: II egin ahal i:an elm)
Perifrasi hauek chat ii an erabiliz eratzen dira. eta aditz nagusia partizipioan don:
Nola hetdu ahal i:all do hain azkar. (Ekialdeko euskalkietan : heitzen atial izan da )
Zuri esker «maim atral ;:011 dill .
Hoien aneko elkanizketaren : ari bat elllZllll 01101izan znen. baina dena e: .

II!II Ahal izan aditz nagusiri k gabe : ahal badu, ahal duenean ...
Zenbaitetan. 01101 it an aditza bera bakarrik, aditz nagusirik gabe, agertzen da esaldian. Horrelakoetan,
menderagailuren bat erarnan ohi duo eta. perpaus inpertsonaletan izan ezik. we-du n laguntzailea hartzen du:
A llal badugu. Gre:iara joango garn udaka aporretan.
A llal dnzunean, hauxe konpo ndu behar duzu.
A hat ZIUfI guztietan eskiaszera joate n zen.
Ahat bal n egingo luke.
Atiat izan : ll1ell bezainlasterjoan ziren.

Perpaus inpertsonaletan. izan laguntzailea erabilrzen da:

Gaur benan nahi nuke, 01101 bada.
Bulego bat. 01101 dell argiena. alokatll bellor dugl/.
Allal dela . hobe dll:u honelaka ino: okeriari k e: esatea.
Allal den neurriall. del/a aI/do argil: ea nahi Iluke.
95
 Ariketak
. . Ahal izan . Sarrera (A)
Auke ratu laguntzaile zuzen a.
.. Horrela jarraituz gero. ez dut uste garaiz iritsi ahal izangc (gorenik/clugunik) gQr~ n;k .
1 Ez zekiten noiz etkarru ahal izango (=irelff:ulen) beniz.
2 Argi eta garbi aditu ahal izan (nai;:/dur) _ _ zuen elkarrizketa.
J Erregeak esan zuen here alaba sendarzea lortzen zuena prinrzesarekin ezkondu aha l izango
(=elal:llela) _ _
4 Behar nuen kolo reko pintura aurkitu dut. eta. gaur, ezkenean. sukaldea pintatzen hasi ahal izan
(naddllt) _
5 Test hcn en arebera, unibertsitatera joan ahalko (=inlllekel: ellllke) __.. .. ' eta edozein ikaske ta
aukeratu ahalko (=illoteke/:elluke)

IfJI Ahal izan aditz nagusiarekin (B)

Ad ierazl nabarmendutako aditz perifrasien ezaugarriak, ondoren adlerazten direnetatlk aukeratuz.
DEXBORA: orainaldikoa/iragonekoa
ASPEKTUA: ekinr:a burutugabeo (puntukaria edo ohitura=koa)/ etorkizuneka ekinr:a / ekinr:a burutua

DENBORA ASPEKTUA
,. Etorri nirekin eta zuk zeuk ik usi ab al iza ngo du zu . orflinuldikfNl gtrouldihJtkinr:u
I Nahi bazur en. gelditzen aha l zlren.
2 Noiz j akin a hal izango di tu gu azterke taren em aitzak ?
3 Denek lku sl a ha l iza n zu ten here gorroto aurpegia.

•s Oso gurxitan elkartu a ha l lzat en ga ra lagon guzti -guzt iok.

J oan ahal naiz komunera?

•
7
Denak konbentzitu ah al izanzc ntruela oentsanen nuen .
Sei jakintzagaitatik bi baka rrik gatndtru a hal izan d iru.

D Ahal izan aditz nagusiarekin (B)

Esaldi bakoitzean aspektu marka aukeratu ondoren (eklntza burutugabea, geroaldlkoa edo
burutua), idatzi laguntzaile egok la, laukian daudenetatik aukeratuz.

da • duzu • gara • gi nen • najzt",ik • nuela • zela • dim • zuten

~ Saiatuko naiz. baina ez dut uste hai n goiz heldu aha l (i=anrc;.gnzQ) an kin~ _.

Orain oso gaztea urn; baina 12 urte harm, nahi duzuna egin ahal (0/i=ango)
2: Eskailera bat ekarri genuen, era leiho batetik sartu ahal (i=all!i=ango) etxe barrura.
J I ahi zuen guzt ietanjoaten ahal (0 i=an) esan zio ten.
4 Nola eraiki ahal (i=an1=a,en) egiptcarrek Keopsen piramide erraldoia?
S Astean zehar elurra honela egiten badu, asteburuan eskiarzera jean aha l (0i=ango) __
6 Autoa zelan geratu zen ikusirik. nola irten ahal (0!i=on) denak onik istripu hartarik?
7 Zaila da kukua ikustea. baina haren kantu ezaguna sarritan enrzun aha l (i=aten!i=ango)
Euska l Herriko basoetan.
8 lrakasteak esan zidan esku ineko besoan igeltsua izatea ez zela eragozpena azterkera egneko. ahoz
egin aha l (0&011) ..~. _ .~ ..~ .
96
 Ariketak 23

D Ahal izan aditz nagusiarekin (B)

Berridatzi nabarmendutako perifrasiak, aditz partlzipioa erabili z (-TU) lehenik, eta, bigarrenik,
ahalerako adizki laguntzaileak (naiteke ... / dezaket...).

AD/TZ IZENAREKIN ( - TzEN) PARTlZIPJOAREKf},' ( - T U) A HAl ERAR EKI N

~ Pilotari biak sesoi onean daude. eta bieta ko

edozeine k Irabazren a hal du gaurko partida . irabazi (IIIal du iraba: demke
I Bere etxetik . zcrua garbi da goenen n.
Gorbeia mendia ikusten ah al dela die.
l 2eT egiten aha l dugu guk zure arazoa
konpor nzeko?
3 Gaueko JOak arte gera rzen a ha l garela
esan digute gur asoek.
4 2eT opa r itzen aha l zaio denetank
dau kan ume bat i?
s Gehixeago saiaruz gero, askoz ere
nota hobeak lorrzen a ha l di ruzu.
6 Hama r euroko bat uzren a ha l didazu ?
Bihar itzuliko dizut.
7 Zer emate n a hal dio gu umeari
rripako mina ken tzeko ?
, Askotariko gauzak erost en aha l d ir a
Intemetcn bidez.
, Begira . mahai hart ara j oaten a ha l gara
esertze ra. libre dago eta.
I' Nork kontatzen a ha l d it zerbait atzo
gerta turako ari buruz?
11 Ez al duzu bide seinalea ikus ten? Ez dut
uste autoak hemen uzten a ha l di t ugu nik.
12 Gauc ko II k artc ego re n a hal za rete festa
horretan . baina ezta minutu bat gehiago ere !

n Ahal izan aditz nagusirik gabe (C)

Bete esaldietako hutsuneak, laukiko adizkiak erabi liz.

badut • bww • dela • duen • dugun • dugunean • duten • duzunean • zuen

)0- Ahal J!il.I./ll_.• lagunduko nizuke : baina . zo ritxarrez. ezin dut ezer eg in.
Ahal guztietan joaten gara .
2 Ahal _ _ utzidazu egunkaria, mesedez.
J Ahal izan guztiak etorri dim.
" Ahal .__.._....... oraintxe bertan hartu nahi nuke boteleko gela.
5 Gehiegi eskatzen diozu; ez al duzu ikusten gizagaixoak ahal ._ _..__..... .... guztia egiren duel a?
6 Ahal izan ......... ....._.__.. .. . bitartean. lanik egin gabe bizi izan zen .
7 Ahal __....... . nik neuk eramango diz ut.
8 Zinemara ez gara joaten nahi dugu nean , ahal _ ..._._ baizi k.
97
 24 Ezintasuna: ezin izan
D Sarrera
Hall mina.'
£:jIJ dut hanka
mugltu,

Lasai.

: ;~ , ~
lagunduko dizia.
baina ezin garu hemen
gerutu, pistetatik oso
-
urrun gaude era.

Ezintasuna adierazteko bide rik nrruruena ezin ; Z,II I/ aditzaz osatutakc perifrasiak erabiltzca da . Perifrasi
horietan ezin h Ull aditzarekin batera (ezin dut / ezin gu ru), aditz nagusia deritzon beste aditz bat agertu
oh i da (mugi m/ge/"ll/ll). eta hcrren arabem aukeratzen da lagunrz ailea. irudik o elkarrizketa n bezala :
Eiin dill hanka mugitu. E zin garu hell/ell geram.

g Ezin izan aditz nagusiarekin: ezin naiz joan, ezin joan naileke...
I) Indikatiboko taaun tzeu eak cmbtliz (noi:. nintzen ... : dut. mum ... )
Horrela kc adizk iak erabiliz. hainbat perifrasi eratzen dim ezin hall aditzaren bidez. Ekintzaren aspe k-
rua kontua n harruz (burutugebea. geroa ldia edo bururua). hiru era takoak izan daitezke. Hona heme n
perifrasirik ohikoenak:

I) Punru- ezin nai: joan ezin nintzen joan

Ekintza karia ezin dut egin ezin nuen egin
bururu- Ohiru- ezin izaren naiz j oon ezin izaten ntncen joon
gabea razkoa ezin izaten dut egin ezin eaten Ill/ell egin
2) Geroaldiko 'e=il/go IIa;=joan I ezinjoango nai: 'ezingo nintzen joan ! ezinjoongo nimzen
ekintza 'ezingo dill egill l ezin egingo dut 'e=ingo nuen egill ! ezin egingo nllell
J) Ekintza e=;1I izan nai: j oan /ezinjoan izan nai: ezi n tzan nintzen joon I ezin joan izan nil/cell
burutua e=;1I c an (1IIl egin rezinegin izan dut ezin tzan nllell egin ! ezin egill izan I/uen

(I) ~ :.i n g o Iormaren ordez. t:.in i;Jlngo ere erabil daiteke. baina bigarren hori. ez da lehena beUiD ohil.:OI.

Hona hemen zenbait adibide:

Semicen dUI. baina e:br nai; geratu. ikastetxearen barruan eiiu do erre.
Txanelik gobe e:illgo :aro sartu. (== ezin i=allgo zara sanu EOO ezin sartuka =ara)
£ /111'gutxi =egoell , eta ezin zrn eskiatu.
Neska hari ezin diot ezer eson: ben naserrecen zait.
Gatxoa hi! egin do; medikuek ezin egin izan dute ezer: (EOO ezin izan dute eel' egin)
2) vhat er ak c lalo:unlnileul. era hiliz tnaiteke. ninteke. nintekeen.. .; dezaker. nezake. nezakeen... )
Ezin nai: joan eta ezin ntmzen joan form en orde z. ered u honen arabera koak ere erabiltzen dim. berez iki
hizkuntza jasoan:
Eredua: ILoin + adil l nagu sia + laaunteatlea + (O\o,l;'orrio/ l
£=;n joon naileke =1I1"ekin (ez in naiz joan) 1'=;11 joon n;lI1ekeen =lIre k;n (ez in nintzen joan).
£= ;11 egill de=aket e=er (ezin dUI egin ) e=i" eg;n ne::akl'en e::l'r (ezin nuen eg in).
98
 Teoria 24
Eta. osagaien ordena alda turik. hain jasoak Cl diren fonna haue k erabiltzen dira :
Eredua: IElin + tae un tza uea + (Q\OKorriu) + ad nz nagu s!a]
Ezin naitekezareki njoan (- ezinjoan naiteke] ezin ntmekeen zurekinjoan (- ezinjoan nintekeen).
£:;11 dezaket ezer egin (wo ezin egin dezaket) ezin nezakeen ezer egin t- ezin egin nezakeen).

3) "[z" partil..u la erahlbz (e:- nai: jooten ahal e: naiteke joan e: dw egiten ahal e: dezaket egin)
Aurreko guzriez gain. ahaltasuna adierazten duten adizkiei "ez' part iku la eranrsiz ere adieraz daiteke
ezimasuna. Ezintasunaren adierazpidc horretan indikatiboko nahiz a ha lerako lagunrzaileak ager
daitez ke. eredu hauetan ikusten den moduan:

IXDlKATlBOA: E= naiz ioaten ahal (~ Ezin naiz jo an) l E: dur egiten ahal (- Ezin dUI egin)
A UA L ERA: E: nait eke j oan (.. Ezin naiz joan) / E= dezaket egin (= Ezin dUI cgin)

m Ezin izan aditz nagusirik gabe: ezin dut, ezin dudalako...

Ezin ;:011 aditz nagusirik gabe ere erabi l daiteke hala pcrpaus nagusietan nola rnende ko perp ausetan.
Horrelakoetan. perpaus inpensonaletan izan eaik. NORK saileko lagu ntzailea hartzen du:

PERPAUS )\AGUSJET~ M E.>,; DEKO PERPAl;SETA."

Eiin dUIgehiogo! Zerga lik ez zara etorri? - £:in izs n dudatako.
Joango dira? - E:. ezin dute. £:in badu:u. utzi: mekanikariok kanpondllka duo
Horre ta ezin do ! Ahal audanean.joaten na iz; baina ezin dudanean. c.
Gustura joango ginateke. baina ezin dugu. Ortfaindu gabe sartu? Uste dut ezin dela.

I!II Ezin daramaten zenbait lokuzio

• tadtt: a + e:i" ikle:illda ]. Modua adierazten duo 1I0lu + adica? galderari erantzunez.
,1,111111 gera/ll : ell . zer erant:lm osmotll ezinik. (Nola gera tu zen? - Zer eram:lI11 osmol/l e:i//ik )
Him orduz ibili ginen gatauta. erxeraka bidea aurkitu ezinao.

• [e:ill - adit:a + -IKI-TA l-eZ]. Lokuzio horrck ere aurrckoen ideia berbera adierazten duo
Leherkesa genatu :elleOll. denok geldi gerafll ginen. zer egin e:ill erab ak irik .
Gau osoa eman dill bueltaka. ezin lorik eginda. Hall zegoen Jon. giltzurik: gabe. nxean ezin sarnc:

• [odir:o - ezineko - i:ena]. Izenaren nclakotasuna adierazten duonotako + izena? galderari era ntzunez.
Onrasun gnztien agortu ezineko iturburua. (Nola ko iturburua? - Agon u e:i"ekoa )
Gaindim ezineka oztopoa. Jasan ezineka min zorrot: a. Askatu ezineko korapiloa.

•{ ~ :i 1l - adit:a - -eZKO - i:ella]. Aurrekoen ideia berbera edierazten duo

Ontasun gunien iturburu rzin agortll:koa. E:in ohantzizka egun zoragarria.

• [d " - i:ellondoa (edo adicondoa) - *AGO(AJ]. Izenondoaren gradu gorena adierazten du: 050. guztiz...
Ba omen :en behin ema/mme d ll ederrago bat. 0$0 senorjeloskorra : ue" o. (- oso guztiz ederra)
Zone e;i n ('(arragoa i:on dll. Jaki e:in go:oagoak eskaini dddole. £:in trisl~ag o : egaell.

• [e:ill - koma. esuIJ. . ... allala - i:ena]. Kopuru gUZliz handia adierazten du: kOOla. esan... dailez·
keen baino gehiago.
Erxe IIartako pare tetan. e:ill kOll1a a/IQla arga ;-.ki : ellde" markoelun ipin ira.
99
 Ariketak
. . Ezintasuna (A-B)
Eman euskaraz esaldi hauek, enn izan erabillz.

EKlNTZA BURUTUGABEA
o puedo abrir la puerta. =- E;in dut alea : abafdu .
I No puedes hacerle eso a tu amigo.
2: Sin bateria, no podiamos hacer lIamadas.
3 Yo no podia decide nada. porque se enfadaba.
G EROALOIKO EKI1\'lZA
El solo no podra hacerlo.
2: Es imposible. no podcin lIegar para esa horn.
J Va sabia yo que no podrias comertelc todo.
EKl~'1ZA Bl,;RUTl,iA
I No hemos podido donnir bien por el ruido.
2 Aunque era un experto. no pudo arreglar e! ordenador.
J No le he podido mender el documento por Inte rnet .

D Ezin izan aditz nagusiarekin (B)

Bete hutsuneak, lauklko adizklak erabiliz.

da • dira • dute • dll tl! • dute • duzu • nintzen • zairut • zam • ziren
~ Me rkealdiari buruzko ara udiak dioenez, saltzaileek ezin dute produktu akastunik saldu garai
horreran.
Aizu. ezin polikiago ibi!i?
1 Askoran ezin izaten _. _._ hitzez esan keinu sinple baten bidez hain erraz adierazten dena.
J Izugar ria zara. ezi n minutu batean ere bakarrik urzi.
~ Lasai. ezi n badu zu arnaitu. ahal -na ja n eta gainerakoa utzi.
S G rain dela gutxi arte ukat u egi ten zen urueak deprimim egi ten zirela; ez in .... deprimi-
tuta egon.
6 Z ientzinlarien ustez, kirolarien gaur egungo markak ezin askoz gehiago hobetu.
7 Auto gidari gchienek uste dute oinezko guz tiek bidea utzi behar dietcia. ezi n -la
ezta segundo bat ere galdu .
8 Bidegabekeria horren aurrean era baki nuen zerbait egin behar nuela. ezin -la besoak
bilduta geratu.
9 Kontzen u itzcla bihar Donosriako belodromoan emango dutena . musikazaleek ino la ere gald u ezin
-n horietakoa.

D Ezin izan aditz nagusiarekin (B)

Eman Iraganean testu hau, abiapuntutzat beheko esald ia erabiliz.
Gure herrian ezin da eze r egin. Ezin gara ziuemara jean. men zinema aretoa itxi eta benan supermerkatu bat
egin dutelako. Gazteak ezin dira futbolean ibili. alkateak hainbat ald iz agindutakc kiroldegia non egin behar
duten ere ez dekigu eta. Kulrur etxeko liburutegia ia inork ezin du erabili. 050 crdutegl desegokia duelako. Eta
telebistarekin? Zer gertarzen da? Herriari zerbitzua ematen dioten antenak pote ntzia txikikcak direnez. etxe
askotako jendeak ezin du ondo ikusi telebista!
"Drain arazoak konpondu dim. baina garai batean gure herrian ~ :J n ;e n ezer egin... ..
100
 Ariketak 24

IIlI Ezin izan ahalerako adizki laguntzaileekin (8)

Idatzi ahalera ko adizki laguntzaile egokiak, parentesl arteko indikatibokoen ordez.
>- Saltzaileek merkealdian ezin (dme) t!§.;akett!. prod uk tu aka stunik sa l.
>- Neu ere iritzi horretakoa nintzen: uste nuen umeak eztn <=irela) ~iJtr .;!ye l(!. deprimituta egon . .
Horren aurrean , erabaki nuen zerbait egin behar nuela, eztn (lIinr=ela) ....a_ besoa k
bilduta gera .
2 Mama itzela daramazu: ezin (=ara) n U po likiago ibil?
3 Zientzialarien ustez. kirolarien gaur egungo markak ezt n (dim) hain er ra z hobetu.
4 Presaka gabiltza, ezin (dugu) n __n n_._ ' . __ n m u. ezta segundo bat bera ere gal.
S lzugarria zara. ezin (=ait lll ) bakar r ik utz minutu batean ere.
6 Biharko kontzertua zoragarria da. musikazaleek inola ere gal ezln (duren) mnn. ._,"..... hortetakoa.

Berridatzi goiko esald letan nabarmendutako perifras iak, bi eredu hauen arabera.
a) [Ezln + aditz nagusia + laguntzailea + (osagarria)]: adibidez: eziu egin dezaket eUI:
b) [Ez + lagun rzailea + (osagarria) + aditz nagusia] ; adibidez: ez desa ker ezer egin.

[Ezin> aditz nagusia .;.laguntzailea - (Qsagarria)] [Ez -fagunuailea - (osagarria) - aditz negusia]
~ ezin sal dezakete produkru akastunik: ez dezakete produkru akastuuik sa l
~ ezin egon zitezkeela depriminna ez: zieerkeeta deprinutura egoll
I
1
3
4
5
6

n Ezin izan aditz nagusirik gabe (C)

Azpimarratu laguntzaile zuzena.
>- Etorriko zara festara ? - Ez. ezin naiz/dut. 3 Ezin badut/ba naiz, saiatu ere ez naiz egiten.
1 Honela egiten da? - Ez, hor rela ezin da/du, 4 Joango lirateke , baina ezin dira/dute.
2 Ezin bagura/hadugu, ez gara joaten. 5 Bazatoz ? - Nahi nuke , baina ezin naiz/dut,

n Ezin hitza ageri den zenbait lokuzio (D)

Berridatzi esaldiak, parentesi artekoa erabil iz.
>- Janari usain bizi eta guztiz gozoak betenen zuen etxeko sukaldea. {ei in . . •ago)
! il1l1!ri u$.oin fJ.i;,i rril. ezin g _~.o ogquj{ . IJe.t t;'i!c IJ ;' !le n _f.txeM SUkl!JdI?Q,
Urteak eman ditut bidaia hau egin ala ez erabaki ezinda. (erabakita)

2 Nola ulerru ezin deszifratuzkc hizkuntza zahar hartan idatzitako inskr ipzioa? (ezineko)

3 Konta daitezkeen baino soldadu gehiago hasi ziren gaztelutik irteten . erasorako prest. (ezin konta)

4 Lurrera begira geratu zen, zer egin eta no ta jarrairu asmaru ezinik. (asmamrik)

5 Orduan. neskak ukabilkada bortitz bat eman zion gizon hari. ezin sinetsizko indarrez. (e:ineko)

101
 25 ·tzerik egon/eduki eta beste zenbait esapide
B Sarrera
Zerbitzugunean e: dago
erretzerik. ltzali zigarreta.
mesedez.

Atiat izan eta ezin ;:011 aditzez gainera. badira beste zenbait adirz eta esaplde. a ha lta suna eta
ezintas u na adierazten dutcnak. lrudikc elkarrizketan, adibidez. langileak bezeroari "zc rbitzugu nean
ez dago erretzer tk" esan dio. edo. bestela esanda. "z erbitzugunean ezin da erre".

I]JI -TzERIK egonredun/eduki

Esapide horiek ezinrasuna adierazten dute ezezko perpauseran. Egon aditzarekin hirugarren pensona
singularra baino ezin da era bili (dago) . eta perp ausak belie lnpe rtsonala hartze n duo Adibidcz:

EGO:>.:: Hemen e: dugo aparkar..rrik. (= ezin da aparkatu)

Laino honekin r: dago ezer ikusterik. (= ezin da ezer ikusi)
Elkaneko bazkide e: direnek e: dute sort; erik kiro/degira . (= ezin dim sanu)
EDl:K1: Eta zure taguna? - Zereginak zeuzkan. eta ez du etorrierik h im . ( = ezin izan <la etorri]
£ : daukazu aukeratzerik: ematen dizutena hartu. eta kilo. (= ezin duzu aukeratu)

Ezezko perpauseran ez ezlk. galderetan. baldintzazkoetan eta balio enfatikoa duten balczko perpausetan
ere erabiltzen dim:

GALOERA : Ama, go ur ha ill dau km etxera beronduxeago etortzerik? (= eto r naitcke?)

Hell/ell ha 01 tlugo errerzerik ? (= er re daiteke?)
B ALDlNTZA: E=egoll 1101' ziaik: eserita egoterik baduzu. (=> eserita egon bazaitezke)
B AIEZKO AI/nell badaukat oporrak absctuan hurtzerik ! (= har dirzaket]
ENFATlKOA: Bai, hara gorn heltzerik bodaga , hail/a bideo arriskutsua da. (= hel daiteke l

II!II Baliteke ... -TzEA eta Iitekeena da ...-TzEA

Esapide horien bidez. zerba it gcrtatzeko posibilitate urruna adierazten da:
Balitekr gaur galt:ea. baina hurrengo partido irabazi egingo duie. (= gaur gal lezakete}
Lirekeena do bihar eguratdia uldal:eo . (= eguraldia alda liteke)

I!II -TzEKO gai izan eta -TzEKO gauza izan

Ncrbait zerbait eglteko ahalmenaren edo gaitasunaren je be deJa adierazten dute:
Goi mai laka ikasketak egiteko gai du znen semeo. ino lako zalantzarik gabe . (= egin ditzake)
E: 1I0i: sentitzen dudana adieraueko gai. (= ezin dut adierazi)
£: da guu:u here kabu: ibill:eko. (= ezin da ibili)
102
 Ariketak 25

. . -TzERIK egonredun/eduki (A-B)

A) Hona hemen museo bate ko zen bait arau . Osa tu irudi bakoilzari dagokion esa ld ia.

Erabil i aditz hauek: egiterik • ematerik: • ukitzerik • erabiitzerik • eramaierik • erretzerik • jaterik:

)0
-
Museoan ez dago arte lanak uk it~r ;k. ...
/
1 Museoaren barru an cz dago argazk irik
2 Ez dago objektu zorroraik , ezt a artclanetarik hurbil bo lalumarik
ere .
J Ez dago inoleko elikagairik . ezta haur txikiei jaren .~ _.~ ..._ ""..,,,_ ere.
~ Ez dago _~. • kafetegian izan ezi k.

B} Berr idatzi esaldiak, bi eredu hauen arabera: A) [ -TzERIK eduki] eta B) ezln fzan.

A) Bisitariek: e: [eduki .... -TzE RIK] B) Bisitariek ezin izan

)0 Bisitariek e; dallka re arfelanak ukir:erik. Bisirariek ezin dituue artelenek ukim,

,
I

,3
_ -TzERIK egon , -TzEKO gai izan , baliteke . ..-TzEA, etab. (B-D)
Gaixoa (G) med ikuarekin (M) dago. Ber ridatzi nabarmendutakoa, parentes l artekoa erablliz.
G: AIZO. pllotalekuan palan jokatzc n kolpe a hartu nuen eskumuturrean. eta. gero. gauean, esku hor rekin ezin
nuen koilara ere j aso (gall:a i:oll ) e.; , .' -'!.f;etgi .~ ..e:tu kQil~ru ~fcju. ~o .,;'!~ : ..
1\1 : Eta orain ? Esk ua gora ntz mu gi deza kezu ? (. T=ERI K edllki)
G : Bai. pixka bat mug! deza ket (gai [=0 11) _....... .. _.._ baina rnin hurtzen dut.
1\1: Ederki. Nire ustez. zaintirarua besterik ez duzu. bain a hezur hau srura ere lzan Iitek e (balileke)
. Erradiografi a egitera joan behar duzu. bestela ezjn ba ita ziur
j akin (· T: ERIK egon) _ _~ __ . Eta gogoratu, bien bitartean, ezin du zu-
la a utomo bila gid atu (· T=£RIK eduA'J) ~

. . Baliteke ... -TzEA, -TzEKO gai izan , etab. (C-D)

Berridatzi esa ldiak, parentesi artean dagoena erab iliz.
~ Ziur nego Aketeg i mendira igo zaite zkeela. (g0/) ZiUT nago Akttegi mendira igot;eko g.ui ~Tel(L __..
Ezin dirur telefono zenbakiak buruz ikasi. (gall:a)
1 Ezin zezakeen ezer esan gure hizk untzan. (gUl)
3 Kalean eskean dabi l. baina baliteke mi lioiak izatea. (litekeena)
..j Harri jasotza ile borrek 200 kiloko harri ak erraz jaso ditza ke. (gall:a)

5 Lehorte gogorra dago. eta udan su handiak gena litezke. (baliteke) .

103
..
~
zta

..
III
Gl Letz elkartuak
Aditz GAlla E ddb US OuEK multzoak
eta perifrasi uu ae A (18.-25.
a EES unit.)
Td,

Aukeratu ennkiena,
Auker atu egokie na.

Leire
Letre: Kato, AIS,
Kaixo. A Zer moduz
ne. Zer modZaude gouri
zaude gaur?
Ane:
A ne: Hobeto, osatuta magoa esango guke
Hoberc. csatuta nagoela esango nuke nik,
nik. baina gaizki pasatu
batna gaizki dut azken
pasatu dut azken egunetan.
gunetan,
Leire: BDgngtann
Benetan?
Ane:
A ne: BaL
BaL neska,
neska . Heren
Herenegun buruko rn ikaragarria
buruko min eta sukar
ikaragarria eta sukar bandia eduki nuen,
handia eduki nuen. Ezin
Egin _,ebiGar
aha l ;:un puen
nuen
Souza bakarra irraria
gauza bakarra (rario entzutea
entzutea (gon gen, ohean
izan zen. obean nengoen
nengoen bitartean,
bitartean. Azo
Atzo hobeto, barna ezin
hobeto. baina ezin
II gela Sglank
tik irten
irten gun egan, zorabiatuta
egun osoan. nengoak,
zorabiaruta nengoclako.
Leire gaur
Lelre : Eta gaur?
Ane:
Anc : Geo ondo!
Oso ondo] Gaur goizean oherik
Gaur goizean obetik altxaru
aitatua ahal € de SO, . eta. ggongglako goto (Orra,
egongelakc sofan jarrita.
telebizta ikusi
telebista kusi ahal
abal izan
izan dUI.
dur, Orain
Oran DOSTOn
primeran DOSO: SiegOnzeharki
nago: etxean zehar ibil J aA • eta
aldizkarak makur
aldizkariak irakur ditzake,
ditzaker.
Leire
Leire : Horn ondo bazaude,
Hain ondc agian aIde
bazaude. agian alde gabarrzra zion zintezke
zaharrera etor gntzzke nirekin
nrrzkun zerbait
zerbai hartzera,
hartzera...
ADE
A ne: e
Egon pika
pixka batzan,
batean, aran
amari galdetu
galdctu bebar dot eta.
behar diot gia, Ama.
Ama, amaaa!
araoa] Leirerekin
Leirerekm oon
jean
~ DOggOtZera?
paseatzera?
ADO:
Ama : Zarrazeude,dei Medikuak bihar
Zoratuta zaude, ala? Medikuak artz etxean
bihar arte gizon egoreko
egoteko esan
gean guen]
zue n!
ORE
A ne: ROUTEZaraauaan
Ez, oraingoz ! Sixziik urten,
etxetik barra bihartik
irten, baina bihartik aurrera
aurrera edozein gauza egaka
edozein gauza egin ahal ,o
d,.
dut
Ler:
Letre: jahen
Jo, hau egariAli
amorrua! Aide zaharrera oan mabi
zaharrerajoan du, baina
nabi dut. barna ez
ez dakit
dakit norekin,
norekin.
AS:
A ne: Eta lanto?
Eta Juanj o?
Leire:
Leire: Pa, Juanton
Bai, Juanj de egin
ori dei egn' Bb _ _ _ _ .barna alizrrikakoa da.
baina alferrikakoa da, Juanjori
Juanto ez zz zaio
gato aide
alde zaha
abarrera
rrera
IOOTSO SUSIOIZEn,
joatea gustatze n.
AS
A ne: AIZ, Leire,
Aizu. Leire, ni gixgan aspe
ni erxean ospetagnet eginda nago.
r-asper eginda pago, EROR
Eto r I bona, hone, arraizaldea
arratsaldea nirekin
nirelcin
pasatzen?
pasa tzera? Pra
Brad Pirten Olga ikus
Pirtcn azken filma ike' amakazo
. amak alzo kari
ekarri euen ga,
zuen eta.

~b II d2 A3 ,
A
gbGon
ahal h all ESUROTEN
tzan nuen Zan
izan maiz
naiz abal naiz
ahal naiz Ioan
jean maizko
neiteke
aball izangc
aha rzonzo ZOO
izan OIntZen
nintzcn DO
naiz maireka
naiteke joan
j oan abal
ahal Gon
izan maz
naiz

52
•O 7d ,
K ,
B
ezin dut
ezin du abal izon
ahal izan abal du
ahal dur gauezko
zaitezke abal
ahal dugu
dugu
SSI naiz
ezin noz bel
ahal izango
izango diezaioke
diezaioket abal zara
ahal zar dezakezu
dezakegu

Gbe
Ggatu (aula,
Osatu taula , ereduari arrau,
jarrait uz.

-TzEN +
elbi daba
aha l IL zabal
-T U +ahal Abalera
Aha lera
E Mabi duzunean
Nahi duzu etortzen ahal
nean efort=ell dbda,
do. etorri a/la/
etorri ebi dodo gian dU;feke
eror daiteke
I| dure urtzbetztzeko
Zure urtebererzeko tatan
jaian barmteru ahal
kxmtatu gal da
do
-
2d Haiek eman zidaten
Haiek eman daten dirua
dirua Gui diezaieket
itzul diezaieket
-
3d (Gure erxeko
geko makata
mahaia amurtzen
apurtzen gal ditz,
,d Gure
Jsgri atsekabe
Jcseri atse kabe ban
bat
ahal diae.
Gertatu
gerta tu bai
ahal Sato
zoto
5€ Marik gona
Marik gona zorra
gorria za diezazuke
III=a diezdztite
•KN
7TI
AIOrTek ermi gal
Aitorrek eramafen
Gelakoarzia2
Ge lako argia
ahal Zain
zainc
? BIZgal dug?
piztu ahal duzu
IDO
104
 ..
ca
..
III
GI
•
11)

Berridatzi esald l hauek, ahaltasuna eta ezintasuna adierazteko parentes i arte kca erablliz.
»- Kontuz abiadurarekin. errepide honetan ezin dugu aurreratu eta. (-/::!er ik)
Kallfu; abiodurarekin. errepide h _o!,c:J~ e; dugu aurreratzerik eta.
Gu cz gara kikilduko; proiekru hau udaletxean aurkez dezakegu inolako arazorik gabe. t-c eko gai)

I Hurrengo hauteskundeetan. daruen erabera, guk irabaz dezakegu. (baliteke .....-tzea)

J ltxuraz, eguerdia bainc lehenagc curia egin dezake. (litekeena)

-I Horrela ezin izango dugu jarraitu: zerbait aldatu behar dugu. I-tzeko goi)

5 Kendu irraria: ezin dut entzun. (-c u it)

fi Toki honetatik ezin da panida ikusi; lekuz aldatu beharko dugu. (-cerik)

Aukeratu adi tz laguntzail e edota subjektu egokiena.

.. Betiko bizi nahi ninr=oteke/nu ke zurekin.
1 Zein tokitan egon behar gare/a/dllgllla esan dute ?
2 Galdutako umea k/umea agertu behar du/da une batetik best era.
3 Ez duzu/zara berriro kaleko arropajantzi behar, lotarako ordua de eta.
.\Ezin gara/dllgll harritu horrelakoak entzuterakoan.
5 Belar hauen gainean etzan nahi gillen/genllen, bustita egon ar ren.
6 Bilerara go iz heldu beha r gara/dugu: bestela. lanik asrunena utziko digute.
7 Gurosoek/gurasoak Mikelekin besaulki berriak erosteko geratu behar dira/dute.
8 Botika hura hartzen ezi n zara/du:u sendatu.
9 Zuk diozun tok ian eseri ahal dugu/gara.

Berridatz i nabarmendu tako eklntzak, parentesi artekoa erabiJlz.

)0- Har remana uzteko zorian izan ginen: hala ere. elkarrekin jarmitzea erabaki genuen. (-t: ear)
Harremana uaear imn ginen; Ira/a ere., elkarrekin jarrait:.ea erabaki gemun.
Lasai, laster sarruko ditugu beste ehun oi Jo oilategian (-I:eko)

2 Zeri buruz zaudere mintzatzen? {ari}

3 Argazkiak berriro ikustean konturatu naiz Aralar aldean egon garela. (. ta gallde)

4 Ebakuntza egin zidaten, eta harrezkero ez dut haragirik jaten, barazkijale bihurtu naiz. [utzi]

5 Bctoi okerra behin eta berriro txarto erabihzeagatik. apurtu egin du makina. (. t:era heldll)
 26 Adizki jokatugabeak (1). Partizipioa: sartu, jakin...
U Adizki jokatuak eta adizki jokatugabeak
Adizki jokatuak dira pertsona eta denbora markak beregan dituztenak; adibidez. zenekien eta sarl::en naiz
adizkiak jokaruak dira . Horregatik. adizkiok entzuteaz batera . badakigu lehena iraganekoa dela. eta orainekoa
bigarrena, bai eta aditz ekintza bakcitzean parte hartzen duten pertsonak zein diren ere: zu k-hure (::ell cJ..ien), eta
ni (sartzen !la"::).

Adizki jokarugabeak dim ez dutena k Cl. pertsona rnarkarik. ez eta denbora marka rik ere. Era horretakoak dim,
besteak beste. ad ltz partizipioak (adib.:jakil1. san u... ) eta aditz izenak (adib.:jakite. sense .. .). Esaldi batean
agertzen direnean. ez dote pertsona komunztadurarik ezartzen. Cl. eta aditz ekintzaren denborarik adierazten ere.
Adibidez: Ap eindu andoren. kalera irten - en.

Maiz askoran. nditzen panizipioa eta aditz iaena "-T U" eta "-TzE'" adierazpenez irudikatze n d im, hurrenez
hurren. Horrele. =lIk uk etu arren. egia da edo berokia jontzi urrel/. borzak: lIago esaldietan agcrtzen den balio
kontzesiboko egitura " -T U ARRE N" adierazpenaz irudikarzen da. eta " -TU" horren bidez edozein aditzen
part izipioa adieraztcn ari gara. hala nola , ukatu edo j antzi.

(;11 Partizipioa perpaus bakunetan

Partizipioa, adizki jokatu baten osagai ez denean. hiru modutara ager daiteke esaldi batean:
Partizipioa izen gtsa. Partizipioa izenaren lekuan ager daiteke:
Diruu bien orteall banatu =lIlen. idirua : izena)
Irebaziak bien arrean banatu zincten. (irabu:iuk : partizipioa lzen gis a)

Beste adibide batzu k:

Iazko Euskadika itzulia interesgarria izan =el1. Etorri handiko bensolaria da.
Aska dim gllltlsoen betebeharra k. lIargiak eragin handia du zenbaitengan.

Parnztpfoa i:emm Jo ~isa . Partizipioa izenondoaren lekuan ager daitcke:

Etxe tsik i batean bizi dim. (L'>:iki : izenondoa)
Etxe alo ka m batean bizi dim . (ulokuw : partizipioa tzenondo gisa)

Beste adibide batzuk:

Patataf rijitll gehiago eskaru dut. Bisigu erreu oudo prestatzen dure erretegi hartan.
lpuin hori zeuk usmu tl/a da. Piper beteuk asko gustarzen zaizkit. Kale eho a hell/ell gordetzen dut.

Purtizipiua aJi:/u/:1I1l gtsa. Partizipioari -TA, -RIK edo -Z atzizkiak erantsiz. adizla gunak sortzcn dira . eta
horie k beste edozetn adizlagunen lekuan ager daitezke :
Lasterkaria hetmugara heldu zen. thelmugara: adiztaguna)
Lasterkaria nekatuta heldu zen. (nekututa: partizipioa ad fztag u n gisa)

-T UTA eta · T URI K formek NOlA galderari eran tzuten diote. eta . beraz . modua adierazten dute. Horrez gain.
ekintza buru tua ere adierazten dure:

Zartagiua erreceu art da. sua piznua mz! dlCII eta. (= sua pizru ondoren, horrela utzi duo p lztura)

Bcste adibide batzu k:

tbaiak kmsatum daude. Pensona bat igogaituan harrupaturik geratu do. ezin irtentia.
VII/ea sofo n et-anda dago. loak hartuta. Amak umeari nchita utzi dio kartetan irabazten.
ItsaSOIll=iko bidoiari asko :orubiufl/rik heldll =iren. Loreont=ia mila =ari egifl ik geraru =el/.
106
 Teoria 26

-T UZ formak ere modua edo bidea adierazten duo baina ekintza burutu gabea dele ad ieraz ten du:
Edozein hizkunt:a asko ellt: lI l1e; eta hil: egine; ikasten do.
Nolo sarru siren Iapurrak? - Atzeko ateka kristal bat apnnuz.

·TUZ forma eta ·TZ[:\, forma desbe rdinak dira. Lehenak modua adierazten du eta NOL-4 ? galderari
eranmnen die: bigarrenak. aldiz. jarduera adierazten duo eta ZERTA.N? galderari eranmnen die. Alderatu
ad ibide hauek:
Xcla j akin du:u hemen nengoela? - Zure anaiari ga!dt'w:.. (ETA El !81e1elim,)
Amaia etxean geratu do etxeka lanak egiten , (ETA lE )~

_ Parlizipioa mendeko perpausela n

Panizipioaren inguruan egitura konplexuak era daitezke. mendeko perpausen glsakoak. Mendeko perpaus horiek
era askctakoak izan daitezke. Hona hemen lagin txiki bat:
Zehar gatd eras,
Adierazi. go/dew. eSQl1. erobakijakin. pentsam. azaldu eta antzeko aditzek panizipioen bidez era tutako zehar
galderak onanzen dituzte. Horretarako. crdea . partizipioeren aurrean galdenaileren batek agertu behar duohala
nola. ZER. ZE;\,BA. T. ,,;OX. A"ORA... Adibidez:
E: dakizue no/u egin. a/a ? Ho/ako egoeretannik: e: dokir note iokatu.
Erabaki dugu nora joun oporretan , E=didare esan :ellbat eras;' E: daldt zer pemsom.
Gero azalduka di:1Il nota progromam bideou.
Esan duzun horretatik. e: dakit zein ant/aria tuera .

Perpa us ertatibua k
-T UTAKO eta -T URIKO formak crabifiz. pcrpaus erlatibo laburtuak eglten dira. Horiek ohik o perpaus erlati-
been modukoak dira. baina ekintza burutua adierazten dute beti. eta ez daramate aditz laguntzailerik: horregatik
deritze . ha in zuzen . "labunuak". Adibid ez:
t mttean joiomko pensonak Virgo di ra. (= lrailean jaio diren ...)
A mak: medlknorengana j oateko aukeramtaka egunean. azterketa but dur.
A go rtl/rika pilak edukiontzi berezietan bo ra behar di m.

Dcnburazko perpausak
Bat zuek oudorengotasu na adierazten dute. Adibi dez:
-TUTA KOAN : Ander: ft/ma amaitutakotm, nzali teiebista eta joanlotara.
-T U cndc ren: Egunkaria erosi ondoren, kafetegi batera jaan zen irakurt zera.

Bcste batzuek aurrekotasuna cdo berehalakotasuna adie razren dute. Adibidez:

-T U a ur ret tk: Erabaki garrantzitsuak tumu aurretik ; ondo pentsatn behar do.
-TU orduko: Eguzkia irten arduko desegin : ell Iainoa. (= irten baino lehen EDO inen eta berehala)

Perpau s kontzestboak
-T a rren : Jendeak tensela dela pentsam arren. Manu oso azkarra do.
-T UAGATI K : Ptratek cltsar pi/a bat eurkituagtuik: oraindik gehiago nahi dute.

Batdmtzaeko pcrpausak
-T UZ gero: lkuspegi horretotik beginuuz gero. arrazoi due/a esol/go nuke. (- begirauen bade )
·TU eztk/ezean: E1I1:1II. ezik; e: dugujakingo diskoa ana ala aarra den. r- enrzuten ez badugu)
107
 Ariketak
n Sarrera (A-B)
Txertatu hitz hauek elkarrizketan.

aditua • ("gin • irab Q~i ei

Kerman : Panida irabeiiei galduak

kendu behar dizkiezu. eta borrela
jakingo duzu nola _ sailkapena.
Xabier : Benetan? Ez dUI uste zu oso
zarenik honetan.

g Bereizi aditz jokatuak eta jokatugabeak (A)

Sailkatu nabarmendutako aditzak.

2
Lehen merkatuan ero sren zuen. baina orain supermerkaruan.
Bakoitzak here ideiak azalduz bilatzen ditugu konponbideak.
Txerri j a na prestatzen ari naiz. geroxeago joango naiz zurekin.
Adizki
jolatul

X
'''-
--
Adizki jokl tugabea

, Luisena enuun genuenean. harriturik geraru ginen.

4 Hem bonba rdatuetan oraindik serraskiaren arrastoak daude.
5 Lana lortzeko asrnoz lngelesa ika steari ekin zion gogo handiz .
6 Bidezidor honetatik lb tltzea ez da batere erraza.
7 Merkealdia hasi zenean . jendca trc peleen sa rtu zen dendan.
8 Beti pemsatzen dute ni ezko nd ute nagoela.

•
10
Etor r! berezia eraku tsi zuen idazleak bere azke n liburuan.
Asie r. ha serrerzea rckt n ez duzu itogina konponduko.

n Partizipioaren zenbait funtzio

Bete hutsuneak esaldi hauetan.

be n gtsa lzenondo gisa Aditz lag u n gisa

begiratu era iki sendarurik
zauritu guatiak asmatuak etzanda
joan-etorriak iraku rriz

)- Liburu horri beg inuu arin bat eman dim, eta ez nator bat hor proposatzen denarekin.
Mak ina rcn argibideak ondo eta astiro te pa dezakezu non dagoen marxura.
2 Etxe berri horietan leihoak txiki -txikiak dira .
3 Aldizkari hcnetan berehala jakin dezakegu zei n diren artikulu edo kopiatuak.
.. Goiz osoa eman du sofan: depresioak jota dagoela usre dut.
s Medikuak esan dit erabat nagoenean. berriro jean nai tekeela lanera .
6 Ez diot ondo entzun gidariari zenbat balio duen
7 Gas leherketa gertatu ondoren. eraman zituzten anbulantzian.
108
 Ariketak 26

IIEII Partizipioa perpaus bakunetan (8)

A) Erantzun NOLA? galderari, letra etzanez dagoena ri -TURIKI-TUTA, -TUZatzizkiak erantsiz,
ereduan egiten den bezala.
~ Iparr aldetik hi eguneko him emango nuke. bisikletan ibili
1p'~ .~ra! d f(.tik _.bi/ !X _If.! I ~k ..i?. r~ ..~ ~ ~ ~ . ~ l g ~ , . ~ .'I . k.~ __~i ;l ! le _~I .i! _W ~ ._ .
Lur honen kursadura aztertukc dugu. tresnerta benia erabiii

2 Lagunaren hiletatik irten gara . zelrara hunkitu

3 Iker amesgaizto baretik esnatu zen. arras kezkatu

4 Olgak emaitza onak ateratzen ditu. beti ikasten duo eskemak egin

5 Berri Ixarra jakin eta gem, handik abiatu zen Jan. nahika harritu

6 Kepa bi ordu igaro era gero irten zen taberna tik. aski edan

7 Horma hori indartuko dugu. zementll gehiago ipini

8 Urteko balantzea eman die nagusiei . diru beltza eta guzti kantuan harm

B) Aukeratu formarik egokiena esaldi hauetan , ·TUZ/·TzEN bereiziz.

>- Abokatuak probak (aurke=tu) ~ .urlY !:;1., . (; . , jarri zuen salaketa epaitegian. NOLA?

I Mikel argazkiak (a/era) .. ibili zen asteburu osoan. ZERTA..'l?

2 Gure aitonak irratia (elll=ull) ._ konpontzen diru zapatak. NOLA?

3 Pixka bat arzeratuta ibili da Karmelo, baina aste honetan (IlObelll) ,_ _.. doa. NOLA?
-I Udako arratsalde luzeetan paseo luzeak (el/lOll) pasalzen du denb ora.
h _ _ •
n
_ n n n ZERTAN?
5 Okelak hozkailuan (egOIl) _ __"" _ _. mantentzen dim bere eza ugarri guztiak . to:OLA?

6 Mirenek liburuak apaletan (jarri) _ egiteu du lan. ZERTAN?

7 Enpresako gidariak soldata osoa {mantendu] erreti roa hartuko duo NOLA?

g Anderrek behin eta berriro {irakurri] , ,.,.... ........ ikastea lon u duo NOL A?

9 Jatetxe dotore batean (bazkaldu) ._.._ ......., _ .._.... ospatuko dugu nire eguna. to:OLA?
10 Amaiak eguzk ia (harm) _.__ igarotzen ditu oporrak. ZERTAN?

L- -= =~ := ~ :. =-~ ~ , 09
 27 Adizki jokatugabeak (2). Aditz izena: sartze, jakite...
f1II Sarrera

Leireri eskiatzea
asko gllstat=en zoio.

Aditz izena edozein aditzen aditzoinari -TzE atzizkia erantsiz sortzen da . Adibid ez:

A01TZOlNA Aorrz 1ZE."<A

{sartu] sar + -TzE s art:t!
Oakin) [akin j aklte

Aditz izenak beste edozein izenen lekuan ere age r daitezke:

l.eirert kirola asko gustacen zoio. (kirola : izena)
Leireri eskiatzea asko gustacen zoio. (eskla tzea: aditz izena)
Aditz izenak. izena den neurrian. deklinabide marka gehienak bar ditza ke. Hona heme n erabilicnak:

ZER sartzea ZERTARA sartzera

ZERK sartzeak ZERTARAKO sarraeko
ZERI sanzeari ZERL\;' sarrzea re n
PARTInBOA sanzeri k ZEREKI.'\ sanzea reki n
ZERTAN sanzen sartze a n ZERTAZ sartze az
ZERTATIK sartzetlk ZERGAD K sartze agati k

Adizki jokamgabe gisa erabiltzen denean eta deklinabide markaren arabe ra. aditz izenak zenbait funtzio bere
ditzake perpausean. Hcna hemen garrantzitsuenak:
Subjektua: E/,/,etzeA katteganio da. Pena ell/aten du nola biii direu ikllsteAK.
Objektu zuzena: Oporreton hemen gertttzeA erabaki dugu,
Zehar objektua: Etxeraka tunak eg iteA RI garralll=i handia emalen dio irakasleak,
Izenlaguna: Mariak depri",it:.eKO joera handia duo Hori relebistu geltieg i ikllsteA REN ondorioa da.
Adizlaguna: A utobusean sQrtzeA,v imst egin zuen. .\'t!gar egiteA RE KIN ez duzu ezer konponrzen.
110
 Teoria 27

g ·TzEN hasi, ·TzERA ausarlu, ·TzEARI utz l.. .

Aditz izena beste aditz baten osagarri izan daiteke (adib.: AbesT£.Y has; do ). Halakoetan. aditz nagusiak (hasi)
honelakc edo halako deklinabide kasua (ZERTAN. ZE RTARA.. .) gober natzen edo eskatzen duela esaten de.
eta aditz izenak marka hori hartu behar du nahitaez (-TzEI . -TzERA... ). Adib idez:
Hurrengoan. bobeto egi T£.V saiatuko naiz, (sa iat u adirzak ZERTAN kasu marka eskatzen du)
lngalaterron. l ea harTZERA ohim zen. (ohitu aditzak ZE RTARA kasu marks eskatzen du)
ZERT\,\ kaSU3 eska tzen duten ertltza k (egiT EN has i)
Hasl. a haztu, a maitu. ikasi. ja kin. urzi. ema n. a rt izan . ego R, ibili, sataru. lagun du . entz un , ha rrapat u,
joa n.. . eta anrzekoek ZERTAN ka sua (. TzEN) eskatzen dute:
Lag unduko 01 dida::.u hOI/ erulI/aTE.V? Asteon buritan igerilekura j oaTEN hu si fmi: .
Zuk e; daki;u ordenagailua onda erabil TZ EN. Paperontzi bati S it em aTEN hu rraputu dirll:te.
ZEIUAI~A ka sua es ka tzen dutcn aditzak (egiTERA a usart u)
Mugimendu aditzek (bid ali, eka r r i, era ma n, etorri, heldu , lr ten , j oa n.. .) eta beste zenbaitck (a usa r tu, beha r-
tu, bult zatu, gon bid at u, oh itu. kc ndenatu .. .) ZE RTARA (·TzE RA) eskarzen dute:
Lehen mai laka ikasleak fIIuseoo bisitaTZERA erumon dilll:)e. Ero sketak egi TERA joen duo
E: zen ausartzen jendaurrean hit; egi TE RA . Han eglln ba cuk pasaTZERA gonbidatu gailll:)e.
ZlHI .\Z kasua eska tze n dulen uditzak (egiT EAZ a rdu ratu)
Ardu ra tu. aspertu, gogo ra ru. nekaru. po ztu eta beste zenbait aditzek beren osagarri den aditz izena ZERT.J\Z
kasuan (. TZ EAZ) eskatzen dute. Adibidez:
lrristailueki n ibilTZ£AZ asp ertu dira. Gogoram al :ara hoteieka gela I'rresl'rbaTZEAZ?
ZtHI ka sua es katzen duten a d itzak (egiT EARI utzi )
unr. eki n eta iri tzi aditzek aditz izenak ·T ZEARI fonna hartzea eskau en dute :
Txarto derituu animaliak ankerkeria: trotaTZEARJ. Aspa ldi m:i nion IJOTTera: pelllsu TZEA RJ.

H Utzl , ahaztu, joan eta elorri aditzak

Utzi, ahaztu eta jo anJeto rri aditzekin aditz izenak deklinabide kasu bat baino gehiago har dirzake . esangura
aldaru z. Aztertu adibide hauek:
Manuk p ialloa j DTZ EA Rl lItzi die . (= Manuk pia noa jo rzearen ekintza eten egin du)
Manuk: Aitorri piall oa j o TZ £N lIt:i dio. (= Manuk Aitorri pianoa jotzeko baimena eman die)
Bideoa programa TZ EN «na ztu :uit. (= Jadanik ez dakit nola programatzen den bideoa )
Bideoa programa TZ£A ah u:/" zait, (= Ez dut gogoratu bideoa programatu beha r nuela )
Ikas T£ RA t!lorriljoo1l do etxera. (Ikastearen helburua betetzera joan-etorri da erxera )
Autobusean ikas TE.V etorri/joan da . (Ikasteeren ekinrza egiten ari zen hirartean]

I!I Aditz izena izenlagun gisa: egilearen konlra ela egileko asmoa
ZEREN kasu marka daraman aditz izena (.Tz EARE N) hitz bauekin erabiltzen da askotan izen lagun gisa: ai df'.
kontrs . STazo, a rrazoi. be ha r. err u. garra ntz i. helbu r u. on do rio:
b'ell ere a: lerkeraren eglfna aldaTZEARES aide nago. Hori asko hit: eg i TEA RES Of.dorioa du.
Orai1l. agiol/. e=dll=u lllerr=en unibertsilore moi lako lirlllll bat 10rTZEARE.\' garralll:ia.
Hainbat aditz lokuziok (a smoa iza n. s ukeTa iza n, gai iza n. ga uzs izan , gogoa izan , joers iza n. o hiru ra iza n,
o rd ua izan , prf'st egon.. .) ZERTARAKO kasuan doan adilz izena (·TzEKO) eskatzen dute :
JoaT£ KO ord" a do. Zureldn ego T£KO gogou nel/kan . E: dUI e er egi TE KO aukerarik i:an.
111
 Ariketak
n Aditz izenak eta deklinabidea (A)
A) Txe rtatu hitz hauek irudien azpiko esaldietan.
I'- se- n- da:- I2 - , - me - n - - g - e rl - a- , - : - ea - ' ~ i - . - , - g '~ · " - ' ~ i k - · 'I

»0- Japon ian lurrikara berri ro I Hobeto ..,* • astebete Arropa ikusi ta. kiro l "
ge r , u( ;' _~ _f!.r L beldurra diote. igaroko du bain uetxe batean. ,..._........._... dator rela esango nuke.

B) Erantsl dek li nabide marka egokia parentesl arteko adltzari.

)0Len tegi honetan debe katuta dago (erre) gr.fl ;f.' ~ " .
1 Martak diru asko (trabazt ) _ garran tzi txik ia ematen dio.
2 Errauskailuaren ondorio latzak (e::agum) __ guzriz kezkaru zen Luis.
3 Udaltzaingoak jarritako isunak ez (ordaindu ) autca bahitu zioten.
.I Lehengo egunean pozru ginen zuk gure taldean pane (hanu)
5 Egia esan. ez ginen ausartu gure eskaerak (allrKe:lu) negusien aurrean.
6 Ez pentsa hctz hone kin esku larruak fjanci) bakarrik nahiko izango duzula.
7 Miren egunero batxilergoa (ikasi) _ gaueko I letan etortzen da.
8 Hauteskundeetan. alkatea espaloiak (:abaldu) aide azaldu zen.
9 Agustinek arratsalde osoa eman zuen auroa (konpond u)

If:II Aditz izenak erabiliz (A-B)

Bete hutsuneak, laukiko aukera egokiena erabiliz.

Bart. gaueko Setan Berangon erregaiz beteriko lantegi bat ~ _ has! zen. Ondoko
baserriko biztanleek . usainnk itzartuta, suhiltzaileei deitu zieten. Heldu eta berehala, araz oa konpon-
du behar izan zuren: ond oren. lantegia ,
ekin zioten. Lehencngo bulegoetako sua
, -
-
saiatu ziren. errazagoa izango zelakoan.
Lan gogorra ed uki zute n hiltzaileek g'u osonn zehar: hiru ord u eman ondoren. urn
• utzi zic ren. Alde baretik . auzoko biztanleek adierazi digute lanteg i horren
-- -
arris kua uda letxean , - nekaruta daudela. Eta bes teuk. suh iltzaileak ez dau dela ohi -
rura honelako materialekin • --
adierazi zue n suhi ltzaileen buruak "Iantegia onda
diseinanaa 1 posten gora : ;=011 ere. material:-mlTiskulSUeno cndo babestuta
=egoen. Hemendik ourrera behartuta goude horrelaka materialekin • ".

I 2 3 4
erretz en ureztatzen itzaltzeaz boratzeari
err, ureztatzeari itzal tzera botatzen
errerzera ureztatuz itzaltzen 00'"
5 6 7 8
salarzen rratatzeari egctea probe egiteari
salarzeaz rratatzera egoteaz proba egitera
salat uz tratatzeaz egotekc proba egiteaz
112
 Ariketak 27

D Erabilera bikoitza duten aditzak (C)

Azpimarratu formarik egokiena.
,.. 'ire anaia k txiki tan pian o (jot:furiljor:en) utzi zio n.
ahiz erreguka ibili. gurasoek ez zidaten gaueko afarira (jooren/jooteari) utzi.
1 Xabier here proie ktuaren azalpenak (ema/enlema/era) eto rri zen gure elkartera.
J Goizean telefonoz (deit:enldei/:ea) ahaztu zait. zeharo lanperuri k ibili naiz eta .
..a l esio asko gcnuenez. berrogei urteko guztiok futbolean (jokat:eariljokor:en) utzi genio n.
5 Argentinan urte asko eman ondcren. euskaraz (egitea/egiten) ahaztu zaio.
6 Aitor oso futbolzalea denez. gure taldean (jolastenljolasleonl utzi genion.
7 Poste elektronikoaren garrantziaz ohanu bada ere, (erabilcen/erubilr:ea) ahaztu egiten zaio beri.
8 Arzo merroan etorri zen Xabier here proiektuaren azalpenak tematen/ematera],
9 Hobe da besregelabatera joatea: telebista hain ozen dagcenez. ez digute (lan egitetulan egin) urziko.

H Aditz izenak erabiliz (B-D)

Lotu esaldl biak, naba r mendutako ad itza ad itz izen bihurtuz eta ad ierazitako de klinabide kasua
erabiliz. Moldatu behar duz una .
>- Gu re umea k bakarrik lbiltzen d in gauez. Beldurra ematen dit. ZERK?
y.iln! umeak galle bakarrik: li~ ~IK:t } ? ~ r. . d ~ _ U : J 1 nerOl!,~ dit.
Beti ariketa berdinak egtte n di tuzte. ekatuta daude ikasleak. ZERTAZ?

2 Behi ercen arazoa dela eta. dagoenekc ez du gu haragirik jaten. ZERI?

3 Ga ur arineke tan atera naiz bulegotik, eta ez d u t c rdenaga ilua itzati. Ahazru egin zait. ZER?

-I Arduradunek abesn hcri ikas d ezareta. Hori nahi dut. ZER?

5 lkasle askok ez d ute proba ga inditu . Arrazoia azte rtu gabe dago. ZEREN?

6 Arratsaldean tenperarura igoko da nabarmen. Orduan hartuk o dituzte bai nujantziak. NOIZ ?

7 Denda berri bat zab ald uko du gu . Aukera hori dugu. eta ez dugu gald uko. ZERTARAKO?

8 Gure proposamen ak aurre ra aterako di tug u. Helburua lonuko dugu aurten. ZEREN?

D Aditz izena izenlagun gisa (D)

Azpima rratu formarik egokiena.
)00Enpresako organigrama (aldat:eprenlaldar=eko) aIde nago.
I Gu ez gara helburu horiek (bert'r=eko/berer=earen) gai.
2 EIXe nagusia tsaltzearren/saltzearenv arrazo iak ezezagunak dira gure familian.
J Sukaldea (bem':lar=ekolberri:tat=earen) gogo handia izan dugu ben. dirurik eduki ez arre n.
.lGure lanare n berri (ematearenlemateko) garrantzia oraindik ez duzue ikuste n.
5 Bazkari oparo baten ostean. 10 kuluxka (egireko/egitearen) joera dauka.
6 Alkoho la edanda. auroa (gid01=earenlgidat=eko) ondorioak latza k dim. inork ez du hori ukatzen.
7 Bilera ordu erdi geroago hasiz gero. beste egun batean berriro (etonzeko 'etort=ean!n ) konrra gaude.
113
 28 Aditz izena eta mendeko perpausak
D Sarrera

Jatekoak irensteen, mill

hartzen dut eztarrian.
Dek linabide marka
egokiak eramsiz gero.
adita izenaren bide z
era askotakc perpaus
txertatuak er atzen dim .
Adibidez :

Jat ekoak trenneon, min harcen dut eztarrian. (denborazko perpausa)

Euritakorik gab e ibilt:eagutik busti 110;=. (kausazko perpausa)

n Perpaus konpletiboak
Perpaus konplet iboek. besteak beste. hi funtzio bete ditzak ete: subjektuare na eta obje ktu zuzena rena.
Subjektuaren funtzic a betetzen duenean. perpau s konpletibokc aditz izenak ·TzEA K edo -TzEA forma hartzen du :
Hod ez jakiteak: ez 11011 kezkatzen. GUile: buk urrik ihilt:eak beldurra e m alel1 dio .
Laran]a zukuu edutea OS O mesedegania da. E: :ai:u komeni :u:elldariari kontra egiteu.
Objektu zuze naren funtz ioa betetzen due nean. aditz izenak -TzEA form a hartzen du gehienetan:
Azke nean umea ohean sartzea lcrru e1111. Hall oso p isutsua da; norbaitek: /agum:ea nahi nuke.
Perpaus nagusia ezezkoa bade. nahitaezkc a ez den arren. adirz izena part itibcen (. Tz ERl K) joan daiteke.
E= elm umea ohean se rtzerik lortu, (= sanzea) E=zuen inork laguntzerik: nahi, (= lagunnea)
Eta agindua. erregua edc eskaera adierazten duten aditzekin (agind u. erregutu. esan. eskatu ... ). -TzEKO fonna
hartzen du aditz izenak:
Rerellala etortzeka esan dizut, Irakasleak: ikasleei ida:/a"a berri: egiteko agindu die.

II!I Denborazko perpausak

•TzEAN: Zuk: txiste no ri koututzean. niri teste bar etorri zait bunea.
-TzERAKOAN: l datlana k egiterakoan, garrontzitsua da eskemak p restatzea .
•TzEAREKlN BATERA: llda amattzearek tn batera has ten dim arbo/etako lehen hos toak j austen.

H Helburuzko perpausa k
-TzERA: Helikopteroa marine! bat:uk erreskatatzere doa,
·TzEKO: Atarma stsiemo berria instaiatu diae. denda lapllrrellgundik hobeto bab esteko .
-TzEARRE, : Zuri erakusteurren jantzi elm soineko berria.

n Kausazko perpausak
-TzEAGATlK: Ezinga dut ikastaroa egin mu trikuia orria epez kanpo aurkezteagatik,
·TzEARREN: Onegtu tunear ren genac en zaizki o Joseri harrelako gauzak .

.:ill Baldintzazko perpausak

-TzEKOTA N: Dancaiekuan zer gertaru saidan k01Jfatllko dizut. baina beste inort ez esetekoun •.
114
 Ariketak 28

. . Perpaus konpleli boak (B)

Ordezkatu Ho,; izenordainaren esetdre , -TzEA, -TzEAK , -TzEKO.-TzERIK erabiliz.
>- Unaik astero prakak urraruta ekartzen ditu. Horrek amorratu egiren nau.
{;"aiN p'llt-ro protok urratuta #!kart-J ak emornnu q;t~n neu.
Datorren igandean. San Mamesera joango gara. Hori pentsatu dugu. Bazatoz?

2 Gobemukoek gasolinaren prezioa mamendu nahi zuten. Hcrretakortk ez zuten lortu.

3 Hozkailuan freskaru behar zituzten edariak. Hor i esan nien.

" Hainbeste gazterxo kale gorria n zereginik gabe ikusi gcnuen Brasilen. Horrek pena eman zigun.

5 Udako ilunabarretan itsasertzean ibiltzen gara. Hori 050 atseg in dugu.

6 Bereha la amaitu zituen lanak. Hori ag indu genion gurasook. bestela cz zen kalerajoango.

7 Behar duzun dirua emango dizute. Hor retakort k ez duzu nahi.

8 Gure desadostasunaren arrazoiak azalduko dituzte. Hcrrek hautsiko du gure aneko giro ona.

IIIIfJI Perpaus rnota guztiak (A-B)

Berridatzl esal di hauek, parentesi artekoa erabiliz.
~ Zeure gauzez arduratuko bazina. behingoan topatuko zenuke behar duzun txostena. ( -1Il= gero)
Zellre.goll;e; art/llratu"gero, behingoon topotulw ;enuke behar d,u_"I!.n txostena.
lkasturteko jaia antolatzen hasi bezain laster, arero egokirik ez zeukatela konturatu ziren.
(-tzerakoanv

2 Gaurko bazka rian zurc gust uko jakia dasta dezazun ja rri ditul arrautzak egosten. (-tzeko)

3 Lehengo egunean telebista piztu eta berehala txinpa rtak botatzen hasi zen. t-tzearekin harero)

~ Eguzki betaurrekcak jartzen dim begietan mina leuntzeko. t-tzearrenv

5 Ikuskizun berria ikusi nahi dugu . Horretara hurbildu gara zure herrira. (-I=ero)

6 Tabernariari aldez aurretik zenbatek bazkalduko duzuen esanez gero. mahai egokia ipiniko dizue.
(-r=ekotan )

7 Langileek errezel itsusi hcriek ken zitzaren nahi zuen gure amamak. (-e-ea)

8 Mikelekin etcrritako lagunei irratia konpon diezadatela esan diet. (-t=eko)

115
 29 Ote, omen, ohi eta bide partikulak
D Ote partikula
~ ::OOO, , , Nor egon do etxeon.
ni kanpoan ibili naizen
Nor egoll ore da etxean. bttanean?
ni kanpoan ibili naizen
buanean?

Hiztunak galde retan erabiltzen du ore part ikula, zatantza edo sus moa azpimarratzeko . Partikula hcri daramaten
galde rak erretorikoak izaten dira : hau da, ez dute eskatzen ino lako erantzun zehatzik. Zenbaiteran, ore partikulak
gogoeta kutsua ematen dio galderari. hizrunnk here buruari egiten baitio galdera. erantzunik espero gabe.
Hala koxea cla 1. irud iko galdera :
Nor egon ote do etxeall, ni kanpoan ibili naizen bitartean?
Informazio zeha tz bat lortzeko egiten diren galdera zuzenetan ezin da ore erabili (2. ir ud ia).
Nor egon do etxean. 11; kanpoan ibili natzen bitanean? ( ETA EZ "Nor egOll 8H da .. ..')
OTE parti ku1a aditz laguntzailearen (edo forma trinkoen) aurre-aurrean ezartzen da :
Zer ikusi ore =lIen ? Modu errazagonk ba ore dago hall egiteko ? E= ore dakire gu Realz oleak gare/a?
Zehar galderetan ere erabihzen da . askotan beldur izan adirza ren mende .
E: dakit horrela ate den. No la j akin hall ondo idatzita ore dagoen?
Be/dill" naiz berandu he/duko ez ore dell. Beldur nai: gauzak e: ate diren okertukc.

n Omen partikula
Omen partiku la (ei bizka ieraz) ziurtasunik ez duela adieraztekc erab i1tzen da. baina beste bati entzu nez hala
jakin de1a adierazteko . Omen partikularen esanabia "entzun dudanez". " esaten dutenez eta horien moduko
esapideen bitartez interpreta daite ke :
Femando amezketarra baserri hartanjaio am eli zen. (= Herrian eseten dute nez, Ferna ndo amezketarra
base rri hartan jaio zen: baina nik. egiaztaru arrc, ezin dut ziurtasun osoz esan)
Jonek: e: omell daki nork: bota duen harria, (= Jonek dio berak ez dakiela nork bota duen harria)
Omell part ikula aditz lagunrzailearen (edo forma trinkoen) aurre-aurrean eza rtze n da :
Mikrouhinak: kaltegarriak Oil/ ell dirq pertsonen osasuneraka. Horrela ge nom Olllell zen.
Teresa eta Miren ere ha omen dafQ; afa lt:era. lkenek e: omen du halakarik esan.

I!I Ohi partikula

Zerbaiten ohikotasun a azpimarratzeko erabi1tzen da. Aditz laguntzailear en (edo trinkoen) aurre -aurrean eza rtzen
da. Mendebaldean, aditz partizipioarekin erabiltzen da: ekialdean, berriz, -TzEN formarekin .
Diskoteka horretan sorrt ~ ohi dira ga:ueel1 aneko liskarrak. (Ekialdean: U'rloqen oM dira )
Aditza ezabaturik ere erabiltz en da ont partikula :
Aunen ere. alii duten bezala. bazkaria egingo dute irakasleek ikastunearen asken egulleall.
A zken bi egllJlolall ohi baino as ka: ere j ende gehiago ibili do herrika j aietan.
Julen ganr: ohi es be:ala.jaka eta gorbata j antz ita etorri da.

I!II Bide partikula

Bide part ikula, omen partiku1a bezala. ziurtasun eza adiera zteko erabiltzen da. Beraz. "badirudi". "ernaten du'
eta antze ko esap ideen bidez interpreta daiteke:
E: bide dio elll:llll.
Etxe zaliar hanan. mamuak ikusi bide zincten.
116
 Ariketak 29

. . Testuinguruaren arabera (A-C)

Begiratu lrudlei. Testuaren arabera, zein da egokiena lauk ikoen artean? Zer dlo Imanolek tee-
tulnguru hauetan?
Ez ote <la trena etorriko. ala ? • Trena berandu omen deter
Trena beteta etortzen denean, horrelakoak genatu ohi dim.

Imanol egunero bezala tren geltokira jean da.

Hanjendetza zegoen. eta ez <la konruratu zer-
bait esan dutela bozgorailuetarik. Burua bihur-
tu duo eta entzundako elkarrizketagatik hauxe
pen tsatu du :

lmanolek gaur azterketa dauka. eta ezin da

berandu heldu. Besrela. badaki kanpoan ge-
ratuko dela azterketa egin ezi nean. Art ega
dago. behin eta berriro erlojuari begira. Trena
crdu hcrretarako normalean egoten da. Bere
bu ruari hauxe galderu die:

Ez dakit zer egin. hemen jarra itu ala taxia

hartu .

Imanel gaur ere trenerajean da. Baina, orain-

goan. pakete handi eta hauskorbar eraman
beha r du lanera. Beldur da, ez daki nola sarru
paketea. jendetza dago eta. Trena held utakcan.
barrura sartu da paketea eta guzti. Trenetik
irten eta gero, paketea guzriz zimu nuta dago,
era barrukoa, bautsita. Hauxe pentsaru du
lmanolek :

. , . Partikulen erabilera (A-C)

Txertatu esa ldlotan ote, omen, oh; eta bide parti kul ak, eta mo ldat u esal dlak .
~ Diputaru horrek galdetu zuen lege berrien izapidea aurrerantz doan, baina inork ez zion erantzun. (ore)
Dfpulalu horrek galJetu ZUCII leg.e berrien i:;,apiJea auererantz ote JoanAbaina inork ez :';011 ~u,;:"r.e l.

Egunero nahasten ditu botika eta esnea, badirudi horrela esan ziotela osasun zenrroan. (bide)

2 Esaten dute "dena do eriatiboa esaldi ospetsua Eins teinena deja. (ameli)

3 Hauteskundeak apirilean izango direla entzun dui. (omen)

-I Kantauriko ur hotzetan bainetzen da urta rrilaren batean urtero. (ohi)

S Txiste bat kontatuko dizuet: "Kale-garbitzaile batek here kideari esan zion . , :" (omen)

6 Neguan txori mota asko itsas mutur honerara etortzen dira ur epeletan arrautzak errutera. (ohi)

117
..
ca
..
III
Gl Aditz jokatugabeak eta moduzko perpausak (26.-29. uni

Irakurrl artikulua eta osatu hutsuneak, beheko laukiko aditzak erabiliz.

Doiian a ar r iskuan
Aznalc611ar (Seville) udalerrian. Boliden enpre-
sek ustekabean egindako produktu toxikcen
isurkerak kezka handia sortu du gizartean.
~
i'~I,"A\ .,
1998ko apirilaren 25eao. meatze hondakinak
biltzen zituen baltsa handi bat apurtu zen. eta
!!. ~I .... 2 ....- _.. .of. ~= "': - ._
bost milioi metro kubikotik gcra ur azido eta I -..."',, -~ ~ · ;: " -,:!~ '- I
lokatz pozcitsu azkar ~ tsunzen basi zen
Guadiamar ibaira. Doaanako parke naturale-
ranrz. Uholde toxikoa parkean ez I

lonu zuten arren. inguruak erabat hondatuta utzi

diru..
tatuko balitz, gai toxiko horiek pertsonak ere
Ond orioak , hellitezke.
lsurketaren berehalako ondorioak ikeragarriak
iza n zi ren : 5.000 hektarea IUTlokatz pozoitsuez O ngi babestuta al da ude p arke naturalak ?
estalirik geratu ziren. eta Guadiamar ibaian Hondamendiak espazic naruralen babes neur-
milak a arrain hilik agertu ziren. riez eztabaida 11 ekarri du o Agian.
Hondamend iari aUITe egireko. hildakc arrainak erraza de parke naruralak 11 • Baina
: eta J erabaki zuren. ze rtarako belie du te gero 11 ez
hegaztiek eta beste zenbait anirnaliak arrain badakigu? Parkeen inguruko enp resak ziurtasun
haiek ez ~ , eta, horren ondorioz. neurriak U behartuta daude, baina
s saihesru zu ten . On do ren , ere mu Bol idenek. antza . ez zuen hori egiren.
kaltetuetan kut satutako lur ra ' ekin Agi ntariek enpresei legea l ~ ardu -
ziote n. ratu be har dute. eta hiritar guztiok ere prest egon
Epe luze ra ga rrantzitsua da meta l ast un guztiz bch ar du gu natura I! era honelako
to xi koak (k admi oa. beruna eta merku rioa) gert aera k .6 Iza n ere. A znalc6-
dituztcn lokatzak bc ha r bezala 1 larrek o ezbe harra c harta razpe n bat beste rik ez
eta lurp ek o uretara ez I _ . Hori ge r- da izan.

kutsatzera • bauea • betearazteaz • bete tzera • babesteko • erretzea • isurtzen • jateko

kcntzea • ke ntzcari • pasatzea • pinea • pozoitzea • salatzeko • sanzea • sonzea • zai ntzen

Idatzi aditz izen egokla, parentesi arteko aditza erabiliz.

... Paell a egiteko sua (pi:lII) J !I:;;u n hasi zen nire laguna. eta basozaina etorri zitzaion isuna
Uarri) jllrt:eNl . han ez baitzegoen sua (eg-in) egiterik
I lsurketa toxikoak egiten dituzten enpresak behartuta daude kalteak (orrJaindll)
2 Guraso guztiek beren umeei natura (=aindu) irakatsi behar liekere.
J Parke naturaletan.jendeari arauak (bereara=i) basozainak arduratzen dim.
... Denbcra-pase hutsagatik animaliak (hi!) utzi egin behar litzaioke.
5 Parke naruraletan debekeruta dago ingurua (:iJ..-indu) ; beraz. ez dago inolako
zaramarik bertan (utzi)

118
 ..
I'll

..
III
Gl
•

Berridatzi, ate, bide, oh i eta omen erabiliz.

.. Gure medi kuari ikasketak amaitzea ask o kostaru zitzaiola entzun dUI.
Gure medikuari asko Ic"$tatu omen :)t;lli"n ilcaslcl!talcomo;t:eo.
Galletak gurinarekin gosa ltz en ditu egunero gure umeak.
--
_ _ _ oh;
2 Kontatu didate horiek. ezkonrzean. ez zutel a etkar maire.
bide _
J Zuzendariak oraindik ez du sum utzen arazoak ez direla konponduko?
_noon _ _. _ .. _ ote
_ _ . ... .
4 Hauteskundeak irabazteko. zenbait herrialdetan iruzurra egin zutela entzun dugu.
....................- omen
5 Hiltzailea edonon egon daitek een zurrumurrua dago.
hide
6 Dendako barruko aldean euria egiren duen bakoitzean. itoginak agertzen dire.
ohi

Azpimarratu formari k egok iena.

.. Frantsesa hasi naiz ikasten. eta, beraz. alemana (ikqqeqri ikasten] utzi di ot.
Etxean oraindik ez didat e aUIO berri a terabiltzen/erabiltzearit uzte n.
2 lrakasleak ez zuen nahi Mikelek olerkia tirakurri/irakunzerik), ez dakigu zergatik .
J Go izeko bc stetan (esn atzeaz/esnatzeari) gogairuta nago; hau ez da bizimodua.
of Itoginak ditugu teileruan: hori da txartc (konpom:ea renlkollpo "r:eko) ondorioa.
5 Sarrerak atzo hartu nituen biok elkarrekin tesertzeaz/esenzearrenv: bestela , bananduta egon
beharkogenuke.
6 Jaierara esku hursik Ooan/joQrea) heziketa txarrekoa da: zerbait eraman behar da beti.
7 G ure erteko euskaran badago halako (nanostertk/nana steas) batua rekin.
8 Infonnazio txarra tedukitzea/edukitzeak] ozropo handiak dakartza.
9 Modu onean eska ruko baligu, gurekin tjesanzea/jesanzen) urziko genioke.

Bete hutsuneak, aditz izen egok iak erabiliz.

Ikasle bat en gogoeta

"lrakasleak kutsadurari buruzko idazlana biharko egiteko agindu digu . Hogei lerrokoa izan
behar duo Ez nuen pentsatzen hainbeste kostarukc zitzaidanik idazlan rnadarikatu hau (egin)
.. __ . Ordu erdi daramat paper zuri honen aurrean. eta oraindik ez naiz (idat:i)
hasi. Izenburua besterik ez dut jam eta.jadenik. asperruta nago hainbeste tpentsatur
1 . Baina txarrena da ez (jakin) 1 noiz amaituko dudan. Hamar minutu
barru ez bazaitezer bururatzen (ut=i) ~ crabaki dUI. eta hanburgesa eder bat (presIQw)
S ekingo diet: ea horrela zerbait bururatzen zaidan! Askotan. ideiak argirzeko (jan)
, ona izaten da. era. agian. afaldu ondoren. zerbait (blfm ralll) 1 lortuko
dut".
 30 Galdetzaileak eta zati galderak
D Sarrera
Zenbat pertsona
zihcazen autamabilean
: Ufa: gail/em ?

Durangoroutz.

Bada.
ni neure bidetik:
nindoan elU...

lrudiko elkarrizkeran. ertzainak egiren dituen galdera guztiak u ti gafderak dira. Galdera horietan. galdeuaileen
bidez (/lork. zenbat, nandik. lIoram: . erab.) eskarzen dugu interesatzen zaigun informazio zati zehatza. irudian
gertatzen den bezala.
Ga ld etzailea k. beraz. galderetan informazio jakin bat lortzeko erabiltz en diren galde hitzak dira. Galdera haue-
tan nabarmendutako hitz guztiak galdetzaileak dira:
Nor do gi:on hori? Zer egin duzu? Zein do arazoa? Zenbat urte dim?

g Galdetzaileen deklinabidea
Nor. zer: zein, zenbat eta non galdetzaileek deklinabideko kasu marka gehienak har ditzakete: 110;: galdetzaileak
bi kasu (noi: tik eta noi: ko ) eta nola/zelan galdetzaileak bat baino ez (no /ako : e/ako ). Hona hemen nor. zer: zein
eta n01l ga ldetzai leen deklinabideak :

-0 NO R ZER ZE IN
-K nork zerl< zeinek
-I nori zen zeiru

-EN noren zeren zeinen

zerenrzat zeinentzat
"< -ENTZAT
-EKJ N
norentzat
norekin zerekin zeinekin
"
"<a -GATIK norengatik zenemgauk zcin cngatik
~
~
-Z nortaz zenaz/zerez zcinetaz/zeinez
~ -N norengan zertan zeinetan zeinengan NO N
-TIK norengand ik zertatik zeinetatik zeinengandik nondi k
-RA nore ngana aertara zeinetara zeinengana nom
· RA.lN O norenganaino zertaraino zeinetarainc zeinenganaino ncraino
-RANTZ norenganantz zertarantz zeinetarantz zeinenganantz noramz
-KO zereko zeinerakc nongo

I!II Galdetzaileak: zein (egunkari), zer (ordu) eta zenbat (ume)

Zein , zer eta zenbat galdetzaileak bi eratara erabi l daitezke: izenik gab e. izen ordai n g tsa. eta izen bati lagunduz.
determtnatzall e gisa.
IZENORDAIN GISA: Zein do gllre heiburua? Zer nahi duzu ? Zenb«t hartu duzu ?
DETERMINATZAILE GISA: Zein egunkori erosten du? Zer ordutatik zaude hemen ? Zenba t lime datoz?
lzenen derermina tzaile g isa. zein. zer eta zenba t galdetzaileek sinragrna mugagabeak osarzen diruzte bed.
Zein irakaslek esan di:u? (ETA. EZ zein ;'w!:tl:rk. lk ) Zer ordu da? (ETA El : e r ~ )
120
 Teoria 30
H Galdetzaileak : nor, zein, zer
Nor. zetn eta zer singularrcrako nah iz pluralerako erabilrzen dira :
SINGULAR RA: No r do l one" ama? Zer do unibertsoa ? Zein do zure jaka?
PLURALA : No r dim Jonen anai-arrebak? Z er dim zula belt:ak? Zein dim : ure betaurrekaak?

Hala ere. izenorda in borien erreferernea argi eta garbi plural a denean. nonzuk eta zetntzuk forma rnarkatuak ere
erabi l daitezke. Zenzuk: aurre ko biak bai no gutxi agc erabil tzen da :
.\'O,.' :'lIk dim Jonen anai-arrebak? (= nor dira) Zeill1:uk dim sure golr:erdiak? (= zein d ira)
ZeN:."k esan dizkiozu? r- zer esan diozu zer gauzak)

Euskaltzaindiak nor zein-zer forme! lehentasuna emaren die. baina cz ditu ncrtzuk-zeintzuk-zertzuk gaitzesten.

n Galdetzaileak: nol ako

Gauz a bar zein eratakoa edo zein modutakoa den galderzeko erabi ltzen da.
tYolako bizikieta nahi duzu. mendikoa ala lasterketakoa?
Nolakoa do : lIell matematikako irokaslea?

n Zati galderen egitura

Gehienetan. galde rzailea k berak bideratzen du ga!dera. Adibidez:
Nork =erama" automobile? Noudik =e1lto=re,,? Nola gertatu do istripua?
Zenbaitetan. ordea. galdetzailea galderazko sintagm a kon plexuago baten zati da .
Zenbot pertsona zihoazen automobilean? Zer ordutan hasiko do kontzertua?
Zein disk etetan game d uzu dokumentua? Noreu etxetik zatoz?

Galde sintagma kcnpl exu horiek zein. zer eta zenbat gald etzaileen bidez erat zen di renean. mugagabeak dira beri;
notako eta 1l01't!1I galdetzaile en bidez eratutakoak. aldi z, mugatuak dim.
MUGAGABEA: Zein irukuslek esan disu? ( ETA El : eill ilwhtt.'ikal ) Zer ordu rill ? (ETA El : ~ . tJO\HI8)
Zenbat umerekin jo an zara igenlekura? (ETA El :CI ,8(U "",eeNil' Eoo "",etll'eki,,)
M UGATUA: Noiaka amomobtt« erosi nahi duzue? ( ETA El H8 ,'uN8 (iiiL'81J18 8 "')

Zati galderetnn galdctzaile bat baino gehiago ager liteke. juntagai lu batez loruak edo ez.
NOli eta zer ordutan geratu =w"ere? Nark eta «orenrzat ekarri du 11U1I?
Nork zer egin duen[akin nahi dut. Ezetz jakin nor norekin ezkondu dell eta 1I0i: ?
No!anahi ere. galderazko sima gma sinple nahiz konplexu hori galdegaia da. eta. horregatik. aditza ren aurrean
kokaru behar de beti. Beraz, esa ldi hauek gaizk i eraruta daude :
Ntn* t1I1Mlll tJ8ifd (01\00: [York ;emmall uwomobi/a?)
: eI I!4 Hilhl ?

hill iHfJlfel'etihf i#6htilU6,I'ia od. dl! .-Hl!Il? (01\00: Zein diykf trtqtl 'iQCde chPI dokllmeflwa?)

D Ezezko zati galderak

Ezezko zati galderetan. EZ panikula galdet zai leare n es kuinean eta haren ondo-ondcan jarrzen da.
Zrrgatik ~ : didazu e=er esan? (ETA El h'gtlHJ: C!e.>" t": ""-"let.
e:M 1I? )
Nork e: dituforokopiok banu? (ETA El .'/tJ,k j Of8h¥isl: e: clilli !ta:'l a?)
121
 Ariketak
n Zati galdera k eta galdetzaileak (A-B)
Telebistako " Erantzun zuzena" saloan gaude. Lehiakidearen erantzunak kontuan hartuz, osatu
galderak, laukiko galdetzai leak aukeratuz.
nark • zein • norekin • noiz • nolako • zein

~ Hegoamerikako ;ein eskualdetan dago Ushuaia herria?

I taruajeadarama Popeye marinelak besoan?
2 ezkondu zen Liz Taylor birritan?
J Iiburutan agerrzen dim errekor harrigarrienak?
.. eta jarri zuen lehen aldiz ikurrina Everest mendiko tontorrean?

I'll Galdetzaileak (B-E)

Erantzune i erreparatu ondoren, idatzi galdera bakoitzean ezabatu den galdetzailea.
ncla • nolakoa • nondik • nongoa • nora • «orenrzat • noraino • namntz
noren • no iztik • norekin • norenek • nori • nork • noiz • nortzuek
zer • zerezkoa • zergarik • zeri • zertan
~ .vorelJ1:D1 dira loreak? - Amarentzat.

,
1 etxea da hura? - Alkatearena.
datoz ikasle horie k? - Bigarren solairuan dagocn informatika gelatik.
izan da azterketa? - Betiko modukoa: ea oso zaila, baina ezta erta zegia ere.
,3 ............... ' da pieza hau? - Nire ustez, ez da metaleakoa: plastikozkoa dela esango nuke.
s ........ doaz horiek guztiak ? - Hondartzara ez behintzat. Lanera: nom, bestela?
•
7
zaude? - Aspertuta .
jcnn dira? - Beheko plaz arantz .

,
8 da gazta gozo hau? - Idiazabalgoa.
dim eguzkitako betaurre ko heuek? - Ea, era kutsi ( . . .). BaL nireak dim.
I'11 eros len dituzte litxarreriak eta krispetak? - Zure umeek . nireek. . .; ume guzriek!
dute barman piper bere hauek? - Okela eta bexa mela.
12 esan dioz u etortzeko? - lnsritutuko lagun guniel.
13 heldu zineten atzc ingeleseko saioan? - Laugarren ikasgairaino.
l' buruz ari zarete hizketan? - Egura ldiari buruz.
eg in duzu? - Nahi izan dudalako.
"
16 ari da orain? - Jaten ari 00.
17 helduko dira? - Bihar. beranduenez: baina izan Iiteke gaur bertan heltzea.
18 dakizu hori? - Joan den astetik.
egin duzu topo? - Txikitan ikastolan nirek in ibilitako zenbait ikaskiderekin.
"
20 esan dizu bihar eguraldi txarra egingo duela? - lnc rk ez: egunkarian irakurri dut.
122
 Ariketak 30

n Zati galderak (F)

Aukeratu hitz zuzenak eta idatzi hutsuneetan.
> Zein ik aSIl!(u ta" egin zenuen Lehen Hezkuntza?
ikastetxean ikastetxenuuikasteu eetan
Zer zaude hemen?
orolletarikJorolllik!onh,tatik
2 Nolako erosi nahi duzue : zurezkoa. biribila. hiru hankakoa... ?
mahai mahaia/mahaiak
J Zein [oateko asmoa dute?
hondarcoloro/hondarcetaralhondart=ara
4 Zenbat eral...n si die epaileak rxartel horia?
jokolariari joka/ariei/jokalariri
S Zure taldekc zein jo zaitu?
umeek/umekrume
6 Zein ez zaizkic marrazki bizidu nek gustatzen?
umeari umeei/umeri

H Zati galderak (F)

Teresa lan elkarrizketa batesn dsgo, Bjzkaicom enpresan. Idalll zuzendarlaren galderak,
parentesi arteko hitzak erabiliz (galdetzaileak zeuk asmatu behar dltuzu).

Zuze ndaria : lnformatika ikasi duzula diozu . Ondo da: baina (unibertsitate ikasketak egin)
- • • • • • U ?
Te resa: Bilbon, Deustuko Unibertsitatean. ham zuzen.
Z uze nda r ia : Eta. emaitzei dagok ienez. (bate= besteko nota ' zure / i=tm) I
- - --------.-_._. .._. ?
Te resa : Cu rriculumcan ikus dczakezunez, 8 '2koa da nire batez besteko nota.
Zuzend a r ia : (ikasketak I amaitu ) I ?
Teresa: 2oo4an . Uztaile an eskuratu nuen lnfonnatikako ingeuiari titulua.
Z uze nda r ia : Ederki. Eta, oker ez banago . baduzu lan esperienrzia informatikareu alorrean. ezta?
(enpresa / aritu / lanean / orain arte) J
?
Teresa: Euskonet izeneko enpresa batean ibili naiz orain arte, sisrema inforrnat ikoen
diseinuan batik bat.
Z uzend ar ia: Eta (bu/r::alll / tanposm halt / eskatserai 4
_ ? Edo , best e modu batera esanda. (aMall/ f1all i ) s
?
Teresa: Bada. kontratatzea lortuz gero. egingo nukeen lana interesgarriagoa iruditzen zaidalako.

n Zati galderak (F-G)

Ordenatu galdera bakoitzaren osagaiak,
... egunkari zuen erosten du aitak I zein
I irakaslea da nolakoa zure ingeleseko =
2 nola horretaz ez konturatu lehenago gara =
J arraina jaten duzu astean aldiz zenbat =
~ hauek zergatik ariketa egiten an zara =
s boria txartel ez epaileak dio zergatik erakutsi =-
123
 31 SAI/EZ erako galderak
o Sar rera:...- _
Prest 01 zaude.
LOllra?

Bai, Era : /1.

e: kezkatu. igerilekuan
benan utziko
dizute bat.

.-fbi. Kristina.
harmko 01 dugu 10.:1:; 0
or/nugo IIe1t:eJ..o?

SALEZ erako galderak BAI 000 EZ soil baten bidez erantzun daitezkeen galderak dira. Adibidez:
Prest 01 :aude? - B ai {prest nago) E; {e: nago prest).
Ba 01 dlCII LTOIIOrik? - S ai (badl/l) E; {e: dUI) .

BAI EZ erako galderak infonnazioa jasotzeko egiren ditugu. Baina beste zeregin barzuetara kc efe erabi l
daitez ke (proposamenak egiteko. eskaerak: egiteko. etab.). Halakoetan, adirza geroaldian jarri ohi <la:

P RQPOSAMEM : HartuKO (01) dug" taxia? (ETA EZ Ha,-7UN .-HlglI? )

ESKAERA: EmaIlGOaldida;u sua. mesede=? (ETA EZe...aTENcH..l.eh ?)
E S K.A I ~ "TZA : BotaKO at diznt art/a gehiago ? ( ETA EZ lJafifFCE.\' dirm?)

IE:I Egitura
Egituraren aldetik. galdera horiek adierazpen perpau sen antzekoak d im; baina intonaz ioari esker
bereizten dim hizkuntza mintzatuan, eta galdera markari esker, idatzian. Adibidez :

AOIERAlPEN J>ERPAUSAK G ALDE PERPAUSAK

Taxia hartukc dug u. Hanuko (a/) dugu taxia?
Ardo getiiago botako dizut. Borako (01) dizut ardo ge lJiago ?

Galdera mora horietan AL partikula ezar daiteke adizki jokatuaren aurrean. Partikula hori erabiltzea
hautazko a da. eta galde perpau sak. azken aldera izan ohi duen gcra nzko intonazioaren ordcz .
beheranzko intonazioa hartzen duo Adibi dez:
Etorri (0/) da? Gaix orik (0/) dago ?
E= (a/) du etorri be har? Ba (0/) daki : u no rk: egin duen ?
Aurretik aipatu gabeko edo ezagun edo konkretua ez den zerbait abstrakturi buruz galdetzen bada, ohikoa
da panitiboaren marka H K) erabiltzea eta, aditza trinko a bada. borri BA- partikula eransrea. Adibidez:
Behar duzu og irik ? Euskaldunik aurkitu 01 duzue Tenerifen ? Ba daukasu txanorik?

I!II Egitura be reziak

Galderako aditza ri -et.A ja nzen zaio, galdetzen dena gertaueek harridura sorrzen duela adierazteko.
E= d" :,ula afoldu nahi? /nori ez er eson gabe aIde egin dlt ela?
Baiezko erantzuna espero dcnean edo bai esate ra bultzaru nahi denean. EZTA? adierazpena jartzen da
galdera intonaziorik ez duen adierazpen perpa us baren ondoren.
Nirekin etorriko zara. eua? Xabienxo. gaur hobe to ponasuko ram . e=ra?
124
 A riketak 31

. . BAI/El erako galderak (A-B)

Osatu galderak, parentesl arteko hitzez baliatuz.
Anek kmpostu bot form du enpresa basean. B ufegoon sart:eall, Sira aurki iu du.fokuha reko tagun bat.

Sira: ~ (gure nogusi I atsegin / iruditu / :o;::u) Gure nagl/sia Qlsgina iruditll 0/ ZJli:.u?
A ne: Oraindik ez dU I ondo ezagutzen. baina nirekinegon denean OSO atsegina izan da.
Sin: '(kafe / nahi / du::u) ?
An e: Bai. es kerrik asko: esn e pixka bateki n hartuko dUI.
Sin : 2(gurasoen etxe/ bizi ::ara) ?
A ne: Bai . era ezk ondu ant' han txe segituko dUI.
Sira: Eta. 3(du::u senargai) ?
A nI' : Bai; ezagutzen duzu. gainera. Asier da. gure aurreko mahaietan jartzen ziren muril horietako bat.
Sira : Benetan? ~(arg :k; / dauka::u) ? 5(erokursi / dida::u) ---_?
Ane: Jakina, hemen daukat bat.
Sira : Ederki. Galdera se rioagoa egin go dizut : 6(Lan esperiemzta dU:II) t
An e: Bei, hona erorri baino lehen beste enpresa batean mm nintzen lanean.
Sira: Gaztelaniaz gain. ~(best , hizkuntza / daki:u) ?
A ne: Bai. ingelesez eta alemanez ondo samar moldatzen naiz.

D BAI/El erako galderak (A-B)

Zuzendu akatsak.
,.. Haizea dabil. lxten al duzu leib oa. mesedez? Hui:t!u dubi!. Itxiko ut dU;Jl leih oll, mesede:.?....
Dakizu no1a egiten den patata tortilla? ... _
2: Anai -arrebak badituzu. ala seme bakarra zara?
J Botatzen d izur pure gehiago, ala?
4 Daukazu tabako? Ematen didazu zigarreta bat?

D BAI/El erako galderak (A-C)

Eman euskaraz esaldi hauek, parentesi art eko hitzez baliatuz.
,.. i,Apago yo el ordenado r 0 prefleres hace rlo tu?
(itzali I neuk / ordenagailu I ala / nahiago / zeuk: I egin )
Nellk it:a/ika d.ut orden uguif u f! qlu 1 .,~ J!l~g( u!"z :.euk egin?
i,Nos traeis vosotros el sofa 0 vamos nosotros a por el?
(:euek I ekarri / sofa la/a / geu / joan / haren / bila )

2 i,Me deja s el diccionario? Tengo que consuhar et significado de una pelabra.

(lid / hiztegi / hit: / esanahi / begiratu / behar )

J i,Vamos a la biblioteca a ver si enconrrarnos alguno de estos libros?

(joan / libur utegi / ea / liburu / ha uek / bat / aurJ..i fu)

.. i,Tomamos algo en et bar de allado 0 nos quedamos aqui de pie?

thartu / zerbait / albo I tabema / ala / hemen / geratu / fente)

5 i,Qu e me dices, que se han largado sin pagar?

(:er diastasu ordaindu gabe ospa egin)

125
 32 Harridura perpausak
D Harridura perpa usak zer diren
Harridura perpausak harridura intonazioaz ahoska tzen dira , eta idatziz. gehienetan, "!" ikurra dara-
ma te. Haien bidez hiztunarcn guraria. ustekabea. nahigabea. poza eta abar adierazten dim. Adibidez :
Hall sorpresa ! (ustekabea) Ea oraingoan gainditzen duen! (desira)

IEJI Harridura perpausak egiteko baliabide nagusiak

• E ra k uslea k. Perpausaren hasie ran kokatzen dim:
HUll hotza! Hori do =Ol"leo. zuk dicuna!
HI/m zen gizona. bural Horiek dim praka politakt
• Zein, notuka, :ellhat .. . ga ldetza ileak: Aditza agertuz gero. -eN atzizkia erantsi beharra dago.

Ze in (izenondo/aditzondoekin): No lakolZeluko (izenekin): Zenbm eta Zein gutxi (kamitatea) :

Zein ederral Zein 0//(1 deN' No/aka etxea erosi dU=IIN! Z enbtu erretzen dues Jonek!
Z ein ondo jokatzen art dire/{I Zelako astakeria esoll dueN! Z ein gutxi ahalegintzen zaretv !

• B ai... -eL A . Aditza agertu z gem. hcnek · eLA atzizk ia hartzen du:
Bai etxe handia! Oraintxe hai audo ari zarel.A!
Bat po zik dagoeLA.! Bai berandu etorri ere!
• E re daramarenak: ezta.. .ere eta ... ere.
E:;tu pentsam ere.' E zta sora naa egonda ere ! Ezta hurrik etnanda ere.' Hori esosea ere.'
• B aiet:;... eta ezer:.. . Aditz panizipioekin erabiltzen dira biak. Apustu egiteko erabiltzen dira:
Baiet: Onok irabaii! Ezetz j akiu zer esan didan Nagorek! Segi harrela era baiet; erorit
• Ea ... -eN. Desira adierazten du :
Ea zonea llll=uN.r Ea oraingoan gainditzen dueN ! Ea hurrengoan hobeio eg iten dll/eN!
• Esk errak ...· eN/ -eLA . Zorioneko zerbait gerta tu deJa adierazten du:
Eskerrak: e: de N konturatu ! E skerrak etorri :w reN ! E skerrak ni hall ez nengoel.A, bestela ..
• AIIlI!. Geroald ian doazen aditzetan tartekarur ik. desirazko esanahia ernaten dio esaldiari.
Letter eg illGO ulw / du, kinen ha/akoa !
Deabruak eJ'llmallGO uhal zaitu. bakea izan dezagun!
• N ahiag o nuke... Hin unaren desira adierazteu du zerbait gen a dadin, Baldintza iraganean jartzen da:
N ah iag o nuke j ausi (i=oll) batitzt N tllJiago nnke euria egin batut
• "Jo ango e; I/ui:;, budu! " mod u koa k. Itxuraz ezezkoak izan arren. baiezko esanahia dute :
Etorriko zora partido ikustera? - J oango et: IItli:, bada !
Eg in dU=II? - Egil/go e: nuen, badtl!
Obarra: "bada" idazrcn den erren. "ba' ahoskaru ohi da.

• Eta eta gero hitzak.

Ezagmzen du:u? Ezagutuko e: dill. badal, nire anoia da eta .'
KOII/IC gem. zer egtsen dscun! Niri harre la e: eram=lIl1 . g em!
• Alributua izenarcn aur retik. Zerbaiten edo norbai ten nolakotasunen bat enfatiza tzeko erabilrzen da :
A srlllla umea ! Ederra egurakita! Hotz a ura !

• Er lat iboa .
Falta zena ! Behor gel/lienal Zuri bururmuko ez zaizuna!
126
 Ariketak 32

. . Harridura perpausak (A-B)

A) Begi ratu irudiei eta aukeratu irudi bakoitzari dagokion esaldia.

Hau zoriona! • Ea oraingoan takuti en : aigll ll! • Eskerrak eskukoa daukadala!

Zintzc ibili. gero ! • Zein harrigarria!

2 3

,... .~ .~ ..~.:!,i .!: '~ 5I ~ ..~'! .~'!: t .~ . " , . ~ u !. ¥. u. ~ L .

1
2

,
J

B) Osatu elkarrizke tak, laukiko perpausak erabiliz.

Ezta pentsatu ere! • Eskerrak ikusten zaitudan! • baietz asmatu! • Jakingo ez dut, bada!
Zen bat hitz egiten duen gizon horrek! • Zein goxo dauden txipirciak !
Nahiago nuke gaur ohcan gcraru banintz! • Nolako lanpostua daukan lelo hcrrek !

,... Turista: Ba al dakizu Guggenheim museorako bidea?

Bilborarra: :!, ~ . i! a ? :_ ~ . ~ '! t '!. ~ J
J oseba: _ _._ _ Errepikatu ahal dut?
M iren: Noski. baina txipiroiekin bete-bete eg in ondo ren. ez duzu posrrerako lekurik izango.
2 Koldo: Zer dela eta zaude hain urduri?
M ikel: Asre honetako lan guzria pikutara. __.._... ..
3 Ma ita ne: Erzi matekc azte rketa izango dUI, arna. Bihar insrirutura joaten ez banaiz. hobeto
ikasteko aukera izangc duI. Ez duzu uste?
A ma: Zeeer? __ m_mnm _ _ •• m m

4 Koro: Ba al dakizu nora joan den Peio?

Xa bi: Ideia rik ez; baina __ _.._
5 Mari:
Merrxe : Ze rbait gertatzen da. ala?
Mari: Ezer larririk da , ala? Bidaia agentziatik deitu dute, era larunbarean ala igandean irtengo
garen erabaki behar dngu lehenbailehen. Zuk eta biok erabakitzen badugu .. .
6 Ibon: Buruko min itzela daukat.
Irarxe: Ze r dela eta?
Ibon : Amaren auzokoarekin egin dut IOpO, cIa _ _.__ .
7 Estitx u: Entzun dUI Nerea Arricrtua, zure ahizparen laguna dena, guztiz leloa den batekin
dabilela. Egia al da?
Jo sune: Vdan Mikelekin zebile n. baina nik dakidala ez da leloa .
127
 33 Hitzen ordena. Mintzagaia, iruzkina eta galdegaia
U Hitzen ordena ez-markatua edo neutroa
Baiezko adie razpen perpaus sinpleetan, elementuren bat indanu nahi ez deneen (galdegaia), subjekt ua
jartzen da lehenbizi. eta ad itza azken posizioan. Bien artean osagarriak (osagarri zuze na, predikat u
osaga rria .. .) ja nzen dira:

SUBJEKTUAK OSAGARR IAK A DIT ZA K

Mikel berandu heldn zen

Marisak erosketak egin ditu
Nire ordenagatluak pantaila zapata dauka
Epaileak akusamari bost uneko kartzela zigo rra ezarri zion
iiburu hori oso egokia do
ikasleak infonnauka gelan daude

Itlbt@iuFlI
Adizlagunak perpausaren hasieran eta bukaeran ja r daitezke. baina baita barruan ere:
Mikel berandu heldu zen 01:0.
Mikel 01: 0 berandu heldu zen.
N ire 1I .~ · t e : . liburu hori 050 egokia do luunar urteko I/lII e ellt;.af.

lkasleok: infonnatika ge/an daude beren irakuslearekin.

(;JI Mintzagaia , iruzkina eta galdegaia

• Mi ntzaga ia: hizketaren gaia edo ma rkoa zehazten duen perpausaren atala da .
• Iruzkina: mintza gaia k zehazten duen mar ko horren barman ematen den inforrnazio berria.
d!Jcl a;rerkew bar ~in du.
mintzagaia iruzkina

I1ftijdlfMl\l
Mintzagaia perpausaren hasieran jartzen da: hala ere. ezaguna denean. ez dago zertan aipa ru:
Oinez etorri naiz . (''Ni '· aiparu behar rik ez dago)
No/a egin du Anek azterketa? - Ondo. C".4. lIek " eta "anerketa" aipatu beharri k ez dego)
Batzuetan. mintzagaiari enfasi berezia eman nahi izate n zaio. M intzaga i hanpatu edo enfatiko hori
perpausaren hasieran ageri da. eta. ondo ren. eten txiki bat egiten da esaldia ahos katzean :
Hoikuituan zeudeu indubak: 11 neuk jan ditut.
Mimzagaian osagai bat baino gehiago dagoenea n, garrantzi tsuen a mimzagai hanpatua perpausaren
hasieran jarrzen da. eta gain erako csagaiak. bukaeran:
Nire anaiori 11 kamera digital bar oporim diose bere egunean.

Iruzk lna eta a ide a ia

Min rzagaian bezala, iruzki nean ere csagairen bati enfasi bere zia eman dakioke. lruzkinaren elemenru
hanpatu horri galdega i izena ema ten zaio. Osagai horrek informazio garrantzitsuena biltzen duo eta
aditzaren aurrea n jartzen da beti . Esaldia ahoskatzean. eten bat egite n da mintzagaiaren bukaeran. eta
galdegaia eta aditza batera ahoskatzen dim. bien artean etenik egin gabe eta intonazio unitare berean sartuz:
(Non ibili zinete n ostiral gauean?) Osurot gal/ean ll Hi/boil ibili gjllen.
Galdegai ez dir en iruzkina ren gainerako osagaiak perpausaren bukaeran jartzen dira:
(Non ibili zineten ostiral gauean?) Ostiral gauean ll Bilboll ibm ~i"en a/de iaha rrean,
128
 Teoria 33
Galdegaia. beraz. iruzkinaren osagai bat nabarmentzea de. eta aditzaren aurrean jartzen <la. galdera bati
erantzungo balio bezala. Esaterako. era neurroan emandako "A tben o-gaur-ki roldegira-joan do " elemenruak
modu askotara antola ditzakegu. galdegaia zein den edo garrantzia zeri eman nahi diogun konruan hartuta.
Atbena eallT joon do kiroldegira. (x otajoen da? - Geur. era ez at:o edo beste egunen batean )
Alberta kiroldcgira iogll dq gaur. (Nor a joan da? - Kircldeg ira , eta ez zinemara edo beste inora)
Kiroldegira A fberro joan do gO UT. [No r jean de? - A tbeno. eta ez Josu edo beste inc r)

II!II Galdega ia aditza denean

Bi aukera bereizi behar dim:
\dltt: ektntza bera tzat ea a l d~ai

Halakoeran. egi n aditza tartekatzen da aditz nagus iaren eta laguntzailearen anean:
Xabierrek mQtorra zeukan. baina satdn egin du, (ZER egin du ? - SAL DU egin d u)
NOli doge kristalezko loreontzia? - Apurm egin da.
Sergio ez dago hemen; j oan egin do.

Ad itz ekmtza re n haiczke tasuna rzatea ald egai

Ad izki trinkoa bada. ba- part ikula janzen da aditzaren aurrean:
Badator autobusa.
Ba al daki;u no/a egin? - Bai. badakit.
Badu;.u dirurik ? ? - Bai, badut.
Adizki per-lfr asrik ua bada. aditza esaldiaren hasieran jartzen da. edo. perpausaren barruan badoa.
aurrek o ataletik bereiz irik ahoskatu behar da :
Gaindit« 0/ dU=1I azrerkera? - Gail,ditu dill , bai. baina e: zen batere erm:a izon.
Ag ertu of dim zure gilr=ak? - Sai. agertu dira (nire gi/t=ak); Anderren txamarra bat ean zeuden.
E karri dute azkenean telebista berria! (EOO As kenean eka rri d/lle telebista berria.')

I!II Galdegaiaren inguruko kasuistika

• G ald e perpau setan . galdetzailea aditz aren aurre -aurrean jartzen da beti. hura baita galdegaia.
Peru norekin etorri do ? ETA El -"(",,.-¥HI, Pe/,. el8t'loi .M?
tv otakou do =lIre herria? ETA El .'o'8 k k8l, .!'l h a ha, .. in lA;?
• Era ntz u netan. galdetzaileen bidez eskat utakc infor rnazio zatia aditzaren aur rean janzen dn. horixe
bairn erantz uneko atalik garran tzirsuena. eta. beraz. galdeg aia.
N Oli gorde du diskerea? - Kutxan gorde du disketea. EtA EZ KilLWidl u!{:Jlld&'! tarde rH..
Z er gorde du kutxan? - Disketea gortie du kutsan. ETA El Di,kete(l kut,wm gtJl\ k .lb.
• Zen bait hitz. galdegai direnean. gehiego nabarmendu daitezke (baina ez nahitaez]:
Geuk irabazi dugu. ez haiek (EOO guk) Nil. horixe esan diet. ( EOO hori )
Hon xe du: u. allrre-allrrean . (EOO hor) Joseba k ere tiatakoxe bat nahi du. ( EOO ha/aka bat )
Galdegai ez direnean. hitz horiek ezin dira indartu (galdegaiak nabarmenduta daud e adibideetan).
,c{i!ft/U I#.rt: Jon e jarriko do. (oxoo: hemen ) ~ Zer nahi d uzu. bada ? (oxoo: =1/1.)
Ezezko esaldietan. galdegaia ezetza bera izaten denez. hitzen forma arrunta erabiltzen da halakoetan.
Hori e: da nil. nahi Ill/fna. (ETA El ~) Sik e: dUI e=er eska tll. (ETA lE )~

• Galdega i konplexu ak . Galdegaia luzea denean, aditzaren ondoren jart2en da. Horrela jok3lzen da
mendeko perpaus bat (konpletiboa. zehar galdera . .. ) galdeg ai denean,
lrokas/eak (sall Wl. /ra/aka berandll bQllUror. Iwrrellgo all e: dida/a ikusg e/uru sart:ell IIt:iko .
Aneri gafdew behqr djogu ea non dago ell b fra k f;.agllt;'fll due" jatetxe m fxikar !tori.
129
 Ariketak
. . Hitzen ordena ez-markatua edo neutroa (A)
Ad ierazi osaga ien ordena neutroa duten esaldiak.
»- _ Jonek Greziatik bida li digu postal bat.
X Jonek postal bat bidali digu Greziatik.
_ Gu oporretan Andaluzia aldera joango gara.
_ Anda luzia aldera j oango gara gu nporretan.
2 _ Akademia batean dabil Man aren umea ingelesa ikasten.
_ Martaren umea ingelesa ikasten dabi! akademia batean.
J _ Markosi esan dio jantokiko zaintzaileak dena jatekc.
_ Jantokiko zaintzaileak Markosi dena jateko esan dio.
'* _ Nire ustez. jostailu bcri egckia da set uneko umeentzal.
_ Nire ustez. sei urteko umeentzat da egokia jostailu hori .

n Hitzen ordena ez-markatua edo neutroa (A)

Emsn esaldi bakoitze ko osagaiak ordena neutroan .
,.. bisitaruena I New Yorkeko I da I Aska tasunaren estatua I mon umenturik
f'.\ 'e~ ' Jo.r.(ie!'o nrrUl'l.mentllrik ".isitatlle.',a..4skura.mmmm..~f.tJ! .Ui! dq,
enpresako I erabaki du I oporrak I zuzendariak I astebe teko I ematea I langile guztiei

1: dim galiziarrak gure behean bizi direnak

J eskaintzen die dena egina ematen irratiak irudimena pizteko bidea entzuleari ,ez dio

D Galdegaia (B-C)
Erantzun galderei, elementu hauek erab lliz.
Gala I sanu du I azken mimuuan I bunc: I atzelari batek
Nola?
)00- Buru; sart.'!...t!.'!..go.!a,
a) Noiz ?
b) No r k?
2 Ogio erasteka I amak esan du
a) Nork?
b) Zer?
J "Tsuleta " garde dill eriojuaren azpian
a) Non ?
b) Ze r?
... Hainbeste asterketarekin/ zoratuko gara denok taster
a) Zer gertarukc da ?
b) No iz?
5 Zu I aliena I izan =ora I txapelketan
a) No r?
b) Zer?
6 Gaixorik dagoenean / oherac en da I aitona
a) Zer egiten du ?
b) Noiz?
130
 Ariketak 33

D Galdegaia (B-C)
Esaldi bakoltzeko galdegaia azpimarratu ondoren , idatzi galdega larl dagokion galdera.
.. Lioux-en erabjlrzajleentzal antolatu dute ikastaro hc ri.
\'orent:ut entokuu dtlle ikusmro 1rfJ.!i?
Halako altzari dororeak zuen erxerako dim egokiak.

2 Lehengoa txarto zebilelako erosi du Rosak telefono berria.

J Zueoa bezalako garbigailua nahi zuen Mirenek. baina ez du aurkitu.

.,f Bai. lortu ditut konrzerturako sarrerak: pentsatzen genuen baino merkeago, gainera!

5 Sukurtsal barrura sartu beharrean. gehieneten kutxazain auromatikotik ateratzen du Joakinek dirua.

6 Julenek disko zahar haiek ezertarako hehar ez zituenez. beta egi n zituen.

7 Anderrek nahi duen oparia egin diezaioten. emaitza hobeak lortu beharkc dim.

8 Museoao anrclaru duten argazki zaharren erakusketa 050 ona da.

D Galdegaia adilza denean (C)

Erantzun galderei , parentes! arteko aditz ekintza nabarmenduz.
.. Zer egin zenuren irakaslea agertu zenean? - (,.. isildu) l sildllegin g "n~ 1I irakustee t!g er~,! :en ,~ / :"

Zer egin zuen Betisek atzoko partiden? - (galdll)

2 Ogirik erost al duzu? - (aha=ru)
3 Non dago intxaurrak apunzekoa? - (oft.ezjakill J desagertu)
4 Herr enka zabiltza. Zer gertatu zaizu ? - (eror;)
.5 Zer egin du Gorkak dutxa hartu eta gero? - (gosald u)
6 Lau gutxieg i! Nola hartuko dute zure gurasoek? - (hase rretui
7 Non daude ttxaso eta Arantza? - (joon)
8 Ze r egin zuen Pilarre k gaueko l Zetan? - (oherum)

n Galdegaia (B-D)
.. Discman bori ez da Jonena; Jufter:J!na do._ " (da Junerena Jun erena do)
I urn dena dakiena. ezta? ez galdetu. (ZuiZeu - NirilNeuri)
2 Hango pizzak gozo-gozoak dim; gure umeei asko zaizkie. [gustatzen gustaru egiren)
3 Gaur . ez bihar. [azterketa da da azt erketa]
~ Noiz ikusi al duzu Brad Pinen men filma? - Atzc nuen. [ikus i ikusi egin)
S Aizu. Markos. bola lumarik? - Bai: orainrxe utziko dizut. (daukazu.badaukazu)
6 Ez digute eman: behar izan dugu. (erosi erosi egin )
131
..
III

..
III
Gl Perpaus bakuna eta hitzen ordena (29.-32. unit.)

Begiratu erantzunel eta idatzi galde ra bakoitzean ezabatu den galdetzailea.

nc lakoak • nandik • nong oa • nora • norentzat • zerekin • non • nork • zenan
norenak • zerk • noiz • zer • zereatik • zeri • nciztik
.. ,\'oltdik dator usain hori ? - Sukaldetik
I egiren duzu negar? - Tipulak zatitzen ibili naiz.
1 dira es ku larru hauek? - Almudenarenak.
J begira dago Ait or? - Uargiari.
4 dira zuen auzokoak? - Oso jatorrak.
5 zoazte hain berandu? - Kalera.
6 egin dim kroketak? - Itx aso k.
7 egiten dituzue erosketak? - Larunbatetan.
8 da Estitxuren mutil laguna? - Irlandakoa.
9 nahi dute etorkinek? - Paperak eta lana.
10 utzi diruzu nire betaurrekoak? - Egongelako mahai gainean.
11 ikaratzen dim haur gehienak? - lIuntasunak.
12 daude langiJeak greban? - lrailerik.
13 ekarri dituzte pastelak? - Zuzendariarenrzat.
14 dabiltza erxe horretakoak ? - Teilatua konpontzen.
IS egiten de arroz esnea? - Arrozarekin eta esnearekin.

Egin erantzun hauel dagozklen galderak.

Aster : £uskuldllnu 'Z uru ?
Berta: Bai. Eibarren bizi naiz, eta zu _ ?
As ier: Dtxand iotik.
Berta: ?
Aster : Lagunekin etorri naiz, baina galdu egin di rut.

Xab i: ?
Ke pa: Ez. eskerrik asko. Hamabost egun daram at er re ga be.
Xab i: ?
Kepa: Hasie ran, bel: oso latza eg iten zitzaidan. baina gero eta hobeto.

Haizea: ?
Kotdo: Koldo naiz. ?
Ha izea : Ez, ama ez dago: ez da oraindik lanetik heldu .
Ko tdo: ?
Ha lzea : Jaki na. deitu duzula esango dial.

Zer galde t uko zen uke egoera hauetan?

,.. Mikel etxera etorri den jakin nahi duzu.
Etorri (al) da Mjk ~l rt"cera !

Ezin duzu sinetsi Paul ezkonduko dela.

132
 ..
ca
..
III
GI
•
CD
2 Estherrekin kafe bat hartu nahi duzu.

3 Txaro k azterketa gainditu duen jakin nahi duzu.

.4 Harrituta zaude Txominek Titanic filma ikusi ez duela jakin duzunetik.

5 Hegazkina garaiz aterako den jakin nahi duzu.

6 Lrakas leari esan duena errepikatzeko eskatu nahi diozu.

Zuzendu esa ldietan daud en o kerrak.

>- Ez dago Karlosekin; dago Antonekin. E:. dago Karlosd in ; A nloIJekin dago.
1 Kaixo. naiz Patrizio. Oago Ander erxean?
2 Ea zer galdu dudan? Galdu dut zure liburua!
3 Gurekin etortzen zarete eskalada eguera?
.4 Gaur June etorri da dorore-dotore, ez betikc jantzi narras horiekin.
5 Osasunak hiru puntuak ez zituen galdu: oparitu zituen.
6 Dakizu nor den hori, ezta ?
7 Udan joango zarete kanpora ala hemen geraruko zarete?
8 Nork esan dion? Esan die Andonik.

Osatu elkarrizketak, laukiko perpausa k erabiliz.

Bai politQ delu erosi dlt:'1I11 soinekoal • Esango ez diet, bada!
Eske rrak beste hiru gatozela abisatu dugun! • Zein gurxi aha legintzen zareten!
Ea hernendik aurrera gauzak aldatzen diren • Hau bcroa!
~ Karmen : Merkealdia n ego n naiz, eta beglra ...
Tere: Bui polilu de/a e r o _~L li. u;!J J .. _ ! i .Q .!' ~ k o Q I Zenbat? Markakoa da. beraz ez da me rkea
izango.
Alia : Itzi ar rek lanpo stu ego nkorra lortu du az kenean.
Bego: Pozten naiz. Hainbe ste urteren ostean merez i duo
eta arazoak apu rka -apu rka kon pon tzen diren.
l Patxl: Esangc zenioke Juantxu ri gu re ortuko to rnateak era piperrak urezt atzeko , oporreran
ga uden bita rtean ?
A meli: . Oraintxe bertan j oango naiz bcrareki n hitz
egnera.
J Txema: Esan nizuen den-dena beteta ego ngo zela, eta aldea aurretik crreserbat u behar ge nuela.
Borja: Bai. egia da. eta besrela ez genuen
mahaian rokirik izangc.
.4 Ikaslea: Koadem oa erxean utz i dut, eta ariketak ... ere bai.
l rakaslea : Hau beukokonrua da. Ene jainkoa!
Horrela jarrairuz gero. nola lortuko du zue gaindirzea?
5 Gotzone: . Eta hondartzara bagoaz. zer? Bainu bat
hartu era paseotxoa.
Jose rra: Ados. Ham ar minuru barru . zure erxeko atarian.
 34 Perpaus konpletiboak: -eLA, -eNIK, etab.
o Sarrera
Aitor: mne il.'1151e" ZeThait arraroa
zatsut. Zer mOOIl: gertatzen dela iruditzen zait.
Elenarekin? Beste mu ttt batekin dabi/elako
susmoo dui.
Bai. zera!
Sondik atera du:u
memelokeria hori ? r -: ~ ~

Auor: mesedez. zure

burutaziaak dira, Nik e: alii
uste Eteno " or; egiteko gOIl:a
denik. Are gutxiago aurretik
:111'; ezer esan gabe .

lrudiko elka rrizketan letra lod iagoz nabarme ndutakoak perpa us konpletiboak dira. Perpaus hc rick
perp aus nagusiko etem enru gobernarzaue bate n osagarri d ira. eta ZER galderari erantz uten diore.
Z ER iruditzen zait? Z erbair arrarOQ ge muzen deLA in/dic e" zou.
ZER susmo dUI? Elena beste mutif batekin dubi/ELAKO 511511100 .
ZER ez dUI uste? E: dut ustr £If'II Q /101'; egiteko gau:.a deSIK.
Perpaus nagusiko elementu gobernarzailea ia beti a dlrza izaten da (esan. uste izan. iruditu.
pentsatu... ). Kasu honeran -el.A menderagailuaren bidez lonen da perpaus konpletiboa. eta horrek
gehienetan perpaus negusiaren objektu zuze naren funttioa betetzen du (edo. gutxiagotan. subjektuarena).
eta. gain era. HORl izenordainak ordezka dezake perpaus konpletibo osoa:
Si/tar euria egi,tgo dlle/a enr: un dIU irratian. =- objektu zuzena (HO Rl enrzun dUI irrarian]
Z erbair arraroa gerta t:m dela iruditzen zait. =- subjektua (HORl iruditzen zait]
Eleme ntu gcbernatzailea lzena denean isusmoa. ustea. t 01l11/0.. . ) . ·el AKO edo-e menderagailuen
bidez lotze n zaio izenari perpaus konpl etiboa. eta baren funtzioa izenaren osagarri izatca da :
Elena beste mu til batekin dabife/ako s lIsmoa dill. (EDO dabilen sus moa ) =- izenarcn osagarria

g -elA eta -eNIK

Perpaus konpl etiboak egiteko me nderagailu nagusia -elA da. Perpaus nagusiko aditz gobernaraaileak
hauek izaten dira: esan. pentsatu. jakin. gogoraru. adierazi, uzaldu. eram=lIl1. jakinarazi. ziunom.
attonu. ukatu. konturatu. ahartu. ikusi. igarri. gogoralU. irakurri... Adibidez:
£rxea satdu du ela eSQII digit Josebok.
..lI=o konturem nintzen oporreton pixka bat loditu n ai:.£/a.
Trell istrip u bot ge rtat fl de/a ent: ulI dut irratian .
Ondo egin duteia p entstuzen dute.
Perpaus nagusia ezezkoa denean. perpaus konpletiboak gehienetan -eNIK menderagailua hanzen duo
batez ere. aditz gobematzailea "ustea" edo "iritzia" adierazten dutenerakoa bada. Hala nota: uste c an.
iruditu. iritzi. emall. pentsatu .. . Adib idez:
Niri e: :ait iru dit:ell Elena hari egiteko gauza denik. E: du ematelt Sergio poztk dabiienik:
Ez diu usse arazoa hain larria denik: Ez p entse berandu arte geratzeko asmoa dugunik:
Hala ere. perpaus nagusia ezezkoa izan arren. -elA ere erabil daiteke, batez ere mendeko perpausaren
informazioa ziu nzat edo genatulzat jOlZen denean.
£: :aigll alta:!u bihar : lIre urtebeter=ea de/a.
£: IIai: kOlltllratu alkalldoron : 1110 bat dO/lkudulu.
E:; da egia goi:aldem arte parrandoll ibili lIui:ela. Lagltllek e: dukite l1i hemen II ugoe/a.
134
 Teoria 34

_ -eLAKO susmoa, -eN susmoa eta -eLAKOAN

Perpaus konp let iboartn ele mentu gcbematzailea izen a denee n. konpleriboa -eL AKO edo · eN
menderagailuen bidez lotzen zaio izenari. A tzizk i horiekin erabiltzen d iren izen ohikoenetakc batzuk
hauek dim: ustea. susmoa. esperant:a. berria. kantua. kezka . seinalea. zurrumu rrua ...
Jon era An I? bon undu dire/aka zurrumnrma zabaidu do. ( EOO banandu diren zurrumu rrua )
Jateko gogoa izat ea sendatzen ari de /uka seinelea do. (£00 sendatzen ari den se ina lea)

·eLAKO.J.\N menderagailuak ustea adierazten duo-eLAKOAN eta .-eLAKO U$TEAN edo -eLA USTE
IZAN IK egirurak baliokideak di m. Ad ibidez :
Plater bot gehiago j arri genllen bazka hzera erorriko zinetakoan. (= etorriko zinelako ustean)
Nahika dint gel//lelukollll.j aterxerik hobereuera joan ginen bazkakzera. (: genuela uste izartik)
Bestalde. -e LAKOA N atz izkia askotan egon aditzarekin batera erabi ltzen da.
Hori znre anoia at do? Seme bakarra :.illelukoQI/ nengoen.

~ -eNA menderagailua
· eNA menderagailua batik bat bizkaieraz erabiltzen da. eta gehieneten zerbait egiazkou er edo ziurtzat
jotzen dela adierazten duoAditz eta esamolde hauekin hatera age rtzen da maizenik: bisranegOlf. ge=/IrI'Q
izon. egia izon. :iur egoll. jaldll. igarri. e:oglln izan. eskerrak ... Besta lde, -eNA daraman ad izkia per-
pausaren ama ieran kokatzen da:
Bistan dogo go:rea zarena. Ziur nogo horreia gertatu zene. Badaki t nirea ez dena.
Baneki en juusiko :.irletta.' Bai. egia da mutil batekin ih iltzen hasi lIai ~lIa .
Eskerrak automobiiean euritako bat g eneukana. bestela goitik behera bus tika ginen.'

Bizkaieraren ererrnnik kanpcre . menderaga ilu horren ordez · eLA erabiltzen da kasu guztietan:
Bistan dogo ga:rea zareta. Ziur lIago horrela gertam zeta.

~ Subjunliboko perpaus konpleliboak

Subjuntiboko adizkiak erregua. eskaria. agindua. nahia .. . adierazten duten aditzen mendek o perpaus
konp letiboetan agertaen dira. Subjuntibo ko ad izkia ri. batzuetan. -eLA atzizkia ezarr i behar zaio:
Jonek azterketa ga indi dezan espero dur. Zeuk eg in de:.a:'1I1l nahtogo dut.
Hobe do gera dadin. Kontu: ibit dadila eskatu diot.
Lasai egon dattezeto esa n diet. Berri: egin ;e:ala agindu zion,

Aho zko hizkeran. c rdea. ohikoagoa da subjumiboaren ordez ·TzEA eta ·TzEKO moduk o adizki
jokarugabeak erabiltzea:
Zeuk egitea nalJiago dut. (: egin dezazun ) Koutuz ibittzeko eskatu dior. (E ibil dadila)
Gai nera. perpaus bietakc subjektua bera denea n. ezi nbestekoa da · TZ E.;\ eta · TZ EKO erabilrze a :
Aaerketa gtti"lIi tlt':;.tkt:, espero dut, (nik espero = nik gainditu: ZUZE:": gailldit:.ea e.spero dut)
Aditz nagusirik gabe ere. perpa us lokabee tan. eger daiteke subjuntiboa. Perpauso k desi ra edo gogo
bizia adierazren dute. eta subjumiboko adizki ek -eLA atzizk:ia hanzen dute ( I. pensonako fonnak
salbuespen dira. gehienetan -eN alzizk ia hamen ba itute) . Adibi dez:
E:. daire:.ela denak balero sar./ Halo i:.all dadila,l
Bakea i:.all de:agllll,l E:. gaite:.ell ellgail/a
Ollenak iraba:. de:.ala.' Ea :er /labi dudan? Irrisrailuak beren le/..l/all gorde dit:.a:'llla.'
135
 Ariketak
n -eLA, -eLAKOAN , -eNIK menderagailuak (B-C)
Berridatz i ha,; hitzs daraman esaldia , ·eLA, -elAKOAN, -eNIK menderagailuak erablllz .
» lure ondoen nago. Hori esan dio Anek Joni.
_ A n ~ k Joni bere ondoon dagoela eSlln dio.

Zurekin ezkontzea gustatuko Iitzaidake! Horixe esan nahi nioke Maiteri.

2: 050 ondc ematen zuren jaten. Hori p entsamrik, menurik garestiena eskeru genuen.

J Ez dute kcntuan hartuko guk idarzitakoa. H ori espero dugu.

4 Partida pentsatu baino hobeto atera zaigu. Hori ez dur nik esan .

S Zaldia gaixorik dago . Susmo h ori izan dugu. eta albaitariari deitu diogu.

6 Athleticck partida irabazikc duo Uste norreum geunden. eta kiniela bete dugu .

7 Euria egingo duo Hori esan zuen eguraldiko gizonak.

8 Ezkontza hcri garrantzitsua <la. Hori uste iza nik; soinekorik dotcreena jantziko dut.

9 Seme bakerra zincn. Uste horremn nengoen.

10 Gobemua propcsamenarekin ados dago. Horren seinalea da egunkariarcn azala .

IfJI -eLAKO susmoa, -eN susmoa eta -eLAKOAN (C)

Berridatzi esaldi hauek, baliokideak erabiliz.
~ Agindurakoari uko cgingo diola susmatzen dut. (-elako sl/smoa).
Ag.i" 'I.'!.tako ari uko ~g i l go do il o.~ . i! ..~ .'f~ ~ ~ .'f . _f/ !l. t~ ...
Semea laster osatuko dele espero dugu guztiok. t-en slIslIIoa).

2 Oso kezkatuta dabil Jone aspatdi honetan. Antza, lantegia itxi egingo dute. (-elakoall).

3 Bigarren umea ekarriko dugu lako ustean. etxe handiagoa erostea erabuki dugu. (-elakoan).

.. Madri len zine la pen tsatu nuen. eta ez nizun afarirako deiru. t-etako sflsmoa ).

5 Hem osoan zabaldu denez , film ospetsu bat grabatuko dute benan. (-en sllSlIl oa).

6 Tenerifen epeletan egongo zela uste zuenez.jakarik ere ez zuen eraman. (-elakoon).

7 Herrian kultur etxe era pilotaleku berria egingo diruztela esaten dute. (-elako sllSmoa).

8 lrakasleak azterketa ikasleen erdiek baino gehiagok gainditzea espero duo t-en susmoo) .

136
 Ariketak 34

n Mendebaldeko erabilera , -eNA menderagailua (D)

Lotu esa ldlak, ·e LAI·eNA men de ragailue n bidez.
~ Padakizu
Badakigu iakin ez gu
jakin =- zu taldeko banitatna zara.
taldeko kapitaina Zara, Badakigu jakin :11 talJeko kopitaitfa :,uTena.
pe

Huston do ez AIO euzkaldun ngtO-ngiOa d.

, Ikusi
I Bistan da
lue? duu
dut
""'="

=
Alter euskaldun
Sian Gogoa egin
afari gozoa
peto-pero3 da.
gein duzu.
duzu,
b

3 Argi dg
ATZI dago ez Sur berandu
= gaur berandu etorri
gor Zara,
zara.
je

, Zaude
Zaude ziur
ZI GERREK EEE
= txostena ondo egingo dugu. aaaereagirre
de

EGogun do zz Liza
Lardi dark Biba (ZOO zen.
ZE,
,s Eskerrak
Ezagun da = rdi idazle bikaina izan
GO

Eskerrak e
= Bira ORTE
Nereak zerga aitorpena egtn REarie
dit. eo
pek

7 bormentatu dil
Komentatu di ze Mren abuztuan zzknndbO da,
= Miren abuztuan ezkonduko da.
• Ega
Egia gen
zen = btztala guk
GO kristala zuk apurtu
amurru Genuen,
genuen.
GO

• Adierazi
Adierazi dute
dute = ez daude
ez daurie ados
adoz itunarekin.
mmunarekio,
SO

Eo

EEE Subjunliboa
R Gutiurtiboa konpletiboelan
Konnleiboetan (E
(E)
bObetu seuRiuntiDoko
Kokatu adizki
ubjunt iboko ad izki bauek
hauek egal egokietan,
esa ldi egokietan.
dezala •e dezen
dezala de;ag un •e ditzala
draia • gai
Gaitzen
tezen e• diezaiogun
dggatngun •e ditzatela
ditzatela e• dezaten
dezaten

.. Gu re anean ez dira posible istiluak. Ema n dt-Jlgun bakea . arren.

A

I Sararaduzmak bozera
Saria nahi duenak lan egin
E

2 EGA)
Hurbil arnona bisitatzera,
_ amona bizitarzera, ospitalean
ngnitlean dagc
dugo eta.
gia,
A

J Ume
Ume bortzk
horiek borrak
hormatik (aun guztak ben
irain guztiak ken genero dugu.
espero duzu,
4 Euria ezin baino
Euria egin leben, egur guztiak
bai no lehen, guzrak aterpean ipin
rin Sean dio lsabeli.
esan dial Jezabel,
5 Nire gizon bizirik
Nire etxean erreze
bisita riek CITe ez mabinzo
nahi ago du
dut.
A

6 Guk albarzari
alkateari uraza bat gramanabu
eraman Marak,
nahi du Mart Barna zer pentzatzen
ak. Baina barrek
pentsa tzen du horrek!
ZG

EZ
~ Perpaus konnleibnak
Perpaus konpletiboak (A-E
(A-E)
LOU Segidak,
Lotu esaJdiak , golOerel
galderel SranTZunOZ,
erantzunez.
b
). Zer esan
Sen dure
dute Poro
Foru Aldiko? GO Gerako metroa
AJdundikoek? (1010erako Galdaran
me/roo Galdok Helduta di
aora helduka do)
~O J(Jera,k(} metro Guldukaora . h e l d ~ , k o d.elu {!lUII .d lltt! For.1I. (f ld" lf4 fk()ek.
Ger dui uste?
Zer ez dut Ostia dditorrek
[Aitorrek ebaitgzia Goreiau deuz
ebaiuazio honetan del/a gaindituko du) di

2 GS SZ du
Zer ez du IE GIOTTO
Jonek aitortu nahi ? iietrinuugnen errudun Gatarra
{istripuare u em/dull Ger dei
bakarra bera do)

Zarzgmtubekardunorakteerarakebardon
3 Zer gogora tu behar dut? (auroa Iantegira eramall behar dill)

4 det SZ du em
Ze r ez emate Giiren eta
aten? (Miren eta Durie atzoGr
Paula ahlzpak:dira)

Zerezdo pzrekogientndiuparrakBEEO
5 Zer eranrzun die nagus iak langileari? {ezin dim oporrak obuz man hartu]

6 Zeerea
Zer espero dute
dure edegten
ezkongaien senideen
senideek? Gira EZE
{Amxon eta Argia See oteteal
zoriom su izatea)

Zez iguaizzeniParregaitekorkodeidaire
7 Zer ez dugu inoiz esan? (poSlrea geuk ekarrika dugu)

bergartida
lieizddi(herrirarrak atze ea kur
8 Zerre
Ge
usre urtee pa
addu pclirikariek? Ieloak gara)

IO
137
 35 Perpaus konpletiboak: ·TzEA/·TzEAK eta ·TzEKO
o Sarrera
Perpaus hauetan nabannendutako zatiak perpaus konpleriboak dira:
/ll l1s;ko entaueo gustatzen zait.
Artikuluuren edukia zure hit:e: a:aft:ea nahi dui.
Harritzen nau :/Ik orain 1101'; esateak:
Dagoen beialu uueko ogindu digute.
Perpaus horiek -TzEA. -T zEA K eta -TzE KO motako adizki jckatugabeen bidez eratuta daude.
Denek Z ER(K) galderari erantzuten diote. eta bi funtzio betetzen di ruzte: subjekruarena edo objektu
zuzenarena:
ZE R gustatzen zait? =* Musika entuuea gustatzen zait. (subj ektua)
Z ERK harritzen mill? =- Drain zu k nori esateak harritzennau, (subj ektua)
ZER nahi dui? =:> A rtik uluaren edukia zu re hit;e; a:alt:ea nalii dill. (osa garri zuz ena )

(;]I -TzEAI-TzEAK
Hiz tuna ren borondatea eta buru jarduna adierazten duten aditzekin erabiltzen dira •TZ EA daramaten
perpaus konp letiboak: gllsratll. pentsatu. debekatu. lortu, 0110::111. gomendatu. erabaki. kosra(tII).
buna-atu. espero izan. kameni ixm. nahi izan . . .. bai eta [Adj ektib oa + izan] egitura duten ono tzan.
rxarm izon. kouegairia izan. zaila izan. heharrezkoa tzon. eztnbestekoa izan. komenigarria izan.
imeresgarria tzan. erra:a izon eta antz ekc esamoldeekin ere . Adibidez :
Musika encutea gus tatzen zait. Dena ondo ineteo espero dut.
Eixea salcea tonu dute gure ascokoek. Batzuetan. relebisrako irogatkiak uiertzea sosmnen ;"ait.
E z da beh arreikoa denok joatea. Komenigarria do umeek egllllero bara::kiakjarea.
Zaila do zer senticen dudan esatea. Beharrezkoa da hau eg irea ?
Aditz iragankor baren subjektua denean. NORK kasua n jarri behar da aditz izena (. Tz EAK) :
Negar egiteak e: di:u ezertaraka balioko. Hatnb este errerzeak kaite baino e: dio egnen.
Perpaus nagusia ezezkoa denean. -TZ EAren ordez ~ T Z E R I K ere erabil iiteke. baina ez da nahitaez koa:
Andre hark e; :; /le/l nani inor bisitatzera j oarerik. (EDO joatea)
E: :oit g us ratzen inor nire bizir:a pribatuan sartzerik. (EDO sartzea)

H Irakurri nahi, irakurtzea nahi eta ikastea erabaki

NoM izan eta behar isan aditzak bereziek dira : izan ere, haien men deko perpaus konpletiboko adizki -
ak batzuetan -TzEA forma hartzen du (perpaus nagusiko eta mendeko perpauseko subjektuak desbe r-
dinak diren ean). eta beste batzuetan -TU forma (perpaus bietakc subj ektua berb era denean). Adibidez:
Nik ::uk libunr hau irakurtzea nahi diu, (n ik nahi # zu k irakurri)
Nik liburu hall iraku rri nahi dui, (nik nahi = nik iraku rri)
Ga inerako aditzekin (erabaki. gustatu. pentsatu. lorru . ..). ez da horr elako bereiz ketarik egiten :
Gurasoek ntk infonuotika ikustea erabaki dUM. (gur a soek erabaki .;. nik ikasi)
Nik: informatika ika srea erabaki dUI. (n ik erabaki = nik ikasi)

I!JII -TzEKO
Perpaus nagusiko adi rzak eskaera. erregua edo agindue adierazten badu . perpaus konpletiboko aditzak
-TzEKO hartzen du. Agindu. erregufU. esan eta eskmu aditz ekin. besteak beste. horixe gertatzen da :
Dagoen be::ala Ilzteko agilldll dfgure. Gal/eko lOetarik allrrera e:: Je itzeko eSGII ::idall .
Allal ::lIen gll::ria eg iteko erregutu ::ioten. Asruriasetik Cabralesko ga::ta ekart:ek o eskaru dior.
138
 Ariketak 35

_ Sarrera (A)
Def lnitu zei n funtzio betetz en duten nabarmend uta ko esaldiek.

• Zure kin egotea etsegin dut.

Subjel.-tua

''''' ",..
Subjt klll Osap rri lUltDI
mtt relo URlK
X
I i'"ire aitita ho rrela ikusteak samindu egiten nau.
z Ez dut nahi pap a rani hor iek he mend ik agerrzertk.
Datorren astea n lan a ber ta n behera uztea pentsatu dugu.
,
J
Lu zaro libu ru bat ira kurtzeak buruko mina ematen dit.
5 Euria dagoen bitartean. ate r pea n egorea komeni zaigu.
6 Cclzean gotz ltzar tzeak umore txarrez jartzen zaitu.
7 Kantart horren ahor sa ent zutea oso atsegina Izaten da.

_ -TzEAI-TzEAK bereizi (A-B)

Ordezkatu aurreko perpausak, har; izenordalnaren ordez .
>- Egunero hiru pastilla hartu behar ditut. Horrek aspertzen nau.
Egunero hiru pastilta hartu behar f:Ate.uk Qspert:.en nau.
Gau beranduan irten dira. Hod asko gustatzen zaie gazteei.

2 Ordenagailu aurrean lan egiten dure. Horrek begietako nekea ematen die.

3 Fisika gogoz ikasten dute . Hori 050 zaila da.

4 Zuen arteko eztabaidak sarri enrzuten ditut. Horrek tristatu egiten gaitu.

S Antzerkia ikustera joan nahi nuen. Hor! bururatu zitzaidan.

. . -TU, -TzEA bereizi (C)

Lotu esaldi ok, -TU edo -TzEA erabillz.
..Zu gaur berandu ez - erortzea nahi dug u guk.
IOsp italean egon bitartean. Ande rrek zu - nahi zairu.
2 VI" izozruetan - pentsaru genuen. Pirinioetan geundela.
3 Ahizpak aitari opari gogoangarria - __ nahi dio.
4 Zure gurasoek auto berria . - nahi genuen.
5 Nahiago dute nik lehenbailehen - . telebista ikusi ahal izateko.

. . Perpaus konpleliboak aditz jokalugabeekin (B-D)

Lotu esal di ok, -TU, -TzEA(K), -TzEKO eta -TzEKORIK . -TzERIK erabiliz.
.. Lehenbailehen eskutitz hori - IImllit;eil gomendatzen dizut.
I Ume txiki horiek filma hori - nahiago dUI. eta ez partida aspergarri hori.
2 Horrelako gutxiespenak eginez. gu guztiz etsita - lortu zenuen .
3 Jostailu guztiak dagokien tokian - . esan zigun.
4 Arneriketan egon arren, zure ahotsa hain hurbil - ..._. hunkitu egin gintuen.
139
 36 Zehar galderak: .eN, ea...·eN eta ·eN ala ez
o Sarrera
Etxe POIiI hori
:u gQtik b010 duten
ja /..in nahi du:u.

Oraindik
e: dute erabaki
neguzsinez ala
trenez ioango
diren.

Zeh ar galderak perp aus zabalago baten barruan rxertaruta dauden ga lderak dira. Jatorrizko galde ra
zuzena zehar galdera bihurtu baino lehenagokoa hiru eratakoa izan daiteke: zati ga ldera, ba l/ez
era koa eta aukera gal dera . Galdera horiek guztiek. zehar galdcra bihurtzean. -eN menderagailua
hartzen dure. irud retan nabarm endut a dauden zehar gald eretan ikus daitek een bezala:
• Zat i ga fde ra: galdetzail e baten bidez (:ergarik?, non?... ) eskarzen da ezaguru nahi den informazioa.
Ze rgalik beta dute etxe po lit hori? =- Etxe pollt hart :ergutik bota duteyjoki n nahi dU:II.
• Bailez erakoa : erantzunean bai ala ez esarea eskatzen duena.
Automobila zurea a1 da? -=> Automobile zurea deN galdetu di:u udalcainak.
• Aukera ga tdera: gehienetan ala j untaga iluaren bidez. aukerak eskaintz en d ituena.
Hegazkinez ala trenez joango gara? =- Oraindik e: dakite hegazkine: ala trenez j oango dirEY
Bestalde. zehar galderek Z ER galderari eranrzuten diote. eta HORI izenordainak ordezka ditzake:
ZE R jakin nahi nuke? =- Etxe hod zergatik bota duten jab" nahi nuke. (HORI ja kin nah i nuke)

IEJII Ea ...·eN
Batz ueta n. zehar gald eraren hasieran. EA partikula jartzen da inda rgarri gisa , baina aukerakoa da:
lkus dezagun ea nor etorrt dell. Begira em : n. mesedez. ea ondo dagoen,
Zenb aitctan. EA ...-eN egirura perpa us nagusirik gabe ere agertzen da. aditz nagusia isilarazten denean :
Zer ga ldetu dida: lI? - Ea zer ordu den (go/de w dizut].
Zer j akin nahi dme? - Ea bihar ere hanaxe etorrika garell {jakin nahi dute),
EA ...-eN egi rura perpaus nagusirik gabe desiraren bat adierazteko ere erabiltzen da:
Ea oraingo honetan irabazten dtlgllll ./ Ea haien bitarte: : erbait lanzen dU:'lln !

[!II -eN ala ez eta -eNETZ

Bai.ez erako galde perpa usekin era bilrzen dira biak. ba ietza ala ezetza nabarm endu nahi dugunean .
Berdin za tt prakok g usunzen :.ai:;.-i:.un afa ez: berri-berriak: dira. era erabifi egin behor dituzu !
E: daki t joango lIuhen ala rz: Posra elekironikoaren helbidea emango nionet: galdem zidan.

I!JII Galdetzailea + partizipioa: zer egin, nori galdetu ...

Adibideak:
E: dokit zer egin. Badahr nod galdet /{: aitonari! E: doukat nora joan oporretan.
140
 Ariketak 36

. . Zehar galderak: -eN (A)

Nor! eg in zaizkio galdera haue k? Osatu esaldiak, galderetan oinarrituz.

Osriralean irten ahal naiz 15:30ean ? • Nire gilrzak ikusi dituzu? • Atzoko egunkaririk baduzu?
ola jbili zara eskolan ? • Z ein do hirigu nerako bideD ? • Gaur ere barera bazkalduko dugu?
Zenbat da ebakia eta pintxoa? • Txostena bidali duzu?

,.. Udaltzainari _hi':!G."nerako bideD :ei" den galdetu dio .

I Nagusiari ._.__. __ galde tu die.

l Lankidea ri ....n_. _. , esan d io.
J Zerbitzariari galderu dto.
, Hamar urteko semeari galdetu die.
5 Egunkari saltzaileari esan dio.
6 Garbitzaileari _______. galdetu dio.
7 Sen arrari gatdem dio.

IIIfJI -eN, ea... -eN (A-C)

A) Teresa Bidebarrieta kazetarlak Robert Mir6 akto re famatua elkar rizketatzea lortu du, aktoreak
Malibun duen etxean. Teresa telebistan dago ora in , elkarriz keta hura nola joan zen azaltzen .
Hona hemen Teresak eg indako galdera batzuk.
» "Grabaru ahal dcgu?" EIl.l.rab!Jtu ahat ge " uen gllldl!tll nian.
I "Noizko estreinatukc da zure azken filma?"
2 "Zein da zure zuzendari gogokoena?"
3 "Ekintza filmak ala dramak nahiago diruzu?"
4 "Ncia ikusikc zaitugu Zinemaldian berriro?"
5 " Oscar saria beharrezkoa da bcgirunea izan diezazuten?"
6 "Zer egiten du zu bezala ko aktore famaru batek
astcburuetan?"

B) Ad ierazi elkarrizketa honetan esaten dena .

» Ane : lsabeli deituko diozu '?
J on: Ez dak it. Jonek e: daki lsubeli dei,"ko dio" 0111 ez:
Ehxa bete: Euritak oa hartukc dUI?
Txomin : Berdin dit .
1: Oskar: Postrerik eskarukc duzu?
Aiohoa: Ez dakit .
3 Sofia: Lcrtukc dugula uste duzu?
Lender: Ez dakir. baina saiatukc gara. ezta ?
4 Ama: Gustatuko ore zaio marmitakca zure lagunari'?
Se mea: Ideiarik ez. ama.
5 June: Zenbat orda indu duzu praka horien truke ?
An de re: Erdi prezioan erosi ditut.
141
 37 Zehar estiloa: aipamen zuzena eta zehar aipamena
o Sarrera
Arin eranrZIIIl.
Zehar estiloa norbaitek esandakoa zuk zeuk aipatzea da. hum zure Bai. Jidio.
Melisa: Nirekin
dis kurtsoan sartuz. Bi era daude pertsonaren batek esan duena datorren hilean
ezkondu nahi
diskurtsoan sartzeko: aipa men zuz en a eta zebar aipa me na. ezkonduka gam.
dll:lI?

(;JI Aipamen zuzena

I . irudian elkarrizkera bat dago . eta 2. irudian elkarrizketa
hor retan esandakoaren aipamen zuzena.
Aipam en zuzenean . norbaiten hitzak zuzen -zuzenean jasorzen
dira . ezer aldatu gebe . Halakoetan, testu idatzie tan. koruatxoak
(" ") edo marra luzeak (-) erabiltzen dira . Adibidez:
"Pozik nago" esan wen neskak.
- Pozik nago-- esan zuen neskak .
Melisa eta biok
datorren hilean
I!II Zehar aipamena ezkonduka gara. Ezkant:a
Zchar aipamenean (3. irudia) Loiolako basilikan
norbaitek esandako mezuaren edukia adierazten ospatuko do.
dugu. baina ez dirugu pertsona horren hirzak
zehatz-mehatz atpetzen. Zehar aipamenari zehar esnt oa
ere esaten zaio.
Hona hemcn zebar estiloaren ezaugarri nagusiak:
• Jatorrizko testuko zenbail hitz (pertsona izenordainak,
aditzak.. .) aldaru egin behar izaren dira. kornunikazio egoera
berrira egokitzeko:
nirekin =- berarekin
ezkonduko ga rfl ee- ezkonduko dim
• Jatorrizko adierazp enak aipatzeko. aditz hauek ernbiltzen dira:
eSlIl!. eram::UIl. eskaru. gakieu. adierazi. jakinorazi, iragarri .. .·
Oatorren hilean e::konduko direla iragarri dute. Erraza izan ::ell .
• Zehar aipame netan -eLA -eN eta -TzEKO atziz kiak Juliok egulI batean esan zidan.
erabiltzen dira . jatorrizko mezuaren edukiaren berri ·l1.rill eram::lIl1. Melisa: Nirekin eskondu
ernateko. Adibidez: nahi dU::II? ", Nik duda i::pirlk ere e: Iw ell
Datorren hilean ezkanduko direla esan dute. c an. eta hone!a eramZlI/I nion:
Ea be rarekin ezkondu nant Zllell galdetu zion. "Bai, datorren hilean
ezkonduko ga ra "'.
Arin emntzuteko eskatu zion.

Melisa Eixebarria
aktoreuk era Julio Aginaga
enpresariak datorren hilean.
Lototako basilikan. ezkonduko direla
iragarr! dute , Melisak adierazi duene-:
Juliok ea berarekin eikondnnabi ::lI el/
galdetu zion, eta ann eranmueko
eskatu zion. Afelisak e: zuen duda
tzpirtk izan. eta hurrengo
hilean ezkonduka zirela
eram::ulI ::1011.
142
 Teoria 37

II!JII -eLA, -eN eta -TzEKO atzizkiak zehar estiloan

lrudietan ikusten den bezata. zehar estiloan
JATORRIZKO \{EZUA Z EHAR ESTILOA
atz izki hauek erabiltzen dira:
• -e LA. jarorrizko mezuko baiezko edo Azterketa ondo A=terkera ondo egin
ezezko adierazpenen berri emateko: egi n dui. duELA esan du.
• -e'N. jatcrrizko mezuko galderen berri
ematekc: Filma ez zait Filma e: zaiol.A
• •TZ EKO. jatorrizko mezuko aginte gustatu. gustatu esan duo
perpausen berri emateko.
No n dago nire Bere paper zorroa
Zehar estiloa eta hitzen ordena paper zorroa? non dogoEN
galderudu.
Per :IUS tvertaeuaren 1;01;3 ena
IDd area. mesedez. Alea ix TEKO
-e LA. -e~ eta -TZ EKO atzizkiak darama-
esan du.
tzaten perpaus txertatuak aditz nagusiaren
ezkerre an nahiz es kuinean kokatzen dim:
Ea n ongook garen galdetu digute EOO Galdetu digute eo nongoak goren.
brf orma:io hori l nterneten bide; erra: lortzen det« esan didate.
EDO: Esan didate i,iform ad o hori l nterneten bide:, erra; (ort:,e n dela.

Perpaus txertarua edo ra perpaus nag usia luzea edo konplexua denean. joera nagusia perpaus txertatua
aditz nagusiaren eskuinean ipinrzea da. baina beste kokapen batzuk ere onartzen dim:
instiuuukc 109/m batzuek: esan didate info rmotio non tntemeten bide:, erra; tortzen dela.
EDO: lnst itutuka 10gu1I bacuek informazlo non tntemeten bide; erraz tortzen dele esall didate.
Eoo: t nform ozio hori Intemeten bide; erm: tonz en dela esan didate institutukn logulI bacuek.
Per a us rxcrtatu a ren harru ko elemenrucn ordena
-e LA. -eN edo -TzEKO dara man adi tza per paus txertatuaren amaie ran ipintzekc jeers dago :
[Nire telefono zenbakia lehenga egl/lIeo" gai:ki apuntatu zuelu] esan dit.
EDO: Esan dlt [nire telefono zenbakia lebengo egl/Ilea" gai zki apuntatu zuela] ,
£: diot galdetu [ostebwu honeran zer egin behar duen].
EDO: [Asteburu honetan zer egi n behor due n] e: atot galdetu.
Aruak semeort [sukaidera joateka] [eta nra ekan zeko] esall dio.
-eLA edo -eN daraman perp aus txertatua konplexua denean. pcrpaus eko elementuren bat edo beste
aditzare n es ku inera eraman daitek e. batez ere mendeko perpaus a ad itz nagusiaren eskuinean doanea n:
Esan dit [uire telefono zenbaki a gaizki apunta tu zuela teheng o egunean] ,
E: dior ga/dew [zer egin behar duen asteburu bonetan].
-TzEKO atzizkia daramaten perpaus rxertarue ran. berriz. ez da hala kor ik gertatzen:
TXARTO: [£I......•..!!l'!r:fJ MW) eSOIl die
amok.
O~D: [Ura ekanzeko] esan dio amak.
TXARTO: Deteksibeak HfJG1e«TJ BIUB lulL1' f ¥l '11_erikj esan : ;011 taxilariari.
O~D : Detekt ibeak [autcaren atzerik joateko] esan zion taxilariari.
Perpaus txertatua ezezkoa denean. ohikoena adizkiaren osagaien ordena aldatzea da. nahiz eta aldaru
gabe ere ager daitezkeen:
Esan di, halakorik t!:, duela be"i: egil rgo . (ohikoena)
Esan dir "alakorik be";: egingo e:, dlle(a . (ez da ohikoa)
143
 Ariketak

. . Zehar aipamena (C)

Begiratu Irudiei eta lotu esaldiak gezien bidez.

.. Neske batek - -- - - - - - __ hiriko maparik dUlen ga/detu dll.

I Meriak eta Pedrok errektemazlc c rriak ematekc eskatu du haserre.
2 lrakasleak komuna non dagoen galderu duo
J Emakume batek haien rnaletak non dauden galdetu dute .
~ Umearen aitak ikasleen hegaldia nc iz arerako den galderu duo

n Baiezko eta ezezko adierazpenak : -eLA (D)

Sonia eta Pablo banand u egin d ira. Zer diote ingurukoe k?
.. Sonte re n a rna : Ez nuen espero .
So nia ren amok berak 1': :;ueJa e5/NrD diD.
Auzo koa: Ez nituen aspaldian zori ontsu ikusten.

2 Pablc ren s naia : Pablok benetan rnaite du Sonia.

3 Soniaren lagun bat: Pablo lankide batekin dabil.

-4 PabJoren aita: Pablok ez du Sonia bezalakorik aurkituko.

5 Sonta re n a hizpa: Soniaren kalterako da banaketa .

ti Pabloren ama: Drain etxera itzuliko da.

D Galderak: -eN (D)

Elkartu galderak eta galdegil eak zenba kien bid ez, ere duan bezal a. Ondoren, sortu esald iak.

>- "Noli rllI:;1I mill?" Seme a

-ze- afalduko dugu gaur?" lrakaslea
z "Betikoa nahi duzu?" Turista
J "Nondik zatoz hain berandu?" ;,. Sendagilea
, "Ariketak egin dituzue?" Am'
5 " Non dago tren gcltokia?" Zerbitzarin

• "L aguntzerik nahi duzu?

>- Sendugileak..guldetll dit non dudon m;~ .__
Saltzailea

,
,
J

• 7
144
 Ariketak 37

n Aginduak: ·TzEKO (D)

Asier hamar urteko mutikoa da. Denok agintzen diogula dio.
A ma: Zoaz orain txe bertan eta txukundu logela.
Maisua: Zaude isilik.
Ana ia nagusia: Ez itzazu nire CDak ukiru.
Aita : Zoaz ile apaindegira lehenbailehen. eta manu ilea.
Airi ta : Ekar em u urn iturririk.
Osaba Aitor: Garb itu nire autoa .
>- Amllk oreintxe berta'!LtHlleko nil logel Xuk nt:~ko Qgjndu dio:

,
3

D Zehar estilotik aipamen zuzenera (A-E)

Ad ierazi atzoko elkarrizketa hauetan esandakoa .
>- Eroslea: Txanelaz ordaindu ahal da?
Dend aria: oski.
T.r:arula: ordaindu Qhal.;!: _gQldet'~ .-'!E£ ~.!-ndQr; baiet: esan :;dll_". _
Miren: Lanperuta nabil, eta beranduago helduko naiz.
Est her: Ongi, orduan zineman bertan egongo gara.

2 Mek anikarta : Autoa bizpahiru egunetan utzi beharko duzu hemen .

Parxi: Konpondu lehenbailehen, rnesedez.

J Alkatea: Ez du t etsiko, hiritar guztiak lanean ikusi nrte.

Kazerari a: Lcrtuz gero. hurrengo hauteskundeak ere irabazi ko dituzu.

4 A ma: lkasi probetxuzko zerbait.

Neka ne: Nik aktorea izan nahi dut.

5 J oseba: Nork daki bakai laoa pil-pil eran egiten?

Asier : Niri goxo-goxo irteten zait.

6 Zerbitzaria : Postrerik nahi duzue ?

Oorzc ne: Ez, eskerrik asko . Kafea hartuko dugu .

- - - - 145
 38 Zehar estiloa: pertsona, lekua eta denbora
D Sarrera
Zuzenean esandako zerbaiten
aipamena egiten denean. pertsonel.
lekuar i era denborari buruzko
erreferentziak aldatu egin behar izaten dira .
egoeraren ar:abera. Aztertu irudietako adibideak:

Ander Jonen etxean dago. Jonek

eta Elenak fesratxo bat
antolatzea erabak i dute. Jonek dio
berak era Elenokfesratxo Bai. egio do.
bat antolamko dutela bihar Etor =inte=ke?
2 Zenbait minutu geroago,
iluntzean.
Alberta etorri da. Anderr ek
Jonek esau duena kontatu dio Albenori,
baina Jonen hirz batzuk aldatu ditu:
Anderrek Elenak eta biok. esan beharrean
Jonek eta E1enak esan duo eta antotaruka
dugu esan ordez. onioknuka dute esan duo
Atzo
Jonekin egon
3 Hurrengo egunean Ander Manarekin elkanu
nintzen. Gour ilumzean
da. eta festari buruz hasi da hizketan. beren etxnln festatxo
lekua eta eguna aldatu direnez. orain bot amolatuka diaela
Ande rrek hemen esan beharrean. beren esan zidan. Joango
etxean esaten duo eta. bihar ilumzean goro. ezta?
esan ordez, gour iluntzean esaten duo

B Pertsona
Jatorrizko mezu ko pertso nak egoera komunikaribc berrira egokitu behar dira . Horrek eraglna du
aditzetan:

JATORRl ZKO M EZUA Z EHA R ESTlLOA

Anek Koldori: N ire semeak (Ko ldok lagun bati] Anek here semeak gutun bar idarzi diala esan dit.
bat idatsi dit.
g lllW I (Ko ldok Aneri) Zure semeak gllfuII bar ida tzi diuda esan duzu. e::ra?

H Lekua eta denbora

Jatorrizkc mezuan d enbora eta lek ua adierazteko erabili diren hitzak. batzuetan, aldatu behar izaten
dira:

JATORRIZKO ~1EZUA Z EHAR ESTILOA.

Ane: Bihar eguroldi (Biharamunean) Gaur eguroldi ono egingo zuela esan ::uen Anek:
ona egingo du. {Bi egun geroag o) A rzo eguroldi ono egingo zuela esan ::uen Anek.

JATORRlZKO :\1EZUA. Z EHAR ESTlLOA

Ane: H emendik (Ondoan dagoen batek) Anek dia h ortik ez delo ezer iku sten,
ez do ezer ikusten, (V rrun dagoe n barek) Anek die I,o lldi k ez dela ezer ikusten,

146
 Ariketak Gg
38

. . Zehar egina: partenra

Zehar estiloa: pertsona IE)
(B)
Bete butzuneak Izenorde
Bete hutsuneak JSenorde egokiekin,
egokiekin.
E Am
~ ATOI:
aia: KO ez
Ni Spar (ora joarea
naiz inora dogozn eguraldiarekin.
joango dagoen eguraldiarekin,
Zuk Mireni
Z uk l\Iire ni: Arraiak dio
Amaiak dober zz deja
.J!.IT!L cz dela inorajoango
mora joango eguraldi
egural honekin.
honekin,
ADE
Ane: bola dabMike
Naja dabil Mikel?
Zuk
Z uk ~NIk
li ke li: Azk galdetu
Anek malizi ditdroa Garden
nola zauden _
2 Ikaskideak
Ikaskid eak : DOK ez
Guk daukaz dirurik.
cz daukagu diruk,
Zuk OST
Oier r i: bazkideek diote
Ikaskideek dotege dakatzia dirurik.
ez daukatela diruk,
laritz:
J Martin Zu Gin ZIZ Ze geo, rt
Zuri ezin zaizu ezer em mutil.
Zuk Luzar Martek esan
Maninek een ditd Seo ezin zaidala Sg Son,
zaidala ezer esan.
, Luisari :
Pedro:
Pedro : Mirenek ez du
Mirenek du nirekin
mirekin hitz
bitz egin
gg nahi.
nak,
dok Mireni
Zuk l\lireni: do
Pedrok die Seda ez duzula HZ mak,
hitz egin nahi.
s Eetber
Esrhe...: Atzo Azaro ahizpak
ATZO Argiaren abiznak ekarri
ekar ninduen
munduen Bilbotik.
Piok,
GK
Zuk AATSGIrI
rgi a ... i: Eziberrek
Estherrek doatza
die arzo bigak ekar zuela
ahizpak ekarri gueia BUIbogkK,
Bilbotik.
IGazo::
6 Irxase heuk
euk przetanuko
prestatuko durnaziia,
dUI paella.
Angk
A ne k JJoni
oni: Dasak
ltxasok gean
esan du przeiaruko duzia bazkaria.
prestatuko dueJa bazkaria,
7 Pego:
Bego: Ez dut uzte Mike haragia “atza guztatzen zaionik, Hobe
Ez dut uste Mikeli haragia jatea gustatzen zaionik. arrauna jartzen
Hobe arraina jartzen badizu,
badugu.
Peiok Mikeli
Peiok !\li Begok esan
keli: Begok gganzuen
zuen _ ee zaizula
cz gatzu haragia
boragia gusratzen.
gustatzen, gia
eta bortzegzatik
hcrrexegatik
Ingo ditugu Zentroak,
jaugo ditugu rxipiroiak.

EZE Lekua
IfJI Lekua eia denbora
eta denbora (C)
estu esaldiak,
Osatu segidekakio Hitzak eratit
laukiko hitzak erabiliz.

hernen •e gaur
hemen Gur •e hurrengo
Hurrengo eguen
eg uneon e• bihar
bihar •e orduantxe
ordun
urrezko asrean
aurreko ggteoan •e bara
ham •e bona
hona

(zorko oran dela

Gorka (orain deia 3A egun):
Sg Pubar Karmeleri
Bihar barrnzler deituko
deituko dior.
doi,
Amek
Ane k barneari
Karmeleri: Hur esin duzu Gorkarekin?
Hitz egin duzu Gork arekin? Osriralean Geiralean ikusi
kuz nuen.
nuz, eta
gia hurrengo
1l-JJ..rr f .n.gf'--._
.fegurrean deituko
g ll n f Oj f .... deituko zizula esan don,
gizul zeon zidan.
Z GRAEII
Amaiur: Tren geltokian
Tren zziiakian egongo
egongo naiz (aizo,
naiz 7:30e an.
ZA Uren ggiinkianiz
Zu (rren gcltokian): ATDGIurTSkK A ego
Amaiurrek EOS dzio esan
ngo dela geon di
dit.
Txomin (esteazkenean):
J Txomin rostzorzkgngoniz Pabloren bia
Pabloren bila rnan bebar dUI
joan behar dui aircportura
nurenortura igandean.
enndeon,
Unaik
Una ik Hobertnriuizandzaniz Txoruun ez
Robertori (igandean): Txomin zz dado gurekin
gurekin ctorriko.
ziorik, ... ISO aire pcrtura Pabloren
Pabloren
bia ioan
bila jean bebar duzia gean
behar duela Zug
esan zuen.
ASler:
.. Aster Gaur baziko
Gaur hasiko da da informatika
intnrmmanka iboztarOn,
ikasraroa.
Iera (7
Tere Li] egun
gun geroago):
GgrOogOkK ASIS
Asier orde Ordenagaiarzkin
nagailuarekin ogia be ibiiko
jo eta ke do bonbero,
ibiliko da honezkero. Lehengo
Lehengo
egunean berarekin
egunean egin mug
berarekin egin IODO, eta
nuen IOPO, ZaJDiOrTaika informarika boz ikas-
jaro batzan hasiko
tare batean baziko zela
gla esa
geann zidan,
zidan.
5 Pakarnz
Bakarne: Ene,
Ene, badai Oza berandu
bada! 050 berandu egin
egin goi,
zait. Gratnte
Oraintxe helduko dra gonbidatuak)
helduko dim gonbidamak!
IA

Joakinek (mari ii iriz

tnmart (11:15): A zelako maboztza
A zelako (gango duen
nahastea izango diuzn Bakamek
Gakornzk etxean!
euzanHornarrzian
Hamarretan deitu
deitu
dodazan,
diodanean. egon dit
esan gonbidonuak hehzeko
dit genbidatuak beltzeko zirela,
zurea, eta
eia
Oraindik giga
oraindik erxea bizia
beteta (gono d,
izango duo
ADO
6 Ama: Jeandean
Igandean etori bona bazkaltzera.
etorri hona bazkaltzera, seme.
zg,
Semeak
Sem eak emazteari
emaztea ri : ADITZ SiSEOn SEO
Amaren erxean egon DIZ, Zo igandean
naiz. eta iGndganJogtzko egan dit.
jcateko esan d
7 Peru eia lnaxic
Peru eta Inato (kalean):
(koloni Taberman egengo
Tabernan gono gara.
Gora,
Perun (abernaniz
Peru (tabeman): Danak Siorrko
lnaxiok etorriko dela gean dit.
dela esan d
8 AAnder
nde r: Orduan datorren
Orduan datorren astean
aizan bernentze bertan elkartuko
hemenrxe benan glkarruko gora, eztai
gm. cm?
JJon ibitzorduarzn bezperan
osu (hitzorduaren Anderrek era
bezperan) : .Anderrek gabiak
biok barruko
elkartako zinela zeon genun,
ginela esan genuen.
Id
147
 39 Zehar estiloa: aditzen aldia
o Sarrera
Lehen Gorka ikusi dui.
eUl eson dit igandeon tasterkem
batean parte ha rtu zuela, eta gallr
oso nekatuta dagoeta.

Igaudean Joan dell

lasterketa botean osteon Gorka ikusi
p ar te ha r tu Ill/ell, flu en. era esall zidan
eta gall,. oso - -: 1§ ~ :- 1 tasterketa batean
nekatuta nogo. parte hartu zuela,
era oso nekatuta
~= :- , :egoela.

lrudietan ikusten den bezala. bestc pcrtsona baten esana diskurtsoan era egokian san zeko. batzuetan
aditzen ald ia aldaru egin behar da orainalditik Iragenera: beste batzuetan. berriz. ez.
Aditzcn aldia aldatu behar den ala ez erabakitzeko. mezua sortzen den unetik . aipamena eg iten denera
iragan den dcnbora tarrca hanu behar da kontuan .

JATORRIZKO MEZUA ZEHAR AIPAME.\lA

0 50 nekanna 110g0. l.ehen Gorkak esan dit oso nekatuta dagoela (denbora tarte labur ra).
)0(/11 den astean Gorkak esan zidau oso nekanna zegoela(denbora tarte luzca).

Jatorrizko mezuan . iraganean dauden aditzak ez dira aldatzen : parte hartu nu en => parte harm z uela.

I]JI Noiz aldatzen da aditzen aldia?

JATORRIZKO MEZUA Z EHAR AIP~t ENA

Aipamena aldi bcr ean Goi: irten lIa;:. Goi: irten deia dio.
egiten beda. cz dago Stxera IIQa. Etserc doala dio.
aldaketarik:
Neuk egingo dUI. Berak egingo due-la die.
Oraina => oraln a
Umea: neu ordure uaiteke. Unteaz bera urdura daitekeela dio.
Jra gana => Iragana

Aipamena denbora Goiz irten naiz: Got: irten dela eSGlI du.
ta rte laburra igaro Etsera 110 0 . Etxera doala (=illaala) esan du.
ondoren egiten bada.
Eg ingo dut. Eging c due la (zuela) esa n duo
hizrunaren esku gerarzen
da orainalditik iraganera Umea: lieu ardura naiteke. Umea : bera ardura dai tekeela {zuekeeia]
pasatzea ala ez. esan (Ill.

Aip amena d enb ora tarte
luzea lgarotakoa n eginez
gero:
Oraina => iragana
Iragana => iragana
148
Got: inengo lIai:. Goiz irteng o :elu esan zuen.
Etxera noa. Etxem :;llOola esa n =lIen.
Goi: inen naiz: Goi: inen :ela esan zuell.
Beti got: irteten ninrien, Beri goiz i r teten zeta esan =Ilen.
Goiz irten nintien. Goi: irten iet« esan zuen.
Umee: lIell araura naiteke. Umea: bera urdura zitekeela esan zuen.
 Ariketak 39

. . Zehar estiloa : aditzen aldia (A-B)

A) Osatu esaldiak, laukikoak aukeratuz.

kaleraruko nauela • kontuluko zizkidala • kaleraluko ninduela

.. Neskak amarl (2 minutu geroago) : Ama, Nekaneren erxera noa. tx _I}L\ '~- m lLT UQk kO 'J-~tIL _ ._
~e! lar di:.kidala e. ~ .u l.tJH •.__ Lastcr itzulik o naiz.
Neska k lagun bat! (hurrengo egunean): Ez. Nekanercn etxean egon nintzen. Tclefonoz deitu
zidan. eta ixutxu-mutxuak esan zida n.
2 Lankide bati (atean bertan): Zcr esan didan oraingoan? Beste hanka sartzerik badau-
kat esan dit.
3 Abokatuari (hurrengo astean): Hurrengoan zerbait gaizki egiten badur
esan zidan.

B) Berridatzi esaldiak, ereduarl jarraituz.

.. "Ibilgailua eduki badaukagu. baina askotan ez dabil". esan zuen Felixek.
FeJi.l;;el! ~n ;ue n ibiJgaiJua edllki ba ;,ukateJ/bdlI ~ baina askptan e; ;ebiJeJa/dabiJe!a.
"Ulertu duzu irakesleak azaldu duenaT. galdetu zidan nire ikaskideak.

2 "Gaurko eguraldia ez da atzokoa bezain euritsua lzango". esan zuen eguraldi gizonak.

J "Eivissan egon gara oporretan. izugarri gustatu zaigu. baina uste dUI darorren unean Fuerteventurara
joango garela". esan zuen Begok.

4 "Atzc mezu bat bidali nion Koldo ri: ez dakit ze rgau k ez duen craindik erantzun". esa n zuc n Amaiak.

5 "Nork daki hau egitcn?", galdetu zuen Agunzanek.

C) Aldatu aditzen aldia, behar denean.

.. "Mirenen etxea ikusgarria da ". esan du Anek.
Zuk Mireni: zure ana iku sLarria deJa~ a n du An ek.
"Aurtengo hauteskundeak geuk irabaziko ditugu".
esan zuten oposiziokoek.
2 "Julia Jones aktore amerikarra darorren hilean ezkonduko da".
Irratian esan dure.
J "Ez kezkatu. Josu beri berandu etcrtzen da".
hxasok esan du.
~ "Non erosten dim telefono txartelak?"
galdetu zuen turista japoniarrak.
.5 "Erretzea 050 kaltegarria da osasunerako".
Kartelean jartzen zuen.
149
..
III

..
III
GI Konpletiboak, zehar galderak, zehar estiloa (34.-39. uni

Osatu esaldlak, parentesi arteko aditzak erabiliz.

>- Martxelok ez du gurekin {etorri} .5lorri nahi.
I (er re) kaltegarria da osasunerako.
1 Mendizaleek gailurrera (igo) erabaki dute.
J Hamarretarakc (heldll) agindu diote honi.
~ Liburuak tirakurril ez zait gustatzen. nahiago dUI filmak (U,llsi)
S Egunero litro bat ur (edan) oso ona dela diore.
6 Etxetik irten baino lehen ohea (egin) __ behar dut.
7 Brasi letik ekarritako musi ka (jam) erregutu genion.

Erantz un galderel, ereduari jarraituz.

.. Zer behar dugu guk ? (::uk tortilla ekarri)
Zuk tortilla dan-.,La behor dugu g uk.
Zer erabaki dute etxekcek? (oporretan kossaldera j oan}

2 Zer ez da erraza? {ariketa hau egin)

J Ze r ag indu dio irakasleak Go rkari? {ondo jesarrita eta geld; egon)

-I Zer da ezlnbestekoa Olinpiar Jokoetan parte hartzeko? (Hamasei une i=oll)

3 Zer lonu du ni re auzokoak? (denok haserre egon)

6 Zer gustatzen zaio Begonari? {igandeeian egunkaria ohean lrakurrl]

Aurk ltu galdera bakoitzaren zehar aipamena .

~ "Nora :0(1: ha in goi:?"
I "Kaferik-edc nahi duzue?"
2 "Zer ordutan heldu zinen ban ?"
3 "Norekin egin dure ikasleek bisita?"
4 "l silduko zarete. mesedez?"
3 " Nola eg ingo dUI arrain zopa?"
6 "t or e1karrizketatu dute gaur telebistan?"
7 -Gurekin zatozte. ala ezT
8 "Gustatu al zaie umeei filma?"
9 "Bilbon ala Gasteizen geldituko gara?'
150
Ea ikasleek norekin egin du ten bisita jak in
nah i zuen.
Isiltzeko cskaru zigun.
Ea Bilbon ala Gast eize n ge ldituko garen
jakin nahi duo
Ez zekien arrain zopa nola egin.
Aurreko gauean zer crdutan heldu nintzen
ga lderu zidan .
Ez daki nor elkarrizketatu duten gaur
telebistan.
Jakin nalr; :uen ea nora nindoan h ain goiz:
, Kafea esk ain i ziguten.
, Ea umeei filma gustaru zitzaien galdetu
men.
, Ea haiekin goazen ala ezjakin nahi dut e.
 ..
III

..
III
Gl
•
171
Idatzl elkarriz keta hau ek zehar estiloan .
,.. Josu : Ulenu al duzu gaurko rnatemankako gaia ?
J on: Bai. uste dut baietz,
J05uk a Jonek at;aka matematikllko gaia ulenu ;Ul'njakin nahi ;Men. Jand bairt; nan __
:ion. (oc o)
i\Iiriam: Ez naiz batere ondo senritzen. ama .
Ama : Zoaz ohera. Oraintxe eramango dizut salda beroa.

............_...._.._.......__... 000/1 den osteon)

2 Maider: A razo larriak ditut , eta ez naiz oporreten joango.
Ana: Zer gertatze n zaiz u, neska? Kontaidaz u.

{oroin de/a gll rxi)

J liiigo: Egurald i honekin. zerga rik ez goaz rnendira ?
Txeme: Ederto. Prestarukc ditut ogita nekoak?

__ (joan den igandean)

~ Leire: Zer jantzikc dut Mire nen ezkontza egunean?
Ol atz: Hobe bezperan erabakitzen baduzu. ez dago eguraldia asmatzerik eta .

(01=0)
5 Ama : Ken itzazu liburuak hemendik: bestela. leihonk behera botako ditut .
Jon: Geroxeago. ama. lragark ien tartean kenduko ditut.
Anta : Mugi zai tez crain txe bertan. Ez dizut berriro esango.

(lehen)
6 Ar gi: Nori bururatu zaic hona etortzea?
Igor: Nire lagun batek jatetxe honi bur uz hira egi n zidan. eta ..

(here negun)
7 Abokatua: Ez kezka tu eta utzi dena nire esku .
Miren : Beraz, zerba it dagoenean, zuk deiruko duzu.

(01=0)
8 Dend aria: Ordaindu kutxan. mesedez.
J osebe: Operirzekc da . Jarriko al diozu paper poli ra. mesedez?
Dend ari a: Jakina. kurxan bertan egingo dizute.

_ OO<Jn den larunbatean]

9 Itxaso: Metroz ala autobusez erorri zara?
Alberta: Oinez erorri naiz. Astitsu ibili naiz, eta egun ederra dagoenez.. .

(01=0 iluntzean]
 40 Perpaus erlatiboak (1)
U Sarrera Lehengo eglm eoll
u..
Juanma u s; nI/en.
E=. non Josema do.
Juanma Fakuttatera 11I010,.re:.
efor l :e.1J den mutil a/Ill bat do.
gllre ikosgelan bet; a-ken
i!aretun jar':"" del/D. ~ " <' r --;;..)

Bada. makuluekin
zebilen gi:agaixoa. tsmpua \- .......l \ j"-'::";:::
izon ome n zuen motorrarekin,
unibertsimterako hidean
dagoen bihurgunean.

Perpaus ertatiboen marka -eN menderagailua da. eta beren funtz ioa eskuinean duten izena mugarzea .
zehaztea edo identifikatzea da. lrudian, esate beterako. Fak uita tera motorre: erortzen dell (muti/a)
perpausak mud! bat (Jllullmu) zein den zehezten duoeta unibertsinuerako bidea n dagoen (bihllrgunea)
perpausak istripuaren lekua identifikatzen duo
Pertsonak eta gauzak zehazteko. izen on d oak eta izenlagu nak erabil ditzakegu. baina azalpen
zehatzagoa eman beha r denean. perpau s e rlatiboa k erabiltzen dira:
1ZE.'\O:\DOAK : mutiltodia irakasle berrio mahai biribila
1ZE.' \LAGUXA K : " ire ondo ka emakumea osaba A lber/orell etxea Donostiaka akuarioa
PERPAUS ERLATI8OrI.K: ko:.etarit:JJ ikasten dne n mutila milaka bisirari erakartzen dituen okuarioa

IE:I Perpaus erlatiboaren marka : -eN

Adibide hauetan nabarm enduta dauden aralak mendekc perpaus erlatib na k dira . eta nabann endu
gabe ageri direnak perpaus nagusia k. Perpaus erlat ibo hor iek bi ezaugarri nagusi dituz te:
• Perpausaren azken buruan daude n adirzek -eN mende ragailua daramat e.
• Perpaus nagusiko izen batcn ezker retara ageri dir a. iacn hori zehaztuz. Izen horri ondokoa deritzo.

PERPAUS ERLAT1 BOA PERPAUS NAGUS1A

PERPAUSA + · eN ONDOKOA GA INERA KO OSAGA1AK

nor dogoEN bi:kar =orl"oa nirea do.

iku si duguN andrea Aitorren ama do.
ekarri du:uN liburuari orri bat [alta zaio.

l!II Baiezko eta ezezko perpaus erlatiboak

Alderatu bi esaldi hauc tan eraku sten diren baiezko eta ezezko perpaus erla tiboen egitura:
B."-IEZKQ..\ : BOIj a o ndo ezagutze n dituen pertscnekin gusmra egoren da.
EZEZKOA: Borja o ndo ezagurzen EZ dituen pertsonekin ez da gustura egoten.
Hona hemen ezezko beste perpaus erlatibo batzuk:
£skolara etorri ez diren ikasteak etxean daude. gaixorik.
Erabiltzen e: dire" huzak ahaztu egiten dim. E: dago itsu handiagorik ikusi "old ez duenu baino.
152
 Teoria 40
n Isilpeko osagaia eta ondokoa
Perpaus erlatiboak transfonnazio baten ondorio dira. Transfonnazio hori csagai komun bat duten hi
perpaus elkartzean datza:

A Ni (h errian) bizi naiz.

""=' Ni bizi naizen h erritik gazte askok aide egin dute.
B Herruik: gazte askok a/de egin dute.

Adibide horretan hauxe ikusten de:

• A eta B perpausek osagai komun bat dute. zein here kasu markarekin: (A) herrian eta (B) herritik.
• A perpausekoari (herrian) lsupeko osagaia deritzo . B perpausarekin elkartzean. lslldu egiten delako:
B perpeusekoari (herririk) ondo kea, A perpausarekin elkartzean. erlatiboa rcn ondoan jartzen delako.
• A eta B perpausak elka rtze an. ondo koa eta horri dagckicn kasu ma rka (herrilik) ager iun gera tzen
dim; lsilpe ko osagala , ber riz, kasu ma rka eta guzti (herrioll). gal du egiten da. Bcste adibide batzuk:

A (An dreak) ile kizkutra du.

=:> lie kizkurra due n andrea Jaioneren amo do. (El all8realt)
B A ndrea Ja ionere n ama da.

A (Gau ;e ki,,) amets egiten dut.

=:> E: dinll gogoracen ame!S egiten diwdan gauzak. (EZ e!i:lta~ tf:Hl )
B Gau :.ak e: ditut gogoral:en.

D Erlatiboaren mugak
Isilpeko csagaia era horri dagokion kasu marka isilpean geratzen direnez. informazio hori falta izatean.
perpaus erlatibc ulertezinak 000 nekez interprcta daitezkeenak sor daitezke. Adibidez:
Boxeotariak konorte« galdu zuen kolpea ikaragarria izan :en. (ulenezina)
(Isilduriko informazioa: Boxeola riak kolpeagati k galdu zuen konortea)

Perpaus erlatibo zuzenak egiteko. gakoa da hiztunak isilpeko osagaiari dagokion kasu marka interpreraru
ahal izatea. lnterpretazio arazorik ez izateko. arau hauek hartu behar dira konruan:
lsitpeko osagaiaren eta ondokoaren kasua berbera bada, ez da interp retazio arazcrik sortzen:
Atzo dancarzen ontu nintzenneskarekin geratunats. (ncska rekin dantzaru / nesk arckln geratu)
Utsi rellllen tekuan aurkituka dn:u dakumentua, (lek ua n utai / Iek ua n aurkitu)
2 Ondokoari dagokion kasua edozein izanik. isilpeko osagaiari dagckiona NOR. NO RK edo NORI
bada. ez da interpretazio arazo rik sortzen:
Hor datorren mutila: aritu gam lehenhizketan. (NOR: mu tila etorri mutilaz hizketan ariru]
siotorra saldu nahi dion nuailarekin dago. (NORK: murila k saldu nahi mutil arekin egon)
Gozokiak: eman dizki ezun umeak pozik daude, (NOR!: um eet.umeak egon)
3 lsilpe ko osagaiaren eta ondokoaren kasuak desberdinak izan arren. perpaus erlatiboko aditzak
isilduriko kasu marka (· N. -TlK.. -RA. -EKIN ... ) zein den lgamekc bidea erneten badu. perpaus
erlatiboa onargarria izango da.
E: dirut gogorat::en amets egiten ditudan gUll:.ak. (ga uzeki n amets egin ge uza k gogoratu)
Ni j aio nintzen herri« kasiaidean dogo. (he r r tan jaio herria egon )

Lehen esaldian -EKII isildurik dago. baina Qmets egin aditzak NOREKlN kasua eskalzen duenez.
berehalaxe inlerpretatzen dugu esanahia. Bigarrenean. berdin genalzen da.joio aditzak NON kasua
iradokilZen baitigu.
153
 Ariketak
n Izena zehaztuz (A)
A) Kokatu esald i haue k irud i egokietan.

Leiho ondoko ohea nirea da. Ate ondoan dagoen ohea Ikerrena da. • Ohe txikia nirea duo

B) Iraku rr i test ua eta eran tzun galderel, erlatiboak erabillz.

10n Angoitia Algortan bizi da. Lorea eta Andonirekin. Hirurak Unibertsita te garaian elkartu era batera
bizi dira oraindik. Jonek Bilbao egitea du lan. banketxe batean. era Loreak Deusruko akademia barean
ikasten du alemana. Egunero metroa hartzen dute: Deustu kc ge hokiraino jcaten dira elkarrekin.
On doren. Jonek lnda utxuko ge llokirantz jarrai tze n duo

J>- Zer da Algorta? J~! _~ _ngoi l~Q b[d den herrie:

No r da Andoni?
2 Nor da Lorea?
3 Zein da lndautxuko geltokia?
'" Zer da metroa?

n Komunztadura perpaus erlatiboetan (B)

Jarri pluralean nabarmendutako hitzak eta egin aldaketak, behar denean.
J>- Z u k ema n didazun eg un ka r iak ez du istripua z ezer esan.
Zuek emanzenizkidaten _ . ~ g u. n " .ar ~f ~ - . ~ ; ...!t /4I ~. , istr.ipl}o=,i!=e.r.,esan
Ni ikastolara ekarri nauen gizona nire gurasoen laguna da.

2 Aito rri gustatzcn za ion Jiburu ak argazkt poLita dauka aza lea n.

3 AIZQ ap urtu genuen plarera nire arnak ek arri zuen Portugaletik .

4 Z uk lisatu ze nidan a lka ndo rari b ot oi bat falta zirzaion.

D Ezezko perpaus erlatiboa k (C)

Lot u esaldi hauek, ezezko perpaus erlat iboa k eginez.
,.. Ez ditut zapetek erosi . Oso gerestiak zire n.
Erosi t>; ditlldan :,JlpQ tak . ~ ~ o. g Q 1TS /lf k = ~ ~ n -
Ez ditut agiriak jasc. Agi ri horietan azalpenak daroz.

2 Ez genituen aldizkari zaharrak ekarri . Kepak sutara bota zituen.

3 Eskolan ez dute antzerkia ikusi. Antzerkiak aktore onak eduki ditu.

154
 Ariketak 40

EEE
~ jeineko ngageala
Isilpeko osaga ia eia
eta nnrdokoa
ondokoa (D
(D)
Seridatd esaldi bauek, Gi penike eretitz
Berridatzi esaldi hauek, -EN partikula erabiliz.
,.. Film ederra ikusi dugu. Amaiera tristea dauka . l/rusidugun ft/mak amaie.'EJr.is.tea dauka.
| Mul
Mutil ba Mirenen ondoanegon
bat Mirenen ondoan egon da.
da, Juneren lehengusua da,
lruneren lehengusua da,
enren erez erren perre parr eerren eneee eeen rre perpen prem pe eeen pepe pez errepre en reo enee ee pero err perre epeen enren ere erre erreze pn ere ene errepre eeen erre ere Erre eren rez peze eer zera

2 Betgeuk Berta,
Bctilak geuk hartu Engpattzdre
ditugu. Esnc gutxi daukate. urre re
Pd

3 beeka batek
Neska ekarri
batek eka neu, Benauiizorria
rri nau. dauka,
Renauh gorria dauka.
Jai

.. Meet Bierzo gb GSEEIN,

Mutilek ez dute liburua ekarri. Ez dute ezer egi n. iaaar
de

5 Albandorak
Alkandorak eros dut merkealdian,
erosi dim! Guri
merkealdian. G Ul"Xi balio dute,.
balio dute
IO

6n Eemrmaoa
Erroman Oientanu bai egon
aten tatu bat egandaArea
da. Arazo geko
asko deriEr
ekarri ditu.

~EZE EiaibOaren
Erlatiboaren mugek (E
mugak (E)
Ezen
Esan eggldi beuzk ulergarriak,
esaldi hauek ulergarriak, ulergaitzak
ulergaitzak ala
ala ulertezinak diren,
ulertezinak diren.

Ulergarria
Ulergarria (Jlergaitza
UlergailZ3 Ulertzina
Ulertenua
(eiteko
(tsllpekoa uliek
(Istlpekoa bekoa
(Isilpekoa
Orein
argi dago] urodokitzen da)
iradokitzen daunba dou
anbiguca da)
Erregea
Erregea biik agertzen zen
biluzik agertzen zen argazkiek
argaz kiek jekanbila
iskanbila DiSDu
piztu ZUiSi
zuten. d
X
E

I Irakurri dudan liburua

lrakurri dudan burun utziko
urzuko dizu,
dizut .
pe

2 Parkeak elkartu ziren

Bazkideak elkarru ziren berriak ez dauka
herriak ez dauka tabemarik.
mabernarik,
bak

J Lagunek salatu
Lagunek ealatu duten
duren ekintzaz muntatzen an
ekin tzaz mintzatzen an dira IrraTan,
dira irratian.
,
ja

Oparia ekarri duzun

Oparia ekarri duzun anaia
anato zateark dago,
eaixorik dago.
db

5 Gurera hurbildu
Gurera burilgunen arrazoia bukatu
zinen arrazcia bukaru da
da,.
JO

• Sarr zartzen garen dendan panpina bandi bai

Sarri sartzen garen dendan panpina handi bat aro dute,
jarri dute.
pd

7 Anderri
Ande rri bontaru dozun eezurrak
kontatu diozun gezurrak ezez dauka
dauka zentzurik.
Zentzurik,
•• Teikitan jolasten
Txikitan einen Jagunak
jolasten gincn jazunak aspaldi
asnaldunk ez ditugu
tik ez dituzu ikusi.
ikuz,
SO

Ki BO
Ni izan naizen
bizi izan naizen berran oraindik ez
herrian oraindik ez dago
dozo elektrizitaterik.
elektrizitaterik,
KO

~EZZE Perpaus
Perpaus erlatibo
erlatibo zuzenak (G-E
zuzenak (C-E)
Zuzendu oker erabilita
Zuzendu Oker dauden elementuek,
erabilita dauden elementuak.
E lkusi
>- kuei duzuen
duzuen izorra zulo bat
gizona zulo bar zeukan berokian,.
zeukan berokian
lkusi du: uen gi:onak zuto bar :eukan berokian.
U Iaz
be dari
ekarri eeuenergdeazzikak ezz boei
genuen inprimagailuak guztiz hcndatuta dard,
daude.

: Zakeletzinpuntekeruhardbadazkat,
2 Zuk utzi zenizkidan apunreak erru hand i bat daukate.

Pabeko gaman gidekeszenei,

J Epaitegira eraman nindutenak ez zekiten egia . EET e
AE

gez i Ba TE
d Hondartzan zz Zn
4 Hondanzara SO
ez genituenak erama RO ee
n Mikelek jaso zituen.
AAO ANANA AAA
SA
SZ:

5 Furgo neta horia ekarri duten langiJeek tabeman sart u dira.

e

SZ
S

dSZ
E,
Z
Z
Ze
I

E
dSe
E

SZ
SZ

perrppenEn Rene EE EEE pmeeeEn erreren EEE EKEK eN br br betete EEE EEEn eeren ER EEE EEE EEE EKE Eee EEK ee EE EKEK EKEK Enp prep zerea

€6 Lasai
Lasai ! Kultur etsan ez
Kultur etxean ez dituzun
dituzun(onrak bartu ez
inprimakiek hartu ez dute
ditz balia,
balio.

155
 41 Perpaus erlatiboak (2)
o Ondokoaren isilaraztea

Eta. IIme€1l
gelarako. txoko hartan
Bat. eta niri
daudenetatik. edozein
gllsrut:.t!1f :.u;:k idanak
litz ateke egokia .
bezalakoa gatnera.
biribila!

Pcr paus erlatiboak zehaztcn duen izena (ond c koa) isilpean gorde daiteke. aldez aurretik aipatutako
zerbai tez hizketan ari bagara edo testuinguruak horretarako bidea ema ten badu.
lrudiko andre -gizonak. esate baterako. tesruinguruek mahaiei buruz hizketan an direla argi uzten
duenez. mahai izena isilarazten dute:
ulIrn?an dug/U,A = QIITTeD" dugun (mahai)A
niri gustatzen :.oi:,kiduttAK beza lakoa = niri gustatzen :oi:/iidon (mohai)A K bezalakoo
txoko nanon doud enETATl K, edazein... "" tsoka hanan daudeIJ (mahai)E TA TI K. edozein.. .
Adibideetan ikusten denez. izena ez da perpausean age men. baine bai hari dagozkion detenninatzailea
eta kasu markak. Hona hemen beste adibide batzuk:
Narrzuk: dim ikasketa bidaiara doa:I'IfAK? {: doazen ikasleAAl
Hori esan db",a e: dabii ondo burutik. (= esan dizun peruonA)
Zure argozkiak nik egil, ditudan ak baino habeto tnen dira. (= nik egin ditudan orga=l..i AA,l
Na " i dU:lImu: hit: egingo dugu. (= nahi duzuen gaiAZ)

IEJI Erlatibo laburtua: -TAKO eta ·RIKO

Adibide haue tan, bi perpnus erlatibo mora eraku sten dira. Lehe na erlatibo arrunta da: bigarre na. berriz,
-TAKO (edo -RIKO) eglrureren bidez erarurako crtctibo laburtua da:
E RL ...T lBO ARRUNTA: Son Frantziskon gertatu zen lurrikarak kalte hundiak eragin zituen.
ERLATIBQ LA8URTUA: San Frantziskan gertatutaka lurrikarak kalte handiak: eragin zituen.
Bi ezaugarri nagusi dituzte perpaus erlatibo labunuek:
• Ez dammate aditz laguntzailerik: horregat ik deritze "laburtuak". osagai hori falta dutelakc, hain zuzen.
• Ekintza burutua adierazten date ben. Zuk esandakoa. adibidez. honela interpreta daiteke: zuk: esan
duzuna edo esan zenuena: baina beste honela. sekula ez: zlIh Ni"'>._'_ ''' tHe!lIItI- . Beste adibide batzuk:
Irakasleak: gaur a:a fdmako gaio zaila zen . (EDO azalduriko)
Oposi=ioko alderdiek ez =uten onortu Lehendakariak eg in dako proposomeno. (EDO eginiko)
tssripuan zauritutakaak asp italera erama n dinere. (EDO zauriturikoak)

~ Erlatiboa aposizioan
Perpaus erlatiboa ondokoaren ezkerretara gabe. eskuinetara ere ja r daitek e: orduan. ertatiboa aposizi oan
dagoela esaten da. Adibidez:
Etxe hum. niri hainbeste gustetzen :i/:ai dalla. bota egin dute. zorirxarrez .
156
 Teoria 41
Prozedura hau definizioetan oso erabilia da. batez ere. komzeprua definitzen duen arda tz izenaren
ingu rua n perpaus ertatibo bat baino gehiago biltzen direnean. Adibidez:

ERLATIBO ARRUNTA E RLATJBOt\ APOSIZIOAN

Teti na: biberoiaren puntan janzen dell eta Teti na: biberoiaren puntanjartzen den kautxozko
amaren titiburua renfunrzioa betetzen dnen pieza, all/are" titibumaren funrzloa betetien
kautxoika pieza. due/la.

Ga leoia: gutxienez hiru masta zituen. eta Ga leoia: ginxtenez Mm lIIosta zituen zurezko
garroioan edo genu OnC; gisa erabiltzen : ell itsasontzi handia, garraioan edo germ 0111:; gisu
z urezko itsosontzi handia. emb ittzen iena,

Egitura hau . bestalde, euskara mintzatuan oso erabilia da; idatzian, ordea, ez hainbeste.

ERLATIBO ARRUNTA E RLATlBOA APOSIZIOAN

Zetaioren erdian iosoa antoknzen dak ien Gure ta ldeak jokalari bar behar du. zelaiaren
jokaiari but behar du gure taldeak. erdian jokoa antolat-e n daki ena.
Gure inguruan ogi upurrak jaten ibi li diren Horko tsori horiek. g ure inguru an ogi apnrrak
horko txori horiek t xoiarreak dim. jaten ibili direnok, txoiarreak: di m .

I!II Zein ... BAIT-I-eN eta no n ... BAIT-I-eN egiturak

Euskararen Iiteratur trad izioan ondo errorutako egitura hauek gaur egun gutxi erabiltzen dira . Adibidez :
Orduan gizan bat agertu :1'11, ;;1';11. zirudienez. etsearen jabea baitzen.
Bilboko itsasadarra. //011 bizi arrastorik ez baitzegoen. orain garbi-garbi dago.
ZE IN elementua deklina tzea n. batzuek mugagabean erabiltzen dute (Z EIN. ZEINEK. ZE IN!.
ZE INEN. ZE INETAN. .. ); beste batzu ek. ber riz. mugatuan (ZEINA. ZEINAK : ZEINARJ. Z ElNEI .. ):
Jaione. ;;1';1/ gllre promozioko tehena iUlII baitzen. orain enpreso bateko zuzendaria da. ('" zcina)
lzurdea. zeinek bizitza O$OU uretan ema ten ducn, 1': da arraina. uga:llIIw bai:ik. (= zei nak)
Alberta /iiurrategi. zeinen anoia zor igai zsoko istripu tnuean hi! bait-en. euskal mendi:ale
handienetakoa da. (= zeinaren)

n Erlatibo murrizgarria eta ez-murrizgarria

Er tatfbo murrizgarria -eN menderagailuaren bidez sortzen diren perpaus erlaribo gehienck balio
murrizgarria izaten dute: hau da , dagckien izenaren esanahia erreferenrzia murrizru cdo mugatu egiten
dme . Beherago dagoen adibidean. perpaus erlatiboak irakasle izenaren errcferemzia irakas le bakar
batengana mugarzeu du institutuan ingelesa eman zigun harengana. eta informazio hori funtsezkoa da
esa ldia ondo interpretatzeko.
Instinuuan ingetesa em o" zigun irakaslea oso ono zen.
Er latibo ez-murrizga r ria Era honetako perpausek haiei degokien izena osaru edo azaldu egiten dute.
bere erreferentzia mur rizru gabe. Horregatlk. ezabatu egin daitezke izenaren erreferentzia ahuldu gabe :
Nire allaia Mikel zein IImeta" IlU;1I chute baitzen. orcin rugby talde batean dabiI.
ZE IN ... BAIT- egituraren bidez sortzen diren erlatiboek balio ez-murrizgarria izaten dute :
Ardo botila hum. zein ;;lik ieuk 1/;1'1' nrtebetetzean oparitu baitzenidan. Gabonetan edan gem /en.
Miren. zein artean aha ;;abalik buit;;egoen . rxa/oka era bibako has i : ell.
157
 Ariketak
n Ondokoa isilarazi (A)
Berridatzi esa ldi hauek, ondokoa is ila raziz.
.. Jonek ekarri dituen jantzietatik. aukeratu bat J.o1lek ekarri d ;r~-, e J!l i ~ allkeralu bat.
Zu oporretan egon zaren herrira jean gara gu.
2 lkastclatik beta duten umeak ez dauka errurik.
3 Atzo ezagutu nuen gizonaren autoa matxuraru egin zen.

4 Herriko jaierara hurbildu ziren zure lagunek ez ninduten ezaguru.

5 Lehengusuari apurru dizkiozun loreak OSO gusruko ziruen.

n Erlatibo laburt ua (B)

Egin erlatibo laburtua k, parentesl artek o partikula erablllz .
.. Hcrenegun irakurri niruen egunkarietan. ez zetorren Mirenen berririk. (·(ako)
Hereneg'!.n ir'!.'m"itako eglnkQ,.;t'a~ t
e; zetorren Mirentm . b. ~ r. ~r r. ~ !r-. __
Ni zerbitzatu nauen dendaria 050 atsegina izan da ni rekin . (-riko)

1 Merroa galdu ez duten lagunak sasciz sartu dim zineman. (-loko)

J Atza utzi zenidan Iiburuari men crria fafta zaio. (-nlwJ

4 Mahai gainean j arri zuten inprimagailuak ez dauka tintarik. (-tako)

5 Oraindik ikusi ez ditudan margolan batzuek dim asko balio dute.

n Erlatiboa aposizioan (C)

Elkartu hlru esald iak erlatiboak erabiliz, haietariko azkenekoa aposlzioan jarriz.
). Linfa likidoa da. Protei na eta linfozito asko duo Organismoan zeha r eta batez ere linfa basoetan
zehar zirku latzen duo
L, !'.ifptr:l _ t~f "-tl ..£ ~ ta _/i flq=i loa5~ _duen__Ii.l£i4.op da, _(l _rga n ismoa. l l .;~ hq.': , ~ / D ,'?ate,;, f!re Ii nfabasoet'!/I_. _
zehar zirkulatzen due"a.
Ezkaratza gela zabala da. Ezkaratza baserrietakc sarreran egoten da. Gau r egungo erxeetan, kaleko
ate nagusiaren ondoan egoten da.

1 Gitarra hari instrumenrua da. Gitarra puhsarcz jotzen da. Gitarrak zurezko kutxa laua eta gider luzea du.

J Parana Hego Amerikako ibaia de. Paranaiba eta Grande ibaiak elkanzean sortzen da . Paraguai eta
Argentina zeharkatu ondoren. Rio de la Platan itsasoratzen da.

4 Richard Nixon AEBko presidenrea izan zen. Berak eman zion amaiera Viemamgo gerreri.
watergate aferaren ondorioz. dimisioa aurkezru behar izan zuen.

158
 Ariketak 41

H Zein/non ... bait·I-(e)n erlatibo ez-murrizgarriak (D)

A) Berridatzi esaldi hauek, parentesi arteko partikula erabiliz:
)0- Unibertsitatekc irakasle horrek izan dezake zure arazoa konpontzeko biderik egokiene. Berak
sakonki ikertu du gai hori. {zeinek: ..)
l-ilib#:rtsttateko irakasie hor,!;"'. ;£i~ .ek go; hori sakonki ikertu baitu, : lIre ar =(;)lk¥9 _".t;e!~L . _
irr€"biderikeggbeno .can d~Q ~ ,. _ om... _ ...

Alketeek diru laguntza ugari jasoko dute. Alkate horiek bilduta egon dira Bergaran. {zein]

2 Asteburu honetan. Baqueiran ezin da eskiaru. Aspaldi ez du elurrik egin. (noli;

3 Lapurra k here ihesaldian aztarna bat utzi zuen. Detektibea aztarna horretan cinarritu da nor den
[ekireko. {zeinetan]

4 Martin Zahaleta Everestekc gailurrera iritsi zen lehen euskalduna dugu. Egun. AEBn bizi da. (: ein)

5 Mikeli eta lfiakiri erxebizitza bana IOkaN zaie, beraz. epe laburrean gurasoen etxetik aide egln
beharko dute. (=eini)

B) Osatu hutsuneak, erantzunik egokiena aukeratuz.

» tkesrotakc ikasleek. zeini gozokiak ema n <!? t.! !~ ~ [ :/t i ~ ~ / d i= k ie re ) ,
jai ederra eduki dute.
Zuhaitzak, {zeinen/zeinek] hostoek urte osoan irauten {duten/dute}, egok iak dira lorategi eta parkee-
tara ko.
2 Sukaldariek, {zein/zeinen) jatetxeak ospe hand ikoak ez (dira/diren) , arazoak dituzte plate r bereziak
eratzeko.
3 Jantziak, (zeini/zeinek) etiketak kendu (baitizkiegu/dizkiegu}, bilregian gorde ditugu.
4 Beekmanek, {zeinek/zeinekin} Smithek eta Shanlerrek gogcr lan egin (bait=lIelllbairzlllen), Nobel
saria lortu zuen.
S Egunkariek, {zeinetan/zeinenl itsasikararen argazki ak age rtzen (diraldiren). ez dute ezer esaten SUIe-
ari buruz.
6 Martina Nevratilove, (=einek/zein) tenis txapelketa guztiak irabazten {baiuituen/zuen), Pragan jaio zen.

n Erlatibo murrizgarria eta ez-murrizgarria (E)

Esan murrizgarriak edo ez-murrizgarriak diren nabarmendutako esaldi hauek.
~ Botila berdeak sukaldean daude, eta Kepa k eka rritakoak egongelan daude. murri;g.arria
1 liburua, zei ni orri ba t a pu r tu baitzi tzaion, galdu egin da goizean.
2 Botilak, sukaldea n utz! ditu gu na k. urtatuta daude.
3 Nilo ibaia, ze tnek zen ba it herri ze ha r karzen ba it it u, Afiikako ibairik luzeena da.

4 Bartzelonan egon ginen. era Gaudik diseinatu r iko eraikinei argazkiak atera genizkien.

5 Martak. zeinen ahizpak alreperruan la n egiten duen. beti hegaldi merkeak Iortzen ditu.

159
 42 Perpaus kontzesiboak: nahiz eta, arren...
Se Sgrrera
Sarrera Gazte askok.
ikasketakamairu eta
' 1. ~_=
I.J
= ~ :; ;~ 7 (guen hasten
lanean
Giron
Hgrten direnean.
dine,
etzik aide
gnrasoen etxetik lde egiten
egiten
dute, Batua
dine. Baina Out dui halakarik
I/ik ez aut baiatorik
Sg, AL
egin. (buzbetat bukauaakoan.
Ni. ikasketak Burkbartabogu,
larrean hasi
lanean azi nnuzen
mintzen enpl'esa
entera batean.
baten,
Si, SOIT
era. GS, gurekiBitan
galfr egllll. et xebiiitza ba te"
(be HizGre,
jabe naizen SuroGe
arren. gllrasoen etxean
DZ no!z.
bb Oiz, Nire/ZGI.
NISTZOGrbOtZUOI GO
askutasun upur
bat gauien
bat gale badut ere. ere, aska:
drtOz ere
gre
giroa da
erosoagoa do horrelabizitsea.
orrela Bizitze,
$ SK TT ediro BE

Horrega”,
Horregatik: matiz ete oitak
nahiz eta aitak
begi onez
begi arrez ikusi
(bure e;
ez, gurasoen
SurrOz
Irudiko estuk
lrudiko hartutako esaldi
tesrutik harturako esaldi batuetan,
hauctan, B zati daude
hi zati daude: SieSegitzen
etxean du
segnzen dut.
duziteio motz artel
Auskalo noi: rte
•€ DSIDOUz
perpaus DOSU
rezusra
•e perpau
perpaus kontzeko Laznurmarratutakoa
kontzesiboa (azpimarratutakoa)
Gin egnn.
Gaur egu, etxebi=irza
giei, balen Bier (atz GOES wren.
jahe nui:en GT, gUrGsoen
SUSOegiren BZ naiz.
erxean bizi OZ,
Gorrek, mabi em
Honegatik. "alii: gia airak
giteBegi
be~ Ong i/m3;
one; USUE e;.
eZ, gurasoell
SIIGEOeSDO gEUZeU dUI.
etxeon segitzen Gu
Aretze, biazapur
Nirecat. qskarasl/II Gai ~altgalen
apur bat ;e1/ aditze,
badll' rko ere
ere. aska: ere erosoagoa
ernroagoa dada horrela
orrela bizicea.
BiGiiZed
Pernauz kortzezibozk perpau
Perpaus kontzesiboek perpaus marzuziko dagozn oztopoa
nagusiko ekintza gertatzeko dagoen oztopoa edo
gdo gailtneuna dute
zailtasuna adierazten dute:
bala ere.
hala ere, ozropo
ziano hori
bori ez
ez da
da mabikoa perpau
nahikoa perpa us maruzlko ekintza erabat
nagusiko ekintza erabai eragozteko.
eragozteko, Jrudiko mutilarentzat,
lrud iko mutila rentza t,
Seaterako, "askatasun
esarerako. askatasun apur
apur bar galtzeaez
bat galtzea" da beha
ez da bebarr bezain
bezan Onztono bandia "Tgurazngnean
ZlOpO handia eroso bizitzeko".
gurasoen ean eroso bizitzeko,
Ezurura
Egitura bontzeebozk (mabi eta,
kontzesiboek (nahiz gia, arren.
arren, etab botuedo
etab.) "baina edo Tigila ere ren balioa
"hala ere"ren baina dute:
dute
Etuetizirza baten jabe naiz.
Etxebizir:a batenjabe motz, bota Susoeten
baina gurasoell BIZI naiz
etxeall hizi HOTZ,.
dureez du begi
Airak e: du begi olle=
guez ikusten:
(Putzu bald gre, gurasoen
hala ere. Suro etxeall
eien segiuen
geitzen dui.
dd
dzbutrun pur bar
Askatasun apur Dai gaitzen du, batua
galrzen dut. askoz ere
bail/a askos gie erosoagoo
groroggoa da horrela
Horrela bizitzea.
MiGitzedi,
bu
nE AITZI
Arre n
ATSn perpaus
Arre perpau kontzeeiboaren arraietan artzen
kontzesiboaren amaieran da, Adizki
jartzen da. Adizki jokatuekin
jo karuekin abuz
nahiz jokatugabeko erabiitzen da
jo karugabeekin erabiltzcn do:

ADIZKI JORATUEKIK [adizkijokarua

A OIZKt JOKATUEK\N: adizki mokanes+ -e N Zarr)
+ arren ] ADIZKI
ADIZKI IORATUGAREEKIK: Daria zarren]
JOKATVGABEEKIN : [partizipioa + arre n]

direiapinua
Argiak piznua deiren
dande n arren, ez do
arrell. e: ordo ikusten.
da ondo (Euste, derak
Argiak: piztuta go rre,
piztuta egoll ez da
arren. ez do ondo
pudo ikusten.
(uzten
Gora ordi 1la
Hamar ordu egin duen
0 egin duen gire, ortudik jogur
arren. araindik da, Ggurgr
/ogura da. ordu to
Hamar ordu Jo egiu arre, oraindik
egin arren, Ortik logura
logura do.
da,
K MggiuO
Negua deu dre, hem
dell orren. bero handia
bandia egiten
egitek duo
du AztuGg
Neguu i1.t1ll dire, Pero handia
arrel1 , bero Dmegiten di,
egiten du.

Ezezkoztan, adizki
Ezezkoetan, adizki jokatuekin
jokatuekin EZ
E: parrikadizki paguzioren eta
partikula adizki nagusiaren gia Jgurtzalearzn artzan artzen
lagunrzailearen artean do, Adizk
jarrzen da. Aizk)i
jokarugabezkin,
jokatugabeekin. berriz,
berr iz. Ez partikula
E; parti partizipioaren eskuinean
kula partizipioaren gskiuunean (ohikoagoa)
uobikoogna? nabiz ezkerrean mar
nahiz ezkerrean daiteke
jar daitek e:

ADIZKI IOREATUEKIN
A OIZ KJ JOKATUEKJN: Godo
Ondo obatu
j okotu EZ
EZ guten arren, irabazi
zlltell arrell, gbegin egin ZUe
=utell.
ADIZKI JOKATUGABEEK:
AOIZ Kl JOKATUGABEEKlN: Gro
Ondo jokatu
j okatu EZ arrell.
aurret, irabazi
(abazi egin
egitn Zuten,
=lItell. (UEDO ordo EZJAKO
EDO ondo ORTI
EZjO/wtll al'rell)

Arren
Arrc daraman perpau
n daraman bonrtzezibon perpaus
perpaus kontzesiboa perpau nagusi
maguziaren ondoren ere
aren ondoren gre joan darreke
jean daiteke:
Gero nekawTO
Oso pebututz /IQ~egurre,
e balera tnen
arrell, katera Diet gire, EDO Paleta
ginen. Eoo (riei Siuei,
Kalera irten Oreki
ginen. OSQ GO arren.
lIekqtl/ta ew" OUT,

dra nahasi
Ez dira nabasi bebar Tpartizinina +
behar [partizipioa zz arren]
arren egitura kontzesiboa gia -TzEARRE
kontz esiboa eta -IZEARREN Grua
N helburuzko eg uura :
Eeunbaria erosi arren.
Egunkaria erosi rre, zebil ez du
sekulo e: diu irakurtzen.
(rakurtze, (koutzesi
(kontzekoboa)
IBU
160
 Teoria 42
H Nahizeta
Nah iz eta perpaus kontzesibcaren hasieran jartzen da. Adizki jokaru edo jokatugabeekin era bil daiteke:

JOKATUEKIN: [na hiz eta + adizki jokatua + -eN] JOKATUGABEEKl N: [na hiz eta + parti zipioa]
N a},;';. eta gutxi jaten duen, 050 lad; Juga. Na M: eta gmxt jan, 050 lodi duga.
N ail;: eta ba/oia txano jaurti dUeJI, gola sanu du. Nilh i: eta balo ia tXQI"IOj aurti, gala sartu duo
Nali; : eta txikia dell. indar handia duo Nail ;: eta txikia h all, indar handia du.

Ezezkoetan, adizki jokatuekin E: partikula ndizki nagusiaren eta laguntzailearen arteau jartzen da .
Adizki jokatugabeekin. berriz . E: partikula panizipioaren eskuinean (ohikoagoa) nahiz ezkerrean ja r
daitekc:

ADIZKI JQKATUEKIN : Nahi: eta entsalada batere gustatzen EZ t uidan. j(1II egillgo dut.
ADIZKI JOKATUGABEEKIN: Nahi: eta batere gustatu EZ ,j an egingo dut. (EDO nahiz eta EZ gllstatu ... )

Na hiz eta daraman perpaus kom zesiboa perpaus nagusiaren ondoren ere jean daiteke:
"'ahi: eta oarlidq jrabazi ez, pozik daude. EDO Posik daude. IIqlli; eta pqrtida irohazi e;.

I:!II [BA-.. . ere]

[BA- .. ere] perpaus kontzesiboaren arnaieran ja rtzen da . eta adizki jokaruekin bakarrik erabiltzen da:
Gezurra dela ematen badu ere. egia da.
Aspaldiko lagueak badira ere . gutxnan elkanzen dira.
Kontrakoa iragarrita bazegoen ere, gaur egun lainotsua izon dugu.
Egunkaria egunero eroste« badu ere . e:: du sekulo irakurcen.
Ezezkoetan, ez parttkula lagun tzailearen ezkerrean ja rtzen da.
Ezer esaten EZ badu ere . badakit zer ori den pentsacen.
Ezkontzara gonbidatu EZ bagaincre ere. zerbair apari egingo diegu.
[BA- .. ere] egttura dararna n perpaus konraesiboa perpaus nagusiaren ondoren ere joan daire ke:
GezuJ'1'({ dela emuten badll ere. egia (la. EDO Egia da, Wkllrra de/a emuten bqdu ere.

g [-TA ere], [-rIK ere] eta [-AGATIK ... (ere)]

Aditz partizipicari teskxuu. jakin. esan. irxi... ) loruta erabiltzen dim egitura kontzesibo horick.
Belaunika eskatuta ere. Jonek ez di:u bere //Iotorra urziko.
Ekait::a zetorretajok inik ere . mendi tomorrera abiatu zell mendigoizaleo .
Egia esanagatik ere. inork e: zion sinesten. (EDO Egia esa nag atik. inark: e:: zion sinestenv
Leihoak ondo-onda itxittgatik ere, kaleko zarata em=utellzen gure etxeall.

g [izena + gorabehera] eta [izena + eta guztiz ere}

[izena + gora be he ra ] egiturak balio kontzesiboa izan deza ke.
Arriskua gorubelr era. Amaiak gen-a erreporrario izan nahi du.
Zimur batzut: go rubelreru , ::uell amak 25 uneka andre gictea dirudi.
Berdin gertarzen da [izena + eta guztiz ere ] egirurarekin.
Arriskua eta g ll: ti: ere. Amaiak gerra erreportaria izan nahi du.
Txiro ttxura eta gll:ti: ere. gizon non herrika aberatsena da.
161
 Ariketak
n Perpaus kontzesiboak (A)
A) Azpimarratu perpaus kontzesiboak.
>- . \ ~ l i kt u t lf :.rgMn arren . bizikletaz 50 kilcmetroko osrera egitera joan zen.
I Filmak arrakasta handia izan badu ere. aktore nagu sia ez dago pozik here lanarek in.
2 Une honeran ezin dugu auto hori erosi. nahiz eta benetako mauka izan.
3 Agendan ondo-ondo apuntatu nuen arren . ahaztu egin zait zurekin geraruta nengoela.
4 Nahiz eta zati interesgarriak dauz kala ukaru ez: nobela hori niri ez zitzaidan askorik gustatu.
5 Medikuak ezer ez daukala esan badio ere . Mirenek susmo txarra dauka.
6 Altzari ederrak ipini dituen arren, egongela oso hotza geratu zaio Fermini.

B) Osatu esa ldi bakoitz a, bs;ns juntaga ilua eta laukiko perpausetako bat erantsiz.
bost urte ditu • ez du onarru • ez nuen erosi • harekin atsegina izaren ahalegindu beharko zenuke
ino rk ez w ell barre egin • mahai libre bat aurkiru genuen • ez zuen kilo bat ere ga ldu
)0- T xi ~! .i!~
..o..lJ.a;t!n, baina inork e: :'1 . ~I) .!?ar e ,ex.'n• .
Inmari lanpo stu a na eskaini diote.
2 Kafetegia lepo zegcen,
3 Alkandorak ondo ematen zidan.
-4 Badakit Sonia ez zaizula gustatzen .
5 Autoak berri -berria dirudi.
6 Patxik dieta zehatz-mehatz jarraitu zuen.

C) Berr idatzi goiko esaldiak, parentesi arteko eg iturak erab illz.

)0- (am'n) Tsistea onll :.t'n arrt'n.}nork e: :Ut'n barrt' t'g .;n.
(BA.... ere)
2 inahi: eta)
J (BA-... ere)
4 (nahi=era)
5 (arrell)
6 (BA-... ere)

n Perpaus kontzesiboak (A-D)

Osat u Iru di bakoitz ari dagokion esaldia, parentesi arteko hitzak erabiliz.

Kartos lanera joan 00. gaixorile gon arrrn

)0- . tarren goixorik egon)
turregom zko Iepokoa oso garestia I izan nahi: eta... ·en) . Lolik eros rea
erabaki du azkenean.
2 {abiadura moteltzeko agindua I ... -en arTl!n I trafiko setnoteo l emon) _
gehie netan ez dio inork seinale horri kasurik egiten.
3 (egl/lIerolegi/l lon'ketajisikoa ba-... ere) __ ... Mikelek ez du arga hzerik lortu.
4 (gure etxeak I nahi: era I hint solairu I izan} ._n_. . ' auzo kook rxckoan egiten
dugu bizitza osoa.
162
 Ariketak 42

D Arren, nahiz eta, BA- .. . ere (A-D)

A) Idatzi hutsuneetan NAHIZ ETA, ARREN edo BA·... ERE.
>- Zuek autoa ondo garbitu duzuela ha diozue ere . barrutik zikin-zikin dago.
I negozioa ondo doakion, ez du oraindik ezer irabazi. kreditua ordaindu behar du eta.
1 Gaizki jokatu genuen . partida irabazi genuen.
3 Soldata 000 cna ez zen . lana onarrzea erabaki nuen .
-I Josefak 90 urte izan, etxeko lan gehienak berak egiten ditu. inoren laguntzarik gabe.
5 Indiarako bidaia zehatz-mehatz prestatu genuen . hamaika ustekabekc sortu ziren.
6 Manuk alemanez 050 ondc hitz egiten duo Alemanian inoiz izan ez den.
1 Filma bi aldiz ikusita daukat . amaiera ea dut ondo gogoratzen.
8 gunick dakigun erretzea kaltegarria dela . askok eta askok erretzen jarrainen dure.
9 Jatetxe bonetan postre gozoak ematen _ dituzte • ez noa ezer eskatzera. beteta nago eta.

Egitura kontzesiboak (A-F)

A) Berridatzi esaldlak, parentesi arteko partikulak erablliz.
.. Nekenna gcunden. baina katera irten ginen (arrent
S~kltua gt!unden anyn • kaferll irtenginen.
Lantegi hcrretan ez dute ondo ordaimzen: hala ere , bertan lan egitea erabaki dUI. (or ren)

2 Begoren senarra bera baino askoz zaharragoa da. baina primeran konpontzen direla dirndl. {nahi: eta)

J Ez dUI Kannele hori ezagutzen. baina dagoeneko here bizirza osoa dakit. tnalii: eta )

'" Den -dcna konru handiz antolatu gen uen . baina bidaia nahiko 1.'I(3nO atera zitzaigun. (ba- .. ere)

5 Damututa zau dela ikusten dut: hala ere. ez duzu bar kamenik merezi. (.Ia ere)

6 Tabakoaren aurkako ka npaina eragingarr ia de: hala ere, jende askok cz dio errctze ari utzi. {llr/"(!Il}

7 Gaur curia egingo duela esan zuten. baina egun eguzkitsua izan da gaurkoa. tba-... ere)

B) Ordenatu perpaus kontzeslbo hauen elementuak.

)00 diguten / nahi: / soidata I eta / igo / , oraindik gurxi irab azte n dugu.
iYalliz. era soldata ig o dig lte l ~ 1 oraind.ik g uqi trebe zsen dug"
asko / krema / arren/ erabiltzen / dituen . larruazala berdin lehortuko zaio.

2 atera / oroi/ldik badu ere I gidabaimena / e: / , amoa gidatzen du herrian zehar.

J beteta ere/andela gasolinaz / , motorra ez da ibiliko, hondatuta dago eta.

4 ordaindu arren ' gaur e: / f akmra duzun eta • ez du ardurarik. ez dizute aurpegi rxarrik jarriko.

5 ftlma ere /ikusi I him aldi: -ogatik . ez dit berriro ikustea inporta.

6 Aitak bizikleta bcrria erosi die Jam host gutriegi ' dituen instiuuuan I atera ' orren

163
 43 Denborazko perpausak. Aurkezpena
U Sarrera

Tiro. kafea
Dutxan i eundela. ha rm ondore n
Marisak deitu du. deituko dial.

Ezer e: zurekin
httz egin nahi
suela.

lrudiko elkarrizketan nabarmendutako zatiak denborazko perpausak dim. Perpaus hcriek denborazko
adberbio baten lekua beterzen dute [adib.: Lehen Mari sak deitu dil l Gero deituko dial) eta perpaus
nagusian esaren dena NOIZ gertatzen den adierazren dute.

D Denborazko perpausen sailka pena

Ugari dira denborazko perpausak osatzekc erabil tzen diren egirurak. S i erarara sailka daitezke: bate tik.
hartzen duten adizki motaren arabera (a d izki jokatua edo jokaru gab ea); besterik, adierazten duten
denbora erlazioaren arabera (ald iberckotasuna. aurrekorasun a, etab.).
Adizki mctaree araberako sailka ena
Denborazko egitura barzuk adizki jokatuekin erabiltzen dira: beste barzuk. berriz, jokatugabeekin :

AOIZKI JOKATUEKlN AOIZKI lOKATUGABEEKIN

-eNEAN. -eLA -eN ARTE. etab. Adibidez: -TU ONDOREN, -TZEAN, etab. Adibidez:
Durxan zeunaeta. Marisak deit u du. Kafea hurtu ondoren deituka diot .
Honantz zetorrela, estrope:uegin etajausi egin da. Makllrtzetm, mill IUII/dia hanzen dut genion .

Denhora ertezlcarcn arahcrako sailkapcna

Denborazko egitura bakoitzak denbora erlazio bat ezartzen du mendeko perpauseko ekintzaren eta
perpaus nagusiko ekintzaren artean. DII(Xall zeunaete. Marisak deitu du esaldian. eseterako, -eLA
menderagailuak aldib erekot asuna adierazten duoKaf ea 1101'(/1 oudoren deituka dial esaldian, berriz,
-TU ONDOREN egiturak ondo rengorasuna adierazten duo Denbora erlazioaren arebera. sailkapen
hau egin daiteke:

Al DIBEREKOTASUNA AURREKOTASUNA ONDQRENGOTASUNA HASIERNaUKAERA

-eLA AURRETIK OSTEAN -eNETIK
-eN BITARTEAN BAINO LEHEN ONDOREN -eNEZ GEROZTIK
-eLA(RIK) ORDUKO ETA GERO -eN ARTE
-eN BAKOITZEAN -TzERAKOAN ·TAKOAN
-TzERAKO ARTE
-eN GUZTIETAN ETA BEREHALA
-TzEAN ·eNERAKO HARIK ETA. .ARTE
BEZAIN LASTER
-TzEAZ BATERA -eNEKO
AHALA
164
 Ariketak 43

. . Denboraz ko perpausak (A-B)

Irudiak aztertu ondoren , os atu beheko esaldlak, laukiko hitzak erablllz.

ikusi endure" jOl:.etl duenean • jantzi eta gem • den bilartean • irten aurretik

.. lratzargailuak jot:t!n d U l ! n ~ . ohetik altxatzen dira.

t Felipe dutxatzen . lnaxiok gosaria prestatzen duo
2 , batera gosa ltzen dute.
J Etxetik . Felipek ohea egiten du, eta lnaxiok harrikoa.
..4 Dena txukun eta garbi dagoela .' etxetik aide egiten dute .

IfJI Denborazko perpausak (A-B)

Osatu esald lak, dagokion menderaga ilua erabi liz.

· enean (3) • eta gem . -tzean • e ndure" • aurretik

Ur ibe jn. : Sagama andrea hor al dago?

Ker ma n: Ez. bilera batea n dago.
Uribe jn. : Amaitzen du f!!!!:un . esango zenioke niri deitzeko, mesedez? Hobeto penrsatura . .. Begira.
bezcro garrant z itsu baten zain nago. Ham ar minutu barru edo helduko da, eta bildu
ez dut Inork molestatz erik nahi. Bilcra .....a.' bazk altze ra
j oango gara. Beraz . onena faxa bidaltzea litzatek eela uste dut. Aizu , Sagama andrea ikusten
duzu _ emango diozu , me sedez?
Ke r ma n: Bai. noski. Uribe jauna.
Ur ibe j n. : Esaioz u mesedez, oso garrantzitsua dela. eta lehenbailehen irakurtze ko. Bazk alrzetik
itzulrzen naiz irak urrita izatea espe rc dudala. Dena den, hel
berriro deiruko dUI.
Kerm an : Ong i da. esango dior. Berare kin elkartzea nahi duzula esango d iot?
Uribe jn. : Bai. hor ixe da. Baina esaiozu elkartu bidalitakoaren idatzia j aso nah iko
nukeela.
Kerman: Ongi. bada. Agur.

Alexek ikaragarrizko festa i;all du etxean. Etxea hallka: gora dago, eta gurusoak bihar ilun tzean itzu-
liko dira.

~ a i l o lehe.n • aurretik • eta gero • .en ane • . tz e a ~

Oheak bihar goizean altxatukc ditut. Gero. unibertsitatera joan baino fehen xurgagailua pasatuko dur.
Klasetik bel erosketak egite ra j oan go nail. supermerkatua itxi
Etxea apaindu . sofan erzan eta telebista ikusiko dui gurasoak heltzen
165
 44 Aldiberekotasuna: -eNEAN, -eN bitartean ...
D Sarrera
Lo:agio zapaldunuen ean, min ikaragarria nabarinc
nuen ezkerreka hankan. Harri turik. autoa geidiru.
tal/para irten, ondo miatu. eta... txintseta bot
aurkitu nuen eseriekuan! Baina. alltou umketzen ari
nimzet«. enzainak etorri ziren ni konturatu gabe. eta
isuna ezarri zidaten. amoa bide ert:ean gaizki
u:teagarik.

lrudiko testuan . lo: ug ia :apaldu rmenean, min ikaragarria nabaritu nuen eseldian. -eNEAl"J' mendera-
gailuak mendeko perpauseko ekin tza (/o:og;o : apa ldll) eta perp aus nagu siko ekintza (mina naborilu)
aldi berean gertarzen direla adie razten duoGauza hem adierazten du -eLA egiru rak o" too arakat: en
ari nintzete . ertzainak etorri ziren esa ldian .

D -eNEAN
Egitura honek 'OIZ galderari erantzuten dio. era. gehienetan. -eN (une)AN adierazten duo

B AIEZKOAK EZEZKOAK
Alea :.abaldu zeueon. f endeo barrura sanzen hasi =ell, Etxean ba zkalt;ell e: dudanean ,
Dirua au en ee n ordainduka dio =o/' dion guz tia. kafetegiren txnera joaten nai:
Hona mz zetorret«. eS1lVpe=1I egin eta j oust egin do . pirnsoak ja tera .

Beste adibi de batzuk:

Uholdeak gertam zirenean, gu kanpoon ge unden.
A lia! dnzunean, pasta elekmmikoa 11010 erabihzen den azatdu behar dida: u.
Ideia all bat burtlrat;ell zaionean. papenxo bat hartu era idac i egiten duo
Bere taldeak imbauen e: duenean , nahigabe handia hanzen du Rafa k.
·e NEAJ~ egiturak fi nkatzen duen denbora erreferemzia hobet o zehezru daiteke. ga roi. egun. une...
bezalako hitza k tartekaruz. Adibidez:
Bera heldu =en egtwean has; siren amzoak: Lanpos rua lanu nuen urtean ezkandu nintzen.
Gai:rorik ihifj nintzen ga raie n , kilo asko galdu niruen.
Egitura hori erab iltzen denean. parekotasuna egoren da mendeko perpausekc eta nagu stko aditz en ald i
aspestuetan. kasu batean izan ezik: esaldi nagu siko ckintza eto rkizunean kokarzen dene an.
I/.cusi nuelleall. «kaixol» esall nio n. (ikus i nuen = esan nion )
tkusten dudonean. «kaixo!» esaten diot. {ikusten dut = esa ten diet)
lkusten dudanean. «kaixo!» esango diot. (ikusten dut ~ esengo diet}
166
 Teoria 44

II!II -eN BITARTEAN

Egitura honek ekintza bat garatzen den denbora la ne berean edo hura iraun artean beste bat gerta tzen
dela adierazten duo
Kafta hart;e" duen bitartean , egunkaria irakunzen du.
Zuk harrikoa egite,. dll:Jtn bitanean , nik gela txukunduka dill.
Barkamena C's kat: ell ez didan bitartean . e: dUI berarekin hie egiteko ino/aka asmorik.

-TzEAN eta -TzEAZ batera

Egitura hauek aldiberekotasuna adierazten dute.
Tipula txikitzean. ebakia egin due at:amar batean.
Etxera tutrzean, area zabalik aurkitu nuen.
Bizirik; zeudela jakitea u. tagunt: a tatde bat bidali : ufel1.
Ielef onoa esekitze«; harem. gu u: arik garmncnsuena e: Ili a/a esan konturatu ntntzen.
lrakaslea sartzeaz batera. denok: isitdu eta eseri egin ziren.
Esko la: kanpoko jardueretan ikasleek zerbait ikusteaz tuuera. undo pasatu behar dute.
·TzEAZ BATERA egituraren ordez . -TzEA REKJN BATER.>\ eta ·TUAZ BATE RA ere erabi l dai tezke:
Ielefouoa esek itzearek in batera, gauzarik: garramzitsuena e: niola esan konturatu ntntzen.
lrakaslea sena«: botera. denak isildu eta eseri egin siren.

~ -eLA(R IK)
Aztertu adibide hauek:
Klasean ge fm delo . euria hasi zuen. Erxera n entorrelu. ga:te bat gerturatu sirzaidan dim eske.
Ama dutxetzen ori :ela. butanoa amaitu eta IIr berorik gabe geratu zen.
Adibide horieran. · eLA egirurek NOI Z gald erari erantzuten dio. aldiberekotasuna adieraziz. Bestalde.
egitura hon ek geunden. nentorren edo durxacen ari : en bezalako adizkiak eskatzen ditu. hots.
iraganekoak. eta aspekruarcn aldct ik. punrukariak. -e LA atzizkiak -eLAR IK forma ere har dezake:
Klasean geundete rik. euria hasi zuen, (:: ge undela)

~ -eN guztietan, -eN bakoitzean eta -eNETAN

Egitu ra ha uek guatiek eki ntza biren arteko aldiberekotasuna adiemzten dute. baina behin baino
geh iagotan gert atzen dela azpimarratuz. Hortaz. aldiberekotasun errepikarua adie razten dute.
Hit: egiten duen bakoitzean, hanka sart :en du.
l k usten /lauell bakoit:ean . zerbait esoten dit.
Hegazkina hartu behar dudan gU:;Iietan. dardarka has/en naiz.
A hat duen g ll:;lietoll joaten da eskiacem.
S aiatll n aizenetun, gai:J.i egin dill.
Berareki n egotea egok illl iaidan etan, oso otsegino izan do.

~ -TUahala
Egitura honek hi ekintzaren arte ko korrelazioa adierazten duo hots . bata garatzen deJa bestea garatzen
den neurrian:
Bururam aheto idazten zituen ideiak. tnotako ordenarik gobe.
Denbora allrrera JOOll ahala. orgiago ikusren :lIell e::ine:koa zela garoi: amonzea.
Herria h a:i altola. etxe mult:o itsllsie: betet:en : iren erreka ondoko : eloi ben/eak,
Aro:oak kO/lpandlt alta/a, beste ora:o b(lf:lIk sort:en : i/:ai: kioll.
167
 Ariketak
n -eNEAN, -eN bitartean (B-C)
Berridatzi esaldlak, -eNEAN edo -eN bitartean erabiliz.
.. Garbitzaileak komuneko area zabaldu zuen. Gizon bat lurrea n aurkitu wen.
GQrbit:a l~ k kO/flu"dD atea ;abQ/du. ";!le.n ~ _gi:J1' bet lurrean aurkitu ;)len.
Bazkaria prestetzen aritu naiz. eta irratsaio polita entzun dui.

2 Aireportura heldu gara. eta berehala telefonoz deitu dugu ama.

J Jon eta Mikel tester etorriko dira. Guk sarrerak ems dirzakegu ,

~ Zuk gela hau margoru. eta nik alboko gelako armairua hustuko duI.

5 Beldur zarela erakusten baduzu. txakurra zaunka hasten da.

6 Pijama janzten nengoela. ncrbaitek jo du atea.

7 Martin tabem an san u zen. era une horretan aIde egi n zuen Gotzcnek.

8 Itxaron egingo dizuet. Egunkaria iraku rriko dur.

9 Carlosck eko nomia ikasketak ama itu ziruen . eta. ondoren. banketxe bateen hasi zen lanean.

fJII Aldiberekotasuna (A-G)

Aukeratu baliokiderik egokiena.
.. Gurutzctara heltzen garenean, abi adura moteldu bebar da.
D Gur utzeta ra heltz en garen bitartean . abiadura moteld u behar da .
LX] Gurutze tara heltzeaz batera, abiadura moreldu egin behar da.
Bazkaltzen dugunean. telc bista ikusten dugu etxekc guzriok.
D Bazkaltzen dugun bitancan, telebista ikusten dugu etxekc guzriok.
D Bazkaldut nkoan. telebista ikusten dugu erxeko guzti ok.
2 Eroskctak crdairuzekc unea n, dirua sukaldeko mahai gainean utzi duela gogo ratu du Pilarrek.
D Erosketak ordaintzen dituen guzt ietan, dirua mahai gainean utzi duela gogoratu du Pilarrck.
D Erosketak ordaintzean. dirua mahai gainean utzi duela gogo ratu du Pilarrek .
J Afaltzera goazenean. Lorcak bet i betera dagoeta esaten du.
o
Afaltze ra joatean. Loreak bereta dagoela esaren duo
o Afaltzera joaten garen bakoitzean. Loreak beteta dagoe la esaten du.
-4 Leize-zuloan sartu zire nean , beldurtu egin zen lrati.
D Leize-zulca n sarrzean. beldurtu egin zen Iran.
D Lcize -zuloan sanu ziren bitartean. be ldunu egin zen lrati.
5 In eten zare nean itxi area. mesedez.
D Irteten zaren guztietan, itxi atea . mesedez.
o lrreteaz batera itxi area. mesedez.
6 Elizondora jcaten direnean. gurasoek bertako txokclatea ekartzen digu re beti,
o
Elizondora [eaten diren bakoitzean, gurasoek bertako rxokolatea ekarrzen digute.
o Elizondora joan ahala. gurasoek bertako txokclatea ekartzen digure.
168
 Ariketak 44

D Aldiberekotasuna (A-G)
A) Idatzi denborazko esaldlak, parentesi artekoak erabiliz.
)0- Mariok irratia entzun I auto ilaran zain egon. {sen bitartean)
~!:i .~ .i~':!/ .P! .(; .~ .~ ,!.~ .. ~ J!l~. .!'~ :r. ~.!' ..;P/~ ..!lg.'t .~!' .. k.{(.lfr.!.'!.iJ!.!m
105u eta Bego elkar musukatzen I Josuren emaztea agertu. (-eta)

2 Bilera amairu I etxera deituko didala esan hark niri. (-((z)eall)

3 Telebista ikusten egon I lapurra k sartu Aneren amari. (-enean)

4 Perretxikotan ibili I Juantxuk erloj u bat aurkiru. (-eta)

5 Agurea kalea zeharkatu / Ixirrindulari batek jo eta lurre ra beta. (-r{z)eall)

6 Trenbidean isrripuren bat egon I bidaiariak autoousez garraiatu. (-e ll guztietan]

7 Baserria suran ikus i Zbaserntarra negarrez hasi. (.t{z)ea=batera}

B) Azpimarratu aukerarik egokiena.

.. Loteria tokaru zaiola j !. !f l ~ ~ . '! . '!. I[akin ahala. salroka hasi da.
I Aurobusera igotzeko lasterka zihoala/zihoazenetan. poltsa purzu batean jausi zaio Nekancri .
2 lrakurtzen egonez batera / dagoenean, ezin diozu Jokini hitzik esan.
3 Konrxi eta Joxeanen erxera joan naizen bakaitzean / naizen bitartean. harrikoa egitea rokaru zait.
4 Aireportura tieldu ginen bitartean / helteean, gure izenak bozgorailutik en tzun genituen.
5 Abesti bori enlzllll dudala / emzurean, aitita Patxi datorkit burura.
6 Etxetik ineten dell bitanean / ineten den bakoitzean. aitaren egiten du gure amak.

C) Erantzun galderei , denborazko esaldiak eg inez.

.. Noiz desagerru zen Rocio? (Bilbo ko jaieuuik: eixennu)
! .l .IJ !f .H~ .! ."! .~ ti.~ ..!.~"':g .'! : _ __
Noiz heldu zire n gonbidatuak? {ma haia apaintzen ari p)

2 Noiz izaten dituzu 10 egiteko arazoak? {arratsaldean kafea harm)

J Noiz ikusi duzu Ainhoa? (lanerajoan)

4 Noiz egiten duzu negar ? {albtsteg ia ikusi)

5 Noiz bueltaruko dira langileak lanera? (eskatzen dutena 101'/11)

6 Noiz dastatuko ditugu zuk egindako tostadak? {etxera gonbidatll - -)

169
 45 Aurrekotasuna: ·TU aurretik, ·TU orduko...
D Sarrera
Nik; (Of era JOQ"
Kalem in en aurretik;
baino lehen, hartzak
bet; begira tzen dUI ea j- -
garbit:en ditut.
giltzak polssan
dauzkadan ala e:

Zenbai t denbora zko perpausek a u r re kotas u na adierazten dote. Lehen irudian , esatera ko. · T U
AURRETl K egitura k perp aus nagusiko ekintza (palts an begira tuv mendeko perpausekoa tka lera inell)
baino lehenago gertatzen dela adie razten duo Bigarren irudik o · T U BAINO LEHE N egiturak ideia
hera adieraz ten du Nik. forum joan buino tetien, hortzak garbil=ell ditut esaldian.

(;JI -TU aurretik eta baino lehen(ago)

Egirnra hauek aditz part izip ioari (-TU) AURRETIK edo BAJNO LEH£ N(AGO) eranrsiz sortzen dire :
Zerbait eras; baina Jelll!1l (agoJ, prezioa galdetzen dut.
Zinema aretoall sartu bQ;IIO le/am . zerbait j atera j oan beha r dugu.fi/ma licea da era.
Gai bar; buruz idazten nasi aurretik; komenigarria da eskema bat eg;rea.
Uretan mu rgildu eurretik . igeri /ariak Lm noa eta uretaka betaurrekoak j antzi zinsen.

I!I -TU orduko

Egjtura honek bi irnerprerazic dauzka euskalkien arabe ra: a) BAINO lEHEN (= ·TzERAKO) edc
b) ETA BEREHA.LA. Gehienetan. tesruinguruak berak argitze n du esa nahia:
Gu iritst orduko, itxita zegoen j atetxea. (= irirsi bain c lehen)
Atannak ]o orauko agert u zire n bankuka zinpeko zaindariak. (= jo era berehala)
Gtttza sarra ilan sarm orduko. txa kurra zaunka egiten hasi zen.
Ohean sortll orduko , look harcen 11011.

I!II -TzERAKO eta -eNERAKO

Bi egitura baliokide haue k NOIZKO? galderari eran tzute n diote . Adibidez:
Nik aeirzere ko. irtenda zeuden.
Hain berandu bozato zte. zuek he ltzerako e: da tarta arrastorik gera tuko.
Zer gerta tu =ell jakin zuenereko. berandu =ell ezer egireko.
Hona iristen direnereko. zozpiak eda izango dim. Konturatu zene rako. sakaldea sman zegoen.

g -TzERAKOAN
Aurrekotasun hurbila adierazten duo.'·orOOil zerbait egitera j oatean edo adierazten du , gutx i gorabe hera:
Dendaro sanzerakoe n. itxita zegoe la kxmturatu naiz. ( = sanzera nindoa nean]
l rek urtzerakoan. betaurrekoak: ipintzen diru.
Dokumemu hau inprimatzerakoan gogoralU nllen inp rimagoituak tintarik ez zeukala.
Egirura hori ez de -TzEAN egitura rekin nahasi behar. azken honek aldiberekotasuna adierazten bairn:
0 1'100: l.eihoa ;abolt;eall. hai:e ho/ada bomtza sartll da . (= zabaldu dudan unean)
G AIZKI: Leihoa Ctll",.v:;H ttfi8t1 I', hai:e bolada bonit:a sorru do. (= zabaltze ra joan naizenean)
170
 Ariketak 45

. . Aurretik, orduko (A-C)

A) Osatu elkarrizketatxo hauek, laukiko hitzak erabiliz.

I aurretik • ort/uto • baino Iche" • -enerako I

A: Zero 8:00elan geraruko gara?
B: Ez dUI uste ahal izango dudanik. 050 lanpenne nabil, eta hemendik inen orduko arratsaldeko
6:30ak izango dira. Bulegctik irten dena txukundu nahi dUI; eta gainera,
etxera jean . Begoren dendatik pasatu behar dut. Kalk..u latzen dUIetxera
helrzen naiz ...._...._.. 7:30ak jota izango direla. Gero durxatu. zerbait jan eta ...
Zergatik ez gara 9:00ak inguruan elkartzen? Betiko lekuan, ados?
A: Edertc, 9:00etan, orduan. Agur.

B) lriaki lagun baten agur ala ris antolatzen ari da. Jatet xe batesn ospatuko dute , eta [atetxeko
nagus iarekin sri da berbetan.
J. N. : Noizko egin nahi duzu erreserba?
lii aki: Hilaren 28rako. 30 lagon gara. baina egin balno afariak zenbat balio
duen jakin nahiko nuke.
J . N. : Afaria ez da gerestia izaten. 24 euro gurxi gorabehera. Afaldu _ _ eskaintzen
dugun koktela, hasierakoak. bi plater aukerarzeko. ezustekc postrea eta kafea. Kafea zerbitzatu
ondoren. mariatxiak: eta. horrela. kopak datozen denck umore onean
egongo zarele .

. , . Aurrekotasuna (A-D)
Bete esaldietako hutsuneak.
.. Bi lankide bulegoan daude. 22:00ak dira.
Lana amaitu or.f!lIko. gaueko hamarrak zi ren.
Lana aOlaitu .gemu nerako, hamarrak ziren.
Pertsona bat zineman sartu zen. baina filma hasita zegoen.
Zinemara sartu ... ........_.... _....... ..' filma hasita zegoen.
Ni heldu hasi zen filma.
2 Lehen kapitulua osorik irakurri gabe, banekien liburua izugarri gustatuko zitzaidala.
Lehen kapitulua irakurri __ . m• • _ . • .'banekien liburua izugarri gustatuko zitzaidala.
Lehen kapitulua osorik irakurri nuen __ mm_ _ • banekien liburua izugarri gustaniko
zitzaidala.
3 Azterketa arnairu eta berehala jakin zuen Mikelek ez zuela gaindituko.
Azterketa amaitu jakin zuen Mikelek ez zuela gaindituko.
of Zerbait sinatu behar baduzu. lehenengo irakurri idatzita dagoena.
Zerbait sinatze . irakurri idatzita dagoena.
Zerbait sinatu __. irakurri idatzita degoena.
5 Kiroldegiko steak zabaldu baino lehen, jendea zain dago kanpoan.
Kiroldegiko ateak zabaldu . jendea zain dago kanpoan.
Kiroldegiko ateak zabaltzen dituzte _._. .__ . jendea zain dago kanpoan.
6 Etxera heldu naizen unean. udale rxetik deiru didate.
Erxera hel . udaletxet ik deitu didate.
171
 46 Ondorengotasuna: ·TU ostean, ·TUTAKOAN ...
r.:JII Sarrera

E:. Joseba.
tehenengo oriketak
egin behar diucu. Eskotako
Ion gu:tiak emuitutakoan
pizsuko du:u
telebis ta.

Denbomzko pcrpau s batzuek ondorengotasuna adiemzten dute, hau de. perpau s nagusiko ekintza bestc
ekintza baten ondore n gcnatzen deja. lrudian. esa terako. -TVTAKOAN egiturak Josebak lehenengo
eskolako lanak amaitu behar dituela. eta. horren ondoren, teiebista piztu ahal izango duela adierazten duo

(;JI ondoren , eta gero eta ostean

Egirura hauek Z EREN ONDORE N edo ZER EGIN ETA GERO galderei cran rzuten diete. Adi bidez:
Jokalariak. bigarren gola sarm ondoren. askoz motelago host zirenjokatzen.
Egon pixka batean. argibideak: irakurri ondoren azatduko dizut btdeoa 11010 progromatll .
Bu:;kulJu eta gero, kafea harcen dill.
Kartelak honnesan itsatsi eta gero, aide egin zuten.
Alemaniatik itzuli osteon. zer egireko asmoa dU::II ?

[!JI -TAKOAN eta behin ... -Z gero

Egitura hauek er e ondorengotasuna adierazten dure. Adibidez:
Alemalliarik ir:u firakoan. eglln batzuk: pasomko ditut gurasoen etsea n.
Bere izena entmndakocn. erne jarri zen.
Behin husi; ger o, karnenigarria do amaiuea.
Hain interesgarria bada. amaitum kne n lI1::i niri Iiburua ne uk ere irakurtzeko.
Belli" botiia zabaldu; g ero, ardo gnztia edan betiar da.
Betun azterketa guuiak amo ituz g ero. astebeteko atsedena hanuko dut.

g Berehalakotasuna: bezain laster/azkar/agudo ...

Egitura hauek guztick ond oren got asun hurbila edo bereh al akotasu n a adiera zten dute. Adibidez:
Jakin beiain faster esallgo di::ut. Bere anotsa eflf:Wl bezain faster konturani nintsennor zen.
Bai. ama. lehiaketa programa hall amaitu bezain aikarj aitsiko dutzaramal
Begi ak itxi bezain agudo. 10geratu zen. Iratzargailua jo bezain pronto j aiki nintzen ohet ik:

1]1 Berehalakotasuna: -eNEKO eta eta berehala

Si egitura hauek ere ond ore ngotasun hurbila edo berehatakota suna adierazten dure. Adibidez:
Musikariek agertokian agerm i ireneka. jende gnztia aihuka nasi zen. (:= agertu eta bere hala)
Ohean sartu zeneko. totan ::egoell.
Kulera inen eta berelm la. euria nasi ::l1ell,
Argitoratu eta berehuta agorm zen nobelaren lehen edisioa.
172
 Ariketak 46

_ Ondorengotasuna (A-D)
Irudiak azte rtu ondoren , osa tu esaldiak, lauki ko hitzak erabiliz.

oporrak amaitu ondoren • bazkatdu ostean mcrkcaldia hasi bezain laster

bain u bat tiartutakoan • hainbeste kilometre ibili eta gero
>- . }1 '. } l ~ .! .!' ..?! _~ .I J~ .~ . t: _'!~: .~f! .'!: .1! l erlaxaru egiten naiz.
1 ' ' ''n '' n betikcra itzuli behar. u_~
2 leher eginda egon beharko lukete laste rkariek .
n ._............... .. j

J .......__ ~ jendea erosketak egitera hurbildu da dendetara.

n . _ ...... , .... .... ,

4 Mikelek egunero siesta egiten du _............ ..

IfJI Ondorengotasun a (A-D)

A) Maria Salamanca ko un ibertsitatean Filologia ikasketak egi ten ar i da. Lagunei sarritan
eskutitzak blda ltzen diz kie . Hutsuneak bete .
Kaixo, Nerea:
Oso berri onak dauzkat oraingo honetan . Joan den ostiralean Came/or pubean ospatzen zen festarako sarrerak
nituen. baina ez nuen joateko gogo handirik. Hala ere , Pablo eta Andres. Oviedo eta Madrilgo lagunak , nire bila
etorri ziren, eta. gazta bokata jan J!./~tl e. '! .., bakeroak jantzi eta OlE!
Pubean sar _ , , kondoi kurxa bat oparitu ziguten, eta barrara heldu , ,
xanpain botila eskaintzen zuten. Erdia edan __ ' dantzarzen hasi ginen . Ezerz asmatu zein
abcsti jam zuten! Bai, horixe berat Eser zaitez , neska . orain deter kontatu behar nizuna eta. Abestia amairu
zen _..n nn _ Robertc Femandez. TRENDY aldizkarirako argazkiak egiten dituen hura. gerruratu
_ •

zitzaidan. Nire argazkiak nahi ziruen! Eta nola ukatu! Gaur goizean Candelario izeneko herrixkara eraman nau
argazkiak egitera. eta gero bazkaltzera joan gara. Argazkien kopia bidaliko dizut errebclatu .
ez kezkatu.

B) Berrldatzi esaldi hauek, parentesi arteko menderagailua erabiliz.

:.- Lekeition igaro genuen goiza . Gero . Markinarantz abiatu gincn . (ondoren)
..t!~.' ,l I ! i '. a , ; i J ! g _ ...!f:t~g ..Q'!(Jt:~ _I} . !./tf~': /~r _ I _ !; _~ _b.!f:JILgi I _~ _ ~ ' _ . _
Galdetzen hasten bazara. hobe galdera zentzuzkoak egiten badiruzu. (behin .. -:; gem)

2 Ezkondu bezain laster etorri ginen hona bizirzera. (bezain agudo)

J Orri hau irakurtzen dudanean. lotara joango naiz. (osteon)

-4 Zarataka hasi baino lehen. barreka ibili zen ergel hori. (-takoan)

5 Kultura truke batean ezagutu zuten elkar, era oso lagunak egin dira bi hauek. (era gem)

6 Mahaian eseri eta berehala etorri zitzaigun zerbitzaria . (-elleko)

173
 47 Hasiera eta bukaera: .eNETIK, ·TU arte
B Sarrera
B ig arren Botika hall
esk uka 01110 ka skur hanzen segim behar
tm u eras; nne netik, du osatu arte.
bost aidi: eramUII
behar ;:(1/1 dill
konpowzera.

Denborazko mendeko perpau s batzuek perpaus nagusiak adierazten duen ekintzaren haslera seinalarzcn
dute. eta besre barzuek. haren bukaera. Lehen irudian nabarmendutako esaldian. esaterako. -cNETl K
egiturak autoa konpontzera erama" eki nrzarcn hasiera adierazten du: bigarren irudiko •TU ARTE
egitu rak. berriz. botika harm ekintza zein unetan bukatuko den seinalatzcn duo

D -eNETIK eta -eNEZ gerozlik

Egitura hauek NOIZTIK? galderari erantzuten diote. Perpaus nagusiko ekintzaren abiapuntua. eta,
beraz, hori zein unetatik aurrera hasten den garatzen adierazten dute. Adibidez:
Kanpoan bizi denetik; sorriago hie egite n dugu telef onoz.
Futbolean jokatzeon lit:] nionetik , homar bat kilo hanu dirur.
Unibertsitatea lit:] gem lelle: geroisik, Amaio 1': dill gehiago ikus i.
Zenba itetan. denbora iraupen a hcbeki markatzeko. -eNETIK HONA erabihzen da. zeha ztutako unetik
une honetara bitartean dagoen aldia argiroago adierazteko:
Txakusra h il :it:aiolletik hOlfa, behin ere ez da katera irten.

H -eN arle, -TU arle eta harik eta ... arle

ARTE postpos izioa daraman mendeko perpausak NO IZ ARTE galderari crantzuten dio. Perpaus
nagusiko ekinrzaren bukaera. eta. beraz. ekintza horrek noiz arte irauten duen adierazten duo
Aditz jckaruekin erabiltzen denean. -eN atzizkia ezarri behar zaio aditz laguntzaileari 000 trinkoari :
Eki n eta ekin ibili :en. nahi : uena emen ziot en one. (ETA EZ eman :iotenm one)
Zu heldu zaren arte lasai ego n gora denok;
Hurbildu :]t:aidall one, e: nuen ezagutu.
Gehienetan. ordea. aditz pertizipioaren ondoren (-TU fonna) jarrita erabiltzen da ARTE postposlzloa:
Zuk esun «ne, inor ez da harreta: konturatu.
Ne ure begie: ik usi ane, e: dill sinetsiko.
Bietako batek lanfinka bat aurkitu arte. ezin dim ezkondu.
Denak tnna itu one. inor ez do hentendlk: tnengo.
ARTE daraman mend ekc perpausaren hasieran HA RIK ETA esapidea jar daiteke. indargarri gisa.
Sahsari poliki-poliki eragin behar zaio. hurik eta ondo loditu arte.
E: dill txost ena argitararu nahi, hurik eta da m gU:/iak ondo dauden eg ia:Jalll arte.
174
 Ariketak 47

. . -eNETIK eta -eNEZ geroztik (A-B)

Elkartu zatl blak esald i bakar batean, -eNETIK edo -eNEZ geroztik erabiliz.
>- Ane Amerikara jean asko aldatu
An~mrikajo :entik , ,~sko old,!IU da.
laz Mikeli loteria tckatu lanera cz itzuli

2 Gure auzokoak auto istripua izan trenez joan Benidormera

J Umea izan Albertok eta Susik lagunak ez ikusi

4 Ospea lortu astero rxutxu -mutxu aldizkarietan agenu Berta Diaz

S Aitor rxateatzen hest erxean geraru asteburuetan

6 Txindokira igo gu ez berriro mendirajoan

7 Polirikan sartU gure marketing irakasleak gorbatajantzi

IfJI Noiz arte? (C)

Bete esaldi etako hutsu neak, lauki ko hitzak erabifiz.
Etorkizunak e: dio Borjari inotaka kezkarik enuuen, Borjak oso urgi da/lka :er notas o bizitza i:,o llgo
due" .

. .. ane • heltzen den ane • e: ag lffll arte • dudan anc • izan ane • hasi ane

Borja: lkasketak amairu ondoren. urtebeteko oporraldia hartukc dut. Ez naiz Euskal Herrira itzu liko
berrogei bat herri ~g .~ .tu!~i _ . Gero lanean hasi eta auroa ercsiko dut. Gurasoen
etxean biziko naiz. etxebizitza egokia aurkirzen eta bikoteek presio natu
Ez dut uste hau 30 urt e .._ gcrtatuko dcn ik. beraz.
hipoteka ordaintzen . ......... badut ardurarik gabe egoteko denbora . Lan eta tan
erretiroa .., _ _._. , eta orduan izango dut bcrriro bestc hainb at her ri bis itatzc ko
aukc ra.

D Hasiera eta bukaera (A-C)

Azpimarratu egokiena.
>- Dirua aurrezten hasi Jem!ti!, ! den arte. Jonek ez du errondarik ordaintzen.
1 Miren [asanezina da. heldu denetik:/ den arte joan denetik / den one ez da isildu emakumea.
Z Koldo ez da inoiz pozik egongo nah i duena lcrtzen duenetik t due" arte.
3 Igeriketan hasi ninrzenetik I nintzen arte. ez daukat bizkarreko minik .
.. Euskara ikasi duenetik I duen one. Jurekek ez dizu gaztelaniaz hitzik esango.
5 Alberta hil zitzaigunetik / zitzaigun one. hutsune itzela sentitzen dUI.
6 Hemenrxe geldituko gara. aide egiteko esaren digutenetik: ' digu ten one.
7 Gauez lanean hasi nintzenetik: nintzen one ez naiz lagunekin parrandan [can.
8 Gurasoek autoa eros i denetik ' on e. garra io publikoa erabili behar izaten nuen.
175
..
~
geta

..
l/)
Cl B erlatiboak,
P. diadaAslagalela al
kontzesiboak, lelaEAaL (40.-47.
denborazkoak HLBdT unit.

giketa
Bete hutsuneak,
Bete butzuneak, erantzunlk
erantzunik egokiena aukeratuz,
egokiena aukeratuz.

Jduran
uan Landa
Lan da euzkal akinrza
euskal ekr orea
Jan Lard aktoreak
biotzak Gieko barmarkodan Holbonodlen jn I", egin
egin guen garai bartan
wen garai hartan puntztnurrakoak
.Zu.
Juan
besteak
30eko hamarkadan
Lanw
beste. Busier Keaton eta Greta
Hollywooden
Landa ez zen zinemaren
punta-puntakoak
begizak Peste, Bosten boto gia Greta Hartorzkin, Landa zz gen gnzrnaren bide
Garborekin. Mde bazterrean
bartzrrzon
RI.
ihili
-
, _ _ horietako ba, bigarren
horieteko bar. bigarren maiJako
maiako aktore
abinrz ezaguna
gagna iburu hartzen, lzan
bihurtu baitzen, San ere,
etz, horretarako
borrztarako
EEE
berezko sena eta dohainak aituen . EEEHollywooden ziharduten UK z etaeta ere Se euskal
guko aktorearen
abinrzorzn Dzikoan
fisikoari
GErenZioten
erreparatu zioten bara
ham miz ZgngOn, 20ko
iritsi zenean. (Uko bararkodoren armaugran, Ei
hamarkadaren amaieran. murunk ahozkora
Film mututik ahozkoa ,
Jauria egundokoa zan
jauzia egundokoe zan, eta
izan zen, gia ekoizteak
gkotzleak ondo
ondo ahoskatzen
abozkoutzen abiotzen
.. Bilan
aktoreen bila ari ziren,
zircn. Landak, barn
Landak, hain
Zuzen, ahets
zuzen. botz ezpon
sendee Zuen,
zuen.
Partia aberatz bateko
Familia aberats bateko germea zen Lard,
semea zen Jon Eitzan
Landa. Juan Pison Pagoa bentako Genar,
Pagoaga benetako gia aitaren
izenaz, era aurren neroian
negoaio bidaiak
bidaiak
girela eia
zirela eta ez gurea, Buznoz
cz zirela. Buenos Argen
Airesen bi
bizi (zon
izan Zen GOZO Su
zen gaztetan, -.._.
,
.' barmturako zaletaeuno goratua
kanturako zaletasuna garatua
ZuSnez- opera
zuencz. opera bantarta Gzatzko erabakia
kantaria izateko erabaki bartu
hanu baitzuen,
baitzuen.
Garai bartan
Garai hartan Dik,
filrnek. •nerea
bcrtsio bai
bat bano
baino Sgbingo
gehiago gein
egin beT
behar Tu.
-- SZ zeukaten
. cz geiikoizn ,
bkotzketark
bikoizketarik. Zunera mundia aktore
Zinema mundua akinre beharrean Zegoen, gio Alemanian.
zegoen, eta Alernarran, rantzan era Es
Frantzian eta Ezparntan getreinatzeko,
painian estreinatzekc,
bezte bizkurtzetan artzen
beste hizkuntzetan aritzen Io bebar behar ztuzizn, Horaurkutu
zituzten. Hor aurkitu guzn
wen Danak bere etcrkizuna.
Landak here giorkizuna,
Lebenzngo aukeraDe(rie,
l ehenengo aukera marzke Doubt
De frente, marchen Doughboys Olmoren gozizlnuazko beriztoangan
filmaren gaztelaniazko zuzn, Puztzz
bertsioen izan zuen. Busier baton
Keaton
abtnrzarzkin batzera,
aktorearekin JGZian Puerta
batera. 1957ao Glgzen partz
Faustina filmean parte bartu
hartu arte aritu
arru zen
gen bangzan, Ondoren, berak
lanean. Ondoren. benak mugrtz Zuen
maite zuen
•2 Brea STS
erretiratu Zen, Miurrkurra, nahiz
zen. Mutrikura. mabi eta
gia lar
tan egertzeko gekarntzak ez
egiteko eskaintzak ezzitzarzkion Dita izan.
zitzaizkion falta rzan, Han bil zen,
Han hiJ zen .
jaioterrian.

~ S I d2 A3 4
zirenekin zon Zuzendarak
zuzendariak emandako zituzten
zirenak zi ren zuzendariok Srmanddakoon
emandakoan zituen
zirenek ginen zuzendariek emanda zuren

5 6O 27 8K 9
non Zeineiank
zeineterik GIDZTenez
zituztenez zren aktoreekk
ziren aktoree herria
zein Ze
zeinerara baitzituzten ZUISO aktoreak
zuten herritik
GIE
zeine n Zenia
zei netan bazituzten Zren
ziren aktoreak herrira

Lotu A laukiko esaldiak

egalak E jaukikoekin, perp
B lauklkoekin, perpau
aus bontzngibnak egiteko,
kontzesiboak egiteko.

A
A E
B
~ E Miarituek ez
.\laninek ez Zuren Gao ikusi
znen ttsasoa (burusi 19
IZ urte
urte bete
beto one.
arte, Ageriko
Atze portuetann edozeinekin
rriko portueta edozein
bormurukarzzko
komu nikatzeko gouzZa Zen,
gauza zen.
ILI zozonrzi
ltsasontzi OK batzan egi
txiki batean eginn zuen
zuen lan,
1an. Errera pentza diru
Erretirc pentsioa diru gurxikoa
zutiko izan
(On zen.
gg,
2d (ES zekien
Ez zekign ieerian.
geron, Martuzertzea erabai Guen,
J/arinLl Sllrf:ea erabllki zuen.
JA Pizza osoan
Bizitza Oean gogon an egin
eoeor lan egin ZOUSO,
zuen. Lrrurra,
Urru tira. Eltninetaranno,
Filipine taraino. joaten gen askotan.
jcaten zen askotan,
•A Erntzezez
Frantsesez eta
eta euzkaraz
euskaraz baino zz guen
baino ez zuen biz egiten,
hill egiten. Jeazontzia
ltsasontzia hondoratu
Sun 0503
egun
hondoratu zen
ogoa erman
zen batzan,
ondoren, ealbotu
eman ondcren.
uretan
batean. uretan
egun zen.
salbaru egin gen,

~b Mabi gia
Nah;: Merrtaek 19
e ~ ! __ Mu1tinek IZ urte bere
bete arte rda UKI ez;
itsasoa ikusi e,Orue
marilJel drea
SIlrt:e.II__"erabaki Zug,.
abaki :uetl

2
bed

J
Tea

•
db

ONEAN AAA

KAZ
176
 ..
III

..o
VI
GI
•
AukOratu egokiena,
Aukeratu egokiena .
...
,.. Gizon langilea
b Gizon Janilea izan
izan (derdren
den art · ,~ _ |I botinak,
boina). ezez dute
ditz estimatu
eetirmatu lantzian,
lantegian.
l bahiz eta ikastoten
Nahiz eta ikastolan gustura
gustura (ego/!
egon nai: matzea,
/ egon). ezez dui
dut ban jarraituko,
hanjarraituko.
2d Sukaldeko jabea 050
Sukaldeko labea ozo modemoa
modernoa (baina (bata |/ ez
ez bada erk,. nan
bada ere) janari gozoak
gozoak egiten du,
eg iten ditu.
Marttnek biru
Jd Martinek hiru mila
milioi guro (ieabazna ere
euro ijrabazita ere /| iraba:
Gb, l). ez nintzaieke barekin ezkcnduko.
nintzateke harekin ezkonduko,
..A Liburutegiko
Lburuteeko Iiburu
Dburu guztiak
guztak t(ebizen
irakunzen ere ere /| irakurrita
Gabiria ere, ez diu
ere). ez du gure
zure erantzuna
erantz una asmatuko,
asmatuko.
52 Gaur goizeko
goizek o Zagznigtan gagoz etorri da | gtorrtagatrE ere, rena
zazpietan sasciz (etorri do I etorrtogauk ere), trena galdu du, Lastra]!
duo Lastima
PesanulKi ederra
6 Besaulki (pinta ere
ede rra tipinita ere I(itzen
ipintzen rre
arren), egongela
eg ongela habauu 050
nen hctza
botza geratu Zaio,
geratu zaio.
SE

Diztarzn agindu
7 Dietaren agindu guzriak
euzrak zehatz-mehatz
zebarzanzkatz (beteagatik
UbetzagzatiE ere ere beiztzedZOtE
betetzeagatik: erek, ez gen
ere), ez zen batere
barere argaldu,
argaldu.
pel

8 Nahiz
Nahiz eskolan
eskolan urte askoan (ibili
une askoan GRez e: (bita erek, makindurta
ibitita ere), jakinduria handiko
hand iko gizona
gizona do,
da.
OO

lati esaldi
Idatzi bakoitzari dagokion
esaldi bakoitzari dagokion denbora
denbora erlazioa,
erlazioa.
Jzugarrizko astinaldia aso
lzugarrizko astinaldia jaso muen gntnTza OKI
nuen entxufea ukitu DOSnEOT,
nuenean. ok"~bdldiberzkbotdzuura
idlA Slt I lI U
K

Joo-

1 bir Zaratak entzutean.

ire zaratak gntZuTSOn, senarra
SgOTTA etorri
GIOZen, zen .
be

2 Ezen aztertu
Ezer aurrik, hobe
aztenu aurretik, hobe duzu eteko argindarra
duzu etxeko arztndarra bertzea,
kentzea.
bd

3 Lagunekin motzak
Lagunekin hartzen egon
poteak hanzen egon ondoren.
ondoren, Sara
Sara giga
etxera (oon da,
joan da.
ja

4 GOlza aizan ear duenean, egin dosia zabaldu ikuzi du,

Giltza atean sanu duenean. ezin duela zabaldu ikusi duo
be

5 Behin eta berriro

Behin eta berriro aiar ondoren, erxean
saiatu ondoren, etzean norbai
norbait daroela guratu du,
dagoela susmeru du o
UO

6 Txurro
Txirrina o artz, ez
jo ane. ez da
do auzokoaren
auzokoaren ate
atz aurrean
aurrean dagogia
dagoela bonturanu,
konturaru.
E

Erentzun
Erantzun galdera bug,, parentesi
galdera hauei parente arteko hitzez
arteko hitz ez Big,
baliat uz.
b
Joo- botz joan bebar
Noizjoan gtuera? (Umeak
beha r duzu etxera? reak eskolatik
ezbaiak itzuli
Gui batno
bato Leiz
Iehen]
LoreakebolaGgbeiraabe,
Umcd esko fatik itzuli baino Ieh en:
borzko aurreztenn dute
Noizko aurrezte dute horiek?
horiek? dalartzarod
{Zahartza roa beldu
heidu I| egiterako?
-el/erako)

2 botz
Noiz maiierindu
maite mindu ziren
ziren Mikel eta Gorka?
Mik el eta Gorka? {lntem
diterneien idez eibar
eten bide: elkar SOSi egie
e=aguw / -eneoll)

3 botz amaitu dituzu

Noiz amaitu dituzu etxerako
gterako lanak
lanak?? (Irakas
dieburlea
lea geldu
gelan gaurr
sortu /| Ser)
gel'o)

batzekondndrenPabegaPakeberrateko(areriamain berekoa
4 Noiz ez kondu zi ren Rober eta Rakel? {Unibertsitateka ikasketak amaitu / berelra/a)

boizko izango
5 Noizko rzanrzo duzu
duzu lana
Jana hori
bori bukatuta? GGE behar
bukaruta? (Zuk belar /| ·egieTKOU
enerako)
LO

Aukeratu
Aukeratu egokiena,
egoklena .
b Bilbon
.. Bilbon Gurenbeirn urzo eraiki
Guggenheim museoa erit .;Zutenetik(gute? arte, bira
uten etik / =uten one. hiria muretaz
turistaz beterik
beterik dogo,
dago.
ZOZ zuzen
I Zoaz Zuzen eupetrnerkatura Heltzen ZarenA
supennerkarura hetcen zarenetik / bidu rte, gia
heldu arte. gero (o
eta gera gzkerrzko balek
jo ezkerreko kaletik.
pe

2 AI
Aila (OG
j oon Zee
zenetik: /|Zen ditz, gure
zen arte. Sure Darmiian ezer ez
fami lian ezer ez da
da berdin
berdin,.
bek

J Haur
Haur bank
honek negar
negar baino zz du egiten, behintzat nab duzna lortu
baino ez du egit en, behintzat nahi duena Jari duenetik
duenetik / Joriz
Iartu Orte,
ane.
Ld

Jtzrmneten pabizatzen
4 lntemeten dusti duenetik:
nabigatzen ikas duenetik duen riez, AIO
.duen one, ez do
Aitor ez da gtgiik urteten,
etxetik irte ten .
de

5 EZ duzu alde
Ez dugu aide egingo zerk kezkarzen
egingo zerk bezkatzen Zaire
zaituen GE diukJARI
jakin d Ge,
ugunetik r j akin on e.
JO

Gugana
6 Giz MI zaionetik
ona hil Satanek | Zaton rte, Estefaniaren
zaion arte. Eetztntaren bizrZa guztiz Zoriona
bizitza guztiz zoriontsua Izan da,.
izan da
EE
 48 Konparazioa. Aurkezpena
o Konparazio mota k
Aulkia mahaia
bezein ga restia do.

lzekok
espero nuen ootno Zu 1/;buino
diru geltiugo beranduag o
ell/all dit. heldu zara .

Berdintasun ezko konparazioa eta desberdtntasun eeko kon araztoa

• Berdinrasunezkoa k. Si gairen artekc berdintasuna adierazten dute:
Un arrilak martxoak adil,a egun dim. (un arri lak. 31 egun = martxoak. 31 egun )
All/Ha mehaia beiain garestia da . (aulkiaren prezioa - mahaia ren prezioa )
• Desberdlnrasunezkoak. Si gairen arteko desberdintasuna adierazten dutenak dim:
J=ekok espero nnen beino dint gehiago eman dit. [izekok eman didana # espero nuena )
211 If; bU;IIo berrmduugo heldu zara. (m heldu .. ni heldu)

'I aila konparazi oa eta kantu at e konparaztoa

• Malla perpau s konpa ra tiboak . Gauzen edo pertso nen nolakotasunak [ha ndia. garestia .. .) edo ego-
era k (modu. denbora ... ) konparatzeko erabil tzen dira . eta adje kriboe n edota ad be r bfoen osagarri
• izaten dim. Maila adierezten duten hitzen funtzioa betetzen dute (csc. nahika ... ).
Aulkia mahuiu be:(I;1I garesua do . taulkia 050 garestto da; "garesti" adjektiboa da)
ZI/ /I; baino beranduogo heldu =UI'O . tzu nahiko berandu heldu =ara: "berandu' adberbioa da)
• Kantitate perpaus konp aratiboak. Zerbaiteu kopurua konparatzeko erabilrzen dira. eta lzenen osagarri
izaten dira. Kopurua adierazten duten zenbatzaileen funtzioa betetzen dute (asko. zenbakiren bot ... ):
Urtarriiak mon xoos adina eglln ditu. turtarrilak 3 1 egllll dauzka: "egun' izena da)
I=ekok espero nuen baino dim geiliago emoll dir. (i=e1oo1o dint asko eman dit: "diru" izena da)

n Konparazio hitza k eta morfemak

Konparazio perp aus mote bakcitzarekin konparazio hitz era morfema desberdinak (BEZAIN. BAINO.
AD INA. -AGO ... ) erabiltzen dim:

B E R I ID I T A S lJ ~ 'EZKO KO:>'"PAR.AZJQ.\ D SE B DRE ~ " SA L \:" ) « J Z E ' KO:>'"PARAZ!Q.\

ICA,'TlTAT'EA , MAlLA

BEZAIN ADINA. ADINBAT. BAINO ... ·AGO BAINO GE HIAGO

BESTE. BEZAJNBAT BAINO GUTXIAGO
178
 Ariketak 48

. . Konparazioa (A-B)
A) Begiratu irudiei eta osatu esaldiak, laukiko hitzak erabiliz.

adina • baino g aresr;agou • astiroago • ilunagoa

beranduago • baino metro gehiago • bezain lmeresgarria

.. Trajea eta jantzia ez d ira prezio berekoak. Trajea jantzia baino.K! ~![oa da.
Dc rtoka eta barraskilca ez dira parekoak. ab iadurari dagokionez. Barraskilo a
ibiltzen da.
2 Gemika eta Durango hemendik gertu daude. Gemikara Durangora
kilometre dago.
3 Loiu 1040 Hamster dela dirudi. baina hasten da.
.. Bigarren solairuko etxeak atikoak diru. barns etikca baino
de.

B) Berridatzi goiko esaldiak, parentesi arteko hitzak erabiliz.

.. Janrzia trajea ba ino merkeugou da. (merke)
Jantzia ez da rrajea (garesri)
Dortok a da barraskitoa {azkar]
Dortcka ez da barraskiloa (astiro)
2 Ge rni ka hem endik Durango (genu)
Hernendik begiratuta. Gemika ez dag o Durango (II/TlIII)
J Hamster fil ma Loilll040 (leIJell)
Kritikarie n ara bera. Hamster Loiu 2040 (Oil)
4 Atikoa __.. .__ (halldi)
Bigarren solairuko erxea atikca (ill",)

D Konparazio motak (A)

Zer motatako konparazioa adierazten dute esaldi hauek?
)0 Ni ez naiz zu bezain gaztea. Bt!rdintllsunll
I Aitor Elena baino alaiagoa da.
2 Honek zuk baino hobetc jokatzen du tenisean.
J Mikel Peio bezain goiz altxatzen da egunero.
4 ln oiz baino beranduago etorri zaigu semea.
5 Heme ndik Paris Malaga bezai n urrun dago .
6 Aita ren autoa amarena baino berriagoa da.
7 Suedia Finlandia bezain hotza de neguan.
179
 49 Berdintasunezko konparazioa : bezain, beste...
U Sarrera

T OOUlNtlO Jj~I RO UR/EN

J ~1<d ' 1.-.,,,....... ~6
..,d/.«..St <"""""d
·
....di.d. S

B RASILDARRA ARGENTINARRA I
Ahuera 185 cm 180 cm I
Trebetasuna bikaina trebca
I
Golak iazko denboraldian 10 10 I
Penalti jaurtikerak 4tik 4 go l 6tik 6 gol
I
Kontraerasoan oso arina oso arina
I
lrudiko entrenatzailea zalantzan dago: ez daki zein jokalari firxatu: izan ere, brasildarra trebeagoa eta
altuagoa da, baina askoz ere gehia go kobratuko luke. Gainera . honako hauek ere konruan hartu behar dim:
Jokafari orgentinarra brasildarra bemin ari na do kontraerasoetan.
Argeminarrak bra sildarrak beiain ondo jaurtitzen dim penauiak.
Argeminarrak brasildarrak beste gol sarm ztmen iazka denboratdian .

111 Maila konparazioa: bezain

Berdintasunezko konpa razioa adjektiboekin (ari ll . 011, ilun ... ) eta adberbioekin (onao. IIITUII, asttro ... )
egiten denean . BEZAfN hitza erabiltzen da. Konparazioaren egitura hauxe da:

[... [aditza + -eN) BEZAIN - adjektibo aladbe rbioa]

Adibide z:
Argentinorro bra sildarra (dell) BEZAIN..D..!i.lJ..fl. da kontraerasoetan. (varin" adjektiboa da)
Nobela zuk esan zenu en BEZAIN interest/a rria iruditu zait. (vinteresgarri" adjektiboa da)
Allal Ill/ell BEZA INJllJ.1f.g, egiten saiatu ninrzen. (ron do' adberbioa da)
Beste adibide barzuk:
Naf arroa A sturias bezain lIaf/di g do. Nik zuk bezain /..H;&E. egin dut idarlana.
Gaur at:o beza in egu raldi (t'arra egiten du. Ohartll ziren bezain laMer trten ziren.
lngelesez frantsesez beznin trakel... mintzatzennaiz.
Anminuk (bota :/IC/l) bezain IIrmrira soiatu zen «mea harria botatzen.
Adi bideetan ikusten den bezala, konparazio perpausa adjek tibo bati lotzen bazaio. adjektiboak -A edo
*AK mugatzailea hartu ohi du; adberbio bari lotzen bazaio , adberbi oak ez du halakorik hartzen :
tndaba hauek e: dim tehengo egunekaak bezain go;;oAK. (ETA E Z ~ ; "gozo' adjektiboa da)
Turin Paris bezain lIrrllti dago Bilbotik . (ETA EZ ~ ; "urruti" adberbioa da)
180
 Teoria 49

I!II Kantitate konparazioa: beste, adina , adinbat eta bezainbat

Zerb aiten kan tirate a kcnpa ratzekc. BE$TE. AD INA. ADlNBAT edo BEZAINBAT hitzak erab iltzen
dim. Konparazio perpausa taen bate n osa garri izaten <la. eta egitura honen arabera eraue n ds:

[ H' (adirza ... -e ') BESTE - izena]

Ad ibidez:
Argentinarrak brusildurruk (SUrtll :)we1l) BES TE W. sartll zituen iaz , (00£01" izena da )
Gustatuka litzaidake Janek {irabazten duen) B ESTE fi.i.m irabaztea. (vdiru" izena da )
Beste adibid e batzu k:
Gure ikassesxeak : lI f ll ak beste iku# e daic ka. Nik :;lIk adina IlLedan dut.
Arbola horrek hosto adina liiw..r.u dim Mirenek erxean.
Gutxi izango dim :;lIek dituiuen be:;aillhat sf me-u/abq dituzten bikoreak.

Kantitate konpara ziozko perpau sari lorzen zaion lzen a mug agab ean j artzen da beti:
Gure ikasgelan zuenean adina ik asle daude . (ETA El ilitlsleah)
Manifestazio hanetanjoan den hilekoan bes te j eude bildu do . (ETA ZE )~

Zenb aitetan. ize na ezabatu egiten da. Hori aditz barzueki n gerta tzen da (ba lio izan . pisaru, ir a u n. [an,
jakin ... ). eta. oro har, testuingu rua k zertaz an garen arg i uzten duen guztietan. Adibi dez:
Xik: harreta: :.uk (.. .) bene dakir: ezer e: [t'dakizun' aditza ezabatuta dago)
Oilasko honek zuk aukemtu d":lmak odinbol pisotzen du. eta itxum hobea du.
Bigarren pi/oto partidak: tenen ak aditio innm zuen.
Josebak sei kroketa nahi ditu. eta zuk ? - Josebak beste nah i dill.

II!JII Konparazioa ezezkoan

Perp aus nagusia ezezk oa de nean. elementuen ohiko ordenan aldaketak gertatzen dim . Hona zenbait adibide:
Nik e: elm : lIk bezain idaz lan licea egin.
Egoera e: : en pemsa zitekeen bezain larria.
E: da erra za zuek bezatn Iag un zintzoak aurkit zea.
Kep ak e: du iraba zsen gastacen duen beste.
Pirinioetaka eski estozioe ton ez da ego ten Atpeetakoetau adina elm:

n Besteko, adinako, adinbateko eta bezainbesteko

Konparazio hitza k (BE STE . A DlNA ...) +KO atzizkiaren bidez izen bat i loturik agertzen direnean. izen
horri dago kio n aiparu gabeko nclakotasu nen bat (handi. on ... ) da konpamzioaren oi narria. Izen hori
ize n zen bak aitz-neurgaitza (:one. h01=. gaga ... ) izaten da askoran:
E: dugu :'lIk adinaKO zorterik izan. ( = zuk bezain zo n e onik )
Gaur bestl'KO hOI:ik e: du negll guztion egin. ( ." Gaur bezai n hotz handirik)
l\ "ik e: daukat zu ek beste KO g ogarik galle: pammdon joateko. ( = zuek bezain gogo b izirik )

Ba ina. bestelako ize nak ere izan dait ezke:

Huiek odinakook bagarela erakiasi behar diegu, ( = haie k bezain pertson a onak. ba liotsuak .. .)
Txahuta besteko txakurra zen. era :Qllllka hasi : ir:aiduII. ( = txahala bezai n txakur handia)
Tamailla: . Espainia Frum:.ia besrekoa da. ( = Frantzia bezai n zabala )
181
 Ariketak
n Bezain , beste, adina ... (A-C)
Beglratu Irudlel eta osatu elkarr izketak, laukiko hitzak erabili z.

urrun • diru • arina • kilometro • garesti • erosoa • egU" • denbora

I - 4
~ .
Z50......!h
~O .O € I
u ~
Jone: Nik neuk argi daukat. Egiptora j oa ngo nintzateke. birri tan penrsaru gabe. Beg ira . Egiptorako
bidaia Turkiakoa bezain erosoa izangc da; bietan bost izarreko hctelak eskaintzen dituzte eta.
Miren: Bai. eta prezioa. zer? Ez dUI la Dire dim guztia bidaian gastatu nahi. Harako ere zerbait urzi
beharko dugu.
Jcne: Ham. Miren. Egiptcko bidaia Turkiakoa bezain aterako zaizu.
Miren : Eskaintzak ia berdinak dim . em?
June: Bai. seguru. Egipton Turkian beste egongo zarete. Gainera. piramideak
ikusteko aukera izango duzue. Egipto !
Miren: Eta haraino joateak. zer? Badak izu, airean ibiltzeari erre spe tu handia dial.
June: Egiptorako hegaldiak Turkiara adina irauten duo Beraz. neska. denak
eramaten zai tu faraoien lurralderantz.
Semea: Begi ra. ama. Zelako motorra! Autoa bezain da.
Am a: Nos ki. seme. Motor honek in au roan bezain jean zaitezke. eta autoareki n
adina egin ditzakezu inolako arazorik gabe.
Semea: Guau! Nik motorra eros iko dut, ama!
Ama: Bai, bai. gald etu ea ze nbat balio duen. M otorra eros teko autorako beste
bcharko duzu.

n Ezezko konparazioa (A-C)

Egln ezezko esaldiak esanahla aldatu gabe.
>- Gure lauteg ikc zuzenda riek futbolariek baino gu rxiago iraba zten dute.
Gare lanteg/k o :":l!lIdariek et: dutl!futbolariek beste (djr,,) iruba:te" .
Gaurko eguraldia atzokoa baino epelagoa da.
Atzoko eguraldia _n • • _ . . . .. • .......

2 Zuk pe ntsatzen duz una baino gu rxiago pisarzen dut nik.

Nik ez dut
3 Azterketa hau au rrekoa baino za ilagoa izan da.
Azterketa hau
.. Josuk hamar urte daramatza lanea n: nik. ordea. zazpi.
Nik ez dararnat
S Amak egi te n dituen txipiruiak jatetxe ho netakcak baino goxoagoak dira.
Jatetxe hcnetakc txipiroiak u-

6 Euskal Herri ko erxebizitzak Andaluziakoak baino garestiagcek dira.

Etxebizitzak Andaluzian
7 Gaur bart baino goizago oh eratuko naiz.
Gaur
182
 Ariketak 49

. . Berdintasunezko konparazioa (A-E)

A) Moldatu esaldiak, pa rentesl arteko hitzak erab iliz.
>- Nire aitak 65 urte ditu: Juantxu euzo koak ere bai. Ibeza inbat]
Sire aitak JuanlXuk brJlinbor urte ditu,
Azeria 050 azkarra dela dime. Aitor ere borrelakoxea dator. (be::ain)

2 lIargia umm dago. bajna eguzkia urrunago oraindik. (be:.ain)

J Concord hegazkinak tximistaren abiad ura hanzen zuen. (besteko)

4 Nekanek sarritan egiten du negar. Patxik ere negar asko egtren duo fadil/a)

5 Oporreran ondo pasatu dugu. baina iaz ko oporreten hobeto. (be=aill)

6 Gure baserri a zuena beino txikiagoa da. (besteko)

7 Mikelek lagun asko ditu. baina nik ere bai. Ibeste}

B) Egln esaldiak, A zutabeko eta B zutabeko elementuak elkartuz.

A) S ik ZU 050 m aite wilt" B) Haien gurasoak poz-pozik daude
Nerea eta Leire cz dim inoiz ondo konpondu Gun: semea ere saskil hutsa da
Ezkongaiak pozik daude :Yire am a maite dill
Txerriak sask iJak dira Lehendakariaren scldata bera du
Banketxeko zuzendari horrek asko irabazt en du Drain lagunak dira
Tele 6 kateak programazio kaskarra du Lehengo erxean ere ondo bizi ginen
Gusrura bizi gara hernen ET B2k programa hobeak ditu

.. .IYik zu..ama maite dudan beste maJle..ZIl.~t"

l
3
4
5

•
C) Eman euskaraz esaldi hauek, parentesi arteko hitzak erabiliz.
.. No he aprobado. porque no he esrudiado 10 que debia. (gainditfl / ikasi / bebar )
£: dut _gaindim. behur nuen beste i~ e: dudaluko.
Esta lava dora no limpia come solia hacerlo antes. (garbigailua lehen garbitu]

2 Dicen que la pelicula no es tan interesante como el libro. (film liburua interesgorri esan)

3 Mi madre es tan buena cocinera como Arginano. pero no es tan famosa (sukaldari e:agw/Q ana)

.. Con los ancianos hay que tener tanto cuidado come con los nines. (nagusi / haur r kantu i:an)

5 El marido de Lo li no riene tanto dinero como apare nta. {senarra i diru t elllall)

183
 50 Desberdintasunezko konparazioa: baino ...·AGO
o Sarrera Txaleta apartamentua Bai. baina
Elkarrizketen hi gai konparatzen baino hondiagoa do. eta get« apanamemua no/eta
dira. A (rxofeta) eta B (aparra- g ehiag o dauzka. ,,",""e ,f4 baino hurbilag o dago
me1ll1/0). bien artekc desberdinta- herritik. eta aska :
sunak agerian utziz. Kualirateak merkeago a da.
(handia. merkea...) era kanrita teak
(gelo kopurua] konpara rzen dira.
Kualitaleak adjektiboen edo
adberbtoen bidez adieraziteko
bizi tokicn kualitateak konparatzen
di renean. maila konparazioak
egiren dint BAINO ... ·AGO(A)
egitura erabiliz. Adib idez:
ha/era apanamemua baino h andiag oa do. (vhandi' adjektiboa da)
Apanamemua no/eta baino merkeagoa do. (vmerke" adjd..tiboa da)
Apanamenma txalera bain o hurbitog o dago herritik. ("hurbil" adberbioa da)
Kanrttateak lzen batez adierazitako zerbaiten kopurua kcnpararzen denean. berriz. kanrltat e ken-
parazioak egiten dira, BAINO GEHlAGO edo BAINO GUTXIAGO eghurek erabiliz. Adibidez:
Txaletak: apartamentuak: baino g ela g ehiago dauzka. (vgela' izena da)

(;JI Maila konparazioa: baino ...-AGO(A)

Maila konparazioak egitekc egirurarik ohikoena honako hau da:

A + [ B + (aditla + -eN) B .A L ~ O + adjektiboaJadberbioa + -AGO(A») + gainerako elementuak

Adibidez:
Altzairua burdinu (dell) BA /NO gogo rrAGOA do. (vgogor" adjcktiboa da)
Guk gllre irakesleak BA/N O astiroAGO hir: egiren dugu euskaraz. (vastiro' adberbioa da)
Nik :u k baino p raka lu:eugoak behar ditut. Nire p lana "lIrea boino hobca do,
Ume 11(J1I nik usre nnen buino azkarrogoa da. Gaur otzo ba;IIQ hobeto dago.

~ Konparatibo irregularrak: hobe, gehiago, hobeto...

Adjek tibo eta adberbio konparati boak sortzeko, -AGO atzizkia erabiltzcn da (adi b.: handi > band lago:
hurbil > hu r bilago). 011. ondo. ongi eta asko hirza k salbuespenak di ra: ez dute -AGO atzi zkia c nartzen:

Hitza Konparatiboa

011 hobe ETA El eeese EOO ft8l;li!8ge

ondo hobeto ETA El 81Ul88g8 EOO ftee@le8ge

ongi hobek; ETA El 8ftgiage EDO Aeeeki8ge

asko ge h ;ago ETA El 851;e8ge

Ebaluazic hanetan aurrekoan baino no/a Ir obeak ionu ditut. (ETA El 8ft8ge81i EDO hee e8g88k)
Eaeon hemen baino hobeto egongo zara. (ETA El eftS8age EDO Aee etaage)
184
 Teoria 50
m Kantitate konparazioa: baino gehiago eta baino gulxiago
Era honetako konparazioak egiteko egiturarik ohikoena honako hau de:

A + [B + (aditza + ·eN) BAINO + izena + G EH.lAGO /G UTX IAG O J + gainerako elementuak

Adibidez:
Bilbon Lekeition (bizi dell) BA /NO jell de GE H IAGO bizi do . (vjende' izena da)
Zuk: nik: BAIN O m usika GU TXJAGO entzutell du:u. (vmusika" izena da)

Beste adibide batzuk :

Harrikoa egiten ju nu ria prestatzen baino gelliago nekatzen 110;=.
Aunengo Iourrean iai koan baino talde gelliagok pane hanuko fill/e.
Unarritak otsailak baino hi egu lI ge hiago dauzka.
AIINen ia: baino um e g ntxiago matrikulatu dim gl/re eskolan.

n Desberdintasun mailak: as koz (ere) , dezenle, -XE, etab.

Zenbait hitz eta atziz ki erabil daitezke bi ele mentu rcn arteko aldea zenbaterainokoa den adierazteko :
askaz (ere). dezente. zatia. pixka bat. zenxobait. -XE. -TXO. etab. Hcneta, "hegozkina IreI/O baino
azkarrag oa do" esaldiak erakusten duen desberdintasun neutroa honela mailaka daiteke:
(00.) aska : ere u::kurragou da. (...) dezente a:karragou do. (...) uaia c zkarragoa do.
(...) p ixka bat a:kar ragou da. (H') :e rtxobair az kurragoa da. (. .) azkarxeago a da.

Beste baliabi de bat [zenba kia (ba t. bi, hiru, lau .. .) + neurri hitza (metro. egun, aldiz ... )] erabiltzea da :
Ni ::u baiua tnuno r iemimetro altuagoa noiz.
Nah i ge llllen baiua bi egllll Ielsenago itzuli ginen.
Hegazkina autoa baino mita aldi: ai karragoa da.
Txaletak apartametuuak baino him g eta ge h iugo ditu.

U Osagaien ordena desberdintasunezko konparazioan

Perp auseko osagairen bat nabarrnenrzeko, nahikoa da osagaien ordena aldatzea. Dena den. maila
konparaztoan [8 + (adirza + -eN) + BA1NO] segid a banaez ina da, eta. orobat. [izena ... GEHIAGOI
G UTXlAGO] kantitate konparazioan. Adibidez:

M AlLA KONPARAZlOA KA..\lTITATE KO NPARAZ IOA

Zu ni baino be randuago heldu zara. (NEUTROA)
N i baino beranduago heldu zara :11.
Beranduago heldu zara zn ni balno .
ZII beranduago heldu zara ni bail/a .
Zeuheldu zara ni baino beronduago.
Aitak amak baino bi urte gehiago ditu. (NEUTROA)
Amak baino bi urte ge h iago dim aitak.
Airak bi un e geh iago dim amak baino.
Hi li n e g ehiago dim aitak: amak baino.
Aitok ditu amak baino bi «ne gehiago.

m Ezezko konparazioa
Ezez ko konparazioan EZ part ikula erabili behar da:
Leire Miren baino atseginagoa do. =- Leire ez do Miren baino atseginagoa.
Apanamensua txaleta baino hurbilago dogo. =- Apanamemva e: dogo txaleta baino hurbiiago.
Nik :uk baino liburu gehiago irakurtzen ditut. =- Nik e: dut irakurtzen iuk baino liburu gehiago.
185
 Ariketak
n Desberd intasunezko konparazioa (A-C)
A) Begiratu Irudiei eta erantzun esaldiei , laukiko hitzak erabiliz.

hobea • gehiagc • handiagoa • gutxiegc

urrunago • berriagoa • merkeago

~ Nolakoa da Exce/sior hotela? Amalur hotela baino "Q~ ,~.i a g ~u. _.__....
I Non dago AII/aluI" horeIll? Exceisi or hotela baino ........ herritik.
2 Nola jaten da Exceisior hotelean? Amalurien bai no
3 Zenbat ge la ditu Amaiur hotelak? Excelsiorrek balno gela . ....__.. ditu,
-l Zenbat balio du gelak Excelsior hotelean" Amalurren baino balio duo
5 Na iz egin zuten Amalur hctela? Ez dakit. haina Excelsiar hotela da.
6 Zein aukeratuko zenuke? Gidaren arabera. Excelsior botela _ _ _ da .

B) Egin esaldiak.
.. Mont Blenc/alru/Txindoki
. U o n ~B / a. n c mendia Txindoki lHlino Il/lllllgoa de.

Golf arriskutsu futbol

2 Diamante gogor igeltsu

3 Edume Zuri I on I so rgin

4 llargi I hurbil l Artizar

5 Euli I rxiki I txirneleta

n Kantitate konparazioa (D)

Berridatzl esaldiak, baino gehiago eta baino gutxiago erabiliz.
>- lure erxea Iiburuz bereta dago; nirea. aldiz. ez.
ZUrI! etxean nirean baino /iburu_g!!hil!xo dago.
Nik asko dekit: zuk kontrakoa pen tsarzen baduzu ere.
Nik zuk pentsarzen
2 Edari hau. nire usrez. besre hori baino merkeagoa da.
Edari honek
3 Manuren auroa nirea baino gare stiagoa da.
Nire autoak
4 Donosriak ez dim Bilbok duen beste biztanle.
Bilbok
186
 Ariketak 50

. . Desberdintasun mailak (E)

Marti n eta Jon auto feria" daude. Bertan ikusga i eta salgai dauden autoak aztertzen arl dira.
Osatu elkarrizketa, laukiko hitzak erabiliz.
lau aldiz garesriagoa • askoz ere gurxiago • garesrhxoagoak • 50 kilometro azkarrago
pixka bat garbiagoa • zertxobait handiagoa • as koz gurestiagoa • zatia gehiago
deaente erosoagoa • zertxobait azkarrago • askoz hobeto

Ma r tin: Begira. Porsche hau nire aula berria baino J~sko; g~ r.~s t i!g~JL da.
Jon: Zenbat garestiagoa?
Ma r tin:
Jon: Eta zer diozu kiroletako auto liluragarri horn buruz? Ez al dira Ferrariak Porscheak baino
...................... .. izaten?
Ma r tin: Normalean, bai. Horrek segur aski , balio izango duo
Jon : Nola jakin zenezake?
Ma rtin: Ferrari honek potentzia handiagoa du Porscheak baino.
Jo n: Zenbat handiagoa?
Martin: Ez asko , baina , , Gninera .. ere badoa.
J on: Bai horixe. orduko _.. . . hain zuzen ere.
Martin: Ondo legoke ab iadura hori lortzea!
Jo n: Non. baina? Automobil zirkuituren bateen izan beharko duo Errepide arrunteran oso
arriskutsua de, isunena aldera batera utziz. jakina. Kiroletako autoak ikusgamak dira ,
baina eguneroko bizitzarakc erxeko auto rxikia . ". ez duzu uste?
Merkeagoa da, _ . farniliaremzat eta ingurumenerako.
gasolinari dagokionez, ...... er retzcn baitu.

Ezezko konparazioa (G)

Egin ezezko esaldiak esanahia aldatu gabe .
>- Etxe hau hod baino handiagoa da .
.~ , -'~t? r i.~; , 4.~! I .l;! .If ..i?'!.i!,!g.,! J . '! . ~! 4. ! ~ g g . ,!: ~ , ...
, .4 ~ ~ : .e !'- ~_ .. ~ . ; ..t!: .l! .!~ .f!': !.I?~ .iI , ~ ..~?t.K k~ ~ , , .
Grezia Italia baino urrunago dago.

2 Jokin Roberto baino zaharragoa da.

3 Loreak eta Leirek Anderrek baino nota hobeak ateratzen dituzte.

.4 Europako filrnak amerikarrak baino interesgarriagoak di ra.

5 Trigonomerria kalkulua baino zailagoa da .

6 Hiri handiak herri txikiak baino zaratatsuagoak izaten dira.

187
 51 Konparazio egitura berezi batzuk: are ...·AGO, etab.
B Gero eta ... -AGO
Konparaz io progresiboa esaten zaio egirura honi. Zerbait. denbora aurrera doan neurrian. areagoru
egiren dela adierazten du o
Gure atabak g ~r o eta hobeto jo tzen du pianoa.
Gero eta ttunago dago. Gera eta QSI/m ag oa zara.
Gero eta jende gt'hiago ari do lntemetera konektatzen.

I]JI Zen bat eta ... -AGO, hainbat (eta) ... -AGO
Konpara zio simetrikoak egiteko era biltzen da. Konparazio horietan eleme ntu bat areagotzen da, bestea
areagotz en den neurrian .
Zenbat era gelriago sa/duo lu nnbat eta ge lringo irabazi.
Zenbat eta go i:ago jaiki. hainbat lusaiag o tbtttko gum,
Korrelazioaren bigarren zatian . HAINBATen ordez O RDUA N hitza ere erabiltzen da:
Zenba t eta gelliugo jail. orduan eta lodiago egongo zara .
Txakurrak. zenbiu eta hondiagook. ord/IQII eta beldurgarriagoak izaten dira.

I!II Are/Oraindik ... -AGO

A RE eta ORAINDlK hitzak en fatizatzaileak dira egirura bcrretan . Konparaz ioan ezarrzen den aldea
nabarmentzekc erabiltzen da :
l:ara berriak ekarri zisuzsen, elurra baino are zuriag oak.

Zenbaiteran. egoera jakin batean gertatzen den zerbait beste batean imentsitate bandiagoaz gertatzen
dela azpimarratzeko efe erabiltzen da :
Ekainean goinduzen e: badut. art' gutxiag o irailean.
Igande arratsaldeak j asangatc ok dim. bain a asteiehenak art' jasangaitzagouk.

I!II Nor baino nor ...-AGO eta zein baino zein ... -AGO
Konparatzen den ele rnemu bakoitz ak maila guzt iz altu a duclarik, haie n artean nagusia zein den
erabakitzea zaila dela ndier azteu du egitu ra honek .
Bi pilotariek nark baino 1I0rk hobe to jokatu : w ell.
A zer bikore x etebrea t. hall ikusi dirutIehen. 1I0r baino 1I0rpo:ago.
Him opori eskaini zizkioten. zein baino zein ederragook.

g "X" baino " X" ·AGO

Maila gorena adierazten du egitura honek . eta g uzti: "X" 000 oso "X " esan nahi du.
A rin bai no arin ag o etorri zen . (= guztiz arin EOO 0 50 arin)
Ondo bain o no beto daki:u zuk: hori.
Az terketa :aila baino :ailag oa izan da.

IiII Ezin ... -AGO

Egirura honek ere. aurre kca k bezala. rnaila gorena adie razten duo
Gure herrian egin duren urbanizazio berria ezin itsusiug ou da. (= guztiz itsusia EOO 0 50 itsusia)
Jonek eun hobeto egin du azterketa . Ane ezin po:ugo geratu zen Dtegore ktn hit: egin ondoren.
188
 Ariketak 51

. . Konparazio egitura bereziak (A-F)

A) Aztertu irudiak eta osatu beheko esaldiak, laukiko eg lturak erabiliz.
zmbat eta ge l,;ago • zein baino zein txikiagoak • ezin argalago • ezin hobeto
/rainbat eta gehiago zein baino zein astiroago

2
,. !.~? .et 'Lg~! .{'wo eduki. !. f Q i "~ ~ _!J.~ h.{l!$~ nahi Izaten da.
1 Ez dui elast ikorik erosi. Denda harta n erakutsi dizkidatenak ziren.
2 Txornin ; .....,,_. geratu zen dieta egin eta gem.
3 A zer parea! ibiltze n dira.
~ Mikel eta Imanolek .._.._._ _._ pasatu dute Karibeko honda rtzetan.

B) Moldatu esaldiak, ·AGO atzizkidun egiturak erabiliz.

.. Euskal Herrian jaioua kopurua beherantz doala esaren dure.
£ 115/;0/ Hernun gero nQjiot;g uFciag~ _ dQ$Of! fa oaten aute.
Mikelek neska lagun politak aukeratzen ditu. Aurrekoa polite bazen. craingca politagoa.

2 Dstiralean kuhur erxean emandako hitzaldia guztiz aspergarria izan zen.

J Batzuek uste dute argalago egonez gero. zoriontsuagoak izango direla.

4 Jonek aita maite duo baina ama askoz geh iago.

S Esratistiken arabera. Internet erxean dutenen kcpurua Igorzen ari da.

6 O rden agai luen preaioa merkatzen an da.

C) Eman euskaraz esaldi hauek, parentesi arteko hitzak erabillz.

>- Cuanto antes me 10 digas. mejo r. (lehenlesan/ongi)
Z.en.bal eta l eh n a g ~ I!SQn, hobet.(}. ...
Vimos un menton de pisos ayer pe r la tarde. 3 cada cual mas caros. (hainbar / garesti / etxebizitza)

2 El examen de ingles no ha pcdidc ser mes facil. (oztereeto / izan / errozo)

J Cuanto mas joven se es. antes y mejo r se aprenden las cosas. {gazte azkar / ongl)

of Ir a trabajar es dura. pero ester en el paro. mucho mas . {lanera j oan gogor / Jangabe=ia)

s Cada vez rnas genre \'3 de vacaciones 31 exrraniero. {aska / oporrak / atzerri)

6 Cuanto mas estudias, menos sabes. (ikasi / jaldn / asko)

189
 52 Superlatiboa: ·EN atzizkia
B -EN atzizkia

Pen t do biolina
ondoen j otzen
duena.

-EN atzizkia daramaten adjektiboak eta adberbioa k superlatiboan daud ela eset cn da. eta. irudietan ikus
dait ckee n bezala. zenbait elementuren artean batek mailari k go rena duela adierazteko erabiltzen da .
Adibidez :
Kosraldeko erxeak g arestiena k tzaten di m. (vga resti" adjektiboa da)
Pent do biolina ondoen jotzen duena. (vondc' adberbioa da)

(;I Superlatiboaren erabilera

-EN atzi zkia ize nondo ren bati eza rtzen bazaio. horrek mugatzailea ere hartzen du:
ZUTT:' bensoak politetJAK dim. Erra:enA egin duzu: orain :ailenA egitea fatta : ai:u.
Aditzondoe i ezarrzen bazaie. biru j oera desberdin nabari di ra: a) mugatzailerik ez eranstearena (-EN).
b) mugatzailea j anzearena (·ENA) eta c) partitiboa ezartzearena (-EN IK). A dib idez :
Pen t bizi da ondoen, (EOO ondoellA EOO ondoen /K)
.\like/ daror astiroen. (EOO astiroen.A EOO asrirol'n/II.')
Zen batasuna adie raztekc . gehfen eta gurx ten hitzak era biltzeu ditugu:
Hauetatik zein gus tatzen zai:u gettien ? Gipuzkoa da sagastirik gehie n duen proointzto.
Zeu =ara gutxien ira kurtzen duena. Kaktusak dim IIr gutxien behar dnten landarea k.
lzen sir uagma batean. ·EN atztzkidun hirzaren aurreko izenak partitiboaren rnarka (·IK) har dezake.
nahitaezkoa ez bada ere.
Zeu zara diru(rik) getden gasta/ll duena. Aurkitu dudan bi:ik/era(rik) merkeeno erost dut.
Panitiboarcn c rdez. NO N eta NON DIK kasu markak edo · EN A RT EAN itzulia ere era bil daitezke:
Eus kal Herriko hiribururik handiena Bi/ba da. (- hiriburuetan. hiriburuetatik. hiriburuen anean)

H -EN atzizkia daramaten zenbait egitura

• AHALl K (ETA) ... ·EN(A) eta A l BA IT .. .· EN(A )
Esapide ha uek ahalmenaren mugen barruko zerbaiten mailarik gorena ad ierazten du te.
Aha/ik ondoena egiten saiaruko noi: Aha/ik eta garbienn jan behar do.
A/bait arinen etorriko garu. Albait pisurik gutxi en eraman behar dugu.
• · EI\'E TAKOA eta · ENETA RIKOA
Ze rbait ma ila go renekoc n artean dag oeta adiera ztekc erabiltzen dim.
Framzia Europako estaturik tianaienetokou do.
lene=ia e=aglll=ell duda n hiririk politenetakoa do.
190
 Ariketak 52

. . -EN atzizkia (A-B)

A) Moldatu esald iak, supe r taubca erabil iz.
.. Nilo munduko beste edozein ibai bai no luzeagoa da.
Silo da munduko ibai(rik) lu:una.
Arzo ikus i nuen filma 050 beldurgarria izan zen. Ez dut sekula halakorik ikusi.

2 Toki hau 050 polite da. Inguruan ez dago politagorik.

J Balea beste edozein ugazrun baino handiagoa da.

4 Amak ondo egiten du mannitakoa. Auzo an ez du inork hain ondo egiten.

S Atakamakc basamort ua 050 lehorra da. Mun duan ez dag o lehorragorik.

6 Gaurk o azterketa beste edo zein baino zailagoa izan da.

7 Gork ak bes te inork baino gozoki geh iago jaten duo

D -EN atzizkidun egiturak (C)

Berridatzi esaldiak, -EN atzizkldun egiturak erabiliz.
,.. Bruneikc sultana 050eberatsa de. Hala ere. ez da munduko eberatsena.
Bl'une{~ __sullana mundukogi:.onik l ~rtl s~nl!tarikoa ilL
Hondarribia 050 hem po lite da . nah iz eta askorenrzer pclitena ez izan.

2 Euskara hizkun tza zaharra da. Hala ere, zaharragoak ome n daude.

J AIZO hotz handia egin zuen Eus kal Herri an, baina ez zen un eko eg unik hctzen a izan.

.. K2 mendia oso altua da. baina ea da munduko altuena.

5 Arginano ez da euskaldunik ospe tsuena. bain a leku askotan ezagurzen dute.

D Superlatiboa (A-B)
Egln esaldlak, ereduari jarraituz.
.. Gepardoa I an imalia I azkarra
G~pjlT! .~ animaliarik a;karrena do.
Mercedes merkarua auto garesria

2 Aizkorri Gipuzkoa me ndia garaia

J lngelesa mundua hiztuna asko

4 Balea I ugazruna I handia

191
..
ca

..
III
Gl Konparazioak (48.-52. unit.)

A) Osatu tau la.

Hitza Konp aratiboa Supertattbce

, asko
labur
merkeen
,
3 merke
motel
5 esru
•I
7
goiz
ea rranraitsu
8 on
9 behera
10 sakon
11 astun
17 txa r
13 zahar

B) Bete esaldietako hutsuneak, goiko taulako hitzak erabiliz .

.. Inoiz erosi ditudan prakarik merkeenak dim hauek.
I Herrixketako kaleak hirikoak baino
2 Zcriontsuenak ez dira
3 Begira nolako aula ilara sortu dugun.
of Uztaila da askorentzat hilerik
S Aitor ni baino
izaten dira.
dutenak. gutxien behar dutenak baizik.
gu geu garela esango fluke.
altxatzen da, eta egunerc gosaria prestatzen duo

Ordenatu elementuak eta egin esald iak.

.. aulki hau / baino / erosoagoa I beste hori / da
J'i . " / !' ~ __IJ.".,,.. ~ !, (s e hori beino e ro~ .'! ~g ".' ! f}. __...
nik I arazo / bulegoan / zuk / beste / ez daukazu

2 gaur I hobea / atzo I daukagu / baino I eguraldia

J lehenago / eta / amaituko dugu / hasi / hainbat / eta / lehenago / zenbat

.. dirua / izatea / osasuna / baino / da / garramzitsuagoa

5 lekurik / diralbasamortuak / lehorrenak / munduko

6 argalagoak / modeloak dira / beste guztiok baino / iza ten

7 ordenagailu berria / baino / da zaharra / azkarragoa

8 munduko / handiena / du / Amazonas / emaririk / ibaiak

9 aldakera / da / bezain / atsedena / ona / omen

192
 ..
III

..
III
Gl
•

Beg iratu beheko taula ri eta os atu esaldiak laukiko hitz eki n, mineralen gogortasuna kon tuan
ha rtuz.

i\lobs-en gogon. n b la ) Iinl'rllla R \ iso ~a' n .n~ null

I Talkoa 0.Q3
2 laehsua 1.25

,
3 Kaltzita
Fluorita
·U
5.0
5 Aoatiroa 6.5
6 OMasa 37
7 Kuartzoa 120
8 Tooazioa 175
9 Korindoia 1.000
10 Diamantea 140.000

mila aldiz • dezente • zatia • zensobait • as koz ere I

.. A: Fluorita kaltzi ta baino gogortagoa da.
B: Zenbat gogorragoa?
A: Zertxobuit gogorragoa.
A : Talkoa ortosa baino malguagoa da.
B: Zenbat malguagoa?
A: malguagoa .
2 A: Diamantea kuartzoa baino gogorragoa da.
B : Zenbat gogorragoa?
A: gogorrago3.
J A: Igeltsua korindoia bainc malguagoa da.
B: Zenbar malguagoa?
A: malguagoa.
'* A: Ortcse apat itoa bainc gogo rragoa da.
B: Zenbat gogorragoa?
A : ........~ ..._........_.......... gogorragoa.

Eman euskaraz esaldi hauek, parentes l art eko hitzak erabiliz.

... Mi abuelo es uno de los hombres rues sabios que conozco. (aitona / jakintsu / e=agutll / g i=on)
Xire a~!o. n~ _ t>:agllt:rn dudan gi:o li kj~ k;
da: nts ,mte ar ikoD
Ven a casa tan pronto coma puedas. (erxe / etorri / ahal / taster)

2 Ander tiene el pelo un poquito rnas largo que Asier. (lu: e He / eduJ.i)

3 i.No son los Beatles el mejor grupo de rnusica pop de la bistoria? (ralde on pop musika historim

4 Ayer fue uno de 10s dia s mas felices de mi vida: 10 pase de miedo. {izugarri on zoriontsu bi=i)

5 Ulrimamente cada vez mas genre deja de fuma r. {erretzeari utzi j ende / aspaidi honetan]

6 Dicen que el delfin es el animal mas inte ligen te. {animalia izurde / azkar}
 53 Kausazko perpausak: .eLAKO, .TzEAGATIK...
H oneonzon Ego" pixka batean.
ordu gehieg i egOlt 110;- botilatxoa lire: bete
:elako gorriru zait 0:010. behar dUI eta!

lrudietako esaldietan nabarmendutako zatiak kausazko perpausak dira. Perpaus horiek zerbaiten
zergaua edo arrazoia adierazten dute.
Hainbat egitura daude zergatia edo arrazcia adierazteko. baina hiru (-eLAKO. ·TzEA RR EN eta
-TzEAGATIK) bereziak dira. sarri askotan galdegaiaren lekuan agertzen baitira. Horretakoetan.
perpaus nagusiko aditzaren ez kerrean jarrzen da kausazko perpausa:
Il ea tindam 1I01li nuelako joan nai: ile apaindegira.
Ge: urrak esateagorik has; =;1:0;011 Pinotxori sudurra.
Gainerako egiturak (BAIT·, ETA. ·eNEZ GERO. etab.) zergatia era ahulagoan adierazten dure. Oro
har. egitura hauek perpaus nagusian esaren dena ren justifikazioa edo azalpena ernaten dute. ez dim
galdegai izaten eta perpausaren aurrealdean ze in arzealdean ager daitezke. komen bidez bereizirik:
lie apaindegira joan IIa;=. ilea tindam nahi nuen eta.
Il ea tindaru nahi lIIielle:, gero. lie apaindegira joan natz.
lie opaindegira jocn naiz. ilea tindatu nuhi buinuen.

1;)1 -eLAKO
Egitura hau adizki jokatuari -eLAKO atzi zkia erantsiz lortzen da:

B AIElKOAK E ZEZKOAK

Egi a jakin nahi duda/ako g aldetze n dizut. Ondo joka tzen ez dutelaka gattzen atucie partidak:
Lanpostu ono aurkim due/aka dago hain pozik. Aspaldi iku si c; :,aitu da/ako e: diau esan.

Beste adibide batzuk:

Zergatik jarri diote isuna? - Segurtasun uhala lonao ez :erama/ako.
Eguroldi eskasa egiten zuelako geratu nintzen eoean.
E=du ezer irakurrzen. exean tiburu bar ere e: daukatako.

I!I -TzEAGATIK eta ·TzEARREN

Aditz izenari (-TzE forma) ·AGATIK edo -ARREN atzizkiak eranrsiz lc rtzen dira egirura hauek:

BAIEZKOAK
Hainbeste ikasteagatik egin zait lepoko mina. Hezur eta 0=01 gemtzen art do ganora=ez jateagatik.
Onegia i:.atearren gertatien zaizu hori. Gurekin e; etortzearren. kontzenu bikaina gatau du:u.

194
 Teoria 53

BAIT-I (... ) eta

Mendeko perpauseko aditz jckaruari BAlT- aurrizkia eramsiz. zerbaiten arrazoia adierazten da.

B AJEZKOAK EzuKOAK
Ongi e=agut=en dut eskualde hum. hangoa bainaii: £: ;11 djr tetefono: deitu. e: baitak; nire zenbakia.
Joon egin behar dugu. berandu egingo baitzaigu. E: arduratu. r: baita ezer genatuko.

BAIT- pertikula beti aditz bati loruta idazten denez. idaztarau hauek harru behar dira konruan:

ARAtj,.\ EREDUA A Dl BID EAK

baiT +D >T baiT .,.. Da :> baita baita. baitugu. baitizute, bauo a:...
ba iT + G :> K bai'T -I- Gara :> baikara baikara. buika ude. baikaitu. baikoa: ...
baiT + z >TZ baiT + Zara :> baitzara baitzara. baitzoaz. baic aude, baitzaincte...
baiT +N > N bai'T + Naiz > bainaiz bainatz. bainoa. bainaute. bainaiteke...

ETA juntagailua adirz jckatu beten ondoren eta perpausaren buka eran jarririk. BAIT-en baliokidea da:
loan astiroago, nekatuta nago eta.
E: dut gehiagojOllgo. e: daukat gogorik eta.
Etxera noa ikastera. bihar azterketa zaita dut eta.

~ -eLA eta
Egirura hau izan aditzaren formekin erabiltzen da gehienetan: DE LA ETA. DIRELA ETA. ZELA ETA...
Zer deJa no e: didazu ezer eson? Eguraldi txarm zela eta. e: ginen inora ioon.
A:terketok direJa eta, urduri daude ikasieak:
ETA juntagailuaren ordea, zenbaitetan BIDE. MEDlO. KAUSA edc antze ko izenak ere erabiltze n dira:
Lehonea aeta kausa, 11:10gaJdu egin do. A:kell arauak direJa medio. orain hari ezin do egin.

~ -eNEZ (gero)
-eNEZ atzizkiak ar razoia adierazten du oG ERO hitza haren ondo ren j artzea aukerakca da:
Ordenogaitua hondatu zuidane: gero. ezin dill poste etekuxuukoa erabili.
Hamar minutu batno gehiogo zoin e: egoteko esan zenidenez. aide egin /Iue".
-el\'EZ egiturak modua ere adieraz dezake. Horrelakoetan. GE RO hitza ez da erabihzen. eta -eN BEL.QA
edo -eN MODUAN egiruren bal ioa du:
Zuk esan ;ell/lelle:.. egia do Elena eta Martin banandu egin direla. (= esan zenuen beza la)

~ Zeren (eta) (balt-)

ZEREN partikula kausazko perpausaren hasieran jartzen da. eta. zenbaitetan. ETA juntagailua hartzen
du indargarri gisa:
E: egin handanzaraka plonik. :eren (n o) eguruidi L"COrm dakar:
Aditz laguntzaileak edo rrinkcak BAIT- 000 -eN menderagailu ak har ditzake:
Kalean lasai zegoen. :eren (eta) berak e: baitzekien zer genacen ari : en barman.
Hobe dU:1/ tstltzea. zeren zeuk: dU:1I11 errurik handiena.
195
 Ariketak
D Arrazoia adierazteko (A)
Osatu Irudi bakoitzari dagokion elkarrizketatxoa.

scldata igoe ra eskatzen batture • art ;'Ile la ko • oporrelan daude eta

zebra bidean aparkatu bainuen gehiegi edan duzulako

~ Mikel: Zero zelan atzokc parrida? Nark irabazi zuen?

A iror : Ezin izan genuen jokaru.
Mikel: Zerobada?
Altor : Euria beta ahalean or; :u"Jako eta pista busti ta zegcelakc.
Man u: Zer gertatzen an da lantegi horretan?
J orge: Lan gileak kalera irten dim, _
1 Rober: Neuk gidaruko dut oraingoan. Ekarri giltzak.
Alex: Zer dela eta?
Rober: Ez dUI zuk gidatzerik nahi
J J osu: I ora Z03Z?
Mertxe: Eibarko udaletxera joan behar dUI. Jaietan isuna jarri zidaten

, J05 U: Zer dela eta dago denda itxita?

Krts:

g Kausa zko esaldiak (A-G)

Erantzun galderei , parentesi arteko hitzekin.
>- Ze rgatik ez du horrek ezer esaten? {ondorioeu t beldur / -elako)
Onaortoe« bt'/dllr de/ak o.
Zer de la eta c rdaind u du Ander rek erronda? (izan / -elako / ano here / I/I'febeter=ea)

Z Zergatik zabi ltza her renka ? ( .. eta / mill hanu / orkarila)

J Zerg atik dago Gorka hain triste? (him / ikasgai / -tzeagatik: / penkatu]

4 Atzeratu al ziren atzo go izeko hega ldiak? (handia / zeren / laino / bait- / egon)
sa:
S Zergat ik hitz egi ten d it ag ure horrek ozenki? t-elako / gorra / izan]

6 Ze rgatik joan eta Peru Mexikora lanean?(iraba=i / dirua / gehiago / -teorren}

7 Zer dela eta hartu du kolpe hori lraiak? (begirarll tnoiz ' aurrekaa -en ez I c )

8 Auto berria erosikc duzu? (hondam zaharra bait-]

Bai.
9 Zer dela eta utz i du kargua alkateak? {pensonol -eia eta / ga i / izan]

196
 Ariketak 53

. . Idaztaraua landu (D-E)

Idatzi aditza eta partikula , idaztarauare n arabera .

+ bait- + - 1'10 eta + bai t- + -eta eta

nuen bninuen nueta em gaitzakete
daiteke zitzaidan
genio n litzai eke
diote naiteke
zarozte nuke
narama zairezkete
zihoan nindoan

. . Ezezko formak landu (B-F)

Idatzi ezezko perpaus kausalak, parentesi arteko hitzak erabillz.
.. (imkaslea / ikusi / -tzearl'en / ez} ez zen aurkezru azte rketara.
.lrqk{ ,~lK g;..i!m ,$'u{{!.r.r.r.f.1. ~ ;. l.U~; . , Ul!.r.k.f;t.# ~ .;tf~ ' (~.r (J _. . . . . _
(-r=eagarik / familiar; / eman / e: / arsekaberik) urrunera jean zen bizitzera.

2 (1'= I sasoi: / trena I harm / -elako) heldu ginen berandu lanera.

J cenez I borika / nik / hartu l ez) min handia izan dUI gau 050an.

4 [motorrari I e: I oliorik I aspaldian Ybora / Kepak I bait-] lehengo egunean auroa rnarxuratu zitzaion .

5 (Mirenek I -elako I giltzak I hartu I etxeka I e=) kalean dago zure zain.

. . Partikulen bariazioa (C-G)

Aldatu testu honetako -eLAKO motako kausalak, beheko laukikoekin trukatuz eta beharrezkoak
diren moldaketak eginez.
. . . eta • -elle: gero • zeren bait- . -tzea rren

Bakardadea uxatu
Gipuzkoako Foru Aldundiak azkeneko urteotan Monte /ge/do hotelean Gabon gauean baka -
rrik dagocn adinek o jendearentzat ekimen berezia antolatu izan duo Gau hc rretakc afarira dotore eta
apain hurb ildu ziren 60 lagun inguru bakardadea uxatzera. "Egun horretan konpainiarik ez daukatelako
( .I ~ iftO antolatzen dugu ekimen hau "esan zuen arduradunak.
Bertaratutako zenbaitzuek elkar ezagutzen zuten, baina gehienek ez. "Pozik gaude jendea
ezaguru dugulako l ..-..:e.uml" esan zuen batek irri artean . " Hala ere, honelakoetan, orokzape n rristeak
baino ez dira etortzen gogora.. Falta diren horietaz gogoratzen garelako ! . !>oil, . "O so une pozga rria
da. afaldu oodoren . karra jokoan. solasaldi atseginetan eta dantzan aritzeko aukera du te lak~ ~ ' «:I'

1
2
J
197
 54 Moduzko perpausak: -eN BEZALA, -eN LEGEZ...
r.:JI Sarrera Hara. opatategia
Moduz ko perpausek NOLA? galderari erantzuten diote . eta bemizatu diet/la ikusten
perpaus nagustko ekintza NO LA egi ten den adierazten dute. 4;=~"' ! ~ dill. Nolo egin dU:1I
lrudiko elkarrizketan nabarmendutako perpausa era horretakoa da: azkeneon?
Nola egin du-n? - Zuk esan zenidan bezala egin dut. .~ ~ p
Hauexek dira moduzko perpausak egiteko egitura erabilienak:

A OIZKI JOKATUEKIN ADlZKI JOKATUGABEEKIN

-eN BEZALA -TZEA R

-eN MO DUA N -TZ EKO ZORlAN ZlIk esall i enidan
-eN LEGEZ -TUTA eta -TU RI K bezala egin dill: Iehenik.
-eLA eta -eNEZ ·TUZ bemi: gerll::a eman dior. era.
gem. tenonu denean. lixam eta
bigarren eskualdia elllan diot.
(;JI -eN bezala eta BA-... bezala Oso ondo geratu do.
Egitura horiek NO LA? galderari erantzuten dime :
Guk heste gll: tiak biii diren bezakr bid nahi dugu. (NOLA bizi nahi dugu?)
Allal i:mr dnda n bezata egin dui.
Gela lilt/eel. lIt:i duten beuda dogo.
Hit: egiten due n bezalaxe idazten du. ew idazlanak:ezin dim horrela egin.
Per paus bietako aditza berbera bada . mendeko perpausekoa isilpean gorde daiteke:
Guk besre gll:'i"k (bb diren] bezala bizi nahi dugu. =:> Guk bene g lf:t;uk bezala bi:i naM dugu.
Eta zuk: zergosik ezin du:u beste g uztiek: (egiten duten] be zala egin?
Gaur ordu bi edo beharka ditut eskoloko lanak: beher beza!a egiteko.
A tzo bezata etorri do. Iibururik gabe.
Ni ere trelle=[oango naiz. :uek be zato.
BA-. . . BEZAL A egituran . baldin tzazko aditza a leg iazkoa da. Era horretako moduzko perpausetan ere
oh ikoena aditz baten ezabakera gertarzea da:
Hor j aio izan butit: (ezugutuko lukeen] benda ezogutsen du eskualde lion.
blll:elltea banint: (hitz egingo zenidakeeu) be:alu hit: egiten didasu.

~ -eN moduan
-eN MODUAN dara man perpausak NOLA? galderari erantz uten dio:
Gauzak espero g enlle ll moduan genatu ztren. (NO LA gertaru ziren gauzak?)
Oena dago haiek utzi zuten moduan,
Orain mk egiten dUZIIII moduun eglten saiatuka naiz.
Utzika 01 diazuumeari beruk nahi duen madmm egiteu?
Ad itza ezaba tzen denean . NOREN edo NONGO kasua hartzen du MOD UAN- en aurreko hitzak .
Fxerriek {jaten duten) moauan jaten dU:/I. =:> Txerrien moanan jaten du:u,
Orain zure mod/lull egiten saiaruko nai:
Zer moduz. AIIIO"? - Be tik o moduan, ondo: eta : If ?
Ikasle harrek: aurten ere e: du ezer egin. iaiko moduan ibili do.
Ekintza bururuak direnean. -eN mend eragailuaren ordez -TAKO edo -RJKO erabil dai tezke.
Zuk esandako moduan egin dugu. baino e: do ondo geratu. (= zuk esa n d uzu n moduan)
Lana omaitu one butegoan gerallf siren. i uz endariak ugin dutako moduan.
198
 Teoria 54
~ ek legez, eek
-eN eren eta
-eN eran eia -eN
«ek antzera
antzora
Egurra beuzk
Egirura hauek ·ek
eN MODUAK egituraren antzekoak
MO DUAN egiruraren antzekoak dim.
dra, Aiibidez
Adibide z:
dreak erat
Amok erak uts i Giden Jare DISrTdTk
ziden lege: Gui GOZ
prestatu dut Se
arro: esneo.
Zuri bari gurrtatzen ZOZ lege, gt beste Dau Suten
Zuri I/Or; gllSta l :LII zsizunIegez: niri beste hau gustacen ZO,
zait.
indoeu GodZOTZGr
Ondoen irudir:en ;;0;:"11 eran SEI GEO,
egin dezakr:u.
Purtzelarezto (ud hautsiaren
Ponzelanaika irudi baitziaren zartak Gate? era
zatiai: itsatsi eia lehen
Jake Zega Gutzera Il;tea
:t>goen antzera Mzied lcnu
(ortu du,
dill.
Gu beste
Gu bete eaozein
edoren guranutzeZe
enroparren entzera janzten ST, gum.

~ SGLA
-eLA
Zenbat
Zenbait TSSTuInSUrUTn,
testuin gurutan. eSLA durarnaten mendeko
-eLA daramaten mende ko perpausek
pcr pausek moda adierazten
modua adiera dute, Adibidez:
zten dute. Adibidez
Pururk
Burutik odola
odola darioa ermua? dute
durio/a eramul/ dite ospitatera.
Oonidieni
dogu
A I'OOIf GISOrreiO
zigarreto Guziz GT zen
iuela sanu Zei GUTI
autobusean.
ZO SO e
Zer esan e; (elizia
ne kiet« GrHOTZ,
gerat unintzen.
Peste egiutnguru
Beste testuingu batzuetan, ordea.
ru batzuetan. ordea, «gLA-k
-el.A ck ekintza
ekintza biren arteko aldiberek
biren artckc aldiberekotneuno
otasuna ndetazten du
adierazten du:
dimena aretoan
Zinema retoSide, (uzia ba
geundela, ikusle beten erkin tetefonoa
ten eskuka jeleinuod jotzen Gri Zen,
jotzen hasi uz geundenean)
=ell. ("" Sgundenean

.:ill SE
-eNEZ
Ezaldi baretan,
Esaldi haueran. ekEZ egurrak moduzko
-eNEZ egiturak baina du:
mocluzko balioa du
iberiaegiten
Alberrok esatm duene, egiatia oso
duenez•• ezjakina oro al/sarra
durari do.
do, (;
ez ggaten dien bezala)
esaten duen
Dirudienez, grua honelc
Dirudiene: ara=o Gore e= ez diu
du borponiiderik,
konponbiderik.
Barna B
Baina artean batuzauondoto
bi gertaeraren artean gglazioa ere
kausa-ondorio erlazica gre ezar
egor dezake.
dezake, Adibidez:
Adibidez
berre bakorra
Seme babarra denez,
denez: gurengehiegi Zaintzen dute,
gurosoek gehiegi zaimzen dute, (-
iz zere bakarra doi
seme bakarra da: betaz,
beraz. H')
dosu gut baino
Josuk =uk boto lehenago ebatu
lehenago eska duene, berak
tu auenez: bert du
diu tehentasuna.
Jelbenidznrnd,

II!JI eTZEAR eta

-TZEAR eia TZEKO Zorian
-TZEKO zorian
Modua
MocIua ez
ez ezik, duz ekintza
ezik, aditz ekintza laster
etzen gertatuko
gertatuko dela ere adierazten
dela ere adierazten dute
dute hi
b egurura bordk,
egitura horiek.
Jena
Trena beitzen dugo
he ttzeor (/tlgo.

-=-
drtmeiia eutezie aska
Animalla espezie grko desagertzeko
derdzettzeko ortun daite
zorian daude.

eTA
-TA Sie «PIK
eta -RIK
Batzuetan,
Batzuetan. «ILTA do -T
-TUTA edc «ILERIK daramaten perpausek
URIK daramaten perpausek NOLA?
MOLA galderan zantzuren dime.
galderari erantzuten dntz, Adib
AGibidez
idez:
dizrte Dizi ESTI
Aterpe batean geratu ZUE DieiidiZaleak, aurrera
ztren mendizaleak. GOTTeTi SEeriek
egin ezlnik.
dgiinditetan, Ki kandela
Zenoa itetan. bi barreia piZruta GOIZ dugu.
piznuo afaltzen dig,
Peste
Beste batzutan,
barzuetan. perpausaren
perpausaren hazietan jarrik eta
hasieranjarririk eta gainerako
gainerako begiz glermenrtuetarik koma
beste elernenruetatik bora batez
batz
berezik, modun
bereizirik. zz ezik.
moclua ez ezik, denbora
denbora gre
ere adierazien dute (""
adierazten dute iz «IL
-TU OkDORENK,
OJ\ T{) O RE ~T). Adibidez
Adibidez:
Ariztia
Krissata barri botzez hautsim.
harri bate: batzia, (etorr arru Zen
leihotik sanu Januurra rxaleiera.
=en tapurra Giltz, (; uz banutzi ondoren)
hautsi ondore n)

" -Z Aurka bien gizako

Aurreko bien
Sbinrza
ek
zerura honek
gisako egitura
intza burutua adigrazten:
burutua adierazten:
bonzk ere
ere moda ndierazien duo
modua adierazten du, baina
bana,. bi
b horiek
bonzk ez
ez bezala.
bezala, hcnek
honek ez
ge du
d

BZ estuez borunontzen
Hit; egine; konponrzen dira grrzogk
dira orazoak.
Galduz doa
Galdll::; dog orrosorioo
gro erabiltzeko ohitur,
erabiltzeko ohimra.
Hatenrzana
Haiengana Murkiiduz, jeta hasi
IllIrbildll: : iseka bari ZizOteO, geria arrazoirik:gube.
zitzaien. ageriko OruZOIE gabe,
B ISO
199
 Ariketak
D Sarrera (A-H)
Adierazi nabarmendutako perpaus hauek moduzkoa k dire" ala ez.

M oduzkoak Besrelakoa k
Bllera her-tan proposatu zen a nrze ra egin genuen denok. X

, Kaletik pozik genrozela. irristatu eta erori egin zen Aitor.

Uda letxea n aza ld u zigutenez bcte egin genituen inprimakiak.
J l\Ierkatuan ikusitako eurpegta gcgorarzea r nengoen.
baina ezin.
4 Oke la behin deslzoz ruta . ezin da berriro izoztu.
s Andre hori 050 panpoxa zen. gaztetan guztiz apainduta

, irteten zen kalera e13.

Koldo afarte prestatuta kalera irten zen.
7 Emaitza cnak a tera di tuenez . ez du berreskurapenik egin behar.

,• Baserrita rra k ira karsl zigun era ra landatuko dirugu piperrak .

Ordenagailuan bir usen bat sartu ra ere. jarrairu egin behar dUI
lanean: geroxeago kenduko dut.

n Bezala erabiltzeko zenbait era (A-B)

Erantzun galderei , parentesi arteko elementuak ordenatuz.
.. Nola egin duzu konponke ta? (=uk/ egin / bezala / dIU esan)
Zuk non b~:t1 la /!Kill dUI.
Ncla bizi nahi luke Asierrek? (bezata / luke / amerikarrak / nahi / bi=i)

Z Nota hitz egin dizu nagusiak? (dir/ bezala / hie egin / erregea / nagnsiak / balie)

J Nola era mango ditug u kutxak? (azaldu / eramal/go / bezala / ditugu / atezainak / digun)

'" Nola idatzikc duzu gutuna? (eg in / idatzika / bezala / ez / ditut / nelll-e kexak / =lIk)

5 Ncla egin dute ikasleek lan? (balego / ikasgelan bert an r irakaslea / bezata r(III/e / lon egin]

n ·eN moduan !·TAKO moduan eta antzekoak (A-D)

Berridatzl esaldl hauek, -TAKO/-RIKO menderagailuak erabiliz•
.. Gurasoek erakutsi zidate n moduan irakasten diet neure semeari. (-rako)
Gllrasoek erek utsim ka m oduan ira/! i!s!('n diol neure semee ri:
Kuban ikusi genuen g isan prestaru dugu edari exotiko hori. (-riko)

2 Udaltzainak aditzera eman wen eran abiaru ginen csratura. (-tako)

J Hitz hori hiztegian irak..urri duen erara erabil i du rxostenean . (-roko)

'" Argibideetan irakurri dugun legez piztu behar duzu telebista. (-rako)

S lrakasleak agindu digun mcduan egin dugu esperimenrua. (-riko)

200
 Ariketak 54

. . Moduzko perpausa k (B-1)

Txertatu beheko esaldia k testuko hutsuneetan.

Ijitoak gizartean integratzeka plana onartuta

Europe erdiko eta hego-ekialdeko zortzi gobemuk Ijuoen tntegmziorako 2005-10/5 hamarkada
izenekc egirasmoa , ____; hamar urtean bete nahi dituzte beren xedeak.
Egitasmo honen helburua ! _.- - • ijitoen integraziorakc urratsak garatzea
da. Horretarako hamar urteko epeajarri dure . lzan ere, ijitoak dira Europako gutxiengo
handiena. Europan, , • zortzi rnilioi ijito bizi dira. gutx i gorabehera.
-
Gauzak horrela. Bulgaria. Kroaaia. Eslovalda. Hungaria. Txekia. Mazedonia•
• . ijitoen integrazioa bideratzekc proiektua egingo dute .
Egitasmoaren bultzatzaileek prozesua zaindukc dute. ijitoek pairatzen duten bereizkeriarekin eta
txirotasunarekin amaitzeko xedearekin. Lau arlotan banatu dute burubidea: etxebizitza. enplegua,
osasuna eta heziketa, Hain zuzen. heziketaren garapenak konponduko ditu. bultzatzaileek
, . ijitoen arazoak. horien integrazica azkartuz eta
•
Bulgariako lehen ministroak 1 . hamar urte nahikoak izango dira aldaketa
kualitatjboa nabaritu dadin. lzan ere. eglrasmoa heziketan oinarrituko da. eta horrek gauza asko
aldatuko diru: batik bat gazteen pentsaera. Hain zuzen beraiek jasoko dituzte planaren onurak.
Herrialdcek helburu neurgarri batzuk ezarriko dituzte. aiparurako arlo horietan hobekuntzak egitekc.

ahalmen ekcnomikoa hobetuz • sinatzear daude • dirudienez

Erru mania eta Serbia eta Mon rcnegroko gobemuak elkarturik .
izenak berak dioen legez
aza ldu durenez • adierazi bezala

~ Moduzko perpausak (A-I)

Berridatzi esald l hauek, parentesi artekoak erabiliz.
:. Zuzendariak azaldu digun bezala kontatu diegu arduradu neL {moduan}
ZI/yelldul'iuk uipu(u diglY.1 !" ~ d_ !,l ". . l1, t1!'-"0_ dfl/gll,erduradunei.
Hiz lari trebeen hitza k entz unda, atsegin handiz geratzen dira.

2 Eguraldi gizonak iragarri duen modu an. bihar euria egingo duo (-e/le=)

J Mikelek mus ika enrzuten du bed; horrela baz kaltzen du egu nero . (- /u=)

.. G izon hori purua errerzen ari zen; horrela sartu zen gelan. (-e/a)

S Gaur eguraldi ederra egin duo eta Aitor eguzkitan egon da: horrela hanu du leek. (-lurik)

6 Badirudi irsasgora ordubete barru izango dela.

1 Entrenatzaileak esandako moduan antolaru behar duzue jokoa. {antzem]

8 Hitz eghen duen moduan idazten du horrek.

201
 55 Helburuzko perpausak: ·TzEKO, ·TzERA...
flII Sarrera
Bai. aim.
Athleticek gaul'ko
pa rtidan zer egin
duenjakiteko.

.-I.irOI:
Joh n liteke
zenaraka piztu
dU:IIJ1 irratia ?

lrudiko elkar rizketan nabarrnendutako zatia helburuzko perpausa da . Era horretako perpausek
gehiene tan ZERTARA KO? galderari eran rzuten diore. eta helburua. xedea edo asmoa adierazten dute .
Helburuzkc perpausak eratzeko. bi eratakc baliabideak dirugu euska raz :
• Aditz jokarugabeen gainean eraikitakc eghurak : ~ T z E K O. -TzERA. -TzEAR REN...
• Subjuntiboko adizki jokaruak. hala nola. da din, deza n ... Adib idez :
Ordenagailuko txartel grafik oa aldatu behar dut. irudia k: hobeto ikus daitezen.
Tabernariak: telebisto p iztu duo bezeroek partido ikus dezaten.
Bigarren baliabide horretan. ordea . perpaus nagusiari dagokion subjektua eta mendeko perpausari
dagokiona pensona bera bada . subjumiboaren ordez. aditz jokatugabeak erabil i behar dira:
Ordenagaitua piztu dui. dotaunentu bar itkm d-t:z(//klll" (NIK piztu = NIK idatzi; ONDO: idazteko).

~ -TzEKO
ZERTARAKO ? galderari eranrzuten dionean, egitura honek xedea edo helburua adierazten du:
Biharjatekn prestatu ditut indabak. Berogailua ptnu dut gela berotzeko.
Unibertsitatera iristek o. gehiago atsolegindu behar dicue ikasketetan.

[!JI -TzERA
Egitura hau jooll. inen. bidali... bezalako mugimendu aditzekin erabil tzen da, helburua adierazteko.
Dena ondo dagoen ikustero erorri nai: AIde zaharrera lagunekin zerbait hartzero joan gara.

I!II -TzEARREN eta -TzEAGATIK

Egirura hauek , gehieneta n, zergatia adierazten dure (edib.: Suarekinjolasean ibilrzeagatik erre ::01"0).
Batzuetan. ordea . xedea edo helbu rua adieraztekc ere erabiltzen dira.
Emait:a onak lonzeagatik. Jonek edozer egingo luke.
Aire freskoa harcearre n irten nai: ka/era.
E: dizut ezcr eson zn gehiago e:: kezkatzeagatik.
Badaki:u. :/1 iiorratzearren esan dut non.

~ -TzEKO asmozlasmotan
Egitura honek ere perpaus nagusiak adierazten duen ekintzaren helbu ruaren berri emaren du:
ldazle gazteenlanak: ei agutarazseko aSlllo: argnamtzen dute aldiskari half.
Akupuntore batengana jo aten hasi naiz . en e izeari behin betiko uiteko osmotan.
202
 Ariketak 55

. . Helbu ruzko perpausak (8 -0)

Osatu lrudi bakoitzari dagoklon esaldia.
ez jesartzeko • babesteko • cz esnatzearren • ikustekc izatearren

~ Mikelek hondanza n krema em aren du beti , larruazala eguzki izpieratik babesteko ,

I Kartel hori utzi behar izan dute langileek . je ndea berta n _n .

2 Opera ikusle askok prismatikoak eramaten dituzte, agert okia hobeto ..__
J Bruce-re n jarraitzaile askok gaua pasatze n dute. konrzertu egunean estadioan sartzen lehenak

~ Aita isil-isilik san u da logelan alaba

~ -TZERA, -TZEARREN, -TZEAGATIK (C-D)

Aur kltu perpaus zati bakoitzaren jarralpena eta idatz l helburuzko perpausak, -TZERA eta
-TZEARREN edo -TZEAGATIK erabiliz.
~ Jurdanak A,ruSllUn bititzee erabaki zuen a inor cz molestaru
I ldazkari ek dena agendan apuntatzen du te • • b neska laguoa zoriondu
2 Santurtziko gaaeak lasterka doaz :
• --------: c fanetik hnrbilago egon
) Etorrek milaka kilometre egin ditu d e lurteare n argazkiak egin
.. Nik ez dUI inoiz etxe barruan erretzen • • ~ wen autob usa hartu
5 Sebin goizean gcizetik irten da r betebeharrak ez ahaztu

~ J~,:dl!.' _t!k Armseten bi: t :~il erllbuki :uen Illnetik hurbilllgo ~gO te.lr!"
I
2
3
4
s

. . Helburuzko perpausak (A-D)

Erantzun , parentesi artekoa erabJliz.
~ Zertara etorri da zuzendaria? (/angileei Iamegika egoero azaldu}
Lange(ui Illntegiko egoeril il:alt:era.
Zergatik erosi dituzu txikle horiek ? {erretzeari ut:i)

2 Zenarako deitu duzu? {zu afatcera gonbidartt)

J Zergatik itzali diruzu argiak? tenergia QlIrre=tU)

~ Zertara joan dim Xabier eta Kepa bankerxera? {kreditua eskatll)

5 Zen arako idatzi dizu emazte ohiak? (helbide aldaketoren berri en/an)

203
 56
OE Ondorio
DndOrIO DerpeUSek
perpausak Ledo bontzekutiboak
(edo kontsekutiboak)
r.:.w Garreta
Sarrera Lurrera ziptoHO
erori do boxeolaria. train
GatUgel
Huinbeste end
jende $ ar aur jubabiitada EEE
gogora SIG
Zergen, pon pertzaborz
zegoen. 1/01/ p ertsona batzuk: 2 ETE !l'~ ~j ", ~ " l: . a : b ~ i ~ ' l ~ . a ~ d a
gogorrak. eman
GE aurkaria
dio Gte
eztun ;=011
ezin (zan baitziren
baitziren E
GE ede bagoieten OT
bagoieran sarm. I

ka
GORE? ere BEZATE EE E Ea

ETa EE E d € erat EE
Ga ere Erai

SE e

j,

Gndorio perpausek
Ondorio pernauzek kuantifikatzaile
buantitkatzaile bat
bai tnatnbeste.
Uatrbertz, liain
botu,. . .)urrean dien gertaera baten
aurrean duen boten on
ondorioa
d ori oa
adierazien duren
adierazten duren pcrpausak
perpausak dim.
dra, Jrudietakoak mora hcrr
lrudietakoak rnota horretakoak dira:
etakoak dira:

JERTAERA
GERTAERA LINDORIOA
O NOORIOA

batribeztz (kuan
huinbeste (kuanrnkerde Zero.
lifik. )jende =egoen, S 11011
> pau batzuk:
batzuk ezin
egin ;::011
Gaon baitziren
biziren bagoietan
bagoi GOTA,
sartu.
bei (kuanrifik.)
train (buanntk, ukabilkada
ubabiibada gogorre eren dio
gogorra emall dia >
€ lurrera
urrera gila erori do
::ip lo erori da boxeotaria
boreaiaria

Ondorio perpausak
Ondorio era bitakoak
perpausak era bitakoak zan dauzke
izan daitezk e:

Mendekoak

Era
Era bongtakoak ezkerreko urudikoa
honetakoak ezkerreko irudikoa bezalakoak dra: BAIT-
bezalakoak dire: BAIT. edo
edo -eN
«ek menderagauino ggrtzen dure.
menderagailua agertzen ditz, eta.
gia,
naiz eta
nahiz eto nahitaezk
nahitaezko ez izan.
oa cz zon, NON
bk edo EZEN lokailua
Jokailna mendeko perpausaren
pernauzaren hasieran:
bazieron:
Barretjende
Hainoeste [e nde :Zegoen,
egoen , MON
N ON pertzona DOTZIk ezin
per/sona batzuk: ezin itan
(Zn EATTZiren botetan SOrT
BA I Tzirell bagoietan sart ll.
Batu da iotsagabea.
Hain da lotzgzated, EZEN
EZEN edoedoren egiara? Gusan:en
zer egitera GiurOrTzen lieN.
dek,
Hatubertz
H ainbeste pieza dura
pieza dauz ka puzzle borne,
puzzle hone MON
k. N uste EATTtaziebete
ON uste edo beharko
BA/Tut astebere edo beharko dudala
dudala amaitzeko.
gruak,
I'lrlUfitmil
Alorrak

Mora honetako
Mota bonztako ondorio
ondorio perpau
perpausetan buarntkarzailza dago
setan kuantifikatzailea dago (lw
(bt, bauna ondorio
ill) . baina nndoro gisa
giza interpretatzen
unrernreiaizen
ez
den esaldiak cz du moilako menderagnuiirik hartzen, eekuuneko urudkoak bezala:
tnolako menderagailurik hartzen . eskuineko irudikoak bezala :
Lurrera
Lurrera ioia erari da
ziplo erori dz boxeolaria.
boreala, hain
jatun ukabilkada
ubobibada gogorra
gogorenan dioo aurkariak.
emaJl di durarik,
bongtakogtan, NON edo EZEN Jaka
Era honetakoetan. ere
lokailua pgTnOUzeOn:
ere ageri daiteke ondorio perpausean:
Batu
Ha;/I Zegoen pebatutz, EZEN totora
zegoen nekanno, Lotza (og? ezen af
joan da ezer dialdiu Zote,
aldu gabe.
Hatubertz(ostetik dauzka gur
Hainb est e j ostailu dauzka g l/re JEerrzk,
lkerrek. MON erdiak haren
N ON erdiak Maren Jabetzeopgriiu dizio
Iekengusua ri oporim dizkiogu.
dU
204
 Teoria 56
~ Gganeien
Osaga ien burrenkora
hurrenkera

buarttkatzailea daraman perpausa

Kuantifi katza ilea daraman arrzen da
perpausajanzen do eben, gia ondorioa.
lehenbizi. eta ondorioa, gero:
Zero
Higi geitu eoro!lcaldi
Hain "el/kon SOrnuTZUr, moi etxetm
rrarro. non giren geratu bainintzen, lanem
geralll bainincen. Jarrera jogui gdbe,
joan gabe.

111.1.101110'
MITOraTuak

Alderantzz
Alderantziz zertara obi da,
gertatu ohi da, bai
baina ez beti:
na ez betu
jobikOgna:
(ohikoena) Hurzatzegn dere begiratzen
Pasatzean denek begiratzen diote,
diote. hbt dd 'l;;
q;" do gizon dotore,
Qn dO/Qrea.
iez barn
(ez obikoan gizon
hain ohikoa) Ha ja do fj; Q1! dororea, POrgOTZeOn detek begiratzen
pasatzean denek begiratzen diose.
diote,

11
HAT.\1:"0 ku antiflkat zailea
burantttkotranleo

HAIN
HA biuanntkarzaulea daraman
IN kuantifikatzailea durrman perpausaren
pernauzaren osag
osoak b modutara
aiak bi ordena daitezke:
rnodu tara ordena dautzzke

HAIK + iZgnnndnaaditzondna
HA IN z + aditza
tzen ondoa/ad traondca zr ad itza HA IN +
HAIK ad ltza +
radioa d izgenondoninditzondoon
fzenondca/ ad trzond oa
Geazaien hurrenkera
Osagaien hurrenkera bori neutroada,
hcri neutron da. Ezda
Ez da Eotarkoa da, Bestea
Enfatikca da. Bestea bano
baino erabiliagoa da, batez
erabiliagoa da. barez
beztea bezarn
bestea ohikoa,
bezain ohikoa. etz perpau
ere alboratuztan,
perpaus atborarueran.
Grudo,
HA IN a.'it/mq do. gon (ork e:
non inork ez duen
duen Gre,
j asaten, HATN
#AllY do rtuz, pon DuorkK
astunG. nOli ez due"
inork e: duzOTS
j asoten,

d Mendeko
H Mendeko ondorio permauzak
ondor io perpausak
zk edo BAlT-
-eN edo BAITmgnderagaio dutenak dire.
menderagailua dutenak dira, Honako
Hormako eskema
eskera bonzn arabera eratzen
honen arabera gratzen dira:
dira:

PERPAUS
PERPAUS NAGUSIA
NAGUSlA MIENDEEO
M ES DEKD BERRAUZEA
PERPACSA
ibiuattetea:
{kual mola?
itatea: nofakoa) HAIK
HAfN .. .
banrtetze: zerko?
{kantitatea: ::enbut ) HAINEREST
HAINBESTE ..E. ETEN
NDI !EZEN ...
-<N
te
pezie Sat
(modua: nolo ) GALAR
HALAKQ MOLDEZTERAKO.
MOLDEZ'ERANMODUZ ... Ge
BA IT-

HAIK,
HA IN ... KONEZEN. «gbBAT
NONIEZEN ... -eNIBAIT-
Giiboko Giumgenletn mrureaa
Bilboka Guggenheim biu do
/Ill/SeOD train da ederr eiz modemoa,
ederra eta Drndernod, HO denektrenien
110 11 denek mire s ten dite,
dmen,
Bot
Ha;" jarri Zuen azterkera
j arri ::lIen dienei Zaila (tzeak, ezen
zai ta irakasleak. eren ino
rork ez baitzuen
,.k e: bitzuei SOITgainditu.

HAINBESTE.
HAINBESTE ... KONEZEN, «gbBATZ
NQN/EZEN ... -eNIBAlT-
Gatrbeste eibota du, HO errepide
Hainbeste elur bota du. /l Oll errente nagusi
gg? gelbienak (Oia danden.
gehienak itxim darda,
Gaiei Sgnuzd eruan
Hainbeste gOlca elar dugn.
eramon behar duz, e:e
ezenll e:
ez baitut
baitu(ule duutog ggrtuko
liSle arltoan direnik
sanuka direnik.
HALAKO MOLDEZGISAZERAKMODUZ,
MOLDEZ GISAZ!ERANfMOD UZ ... NONlEZEN KONEZEN. ... «E BAIT
·eNfBAIT·
Galleta malden mintzatu
Ha/aka molde: mutuTZOtu gen, Dor e:
:en. ezen inork ez hairdo"
baitzian ezer
ezen ulertu
ulertu.
Galabo eran begtrzutu Zior,
Halaka era" begimtu ; ; 0 pon denok:
11, non derak pentzat baitzuten benan
penrsatu baikenuen ertan hil
BI eg;ngG
egituzo gueia
zuela.

BEE Ondorio
I!JII ernai alboratuak
Ondorio perpaus giborgiuek
ES daramate
Ez daramate menderagailk,
menderagailurik. etaeta ahozko
ahozko hizkeran
hizkeran 050
oso erabiliak
erabiliak dire:
dra:
Gutnlato jure Suziiek
Eskolako ume berruzandik ihes
guztiek: beragandik (bez egiten
egiten Zurten, batun Zoi
zuten. haill SOZIO
=en gaiuoa.
Genttalern eramatea
Ospiralera erratea erabaki
eruboti dute.
ditz, hain
batz hartu
bartu du
du kolpe
Golpe handio.
Handia,
Batrbeste
Hoinbeste pitzatzen
pisotzen diu gratu, bion
du armairuak. bior anean
arien ISU
mugitn eregre egin
eU ezin
egia ;=011
(Zg dug
dugu.
baroi hartan
Sasoi Hartan bere
bere burua
Gurru hiltzekotan
HidGetotan egOll
egon Zer, batubertekod =e/1
zen. hainbestekoo Zen here
bere etsipena.
etzien
Halako godiuz Ii GZ,
mo dir; itxi du:u. ggoru egiu dut
e::,en orain ezin Gola ere
dUI inola er ireki.
Uk,
Got Zeu
HU;' f = ertuGlz
en estua Hur, 11011
kale hum. MO O Oliena
=IO-O=to OEI HUE 011100.
sortu mien OTO
EIE
205
 Ariketak
n Sarrera (A)
Kokatu laukiko hitzak beheko hutsuneetan.

bait- • hain • non • tminbeste • ezen • hainbeste • hain • hainbeste

>- Halnbeste zauritu gertatu ziren istripuan. ospitalean ez zeukaten tokirik denentzat.
I Mendi hori _ _ da altua. material honekin ezin dugu igo.
2 Brasilen egon zenean CD erosi zituen, aduanan arazoak gertatu ._...._~ M •• z jrzaizkion.
3 Hesia da estua . .. oinez jarraitu beharko dugu.
4 arropa dau ka . inoiz ez daki ze r jantzi.

n Bereizi mendeko ondorio perpausak eta ondorio perpaus alboratuak (A)

Adierazi zein esaldl mcta diren perpaus ha uek.
Mendekoa Albaratu a
Hainbeste urtetan egon zen Errusian. gero ez zekien gaztelaniaz. X
Bere aurpegia hainbeste alaitu zen jarraitzeko ideiarekin.

, non berriro itzul iko ze la esan baitzion.

Pozik egon gaitezke . hain dira makalak kontrako taldekoak.
3 Mende hon eran ha in zientzialari ona k egon dira.
ezen gure bizitzaren ikuspegia alda ru bait a.
4 Hain hitz eg in zion gogor, giza gaixoa ge ro ez zen
ezer esatera ausartzen.
s liburu hau irakurtzeari utzi diet. hain as pergarria irudit u zait .
6 Maninek hain bilduma lnteresgarria dela pentsatu zuen.
ezen bi astean kromo euztiak erosi baitzituen
7 Argi mintza gaitezen. hain modu korapilatsuan azaldu duzu ...

D Mende ko ondorio perpausak (C)

Osatu esaldiak, parentesi artekoak erablliz.
~ Hainbeste jende etorri de. rJn denok jesartzekc lekurik ez !!!!;t'!Go . (ezen bait -]
Hain da lxarra kontzertua , ordu erdi lehenago irten __ . . (ezen bait -) gu
, Hainbeste aUlO daude errepidean _ berehala kolapsatu eg in . (no n -en)
3 Hain kolore biziaz margoru du gela luzaro egonez gero, zorabiatzen _._ (ezen ,.. bait-)"
4 lgandean hainbeste go l sa rtu zieten _. ... ez ... be rriro jokatuko. (ezen bait-)
s Halakc moduz egin wen lana. aunen enpresan sari be rez i bat emango ~ ' (non, .. -en)'-'
6 Hain da ospetsua gure Faustino. telebistatik ere elkarrizketa egitekc deitu _ ' (ezen H' bail·)""
7 Hain ibili ginen arin rrena hart zeko. _ Koldori orkarila bihurritu _ . (no n H' -en)
206
 Ariketak 56

. . Mendeko ondorio perpausak (C)

Berridatzi esaldi hauek.
.. Lar garestia da nik erosre ko.
Hain dll gans/ia r"p' r.jn ba;luc~ros; .

Neska horre k duen jenioarekin nekez izango diru lagunak .

Neska horrek hain du -en.
2 Beranduegi zen komzerrurako serrera onek aurkitzeko.
Hain _._. .. non bail-._. __......_..
3 Zuk esaten dituzun argudio biribilekin jen dea erraz liluratzen duzu.
_._...__...._....._.._.._..... hain dim nOli ....._..._......._..__.

.. Beldurti hutsa da txakur he n ; sague k ere ikaratzen dote.

1/011 , , ..._....._.__ bait-
S Oso argi dago arazoa; ume batek ere uler lezake.
Hain e=ell bait- ._._.._ _ _
6 Oso pc rtaera desegokia izan zuen lrenek. eta. barrezkero. ez dute harremanik.
Hain -en.
7 Orban asko zituen prakctan. borre gatik nagusiak ez zion aretoan sartzen utzi.
Hainbeste cell bait-_
8 Oso rxarrc trata tu ginruzten hotelean: horregatik biharamunean aide egin genu en.
Ha/ako modu: non bait-

D Ondorio perpaus alboratuak (D)

Lotu bi zutabe hauek.
Hain da esrua kalea
2 Hainbeste marrubi jan dut
J Zineman egon ginen, baina Kepa hain zen logura •
4 Hainbeste urreran ingeniaritza ikasten
5 Gure alaba hain da geldoa pianoa jotzen
6 ldoiak bainbesteko gogoa zuen igeri egitekc
'--- • non inork ez dio kantarik enrzun nahi.
• --...... ezen ezin da autorik pasaru.
• ezen 20 km egin ziruen unegian sartzeko.
• gera tabema batean lan egiteko.
• orain bihotzerrea daukat.
• ezen hasieratik 10 zurrunga hasi zen.

n Mendeko ondorio perpausak eta ondorio perpaus alboratuak (C-D)

Dsatu perpausak, lauklkoak erablliz.

hain da jatcrra • ezen dendako beroarek in zorabiatu egin zen • hain beste di", iraba:i zuen
herrik o jaietan hain beste dantza egin genuen • non zorigaiztoko lunbagoa hanu zuen

.. Hainbesle dirlJ. iraba:i zuen . ezen gurasoei bl rnilioi eman baitzien.

1 Edono rekin konpontzen da ondo Ibon.
2: Hainbesre arropa zeraman.
3 _ . hurrengo egunean ci netako
mina izan genuen.
4 Hainbe stekc ahalegina egin zuen armairu a bere etxera era mateko , _ ~ __..~_

207
..
III

..
ell
Ql Ondorio, kausa, modu eta helburuzko p. (53.-56. unit.)

Osatu esaldlak, laukian agertzen d iren arrazoiak erab lllz.

oso urd uria baita • iratzargailuak ez duelakc jo • honezkero obean egongo dira eta
lanerako bideen dauden auto ilarak direla eta • g llrllSOt'II 15. urteurren a dela ela
Mire n aspaldian argal ikusten du eta
hozkailua hutsi k bairugu • den nsterengana jean behar duenez
odo1 asko galdu baitu • bihar jaiegu na denez

» J; u!~ o e n :~ ' uneurren« d ~/Q eta, jantz i do toreren bat ercsi beh arko du t.
I Berandu nator * _•• _._n.__ m _
2 Birtor OSO ahul dago, eg in dioten ebekuntzan ....
3 Ama oso kezkatuta dago , __ H n ...

idazkaria bi ordu lehenago irten da lanetik.

5 Anderrek pilulak hartzen ditu
6 , butegora heldu orduko estresat uta dagc Markel.
7 ga uean berandura arte atera gaitezke.

• Kanpoan afa ldu beharko dugu _

9 Ez deitu Marimertxeri ordu honetan.
_ __

Erantzu n galderei, parentes l arte ko hi tzak o rdenatuz .

.. Nota mozru du Amaiak ilea? (lagunak / Otat: mo:tu lege= / here duen/ fabllr-fabllr)
Ll bur -fa~", · .• Ofllr- bere fagunak mo:;lu dllfm /ex e:.
Nota dago Martin? {moduan / betika / dago / ederto]

2 Abes lari horre k ah otsa galdu duela die zu? {iehen / disko berrian / abesten / dil l bezala I ez I OO;t-)

J Nola dago Karm ele lIalian? {markesak: I ant:em / diren / bizi / oso ondo / bizi / da)

4 Zer eg ingo duzu e udnko oporretan? {egin / moduan / kastaldera I gam / joon /ia: / ge l/lien)

5 Zer ikasi du zu re semeak? (I/ ik / mannirakoa / dudan / egiren / eran / prenacen)

6 Naja lortzen dira garaipenak? {izane: I cerre / eta / eginez I pixka bat / aska / fan)

7 Zer egiten duzu hain gala m egoteko? (litro ur modeloek bizpahiru / bezala / edaten egiten duten]

8 Nola jokatuko dugu hemendik aurrera? (langileekin moduan / adostutako)

9 ola zegoe n mendizalea aurkitu zutenean? (oso txarto / zorian I :egoen I hil tzeko / hot:e=)

to Zer egin zure n senideek horre n berri izan zu tenean? (geram l siren / zer / ez / zekitela / "'Wu / esan)

208
 ..
III

..
l/l
Cl
•
Elkartu zati bia k esald l bakar batea n, pare ntesi artekoak erabiliz.
...
N

,.. lore sorta ekarri Peiok Laurari I atzokoa barkatu (-c eko)
Lore sorta ederre ekarri dio Peiok Leurari o/:.okoo bork/~e .
atse den hartu I Eneritzek musika jam (. t=eko lllma=)

2 ltxasc Ga lwayra joan I ingelesa hobetu

J labur eta ozenki esan behar zuk semeari ondo ulertu (-t=eko)

4 Gorkak gaixorik dagoela esan batzarrera ez joan (-1eorrenj

S nik egunkaria egunero erosi inguruko gertakizunen berri izan (-1eka)

6 Mike lek dieta hasi hamar bat kilo argaldu (. t=eagotik)

7 txakolin gorria edan beti Bakiora joan gu (-tem)

8 trafiko kanpainarekin ikusleek ikaratzen saiatu isrripuak gurxiagotu (-I=eko OSmOIOIl)

9 dirua irabazi I lanera joan gehienok (-1eko)

10 Tomasek indar nahikorik ez izan I mendi tontorrera igo

Bete elkarrizketetako hutsuneak, laukiko hitzak erablliz.

hainbeste • hain • ezen • hain • bait- • non • hainbestekoa

hainbe ste • hain • ezen • bail- • non

Leire: Zer moduz j oan den asteko os pakizuna?

Ka rl os: Dndo pas atu genuen , baina jaterxea ez zen bat ere one izan.
Leire: Zero bada? Fama ona dauka. ezta?
Ka r los : Hasteko, J> Iy! !!!.. urrun eta ezk utatuta zegoen , 1 ...... _,_.,...... aurkitzea izugarri kos tatu
zuzaigun, eta azkenean ia ordu bete bera nduago heldu ginen. hirurak alde ra. Eta. gainera,
autoak uzreko Iekua au rkitu behar izan genuen.
Leire: Ez al dago aparkalekurik bezeroentzat . ala?
Ka rlos : Begira. Leire, 1 .._ ......._. au la ikusi genu en bide ertzean, J lehenengo hutsu nean
aparkatzea erabaki 4 _ _ ge nue n. Jatctxean sartu ginenean. itxarotekc eskaru zigu ten.
mahaia guztiak aldi berean zerbitzarzen ari zirela eta. Beraz. baso bat ardo hart u genu en
bitartean. Mahaian eseri ginenerako, him eta erd iak ziren. Jantokia beteta zegoen.
5 jende zegoen eta ' _ _ ozenki hitz egiten zuten 1 _ ezin ge nue n
gugandik hurbil zeuden lagunek esaten zutena entzu n.
Leire: Baina ... jatekca ondo. ezta?
Karlos : Tira. txartc ere ez. Gertatzen dena da. bazkaltzen laurak jota hasi ginela. eta I
berandu zen ' ordurako me nua mu rriztuta l' zeukaten. Ezin izan nituen
rxipiroiak saltsan eskeru.
Lerre: Ze lako pena. muti l! 11 zen Iratxek zuen ilusioa. here kontratua luza ru ziotela.
Ka rl os: Ham. eguna ez genuen lar ondo hasi. baina azkenean janaria goxo-goxo zegoen, eta.
ondoren. primeran paS31U genuen. Beraz, errepikataeko modukoa izan zela esango nuke.
 57 Lokailuak. Aurkezpena
Sarrera
Lokailuak tesru edc diskunso maila ko
lotura gauzatze n duten hitzak dim. resruko Animal ien erre inua
zatien arteko harrema n logikoaren hem \ •. 1
ematen dutenak. Animalien erreinua Besl.ldt . munduaD daudm animalia guznak bi talde
nagusilaD sailkatzm din: ornodumk cu ornopI:le3k .
tesruan zenbait lokailu nabarmendu dira: Omodmek omoz csatuta dagoen bizk.-
• bes ralde: aurrerik esendako zerbaui rrezurn eu bame csktlcwa dult: 01"-
ideia berriak gehil=eko bidea ernaten duo nogabeek. burl ~ ex. Osttub. beru.
bizk~zuml eLl bame eskeleroa
o ber r iz eta orde a: aurreko ideiarekiko duenez. omoduna dela
aurkakcrasuna adie razte n dute. esaren da. Arrniarma,
o rdea , ornogabeen
• beraz: aurretik adierazitako ideia baten
taldekca de: Iza n
ondorioa erakusten duo ere. anlmalia Ixiki
o tzan ere: aurreko ideia baten zergatia bcnek Cl du bizka-

aurkeztcn duo rrezurrik. n la barne

eskeletonk ere.
o ezta "X" ere: aurretik ukatuta ko zerbaiti
besre zerbait gekitzeko erabilrzen da.

1;)1 Lokailuen ezaugarriak

• l okailuak perpausaz gaineko lotura hitzak dira. tesru batean infonnazio berriak aurrerik esandakoarekin
duen harre man logikoa adierazren dutenak. Adibidez:
Osiruka omoduna da: armiarma. orde« . omogabea. (c rd ea -k aurkakotasuna adierazten du)
• Lokailuak juntagailuekin barera ager daitezke. eta. juntagailuak ez bezala. metaru egin daitezke. Adibidez:
Diseinu polira du. eta . bestalde. merkea do. (eta juntagailua da: bestalde lokailua da]
Oiloa omoduna da bizkarrezurra i:areagarik: kortez: balea ere omoduna da. (biak lokailuak dira)
• Lokailuak aski mugikorrak dira. Adibid ez:
Hortez. balea ornoduna do. Baleo. nonoz: 01'110011110 do. I Balea omoduna do. hon a:.

Lokailu motak
Aurretik esandakoarekin ezartzen duten lotura logiko rnotaren arabera. lokailu ak bost talde nagusitan
sailkatzen dira:
Emendiozkea k (ere, gatnera. bestaide ... ). Aurret ik esandakoari zerbait gehiru edo gaineratze n zaio-
[a adierazren dure. Etu j untagailuaren balioa izaten dutc:
Liburua galdu du: koademoo ere bai, ( = Liburua eta kaademoa gatdu dit/l)
"M!i@im, (besteta. osteran cean . .. ). Aurreko ideiaren eta aurkezte n den ideia berriaren anean
aukeratu egin behar dela adierazten dute. Edo juntagailuaren parekoa k dim.
Asko saiatu behar duzu: bestelu. ez du:u tonuko. ("" Asko saiam behar duzu. edo e: du:ulortuko)
l!!1b!hWI (ordea, aldi: ... ). Bain a-k bezala. au rretik esa ndakoaren kontrako ideia adierazten dute:
Etxean ondo jaten du umeak: eskolan. aldi:. e: hain olldo. (= .... baina eskolan e: hain ondo)
OndflTil)zkoa'" (hero:, hona:, ard/lon ...). Aurreti k esandakoare n ondorioa ad ierazte n dute. Lokailu
horie-k [adi lza - -eNEZ] egiruraren balioa izaten dute-.
E: dal/de hemell: ItOrta:. etreon egolfgo dim, (= Hemen e: douden e:. etxeon egollgo diro)
lIl!M¥h!t!1!11 (i:on ere, : eren ... ). Aurreko ideia ren zergatia adierazten dute. [BAIT- + aditza ] edo
[aditza - ETA] egiruren ba lioa izaten dute:
Jokalon' botfin'lllll dme. /:011 ere. defenrsa on bat bellar :lItell. (= deJellfso on bat hellor : lI1ell eta)
210
 Ariketak 57

. . Lokailu motak (A-C)

Jarrl lokailu bakoitza bere lekuan, adierazten duenaren arabera.

ordea • hana:, • gainera • bestela • izan ere

>- hona:, = Aurrez esandakoarenondorioa adierazten duo
= Aurrez esandakoaren kontrakc ideia adierazten duo

,
2 = Aurrekc ideiaren zergatia adierazten duo
= Aurrez esandakoari zerbait gehitzeko erabiltzen da.
4 = Aurkezten diren ideien artean aukeratu egin behar dele adierazten duo

Bete esaldietako hutsuneak, golko ariketako loka lluak erablliz.

~ Eskola garaiko liburuak bore egin ditut; _ ~ :, ,! ~ ._ ; r t? _ t lekua bete besterik ez zuten egiten.
J Niri berehalaxe ahazte n zaizki r gauz ak: nire anaia k, _. ." den a gogo ratzen duo
2 Kanpadenda itzu li behar didazu; , ez dizut bes te inoiz gehiago utziko.
J Etxean cz dago ezer jateko; .... m_ . tabemaren batera joan beharko dugu zerbait jatera.
4 Mcndian gaizki ibili ginen : euria egin zuen. eta, . Ane erori egin zen. eta orkarila
bihurritu zuen.

n Lokailu motak (C)

Lotu esaldiak, laukiko lokalluak erabiliz.
l-: a7 I d7 iz - ."7 be -: , - a l~ d ~ ' - . ~ b ~ es - t 7 e7 I Q - . -' h o 7 naz "- - . - i~ m - - , - re - 1
~ Ainara autobusez jean da lanera autoa ez litzateke etxearen ondoan aparkatuta egongo.
Ainam autobusez j oan da lanera: besre/o, alltoo ez litzatete etxeo1'PlI ondoon aparkatllta egongo_
Ainararen autoa erxearen cndoan dago aparkatuta ea dag o dudarik.. aurobusez j ean da lanera.

2 Ainara eurobusez [oaten da lanera nahi badu. autoa ere har dezake.

J Aina ra autobusez joaten da lanera gehiene ran I senarra oinez joa ten da.

4 Argi dago, Ai nara autobusez joan da I autoa erxe ondoan aparkaruta dag o.

D Lokailu motak (C)

Berridatzl esaldiak, parentesi arte ko lokailua erabiliz.
~ Ho eta Kongo ibaiak Afrikan daude.
(ere) Niio ibaia Afrikan dago: 00;10 Knngo ibaia en
lgerilekuan gusrura egiten dut igerian: baina itsasoan. olatuekin. ez naiz batere ondo moldanen.
(o r dea)
2 Erretzeari utzi dio . jantzietan itsatsita geratzen zitzaion usaina ez baitzuen gogoko.
(iza n ere)
3 Julic Salinas ez zen oso rrebea baloiarekin. baina gol asko sartzen zituen.
(hala ere)
4 Bihar goizeko Seta ko trena hartu behar dudanez. chi baino ordubete lehenago jaiki beharko dUI.
(hOTt8Z)
211
 58 Ere lokailua (1)
D Ere lokailuaren esanahia eta kokapena

On/1I01/, : 11.
Robeno. Sa" Momesera
JOOl£>lI =ara Athleticen portidak
ikustera. ezta?
Bada.
etxean ut!
ikus daite zke partido
horiek. Zertaraka
duga telebista?

'""Elm Ere lokai lua tesruan aurretik baiezta ru edo ukaru den zerbaiti bes te zer ba it gat nerarzekc
erabiltzen da. lru diko el karrizketan. esate baterako. bi aldiz agenzen da ere lokai lua. eta aurrez
baie ztatu tako zerbaiti beste elementu bar gebitzeko era bilrze n da bietan (azpimarratuta ko hitza):

A L:RREKOA E R. ~ "' "TSI AKO ELE..\lE:\'T1.iA

Si San Mamesera joaten naiz. eta dk:!. ere bat. {t'Alex" da gehituta ko elementua)
Partidak Son M umesen ikus daitezke. Bada. fiml!! ere ikus daisezke. [vetxean' da gehitutakoelemenrua)

I&1!dlELiti Ere part ikula gehi tutako elementu berriaren esk uinea n kokatzen da beti. es kema honen
arabera: "X" ere ("X" gehitutako eleme ntu berria da). Honaz. goiko bi esatdietan ere lokailua lekuz
aldatu kc bagenu . gaizki kck atuta egong o litzateke:
Ni Sa" Mamesera j oatennai: {...], eta ~ sla. (0\'00: era dkr ere bail
Bada. (partida horiek) ef'e flMilll. iI..ms dai tezke (oxoo: fLIE11l ere ikus daite zkes

D Ere lokallua eta aditzaren ezabaketa

ERE lokallua baiezko nahiz ezezko perpausetan zuzen erabiltzeko. bi egoera bere izi behar di m:
a) perpau sak aditza age rian ducnean eta b) perpa usak aditza isilarazia ducnean .
,\dilza aecrt an duten e a useta n Halakoetan. ere lokailuak ez du beste inola ko panikula
lagungarririk behar bere funtzi oa betetzeko. Ad ibidez:
Gura soen sinadura: g ain. ;JJ.[£Q ere behar dugu, (" behar dugu" adirza agerian dago)
Zu e: bazoaz. ni ere e: 1I0 i= j oango. (vea naiz j oang o" editza agerian dag o)
AdiUa c...a bat ua du tcn er pa useta n Halakoetan. aldi z. ere lokaihrek zenbait partikularen laguntza
behar du bere funtzioa bete ahal izateko: bai edo baira panikulena baiezkc perpausetan. eta ez edo
e:tu partikule na ezezkoetan . Elementu horiek konbinaruz. hainb at eratako itzulia k sonzen dim. hala
ncla. I "X" ere bail. Ibaira "X " ere]. I "X" ere ec]. etab. Adibidez:
Gurasoen sinodura behar dugu. eta;JJ.[£Q ere bai. (vbehar dugu' ad itza ezebatuta dago)
ZII e: bazoa z. ai ere ez. (vez naiz joangc " ad itza ezabatuta dago)
Hona hemen aukera horiek guztiak erakusten dituen es kema:

BAIEZKO PERPACSAK EzEzKO PERPAliSAK

A DITZ.A AGERlAN "X" ere + adi tza "X" ere e: + aditza

(eta) "X" ere ha; (eta) "X" ere e:

A OlTZA EZABATUA bai eta "X" ere ez eta ' X" ere
baita "X" ere ezta 'X" ere
212
 Teoria 58

II!II Ere lokailua aditza agerian duten perpausetan

Horrelakc perpausetan. ere lokailua gehitzen den elementu berriaren eskuinean kokatzen da. Adibidez :
""ik normalean tea harrzen dill. baina ~ ere aska gustatzen : 0;1.
E= edan botilaka ur gtctia. .f!l!lH ere nahi du era.
Baiezkc perpaus batean adizk ia trinkoa bade (doh/. daiar ) eta ere-ten ondoan kokarut a badago.
adizkiari BA- aurrizkia ezarri behar zai c (. .. ere BA dukil ere BAdator. erab.). Adibidez:
Neuk ere budakit kunta hori. Poiita do. baina ~resia ere bodo . Si.rrJl;, ere budulIka hone n berri?
Ere· k gehitzen duen ideia berria aditz ekintza bera bada. egin aditza tart ekatzen da (adib.: bow ere
egin dil ) edo eki ntza adie razten duen aditza errepikatu eghen da (ad ib.: be ta ere botu dll):
Epaileak penaltio adierazi e: ezik. ntezaina kanpora how ere egin du. (= bota ere bora du )
Amok nire gutunak ireki eta irakurri ere egiteu ditu. (= irakurri ere imkurtzen dim )

II!I Ere lokailua aditza ezabatua duten perpausetan

Baiezko perp eusak Horrelakoetan. ere lokailuak bai edo baita partikulen lagu ntza bchar duo
Elementu horiek kcnbinatuz. zenbait itzuli sortzen dim:
Uefa ) " X" ere ba il. [ba ita " X ~ ere ] eta [ba i eta ..x .. ere ]
San .\10meserajoarell zara partidak ikusteru? - Jakinu. eta Alexander ere bai.
Tetebisra piztnta zeukan. eta iI:!JJJ..i.Q ere bai. Ane gaixorik dago. - Bada, J1wJ. ere bai.
Guk, oporman. Kolonoiara ioa teko asmoo dugu. - Baita Zfl4 ere. hauxe do kasualitasea!
Gun> aim hangoa da. bai eta ~ u re ama ere. On egint - Baita :11!i. eret
Ezez ko e au sak Horrelako perpausetan. ere lokailuek ez edo ezm panikulen lagunrza behar du.
Elementu horiek konbinatuz. zenbait itzul i sortzen dim :
[Ieta ) "X" ere ez], [eara " X" ere ] eta fez eta ..X" ere ]
E= duzu zinemara joon nahi. eta dan (;01;era ere ez: zer egin nahi duzu. bada?
E= du urik: edan nahi, eaa eSl1erik ere. Kannen e: da etorri. e: era li1!lliI. ere.

~ [aditza + ere "X"] eta [baita ere "X"] egiturak

Zenbaitetan ere-ren erreferemzia (UX" eleme ntua] , ere-ren eskuinean kokarzen da . honako bi eskema
hauen arabera: [aditza - ere "X"] eta [baita ere ··X ']. Egitura hcriek orain ane azald u direnak baino
askoz ere gutxiagc erabiltzeaz gain. gehienetan ez dim egokiak eta interpretatzeko zailagoak dira . ere-
ren erreferentzia askotan ea baita hain argia. Zein da ere-tee erreferentzia esald i honetan ? "Botzar
hartan erobak i zen ere ameno konpontzea ",
I. imerp retazioa: (aditza) f!1J.1zJ!!ij ere egin :ell . eta ez bakarri k planteatu edo proposanc
2. imerprerazi oa: (eskulneko sintagma] ll.!1l£!l.ll. ere kanpomzeo. eta ez bakarrik igogaillla.
3. ir nerpretazioa: (eskuineko perpaus osoa) omena koupon{;fO ere. eta ez bakarrik atoria pintatzea.
Hona hemen beste adibide balZUk:
A loso/ oak badaki gai konplexuoK erro= trafcen: onarf:elf du ere besteak e= din!fo gaixo tontook.
A ipat:ell du ere apai: ilolior batek. bert! bide egzmkarioll. Pome de .\ fulfa i=eneko=ubi ohorgarria.
j\'abarment=ekoa do. baila ere. ido:fe hOTTf.'n it:lIlpen Iona.
Mint:otuko ni"caleke origiuafraslIllo;. eta baita ere bere elsa i gorria dell pfagioa:.
Egitura hon en ordez orobat. halaber edo era herean lokail uak erabil daitezke:
Katedra laren oudoa ll ikuste" do ere jallregi eder bar. ( = ikustell do orobollholaber jouregi bar)
213
 Ariketak
. . Ere lokailuaren kokapena (A)
Idatzi " B" solaskidearen erantzunak, parentesi arteko osaga lak ordena egokian jarriz. Kontuan
hartu erantzunetan eransten den elementu berria nabarmenduta dagoela .
.. A: Ordenagailu hau ez dabil.
B: (ez dabil beste hau ere) Bada, beste hau ere ez dabil ,
A: Balea urdina desagertzeko zorian dago.
R: (desagertzeko Bengalako ttgrea en" dago zorian) Bada,
2 A: Nik et: dakit hau nola egiten den.
B: (egiren den ere ez nola dakigu guk) Bada,
3 A: Hegazkina automobile baino seguruagoa da.
B: (ere trena automcbila da seguruagoa baino) Bada.
-l A: Nire gurasoak oraindikez dira Guggenheim museoan egon.
8 : (nireak ere egon dira ez) Bada. _
3 A: Ostiraleran ezin izaten da kale honetan aparkatu.
B: (izaten da ere larunbate ta n ezinezkoa) Bada,

n Ere lokailua aditza agerian duten perpausetan (A-B)

Idatzi " At> solaskldearen erantzunak.
.. A : Dendan koademoak erosi ditut.
B: Eta ez al duzu boJalumarik erosi?
A: Bai, bololumuk ere emsi dina,
A: Arratsaldean. biharko azterketa prestarukodut.
B: Eta. gau ean , ez al duzu ezer egin bebar?
A: Bai.
2 A: Anc k ez daki zer egin.
B: Eta ldoiak. ba al daki zer egin?
A: Ez,
J A: Itxasori toruatea izugarri gustatzen zaio.
B: Eta tipula ez, ala?
A: Bai,
4 A: Tutera ez dago Gipuzkoan .
B: A. ez? Araban dago orduan .
A: Ez.

D Ere lokailua eta aditzaren ezabaketa (B)

Idatzi ere, ere bal edo ere ez hutsuneetan.
>- Zu ez bazoaz. ni ere e: .
I Arrainari gall gehiegi bora diozu; eta ez arrainari bakarrik. entsaladari
2 Latak edukiontzi honetara boratzen dim?
J Mutil hori ez da gure ikasterxekoa. eta berarekin dagoena
4 Txikitan iluntasunak ikara ematen zidan. eta orain leku ilunetan ez pentsatu lasai nabilenik.
5 Zu ez zara bakarra: gauze bera esan didate besre lagun guzriek
6 Zure automobilean lau bainc ez gara sartzen: Andonirena behar dugu. denok joangc bagara,
7 Azkenaldi honetan izugarri hazi da golfean aritzen direnjokalarien kopurua, eta, aurreikuspenen
arabera. datozen urteetan ugaritu egingo dim zaleak.
8 Best urte baino ez dauzka, baina ederki ikasi du pailazoarena egiten: eta adarra jotzen _ . em?
21 4
 Ariketak 58

. . Ere lokailua aditza agerian duten perpausetan (C)

Berridatz i esald iak, nabarmenduta koaren ordez parentes i artekoa jarriz eta ere erants iz.
>- Nik badakit zerga rik haserreru den Oskar. (guk) Gu k ere.l!(jdaltigu =ergatik haserretu den ()skar.
Ma temartka kc azterketa seik bakarrik gainditu dute. (fisikakoa)

z Bonboiak arn ona renrzat dim. (ailollarell1=at )

3 Irekurtzen ikasi du gure Gorka txikiak. tbatuketak egiten)

~ Mendia n ptrag uan ibili gara. (eskalaru)

5 En tsal ada dago afaltzeko. (potato TOrtilla)
6 Janirek ez du idazlana bukatu . (tda zten has;)
7 Manu eta Iker bu ru gogorrak dira. (otseginak)
8 Ezjakin arena egtnez ez duzu ezer konponduko. (negar egine:)

~ Ere lokailua aditza ezabatuta duten perpausetan (C)

Osatu esaldiak, parentesl arteko osagaia erabiliz, ereduan erakusten den modusn.

era " X" ere bai I ereez baita ';X" ere I ezta " X" ere
> Jonek ezin izan du amaitu. (Parxik) era Parxik ere e: e:ra Patxik ere.
> Niri Mozan gusratzen zait. (Bach) era Bach ere bar. baira Bach ere.

, I Alemanez ondo mintzatzen da. (ingelese:)

Mekerroirik ez dute jan. (haragirik)

,
3 Realak irabazi egin du. (Osasunak)
Txipiroiak ez dirut gogoko. (rripakiak)
5 Ez dago erxean, tbere bulegoan)

~ Ere lokailua (C-E)

Berridatzi esaldiak, parentesl arteko hitzak erabillz.
» Volga eta Mississippi ibaiek antzera ko luzera dut e: 3.700 km dute, gurxi gorabehera. (era .. . ere bai)
~'t;!.Iga ibaiak L?gg.kilamerrt)ko tuzera du gUL'Cigorabehera,. era Mis iP.~ i~e re bai:
Zure iritzia ez zaigu ondo irudi tu: zure jarrera ere ez zaigu ondo iruditu. (e=to)

1: Lana ondo egiten duenean. zorionak ematen d izkiogu. Lana hain ondo egiten ez duenean . animoak
ematen dizkiogu. tbaina h . ere)

3 Sergiok onrziak garbitu ditu. Sergiok onraiak lehortu ditu. (era .h ere)

4 Kezkatuta eta oso urduri nago. (ere ball

5 Kontuan hartu beha r da ikasle hori oso langilea del a. eta asko aha legi ndu dela ikasturt ean ae har,
tbai ta .h ere)

6 Euritakoa zurea da. eta es kula rru hauek ere zureak dira. ibaita...ere)

215
 59 Ere lokailua (2)
B Ere, zerbaiten indargarri
• Gald etzaileetatik era torritako inor: ezer: inoiz. inon eta antzekoak ezez ko perpausetan age rt zen
direnean. ERE partikula erabil daiteke ezeztapena indartzeko:
E: dut inor ikusi =- E: dill in or ere ikusi .
Niri inoi: e: ::0;1 halakorik gertat/l =- Niri inoi; ere es zatt halakorik: genaiu.
• Funtzio inda rtzail e hori bera beretzen du ere partikulak baiezko eta ezezko perpaus hauetan:
Hall asko ; ere politagoa do. Berriz ere etorri zait gOIl::o bera esatera .
Kaferegi horreran e: nai: sekula ere sanu. Badae:pada ere, hobe ezer e: esatea.
• Aditzak adierazten duen ekintza bera indartu nah i denean. [part izipioa + ere] egitum (egin aditzak
lagun durik) erabiltzen da, batik bat ezez ko esaldic tan eta ezezko esangura duen g abe hitzarekin:
E: zen (//Isortl/ ere egin ezer esatera.
Zora ta em:1I11 mten. bail/a ez Ill/ell beg irutll ere egin.
-s-Bai. noski --erallt=/In zion burua altxatu ere egin gabe.
Obera joan da bazkatdu ere egin gube.
Nola sarru :ara? S I/motu ere e; zaim t egin era!
Hum ikustean. beldur tu ere egin nintzen.
• [ez ezik, "X " ere] egi tura bere zia da . Adibideetan ikusten den bezala, zerbait ontzar eman ondo ren
(erasoan/enei , ere-k gehitzen duen elemenrua (defentsan/atkonota edanv indartura geratzen da:
Lau eta II11/s irabazi dnte; izan ere. erOSO(1I! e; ezik. @(elllsqll ere ezin hobeto jokatu dute.
Gurasoak: kezkatuta daude Danielekin: erret; en e; ezik. qfkohQla eda{fll ere hasi do.

(;JI Ere lokailuaren erabilera okerrak

Him kasu hauctan. ere lokeilua gaiz ki erabilita dago.
Perpaus baecn hasicra n Adib.: ·· ~ postetak jon ditugu "
Ere lckailua ez in da esaldiaren hasieran joan:

T XA RTO ONDO
&e-lHH pastelakjan ditugu. Pastelak ere j ail ditugu.
Et'e Mtren etorri da. Miren ere etorri da.
~ esan : uell etxera joan nahi suela. Etxeraj oan nahi zuela ere esan : lIell.

Aditz j okatu atztzkt ebe bat en es kuinea n Adib.: "Alemanian egOIl da ere :'
Ad ibide hauetan, ere-ren kokalekua gaizki aukeratuta dago:

T XARTO 0 ' 00
Belgikan egon da eta Alemanian egon da ere . eta Alemauian ere egoll da.
Martin ikusi dugu eI¥. Martin ere ikusi dugu.
Ni parte hartzeko prest nago ~ . Ni ere press dago.

[ re huts-hutstk, adi tz jokat ur ik ez du cn Cl" au s bateau Adib.: "Albeno badoa. - Ni eI¥: '
Ere kokatze n den esaldian aditzik ez badago. bai. er. baita edo ezlO hitzen laguntza beha r duo

T XARTO C NDO
Albeno badoa. - Ni ~ . Ni ere bai. / Batra nt ere. EOO Ni ere txmoa.
Nik kafea nahi dill. eta zuk? - Nik et't! . Nik ere bai. / Sua nik ere. EDO Nik ere kajea nahi dut.
Te/ebista pi:lIIta :el/kan. elO in'aria ere. Telebisra pi=ruta : eukan. era irralia ere bai.
216
 Ariketak 59

. . Ere , zerbaiten indargarri (A)

Indartu naba rmenduta ko hitzak, ere partikularen bidez.
.. Alfomsok ez gaitu seku la here autoan eraman. A!fonk _~= ga.u ~ !c k u l a ere bere ouroan era.",a/1..
» Ez nuen penrsat u hori gerta zitekee nik. ~ = n l / ~ n pe n ' S Il ( 1l e r t _ ~ g _ ; n . _/I.Q!igerJa =irekl!n; .
lo on ez duzu hain make aurkituko.
2 Asm o hori ba ldin badu. ez du aipatu.
J l a kuluxka egitera joan zen. bazka ldu gabe.
4 Jonez gain , Edurne eta Ar rate hanrxe zeuden. (e: e=ik)
5 Tarta bat eta edariak ekarri genituen: bestela. ez ziren etorrtko .
6 Ez zitzaidan bururalu zer esan. hain nengoen urduri .
1 I nniz ez dut horrelako zerb ait ikusi.
8 Isun itzela eaartzcaa ga in. g idabaimena kendu egin zioten. (c: ezik) .

l11li Ere lokailuaren erabilera okerrak (B)

Auke ratu forma zuzena.
.. Zuk eguen baduzu. (ere bai nik. / nik ere. / nik ere hai.)
Donosnara goa z es rropadak ikus tera - (Ere bat geu. / Baita geu ere. / Geu ere.)
2 Niri tomarea ez zait gustatzen. - (E=ra nire anaiari ere. Ere e: nire anoiari. Ezta ere nire anaiari.)
J Entzun bakarrik ez, bori (ere bai iraku rri dugu. baita irakurri dugu ere. irakurri ere egin dllgu.)

. . Ere lokailuaren erabilera (A-B)

Bet e test uko hutsuneak lau kiko hitzekin (zenbakiek hitz bako itza zenbat aldiz erabili behar den
adierazt en dute; 0 ikurrak eze r ez de la jarri behar esan nahi du).

I ere (6) . ere bai (I) • bai (2) . baitn {I ) . ezta(2) . 0 (4} I
Esk ola janroki ak
Lehen familia gehienetan senarrak bakarrik cgiten zuen lan etxetik kanpo ; Gaur egun · ...,' aldiz.
emazrea ~ erxetik irtetenda goizero lanera joateko. Hcrregatik. beste gauza eskorckln gertaru den
bezala, um eek ganoraz jatcn ikasteko ardura I eskolak hartu du here gain 1 .....

Baina nolakoa da eskolctan ematen den janaria? Eroski taldeak ehun ikasretxe publiko eta pribatutako
menuak l aztertu ditu. bai Euskal Herrikoak ~ _._ _ ._ Euska l Herritik kanpokoak.
Txostenean j anariaren kalitatea aztertzen da, eta prezioe ~
Azterketa horren arabera , Nafarroako eskclerako j antokiak dim hoberenak. baina ,
garestienak ere. Bizkaikoek, aldiz. puntuazio on samarra lorru dute janariaren kalitatean. eta prezioaren
alderik ' ondo kokatuta daude I
Euskal Herririk kanpoko eskola jantokiei dagokienez. Errioxakoak Cl dabiltza hain 0000 ez kali-
tatean. , prezioan ere . Kantabriakoak. berriz, merkeak dira, baina kalitate eskasekoak ere
I' . Kantabriako ikasretxe batzuetan, barazki gum
zerbirzatu ez ezik. ahaztu 11
egiten dute artaina beharrezkce dela dim orekatu barean.
Azkenik. Eroskiren rxostenak dioenez. ikaserxe publik o eta pribatuen artean aldeak daude bai ZeT-
bitzuaren prezioan, eta baita rnenuaren kalitatean I: Izan ere. publikook . ora bar.
merkeagoak dim. eta menu orekaruagoak eskaimzen dituzre . Zenbait ikastetxe pribatutan. esaterako,
inoiz u ez dute barazkirik ematen. I ~ astean birritan fruitu freskorik
15 , dietistek aholkatzen duten bezala .

L------------------------...J'217
 60 Gainera, bestela, beraz eta beste zenbait lokailu
r.:JI Emendiozko lokailuak: gai nera eta bestalde
Bat. eta,
Nire IIsre: .
gainera, besteak baino
hauxe do herri honetako
merkeagoa do.
kanpinik hoberena:
houdartzaren ondoan
dago.

Gainera lckail ua aurrerik esa ndako zerbaiti beste zer bait gebi rzeko erabilt zen da . Perpausaren hasieran.
erdian nahiz nma ieran ja r daiteke. eta normalean koma anean joaten da:
Gtttzank gabe inen naiz. era. gaine m . nire seno rra kanpoan daga. Nola sanuka nai: erxeoll?
Nire ordenagaitua za haira do. eta oso motela. gainem.
Zuk erretzeak neuri kalre egiten dir. Keak. gninera. asko molestacen I W I/.
Bes tatde aurrekoaren antz-antze koa da:
Ordu honetan dendak: irxita daude : hozkailuan. bestalde. e: dogo ezer: Zer afa ldu behar dugu?
Ander ikasle bikaina da: aikarra da, eta. bestalde. oso langilea.

(;:J Emendiozko lokailuak: halabe r, era berean eta orobat

Lokai lu hauek. goikoak bezala. aurretik esandako zcrbaiti beste zerbait gaineratzeko erab iltze n dira.
[Ba ita "X " ere] lokailuaren untzekc esanahia dute.
Beharrezkoo do. orobot. neurriak: harcea atkohotaren era bestetako drogen komsnmoaren kontra.
Leborte hart e: do nonnoia: ez do nonnala. hutaber. hero hall line sasoi honetan.
Alferkerio gai:ki ikusita dagone z. antaestimua jairsora: dezake. Era berean. baknrdadea ere
erogin dezake. [endeak: e: baisu atfesrenganaka kotfianuxuik.

l!II Lokailuak hautakariak: bestela eta osterantzean

Beste!a eta osteraurzea« lokailuek ideia bati kontrajarritako beste bat aurkezten dute. lehen aukera
gertarzen ez bada. bigar rena gen aruko dela adieraziz. Edo j untagailuaren balioa izaten dute. eta
baldintza bide z iuter preta daiteke esana hia: "aurrekoa gertatzen ez bada. .,
Gorde ondo: besteta. galdu egingo du:«. ( = Gorde ondo edo galdu egingo duzu. I = Ondo
gordetzen ez ba duz u. galdu egingo duzu)
ldazlana agindutako egulleall aurkeztu behar dU:II: osterantzean. irakasleak e: dizu hanuka.
Txikiegia do gnre etxeroko: bestela. duen prezioarekin, erosi egingo nuke.
Zenbaitet an . ordea. bestela eta osteru1lt:eall lokailuek baina-rev: balio murriztaile a hartzen dure:
"Aurrekaa aide batera utzita.
E: zituenjosrailuak ixuu nahi; bestela. onda ponatu do JOSII. ( = josrailuena alde batera utzita... .)
All/a? Ederki. Aita hi! zenetik pi:r:ka bat triste; baina. bestelo. ondo dabil .
Gure henian e: daga behar be:alako porkerik: osterantzean. guzri: pozik bizi goro bertan.
Gainerakoan ere azke n esan ah i horrek in erabi ltzen da .
JII/en eta Alle ezkondu ztrenean. euria egin men: baina. gatnerakoan.festa zoragamo can : el1.
Hotela ez : en guk espero gel/lien besalakoa: gatnerakoan. pnmeran ibili gaJ'(/.
218
 Teoria 60
II!JII Ondoriozko lokalluak: beraz eta hortaz

Aitorjarri
diote izena; beraz.
IIIlIlikoa da.

Bera; eta horto: lokailuek aurre rngo esa ndakc zer baiten ondorio logikoa adierazten dute. Oehienetan,
perpausaren hasieran janzen dira. baina haren bamean eta amaieran ere ager daitezke. koma artean.
Arratsaldeko zonziak dira; bera:. denda gehienak itxita egOllgo dim honeskero.
HOTel guztiak hereto zeuden: beraz: pentsio batera joan bebar i:an genuen 10 egitera.
Hemen dagoAinararen 011100. Gour; berez. unibertsitatera autobusez jaatea erabaki du.
Txana idarzua dago. H ormz. zuzendu egin behar duo
Ko/ean dabil; osa rura dago. nonaz.

~ Ondor iozko lokailuak: ord uan

Orduon bitza denbora adieraztekc erabiltzen da maiz askotan (3 une eda guru; horron). Adibidez:
Martin ta: ezagutu mum. eta ordu on ill' hcea : eromon.
Baina lokailu gisa erabil tzen denean. bera:-ek bezala ko ideia ematen du aditzera:
Txamorra hall ez do : lIrea? Ordua n. Pobiorena do.
Autobusean ezin do erre. Logikoa da, orduon, gidoriak gizo n harri ztgarreta itza hzeka esatea.
Taberna horreton zara ta handia ego /en (la. - Goazen besre baiera. orduun.

~ Ondor iozko lokailuak: bad a

Ba da lokailua eta here forma laburtua ba- (hizkera mi ntzatuan) aurretik esandako edo pe nrsarutako
zerbaiten ondorioa aurkezrekc erabiltzen dira:
Argi eta garb; esan nion zer gertatuko zen. £: dauka. bada , kexatzeka motiborik.
Goseak:hilda nago. - Bada, j a1l zerbait.
Asko tan. partikula indargar ri g lsa erabiltzen da. adierazten denari en fasia emat eko:
Bada. oker zobtttza. tiort e: do egia .
Zer du. buda . hain kezkatuta egoteko?
Zer dto:u. Olga eta Xabier banandu egin dire/a? Bada. e: nekien ezer: E: duzu I/ahi? Zer: bada ?
Hjzkera mjntzaluan ba - (forma laburtua) oso baliabide erabilia de. mak ulu gisa. d iskunsoari segida
ematekc eta eranrzuneran zer esan hobetc pemsaru ahal izateko.
Zenbar da I I bider 15? - Ba... 165. este dut.
Zer modu: ikasketxean. Josebo? - Ba, goi batzuetan ondo. eta. beste bacuetan. e: liain ondo.
Hit: baten esanahia e: dakidanean. ba.... biztegian begiratzen dut. edo ondokoari galdetzen diot.
219
 Ariketak
o Gainera eta bestalde (A)
Osatu esaldi bakoitza, osaga iak era egokian ordenatuz.
,.. Vdan hondartzak zikinago egoten dim . lzan ere. jende gehiago ibiltzen da. eta, (botarzen dute ga i.
"era. / gazteek diskatekatik: f j oon eta denetarik / irten ondoren, hara.r:e) gQin .t!ra . ~gQ:tuk,
rf.b'kl!.fekutik irte'! .o~t!,ren l horexejoen eta denlarikb!(~t: dute .
Aberatsa da. eta , (era berari I loreria nori I ga inero. / tokatu behor .') .

2 Ni ez naiz semea ren laguna. bere aita baizik; nire ustez, (izan behorl gainera. I gel/re seme-alaben
lagunak / gurasook e: dugu)

J Egungo errauskailu rnodemoek ere gal toxikoak igonzen dituzte. titxuratdatzen baizik gai hariek:
errauls bihunzean bestalde , ' e: dim deseu=ten.)

.. Heriotza zigomk cz du zentzurik. Krudela da, eta. tmwriuen / geinera, I e: du ddituen kopuma )

g Halaber eta orobat (8)

Honako hauek literatura lan batz uetatik aukeratutako pasarteak dira. Iraku rri eta lotu•
.. Mariak, eta orobar amak, galdetzen bestalde . argi neukan cz zeta ezer

~:
zitzaienean. gertatu eta. halaher; ez nuela
Patxiren laguntasuna galdu nahi.
Eskuineko eskumururraren parte batean ere gauza bera etantzuten zuren beti.
urratu hand iak ageri zituen. herritik kanpo eman zutela
azkenek c astea, ahaide baten etxeen.
z Aurkituko zituen oztopoen berri bazuen: (' eta orobat bizkarralde osoan,
orroplaroeran bereziki.

J Ez dUI ukatuko ezustcko erabaki horren d baina orobar axolarik gabeak.

atzetik nire ausardia nabannendu nahi nue1a
Dabiden nurrean. eta,
4 Ez nintzen ausartu Dabidi egia esatcre: e baina bazekien orobat , zirenak
baren errcakzioarcn bcldur izan nintzen. eta. zirela. gainditu egingo zituela.

5 Hala ikusirik, gure ekintza guztiak r Cl dui ukaruko, halaber, hain

bidezkoak dira, bat-bate ko erabakia hartu izanak
urdurilasuna sorrarazten zidala.

~ Bestela, osterantzean eta gainerakoan (C)

Auk eratu esaldi egokia k eta osa tu esa ld ia k.

bidaia ondo egin genuen • ezin izango duzu nire deia hanu • ;u riak eta beltzak esango niikioke
lehortu egi ngo dira • bus ti-busti egingo zarete • nola demontre enrzungo duzu esaten dudana'?
.. Mutil jarorra da. eta ez dui mind u nahi; !>e5.te1u. :lIriak t!'O;..~U .;'Jk esa"&o.."f;.kfoke.
Jan tzi lar ruzko botak eta hanu euritakoa; .
z Ez itzali telefonoa; .
J Burg ose ko zerb itzugune an Ane zorabiatu eta oka egin zuen :
4 Kendu entzu ngailu madarikatu horiek belarrietatik;
5 Etxekc loreei ura bota behar diezu noizean behin:
220
 Ariketak 60

. . Beraz eta hortaz (D)

Zein da ezkerreko zati bakoitzari dagokion jarraipen logikoa?
.. Hotel guztiak berera daude: • Gutxi falta zaic. beraz. adinez
nagusia izateko.
Bidaia luzea da. eta cz dut gauez gidaru nahi; b hortaz. zuk bebar duzuna baino
handiagoa.
Z Datorren asteen 18 une bete ko ditu Mart inek. ~ bihar, beraz, goizean goiz irtengo
gara ilundu balno lehcnago heltze ko.
J Jertse hau XL neurrikoa de: d beraz, pentsio batera joan beharko
dugu 10 egitera.
4 Hemen ezin da erre; e hortaz. itzali berehnlaxe ziga rreta
hori.

~ Bestalde, bestela eta beraz (A-D)

Bete esaldietako hutsuneak, laukian dauden lokailuak erablliz.

I heraz • bestalde • bestalde • bestela • bestela • ba naz I

» Zure seme-alabak ondc senrituko dira beren ahalegina goralpetzen duzunean. Bntalde., beren
autoestimua areagotuko da. zerbait gaizki egiten durenean. hobe egindakoa bakarrik kritikatzen
baduzu. era ez haiek pertsona gisa.
Lurrak ongarria behar du: , pobreru egiten da. eta ernankcrtasuna galtzen duo
2 Ordenagailu bate ko txipen bat hondatzen denean. ia ezinezkoa da marxura non dagoen asmarzea:
_ _ _ _ _ . halakoetan. metkeagoa da bloke osoa alda tzea konpomzen saia tzea bai no.
J Ni iazko herrira joango nintzateke oporretan: ez in hobeto egon ginen hote l txiki eta merke hartan.
______, umeak kontuan hartura. hangc hondartza 050 aproposa zen haientzar.
.. Sar ezaz u arrai na izozkailuan: __..a..._n_. .._._..• uste ldu eg ingo da , eta be ta eg in beharko dugu.
S Me rkealdian produkruen prezioa beheratu egiren da, baina kaliratcak lehengoa izan beha r du.
Saltzaileak, , ezin du produktu akastun ik sa ldu merkealdian.

IIlII Orduan eta bada (E-F)

Zein da ezkerreko zati bakoitzari dagokion jarraipen logikoa?
). Zergarik pizten dim suak San Juan gauean? • Goazen. bada. dcndak itxi baino lehen.
Nola esaten da "paciencia" euskaraz? b O r dua n. goazen beste batera.
2 Senritzen dut. baina amaitu dim flanak. r Benetan? Zer duzu, b ad a?
J T xo. iku si al duzu zer ordu den ? d Ord ua n. arroz esnea hartuko dUI
Zazpi eta erdiak! posrrerako.
.. Niri gehien gustatzen zaizkidan filmak " Bad a . egia esanda. cz dakit.
barre era gite kcek dira.
S Medikuak odol eta gemu analisiak r Bad a . niri ez: nik intrigazkoak nahiago
egin behar dizkidatela esan dit. ditul.
6 Jende gehiegi dago kafetegi honetan. g Bada ... paz ientz ia edc egonarria esaten
dela uste dut.
221
 61 Lokailu aurkariak: ordea, aldiz, aitzitik, hala ere...
Ordea eta ostera

OrdeQ eta ostera lokailuak bi pcrpausen artekc kontrakotasuna edo aurkaritza adieraztekc erab iltzen
dira . eta esa nah iaren aldetik ba;na-ren parekoak dira. Adibidez:
Hall asko gussotzen zait: beste hari. ordea. batere ez. ( = baina beste horl batere e:)
.viri lasterka egitea gllsrat:en : 011: "ire lagunari. ostero. saskibaloian jokatzea. t- ordeal
Gehie netan. bigarren perpausekc osagairen baten ondoren kokatzen dira. Horrel a. osegal hori
[adibideetan azpimarratutakca] markatu eta aurreko perpauseko bes te osagai baten kontra jartzen dute,
bien artekc oposizioa nabannenduz:
Esatea erra:a do: ~ ordeu. :ailagoa do.
Niri telebistan fllmak: iA1fSU!Q gllstat=ell zait: nire arabari. ordea . lehiaketa programok.
Nire ezkerrean zegoen andrea abokatua : ell : eskuinekoa. oste ro. medikua.
Perpauseren bukaera n ere ager dai tez ke:
ldozle onak: tesr« bar eko iiteka. zirriborro ngari egi ten dit u: Made kaska rrak ez. ordea.
Partik ula indargarri gisa ere crabil daitezke. adibide haue k erakustcn duten bezala:
Nor do. ordea. zurekin etorri dell totsagabe hod? Hori bakarrik balitz. ostera !

~ Berriz eta aldiz

Aurreko bien ant zera. berri; eta aldi: ere bi ideia ren artekc kontras tea adie raztekc erabiltzen dira:
Sik ostero idazren dial. eta berak: aldi:. hi/ea" behin baina ez.
Etxean ondo jaten du umeak: haurtzaindegian. aldi;. e: hain ando.
Seme nagusia langi/~jo do; ga zteena, berriz: alfer hursa.
Sasldbaloiko baloia futbolekoa baino hondiogoa do: eskubaloikoa. berri;. txikiagoa.

[!JI Aitzitik
Bi ideiare n arteko kon trakotasuna adieraztekc erabillzen da. Gehienetan lehendabiziko perpausa
ezezkoa izaten da. eta ait:itik blgarreneren hasie ran kokatzen da. Batzueran. lokai lu hau bai:ik (eta)
ju magailu aren ordai n egokia izaten da.
Harrez kero e: du ematt:a onik: lorta: aitiitik. gero eta eskasagoak. ( = bai:ik eta eskasagoak)
Filma e: : ell entretenigarria izan; aitiisik, tsugarri aspertu ginen ikusi gellllelleall.
222
 Teoria 61

Hala ere Annairuan neukan

jertserik todtena jantzi dut:
hala ere. hotzak
hilda »oso

Adibidean ikus ten den bezala . halo ers- k here aurreko perpausean esandakotik espero denaren
aurkakoa adieraztekc erabiltzcn da. [BA-... ERE] egirura kontzesiboarcn bidez ere jakin dai teke bere
esanahia. Irudiko esaldiaren ordez. adibidez. beste hau esan genezake: Jerrserik lodiena ja ntzi bad"!
ere. hotzak: hi/do nogo. Beste adibide batzuk :
Pub/brute etenak zirela eta, berandu all/aim zen filma; /tulu ere. osorik ikusi nuen.
Ez naiz gose; "ala ere. tana pixka barjongo diu, goxo·goxoa dela ell/aWl du eta.

n Hala eta guzt iZ (ere), haJere eta alabaina

H ula eta gll:;t;z ere era tmlere lokailuak nala ere -ren alda erak dira : lehena bigarrcn a baino enfasi hall-
diagokoa. Hota eta guat: ere biga rren perpausaren hasieran kokatu chi da:
Aurrelari kori ez da oso rrebea baloiarekin: Ita/a em guui: ere . gol aska sart:ell dilll.
Egia esan diot: Itala era guxi; ere . e: du sinetsi nahi izan.
Halere eta alabaina lokailuak aur rekoaren baliokideak dira . eta askatasnn handia goa erak usten dute
perpa us barru an nahiz bukaeran kokatzeko.
Bazekitenhan zela. eta, hcdere. ezin : lIfell aurkitu.
Irakasle honek asko daki: e: da ga i. hatere. dakien guztia behar be:ala azatt zeko.
Onda egin duiu: ataboin«. badakit hobeto egin de zakenda.
Kafe bat hanu dut hona etorvi baino lehen: beste bat hanuka dut ataoaina.

.:ill Haatik eta horratik

Hala ere- reo kidekoa k dira . Perpausaren hasieran, barruan eta bukaeran koka dnirczke.
Gure etxea handia da. e: huatik, : J/ell a bestekoa.
Lan bikaina egin dute denen anean: Manuk, horrutik. e: du kolperikjo.
Harridura perpauseran ere erabiltzen dira . enfasi berezia ernanez.
Hori guztia ez duzu jango. horratik !
Kutuak atzaparta egin disula? E: du. horratik. berri: egingo!

H Dena de Ja I dena den eta no lanahi ere I edonola ere

Dena dell eta del/a de/a lokailuek, na la ers-k bezala. balio kontzesiboa dure:
Jakinaren gainean dagoela nste dut: del/a tlela. bihar be/Tiro esallgo diot,
Aurrekoan erra: irabazi genien: del/a dell , es dugu aurkaria gtnxietsi behar.
Nolanahi ere eta edonoia ere aurreko bien antz-antzekoak dira:
Jakinaren gainean dagoelo IIsre dill: edonola ere. bihar berriro esango dior. (= dena den)
Arrazoia edukiko zuen: noianahi ere. SI/ Tan janzen /lall hocrela eztabaidatzen duenean, (= dena den)
223
 Ariketak
n Ordea eta ostera (A)
Adierazi esald i hauen arteko aurkakotasuna, ordea edo asters lokailuak erabiliz.
)00- Nire senarrari kafe bursa gustatzen zaio I niri esne pixka batekin gustatzen zait.
, Y ; r ~ s t! " Q r ra r ; kaf~ hutsu g!lS,at:en :aio:, niri; ordeal esnepid:a betekin gllstat:.en :Dit ~_

Atzo eguraldi rxarra egin zuen I gaur eguraldi ana egiten duo

2 Saskibaloiko baloia futbolekoa baino handiagoa da esJ..rubaloikoa txikiagoa da.

3 0 51i13l arratsaldeetan poz-pozik egoren naiz igande arratsaldeetan lur jota egoren naiz .

"" Esateaerraza da egirea zailagoa da.

5 Behiak belarjaleak dira otsoak beragijaleak dira.

n Ordea , ostera, berriz eta aldiz (A-B)

Berridatzi esaldiak, paren tes l arteko lokailua erabil iz.
)00- Xabier lehen mut iko zintzoa zen. baina azken aldi honetan guztiz lotsagabetute dabil . (hem :)
Xebier /('hen mutiko zintzoa :.e.n,. u:X'!.n aldi ho"elall) berriz; gu:/i:. IOlsugabetllt" dabi!.
Iazko negua epel-epela izan zen. bai na aurtengoa ikaragarri hotza. (aldi=)

2 Gazteei polit ika gaiak ez omen zaizk ie interesatzen. Halaxe diote inkestek: baina, zergatik ? (ordea)

3 Zuk dena zenekicn. baina nik ez nuen horren berri . eta ustekabean harrap atu nau . (ostero)

4 Ziur nagc tirulua lor deza kezuta, bai na horrctarak o ahalegindu egin behar duzu. (ordea)

n A itzitik (C)
Osatu esald i bakoitza , aitzitlk lokailua erab iliz eta laukiko perpausetako bat erantsiz.

horrek lanpostu hobea aurkitzeko aukera ema n • m re ingumkoak ere aintzat tmrtu behor
alde batera utzi eta ahaztu egin • jende guzriak dio lehen baino lirainago egon
indartu egin zen, eta gaur egun ere bizirik iraun

)0- Benetan diotsur. Josu. ezi n duzu beti gogoak ematen dizuna egin: ail:itik. :ure illgllrukouk ere
uim:ut hartu behur t!itll:lI. _
Denborak denok higarzen gaituen arren . ematen du Aranlzari ez d iola minik egiten;

2 Enpresa hartatik kaleratu izana ez zen nire ka herako izan:

3 Nik. zure ordez. ez nuke denbora gehiago alferrik galduko kontu horreran:

.. Ohirure zahar hura ez zen galdu:

224
 Ariketak 61

II1I9I Hala ere (D)

Osatu esaldlak, osagaiak ordena egokian jarriz.
» ik baino bi aldiz gehiago j aten du : (du / halo ere. I sobera / ere ez / kilo bol) ha~ ere,
kilo bar ....
err e: du sobem.
Astebete daramat antibiotikoak hartzen eta. (nagoela / moduan / iruditzen za it / iehengo / halo ere,) ..

2 Entzute handiko arkitekto batek egin ditu etxe horiek: (borere niri hala ere, I gustatzen/ e: :adrir)

3 Denak hilik zeudela zirudien: (halo ere, / erreskatatzea bizirik / lortu :lIten / pertsona ool:uk) _.... _

.. Taruajeak egirekc erabiltzen diren substantziak ez dira toxikoak: (o/ergikoak / :enbait pertsonengan I
sort:en ditu I halo ere. / erreak::io) __ .... _

_ Hala ere, alabaina, haatik, horratik... (O-E)

Ber ridatzl esald lak, parentesi arteko lokailua erabiliz.
» Annon nire laguna den arren, ez dut berarekin edozenaz hitz egireko kcnfianrzarik. (halo ere)
Annon niu /aglma da. ~aJ; hala_e.!e.,__~ L.!t_ .nidr~ eb :l tr :od . hit: egitrko konjiant:(Irik.
Ibai horretan arrantza egitea debekatuta badago ere, jende asko ibiltzen da kanaberarekin arrainak
herrapetzen. (alabaina)

2 Mendiko etapetan lan txukuna egin badu ere, erlojupekoan huts egin duo (haatik)

J Ume adoptarua izan arren. badu familiako gai nerakoen antza. (horratik)

~ Niri gustatu zaidan arren, zure gustuak ezagututa, ez dizut gomendatzen film hori ikustera joerea.
(denaden)

.s Nire amctsa artiste izatea da. Guraso ek badakite. eta. gehiegi gustatzen ez za ien arren, onart u egin
dute. (notanabt ere)

~ Lokailu aurkariak (A-G)

Zein da ezkerreko zatl bakoitzari dagokion jarraipen logikoa?
,.. Testuak dioenaz jabetzeko, hasierako : \ • De na d en. saiatu
hamar lerroak iraku rtzea rekin nahikoa da. ahalik ondcena egiten.
Badakit zaila dela zuentzat. eta , agian. • • b, hizkuntza ar loan. a ldiz .
ezin izango duzuela egin. gaizki dabiJ.
2 Leire matemetika arloan bere taldeko Nola na hi ere, hobe da testu osoa
cnenetekoe da: irakunzea xehetesunez ondo jabetzeko.
J Praka hauek zure neurri -neurrikcak dira: d ha la ere. ozta-ozra heltzen da
besteen mailara.
~ Berotegietako piperrak onak izaten dire. eta. , • t lehen probetu dituzunak. c srera.
nonnalean, horrelakoak jaten ditugu etxean. estuegi geratzen zitzaizkizun.
S Mutil hori ez da zuk uste duzun f Den a dela . nik baratzekcak nahiago
bezain zintzoa: dirur.
6 lzugarri ahaleginrzen da: g aitzink. guztiz maltzurra dele esango
nuke nik .
225
..
l;

..
III
Gl Lokailuak (56.-61. unit.)

Bete testuko hutsuneak, laukiko hitzak aukeratuz.

Bigarl'1'D esku ke p rod uktue n merka tu a

"Erabili eta beta", hcrixe da gizarte kontsumistaren arau nagusia. .. . gauzak botatzeak
arazo larriak ekartzen diru, I _ zabortegiek traste zaharrez josita daude. eta hori ez da
batere errentagarria. Arazo bori konponrzeko. bigarren eskuko gauzak saltzea da irtenbiderik garbi -
ena . Horretanlehendabizi Emausko Traperoak eta irabazi asm orik gabeko zenbait erakunde hasi ziren
gure artean . Azken urteotan, : , benetako enpresak sortu dira bigarren eskuko pro-
duktuen merkatuaren inguruan. Honako hauek zenbait adibide besterik ez dim .
KiroJJfllsik Okasion dendan musika eta kirol arloko produkruak bakarrik saltzen diruzte . Unaik
dendaren jokabidea azaldu digu: "Zerbait saldu nahi duena guregana datcr; eta guk prezio egokia
ipintzen laguntzen diogu . Ondoren. dendan him hilabeterako jartzen dugu prcdukrua. Epe horretan
saltzen ez bade. bi aukera dauzkagu: produktua aide batera urzi edo. J • merkeago jarri."

Denda. ~ . saltzailearen eta eroslearen artekc zubia da: dendak saldutakoaren komisioa
hartzen du. batez beste %25ekoa. eta kito .
CaSh com-erters beste kasu bat da. Australiako muhinazional horrek host frankiz ia ireki diru
Euskal Herrian. Denda horietan. aurrekoan ez bezala, ez dira mugatzen mota j akin barekc produkm-
ak saluera: 5 • denetarik saltzen dute : birxiak . musika rresnak, ordenagailuak. etab.
. produktuak lortzeko moduak ere ez du zerikusirik aurreko dendarenarekin:
jendeak saldu egiten dizkie gauzak. Askotan, produktuak saltzeko bulegoan ilarak
egoten dira . Bigarren eskukca erosteak badu arriskua, I , dendarako. Nola jakin

saltzailea jabea edo lapurra den? Oso erraz. Trarua bideo kamerarcn aurrean egiten dute. eta ,
, • darn guztiak hartzen dizkiote saltzaileari : nortasun agiria ren fotokopia , helbidea
eta abar. Gero. erositako gauzen zerrenda ertzainei erakusten diete. tresna boriek salgai jarri baino
lehen . 10 • sekula ere ez dure inolako arazorik edo salaketarik izan dendan eskaintzen
dircn produktuen inguruan.
Bric a Brac denda, 11 . .....~ ,
larruzko jantzien "boutiques" da. Larruz egindako biga-
rren eskuko edozer saltzen dute bertau: larruz ko jaka eta rxama rm arrun tak aurki dairezke modu
onean, eta. U • bisoizko berokiak edo suge eta krokodiloen larruzko poltsa dororeak .
Hango dcndariak esan ziguncz. gazte barzuk animalia larruzko jantzicn salmente salarzera hurb iltzen
dira dendara. IJ .' berak eran tzun egokia du horretarako: "Jendeak bigarren eskuko

jantzi gehiago erosikc balu. ez Iitzateke animaliarik hil beharrik". Eta arrazoi du horretan.

~ I 2 3 4 5 6
Beraz b,da ordea best ela haatik izan ere Bestela
Berriz zeren izan ere bestalde hala ere bestelde Bestalde
Hala ere haatik osrcranrzean ordea hcrt az adibi dez Ordea

7 8 9 10 11 12 13
izan ere halabe r gainera lzan ere dena den OroOOI Airzirik
hala ere orduan aitzitik Nolanahi ere berriz dena den Dena den
honaz ordea alaOOina Baila honaz ostera lzan ere
226
 ..
IV

..
fIl
41
•

Berridatzi esaldiak, parentesi arteko lokailua erabiliz.

...
C')

.. Ane ez da ondo moldatzen zurekin, eta zu ez zara ahalegintzen egoera hobetzeko.

(ere) A ~ . ~ . ~ .; . 4afJ'!.4f!...'!.fJld ; ~!.' . :;'.u..1J!-'i lfJ , . ]I_ "!Y~Ja. '; .u . .'le_ ~ ..~ . ," . _ r.~f:l _l!.~/t .~ ,"u. leg" _~ ;f?lI. .."reog~ .
hobe/;elYJ, ..., _...... ......_ . ......._...... ..........._.....
Egiptok 60 rnilioi biztanle ditu. Finlandiak 5 ruilioi biztanle bai no ez ditu .
(al diz)
.-. - _.
2 Botika horrek ez dit onik egin; lehen baino okerrago nagoela uste du t.
(a itzitik)
3 Jorgeren hila nabil: etxean ez dago. eta here bu legoa n ere ez.
(ez eta ... ere)
4 Antxonek d io de Niro ren az ken fi lma iku sgarria deja; orduan. zinemarajoa n beharko dugu.
(beraz)
-.....,..
5 Etxe hori OSO garesti saldu nahi dure, eta ez dago 050 leku c nea n. ez duz u uste?
(ga tnera)

6 Gure baserriko teilarua eta aurrealdea konpondu behar ditugu.

(bait a)
- --..--.
7 Astiro eta arg i hitz egiten ez baduzu, ez dizu inork ulerruko.
(este ra nraea n)
8 Niri telebistan film ak ikustea gusta tzen zait . baina nire anaiak kirol programak nahiago dit u.
(erdea) ...:.................................... .

9 Amaitu dira arrautzak; horregatik ezin dugu tort illarik egin.

(hor taz)
10 Ezin duzu ben gogoak ematen dizuna egin: bes teek zer nahi duten ere kontuan hanu behar duzu.
(a itz itik)
.._m _••

11 Ostiral errarsaldeetan. poz-pozik egoten gara ; baina igande iluntzee tan. triste.
(be r rfz)

12 Ikasle hor ren jarrera gustat zen zait. eta bere se riotas una ere.
(ba i era...)
13 Eskiatzen ez gin en batere ondo ibili; hotz handia egi n zue n. eta amajausi eta peronea apunu zue n.
(gainera)

14 Argibideak irakurri eta jarraitu behar dituzu, edo ez duzu tresna martxan jarriko.
(besrela)

IS Ingelesa ikasten bastea pentsatu dut. Vda n, beharbada, Eskoziara j cango naiz.
(iza n ere)
. .. - - .
16 Oihanek orduak ematen ditu aditz taulak ikaste n. bai na ez ditu ariketak ondo eg iten .
(hala ere)
.m. m.... .....
17 Egunero igerilekura jean behar dur. medikuak horrela agindu dit eta.
(zere n ... b alt-)
18 Mutil jarorra <la. eta beri lagunuekc prest dago.
(gainera)
 •
62 Kausazko lokailuak: izan ere eta zeren (eta)
r.:JI Sarrera
Jaka/ari non aunen fitxatu
dugu: ;:'0" ere, taldeak era
norretaka atzelari bat behar
; lIen, defentsa tanem ko.

1:'011 ere lokailua. gainerak o kausazko lokailuak bezala (:erell (eta), ze eta :ergatik). aurretik esandako
zerb aiten arrazoia. zergatia edo azalpena adierazteko erabiltzen da.
Lokailu horiek [BAIT. - adizkia] edo [adizkia- ETA} kausazko egituren balioa dure. lrudiko esaldiaren
edukia. esaterako. beste era hcnetara ere adieraz genezake:
Joka lari horifl txatu dug u. taldeak era harretaka ace/an bar behar baitzuen, (a behar znen eta)

~ Izan ere
Bigarren perpausarcn hasieran jarri ohi da.
E: do erra:a hone" aUTreall zer egin erabakitzea; ;zm l ere, oso arazo konptexua do.
Asrea!l belli" kirotdegiraj oatea erabaki (1111; izan ere. instalazio onak ditu. em etxetik hurbil dogo.
Gurasoen herriko etxe zoharra saldu dugu: izan ere. e: genllen ezertaraka erabittzen.

~ Zeren (eta)
Zeren (era) lokailua gehtenetan BAIT- edo · eN menderagailuekin batcra crabiltzen da, kausazko
mendeko perpausck sortuz (adib.: e: naiz joan. zeren e: baitut astirik izan}. Batzuetan. c rdea. halako
menderagailurik gabe erabi ltzen da. bet iere bigarren perpausaren hasieran kokatuta:
Lekll po/ira du nort. zeren era aIde baterantz zelai ederrak ikusien dtra. era besterant: itsasoa.
Goozen etxera. zeren uste dut denote oso nekamta gaudela.
£skoIa garaiko liburuak paper edukiontzira bow ditut, zeren lekua bete besrerik e: =utell egiten.
K01J(u=ibili hor: ~ nre kaskak daude. era. sorri askotan. jendeak estrope:u egiten duo
Oha r ra : Ze eta zergatik
Ze eta ~ ergatik lokail uak hegoaldeko euskalkietan 050 erabiliak dira lagunaneko ahozko harremanetan:
ze bizka iera ren erem uko hiztun ek erabiltzen dute. eta zergtuik, gipuzkeraren eremu koe k. Erregi strc
idatzi en ez dira ia inoiz agerrzen.
Dena arin garbil/l behar dugu. ze gurasoa k: las rer helduka dim. (= zergatik)
E= nau harritzen Janek hori egin izanak: ~ e Iehengo batean gau=a bera egin zuen. (= zergatik)
228
 Ariketak 62

. . Izan ere (A-B)

Eman lagun bakoitzak esan duenaren berri, izan ere lokailua erabillz.
.. Ane: Soineko beltza erosiko dut. Drain ane ikus i d itudan guztietatik po litene era me rkeena da.
,.4nek soineka belcu er(}sikodu , ~ bill '!.r.e,j 1-usi di ruenK!J=,ietal ik politena eta merkeena da,
.. Ma rio: Motam saldu dUI. Ez nuen inoiz erabilrzen. eta ez neukan non go rde.
Afariqk",ol()fT(l said" du: izan ere, e;,.=l.Ienmoi= erobilt:.en,eta e=::eukannongprde.,
Sara: Dieta egiten hasi naiz. Udarako pare bat kilo galdu nah i nuke.

2 David: I1untzean kafea hartzeari utzi dia l. Azkenaldi honetan. gauez ezi n dUI begiri k bild u.

3 Joseba: ik hurrengo zerbitzugunean geldialditxo bar egingc nuke. Txizalarri naiz. eta hankak luzatu
nahi nituzke.

~ Inma: Lankideok gcgor ari gara lanean. Prciektu bat aurkeztu behar dugu. eta denboraz estu gabiltza.

D Kausazko lokailuak (B-C)

Berrid atzl esaldiak, parentesi arteko loka ilua erabi liz .
.. Defcre stazio kasurik larriena Amazoniarena da. hau. munduko oihani k bandie nean. mili oika hekta-
rea deuseztu baitituzte azke n bi ham arka detan. (izan ere)
.fJe1 oresra=io kasunk lar.r.iellq , ~ m a = t?lJ t t ! rf " a d. a~ . ;;a " ere, _hal'.. munduko (}ihan kh(J "d.i~ .~ ! ~ a l ~ ..
mili()ika h~k lQrea dellse=.(U id .Gn ~:};aet , l a ( e d k r a m " .N - ,
Txosten betek dio bideo jokoen egokit asuna kontrolaraea zaila dela. ez baitago hcrretarako biderik
ematen duen legerik. (1=011 ere)

2 Bigarren gaiaren eskerna egin behar dugu , ziur nago eta horixe gel detuko digutela azterketa n. (=eren )

3 Diru laguntzarik gabe ezinezkoa da filmak euskaraa ekoiztea. eus kara zko filmek oraindik ez baitute
nahik oa irabazirik emateu. (iian ere)

4 Errioxara belrzean. rnahatsondoak fruituz lepo zeuden. uzta garaia esre hartan bertan hastekoa zen eta.
(zeren)

5 Hondartza garbiak nahi baditugu. bondartzazaleek ere ardura tu beher dute, garbilzaileen lanaz gain ,
bebarrezkoa baita guzt ton ahalegina. (izan ere)

6 Gestura nago hem en. baina banoa, gaur neuri tokatzen zait eta umeei afaria ematea. (zeren era)

7 Ez dut uste ingeleseko titulua lortuko dudanik, horretarako ni gaizkien nabilen ata lean. ahozko pro-
ban hain zuen. maila ona erakutsi behar da eta. (=eren)

229
 63 Diskurtsoaren markatzaileak (1)
tzII Sarrera
Tesruarcn barruan perpausen. paragrafoen edo sekuentzia luzeagoen artean hainbat eratako lcturak
aurkitu ohi ditugu. Elementu hcriei dlsku rrsoar en markatzail eak edo perpa usaz gatneko loturak
esaten zaie. eta. betetzen duteu funtzioaren arabera. hiru r notatakcak izan daitczke:
'IftmMI Elkarren ondoko unitateak jartzen dituzte barrernanetan. haien artekc erlazio semannkoa
(aurkakorasuna. emendioa. ondorioa.. .) adieraziz. Adibidez:
Etxeko taldea nagusi izan do partido osoan. gol aukera uga ri some; h a/a erejokatoriek behin
ere ez dute lortu balcia atean sa rtzea.

Diskurtsoaren foknlizatzall eak, Haien ondoren datorren unitareari eragiten diote. eta testu zat i
homo interpretazic zuzena egiren laguntzen dute. Gaia. ikuspegia edo marko espaziala eta denborazkoa
adierazten dute. Adibidez:
l. angileen prestakuntmri t/agokione:.. hainbat ekimen biltzen dituentxostena prestatu c111
Iantegiko zuzendarirzak.
Tl'SIU antelatzaneak. Tesruaren egirura edo haren zati batena antolatzen dute. Haien bidez teste baten
hasiera tbasieko. Iehenengo eta behin.. .) eta bukaera tazkenik: bukaceko ) adierazten da. edo tesruaren
edukiak zatika eta era ordenaruan aurkez daitezke (ie henik. ... bigorrenik ; aide bateti k. ... besretik... ).

III Diskurtsoaren markatzaile garrantzitsu batzuk

Tesrua egtrura rzeko

• Ha siera Nola grabatu telebista program a bat bideoz?

Lchenik (bigarrenik... ) L ehenik. piztu bideoa eta sarru kaseta dogokion Iekua n.
AurrenaILehena (biga rrena.c.j
Bigarrenik. aukerotu grobatu nahi dU:1I11 kauala eta
Lehenengo eta behin sakatu play' eta 'record' batoiak. biak aldi berean.
Ezer baino lehen
A zkenik . progroma grabatuta dagoenean. atera bideo
Hasteko kaseta grabagailutik eta Mad etiketan beharrezkatzat
Baletik (bestetik) jar-en dincun damak: hala nolo. progromaren izenburua.
AIde baretik (beste aide batetik) data, iroupena eta abar:
• Jarrat pena
jarraitzeko
Ondoren
Bestetik
Beste alde batetik
Bestalde
• Bukaera
Amaitzekc
Bukatzeko
Azkenik
Ondorioz
Ondorio gisa

Gai bati erreferenrzte egtteko

-I dagokionez ttzutpenari dagokiont!:.. 050 ana iruditu zaidata esan behar dut.
-eLA eta Hidai a dele rta, ha al daki:u non dagoen nire tren txanela?
.exn loruta Demografiankin toune. hazkundenegatiboa oso ke::kagarria da Europaka herrialdeesan.
230
 Teoria 63
Nar k bere iritzia adteraa te ko

ire iritziz.ustez Nire irit:i:/uSIe-./Dbllru:. agintariek zerbait egin behar lukete

Nire ustean.aburuz errepideak haberzeka.
Hal a iruditze n zait ETBko programasioa e: do ono; niri, behinrxu. halo ;rudir.,ett :,pit.
Hala ikusten dut
Nire ikuspuntutik Nire ikuspuntutik; egoHo izan do zure eront:uno.

Ziurta suna adieraz tekc

Ja kina tdazlan hori, jakina. neuk Mod nllen.

Noski
Segur aski I ziur as ko
Zalantzarik gabe
Zer esanik ez
Z iurtasun eza adlerazte kc
Zuri dogoki:u. noski; baiet: edo ezet: es atea .
Hit: egingo dut Anerekin; baina, seg u r oski, e: dit kasurik egingo.
Janzkerak pensonaren izaera islatzen du, zakmtzurik g abe.
Zenbaispolisikarik gezurra darabihe boterean irauteka, "er esanik; ezt

AgianIBeharbada Agiall/Belwrbada kotore biziak eromango dira datorren lIneall.

Antza denez
Dirudienez A nt:;a de1lezl[)irudiene;/ltxura:. asteburuan egura ldi ono egingo du.
Itxuraz
Non bait Ahozka proba e: zuen. nonbeit. behar bezain ongi egin.
Diotenez Diot ene:. Atpeetako eski es tazioak Pirinioetakoak baino hobeak dim.
Bide Jendea beldurre: beteta bide zegoen: orrazoia : en, beh intzat, ka zetariekin
inork hit: egin nahi ez izatea.
Balioespenak egtreko

Ona litzateke
O ndo legoke
Zorionez
Zoritxarrez.tamalez
Nahitaez/ezinbes tean
Aur ka kotas una ad ierazteko
0 110 Ii,:a,eke herrialde exotiko horretarajoon aurretik bongo bi=imoduari
buruzka inf ormazio gehiago torcea.
Medikuek. zoritxarre: ezin bill : lI1en ezer egin here bizto solbatzeko.
Ingeniaritza egin nahi badu: u, nahitaez/ednbestean . ma tema tika ondo
ikas i behar duzu.

Dena den I dena dela
Hala (eta guztiz) ere
No lanahi ere
Ordea.aldizJberriz
Berriz/cstera
Ba-... ere
Nahiz eta ... (-n)
...(-n) arren
Ja kiuaren ga inean dagoe/a uste dut: dena dell . berriz aipatuko di ot.
Nire erma tzan do: halo ere. tnork e: dit czer esa n.
E: dill nik esango zuzen lIel/gnell ala ez: natanahi ere. garbi dago e:
ginela iru zi berekoak:
Bideo joko hau guzti: dibertigarria do; beste hori. ordea/aldi:. eskasa.
Jon kirolza!e amormllla do: euria edo hoc itzela egiten bat/It ere. egunero
joaten do lasterka egitera.
"'ahi: eta e; iraba:J. zoriondu egin dugu.
Amarena be::alako arrain ropa egiten a/raleginr:en n aizen arren. nirea e:
do harena be::ain go zoa.

Ad ib idea emateko

Adibidez Etxeka igog ai lua e: dabil batere ondo: lehengo egu nean. adibide :/esa te baterako.
Esate batera ko hi aldi: hondatu zen.
Hala nola tozko oporretan Europako herrialde asko e:aglUll g enitllen, I,ala 11010, lIalia.
Besteak beste SlIit: a eta Austria.
AI/imalia bas at i asko desagert: eko : oriall da ude. Benga lako tig rea era Panda
Iwrt:a , bes teak beste. 231
 Ariketak
n Diskurtsoaren markatzaileak (A-B)
A} Deflnltu testu labur hauetan nabarmendutako markatza ileak.

Definizioa Diskunsoaren ma rkatzaileak

Aurkakorasuna adierazteko Ekainaren 26ao jaurti nahi zuten Delta 11 kohetea. aJabaina
arazo tekniko batzuk tart eko. uztailera atzeratu zuten.

Armosferako goi geruzetako ozono horia narurala da. eta behar-

beharrezkoa Lurrean bizia egon dadin. Izan ere. eguzkiko izpi
ultramore mala bat iragazten duo

Errudun nagusia k1orofluorokarbono igorpenak zirela atzeman

zuten ikertzaileek. orain urte batzuk. Horren onda tik. Montreal-
go Protokoloa sinatu zcten.

Adituek hondartzako erabihzaileei. bainua hanzea erabakiz gero.

hamabost minutu baino gehiagoz uretan cz egoreko gomendatu
diete. Era berea n. behin uretatik irtenda. dutxa hanzea korneni -
garria dela azpimarratu du Eusko Jaurlaritzak.

Egun horrerank aurrera. beste ohar bat eman dezake O sasun

Sailak. hondartzetakc uren egoera alda daitekeelako. Bestalde.
Gipuzkoako eta Bizkaiko hondanzen higiene eta osasun egoe-
raren azterketa sako na egin du Jaurlaritzak .

B) Zer ematen du adltzera esaldi bakoitzean nabarmendutako markatzalleak?

a Ziunasun eza b Aurkakotasuna c Adib idea d Belio espena

o Arzo incrk ez zidan deir u, gaur, oste ra . dei bat jaso dut: baina inork ez du berbarik egin, eta eseki
egin didate telcfonoa.

o Haren anaia bat Kordoban bizi zen. ba ina orain l ondresen dabi l, nonbait.

o Hori guztia. dena de la. ehun eta hogei une barru gertatuko da. eta gu ez gara hemen egongo.

o Bada, nik antzeko zerbait sentitu nuen Dabidek egia aitortu zidan gau hartan: irxuraz, gure anean
ez zela ezer gertatzen.

:=J Oso ikastaro gogorretan pane hanu zuen. Euskal Herrian eta atzerrian. best eak best e, Alemanian
eta Israelen.

o Sentitzen dut. baina tamalez ezin dizut ezer gehiago adierazi.

232
o Estatu honetako poliziak csc makalak direla azaldu digute, eta isunak. berriz, oso handiak.
 Ariketak 63

~EEE Diekurtenaren
Diskurtsoaren Darkalzalleen bariazioa (E)
mar katzaileen bariazioa (B)
Berridatzi esaldiak, paren
Berr idatzl esaldlak, parente
tesierteko lokailuak erablllz
arteko lokailuak erabiiiz eta
eia moldaketak
moldaketak eglnez
eginez,.
E
~ Jaz, uto istripua
taz, auto IeIODuO izan
IZO DUSnEOn, aurreko bestala
nuenean. aurreko kristala epurru apurtu gizadian,
zuzaidan, gio
eta ezkerraldeko
ezkerraldekc ateaatza hondatu
hondatu gen,
zen.
tez ezik.. .ere): l a; auto istripue ;=!1n ~ u . ! . , ~ a , . n
Iez gir erei Jar, guta GarinGergureen, gurekobirtuteaapurergik,gdberrekaogizaa.urrelfo kriste la ap u rtu e: e;,ik, e:J.!tre!uJ t!U!a .
honJatu ere egin
GOA areara ka ekaiakaaa~ n . _." ....... _........ _
ioaten
(lw/ober)
Medikuek janbalitzabateakeskatzen
Medikuek lan baldintza hobeak eskarzen ETZborregik,GE
dituzte: horregatik , hurrengo UO emean EEE
him egunetan erredure,
grebe egingo dute.
LIZO
(;: Gri
011 ere)
HAREaketae
{horrenbestez]
2Z Berotzen gizkiua gero
Berotegi efektua gero eta
gio gabarrnznazoa da, hau
nabannenagoa da. bau da,
da. nologian Zein glaziarreren
pcloetan zein glagiarrzian izotz
(ZOTZ masa
Oza urritz
Orrenen
ar da arinki.
ari arnk,
(alegia)
(borzi
(hots) eeed
JA Dirudienez, gura dakar berra
Dirudienez. curia ere, Horixe
beniro ere. Hortz dio
dotez mrranan, behintzat,
te irratian. behintzat.
Ha
(one a) e aA Heg Eeda
AE
(bide) e Ge
..d Asre
dde Santuan
Gannuenesduteeren
ez dute ezer berezikegi, bainaes
berezirik egin, baina gaiederutzen
ez zaie damutzen herren peraniizana
hemen geratu IZOTa,.

GA e
(Orte
(ordea)
(dena den)

EZE
. Testuaren kohesioa
. Testuaren kohesioa Biletuz TB
bilatuz (B)
Txertatu Beheko egidak
behe ko esa ldiak buteunegtan,
hutsuneetan.
EA

Azkeneko gutzak direia

suteak di rela gia,
eta,
Azkeneko suteak
gutzak direla
direia eta.
gia, gornezoro db) eguraldia azkenaldian,
zoro-zoro dabil azkenaldian. Orin
Orain Gri
gutxi erd
erdi zoztuta
izczruta (Bibili
IOS, eta.
ginen. Zi, udoberran
udaberrian sorua
sartuaz batera,
batera. bizkaita,
kiskalita. "'Sr
" EO EEE
~, , sua
zabaltzeko arrtekuz anditu
zabaltzeko arriskua handiru d da Zuga, AIZTO, gainera,
izugarri. Aurten. eiGatzakebeenndarzdia ga lurra
izotzak astebetcan landaredia eta Hurra emerre
Zuen,
ziruen. Beh dena rreta,
Behln dena bezo batze
erreta. hego haize zakarragoa,Euskal
zaka rra azaldu da. l Euskal BHerzanaka]
Herrian ahal
duen
duen guztio erretzeko,
guztia erretzeko.
Egoeraren urriaz mokitun,
Egoeraren larriaz jakirun, Euzko Jauriarttzako
Eusko Jau rlaritzako Mendi eia Landa
Mendi era Landa Eremuko zuzendaria eur
Eremukc zuzendaria eskean k
euri eskean
basi
hasi dor
de: db egztuzo ahal
"Azkar egingo gia du.du", Urte gosa? bentan
Urte sasoi nbikon ez
honetan ohikca ez den
den nrren,
arren, egunotan
egunotan sute
gute arriskua
arreko ngo
oso
alto d, “zumaiar
altua da. rober egiten
"Eguruidiaren arabera egien dudu erute gurtzak gora
sute arriskuak edo behera
gora edo bele . J
duren, bertz, eiurteak:
Aurtcn. bernz. elurteak eia Gg handiak:
era izozte handiak ison
ban duugu,
digu, eta.
eta, barte
koriek armaibestoJortenhegodE
amaim bezain taster: hego hai:e
Gizddrtuua rtu
indartsua sartu d, zotzak landaredia
do" . lzotzak ondarea eta gia uro
lurra bera
bera lehortu
lehortu egan
egin ditu,
ditu. Baztenrek
"Bozterrek su gu hartzen
hartzen dite,
duce.
Jaddredia
landaredia eraeia gdrtrbo
sastraka lehor
Iehor daude etz, Vile
daude era. Hue honeton
Honetan benetaka
beuetato erregaia
erregaia doda sastraka
astoka hori",
bort
Elduaberrian,
Elduain esntzrako, lehengo
bcrrian, esaterako. lehengo astean
astean bide
bide bazterrean goru zen
bazterrean sortu gen sua.
gua, 01:
iriak
10ak nguruan,
inguruan. Gatz
Gaizki
Dgnizatzen basiko
pentsatzen bastcko Zantzu giieuragarrak daude:
zantzu susmagarriak donde: Zein datil ordu
"Zein dabil ardu bortetau Gori Gar datea,
hariesan hor? '=0"
doireke , gatz
gaizki
Det,
pentsatuta. Satzaberdaz
gaiztakenaz aiu eruate, Eda
su ematea. Edo gerta daiteke autoan
gena daiteke guin paratzen
pasatzen gri deun norbaitek:
or; de" garbattek zigarreta
zigarreta
botztzea, Gori
botatzea. Hort malikoa
nahikoa da egoer Jarri
do egoera larri baru gortzeko adierazi
hall sonzeko" adierazi dudu alkateak.
alkateak, Baserrietan norma
Baserrietan normala
(zaien da
izaten d goran hontan sastrakak
garai honetan zostrakak garbitzea,
garbitzea. (uu 1 So obi baino
eta ohi baino jende
jende zebiago
gehiago
Ino
joango do mendira, Euzko
da mendira. Eusko urtarrak
Jauriaritzatik berbala
berehala emandutebie,
eman dute abisua, ordeaOrdea,. «Galarazita
eialarazrta dago
dago gua
sua
DIZiga
piztca hego
hego batzea bartu eta
haizea baretu gi guria gizarte,
euria egin arte. ~ gute Goi zabaleko,
s/IIe bat zobauzeko»,

o
K

Jean ere
izan ere,. deskuidu
deskumukizna mabikoa da
txikiena nahikoa
o
Hortaz, uak egogra
Hortaz . suak anronOza aurkitu
egoera aproposa aurk du do
o baz, esa
laz. egatzrako, jaz negu
rera ko. iaz negu bustia
buzta izan
(zan genuen.
gggugn, era
eio hego
bego haizea
batzea Deia zz zen
ia-ia ez gen azaldu
azaldu ere
ere ego
egin
o
GI

Halaber, Aste
Halaber, Aziz Sanrua
Santua ere
rz GOTn-Gaineen duzu
gain -gainean dugu
G Eguraldi aldaketa bauek
Egura ldi aldaketa haue k direla
direla eta
eta
23 3
 64 Diskurtsoaren markatzaileak (2)
[JI Diskurtsoaren markatzaile garrantzitsu batzuk (jarraipena)
Aurretik esa nda koar i errefere ntzta egite ko

Lehen esan duda n bezala Leh en esan dlldan bezata, estresa eragiten didaien egoeretako bat
Garago adierazi denez azterketa goraio do; hOTTegOlik...
Garago adieraii den e:,. genaem armro horiek[isikaren esparrutik:
kanpokoak dira, eta. bemz. ezin dira zientzia horren argi ton azatdu.

Ondore n da rorrenari erreferentzia egiteko

Honako hau(ek ) Hauexek dira auto horren ezaugarri nagusiak: potentzia handia. diseinu ederra
Haue(x e)k era erosoraslI/w.
Zera Bukaceko. (ho nako) hUll esan nahi flu ke: eskerrik asko :11('11 ar retagati k.
Zero esan sidan: ha"; egiteko jende askaren panaidetza behar do.

Informazioa eransreko
Horrez gain(era) Bere raldeko ikaslerik OllellO da, eta, ge inera, kiro lari apana do. Horre:. gain,
Gai nera musikaraka doha in berezia duela esan du haren irakasleak.
Ere: ere bai: ere ez Vr puxerra mahai gainean utz i dur. era arda botila ere haruxe dago.
Baita ere: ezta ere Anek ondo egill du. era Jonek ere bai.
Bestalde .Vi/; ez nekien ezet; eta nire emazteak ere 1';'
Ez ezik ... ere Ez dit esan e: nola eiorrika den. ru a noi: hetduko den ere.
Halaber Diseinu polita duo era. bestalde, e: da ha in gorestia.
Era/Modu berean Istripu hartan. ordenagailua ez r.Jk, inprimagattua ere hondatu ::en.
Orobar Halaber/ Orobal. komuan hartu behar dafamilia giroa.

A r r azo ia k eta ondcrtoak edlereztek c

Hori dela eta-med ic kausa Andoniren all/a alemaniarra do: hori dela eta. Andon i euskara:
Horrenbestez bezain ollgi mimzatzen da alem anez.
Hor retxe jgatik Autobusetan ezin do erre: horrenbestez . nonnala da gidariak zuri
-i esker zigorreta ic alceka esatea.
BerazIHo n az Err::ainek ikerkesazorrot:a egin ::ulell. eta ho rri esker 101'111 ::uren
Horren ondor ioz tao urra harropotzea.
Izan ere
Akatsez josita dago: h ortaz/b erIlZ. ::1I::elll::ea kameni do.
Kaleon dabil; horren ondariaz; osmma dugo.
Nik espagetiak nahi ditut: izan ere. pasta nire jotekorik gogokoel/o da.

Ze r bait beste m odu batera esa reko

Hau da Gaztelania eta frantsesa hizkuntza erroman ikoak dim: l,all da. latinetik:
Beste era barera datozen hizkumzak: dim.
Esa nda Alkateak: ezin du haiakorik egin, edo. bene era batera esanda. alkate ixuea-
Alegia gatik e: du eskubiderik harrela jokaceko.
Hots Kantumtu zenerako 9ak ziren; erxeraceka garaia. ategia .
Hor dauden hariek: JlQ fS. Jesus eta Jon. gemtu ziren ogia ekan::ekoran.

Ze rbait ze hazteko

Batik bat Batez ere Arraina ondo prestat::en dme jaleLTe hanan, batik bat / bere:)ki legat::a.
Bereziki Aurrekoak e= dahl. baina orain edalen or; garen aroo IlOu behill;k
Behintzal Behinik behin beh it, Errio:r:akoo do.
Hain zuzen ere 2002011, 101le01l hasi n;nt::en IInean. IIQ ;II ;;1I;;;e" ere , erosi /l ue" outoo.
234

Lab urbi ltzeko
Laburruz Lobu rtu:ILoburbildu :. fi lm interesgarri hall edonori gomendoruko nioke.
Laburbilduz Hir; gntxium esanda, oirrindularica gehien glsto~en
Hitz gurxitan
Lekua adlerazte ko
Go ian, goialdean, goiko aldean,
gorago. behean. gai nean. azpian.
aurrean. atzean, erdian, barman.
kanpoan. ezkerrean. eskuinean,
ondoan. inguruan. hurbil. urrun...
Lek u zeharzen aipa mena
Bilbon. Euskal Herrian. begoaldean...
Denbora adieraztekc
Au rrekotasuna
Lehen. antzina . garai batcan.
orain dela/d uela (x denb.),
txi kitan, umetan, -T U aurretik.
·TU baino lehen. ..
Aldlbereketas u na
Aldi berean. bien bitartean.
orduan. une horretan. -eS EA."l.
-TzEAN...
O ndorengotasuna
Gero. ondoren. -eTIK aurrera.
-TU eta gero. (x denb.) geroago.
(x denb, )-rEN buruan (him
egtm en bUrllOn )
G aurkotasun a
Oraln, gaur egun(e an), cgun.
azken aldi honetan
Hasiera I Buk aera
-eTlK (ekainaren bitik, heldu
zaren etiki
ane (bihor arle. helcen den a rl~)
Dat a jakine n ai pa mena
Arook (Erdi Aroa). mendeak
(X. mendea). urteak (l998an).
egunak (2004ko una rrilaren
5ean)...
Teoria 64
zaidan kiro do.
• Plaza Nagusia bisitatzerujoan ginen. Ptezsren erdi-erdian,
Egip totik ekarrirako obelisko handi bar dago. £:kerraldeon,
Arte Modemoaren museD bikaina ikussen do, eta beste
IIll1tU/Te{III, esk uina ldean. Zientzietako Fakuhatea. Bien
artean . eraikin eder bat dogo.
• Iparroldeko esku atde urrJltletoll , elektriiitatea eta ur homi-
kuntza mo=tuta zeuden. eta elikagaiak urricen hasiak ziren,
• Agiruariak hamarrak aldera heldu ziren. Horren ondoren.
manifestazioa hasi zen. era milaka tagun abiaiu ziren kale
nagusian sehar: A ldi hereon, opostztoko alderdietako kideek
go//=abero egiten =lI1en hirika beste etorbide zabal batean,
• 1945ek o abu-muren 60" , Estatu Batuetako begozkin batek
10 kiloroiko bonba atomikaa jouni zuen Hiroshima hiriaren
gainean. 400.000 biztanletik 150.000 hil ziren lehen bi egune-
tan, eta bizirik irten sirenek erradiaktibitatearen ondorioak
pairatu z iucten ondormgo urteesan: minbiziak: ar~o
genetikook... Harrezkero. ikerketa nuklearrak: oUrrenJ
segitu du. Geur egUIJ. era askotako bonba nuklearrak
daude; barzuk: tsikiak; HI010i baiekaak; teste bacuk oso
ahalmenssuak. megatoi askokoak. Eta probatu ere egin dira
Mururoa. Marshall era Bikini uharteetan, besteak beste.
• Gaur egnn zuntasuna garbuas unaren era OSOSll1wretl
seinalea do. Hala ere, mende luzeetan zehar e: do harreia
iza n. A ntzi nu . oraingo pentsa mo ldearekin sinestezina
iruditzen hazaigu ere. garbitasuna rz: zen totzen osasunarekin.
Erdi A rooll, adibidez. alkandora =e" azpiko arropo bakarra
eta nerri xeheak e: men egunetan aldatzen, ena 10 egiteko ere.
Janciak atdaszeko ohitura e= zen heldu. izurrite behza era
gaixotasun kutsagarriak saihesteko 1110011 bal arropare"
garbilOsuna =ela kOllluralU :.iren orte. X VI. "telldearen
bukaero aldera hasi =en jendeo garbitos lno ~ ke: at ~en eta
harrot=en. Garu ; harton , hero::. o=piko arTOpa tibrag ae~ ~
gain. =uri-=ur; 11010 ur=i hasi =iren pentsocell. Solanahi
ere. benelOko irau/ca gorbigarriek ekarri =//ten, era lroien
aneon Persil i=eneko xoboi hal t~ek. ProdUJ.7u h//m 1932011
met*otlll'Olt/ =ell. Ha"dik au rrera, g{lrbia/em ~oka
ga rbigal'l'i mal'ka IIgari a=aldu =irell, era del/ek =//ririk
=urielta eskaim=ell ~ Ul e l . S ailla hariek gu=tiak iragalleko
komuak diro. Eg lltl. aditllen Il$te=. keka I1agllsiak arlo
hOllelall, ell/men leulltasllno era ingllmmena e= kaltet=ea dim.
235
 Ariketak
. . Ohiko markatzaileen aldaera (Al
Markatzalle arruntak edota errepikatuak sarrl erabiltzen ditugu . Aldatu nabarmendutakoak,
lauki koen ordez.

bereziki • hala eta guztiz ere • halaber • horrez ga in izan ere • delta den

Antzerkia ka/era
Uda iristearekin betera. amzerkiak kalea hartzen duo Herriko jaietan kale ikuskizun mordoa izaten da:
bai na . · dena de" . ez du irauten urte osoan. Kale antzerki jaialdien sasoia uztaila da, barez ere
. Euskal taldeek lan ugari prestatu dute jada uda bonetarako, beraz, izango dugu zer
gozatu.
Uztailaren 5ean BiJboko Kalealdia abiatuko da, eta best egunetan egitarau betea eskainiko du:
Frantziako Transe Express taldea ren Errege alferrak lanak emango din arnaiera . Gainera
. uztailaren 9an hasiko da Euskal Herriko jaialdirik zaharrena Lekeiticn:
Nasioan eka Kale Antzerki Jaiaidia. Hilaren 11 bitartean hemengo nahiz atzerrikc taldeak izango dim
kalean. plazan eta itsasoa n. Hnrregarik __ Ilotopie kcnpeinia frantsesak ur gainean
eskainikc du Narcisse Guene obra. M odu be rean _. Donostian ere hil osoan izangc
dira kale egerraldiak.
Pena da guztiak data bertsuan izatea. Baina _ _ pozik egon gairezke. antzerkirako
plazarik ez da faltako eta . Ea eguraldiak laguntzen duen.

D Markatzaileen erabilera egokia (Al

Nabarmenduta ko markatzallea k txarto e rabilita d a ude . Tru ka tu haien artean eta jarri leku e gokian.
Zetazeo ederruk
Izan ere ~ flnt;!lIu . Bizkaikc Golkoko eremu zabalean baleak eta izurdeak bazeudela ongl as ko
zekiten ar rantzaleek, hainbat arra ntza alditan elkarrekin lehian aritu bait ira. Baina oraln arte arrantzaleen
erreferentziak besrerik ez gen uen.
Best e mudu batean esand a _...__._ ._~ * .. _ _ .__ aiparu beha r da, aditu asko ren arabera. uste baino
populazio handiagcak eta askotarikoak izan daitezkeen arren. es pezie ak eta pop ulaz ioak zehaztea zaila da.
hala ere ......__.... _*._.........__ ......__ . Ezin dugu populazioak ugaria k ala urriak di ren
zehazru. Ugaztu n itsastarehorick ikcrtzeak oato po ugari dakartza. a n-
tzin a . popul azioen jarraipenak egitea.
edota ea poputazio finkoa k diren, migra tzen duten, non
ugalrzen diren eta abar jakitea.
Atzean ge ratu di re euskal balearen presentaia
ohi koa zen garai haie k. O rain mende batzuk euskal
ba leek beren migrazio luaeetan geldialdi garra ntzi-
tsua eg ite n zuten gure kostan . Best eak best e
.' negualdian kumeak erdi-
tzera hurbil tzen ziren. bertako ura k ezin hobeak
baitziren.
Balea arrantzaren lehen aipamenak X. mende-
koak diren arren. balea populazioak erabateko gain-
behera jasan zuen mendeetan zehar egindako
arrantzari esker, A ntza . euskal
balea erabat uxaru zute n gore kostatik: euskal baleak,
gu pida gabe. izugarrizko jazarpena jasan behar izan

236
- baitzuen Bizkaiko Golko osoan.
 Ariketak 64

D Diskur,tsoaren mar katzaileak sailkatuz (A)

Sailkatu zerrenda honetan daudenmarketzatleak, adle raren arabera.

·0 bestalde 0 bori dela eta 0 hala nola 0 era berean

0 dena den 0 astern 0 hala era guztiz ere 0 antza den ez

0 borrenbestez 0 esate baterakc 0 haio zuzen ere 0 nahiz eta

0 behintzat 0 izan ere 0 halaber 0 besteak beste

0 itxuraz 0 bereziki 0 nonbair 0 cz ezik ... ere

Adibidea
emateko

Aurkakotasuna IlII Zerbait

adieraztekc zehazteko

o III

Informazioa Ziurtasun eza

eransteko adierazteko

11 Arrazoiak eta 11
ondorioak
adlerazteko
III

H Markatzaileak, perpausak lotuz (A)

Elkartu bi laukietako esaldlak, nabarmendutako markatzaileak kontuan hartuz.
~ Nes ka haien dotorez ia ikus i genuen, 11 kezkak uxaraen. paseo luzeak ematen, erxea
gonak urdin edo liIa; gero haien buruko apa intzen. baina ez zitza idan erraza izan.
zapi zuria eta hortzak, halab er , ( .. m
U
Saiatu nintzen Leire lasaitzen. hots. < _....J mnahi zuen mate rialekin ere eraiki zioten erxea.

z Iik bisitatu behar izan dudan azken medi - 11 zuriak, zeharo zuriak, barre egiten dutenean, batez
l...u a Donostian bizi nintzenean izan zen . 're.
t ) ha in zuzen.
3 Simonek oh itura aberatsak zituen: guraso- III Arriagarako bidea konpontzea. Tart anga aldeko
ek nahi zuen tokian ez ezik L J parkeko obrak hastea. eta Obiera kaJeko espaloiek
zabahzea.
4 Ron ak o hau ek dira alkateak aurkezturi kc 11 dueJa hogei une.
gaiak : L....J
237
..
IV

..
III
GI Diskurtsoaren markatzaileak (63.-64 . unit.)

Bete hut suneak , erantzunik egokiena aukeratuz.

Oso lodi nago: 130 kilo pisatzen dUI. eta, • horrek nire bizitza izuearri zailtzen duo
Arropa dendetan. ez dut gusruko arroparik aurkitzen; ez d\lIe guretzat ia ezer egit;n; niri behintzat.
,
, -
· medikuarenera joatea erabaki dut. Ezarri didan dicta oso gogorra da :
, - - __' ez daukat kafeari azukrerik botatzerik. eta ezin dUI gozokirik jan, ezta
ardorik edan ere. Bazkaritan eta afaritan ezin dUI ogirik jan.
,
Gosaritan nahi dudan beste kafe edo re hartzea daukat -c- azukrerik gabe . • -
eta ogi xerra bat. marmelada pixka batekin. Eguerdian bi fruta ale jan ditzaket. baina ahaztu egin behar
ditut tortilla pintxc goxoak.
Ahal dudan guztietan etxera joan behar dUI bazkahzera.
, jatetxeetan czn __

baitago jaten dudana kcntrolatzerik. Ezin dudan egunetan. entsaladak edc barazkiak eskatu behar dinrt
lebenengorako eta plantxan eglndako okela edo arraina. bigarrenerakc. Ahal badut, posrrerik ez jateko
esan dit medil.. uak.
, · paseo luzeak egin behar ditut azkar ibiliz eta ariketa fisiko gogorragoren
bat: igeriketa... Astean birrhan igerilekura joango naizela esan diot medikuari .

• ,._- · medikuak esandakoa zehatz-meha tz betez gero. hiru bat hilabetetan

hamar kilo kenduko ditur.

~ I 2 3
jakinu itxuraz Azkenean dena dela
dena den hala iruditzen zait Ondoren anrza denez
zorionez aldiz Aide batetik besteak beste

, s 6 7
•
ostera ona Iitzateke denigorrean Horre z ga in Tamalez
zer esanik ez noski segur aski Ondorioz Nolanahi ere
bcsreak beste hala ere bere ustez '<.. Hastekc Horrela

Berridatz i esaldiak, antzeko esanahia duten lokailuak erabiliz eta moldaketak eginez.
Unai oso berandu erxetatu zen ban: bobero esanda. goizean goiz heldu da.
El alegia: Unaioso berandu erxeratu zen ban. gocea'!.gpi; heldu do. alegia
III hots:
2 Europar Batasuneko legea eplikatzeko eskatu du elkarte batek. izan ere. bi urte dararnate indarrean
jani gabe.
11 -ela kausa:
III hortaz:
3 Barzarrean guk eginiko proposamena ez dute onarru, baina ez gaitu kezkatuko horrek. ez gaitu
geld ituko.
III dena den:
mnolanahi ere:
4 James gobernadore izan zen kolonia txiki batean. Horrez gain. rnerkataritza enpresa baten jabea izan zen.
11 ez ezik ... ere:
mhalaber:
238
 ..
III

..
Ul
Gl
•
Bete hutsuneak beheko laukiko lokailuekin, zenbakien bidez.
...
'It

Leku pubukoeran er retzea?

Erretzaile askok uste dute tabakoaren kaltea haiek bakarrik hartzen dutel e
gogoa sentirzen dutcnean, edonon eta ondoan nor duten
beglraru gabe, zigarreta atera. piztu eta erre cgitcn dine. ,._ l erakusten dutcn bezala. zigarretak
erretzen diruenean. erretzaileak here csasuna hondatzeaz gain. ondoan dituen beste pertsona guztiena
ere kaltctzen du neurri batean . zigarreten kerik nahi ez dutenen aootsa entzuteko!
Nik uste dUI leku publikoeran erretzeak debekatuta egon behar lukeela. baita jaterxe era taber-
netan ere. 1 dauden lekuetan egotea oso desatsegina egiren zaio erretzen ez duen bari. Jende
asko erretzen ari den jaterxe edo tabema batean zaudenean. ~ arropetan itsasten zaizu. eta
jarekcari ere beste gustu bat hanzcn diozu. s areagorzen da jendez gainezka egoten diren
danrzatokietan eta abarretan.Azkenik. nire iritziz. inork ez dauka zertan arriskuan jam here OS:lSW'la
beste norbaiten bizio edo ohitura txarrengatik.
Bestalde. nahi dutena egiteko eskubidea gero eta gehiago mugatzen ari zaiela erantzuren dute
errenaileek. Leku publikoetan kerik gabeko esparruak zein diren zehaztearekin nahikoa dela esa-
ten dute. 6 ez dutenek ere libreak izan behar dutela irudirzen zait: libreak edozein tc kitan
egoteko beren osasuna hcndatu gabe .
Ukaezina da erretzea denemzat kaltegarria dela. bai erretzaile aktiboentzar eta baita pasi-
boentzat ere. Nire ustetan. argi dago. _ 1 errerzekoduten ohirura kaltegarri horren ondcricetatik
babesteko. legeak erretzen cz dutenei lagundu egin behar diela.

0 Hcrtaz. bada garaia 0 Best etlk. su arriskua

G Hori d ~IQ ~ l a . zig arreta bpt errer.;eko C Niri. or de a. errerzen

0 Aid e batetik. kez beterik 0 beraz . zenbaitek jendaurrean

0 Hal a ere. ikerketa guztiek 0 esa te ra ko. tabakoaren usaina

Jarri lokailu bakoitza bere lekuan , adierazten duenaren arabera. Ondoren , bete beheko
hutsuneak lokailu berberekin.

I ailzilik • besteak b es t~ • halaber • jakina

)00 b ~st eak beste =- Adibidea emareko erabiltzen da.
=- Aurretik esandakoari zerbait gehitzeko erabiltzen da.
Z ee- Aurretik esandakoaren kontrako zerbait azahzeko balio du .
J ee- Ziunasuna adierazteko erabiltzen da .

)00 Italian ibili ginenean. hainbat herritan egon ginen. Florentzian. eta Pisan. beSleDk bene .
I Dimako udale txean lan egin nahi izatekotan. euskara ondo erabili behar duzu • ..
2 Ondarroako Kafe Antzokira gustuko musika enrzutera [oaten gara larunbaterc; ,
lagunekin ego teko abagu ne ederra ere bada .
J Ez genuen mendi tontorrera iristerik lortu: __ . pozarren geraru ginen eg iniko ibilal -
ditxoarekin.
"' r anskinak
 Aditz laguntzailea
.~! .

-...• ..... ... .."'"

, NOR-NORt
.....
NOR NORK
,
..
'''' . , ...
. ,.....
,
NOR-NORI-NORK

--
t t r

.• .. , ••
""" ... .... '"
c c
ro
"""", •
•
• .. '"zu D!(.li,' eo cu

-
~

" • .. ,
m m
M •
-, .....
• M
,
M M

... .... ., ,, - ... . ...

~
• m n

-
tr

--- ,, - . ,,,,,
_.l Cdtl~

--- -.....-- .. . ..
MGA!
." IIORI
,
MORI
,,
,. ... ,•
~ r

, "z ,,,
~

.. • , """
,. .. .• '" • ,, -
n o

-- '"nr ,•• no 'ro"

1~'l lit_I

, •• ,
... .... . -
m no
0, '"'
'"'
.... ....... . ... .
M M M
z

-
s ." n
GU Zia

.." "
---.... •" ,. .... • , ..
-- .....---- .. . .. .
'''' ,,....
NORI HllRI
"'M r r t
"
EEE E GE
" , ""
"" . .... ... '" • ••, •• "meu •""" no
~

, -
u o

-...... ••"
ZO Pd bd SA

"" ... . ..,. " -

wo
'",ro •
ISI

H....I
EZE

zu
'"' •
- -- EZ EZE, E •,
M no ~ M
EE

'" " , ,,"" ,.'. '" •

,. .... .. •"" ...... .,..
u
,..,
-......-
I

.- u •
, •"
·~ M
-~ "
•
SZ a

- ----_.. ..
~
ZO

..,"'" ..... , •..•, , ••".• - -

c

--- zu •
" "'M
I

•• "' •• m no
su su b
'" lal

deda
ro
• "' " n , •" •• • '00 ke

,,. .... ,,, . ••• .. -

..., ..
M

EZ
"'"',
M ZIE be M

.......
. , , ..,

--....--- --
I

"" " ,••• ,z • Z Z

r GA

---- ...... ...... ...

.. ,, .. '" •• .•, ...-
e •
KIN
~
. NT €

'"... .... , . ,..."" • • -

-
e
..
E ek
' ~
" • "
. m $ e

m " '" zu • 2<.': "." '"

" ~M
-~ ro • " D KN

• • ,,
Sa bo
zu
'" M "" '"' ,• t '",
i' M Za gn
b
KM
M

" • NOAI
a n e

-...._. .... ,,• ,," ••"

.. ......
r
" , m ,., • """
,NDIII
,., ke
NORI NOE
r

---
HA NK KAN EA GO (0/
,
"" ..• ,..• ,'" •""
AO
GA
GA ro

""... , ...
dA)
0,
, "
... ..
A

..
MN

•
..
Zk

,"""
i
OI

...
b
GU
ZI
dE
M •
'"ro
,'" "" '",
m
GA
" m
EO
ZO
AIE
I
E
OU
ZOR
BKO
Gbe
ke
D KS ZN

M M

---- ... .,.. .. ....... -- --- -.... .. ......

..•• . •
DA N b E DO I GOKS

, ",• ,,NORI , " •

-- , ,
,.,- ." IIIIAI NaRI

.
ORAL ERA

" """ pen e pe

....
-~
• ,•"" , ,ro .,"" •" -.. , " •, , m GA E EE
~1IT

•
-- "m ,• ••
b

O. GU BU

"" ,, ", "" ,

OO KI

,. '",m "" • •,
-
e ee pe
SS b D. G
ed Tz

"

---, .. -- ...-- ....

'"'
" •• • , "" • " M

.....
ES

dE b)

•"
~ ~.

• • HIIAK•
b

. . -
TE
~
Pi
a

".
e

, • '" , "
-...--- --- ----.
,NOAI
••,
MOE

."" ,•" , •""

K

" ,• & '"ro " ..- ..- '" •

K
A "G, " w • "• I$b
b
". '"ro ,"" • ~.

".
~
EO

B
SI
ES

"" , && , ," •

E
ro E
K
• ""
n,
~ .

dZI D

•'"' •
EI M _M l , ~' ~ . M

"." "" ". , "• ". • , • ,• ". , ," •

--
HOAK MORI HORK
Ze
EA
ZO

~ ~

,• ," •• M
~

• ••• " ,• , •• "'-" •" '" ,•• ~

HSO AMUZIeIZ

• • ,
• " •• • 'ro" ,•
"" •• &•• ,'"ro • ,, ""ro ""ro ••
M

--...
-~ ~

---- ,
•
....
,'" •• ," ,•••
,
~

.....
,
".
.00
• •
•
M

NOIlI
•
NORI "
, • ,
---
NORI

'" •• ," m ,&, "•

•,". • •
-- ......
~

,••
M

.,..
M M

....
• .~

,
bd Pa Abi N Pai ZE
ISUSI GA

" •• '"ro •, no
-- --
ped
e
JE

•" &• ,"" • ,,, '"m, • ••

GN EO ZE

G,
'"' W
,
• • • ,•
-. ....
M
'"' ....
M M
• • & • • •
, ".
, "
"" "" ,

I
""
AGINTERA

• ~

, " •w "m
..
~

-
~
~
• " • •
'*'
""
"•" ,,• •• ,'"ro •
ea
dd
DE
b
NK
. " M
•
• "
ru " m
'"
• •
M M

OO
242
Sintaxia - Perpaus elkartuak

KONPLETlBOAK eta ZEHAR GALOERAK

-(e)LA Gerc etorrikc dela esan dit.
-(e)NI K Ez dit esan hona etorriko zeni k.
-T(, )EKO Hona etortaekc esan dit
Su bj+ -(e)L A Hona etor dadila esen dim.
-T (z)EA H ura erorrz ea nahi dut.

Su bj + -{e)!X H ura eror dadin nahi dut.

-T(z)E A K Telebista ikustea k aspertze n nau.
-T(z)EA RI Telebista ikustea r! utzi diet.
·(e) LAKO (sus t.)+A Zuzendaria etorriko dela ko berria entzun dut.
:'(e)L A KOA.N Pozik dagoelakoa n nago.
-(e)LAKO UST E A N Pozik nagoelako usrean nago.
-(e}NA Badakit Kepa alkarea de na.

ZEHAR GALDERAK

-le)" Galderu dim (ea) noiz etorriko den.

-oixtxrz Ez dakit sasoiz etorriko denenrz.
PARTl ZIPI OA Ez dakigu zer egi n une hcnetan.

PERPAUS ERLATIBOAK

-(el K lkusi duda n rnurila lure laguna da.

-"E -TAK O lkusitako mutila zure laguna da.

·0 "'
N

5
-(R)IKO lkusir tko mutila zure laguna da.
PARTI ZIPIOA Guk iku si rnutila zure laguna da.
" -(e)NEK O lkastolan ikasten genueneko mutila da hori.
~
•
·E ZEIN(+deklin... BA IT-I- EN Mendiko iturburu horri. zei netatik urik gozoena
ateratzen de n. monumentu bat jarriko dicte.
.~ "'
a ~ O~ ... BAI T-I- EN Mugako herriak. non kontrabando handia egon
baita. eder askca k dim.
~
"
 Sintaxia - Perpaus elkartu ak

MODUZKOAK I
-(E)N lEGEZ Jonek esan digun legez egin dugu .
·(E)N MOD UAN. [RAN. Jonek esan digun modua n egin dugu.
ERAR-\, G ISA .A;\"TZERA Jonek esan digun eran egin dugu.
Jonek esen digun era ra egin dugu.
Jonek esa n digun a ntzer a egin dugu.
Jone k esan digun gisa egin dugu.
-(e)l" BEZALA I BEZALA Jonek esan bezala egin dugu esan duen
bezala .
Mirenek esan ez bezala egin dugu.
AHALA Dirua lonu ahala. gasta tzen zuen .
-(E) NEURRIA:" Liburua irakurtzen duzu n neurrian ulerruko
duzu.
-(E )l" H[INEA:'" liburua irakurtzen duzu n hein ean ulenuko
duzu.
-ARE~ ARABERA Esan duzunaren arabera konpondu dugu arazoa.
-(E)Z Egunero kirola egtnez biziko zara osasurusuago.
-(E)NEZ Zuk j akin izan duzunez. pozik eg in dugu lana.
-TA Guztiz ed a nd a zegcela ikusi zuen.
-(R)IK Zapatak jantzirik irten zen kalera.
-(E)lA Telebista ikusten zegoeta hase ce jarri zen.
-(E)lARIK Telebista ikusten zegoela r ik haserre jarri zen.
BA- . .. OEZALA Erregina balitz bezala dabil.
BAIT· ... -(E)N Erregina ball trza n dabil.

KONTSEKUTIBOAK

HAJN (HA INBE ST E)... EZEN ... ·(E)NI Hai n altua da. ezen atetik ez den sa rtzen.
BAIT-
HA IN ... NO N.. .-(E)N/BA..IT- Hain altua zen. non ateti k ez b airzcn sar1Zen.

..
,
Sintaxia - Perpaus elkartuak

DENBDRAZKOAK

AURREKOTASUNA
-T A RRETlK Ama etorri a u rretik amairu behar duzu 1ana.
BAI N'O LEHEX(AGO) Ama eto r r'i baino lehen ama itu bchar duzu lana .
-T U ORDUKO Ama etorri ord uko amaitu behar duzu lana.
-T( Z)ER' K OA!' Atean jotzerakoa n. konturatu zen giltza zuela.
ALD1BEREKOTASUNA
-{E)NEA!' Bazkaltzen duda ne an. telebi sta ikusten dut.
-(El') ARTEAN Bazkaltzen duda n a rt ean, relebista ikusten dut.
-( EI\) BIT.-\RTEAN Bazkaltzen dudan btrarrean, tele bisra ikusten dUI.
-(E) L A Bazkaltzen dudala. telebista ikusten dUI.
-(E)LARIK Bazkaltzen dudala ri k, tetebista ikustcn dut.
-{E)N GUZT IETA!' Bazkaltzen duda n guztleran. telebista ikusten dut.
- ( E ) N ET "' ~ Bazkahzen duda neta n. telebista ikusten dUI .
-(E)N BAKOITZE~ Bazkaltzen duda n ba kottzean. telebista ikusten dut.
-(E)!'ERAKO Bazkaltzen duda ner a ko, telebi sra amaituta dago.
B£R£HAL-tKOTA. SUNA
-(E) NEKO Egunkaria irakurri nueneko. kaleratu ninrzen.
ETA LAST ER Egunkaria irakurri eta taster . kaleraru nimzen .
BEZAJ,N P OT~OR SAL/ IRET Egunkaria irakurri bezai n pronto. kaleratu nintzen .
AG UDO /F ITE/AZ KA R
-T(Z) EAZ BAT EAA Egunkaria irakurrzeaz bat era. kaleratu nintzen.
-(E)Z BATEAA Egunka ria irakurriaz hater-a. kaleratu nintzen.

HAS/ERA
-(E)NETI K Galdu zueneti k. ez zen berriro itzuli.
-(E)NEZ GEROZTl K Galdu zue nez gerozrfk. ez zen berriro itzuli.
-(E)Z GEROZT I K Galduz gerozrtk, cz zen bcrriro itzuli.
ONDORENGOTASUNA
ETA GERO Galdu eta gero. ez zen berriro itzuli.
-T U OST EAN Galdu osrea n. ez zen berriro itzuli.
ONDOREN Galdu ondo re n. ez zen berriro irzuli.
-T UTA KOAN Galduta koa n, ez: zen berriro itzuli .
-(E)Z GERO Galduz gero. ez zen berriro itzuli.
-TA Dirua galduta, ez zen berriro itzuli.
-{R)I K Dirua galdur ik. ez zen berriro itzuli .
BUI<A ERA
(- £ 1\") ARTE I -T U A RTE Egia esan duen a r te. urduri egon da.
HARJ K ETA... .-\RTE Urduri egon da ha rik era egia esan arte.
 Sintaxia - Perpaus elkartuak

KONTZ ESIBOAK

NAHIZ ETA 0 Na hiz eta berendu izan. joango gara.

NAHIZ ETA -( e ) ~ Na hiz eta bernndu den. joango gara.
O... .-\RREN (ere) Berandu izan arren. joango gara.
-(e)N ARREN (ere)
BA ... [RE
. Berandu den arren. joango gara.
Berandu ba da ere. zinemara joango gara.
-(e) Z CE RQ ER E Berandu izane z ge ro ere. zinemara joango gara.
-T (z )[KOT A~ ERE Berandu izate ke ta n ere. zinemara joango gara.
EZIK ERE I El EA;\" ERE Sasoiz heldu ezi k ere. zinemara joango gara.
Sasoiz heldu ezea n ere. zinemara joango gara.
-TA ERE Berandu izanda ere. zinemarajoango gara.
-(, )IK ER E Berandu izanlk ere. zinemara joango gara.
-(. )L A ERE Berandu dela ere. zinemara joango gara.
-(e}LARIK ERE Berandu dela r ik ere. zinemara joango gara.
-AGATI K (ere) Berandu izana gati k ere. zinemara joango gara.
BAI.NA (esaldiaren amaieran] Zinemara joango gara, berandu da baina .

BALOI NTZAZKOAK

BA- I. Erreala Garaiz amaitzen baduzu. filma ikusiko duzu.

! . Alegiazkoak Garaiz amairu ko bazenu . filma ikusiko zenuke.
Garaiz amairu (iza n) bazenu . filma ikusiko zcnu keen zenue n.
BALDl N BA- Garaiz bald in bazatoz. filma ikusiko duzu .
BAL OIN ETA... BA- Baldin eta garaiz bazaroz. filma ikusiko duzu.
-{E) Z CE RO Garaiz etorriz gero. fi lma ikus iko duzu.
· T (Z )EKO TA ~ Garaiz etorrzekota n. filma ikusiko duzu.
EZIK Garaiz erorri ezik. cz duzu filma ikusiko.
EZEA.'i Garaiz etorri ezea n. ez duzu filma ikusiko.

• ••
Sintaxia - Perpaus elkartu ak

KAUSAZKO PERPAUSAK I
-{E)LAK O Berandu etorri delako bazkaldu gabe geratu gara.
BAIT- Kirola egin behar duzu. asko loditu baitaara.
ETA Kirola egin behar duzu. asko loditu zara eta.
-T(Z )EAGATIK Txarto jareagauk orain makalegi zaude.
-T(Z)EARRE I' Txarto ja tear ren orain makalegi zaude.
Z EREN (ETA) .. . BAIT - J- ([ )~ Ez gara sasoiz heldu. zere n (eta) trena galdu bairugu.
-{ E) ~ E Z Zuk ekarri duzunez dastatu beharkodugu.
-{E) NEZ CE RQ Istripua eduki zue nez gem. crain ezin da alrxatu.
-{E)LA KA SA Alkohola zela kausa. ezin zuen gidatu .
-{E)LA M EOIQ Alkohola zela medi c. ezin zuen gidatu .
--{E)LA ETA Alkohola zela eta. ezin zuen gidaru.
-{E)LA BID E Alkohola zela bid e. ezin zuen giduru.

HELBURUZKO PERPAUSAK I
-T(z)ERA Film bat ikustera noa.
-T (z)EKO Euskal Herria euskaldunrzeko urte asko bchar dira.
-T(z)EKOTA N Azterketa egite kora n dago.
-T (z)EAGATI K Etxera deiru dUI berri txarra jaki teaga ti k.
-T(z)EARREN Deitu dute tele fonoz. berri txar ra ja kit ear ren.
SUBJ UNTlBOA+ -e N Liburua ekarri dizut. iraku r d ezazun .
SUBJUNTl BQA + -TZAT Liburua ekarri dizur. irakur d eza zunrzat.

KONPARAZIOZKOAK
BERDIN[4's UNEZKOA (Maila konparazioa}
I -(E)N BEZ A IN Zuk agind u duzun bezaln ondo amairu dute lane .

BERDINTASUNEZKOA {Kantitate konparazioa)

-(E)N ADl NA Zuk eskaru didazun adina gauza ekarri ditur.
-(E)I< BESTE Zuk eskaru didazun best e gauze ekarri ditut .
-(E):\' A DI~ B A T Zuk eskeru didazu n ad inbat gauza ekarri ditut.
-(E)I< BEZAI"BESTE Zuk eskatu didazun bezainbest e gauza ekarri dirur.

DESBERD1NTASUN£ZKQ4.
-(E)N BAII<O ... AGO Pentsatu dugun bain o gehiago eman digute.
Sintaxia - Perpaus elkartuak

JUNTAOURAZKOAK
EftfEND10ZKOAK

I ETA Kepak etxean bazkalduko du oeta Miren lanean geraru ko da.

HA UTAKARJAK
[ DO Gaur edo biha r etorriko da.
[ DOTA Nekanek edo ta Jokinek ekarrikc du d irua.
ALA AulOZ ala trenez j oengo den galderu diogu.
NAHIZ Egunkaria nahiz aldizkaria iraku r dezakezu.
ZEI~ Tx iro zein di rudun denok edu ki behar ditugu eskubideak.

AURKA RJAK
BA I~A Oraindik goiz da. baina oberatuko naiz.
BAIZ I K Ez da bihar abiatuko. etzi ba izik
BAIZ IK ETA Ez du Kepak irabaziko. ba izik eta gaga hand iz eto rritako rnutil
hark .
B..U NO Ez dUI uste ast elehe nea n egingo dutenik. ostiralean be tno .
EZPADA 105U ez da gurek.in etorrikc. ezpada here lagunekin.

ALBORAKUNTZAZKOAK
Albora ku ntza hur sa. Hurbilerik min ematen dit begie tan. urrunetik ez dut
kom en bidez ikus ten.
[z .. . [ Z Ez dut entzun . ez telebis tan . ez irratia n.
HAl BA l Ba i eguz kita n ba i geri zpetan izerdita n dago Kepa.
-et.A -e LA Euria dela. elu rra dela. beti dau ka aitza kiaren bat.
EZ EZ IK .. ERE Furbolean ez ezik. saskibaloian ere ikaragarri ona zen.
NOlA .. . HAL.-\ :'\ola etxean ha la kalean oso izaera ersegina dauka.
BAT ET IK .. AIde batetik interesgarria da : besterlk. garesdegla
BESTETIK deritzct.
BAT Z UK ... Batzuk gose ak daud e: bes re b at zu k. hctzak.
BESTE BAT ZUK
ZEIN ZEIN Sasoiz etorri behar duzu. zei n autoz zein eutob usez.
NAH IZ (NAH IZ ) Ga ur n ahiz bihar erorri behar duzu lanera.
[J ~ nrL~?[ .
eta ariketakl] ]
Ariketen erantzunak
 GR AMATI KA ETA AR1KETA
OCK
" -"
II _

1. unitatea
Aditzoina (A)
I) irakur · 2) ama i-arnainr - 3) bida l • 4) gogora • 5) garb i.garbiru - 6) ebaki • 7) jar · 8 ) iraun •
9) ezagut • 10) itxi • 11) edan • 12) era bil • 13) epe tepeldu • 14) jaso • 15) truka • 16) eduki •
17) u12 · 18) adieraz • 19) zabal/zabaldu

2 Ahalerako adizkien aldia (B)

I eror gintezkeen := lragana
2 egi n litzake =- A leg iazkoa
3 utz zenitzake =- Alegiazkoa
4 eras zenitzakeen =- Iragana
5 joan naiteke =- Oraina
6 etor zitekeen ee- lragana
7 egin litezke := Alegi azk oa
8 lcr lezake =:> Alegiazkoa
9 ikus ditzakezu =:> Oraina

3 Ahalera ezezkoan: ezintas una (C)

A) Ez + ahaterako adizkia
ez gairezke tnremetera konekta
2 ez dezake eguzklrik har
3 ez dezaket abe sti hori jo
4 ez ditzakezu batera egin
5 ez daiteke Bizkaian ikas
6 ez gairezke lasa i egon
B) Eiin izan ad itzarekin
J ezin kcnekta ga itezke lnternetera ezin gaitezke konekta lnternetera
2 ezin har dezake eguzkirik I ezi n dez ake eguzkirik har
3 ezin jo dezaket abesn hod ezin dezaket abest i hori jo
4 ezin egin ditzakezu batera ezin ditzakezu batem egin
5 ezin ikas daiteke Bizkaian ezin daiteke Bizkaian ikas
6 ez in ego n gaitezke lasai I ezin gaite zke lasai egon

2. unitatea

I Aha lerako orainaldia (A)

b) Hu r a noiz ercr da tteke bona?
2 a) Zu ek hegazkina hartzen baduzue. bi orduen hel zal te zket e.
b) Hale k hegazkina harrzen badute. bi crduan hel dat tezke.
3 a) An ek bote dlr za ke gutunak. posterxera doa eta .
b) Geuk bora dtrzakeg u gutunak. postetxera goaz eta .
4 a) G u ZiUT gaude hobet o eg in dezakegu ta.
b) Hai ek ZiUT daude hobetc egin d ezaketela.
5 a) Zuek nahi duzuen besre esne eda n deza kez ue.
b) Zuk nahi duzun beste esne ed a n deza kezu.
2
 G RAMATlKA ETA ARIKETAK 11

2 Ahalerako orainaldia (B)

konpon ditzake 5 irxi ditzakezue?
2 ikus daiteke 6 jaiki gaitezke
3 bidal ditzakezu? 7 irabaz dezakegu
4 aurkez ditzakegu ? 8 ikus ditzakegu

3 Ahalerako orainaldia (A-B)

I eras ditzakezu 5 sar zairezke
2 jean zaitezke 6 utz dezakezu
3 jo dezakezu .l: erabi l ditzake
of te pa ditzakete 8 joan daiteke

3. unitatea

I Ahalerako orainaldia (A-B)

ADITZ SISTEMA t-:OR !'ORl t-:ORK

1 eraman zaitzaket XOR· XORK =11 nik:

2 joan zat rez kete ""OR =lIek
3 irabaz dlezazu ekere SOR-XORI-XORK III/ra zuei haiek
4 eska dakizkioke S OR· XORI haiek hari
5 beta gatrzake j\"OR- .\'ORK gu hark
6 esan di ezazk igukezu XOR·XORJ·XORK haiek guri zuk

2 Ahalerako orainaldia: NOR-NORK sistema (B)

I b) Beste ezertarako be ha r bagatruzue, badakizue non a urki ga itza kezuen.
T a) Guk zu cr am an za ltza kegu, baina zure lagunak ezin e ra ma n dl rzakegu.
b) Hark zu era ma n zaltza ke, baina zur e lagunak ezin era ma n dtrzake.
3 a) Haiek gu horrela e ngat na ga trza kereta uste badute, ondo ezagurzen ez gait uzte n seina le da.
b) Haiek zu borrela enga ina zai tza ket ela uste badute. ondo ezag urzc n ez za ituzte n seina le da.

3 Ahalerako orainaldia: NOR-NORl- NORK sistema (B)

Isua eman diezazuket J::; em an diezaakigukeen
2 ekar diezazkidakezu ~ egin diezazuek e
3 opari(tu) diezaiokegu .z, bidal diezazkiekegu
4 lagun (du) dieza zuket ~ utz die zadake

4 Ahalerako orainaldia (A-B)

eros diezazkiokegu
2 ero r daki zkieke
3 urra diezaz uke
4 presta diezazkizueket
3
 G RAMATlKA ETA ARJKETAK "

4. unitatea
Ahalerako alegiazkoa: adizkirik erabilienak (A)
etor ninteke
2 egon liteke
J presta nitza ke
4 izan Iiteke
5 lor litzakete

2 Ahalerako alegiazkoa: adizkirik erabilienak (A)

I aurk ez zintezke
1., joan ninte ke
T idatz genitzake
4 gaindi nezake gcnczakc
5 egin litzake

3 Ahalerako alegiazkoa: adizkirik erabilienak (A)

I Eser nin teke zuckin?
2 Mike!. at era zenltzake arzoko apunteak claw bat egiaztatzeko?
J Erabil nezak e zure telefonoa? Dei bat egin behar dut eta.
4 Ord ubere lehenago at er a Hreke ama. ni eireportura eramateko?
5 Itz al ze nezake telebista. amona? Nobela imeresgarria irakurtzen an naiz eta.

4 Ahalera: oraina/alegiazkoa (B)

0 A

I Eto rriko zarete nirekin gauza bat ikuste ra? etor zairezkere etor zintezkete
2 Bota ka al dl ru zue hondak in horiek zararnara? bota ditzake zue bora zenitzakete
3 Za induko al diruzu nire haurrak borikara
noan bitartean? zain ditzake:u zain zenitzake
, Kontze rturak o sarrerak neuk erosiko ditut. eras ditzaket eras nitza ke
5 Has iko al gara jatcn? has ga ire:ke has gintezke

5. unitatea

Ahalerako alegiazkoa (A)

I b) Guk konruz ibili beh a r ge nuke dio gunarekin. damutu egin lekf guke era.
2 a) Gu agian eto r glnrezke zuei laguntzera. baina ezin di ezazuekegu ziur esa n.
b) Haiek agian eto r Hrezke zuei laguntzera . baina eztn dl ezazuekere ziu r esa n.
J a) Zuek ez in zaitez kete eskalatzera joan material egokirik gabe: edozer ge r ta leki zu eke!
b) Haiek ezin da itezke es kalatzera j oan material egokirik gabe: edoze r ge r ta lekieke!
4
 G RAMATIKA ETA ARJKETAK JI

2 AhaJerako alegiazkoa (A-B)

I'OR NOR-NOR! I'OR-NORK NOR-l\:OR1'I'ORK

ZU zintezke hura-guri lekiguke hark-gu gimzake nik-zuri-hura niezozuke

n; llinreke haiek-niri lekizkidake zuek-hura zenezakete ha rk-zuri-hura liezazuke
gu gintezke hura-haiei lekieke hark-hura tezoke zuk-niri-haiek zeniezazkidake
zuek zintezkete haiek-zuri lekizkizuke nik-zuek zintzaketet nik-zuei-hura niezazueke

egin lezake 5 harrapa zintzaketet

2 eror leklzkizuke 6 egin lezake
3 eraman gintzake 7 etor lekiguke
"* egin liezazukeen 8 esan niezazuekeenik

3 Ahalerako aJegiazkoa (A-B)

I Aizu. Ane. nire bolalumak cz du idazten. Ha r nezake zurea?
2 Aizu. aita. telefonoz deituko didate. baina irten beharra daukat. J aso ze neza ke mezua?
3 Aizu. Idoia. ez dakit ariketa nola egin. Azal zentezadake zer egin behar den?
"* Aizu. Sara. mandatu bat egin behar dut. eta ez daukat umea ncrk zaindu. Egon zintezke
umearekin 18;OOak arte?
5 Aizu. Aitor. nire ordenagailua blokeatuta geratu da. eta tesru ba t idatzi behar du t. Utz zenleza-
dak e zurea?

6. unitatea

1 AhaJerako iragana (A)

NOR NOR-NORl

Al.EGlAZKOA ~ IRJ\GANA PERTSONAK AUGIAZKOA ~ I R / \ G A NA PERTSONAK

niuteke ~ nintekeen /1i lekieke =- zekiekeen hura haiei
gintez ke =-
gintezkeen gu lekioke=- zekiokeen hura 1/(/1';
liteke ~ zttekeen hura lekizkizuke ~ zekizki zukeen haiek zuri

NOR-NORK NOR-NORJ-NORK

AlEGIAZKOA -=- IRAGANA PERTSONAK AlEGlAZKOA =- JRAGAl'A PERTSONAK

nezake =- nezakeen nik: hura geniezazuke => geniezazukeen guk zuri hura
lezake => zezakeen hark hura liezaioke =- ziezaiokeen hark hari hura
lezakete ""=' zezaketen haiek hura niezaioke ee- niezai oke en "ik hari hura

siners zezakeen 4 izan zitekeen

2 agin ziezaickeen 5 ikes zezaketen
3 irents nezakeen 6 gena zekiokeen
5
 G RA MATIKA ETA ARIKETAK 11

2 Ahalerako iragana (B)

Irabaz zen eza ket ela pemsatu zenu ren. ala?
2 Kubara j oan gtnrezkeen. baina ez gineu animatu.
J Duela hogei une etxebizitzak merke eros ztrea kee n: baina. gaur egun. ez.
4 Espedizioburuak bakarrik e raba ki zezakeen zer egin.
5 Ezin nezak een azterketa hura gaindi. eta ez nintzen aurkezru.
6 Gure alaba gaixorik egon zenean. ez zeza kee n koilara ere ahora e ra ma n.
7 Hori ez da egia! Kanpin hartan autoa ha r ztre keen, baita sua piztu ere.
8 Lehen. eskuko telefonorik ez zegoenean. eztn glnrezkeen lagunekin hain erraz geraru.

7. unitatea

I Ahalerako iragana (A)

1 ordain zirekeen galderu nion esan zidan
1 uste nuen aparka zitezkeela
J zenbilrzaten irten zintezketen
4 has gintezkeen falta zen
5 esaten zigun ezin zekiokeela
6 Zeu nden joan zintezkeela esan zizun

2 Ahalerako iragana (B)

b) Haiek guztiz bihurriak ztre n rxikiten, irakasleek ezin utz zitza kete n bakarrik segundo
batean ere.
2 a) Guk bagenekten zu han zeundela. bainajende asko zegoenez. eztn ztnrzakegun Ikus.
b) Nik ban ekien zu han zeundela. bainajende asko zegoenez, ezfn zinrzakedan lkus.
J a) Enpresa hartako nagusiak usre zuen zu iuuaenrea zlnela, eta berak nahi bezala erabil zln-
rza keela.
b) Enpresa hartako nagusia k uste zuen gu inuzenteak glnela . eta berak nahi bezala er abil
gtnrza keela.
4 a) Ha r k niri azaldu zid an, baina ez nion uler t u. Zcrga tik czt n onar zeza kete n lanpostu
hartarako?
b) l uck niri aza ldu zentda ten, baina ez nlz uen ulertu. Zergatik eztn onar zl nrzakereren
lanpostu hartnrako?

3 Ahalerako iragana (B)

1 hasten zenean zion I entzun ziezaiokeen
2 esan ziguten eman genezakeela
Juste zenuten eman zenezaketela zizueten
4 esaten bazidaten nengoen irabaz niezaiokeela
5 uler nezakeen jokaru zuen ezin onar nezakeen
6 esan nion ezin niezaickeela lagun(du)
7 eman ziezaicketen ernaten zioten
8 bazckien hitz egiten bazioten uler zezakeen esaten ziotena
6
 GRAMATJKA ETA ARIKETAK 11

1. testa (1.-7. unit.)

1. ariketa
ez m izango na tz 6 igoko ginateke
2 erabil ditzakezue 7 har dezakegu
J bazka l dezakezue 8 gera gairezke
of miretsl ahal izangc duzue 9 abia gaitezke
5 jean gaitezke 10 ha r dezake

2. ariketa
joan gaitezke 5 alda daitezke
2 egin dezake ditzake 6 egin dezake
3 alda ditzaket 7 eros dezaket
4 ezln izan daiteke

3. ariketa
Zabal dezakezu atea? 4 Cera za ttez ke beste ordubete?
1 Ogia h urbil diezadakezu ? 5 [gin ditzakezu rnandaru barzuk?
J Berandu de nez. joan zaltezke. arren?

4. ariketa
I Batera joan gin tezke? 4 Berand uago etor zintezke?
2_ Zabal zenezake leihoa. mesedez? ~ Lag unrzeko zerbai t eg in nezake?
3 Ga tde genezake ora in. a la arnaiera an t' 6 Badakit bera nd u dena. baina sar ninteke?
itxaron behar d ugu?

5. ariketa
eros daitezke 8 azal zeniezazkiguke
2 lapur diezazukete 9 eraman zaitzaket
3 igo liteke 10 ge ra giuteake
4 egin dahekeela 11 ahantz dak ioke
5 ikus lezake 12 abia gattezke
6 ekar niezaioke 13 esan dieaazkizuke
7 eror litezke 14 konta liezaioke

6. ariketa
1 Ma nak etxebizitza eros zezakeen, eta, birritan pentsaru gabe. erosi egin zue n.
2 Ezi n genezakeen partida irabaz, baina gu re jokala riak azke n minutura arte gogor saia tu ziren.
J Hegazkinea eror ztrezkeen, baina rrenez etortzea erabaki dute.
4 Gaztea nintzenean. hamar c rdu jartaian 10 egin nezakeen; orain. gauak itzarrik ema ten ditut.
5 Lehen. Internet ez zegoenean. ezin txatea(tu) zitekeen .
6 Ga rai batean. hogei bat egunean zeharka(tu) zlrekee n Ozeano Atlantikoa.
7
 G RAMAT1KA ETA ARIK ETAK 11

8. unitatea
Subjuntiboa. Sarrera (A)
agi ndulbetebeha rra
2 desire
3 agindu/betebebarra
4 iritzia
5 helburuzkoa

2 Subj untiboa. Sarrera (A)

'T" Sera isiltzen denean, eta zerbait esarcn uzten dtdanean, hitz egingo dut nik.
2 Ez du deitzen? Baliteke estaldurarik gabeko leku barean egoree.
"3 Dakiten guztia esan behar didate .
d.J Gure umcak horrela hazten segtrzen badu, laster harraparuko zaitu.
5 Petro lioaren prezioa Igotzea k kezkatu egiten nau.

3 Subj untiboare n erab ilera (E )

1 helburuzkoa 5 helburuzkoa
..1.. aginte/desi razkoa 6 konpletiboa
3 helburuzkoa T konpletiboa
~ konpleti boa 8 aginte/desirazkoa

4 Subj untiboko ad izkie n egitura. Aditzo ina (C)

PART1ZIPl0A =- ADtTZOINA PART1Z1PlOA =- ADlTZOINA PART1ZIPlOA ee- ADlTZOtNA
I
3 loditu =-Iodilfodilu 6 bumraru =- bururalbururatu
1 ezagu tu =- ezagut 4 jausi ee- j ails 7 sartu =- sal"
2 low =- 101 5 bizi izan =- bizi 8 arduratu =- arduralarduram

5 Subj untiboko adizkien egit ura. Laguntzailea (C)

AD1ZK1AK W\Gill\'TZA1LEA SISTEMA DENBORA PERTSO NAK

NO R NORJ NORK

1 nendin "edin .\'OR iragona ni

2 dezaten *e=all AnR-NORK oraina hum haiek
3 nazaZUll *e:an NOR-NORK om ina ni : //k
4 dakion "edin NOR-NORi om i na hura hari
5 diezazkiogun *e:all NOR-NOR1-,\"ORK oraina hai ek hari guk
6 zitezen "edin NOR iragana haiek
7 ditzagun *ezall NOR-NORK oro ino hai ek gllk
8 diezadazuen *e:oll NOR-NOR/-NORK oroina hura niri zuek

8
 G RAMATIKA ETA ARIK ETAK 11

6 Subjuntiboko oraina ldiko adizkiak (D)

1 porta zaitczren ....:L gusta dakidan
T gera dakizun ..i.. egon gaitezen
3 ibil daitezen 6 itzul nadin

7 Subjuntiboko oraina ldiko adizkiak (E)

'T egin diezadazun 5 irak..u r dezazun
2 utz diezadazuen 6 onar zaitzaten
3 ezagut ez ditzan 7 opari egin diezazkioten
4 irabaz dezan 8 uler dezazuen

9. unitatea

I Subjuntiboaren erabilera (A)

I lor dirzazun
2 konpon dezazuen I diezadazuen
3 iragar dezaten
..!.. eman diezaiola lor dezala

2 Subjuntiboa eta helburuzko perpausak (B)

10 egin dezaten 6 sar ez dakion
2 jakin dezazuen 7 bidal diezadaten
3 eror nadin 8 sar ez dadin
4 sar ez dakigun 9 edan dezaten
~ kcn rura daitezen

3 Subjuntiboa eta helburuzko perpau sak (8)

b) G uk [aster tiranteak ja ntzi be ha rko di tu gu, prakak ero r ez dakizki gun.
2 a) Guk z uei gonbita bidali dfzueg u, gure ezkontzara ero r za ltez te n.
b) Guk hart gonbita bidali diogu, gure ezkoruzara eto r dadin.
3 a) lrakasleak gaur z uei ez di zue etxerako lan ik ag ind u, kexa(tu ) ez zaitez ren.
b) Irakasleak gaur guri ez di gu etxerako lanik ag ind u, kexa(tu ) ez galrezen.
4 a) Amak ni r i euritakoa ha r dezadala esan dit, busr t ez nadin .
b) Amak a labari euritakoa ba r deza la esan dio, bu st! ez dadin.

4 Subjuntiboa eta perpaus konpletiboak (C)

ematea =- eman diezadaten 5 izatea =- izan deza tela
2 crakustea =- erakuts diezadazun 6 barkatzekc =- barka diezaiola
3 azte rtzea =- azter dezagun 7 irabaztea =- irabaz dezan
4 joateko =- joan dadila Bl esatea =- esan diezaion
9
 G RAMATIKA ETA AR IKETAK 11

5 Subjuntiboa eta desira perpausak (D)

1 Baja luzea eman diezadatela !
2 Ken dezatela kam ioi hori bidearen erd itik!
3 Buka ditzatela obra madarikaru horiek!
-I Anima dadil a eta lagunekin irteten has dad ila !
5 Ez diezadala ertzainak gidabaimena eskal
6 Eto r dadila behingoz zorioneko iturgi n hcri !
7 Hel daitezela oporrak. mesedez!

6 Subjuntiboaren erabi lera (B-D)

1 gusta dakizun I alda diezazutela 8 era man ditzala
2 jaso ditzaz ula 9 beta zaitzan
3 mugi gaiteze n I jean gaitezen 10 jean ahal izan daitezen
4 egin dezagun I ipin diezagun 11 egon ez zaitezten
5 izan zairezrela J1 izan dezan
6 ahantz dezazun egin diezadazun J3 irten daitezela
7 egin deza tela

10. unitatea

1 Subjuntibo iraganeko adizkiak. *Edin laguntzailea (A)

ken zitezela ez nien esan zegoen
in en ahal izan zedin.
l sartzen nituen gal ez zekizkidan
3 toka ze kigula I eskatzen genion
4 egin zute n I jean aha l izan gimezen
5 hartzen zituzten I gena ez zekion

2 Subj untibo iraganeko adizkiak *Ezan laguntzailea (B)

a) Mikel gu rega na hurbildu zen. zer gertatzen zitza igun konta gentezalon.
b) Mike l ha ie nga na hurb ildu zen, zer genatzen zltza len konta zieza iot en.
2 a) Ni Turkiara joan ntntze nea n, ondo gordeta neraman dirua . inork ken ez ziezada n.
b) Hai ek Turkiara j oa n ztre nea n, o ndo gordeta ze ra ma te n dirua. inork ken ez zieza ien.
3 a) Andoniren ezkontzarako (Anek) soineko gorria ja ntz zezala eskatu zion amak, baina ezetz
esan zion .
b) Andoniren ezkontzarako (zu k) soineko gorria jantz ze ne za la eskaru zlz u n amak. baina
ezetz esan zen lon.
-I a) Medikuak esan zuen ezinbestekoa zela ni ospitalera denborarik galdu gabe eram an nin-
tz aten.
b) Medikuak esan zuen ezinbestekoa zela gu c spira lera denborarik galdu gabe er a m a n gin -
tzate n.
5 a) Amaiak ez zuen nahi zuek horrela. negarrez. iku s ze neza ten.
b) G uk ez genuen nahi zuek borrela. negarrez. ikus gintzazuen.
10
 GR AMATI KA ETA ARIKETAK 11

3 Subjuntibo iraganeko ad izkiak (A-B)

isil gintezen esan ez genezan 8 gera zitezela
,
I
cror ziezaizkieren 9 eman niezazkion
3 haserre(tu) ez zekizkidan IO pentsa zezala

• eser zedin kasu egin ziezadan

5 etor gintezen
11 eman ziezagutela
12 hurbi l zekizkidan
6 o nar zintzaten
7 egin niezazkion

2. testa (8 .-10. unit.)

J. ariketa
ezkontzekc =- ezkon dad ila
2 egitekc ee- egin dieza iozun
3 esrreinarz ea =- estreina ditzazun
4 ordai ntzea =- ordain dezazun
5 irteteko =- irten nadila
6 eramatea =- eraman nazatela
7 zirikatzea =- ziri ka ez gaitzaten
8 hurbiltzeko ee- hurbil(du ) ditzarela
9 joateko =- jean dad ila
10 aurkezteko =- aurkez nazala

2. ariketa
ihes egin deza n 7 orde zka nazazun
, aska ditza n 8 ahatz ez gaitzazun
3 eros diezaiozun 9 sinets diez adazu n

• baztcr (tu) zaitzaten

5 ero r ez dak izkizun
6 bigun(du) zaitezeu

3. ariketa
b) G urasoek barruko sakelan gor de d it uzte giltzak. ga l ez d a kizkien .
2 a) Pane hartzaileen zerrenda egitean. haiek konruan har di tzazun (zuk) nah i dute.
b) Pane hartzaileen ze rrenda egirean, ni kontuan ha r nazazun (zuk) nah i dute.
3 a) Galdutako dirua zue k ema n di ezai ozu ela eska tu dfzu ere.
b) Galdu rakc dirua hark ema n di eza iola eskaru dtote.
4 a) Z uen argazkiak Inrern eten eseki dituzte. denek ezagut zatrzateten.
b) G ure argazkiak Intem eten eseki dituzte , denek ezagur galraaren.
11
 GRAMATIKA ETA AR1KETAK 11

4. ariketa
T bana zitza la I eskaru z ion
T eraman gintzazun I nahi genuen
3 bultzatu behar zenuen I eror ez zekion
4 izenda zintza ten I egin behar zenituen
5 irakur ziezadala I eskatu nion
6 ekar zen iezadan I deitu nizun
7 bazen I jar zenezan I nahi nuen
8 presraru genituen I konta geniezazkion
9 haserretu nintzen I porta zedila I agindu nion
10 zeg oen I akaba ez genezala I adierazi zigun

5. ariketa
.1.... Guk dirua ema n gentzun, postal bat bida l zemezag un.
..1... Txakur ra atera zuten. ga lduriko gazteak errazago top a zitzaten.
3 Zuek erregutu zenida te n era m a n zintza te da n, baina ez neukan astirik.
4 Etxeraino la gundu zlet en neskei. ohean atseden ha r zeza ten.
5"" Txoriak beste gela batean j arri ztruzten. isiJik ego n ztrezen.
6 Mila gauza egin genituen autoaren kristalak a purr u ez ze kizkida n, baina alferrik .

6. ariketa
Pertsonak
Aditz sistema
NOR NORI NORK

I irakur ziezaiela NOR-.\'OR1-,VORK tuna hai ei hark

2 eraman gintzaten N OR- NORK gu hai ek -
3 zaba! ez zekizun N OR- NORJ hura zuri -
4 konpon ziezaguten NOR-VOR1- NORK hura guri haiek
5 esan zezan NOR- .YORK hura - hark
6 haz zekigun NOR- r\'ORI hura zuri -
7 joan aintezten N OR =lIek - -
8 beldurtu ez ninrzala N OR- SORK ni - hark
9 opari egin ge niezaion NOR- NORh VORK hum hari guk
10 ikus nitzala NOR- NORK lIi - haiek

11. unitatea

I Aginterako adizki laguntzaile erabilienak (A-B)

"i" Eros ezazue ogia!
.l.. Aizue, has zaitezte lanean behingoz!
3 Jon. jan itzazu indaba guztiak: bestela. ez dago postrerik!
4 Bada, ez zaitez geldirik egon era mugi itzazu besoak!
5' Etor zaitezte hona eta har itzazue bonboiak!
12
 G RAMATlKA ETA ARIK ETAK 11

2 Aginte adizkien erabilera (C)

( ) ~C = =~
[ tJ"L;-:::-

I I
U1YU.ETXEA
[ 6 n )

Ineo za jtez rren gehokitik hurrengo bidegururzeraino.

2 Bertan. io ('zaz y ezkerretara zuhaitzeraino.
3 Ha r ezazy ekialderanrz dagoen bidea rrenblde gaineko zubiraino.
4 J ails za itez zubitik rrenbidera. eta arrastaka ibili iparralderantz barreretaraino.
5 J oan za itc z errekara daraman kaletik. baina hurrengo bidegurutzean ~.
6 Begin u azy ezkerrerara. eta ondoan daukazun loter ia saltzai leari (Ska jezajozy gizonari
txartel berdea erreka zeharkatzekc.
7 Z2n kale hor retatik hegoaldera. eta ezke rreko kalea n iirRlll errekarantz.
8 Bila clazy ontziratzeko lekua. Txa lupa heldu cstean. sat za i!ez barruan eta e maiozy rxartel
berdea marinelari.
9 Le ho r re rat u Erandicn. eta abja za itcz aurreko kaletik plazaraino. ~ rnusika kioskoan
zortziak arte; orduan. gizon bat hurbilduko zaizu. afarirako errcserbn emateko.
10 Ondorcn . udaletxeari beg ira zaudela. j,Q ezker reko knletik hur rengo kaleko irudira he ldu art e.
I 1 lbjt zajtez ekialderantz bes te kale b31 tcparu arte: han bi lagunekin elka rty·
12 l.2.a.lli ezkerretara hurrengo erxeraino. eta sa t za ite zt e tabernara hegoaldeko atetik. Q n egin.

12. unitatea
1 Aginterako adizki laguntzaileak (B)
eman iezazkiozu 7 urra itzazu
2 utz iezaguzu 8 ez ezazu be ta batu itzazu
3 egin iezadazu ha r ezazu I bota ezazu -9- erakuts iezazkidazu
4 entzun iezaiozu 10 ez iezaguzu leporatru)
5 lagun iezaiozu 11 ekar iezazkidazue
6 jaiki zaitezte I f ez nazazu nahas
13
 G RAMATlKA ETA ARIK ETAK JJ

2 Aginterako adizki laguntzaileak (B)

» Pinta iezazkiguzu begiak .
Pin ta lezaz klez u begiak.
Zaba l iezadazu e atea ! Ez duzue ikusre n ezi n sarruta nabilela , ala?
Zabal Iezaguzu e atea ! Ez duzue ikusten ezin sartuta gabiltzala , ala?
Zabal iezai ozu e area ! Ez duzue ikusten ezin sartuta dabi lela. ala?
2 Kcnta ieza guzu Jonek esa ndakoa
Konta tezalezu Jonek esandakoa.
Konta iezadazu Jonek esandakoa.
3 En tzun iezai ozu e ondo; ez dugu errepikatuko.
Enrzun tezadazue ondo. ez dut errepikaruko.
Entz u n iezai ezu e ondo: ez dute errepikatuko.
4 Garbi iezazkidazu betaurrekoak. zikin di tut eta.
Ga r bi ieza z klez u betaurrekoak. zikin diruzte eta .
Ga rbi iezazkigu zu betaurrekoak. zik in ditugu eta.
S Eka r iezazkid azue eskiak biharko. larunbatean eskiatzera noa era.
E k a r iezazki gu zue eskiak bihark o. larunbatean eskiatzera goaz eta .
E ka r ieza zki ozu e eskiak biharko. larunbatean eskiarzera doe eta .
6 Gorka. hurrer a za kizklt: musu bat eman nahi dizut eta .
Go rka, hurrera zakizkigu ; musu bat eman nahi dizu gu eta.
Go rke. hurrera za kizkie: musu bat em an nah i d lzut e eta .

3 Agindu ak 1. eta 3. pertso netan (C)

Bakoitzak ldarz deza la here izena fitxan.
2 Ez gaitezen memel oak izan.
3 Prest daudenek egtn d ezarela urrats bat aurrera.
4 Azkenak atea it xi de za la.
5 Berandu dntorrenak e ka r deiala egiaztagiria.
6 Sartzen den lehenak pitz dezala argia.
7 Kontu hau beste ikuspegi batetik azter dezagun.
8 Ez dieza ieg un U rL nahi duten guzti a eg iten.
9 Ez d iezagutela ezer esa n.

4 Aginduak 1. eta 3. pertsonetan (C)

I Kcnta dlezagutela dakiten guzt ia. 6 Au rkez d iezazkidatela kexak idatziz.
2 Ura dlezadarela amasa hartzen. 7 Ailor dezatela egia.
3 Erakuts d ieza zk igula argaz kiak. 8 Ez gattezen rontoak lza n.
4 Isi! dadila beh ingoz. 9 Ez dezal a ezer ekar.
5 Bot a dtt zagun altza ri zaharrak 10 Konpon ditzala here arazoak.
eta eras ditzagun berriak.
14
 GRAMAT1KA ETA ARIKETAK 11

5 Aginterako adizki laguntzaileak (B)

I
,
Lo r tu nahi duzuna Ag ind ua Zer " a n dto zu?

I Platerak garbitzea Gor bi itzazu platerak: Garbi dit:a p/orerak.

2 Zure bisrarik ken tzeko Ken zaite: " ire bistatik.
3 Zu besarkarzea Besark a 110=0=11.
4 Isiltzea eta zuri ezer ez lsil zaite: eta e: iezada: u
esatea ezer esan.
5 Eskuetan daukana Erakuts ezazn eskuan
erakustea dOllko=1I110.
6 A1ZO gen aru zen a kont atz e a Konta ezazn ocokoa.
7 Liburuak zure mahaitik Ken ir=a=1I liburuak nire
kernzea mahaitik:
8 Kea aurp eg ira ez botatzea E= eza:u kerik bote
ourp egira.
Ken dadila "ire bista ttk:
Besarko 1I0=a/o.
/sil dadila eta ez iezadala
eze r esan.
Erakius dezata eskuan
dauka na.
Konta dezala 01=0 genatu zena.
Ken ditzala iiburuak bere
mahaitik.
E= dezala kerik bow aurpegira.

• Bere aulkian esertzea Eser zaite: zenre aulkian. Eser dadila here aidkian.

6 Aginduak eta adizki trinkoak (E-F)

Lortu nahi duzuna Agindua (=11) Ag ind ua (::uek)

I Umea ri tele bista ikusten utzi UI=iO=1I umeari tetebista Uciozue umean telebista
ikusten ! ikusten!
1 Pikuta ra joan Zoa: pikutara! Zoazte pikmora!
J Kontuz ibili Zabilr:a ka nnc! Zabiltzate kantuz!
4 Kanpadenda utzi (niri) Utzida:u kanpadenda! Utzidazue kanp adenda t
5 Lagunei rxikle bana eman Ema ie: u txikle bona tagunet! Eniaiez ue tsi k!e ba na!
6 Paperezko itsasontai bat egin Egidazu itsasontzi bat! Egidazue itsasontzi banal
(niri)

7 Aginduak eta NO RK saileko adizki trinkoak (F)

(zuk-gu ri) Esaguz u zein de n zu re telefono zenbekia. ahazruta d aukagu eta.
(zuk-baieij Esai ezu zein den zure telefono ze nbakia. ahazruta d aukat e era.
(zuek-haiei) E maiezue zuen helbi dea. eta argazkiak pos taz bidaliko dizkizu et e.
(zuek-guri) Emaguzue zue n helbidea. eta argazkiak postaz bidaliko dizki zu egu .
(zuek-hari) Emaioz ue zuen helbidee. eta argazkiak postaz bidaliko dizkizu e.
2 (zuk-hari) Egteau mesede hcri: eskertuko llzuke.
(zuk-haiei) Egfezu mesede hori; eskertuko Ha ukete.
{zuk-guri) Eg iguzu mesede hori: eskertuko genfzuke.
15
 G RAMATIKA ETA ARIK ETAK 11

3 (zuek-haiei) Utz tez ue beren erara egiten: bestela. okertu eta gaizki egingo dure.
(zuck-guri j Uzkuzue gure erara egiten: besrela. okertu eta gaizki egingo dugu .
(zuek-hari) Utz ioz ue bere erara egiren: bestela. okertu eta gaizki egingo d uo
.4 (zuk-haiei) Dei egiezu 22:00etan: bestela. ez di tuz u erxean harrapatuko.
(zuk -niri) Del egtdazu 22:ooetan: bestela. ea nauzu erxean harrapatuko.
[zuk-hari} Dei egiozu 22:ooetan: bestela. ez duzu etxean harrapatuko.

8 Ezezko aginduak (H)

Ez iezaiezu dirurik eman! 5 Ez iezadazu guztia esa n!
2 Ez ganezen arineketan joan! 6 Ez zaitez geldirik egon!
3 Ez iezaiezu jateko ezer ekar! 7 Ez ezazu urz poltsa mahai gai nean !
.. Ez iezaiezue irteten utz!

3. testa (11.-12. unit.)

I. ariketa
1 Bazte r zaitez. automobil bat dator eta! .. Zaharrutakcan. eraman nazazue zaharerxe baterat
2 Ez iezaiozu jaramonik egin umeari! 5 hzal itzazue argi guztiak eta jean zaitezte lorara !
3 Ez iezadazue hcri galderu !

2. ariketa
zuk-hura z uk-nlr t au k-hart zuk-guri

eg m eg izu egidazu egiozu egiguzu

ema n ema: /f emeda zu emaio:u emagu:1I
es a n esa:1I esodazu esaiozu esaglt=u
e ka r r i ekar:u ekarda:1I ekarriozu ekarguzu
utzi lIl; a ;1I 1I:1a:1I lII:io:1I uzkuzu
e ra kutsi erakutsa:u erakustai u erakutsiozu erakuskuz«

3. ariketa
Egin itzazu ohcak I eman iezaiezu janaria arrainei I ordain iezaiozu okinari I esa n iezaiczu Idoiari
eskuak ondo garbhzeko ez zaitez ahatz gatza botatzeaz I eg in ezazu harrikca.

4. ariketa
J Ez diezagutela ez dabilen garbigailuri k ekar; 9 Utziezue na hi durena egiten.
2 Ez ezazue iskanbilarik sor. 10 Emazkiozu goraimziak.
3 Emadazu sua. mesedez! IJ Goazen aide zaharrera I egin dezagun gau -pasa.
.. Uzkuzue Oskorriren azken diskoa. 12 Ez zaitez arin joan eta gida ezazu kontuz.
5 Ken daitezela nire bistatik. 13 Erantzun diezadala behingoz.
6 Mintza dadila argiago. N Sinets iezadazu. egia da eta.
7 Zatozte berehalaxe. 15 Doazela anrzarak ferratzera .
8 Ez dadila memeloa izan eta balia dezala aukera hori.
16
 G RA MATlKA ETA ARIK ETAK 11

5. ariketa
Lege zaharreko sagardotegiak
I) zoaz • 2) eska tu • 3) alrxa zaitez • 4) hurbil zaitez • 5) bete ezazu • 6) ezazu • 7) edan •
8) har ezazu • 9 ) ikesi • 10) presta itzazu

~ unitatea
1 Izan (da) (A)
I CA) zara (I) hota
2 (I ) berdin (A) zait
J (A) gara (I) gose
.. (I) beldur (A) naiz

2 Izan (da) (A)

emaren zuen ez ze la
2 egarri nintzenean zen
3 berd in zitz aigun zen
.. bcldur nintzen ginen
5 txizagura ginenean eskaru behar genuen

3 Egon eta joan (B-C)

I ez dag oela erretzerik 7 hartzera
2 niri I zuzendariari 8 durenarekin
J eraikitweraikirik 9 hitz egiterik
.. jaten 10 egiterik
5 utzjkn zituelakoan 11 zorrozturiklzorroztuta
6 ikusten 12 lortuko dudalak oan

4 Egon , joa n, etorri eta ibili (B-E)

1 nato rklzu e 8 dabilkit
2 dabilkizu 9 datorkir
3 doakizue 10 gatozkizu
4 datorkigu 11 dagokionez
5 dag okizu 12 doakizu
6 doazkizu 13 noakizu
7 dagokit J.! zatozkit

5 Egon, joan, etorri eta ibili (B-E)

1 zegokiguna genuen
2 nizuen zihoakidala jakin zenezaten
3 zen zebi lkion
.. zidaten I zerorkizuela
17
 GRAMATIKA ETA ARIKETAK 11

6 Egon, joan, etorri eta ibili (B-E)

A)
Baldintza (BA-) Ondorioa (- KE)

,I joango nintzatekc ~ nindoake

, egongo bagi na ee- bageunde

I
egongo balitz ==:> batego
ibiliko litzateke ==:> lebitke
3 egongo ginateke ==:> geundeke
3 ibiliko balitz ==:> ba lebil , etorriko litzuidake "* Ietorkidake
4 joango bazinete ==:> bazindoazte 5 egon go nintzateke ~ nengoke
5 egongo banintz ~ banengo 6 etcrriko litzateke ~ tetorke

B) I balegc -I baleb il
2 nengoke 5 bageunde geun deke
3 banengo nindoake 6 letorkidake

7 Erion eta etzan (F-G)

I) dericle - 2) dau tza e 3) datz ' ~ ) da rizkie

8 N OR saileko adizki trinkoak (A-G)

A)
Aditza Pertsenak Oraina Iraga na A legiazko Af eglazkc
baldintza ondorioa

IZAN' ni nai; nimzen benint; nintzateke

zue k zarete zine ten basinete z inatekete
ETORRI 'u sato: zentozen ba:ento: =e nt O : ~k

hura dator : elOrre n bo/etar tetorke

hai ek daude : elldell bateude leudeke
[GON
zuek zauaete zeundeten baze undete zeundekete
ha lek daoitt:a zeoitrzan ba lebilr: a iebilzke
IBI LI
'u zabilc a zenbittzan bazenbiltza zenb ilz ke
ni 1I0a nindoan banindoa nindoake
JOA!\'
ha ie k doa: zihoazen ba tiho az tiho azke
[RIO!\'
hura-haiei darie z erien - -
ha iek-hari dar izkia zer izk ion - -
hura dat:a =el:on
[TZAN haiek daut: a zeu rzan - -
I
B) I ) zegoen • 2) baleror > 3) nindoala zetorren > 4) zebiltzan zeudee - 5} leudeke • 6) datza •
7) zabiltza > 8) gind oazen - 9) bazaudete : 10) zebiltzan

18
 GRAMATlKA ETA AR1KETAK 11

14. unitatea
1 Izan (du) (A)
I (I ) beldurra (A) diote 3 (I ) opa (A) dizu t
2 (I) gorroro (A) die 4 (I ) atse gin (A ) ditut

2 Izan (d u), ekarri, eraman eta eduki (A-D)

8 da u kazu =* : elleukan

I daramatzat
=* lIeromar:an
• dio =* zioen
dakarte =* zekarten
2 di ruzte zituzten
=*
"
11 daramatzagu ==- gelleromat=all
3 dakart -. nekarren
, daukagu =- geneukan
12
13
da ra mate ee- : eram a1ell
da ukate =- zeuka ten
S dara maz u => : enerom all de kertzezu ee- zenekanzan
6 ditut =- nituen "
I; dauzk at ==- neuzkan
7 dakarrzagu =- genekanzan 16 d akarzue c::> zeneka rten

3 Izan (du), ekarri, eraman eta eduki (A-D)

I darama(tza) zerama(tza)n 6 dakarte zekarten
2 du.zuen 7 dituzte zituzten
3 dauzkate zeuzkaten 8 daukadan neukan
4 daramatzagu generamatzan 9 diruzte zituztc n
5 dauzkat/neuzkan 10 dakar/zekarren

4 Ekar r i, er a man eta eduki (B-D)

Adizkia Ad itz a Aditz siste ma Pcrtsonak Denbora
:"OR -:"ORK :"O R-1'OO RI· xoa NO RI ,....O RK ORA!."" race.
NORK

I zeramakidan eroman X hum niri hark X

2 nckarrzan ekarri X haiek nik X
3 d aramazkigu eraman X haiek guri hark X
4 nakarte ekarri X IIi haiek X
S gauzkaz u eduki X gu : uk X
6 nera ma kio n eraman X hum hari nik X
7 d akark.i ogu ekarri X hura had guk X
8 garamatza eraman X gu hark X
• da karkigute
gaka rtzare
ekarri
ekarri X
X hl/ra
gu
guri haiek
haiek
X
X
"
11 genekerzklc n ekarri X haiek hari gllk X
12 zeramaten eramall X hura haiek X

19
 G RAMATIKA ETA ARIKETAK JI

5 Ekarri eta eraman. N OR-N ORI-NORK sistema (B-C)

1 daramazkiegu/generamazkien 5 dakarkigute-zekarkiguten
.1.J dakarzkie/zekarzkien 6 daramazkiot/neramazkion
3 dakarkit/ze karkidan '""7 dakarkizut/nekarkizun
....:L da rama zkit/zeramazkidan

6 Ekarri, eraman eta eduki. N OR- NORK sistema (B-D)

I zakartza 4 zau zkagu 7 garamatza
-.1.... naukate 5 dakar 8 gauzkazue
3 daramarza 6 naukala I naraman

7 Ekarri, eraman eta eduki. Alegiazkoa (B-E)

A) Baldin tza: 2) bale kar - 3) baneuka > 4) bazenek i • 5) bazenerame - 6) baleukate.
Ondorioa: I) leukake 2) lekike > 3) genekarke > 4) zeneukake e 5) neramake > 6) nekike.
e

B) I) baleukate > 2) bane uka I neramake > 3) baleki e 4) nek ike > 5) bezenek izki e 6) leukake .

8 Jakin eta esan (E-F)

T a) Zu ek ez zenekiten zer zeneukaren grabaruta CD horretan.
b) Haie k ez zekiten zer zeukaten grabatuta CD horretan .
2 a) Guk postre goxo batzuk prestatuko gen izki zu ek e, azukrea non dagoen bageneki.
b) Hark postre goxo batzuk prestatukc lizkizueke, azukrea non dagoen ha leki.
~ a) Mikelek mezu bat bidali d iela dlore; eta Mikelek zer dlotse bere mezuan?
b) Mikelek mezu bat bidali d izue la diozue; eta Mikelek zer d iotsue?
'""4 a) G uk oraingoz ez d iogu ezer, nahi a go dugu isilik geraru.
b) Ha rk oraingoz ez dio ezer. na hi ago d u isilik ge ratu.

9 NO RK saileko adizki trinkoak (A-F)

I) nekartzale - 2) daramatzagu - 3) balekite > 4) dioten - 5) dim ' 6) baneki .

15. unitatea

I Erabili eta iri tzi (A-B)

I) deritzozu e 2) darabilt e > 3) narabil • 4) der itzcna

2 E r abili eta iritzi (A-B)

...L a) Zer da ra bilz ue buruan ? kezkersu ikusten zait uztet.
b) Zer da ra bilte buruan?, kezkatsu iku sten ditu t.
T a) Hizkera zantar ra d ar abilela dtorsore gurasoek.
b) Hizkera zanrarra d ar a bilda la dtostare gurasoek.
3 a) Guk rxikitan ondo generirzon uda pasatzera gurasoen herrira joa reari: oraln. aspergarri de rtrzogu.
b) Hark txikitan ondo ze ritzon uda pasatzera gurasoen herri ra joareeri : orain. aspergarri derttzc.
4 a) Zuek zer d er trzozue lankide berriari? - Hasieran ja torra ge ne r itzon; orain, ez hainbeste.
b) Haiek zer d eritzote lankide berriari? - Hasieren ja rorra zeritzoten; orain. ez hainbeste.
20
 G RAMATlKA ETA ARIKETAK 11

3 Erabili eta iritzi (A-B)

Udako egun hanan. museoko bisitariei izerd i tantak ze r lz kie n, eta egu nkariak zera bttrzare n
haizemaile glsa.
2 Gazteran. guk aspergarri genertrzon hem txiki batean bizitzeari.
3 Pozik nengoen. Euskaimarket zertrzon publizitate enpresa n konrrat aru baininduten.
4 Gose ztren. eta afaria beste pentsakizunik ez ze r ab ilt en nire lagunek.

4 lrudi, irau n eta jardun (C-E)

dirudizu 3 dirudite
2 diha rdu 4 dihardute

5 Erabili, iritzi, irudi, iraun eta jardun (A-E)

A)
Ad ina Per tsonak Oraina Iragana
hark-hum darabil zerabilen
ERA BILI
haiek-haiek darabilte zerobilte«
hark-hari der itza zerirzon
IRITZI
zuk-hari deritzazu zenentzon
hark-hura dirudi zirudien
IRUDI
zuk-hura dirudi:u zenirudien
hark-hura dirau zirauen
IRo\U1\
euk- hura diraueu een irauen
nik-hura dihardut niharduen
JARD UN
haiek-hura dihardu ziharduen
B) I ) dirudi • 2) deritzezu • 3) zirauela • 4) da rabiltzaten • 5) geni rauen • 6) zeritzo n. 7) zenirudien •
8) ziharduten · 9) zerabilen · 10) dihardut.

4. testa (13.-15. unit.)

l. ariketa

Aditza Pertscn ak Orninnld i Ir a gan Oraina ld i Geroaldta Ir aga n

puntukaria puntukaria ohiturazkoa bururua
genal: en gerla/: en mat: genatzen gertatuko da genom
(ari) do {ari] :en do zen

m nai; 1I;,I1:e ll izaten no i; izango 'IU;; ;:;(1II nintien

IZAN (da)
zuek zarete zineten izaten zarete i:mlgo zare te izan zineten
zu ;uto z. ;emo: en etorrzen zeru etorr tko zara etorri zlnen
ETORRl
hum dator : erorren erorr:ell da etorriko du etorri : en
haiek daude zeuden egoten dim egollg o dira ezon ziren
[ GON
zuek zaudete ieu ndeten eg oten zarete egongo zarete egon zineten
gu gabiltza genbiltzan ibiltzen gum ibiliko sora ibili ginen
IBILI
zu zabiitza zen biltzan ibiuzen :ora ibilika zara ibili zinen
m 1.00 nindoan j oaten 1I0i: j oarrgo na i; j oo n nintzen
JO.·\.N
haiek doa: :)IIOO;.£n jooten dira j oango dim joan iiren
21
 A.
G RAMATI KA ETA AEIRETAK
AR IK ~ ET ~A =K ,-" II _

d arketa
2. ariketa
I
I) ddra
ira dude
daude e> d2) dudala e• 32) daramatza dakida k i e' ~)du dab
debi)deba
il dabiltza >e 5)
ZG datoz
datc z e• 6)
OG daude
daude•
Tmatz
7) naiz dagokie E dakarte
dag okir - 8) dakarres> 9)
SG daramagu ·e 10
Iu) dadatorz
tor - In durzkatz -e 12)
11) dauzkate (Zu goaz
zoazgatozz JZ dak
zatoz > 13) dakio
i>
IIdu dura
~ ) dauz ka e> 15)
Iu dakite
dabe -e Ii daukazuez
16) daukazu IZ duena.
e · 17) duera,

ZA. anketa
3. ariketa
LI bortaZegogn igon, argiak
Norbair zegoen erxean. argiak pizrura
pizua Zeuden gt,
ze ude n eta.
Z2 bekarura geunden, ein Soz Ginen,
Nekatuta geunde n. eta gose g inen.
A3 Gure gekolako
l ure eskola gunak ere
ko Iagunak ere bazetozela
bazetozela entzun
entzun nu
puen,
e n.
d4 Tabernara gind
Tabemara zindoazen zerbatit hartzera,
oazen zerba ba rtzera.
Z5 Haren
Hem en perzkan zuk eskatutako
neuzka n zuk eskortako paperak.
panerak,
S6 Gazte
Gazte osknrenrzan ezinezko zen aurreztea
askoreutzat ezinezkoa aurrezieO,.

d ariketa
4. rketa
Aditza
Ad irza Pertsonak
Per tsonak I Oraina
Oraina Irogana
Ir agana Paldintza
Baldintza Ondorioa
Ondo r ioa

E Gitarra
nik-hari-hura datara
dakarkiot gebarkion
nekarkian barebardio
banekarkia pmebarttiokbe
nekark ioke
Ekarri
bateta
ha iek -hura datarte
dakarte Zebarten
zekarren boletarte
batekarte Jebartete
tekarkete
eg hardburo
hark-hum dat
doki Sebien
zekien bolei
baleki Jetite
lekike
Jakin
R Siibeliura
g uk -hura dote
dakigu Sgneiien
gene/den bre
bageneki Sereiite
genekike
a Siuekari
gu -hari eodzkio
goa:kio giudoszbion
gindoazkion bastoia
bagindoazkio eiudogziiote
gindoazkioke
ZE
Joan
E
zu-ntri eusi
zoazki t gidaz|
zindaazkidan bstrdoazk
bazindoai ki t eidorzbdaka
zindoazki dake

Erabat
ee
Erab ili
gikdura
nik-hura
e
darabi
darabilt
€
errien
nerabiten
e
e
- -
e
batekur
ha iek-hura darabiitzate
aarabittzate Serabiltzaten
zerabilrzaren -
e -er
ee Subbari
guk-hari derUTZOEN
deritz ogu SSteTUZOI
generitzo n e K
Ire
lrirai e e e
pikbatei
nik-haiei deritze
derir:et pertzen
neritzen -eo -ee
Sariketa
5. ariketa
JLau
a) Guk
Guk bagenekien
bagenekien Igenuela
gen uela b haiek
b) barek bazekiten
bazekiten Izutela
zutela
€
2 a) Manuk ez
a) Manuk ez zuen
zusn eroi Zerarnalako
erosi I zerama lako b zuek
b) guk ez
ez zenuten Izeneraruatelako
zenerarnatelako
A
3 a) Zuk zeneuzkan zeunden
Zuk zencuzkan zeu nden b nik
b) mik neuzkan Inengoen
nengoen
d
4 aa) Maribelek ez zekien
Maribelek ez zekien I zeukanik
zeukanik b zuek
b) zuek ez
ez zenekiten
zenekiten Izeneukatenik
zen eukatenik

OB. ariketa
6.
IIn) dakizu •sd dakarte
2) dak arte •Judu
3) du • ~du) dakar •Gi
5) numdnala
nind oala muen
nue n e- 6)
Gu daukazu daramate
daukazu: 7) daramate e• E du,
8) dut.

d
22
 G RAMATlKA ETA ARIKETAK 11

~ IS. Urtia
unitatea
|1 Azku ailnkunboak eta adizki neutroak
Adizki alokutiboak meurroakK (A-B)
(AR
Esal dia k Alok./Neut. Z uka ko for ma neurroa

|I Gu
Gu ez
zz gaitun
ga ituo gunuzkoarrak,
gipuz koarrak. glotutibod
alokutiboa EZ
E= gor
gam
2d Mezu bai
bat beldu zaidak,
heldu zaidak. glotuutibod
alokutibaa ZO
Zait

,AdJ EZ dut uzte

Ez dUI uste (oongo
joango moizenik,
nai zenik. Heidi
nelltroa
Gorkari orban
Gorkari orban bai
bat (tzon gaiok azalean.
inen zaiok ggalean, diotuttbog
alokunboa ZOOo
Zai
s€ horrekk dira
Nortzu dra ban daudenak?
han dauden ak ? iura
nemroa
6€ Zein
Zein (igtetan egingo dduze
jatetxetan egingo uzue bakara?
bazka ria? MgiuTrOO
nelltroa
7T Argazki hau
Argazk bau Jonek
Jnzk egin
egn dk, eta oso
dik. eta ngo cona dok,
na duk. dioturibog
alokutiboa Eztu
Egin dui
du / do
do
E8 Azen borik
Abesti horiek zuzak GD hcnetan
guztiak CD bonetan dauzkat
dauzkat grab
grabatuta, mettre
atuta. nelllroa
•
O
DO
10
bon daude nire
Non daude
Pau,
Bai. neska.
nure belarritakoak?
ngska, eros
belrrtakoak?
erosii prakak
prakak: ezez ditun
dinun garestiak.
garzetiak,
Gira
neulroa
globutibod
atokutiboa Dira
Dim /| di:u
d
gia koloreak
eta bolorzak zderki ermaten
ederki ema din,
ten din.

2d Adizki
Aizk alokutiboak
alokunboak eta tratamenduak
GararnenduakK (A-E
(A-B)
Tratarendnmora
Tra ta mend u mora e
Esal dia k
BEE
berorika OEE SEGRE
Zukako forma neut roa
zuka alokutiboa hika
I| A
X etorri ez
etorri ez d
do /| e:
ez do
da etorri
giori
D2 d
X ZNrrio
=11 j arriko ZOzara |/ trizien
Uritzen badio:
badiozuu

,
JA
d
d
X
A
X
ogdo
jot/If da
ertu mabi
egin nahi dzu
duzu
s€ XE Suk moti baduzu ld gerutiuko
zuk nahi badu=u geratuko guri
gam
6O d
X ez dabil
e: dub li ezin
egiu dii
dut
T7 d
X Zuri ern nizune:
zurt esan nizu d/ esa erunn behar
Heber dizu
d(=II(
8E d
X RUTZ
bllnOll
•
O A
X eutzun
el1l=11ll dug| etorri Gur
dugu / etorri gllra

A3 Hikako bizker GO
hizkera (C)
dda bolaskiien dukoak

Ee ZK KE
Sct askfdea Zukak o
Esa ldiak
G iz. [ mak. form a

|I Horik
Hon ik joan
jea n diruk biregunak,
dituk hire lagun ak. A
X di
dim
2 Barkonu, An, ahazru
Barkntu. Ane. abortu egin zaidan bire MP
zaida n hire ME 3-a
Ga ekortzea,
ekartzea. aA
X GOIZ
zat:u
JA ATiketak bk heuk
heuk egn
egin bebar
behar dirak, ez bire anaiak, d d
, Ariketak hik
d (ndo egun ddunala
Ondo egin uste di
una la uste dina,
nat .
dituk, ez hire anaia k. X
SA
X
dim
duzuia
duzuia /| dUI
dui
€; ASuztn
Agustin etaeia baldo antzerki obra
Koldo antzerki obira bat
bar ikustera
ikustera oon
jean dun,
di tu n. d
X EIO
dim
A6 bi zz pank
Ni ez Durboltaleo:: urbaez
nau k futbolzalca zaidak gustatzen,
futbola ez zaidak gustatzen. A
X POZ
nai: /ZOzait
T7 Ezin
Ego gagaituk
ituk zeratu: gtzera moan bebar
geraru: etxerajoan behar dian atara prestarzera.
diagu afaria nrzetarzema A
X gara
go m /| dugu
duz
8S Denek
Denek baizi gean ditekbk Zergarik zean duk ezetz
baietz esan ditek ; hik zergatik esan d uk ezetz? A
X dute | duzu
dute / duzn
• € Igande
Igande gcizetan
IO Emueikako
10
zoizztan nahiago
mabiago izaten
Gakozlea batz,
Hi musikako irakaslea
(aten dite
diten
gia jakingo
ha iz, eta
obean granu,
n ohean geratu .
dok entzuten
jakingo duk entzuten A
X
A
X dite
dute
Zr
=am | ZOTZ
zatzu
Ori garna
ari norena den.
231'e1l3 oorena den, em?
ezta?
23
 G RAMATIKA ETA ARIK ETAK 11

4 Hikako hizkera (C)

Gero gu kuhur etxe ra j oan go ga ituk hitzaldi bat enrzutera: gaia asko Int eresa rzen za iguk.
Gero ha ie k kuhur etxera joango ditu k hitzal di bat entzutera : gaia asko Interesatzen zaiek.
2 Aldizkari bori ek ondo etor r lko za izki ek. Izan ere, ga i horri buruz lan bat prestarzen ari
dituk eta.
Aldi zkari horiek ondo etor rtkc za izkldak. Izan ere. gal horri buruz lan bat presratzen ari
na uk eta.
3 Guk soldata ederra ir a bazte n dinagu , eta bankuan arazorik gabe ema ngo ziguten rnailegua,
ez dudarik izan.
Ha iek soldata ederra ir abazten diten, eta bankuan arazorik gabe e ma ngo ztete n rnailegua .
ez duda rik izan.
~ Poster bat oparitu ziotek. eta gelako horman juri d ik.
Poster bat opa r it u zfgutek. eta gelako horman j uri di agu .
5 Nik praka ber riak erosl ditiat; kolo reak ondo ema ten zid an . ezra?
Haiek praka beniak erosi dlrtzte k: koloreak ondo ematen zien, ezta ?

5 Mugak hikako adizki alokuti boa k erabiltzeko ordua n (D-E)

Esa ldiak Zuzen O ker Z uze nketa

1 Abes lari goxoa dukelako gustatzen zaidak Benitc Lertxundi. X delak o

2 Ez zakinat zer esa ten ari haizen . X
3 Uda bukatu duna nean hasi dun eguraldi ederra egiten. X do
, Nork esa n di k Donostia itsusia dela? X
5 Aizak. joango al ga ituk plazara lagunak X go,..
han dauden ikustera?

6 Hikako hizkera (C-E)

I) ditut • 2) zenuen • 3) dior ' 4) dira 5) badak izu • 6) diot > 7) nator : 8) zara • 9) gairuzre
> e

10) badak izu e 11) dut · [2) zintudan > 13) duzu > 14) zuk - 15) duzu.

7 Hikako hizkera (C-E)

I) duen • 2) diat • 3) diagu • 4) ginenetik • 5) dik • 6) gaituk • 7) dlrtagu • 8) duk • 9) zaidak •
10) ditik > 11) diat - 12) da - 13) ditiagu - 14) ziakiguk : 15) garenean.

24
 G RAMATIKA ETA ARIKETAK 11

1'f.' unitatea
1 Hitanoa. Aditz laguntzaileak: oraina (A)
Hika
Zu ka
Sola skid ea: g iz. So laskid ea : em a k .

I Bihar eramango dizkizut COak . dizk iat diskinat

2 Ez nauzu uste duzun bezain err az harraparuko! nauk: / nian IWIIII / nian
3 .. . etorriko del a esan dit , eta laster helduko da. dela / zidak / duk dela / zidan / dun
4 Ordenagailua hondatu zait , eta ezin dut ezer egin. satdak / dial zaidan / dinar
5 Gu ezingo gara j oan: ... gattuk / zigutek gaitun / ziguten
ez digute baimenik em ango.
6 Ez dut usre j ango duenik: . dial ! duenlk / zaiskiok diuat t duenik/ zaiikion
ez zaizki o gustatzen.
7 Lurrera bota dituzun paperak j aso egin dituan / dituk di/ullall ! ditun
behar diruzu.
8 Ez dugu arazorik .. .; Jonek eramango gairu . diagu / gairik dinagu r gaiun

2 Hitanoa. Aditz laguntzaileak: oraina (A)

a) I) zioat I gaudela - 2) gairuk I zioagu > 3) dial I nauk I dudan- 4) zaizkiguk.
b) I) di ten I aiakiguren- 2) dit izten I dinar - 3) didan I zionar - 4 ) haiz l duen I ditin.

3 Hitanoa. Aditz laguntza ileak: iragana (B)

I) gertatu zen I izan zuan • 2) egon ginrunan I ent zun zitiztenan • 3) ikusi geniau I gustaru zitzaiguan •
4) erori zitzaizk idanan I haut si zitunan • 5) ekarri ziti an • 6) jaten zitean • 7) zunan I zitinan •
8) er osi behar genizkionan I geratzen zitzaizkionean • 9) zegoela esan ziean I zio tean .

4 Hitanoa. Aditz laguntzaileak: iragana (B)

~ Hi txikitan ika ragarria h lntzen, egundoko bihurrikeriak eg ltcn hituen.
Gu txikitan ikaragarriak gtnrua n/gtnrunan egundoko bihurrikeriak eg tt en gentrt an/ge nln nan.
L.L J aso zia n bere deia; baina ezin izan z ioa n erantzun, batza r batean zegoeta ko.
Jaso zi tea n bere deia: bai na ezi n iza n ziorean erantz un . batzar batean ze u del a ko.
2 Lehen ere esa n din agu , bade . arazo larr i bat so r ru ztrzai guna n , eta ezin iza n glnt u n a n j oan.
Lehen ere esa n dlnare, bade, arazo lar ri bat sor t u zlrzatena n, eta ezin izan zitu n a n joan .
J Arrainei egunero ema te n zie na n janaria, baina hilabere pasarutakoan, de nak hi! z itzaizk io-
n an .
Arrainei egunero ema te n n lenan janaria, baina hilabete pasatutakoan, denak hi! zitz a iz-
k ie na n .
....:L Leheng oan Jonekin elkartu gmt ua n, eta bere arazoa azaldu ziguan. Ikaragarria iruditu zitza i-
g ua n o
Lehengoan l oneki n elka r tu zitu a n, eta bere arazoa azaldu zie an. Ikaragarria ir uditu
zitz aiea n .

25
 GA AMATl KA ETA AAIK ETAK 11

5 Hitanoa. Adizki trinkoak (C)

Aditza
, Per tsonak
Oralna Iragana
G lzonezkoalE ma ku mezkoa G izo nezkoa/E ma kum ez koa
Ed uki gllk :.allkaagu/zau ka ltugll ge ne ukean/geneukauan
haiek zaukatek/zaukaten zeu kateun/ zeukatena 11
Erorri "i natorrek/natcrren If entorrea u/nelltorrella"
hnra zetorrek/zetorren zetorrean/zetorrena11
Jakin n ik: dakik/dakin nekien/nekien
hark zakik/zakiu zekien/zekinan
Ibili gu gabiltzak/gabiltzan genbittzaoIIlge llbilt:.aIIa11
hum zabilek/zabilen zebiltzaan/ zebiltzanu n
EgoD haiek: zaudek/z auden zeudeanrzeudenan
hura zabilek/zabilen zegoan/zegonan

6 Hitanoa. NOR saileko adiz ki trinkoak : ora ina (C)

I) haiek: zauden gu: gauden» 2) ni: nabilek haiek: zabiltzak • 3) Jc n: zoak ni: noak •
4) ni: narorren, dinar haiek: zatozak. diren » 5) hi: hago, habi! zuek: zaudete. zabiltzare.

7 Hitanoa. NOR-NORK saileko adizki trinkoak: orai na (C)

I) nik: zakiat I gu k: zakiag u • 2) guk: : arall/ar:aagll I haiek: zaramarzatek • 3) hik : da uka n I
nik : zaukana r » 4) guk : zakarre agu I haiek: zakanek - 5) hi: haiz. dakik I dun. zakin,

8 Hitanoa. Adi zki trinkoak : iragana (C)

Ez geneukanan erlojurik. eta ez genekinan zer ordu zen.
2 Denbora luzea zeramatean alkoholik edan gabe: probaru ere ez zitean egiten.
3 Gure taldea gaizki zebi lean: sailkapenean wen postuan zegoan.
~ Biziklcta onak zeuzkatean. baina ez z lrtzrenan inoiz erabilraen.

18. unitatea
I Hitanoa. Alegiazko baldi ntzaren ondorioa (A)
Ad itza Pertsonak Zuka Hika
G izonezkoalErna kumezk oa

lza n lIi nintzateke nindukek/ni nduken

(NOR) bura ticateke Illkekllllkell

hura-haiei titzaieke lit:aidelv7icaieken

l za n
huru-guri lit:.aig,"':e litzaigukek/litzaiguken
(NOR·:-;ORl)
hum-hart ttcaioke lit:.aiokekllit:aiokell
luk-huru zenuke (=ukj "'1kell, 11ke
"'Ed un guk -hum gel/like genlkek/geniken
(NOR-/-.'ORK) haiek-hura lukete liketek/liketen
hark-haiek: liuczke lit izkek/iitizken
hn iek-n iri naatcete lidaketek/l ida ket en
"'Ed un luuk-haiei lieke ttekek/ltekeu
(NOR·NORH'':ORK) nark-zuri lizuke liake/linake
hark-hart lioke Iiokekllioken
26
 G RAMATlKA ETA ARIKETAK 11

2 Hitanoa. Alegiazko baldintzaren ondorioa CA)

Sola skidea ernakumezkca: I) konponduko luken • 2) emango ninake • 3) joango ninduken •
-I) ego ngo luken > 5) egingo geni tizken.
Solaskidea gizo nezkoa: I) ez geniokekjaramonik egin be har - 2) hartuko nikek • 3) ez nindukek
joango - 4) pemsaru beharko liketek • 5) gusraruko litzaidakek.

3 Hitanoa. Ahalera (B)

I) egin dezaken - 2) gena lirzaiokek - 3)jan zezak en - 4) egin ze zakeat .

4 Hitan oa. -KE- duten adizkiak (A-B)

I Nahi baduklbadun. apunte horiek guzt iak paper zorro bonetan sar dirzakek/ditzaken.
2 Zaba l dezakezue leihoa. mesedez. Ke handi a dago gelan .
3 Teilatuko antena aldaru bebar genikeklge niken . haize a dab ilen edozein eguneran jaus lit e-
kek/liteken eta.
.. Sakelako telefonoa aldean edu ktko banu. dei eg ingo niokek/nioken, baina ez zaukaat/za u-
kanat.
5 Hainbeste jende ez dagoen beste raberna batera joango bagina. lasaiago egongo
gin ru zke kl gin ruzken.
6 Etxe hum merkeagoa balltz, ero slko liketeklliket en , bain a prezio hcrretan ezin eros zezake-
tekzze zaketen.

5 Hitanoa. -KE- duten adizkiak (A-B)

Berridatzi esaldiak. nabarmendutako pertsonak aldaruz.
»- (hiri) Aldizkari hauek botatzeko za uzkaat; hid gustatze n ba za izkik, dcuak har d itzakek.
(zuei) Aldizkari hauek botatzeko dauzkat; z uei gustat zen bazai zklzu e, de nak har d itza -
kezue.
(Ama ia) Valentziara Madr iletik edo Terueletik joen datrek en ; Madrilet ik arinago helduko
luk en.
(haiek) valentaiare Madrile tik edo Terucle tik jean dattezken: Medriletik arinago heldu ko
liruzken.
2 (Ju anjo k) Ordenagai lu zaha r ho nekin ez in zezakc k ezer egin ; nhnlmen tsuag o ba t behar d ik.
(hik) Ordenagailu zahar honekin ezin dezakek ezer egin : ahal mcrusuago bat behar duk.
J (Juanjori) Medikuak alta eman ziek: hemen dik aur rera. lanera joan da itek ek eta nah i due na
egin zezakek.
(haie i) Medikuak aha eman aiek; hemendik aurrera. lanera jean da lrezk ek eta naht dute-
na egin zeza ketek.

5. testa (16.-18 . unit.)

1. ariketa
I ) ohartzen nauk • 2) di rela • 3) dituk • -I) nab ilek • 5) konturatzen haiz •
6) daukagun • 7) trukatu dudan • 8) ikasi diat • 9 ) erabiliko ditua n • 10) aurkirzen baduk •
11) hanuko diat • 12) aiparzen dudan • 13) proposatzen diet • 14) nabilenean • 15) esan zioar :
16 ) diadana: 17) dugunon · 18) iritsi duk.
27
 G RAMATIKA ETA ARIK ETAK 11

2. ariketa
A) Solaskidea emakumezkoa da:
..L Gernikara heltzen haizenean, ezkerreko bides hanu behar dun.
2 Aizan. Meire. heldu al dira hire Ameriketako lehengusuak? Bai. atzo heldu zitunan. Orain
etxean zaud en.
3 Mane . hik ba al dakin non dagoen nire gena beltza? Hemen utzi nin an atzo. eta orain ez
dinat tkusren.
4 Hau kuxidadea! Noiz jasoko ditun lurrean utzi ditunan arropa zikinak?
5 Ematen din egiten hasi haizen dieta hori ona dela ; nik. behintzat. argalago ikusten haut.

B) Solaski dea gfzonezkoa da:

6 Atzo nirekin zegoen neska. hiri hainbesre gustatu zitzaiana, belgikarra duk .
7 Non sartu dlra Nuria eta Jesus? Ez d itiat ikusl egun guztinn.
8 Ingelesarekin ez nauk ongi moldarzen: framsesez. berriz. ondo. Ez zakiat, errazagoa lru -
dtrze n zaida k.
9 Aizak. Manu. apuntatu al huen zer sar rzen den biharko fisikako azterketan?

3. ariketa
I) nagoela • 2) esango niken • 3) pasaru dinar • 4) eduki mnan • 5) nengonan • 6) dakin •
7) ezin izan nindunan: ikasi - 8) izan naun e 9) ik.usi ahal izan dinar - 10) nagon - 11 ) ibil naiteken -
12) irak.ur zitzakenat • 13) bahago • 14) hinreke • 15) galderu behar zioat • 16) jean naiteken •
17) hago: 18) esan zinan • 19) ematen din ' 20) ezin naizela • 21) nahi dinar • 22) ez zakinat •
23) dei egin niezaioken • 24) dun - 25) ez zaion • 26) badakin • 27) den ' 28) aizak • 29) nagon •
30) hinreke > 31) genezaken · 32) zinan · 33) zaukanat.

19. unitatea

I Aditz bakunak eta elkartuak (A-C)

BAKUNA I ElKA RTUA

BEREZKOA ERAlORRlA BEREZKOA IZ. + EGIN.. .

1 Ertzainek bonba bat indargabetu dme. tndargaberu

2 Goazen etxera, ilun tzen hesi du eta. ilundu
3 Zer ordutan hasiko da panida ? hasi
• Jauregi
5
Laster u rtukc da elurra.
zahar hum zaharberrttzen ari dira.
/lrtl t

zaliarberntu
6 Hartu botika hau: on egingo dizu. 0 11 egin
7 Nork gar blruko ditu platerak? garbilll

2 Aditz elkartua k (C)

2 3 4 5 6
e a b g d [
28
 GR AMATIKA ETA ARIKETAK JI

3 Aditz elkartuak (C)

A) I ~ 1 r=+ 2 C~
3 4 = -' 5 =~+J 6 7
~ 8
J
d g a
" e
B) I) porrot egi n • 2) estropezu egin • 3) min eman • 4) uko egi n • 5) pane ha rtu.
b

20 . unitatea
Iza n laguntzailedun aditz elkartuak (A)
A
orainloraindik orain a rt e geroago
Aditza
(gen:nzen ari da) , [gerta tu da) (gertatuko da )

,
1 beh ar iza n
nahi lzan
behar dill
nah i dUI
I behar ;;;.all dill
nahi izan dut
beharko dUI
nabiko dill
3 bizi izan bizi nai; I bizi izan dut biziko nai:
B) I) hanu behar izan dut hartu beharko dUI · 2 ) nah i badu nahi izango du o 3) bizi izan naiz
bizi garela.

2 Izan laguntzailedun aditz elkartuak (A-C)

I) ea zaizkit komeni · 2 ) eraman behar izan nue n - 3) bizi izan zen · 4) espe ro nuen - 5) hartu behar
izaten dirut • 6) ez zait falta • 7) merez i izan duten • 8) ari naizen.

3 Iza n laguntzailedun aditz elkartuak (A-C)

I) kom eniko lirz aiok e > 2) deiru behar izan zion · 3) balio ote du te e 4) eg in nahi diot - 5) gainditu
dituzu I du zu.

21 . unitatea

I Perifrasiak multzoka (A)

Ekintza Geroaldiko Garntzen
ekintza den ckintza
ar: I
burutua

1 Egia esare ra zihoan, baina ez zuen aukerarik izan. X

, lkasterxea a ldatu be har duela entzun diot Ikerri. X
3 Liburua am aitzear nago , ez kontatu niri amaiera. arren. X
4 Etxe berria poz handia da: hala ere. asko o rda indu
be har dugu. X
s Kordobako mezkitan egonda nago, orain delako asko baina. X
X
,
6 lkasleak hobetuz d oaz.
Zuk utzitako bideoak iku sia k ditut, biziki gustatu zaizkit benetan . X
X
,
8 Gure mutilak datcrren esrean ingelesa ikasten haste koak di ra.
Zenbat lagunek bazkaldu behar duzue hemen? X
10 Horrela iarrairuz zero. osoe handiko eertsona izatera helduko za r a. X
29
 G RAMATIKA ETA ARIKETAK 11

2 Ekintza burutu dela adierazten duten perifrasiak (B)

A) I) ezkonduak • 2) harrituta • 3) abandonatuta • 4 ) aspertuta • 5) ikusiak • 6) pen tsatuta • 7) ipiniak
B) 1 Atzo utzi zeni zkl d a n josta ilua k apurruta ze ude n.
2 Granadako zenbait kaletatik barre na abieru ondoren. gald uta zeuden lagu na k.
3 Koadrilakoek rxirrina jo aurretik. gu [antztta geunden.
4 Bihar jango d it uzuen oiJa sko ak presrarura da uzkagu poltsa batean.
S Atzo oparitutako lorea k guzti z zapa lduta d aude plazan .
6 Poliz iak atxilotzera erorri zirenerako. gazreak j oa nd a zeuden.
7 Zuek konturatuak ztneten lehenbailehen aldatu behar zen utete jartera.

3 Perifrasi multz oak nahasian (A-D)

A)
1 I 1 2 3 1 ~ 15 16 1 71 8 91 10
I j aiac eko Isenrir=ero bizitzera ledaten Iegitear l emm behar Ieto rria Icri =uen! egoleari Iaurkimak
B) Nobela a ma itz ea r nengoen. baina no nbait ahaztuta utz i nuen.
2 Egurrezko zubi hori ero r rzekoa da hurrengo uholdearekin.
3 Hain ibili zen estresanna. azkenean ga txo rze r a heldu zen .
4 Artrosia daukala esan dime . borregatik biolina jotzeari u tzi d io.
S Telesaio hori birritan tku su a daukat , 0$0 inte resgarria ez den arren.
6 Marta. itxaron pixka batean. telefonoz hitz egtren a r i na iz eta .

' 22. unitatea

Ese r i nahi dut eta esertz ea nahi du t (B)
1) irabaztea • 2) uztea • 3) eman • 4 ) hitz egin • 5) egi rea • 6) jakin • 7) eg itea • 8) joan • 9) izan •
10) egotea.

2 Nahi izan I behar izan eta aditz laguntzailea (C)

I) du - 2) dugu - 3) zuren - 4) zaizkit · 5) baduzu - 6) zenuke - 7) nuen - 8) duela - 9) zaizki zu - 10) dira .

3 Nahi izan eta behar izan (A-C)

Nuria: Karlo si hankako hezu rra hautsi zaio. eta ospitalera era ma n beh a r d u tc.
Miren: Ez da izango! Ze nbat denbora egon beh a r du han?
Nuria: Ez dakit.
1 Klara: laztik bes te etxe ba tean bizi gara: izan ere. lehengoa txikiegia zen. eta handiagoa
e ros! nahi ge n ue n-
Ander: Asko ibili be har lzan ze n ut en aurkitzeko?
Klara: Ez. erraz aur kitu genuen: baina jota zegoen. eta obra handia egi n beha r izan ze n.
3 La ura: Nire ahizpak Fisioterapiako ikasketak egtn na hi d itu ela esan die gurasoei.
Mikel: Bada. kanpora joan behar du, hemen ez baita hori egiteko aukerarik.

• Konrxi:
Jon: Atzo garabiek au tornobila eraman zidan. gaizki apartatuta egoreagatik.
Asko or d a ind u bebar d uzu. berreskuratzeko?
Jon: Pila bat. zere n garabia eta isuna ordaindu be har ba it ut , hand ik atera nahi bad ut.

30
 GRAMATIKA ETA ARIKETAK 11

23. unitatea
Ahal izan . Sarrera (A)
I) zuten • 2) dut · 3) zela • 4) naiz • 5) zinateke zenuke.

2 Aha l izan aditz nagusiarekin (E )

I DEXBORA ASPEKTIJA

I Nahi bazuten, geldttzen a ha l zlren. iragono puntukaria

2 Noiz j a kin ahal iza ngo di tugu azterketaren emairzak? oraina geroaldia
J Denek iku si a ha l iza n z ute n here gorroto aurpegia. iragona burmua
, 050 gutxitan el ka r tu ahal izaten gara lagun guzti -guztiok. oraina ohiturazkoa
s Joan ahal na iz komunera? oraina puntukaria
6 Denak konbentzitu a hal iza ngo nitu ela pentsatzen nuen. ircgana geroa!dio
7 Sci jakintzagaitatik hi bakarrik gai ndi tu ahal iza n d itu. oraina bunltuo

3 Ahal izan aditz nagusiarekin (B)

I) aha l izango duzu • 2) ahal izan ginen • 3) ahal zela • 4) ahal izan zuren • 5) aha l izango dira •
6) ahal izan gara • 7) ahal izaten da • 8) ahal nuela.

4 Ahal iza n aditz nagusiarekin (E )

ADITZ IZENAREKIN (-TZEN) PARTIZIPIOAREKlN AHAlERAREKIN

( -TU)

I ... , Gorbeia mendia iku sten ahal dela dio. ikusialwl deia ikus daitekeela
2 Zer egtren ahal dugu guk zure arazoa koopontzeko? egin anal dllgll egin dezakegu
J ... IOak arte gerat"l en ahal garela esan digute gurasoek. geratu allal garela gem gauezkeeta
, Zer opar trzen ahal zaio denetarik daukan ume bnti? oparitu alUlI zaio opari(tu) dakioke
s .. .. askoz ere nota hobeak torrzen ahal dituzu. tonu ahal dincu lor(tu) ditzakezu
6 Hamar euroko bat uzten aha l didazu? .. utzi ahal dida:u urz diezadake:u
7 ler ematen a hal diogu umeari tripako mina kentzeko? el1lall allll! dioguemall diezaioke:u
8 Askotariko gauzak erosten a hal dira ... erost ahal dim eros daitezke

• Begira. mahai hartara esertzera [oat en ahal ga ra .. .

10 Nork knntatzen ahal dit zerbait arzo... ?
joan 01101 gam
kontatu alral dit
joan gaite:ke
kama diezadake
11 ... Ez dut use autoak hemen uzren ahal ditugun ik. utzi ahal ditugunik lit: ditzakegunik
12 .. . 11 k arte egoten aha l zare re festa horreten... egOIl ahal :arete ego" zattezkete

5 Ahal izan aditz nagusiarek in (C)

I) ahal dugun • 2) ahal duzunean • 3) ahal izan duten • 4) ahal dela • 5) ahal duen • 6) ahal izan zuen •
7) aha l badut • 8) ahal dugunean.
31
 GRAMATlKA ETA A RIKETAK 11

24. unitatea

Ezintasuna (A-B)
EKiXTZA B C R t. ' T U G .~BEA

Ezin diozu lagunari hori egin.

z Bareriarik gabe. ezin genuen deirik egin.
3 Nik ezin nion ezer esan. haserretzen zelako.
GEROALDlKO EKI~'TZA
Berak bakarrik ezin izango du egin.
2 Ezinezkoa da. ezin izango dira sasoiz heldu.
3 Banekien nik ezm izango zenuela guztia jan .
E KIl\'TZA BURUTUA
1 Ezin izan dugu ondo 10 egin zaratagatik.
2 Aditua zen arren. ezin izan zuen ordenagailua konpondu.
3 Ezin izan dut dokumentua Intemeten bidez bidali.

2 Ezin izan aditz nagusiarekin (B)

I) ezin zara • 2) ezln izaten da • 3) ezin zaitut • 4) ahal duzuna • 5) ezin ziren · 6) ezin dira >

7) ezin dute • 8) ezin nintzeJa • 9) ezin duren.

3 Ezin izan aditz nagusiarekin (B)

··... Ezin ginen zinemarajoan. azken zinema areroa itxi eta bertan supermerkaru bat egtn zuretako.
Gazteak eztn ziren futbclean ibili. alkateek hainbat aldiz agindutako kiroldegia non egin be har
zuten ere ez genekien era. Kuhur erxeko liburutegia ia inork ezin zuen era bili, oso ordutegi
dcsegokia zuelako. Eta telebistarekin? Zer gen atzen zen? Herriari zerbitzua ema ten zioten ante-
nak potentzia gurxikoak ztrenez, erxe askotako jendeak ezin zuen ondo ikusi telebistal .. ."

4 Ezin izan ahalerako adizki laguntzaileekin (B)

I) nintekeeJa • 2) zaitczke • 3) daitezke • 4) dezakegu • 5) zaitzaket • 6) dezaketen.

1 ezin gem nintekeela £: nintekeela besoak bitduta gem

2 ezin zaitezke polikiago ibi/ £ : zaitezkete polikiago ibil
3 ezin dai tezke hobetu £ : daire:ke hain erra: hobeur
~ ezin dezakegu gal £: dezakegn eta segundo bat ere gal
5 ezin zaic ake t ut: £ : zait zaket bakarrik ut:
6 ezin gal dezaketen £: dezaketen gal

5 Ezin izan aditz nagusirik gabe (C)

3 Ezin bad ut. saiaru ere ez naiz egiten.
1 Honela egiten da? - Ez. horrela ezrn da. ~ Joango lirateke. baina eztn du re.
2 Ezin badugu, ez gara [oaten. S Bazatoz? - Nahi nuke, baina ezin d ut.
32
 GRAMATlKA ETA ARIK ETAK 11

6 Ezin hitza ageri den zenbait lokuzio (D)

T Uneak eman ditut bidaia hau egin ala ez ezin erabakita.
L..L Nola ulertu deszttraru eztne ko hizkuntza zahar hartan idatzitako inskripzioa?
3 Gaztelutik ezin kcnta ahala soldadu irteten has i ziren. erasora ko presr.
4 Lurrera begira geratu zen. zer egin eta nola jarraitu eztn asruaturlk.
5 Orduan. neskak ukabilkada bortitz bat eman zion gizon hari. stnets! ezlne ko indarre z.

25. unitatea

-TzERIK egonl'edun/eduki (A-B)

1) egiterik • 2) eramaterik I erabiltzerik • 3) ja terik I ematerik • 4) erretzerik.

Bisitarie k: e: daukare argazkirik: egirerik. Bisitariek ezin dute argazkirik atera .

2 Bisitariek e: daukare obj ektu zorroc ik Bisitariek ezin dute objektu zorrotzik emmall.
eramaseril:
3 Bisirariek e: daukate elikagairik eramaterik: Bisitariek ezin dute elikagairik eraman.
4 Bisitariek e: daukate erretzerik: Bisitariek ecin dute erre .

2 -TzERIK egon, -TzEKO gai izan, baliteke...-TzEA, etab. (B-D)

1\'1: Eta orain? Baduzu eskua gorantz mugt tzertk"
G: Bai, pixka bat mu gitzeko gai naiz, baina min hanzen dut .
1\'1 : Ederki. Nire ustez zaintiratua beste rik ez duzu, baina hezur haustura ere baliteke izatea.
Erradiografia bat egitera joan behar duzu. bestela ez da go jakiterik. Eta gogoratu. bien
bitartean. cz daukazula autoa gtdarzer tk.

3 Baliteke ...-TzEA, -TzEKO gai izan , etab. (C-D)

Ez na iz gauz a telefono zenbakiak buruz tka sreko.
2 Ez zen gure hizkuntzan ezer esateko gat.
.1... Kalean eskean dabil. baina lit ekeena da milioia k izatea.
4 Hard jasctzaile hori ga uza da 200 kiloko ban-la jasot zeko.
5 Lehorte gogorra dago. ete udan baliteke Sll handiak ger tatzea.

6. testa (18.-25. unit.)

1. ariketa
1 2 3 4
tzon nintzen izan nai: naiteke jowl natteke
5 6 7 8 9
ezin nai: aha! izango diezaioket zaitezke de::akegu

33
 G RAMATIKA ETA ARtK"ET
",A",K'-".II _

2. ariketa
-TzEN + ahal -T U + ahal Abatera

I lure urtebe tetzekc jaian kantatzen ahal da. kantatu uhat da kanta daitek e
2 Haiek eman zidaten dirua ttzutt zen alia! diet. itzuli aha l diet it:;'lI! diezaieket
3 Gure etxeko mahaia ap urrzen uhal dute. apurtu aim! time ap/lr dezakere
4 Joseri atsekabe bat genocen ahal zoio. gertam ahal zaio gena dakioke
5 Mari k gona gorria tuzat zen ana l di:u. luzaru ahat di:u !1I:;.a die zazuke
6 Aitorrek eramatell ahal :;.aiw. erama ll ahal zaitu eroman zaitzake
7 Gelako argia pizten ahal duzu? pizru anal dll:''' ? l pit: dezake zu ?

3. ariketa
I Gu ez gara kikilduko: proiektu hau udaletxean eurkezreko gai gara.
2 Hurre ngo hauteskundeetan. daruen arabera. ballteke guk Irabaztea.
T Llte keena da eguerdia baino lehenago euria egfrea.
4 Horrela j arrai tzeko ga i ez gara: zerba it aldatu behar dugu.
5 Kendu irratia: ez d aukat entz ure r lk.
..!.. Toki bonetatik ez da go pa r tida iku steri k; lekuz aldaru beharko dugu.

4. ariketa
T Zein tokitan egon beha r d ugula esan dute?
T Galdutako umeak agertu behar du une batetik bestera.
...L Ez du zu berriro kaleko arropa janrzi behar, lota rakc ordua da eta.
..±.. Ezin gara harritu horrelakoak entzuterakoan.
5 Belar hauen gainean etzan nahi gen uen, busnta egon arre n.
T Bilerara ga iz heldu bebar dugu: bestela.fanik asrunena urziko digute.
'""7 G urasoek Mikelekin besaul ki berriak erostekc gera tu behar dute.
S Boti ka hu ra hanzen ezin za ra sendatu.
'9 Zu k diozu n tokian eseri aha l gara.

5. ariketa
~ 1_ Lasai. laster sarrzekeak dira beste ehun oilo oila tegian.
2 Zeri buruz art zarete mintzatzen?
...L Argazkiak ikusi ditudanean konruratu naiz Aralar aldean egonda ga udela.
T Ebakuntza egin aidaten, eta harrezk ero harag ia jateari utz i diotj barazkijale bihunu naiz.
S BOlOi okerra behin eta berri rc rxarto erabiltzeagauk. makina apurrzera heldu da.

26. unitatea

Sarrera (A-B)
I) egin · 2) aditua.
34
 G RAMATIKA ETA ARIK ETAK 11

2 Bereizi aditz j okaruak eta jokatugabeak (A)

Ad izki j oka tugabea
Adizki
jokatu a Aditz Aditz
panizipioa rzena

I Bakci tzak here ideiak azalduz bilatzen ditugu konpo nbidea k. X

1 Txerri ja na prestatzen an naiz. geroxeago joangc naiz zurekin. X
3 Luisena entzun genuenean. ha rritu rik geratu ginen. X
4 Hem bo nbe rdat uete n oraindik sarraskiaren arrastoak daude. X
5 Lana lonzeko asmoz ingelesesa ikasteari ekin zion gogo handiz.] X

• Merkealdia
7
Bidezidor honetatik lbilrzea ez da batere erraza.
hasi zenean. jendea tropelean sartu zen dendan. X
X

• Beti pentsatzen date ni ez ko nd ut a nagoela.

9 Etorri berezia erakutsi zuen idazleak here azken lib uruan.
X
X
10 Asier. has er rerzea rekin bakarrik ez duzu itogina konponduko. X

3 Partizipioaren zenba it funtz io

I) iral..u rriz • 2) eraiki • 3) asmatuak • 4) etzanda • 5) sendaturik • 6) j oan-et orri ak • 7) zauritu guzt iak.

4 Partizipioa perpaus bakunetan (B)

A) Lur bonen kutsadura aztertukc dugu. tre snerla berrla erablliz.
2 Lagunare n hilet at ik atera gara. ze h a ro h un ki tu rik.
J Iker amesgaizt c baterik esnaru zen. a r r a s kezkatuta .
4 Ol gak emaitza onak areratze n ditu: ben ikasten du eskem ak cginez.
5 Ber ri txa rra jakin eta gero. handik abiatu ze n Jon. nahi ko harri turik.
6 Kepa. bi ordu igaro eta gero. tabematik ate ra zen. as k! eda nda.
7 Horma hori indanuko dugu . zem entu geh iag o ipiniz.
8 Urteko balantzea eman die nagusi ei. diru beltza eta gu zti ko ntua n h arrur-ik.
B) I) aterarzen > 2) enrzunez > 3) hobetuz • 4) emaren • 5) egonez > 6) jartaen > 7) mautenduz >

8) irakurriz • 9) bazkalduz • 10) hartzen.

27 . unitatea

Aditz izenak eta deklin abidea (A)

A) I ) Hobet o se ndarzearre n , astebet e igaroko du ba inuetxe batean.
2) Arropa iku sira. kirol egite tik dar orrela esa ngo nu ke.
S ) I) irabazteari • 2) ezagutzean • 3) ordai ntzeagat ik • 4) bartzeaz • 5) aurkeztera • 6) janztearekin •
7) ikastera ikast et ik > 8) zabalt zearen • 9) konpo ntzen.
35
 GR AMATIKA ETA ARIK ETAK 11
"--- - - -

2 Aditz izenak erabi liz (A-B)

2 3 4
ureztatzeari itzatcen botatzeari
5 6 7 s
salatzea: tratatzera egotea: proba egitera

3 Erabi lera bikoitza duten aditzak (C)

Nahiz erreguka ibili. gurasoek ez zidaten gaueko a farira [oaten urzi.
2 Xabier be re proiektuaren azalpenak ema rera etorri zen gure elkartera.
3 Goizea n tele fonoz del rze a ahaztu zait. zeha ro lanperurik ibili naiz eta.
4 Lesio asko genuenez . berrogei urteko guzt iok futbol jo karzea rt utzt genion.
5 Argentinan urte asko eman ondoren. eu skaraz egite n ahaztu zaio.
6 Aitor oso futbolzalea denez. gure taldean [ota sren urzi genion.
7 Posta elektronikoaren ga rrantz iaz ohartu bada ere . erablltzea ahazru egiren zaic ben.
8 Atzo metroan etorri zen Xabier bere proiekruaren aza lpenak ematen.
9 Ho be da beste gela batera joatea: telebista hain cz en dagoen ez. cz digute lan eglte n utziko.

4 Aditz izena k erabiliz (B-D)

I Beti ariketa berdinak egtteaz nekatuta daude ikasl ea k.
2 Behi eroen arazoa dela eta. ha rag ia [ a tea r t utzi diogu .
3 Gaur arineket an atera na iz bulegouk. eta o rdenaga ilua Irzattzea ahaztu zait.
4 Arduradunek abesti hori ikaste a nahi dut.
s lkasle askok suspend trzearen arrazoia aztertu gabe dago .
6 Arratsaldean tenperarura naba nnen fgorzea n hartuko d ituzte bainujantzi ak.
7 Denda be rri bat za ba ltzek o aukera dug u. eta cz dugu galduko.
8 Gure propo samenak aur rera areratzearen helb urua lortuko dugu aurten.

5 Ad itz izena izenlagun gisa (D)

I Gu ez gara helburu horiek bererzeko gai.
2 Etxc nag us la sa trzea re n ar razoiak ezezagunak dim gure famili an.
3 Suka ldea ber-rlzt atzeko gogoa handia izan dugu beti. dirurik ed uki ez arren.
4 Gure lanaren berri ema te a re n garrantzia orai ndik ez duzue ikusten.
5 Bazkari oparo bate n ostean. 10 kuluxka egite ko joera dauka.
6 Alkohola eda nda. autoa gldarzea re n ondorioak latzak dira. ino rk ez du ho ri ukarze n.
7 Bilera ordu erdi gercagc hasiz ge ro. besre egu n batean berri ro eto r rzeare n kcnrra ga ude.

36
 G RAMATlKA ETA ARIK ETAK JI

28 . unitatea
Perpaus konpletiboak (B)
Darorren igandea n San Mamesera joatea pen tsaru dugu. Bazatcz?
2 Gobernukoek gasolinaren prezioa mant enrzertk ez zuten lortu.
J Hozkailuan edariak Ires ka rzeko esan nien.
:IHainbe ste geztetxo Brasilen kale gorrian ze reginik gabe Ik usreak pena eman zigun.
5 Udako ilunabarretan itsasertzetik ibiltzea 050 atsegin dugu.
6 Berehala lanak a mattzeko agindu genion gurasook. besrela ez zen kalerajoango.
7 Behar duzun dirua ema re r lk ez duzu nahi.
8 Gure desadostasunaren arrazoiak ezattzeak hautsiko du gure artekc giro ona.

2 Perpaus mota guzt iak (A-B)

lkasturteko jaia anrolatzen ha sterakoan. arerc egokirik ez zeukatela kc nruratu zire n.
2 Gaurko bazkarian zure gustuko jakia dasrarzeko jarri dinn arrautzak egosten.
3 Lehengo egunean telebista piztearekin batera. txinpanek botatzen hasi zen.
4 Eguzki betaurrekoak janzen ditu. begietan duen mi na leuntzea rren.
5 lkuskizun berria lkustera hurbi ldu gara zure herrira.
6 Tabemariari aldez aurretik zenbatek bazkalduko duzuen esat ekoran. mahai egokia ipiniko dizue.
7 La ngileek errezel itsusi horiek kenrzea nahi zuen gure amamak.
8 Mikelekin etorritakc lagunei irratia konpontzekc esan diet.

29. unitatea

1 Testuinguruaren arabera (A-C)

I) Trena berandu omen dator > 2) Ez ote da tren a eto rriko. 3Ia? · 3) Trcn a beteta etortze n den ean .
horrelakoak gertatu o hi dim .

2 Partikulen erabilera (A-C)

1 Egune rc nah astcn dit u bo tika eta esnea. ho rrela esa n bid e ztote n osa suu zentroan.
2 "Dena da er lariboa" csa ldi os petsua Ein steiuek bora o me n z uc n.
3 Hauteskundcak apirilean lzango o men di ra.
4 Kanrauriko ur hotzetan bainatu oht d a urtarrilaren batean urtero.
5 "K ale-garbit zaile batek berc kideari esa n omen zion . c . "
6 Neguan txori mora asko itsas murur honetara NOTri ohi dira. ur epeleian artautzak errutera.

7. testa (26.-29. unit.)

I. ariketa
I) sartzea • 2) batzea • 3) errerzea • 4) ez jateko • 5) pozoitzea • 6) kentzeari •
7) ken tzea • 8) pasa tzea > 9) kutsatzera e 10) piztea > 11) sonzea · 12) zai ntzen - 13) betetzera >
14) beterzearazteaz - 15) babesreko > 16) sala rzeko.
37
 GR AMATl KA ETA ARIK ,ET
" A"K" I"I _

?_. aniketa
I) ordaintzera : 2) zainrzen - 3) betearazteaz e -t) hiltzeari · 5) zikintzea uzterik.

3. ariketa
Galletak gurinarekin gosaldu ohi ditu egunerc gure umcak.
.1 Horiek ezkonrzean. ez bid e zuren elkar maite.
3 Zuzendariak oraindik ez ate du sumarzen arazoak ez direla konpcnduko?
4 Hauteskundeak irabazteko. zenbait herrialdetan iruzurra egt n omen zuren.
S Hiltzailea edonon egon bide dait eke .
6 Dendakc barruko aldean euria egiten duen bakoitzean. itoginak agerru oh i d ira.

4. ariketa
I Etxean oraindik ez didate auto ber ria erabllrzen uzten.
2 Irakasleak ez zuen nahi Mikelek olerkia tra ku rtzcr tk, ez dakigu zergatik.
3 Goizeko bostetan esnarzeaz gogaituta nago; hau ez da bizimodua .
4 Itoginak ditugu teilatuan: hori da txarto konponrzearen cndorioa.
S Sarrerak atzo hanu nituen biok elkarrekin eser tzea r ren: bestela . bananduta egcn beharkc
ge nuke.
6 Jaietara esku hutsik jc atea heziketa txarrekoa da: zerbait eraman behar da beri.
7 Gure aneko euskaran badago halako nah asterlk batuarekin.
8 Infonnazio rxarra edu kltzeak oztopo handiak dakanza.
9 Modu onean eskatuko baligu. gurekin jesarrzen utziko genioke.

5. ariketa
I) idazten • 2) pentsatzeaz • 3) jakitea • -I) unea • 5) presratzeari • 6) jatea • 7) bururatzea.

30. unitatea

Zati galderak eta galdetzaileak (A-B)

Nola kc raruajea darama Popeye marinelak besoan?
.1 Norekln ezkondu zen Liz Taylor birritan?
3 Zein liburutan agertzen dira errekor harrigarrienak?
4 Nark eta nojz jarri zuen lehen aldiz ikurrina Everest mendiko tontcrrean?

2 Galdetza ileak (B-E)

I) I oren • 2) Nondik • 3) Nolakoa • -I) Zerezkoa • 5) Nora • 6) NoJa • 7) Norantz • 8) Nongoa •
9) Norenak • 10) Nortzuek > 11 ) Zer e 12) Nori • 13) Noraino • 1-1) Zeri • 15) Zergatik • 16) Zertan •
17) Noiz · 18) Noiztik • 19) Norekin • 20) Nork.

3 Zati galderak (F)

I) ordutatik • 2) mahaia • 3) hondartzatara • -t) jokalariri • 5) umek • 6) umeri.
38
 G RAMATI KA ETA ARIKETAK 11

4 Zati galderak (F)

J Nolako batez besteko no ta iza n da zurea?
2 Noiz amaitu zenituen ikasket ak?
3 Zein enpresatan aritu zara orain arte?
4 Zerk bultzaru zaitu lanposru hau eskatzera?
5 Zergatik aldatu nahi duzu?

5 Zati galderak (F-G)

Nolakoa da zure ingeleseko irakaslea?
2 Nola ez gara lehenago hc rretaz konturatu?
3 Zenbat aldiz jaten duzu arraina astean?
~ Zergatik ari zara arikera hauek egiten?
5 Zergatik ez dio epaileak rxartel horia erakutsi ?

~ unitatea
I BAi/EZ erako galderak (A-B)
I) Kafe rik nahi al duzu? · 2) Gurasoen erxean bizi al zara? ' 3) baduzu senargi k ? · ~ ) Badaukazu
argazkirik? · 5) Erakutsikc al d idazu? · 6) Baduzu lan esperi entziarik? · 7) badakizu besre hizkuntzarik?

2 BAi/EZ erako ga lderak (A-B)

Bad aklzu no la eghen den patata tortilla?
2 Baduzu anai-arrebarik. ala seme bakarra zara?
3 Botako dlzut pure gehiago. a la?
~ Bad aukazu tabako r tk? [ man go didazu zigarreta bat?

3 B AI/ EZ erako galderak (A-C)

I Zeuek ekar riko dig uzu e so fa. ala geu joango gara haren bila ?
2 Utz ikc didazu hizteg ja? Hitz baten esanahia bilatu behar du t eta.
J Bagoa z libunnegira ea aurkitzen dugun liburu hau etako bat?
4 Zerbait harruk o dugu a lbo ko tabeman. ala tente/z utik geratuko ga ra hcmen?
5 Zer diostazu. orda indu gabe ospa egin dute la?

32 . unitatea
Harridura perpausak (A-B)
A) 1 Ze in harrigarria! 3 Zintzo ibili. ge ro!
2 Hau zcriona! ~ Eskerrak eskukoa daukadala!

B) 1 Zein goxo dauden txipiroiak! 5 Eskerrak ikus ten zaitudan!

2 Nahiago nuke gaur ohean geratu ba nintz! 6 Zenbat hitz egiten duen gizon horrek!
3 Ezta pentsaru ere! 7 Ncleko lanposrua daukan lelo ho rrek!
~ Baietz asmaru!
39
 GRA MATIKA ETA ARIKETAK 11

33. unitatea

1 Hitzen ordena ez-rnarkatua edo neutroa (A)

I Gu oporretan Andaluzia aldera joango gara.
2 Martaren umea ingelesa ikast en dabil akademia batean.
3 Janrokiko zaintzaileak Markosi dena jatekc esan dio.
-I Nire ustez. jostailu hori egokia da sei urteko umeentzat.

2 Hitzen ordena ez-rnarkarua edo neutroa (A)

Enpresako zuzendariak astebetekc oporrak langile guztiei emarea erabaki du.
2 Gure behean bizi direnak galiziarrak dira.
3 Irratiak entzuleari irudimena pizteko bidea eskairuzen dio . ez die dena egina ernaten.

3 Galdegaia (B-C)
a) Azken minuruan sartu du golak atzelari batek.
b) Atzelari betek sartu du gola azken minutuan burua.
2 a) Amak esan dit ogia erosreko.
b) Ogla crostekc esan di r amak.
3 a) Erlojuaren azpian gorde dut "txuleta H .

b) "T xuleta" gorde dut erlojuaren azpian.

4 a) Zoratu egiten gara hainbeste azterkerarekin.
b) Laster zonnukc gara hainbeste azte rketarek in.
5 a) Zu izan zara onena rxapelketen.
b) Onena izan zara txapelketan.
6 a) Oheratu egite n da aitona gaix orik dagoe nenean.
b) Gaixorik dagoeuean oheratzen da aitona .

4 Galdegaia (B-C)
Ha /aka atszan do toreak = 1If11 e fxerakQ dim egokiak. Zcrtarako dim altzari dct oreak ?
2 LehJ!~tI (XOno =ebile!ako erosi du Rosak tetefono berna. Zcrgatik eros i du Rosak tele fon o
berria?
3 ZlIfllQ be;oWko flarbiW'iluq uahi z uen Mtrenek: baina ez du aurkitu. Zer nahi wen Mire nek?
4 Baj loft/( ,awe
kxnnzenurako sarrerak: pentsocen gent/en batno me rkeago. gaine rat Lortu
dituzu kc ntzcrturakc sarrerak?
5 Sukunsal barrura SGrtu beharrean. gehienetan klltxa:ojn ol/romotikotjk aleral=ell du Joakinek
dirua. Nondik atcratzen du Joakinek dirua?
6 Julenek disko za har haiek ezertaraka behar e: zttuenez , !HllJJ. egin zituen. Zer egin zuen
Julenek disko zaharrekin?
7 Anderrek nahi duen opario egin diezaioten. emajl=O hobeqk lonu beharko ditu. No lako
emaitzak lortu beharko diru Anderrek?
8 Museoan antolatu duten argazki zaharren erakusketa QSQ QIIO do. clakoa da an tolatu duten
argazki zaharren erakusketa?
40
 G RAMATlKA ETA ARIKETAK 11

5 Galdegaia aditza denean (C)

Galdu eg in zuen Betisek. 5 Gosaldu eg in du Gcrkak.
Z Ahaztu egin zah ogia erostea. 6 Haser rctu egingo dira.
J Ez dakit. desagerru egin da. 7 Joan egin dira Itxaso eta Ara ntza.
.4 Ercri egin naiz. 8 Oheraru egi n zen .

6 Galdegaia (B-D)
1 Zeu zara dena dakiena. ezta? ~i ri ez galderu.
2 Hango pizzak gozo-gozoak dira: gure umeei asko gustarze n zaizkie.
J Gaur d a az te r keta. ez bihar.
.4 Ikus i al duzu Brad Pinen men filma? - Ba i. atzo ikusi nuen.
S Aizu. Markos. badaukazu bolalumarik? - Bai: oraintxe utziko dizut.
6 Ez digute eman: erosi eg in behar izan dugu.

8 . testa (29.-32. unit.)

1. ariketa
, Z"
, Zergalik

3 Zeri
'orenak I. Non
11 Zerk
, Nolakoak 1l Noiztik
5 Nom 13 Noreruzat
6 Nork l' Zenan
7 No iz 15 Zerekin
8 Nongoa

2. ariketa
Asier: Euskalduna zara?
Berta: Bni . Eibar ren bizi naiz. eta zu nondik zatoz?
As ter: Otxandict ik.
Berta: Norekin eror rl za ra?
As ter: Lag unekin etorri naiz . baina ga ldu egi n d itut.
Xabi: Ziga rretarik nah i al du zu ?
Kepa: Ez. eskerrik asko . Hamabost egun daramat erre gebe.
Xabi: Kos raru (a I) za izu uz tea ?
Kepa: Hasieran bai: 050 latza egite n zitzaidan, baina ge ro eta hobeto
Haizea: Nor zara zu?
Ko ldo: Ko ldo naiz. badago am a?
Haizea: Ez. ama ez dago: ez da oraindik lane tik heldu.
Ko ldo: Deitu dudala esa ngo a l diozu?
Haizea: Jakina. deitu duzula esango diet.
41
 GRAMATlKA ETA ARIKETAK 11

3. ariketa
Paul ezkondu da?
2 Kaferik harruko al dugu. Esther?
3 Gainditu al du azterketa Txa rck ?
~ Egia (al) da Txcminek Titanic filma ez duela ikusi?
5 Zer ordutan ateruko da hegazki na?
6 Errepika dezakezu?

4. ariketa
Kaix o. Patrizio naiz . Badago An der etxe an ?
2 Ea zcr galdu dudan? Zure liburua galdu dut!
3 Bazatone gurekin eskaladn eg itera?
~ Gau r June dotore-dotore etom do. ez betiko jantzi narras horiekin .
5 Osasuna k hiru puntuak ez ziruen galdu: oparim egin zitue n.
6 Badaki: u nor den hori . ez ta?
7 Uda n kanpora j oa ngo zarete ala hemen geraruko zarete?
8 Nork esan dion? Andonik esan dio.

5. ariketa
Ea hemendik aurrera gauzak aldatzen diren!
2 Esango ez diet. bada !
3 Eskerrak beste hiru getozela abisatu dugun!
~ Zein gutxi ahalegi ntze n za rete n!
5 Ha u beroa!

34. unitatea
-eLA, -eLAKOAN, -eNI K menderagailuak (B-C)
Berarekin ezkon tzea gus tatu ko litzaidakeela esango nio ke Maiteri.
2 0 50 ondo jaten emate n zu telakoan. rnenuri k gare sriena eskaru genuen.
3 Guk idatzitakoa ez du rela kontuan hartuko espero dugu.
~ Ez dut nik esan pa nida pemsaru bai nc hobero atera zaigunik.
5 Zaldia ga ixorik dagoelakoan. albaitariari deitu diogu.
6 Athleticek pa rtida irabaziko duelakoan. kiniela bete dugu.
7 Euria egingo duela esan zuen eguraldiko gizonak.
8 Ezkcntza garranrzhsua delakoan, soinekorik dororeena jantziko dut.
9 Seme bakarra zinelakoan nengoen.
10 Gobemua proposarnenarekin ados dagoelako sei na lea da egunkariaren azala.

42
 GAAMATIKA ETA AAIKETAK 11

2 -eLAKO susmoa, -eN susmoa eta -eLAKOAN (C)

Semea laster osa ruko de n sus moa dugu guztiok.
2 Lantegia Itxt ko du telakoan , 050 kezkatuta dabil Jone aspaldi honetan.
3 Bigarren umea eka r r tko du gul akoan, etxe handiagoa erosi dugu.
4 Madrilen z inela ko susmca geneukan. eta ez nizun afarirako deitu.
5 Film ospetsu bat g rabaruko d ut en sus mo a zabaldu da herri osoan.
6 Tenerifen epeletan ego ngo zela koa n. ez zuen jakarik ere eraman.
7 Herrian kultur erxea eta pilotaleku berria eg tngo d it uztelako sus moa dute.
8 lrakasleak ikasleen erdiek baino gebiagok azterketa ga ind it uko d ute n s us moa duo

3 Mendeb aldeko erabilera, -eNA menderagailua (D)

Bistan da Aitor euskaldun peto-petoa dena.
2 Afari gozoa egin duzula ikusi dut.
3 Argi dago gaur zu berandu etcrri za rena .
.4 Zaude ziur txosrena ondo egingo duguna.
5 Ezagun da Lizardi idazle bikaina izan zena.
6 Eskerrak Nereak zerga ainopena egin didala.
7 Miren abuztuan ezkonduko dela kcmentaru dit.
8 Egia zen krisrala guk apunu genuena.
9 ltunarekin ados ez daudela adierazi dote.

4 Subjun tiboko konpletiboetan (E)

I) egin dezala • 2) hurbil gaitezen • 3) ken ditzatela • 4) ipin ditzala • 5) erre ez dezaten •
6) eraman diezaiogun.

5 Perpa us konpletiboak (A-E)

I Attorrek ebatuazfo bon eran den a gal nd lruko duen ik ez dut usre.
2 Ist rlpuare n err ud un bakarra bera de nik ez du aitortu nahi izan.
3 Autoa lan tegira e ra m a n beh a r d uda la gogoratu behar dUI.
4 M ire n eta Pau la a hizpak di re la ez du ematen .
5 Ez in dituela opo rrak abuzruan hartu erantzu n dio nagusiak langlleari.
6 Antxon eta Ar gia zoriontsu lza tea espero dute czkongaien seuideek.
7 Postrea geuk eka rrtko dugunik ez dugu inoiz esan.
8 Herrita rrak leloa k garela uste dure politikariek.

43
 GRAMATIKA ETA ARIKETAK 11

35. unitatea

1 Sarrera (A)
Subjektua Subjektua [O saga r rt
zuzena
:'\OR :O;ORK ~O R
edc
ZERlK

J Nire aititn horrela ikusteak samindu egiten nau. X

I
1 Ez dut nahi paparazzi horiek hemendik agertzerik . X
3 Datorren asrean lane bertan behera uztea perusaru dugu. X
• Luzarc liburu bat irakurtzeak buruko mina emaren dit.
Euria dagoen bitartean. aterpean egotea komeni zaigu.
X
5 X
6 Goizean goiz itzartzeak umore rxarrez jartzen zaitu. X
7 Kantari horren ahotsa entzutea oso arsegina izaten da. X

2 -TzEAI-TzEAK bere izi (A-B)

Gau beranduan irtetea asko gustarzen zaie gazteei.
2 Ordenagailu aurrean lan egiteak begietako nekea ematen die.
3 Fisika gogoz ikastea 050 zaila da.
4 Zuen arteko eztabaidak sarri entzuteak tristaru egiren gairu.
5 Antzerkia ikustera joatea bururatu zitzaidan.

3 -T U, -TzEA bereizi (C)

I) ikusi - 2) bainatzea > 3) eman · 4) gidatzea · 5) amaitzea.

4 Perpaus konpletiboak aditz j okatugabeekin (B-D)

I) ikustea - 2) egotea - 3) ja rtzeko > 4) entzuteak.

36. unitatea

1 Zehar galderak : -eN (A)

Nagusiari ea osttra fean 15:30ean irre n ahal de n galderu dio.
2 Lankideari ea rxosrena bidali du en esan dio.
3 Zerbitzariari zenbar den ebakia eta ptnrxoa galderu die.
4 Hamar uneko semeari nola ibili den eskolan galdetu dio.
s Egunkari saltzaileari (ea) atzcko egunka r iri k du en esan dio.
6 Garbitzaileari bere giltzak ikusi dituen galdetu dio.
7 Senarrari ea ga ur ere batera bazkalduko duten galdetu die.
44
 GA AMATlKA ETA AAIK ETAK 11

2 -eN, ea ... -eN (A-C)

A) I Ea noizko esrretnatuko du en azken film a galderu nion.
1 Ea zein den zuzenda ri gogokoe na galdew nion.
J Ekintza filmak ala d ra mak nahi ago dituen galdetu nion.
4 Nolz iku siko dugun Zin emaldi an berrtro galdetu nion.
S Osca r sa ria beha r rezkoa den begtr unea iza n dtezafoten galderu nion.
6 Zer egiten duen bera beza leko akrcre famatu batek asreb uruera n galderu nion.
B) I Txomini berdin die euritakoa hanuko duen ala ez.
1 Ainhoak ez daki zein postre hartuko duen.
J Landerrek ez daki lortuko duten.
4 Semeak ez daki lagunari gusratuko zaion marmitakoa.
5 Andcrek esan die erdi prezioan erosi dituela.

37. unitatea

1 Zehar aipamena (C)

Mariak eta Pedrok haien maletak non dauden galderu dute.
2 Irakasleak ikasleen hegaldia noiz aterako den galdetu du.
3 Emakume batek erreklamazio orriak emateko eskaru du heserre.
4 Umearen aitak komuna non dagoen galderu du.

2 Baiezko eta ezezko adierazpenak: -eLA (D)

Auzokoak dio ez ziruela aspaldian zoricntsu ikusten.
1 Pabloren anaiak dio Pablok Sonia benetan maite duela.
J Soniaren lagun batek die Pablo lankide batekin dabilela.
4 Pabloren aitak dio Pablok ez duela Sonia bezalakorik aurkituko.
5 Soniaren ahizpak dio Soniaren kalterako dela banakera.
6 Pabloren amak dio ora in etxcra itzuliko dela.

3 Galderak: -eN (D)

1 Semeek ea zer afalduko duten gaur galdetu duo
1 Zerbitzariak ea betikoa nahi dudan galdetu dit.
J Amak nondik natorren hain berandu galdetu dit.
4 Ariketak egin ditugun galderu digu irakasleak.
5 Turistak ea non dagoen rren geltokia galdetu duo
6 Ea lagunrzarik nahi duden galdetu dir saltzaileak.

4 Aginduak: -TzEKO (D)

Maisuak isilik egoteko agindu dio.
1 Anaia nagusiak ez ukitzeko bere CDak agindu dio.
J Aitak ile apaindegira lehenbailehen joateko agindu dio.
4 Aititak ura iturririk ekartzekc agindu dio.
S Osaba Aitorrek autoa garbitzeko agindu dio.
45
 GRAMAn KA ETA ARIKE"!
=A"K-'U'--- _

5 Zehar est ilotik aipamen zuzenera (A-E)

Lanpeu na nenbilela eta beranduago helduko nintzela galderu nuen. era orduan zine man benan
egongc ginela esan zidan.
2 Auroa bizpahiru egunetan garajean utzi beharko zuela aho lkaru nion. eta Petx ik mesedez
lehenba ilehen konpontzeko eskaru zidan.
3 Ez zucla etsiko hiritar guztiak lanean ikusi arte esan zuen. eta lortuz ge ro hurrengo haute s-
kund cak ere irabaziko zituela esan zidan.
4 Probetxuzko zerba it ikasteko esan nion. eta bcra k aktorea izan nahi zuela esan zidan.
5 Nork dakien baka ilaoa pil-piI era n egiten galdetu nuen. eta hari goxo-goxo irteten zitzaiola
esan zidan.
6 Posterik nahi zuten galdetu nuen . eta. ezerz, kafea hanuko zute la era ntzun zidate n.

38. unitatea
1 Zehar estiloa: pertsona (B)
I ) zu - 2) haiek • 3) niri • 4) zuk bera rekin - 5) Argiaren - 6) bera k - 7) zuri.

2 Lekua eta denbora (C)

2) hem en • 3) gaur • 4) anrreko astean • 5) orduantxe • 6) hara • 7) hona • 8) bihar.

' 39. unitatea

Zehar estiloa: aditzen aldia (A-B)

A) 1 kontatukc zizkidala
2 kaleratukc nauela
3 kale ratuk c ninduela
B) Ea ulenu nuen irakasleak azaldu zuena galde ru zidan nire ikaskid eak.
2 Gnurko eguraldia ez dela atzokoa bezain euritsua izang o esan zuen egurald i gizonak.
3 Eivissan egon zirela oporretan; izugarri gustaru zirzaiela . baina uste zuela deto rrcn unean
Fuerteventurara joango zirela esan zueu Begok.
~ AI20 rnez u bat bidali ziola Koldori: ez zekiela zergat ik cz zuen o raindik erant zun esan zue n
Ama iak.
5 No rk ze kien hori egiten galdeiu wen Agunzanek.
C) Aun engo hauteskundeak haiek ir abaziko zituztela esan zuten oposiziokoek.
2 lrra tian Julia Jones aktore amerikarra da torren hilean ez kond uko dela esan d ute.
3 Itxasok ez kezkatzeko. Josu beti berandu ercrrze n dela esan du o
~ Non ercsten direo/ziren telefono rxartela k galdetu w en turista japonia rrak.
5 Kan elean erretzea os asunerako oso kaltegarria zeta jartzen wen.

46
 GR AMATIKA ETA AA1 KETAK 11

9. testa (34.-39. unit.)

1. ariketa
I) erretzee - 2) igorzea - 3) hehzeko · 4) iraku rtzea ikusi e 5) edatee - 6) egin - 7) janzeko.

2. ariketa
O porrera n kestaldera joarea erabaki dute erxekoek.
1 Ari kera hau egtrea ez da erraza.
J O ndo jesarrtee egotekc eta geldi egote ko agindu die irakasleak Gorkari .
..I Hamasei urte izat ea da ez inbes rekoa Olinpiar Jokoeran.
5 Deno k haserre egotea lonu du nire auzokoak.
6 l ga ndeet en eg unka r ia o hea n iraku r tz ea gustatzen zaio Begonari.

3. ariketa
"Kaferik-edc nahi duzue?" =- Kafea eskaini ziguten .
1 "Zer c rdutan heldu zinen ban?" =- Aurreko gauean zer ordutan heldu nintzen gald eru zidan.
J "Norekin egin dute ikasleek bisita?" =- Ea ikasleek norekin egin dute n bisita jakin nahi zuen .
..I "l sild uko zarete. mesedez?" =- lsiltzeko eskatu zigun .
5 "Nola egingo dUI arrain zopa?" =:> Ez zekie n arrain zcpa nola egin.
6 " I or clka rrizke tatu dute gaur relebistan?" =- Ez daki nor elkarrizketatuko dute n ga ur telebis tan.
7 "Gureki n zatozte. ala ezT =- Ea haiekin goazen ala ez jakin nahi dute.
8 "Gus tatu al zaie umeei filma?" =- Ea umeei fil ma gusra tu zitzaien galdetu zue n.
9 "B ilbon ala Gasteizen geldiruko gara?" =- Ea Bilbon ala Gasteizen geldir ukc garenjakin nahi du.
4. ariketa
Miriamek am ari esan zion ez zela barere ondo senntzen. Amak chem jcateko esa n aio n. eta
sa lda beroa eramango ziola.
2 Maiderrek arazo larriak dituela esau dio Anari. eta ez dela oporre tau joango. Anak gald etu die
ea zer ge rtatzen zaicn eta kcntatzeko.
3 Inigok ea eguraldi honekin aergatik cz zihoazen mendlra galdctu ziou. Txemak edertc iruditz en
zltzaiola, eta ogitartekoa k prestatuko zituela esan zion.
4 Leirek ea zer jant ziko zuen Mirenen ezkontza egune an galdeiu zion. Olatzek esan zion hobe
bezpera egunean era bakitzen bazuen. ez zegoen egur aldia asmatzerik eta.
5 Amak kentzeko liburuak hortik agind u dio. bestela leiho rik behe ra bota ko ziruela. Jonek gero -
xeago iragarkien denboran kendu ko dituela eran tzun dio. Amak mugirzeko c rduantxe benan. eta
berriro ez duela esango esan dlo.
6 Argik ea nori bururatu zitzaion hona etortzea galdetu zue n. Igorrek here lagun bate k jatetxe honi
buruz hitz egin ziola esan zion.
Z Abokatuak cz kezkatzeko eta de na bere esku uzreko aho lkaru zion. Mirenek beraz. zerbait
egorekc ran hark deiruko ziola berretsi zuen.
8 Dendariak kutxan orda intzeko eskatu zion. Josebak oparitzeko zela esa zion. era ea jarriko a l zion
paper polite. galdetu ZiOD. Dendariak "jakina" erantzun zion. eta kurxan bertan egingo ziotela.
9 Itxasok metroz ala autobusez etorri zen galdetu zion. Albertok oinez erorri zela adierazi zion.
Asritsu ibili zela eta egun ederra zegoela esan ruen.
47
 GRAMATIKA ETA ARIKETAK 11

40. unitatea

Izena zehaztuz (A)

A) I Leiho ondoko ohea nirea da.
2 Ate ondoan dagoen ohea Ike rrena da.
B) T Lore era Jonekin biz i den mutila.
2 Akademia barea n ale mana ikasten duen neska da.
3 Jon jaisten den geltokia da.
4 Loreak eta Jonek egunero hartzen duten garraicbidea da.

2 Komunztadura perpa us erlatiboetan (B)

I Gu ikastolara ekarri gaituzten gizon ak gur e gurasoen lagunak dira .
2 Aitorri gustatzen zaizkion libur uek argazki po litak dauzkate aza lean.
3 Atzo apurtu genituen platera k nire aruak eka rri z ituen Portugalet ik.
:I Zue k lisatu zenizkidaten alkan dorei botoi barzuk falta zitzaizkien.

3 Ezezko perpaus erlatiboak (C)

Jaso ez ditudan agirietan azalpenak datoz.
2 Ekarri cz geniruen aldizkari zaharrak surara bote zituen Kepak.
3 Eskola n ikusi ez du ten antz erkiak aktore onak ditu.

4 lsilpeko osagaia eta ondokoa (D)

1 Mirenen ondoan egon den mutila lruneren lehengusua da.
2 Guk ha rtu ditugun botilck esne gurxi daukate.
3 Ekarri nauen neskak Renault gorria dauka.
4 Liburua ekarri ez dute n mutilek ez dute ezer egin.
5 Merkealdian erosi ditudan alkando rek gutxi balio durc.
6 Errom an egon de n ateruaruak arazc as ko eka rri dit u.

5 Erlatiboaren mugak (E)

UJergarr ia Ulerg altza Ule rtezina
(Isilpekoa (Isil pekoa ( Isilpekoa
argi dago) iradokitzen anbiguoa
da da)
I lraku rri dudan liburua utziko dizut. X
2 Bazkideak etkartu ziren herriak ez dauka tabemarik. X
Lagunck salatu duten ekintzaz mimzatzen ari dira irratian. X
,
3
Oparte ekarri duzun anaia gaixorik dago. X
; Gurera hurbildu zinen arrazoia bukatu da. X
•
7
Sarri sartzen garen dendan panpina handi bat jarri dute.
Anderri kontatu diozun gezurrak ez dauka zentzurik. X
X

Txikitan jolasten glnen lagunak aspaldirik ez ditugu ikusi. X

,
8
Ni bizi izan naizen herrian oraindik cz dago elektrizitaterik. X
48
 GR AMATI KA ETA ARIKETAK 11

6 Perpaus erlatibo zuzenak (C-E)

laz ekarr i genitue n inprimagailuak guztiz hondatuta daude.
2 Zuk utzi zenizkidan apu nreek erru handi bat daukare.
3 Epaitegira eraman nindutenek ez zeki ten egia.
4 Honda n zara era man ez ge nit ue na k Mikelek jasc zit uen.
S Furgoneta horia ekarri duten la ngilea k tabernan sartu dira.
6 Lasai! Kultu r etxean har-ru ez dituzun inprimakiek ez dute balio.

41. unitatea

I Ondokoa isilarazi (A)

Zu oporreran ego n za re ne r a joan gara gu.
2 lkastclatik bot e d ute na k ez dauka errurik.
3 A120 ezaguru nuena re n auroa marxuraru egin zen.
4 Herriko jaietara hu rbildu zire nek ez ninduten ezagutu.
5 Lehengusuari a pur t u d izki ozunak 050 rnaite ziruen.

2 Erlatibo laburtua (B)

I Ni zer btrzarurfko dendaria 050 atsegi na izan da nirekin.
2 Metroa ez ga ld uta ko laguna k sasoiz sarru dire zineman.
3 AIZO urztrfko liburuak ez dauka azkeneko orria.
4 Mahai gainean j a rritako inprimagailuak ez dauka tinra rik.
5 Oraindik nik ez ik usir iko margo lan batzu ek d iru asko bello dute.

3 Erlatiboa aposizioan (C)

Ezkaratza baserrietako sarreran egoten den ge la zabala da. gaur eg ungo etxeetan kaleko ate
nagusiaren o ndoa n egoten dena.
2 Girarra pultsaruz jorzen de n har i insrrumenrua da. zurezko kutxa laua eta gider luzen duena.
3 Parana Pamnaiba eta Grande ibaiak elkartzean sortzen de n Hego Amerikakc ibaia da. Paraguai
eta Argentina zeharka tu on doren. Rio de la Platan itsasora tzen den a.
4 Richard Nixon Vietnamgo gerrari amai era eman zlcn AE Bko presidentea izan zcn. Watergate
aferaren ondorioz. dimisioa au rkeztu behar izan zuena.

4 Zein/non ... bait-/-(e)n erlatibo ez-murrizgarriak (D)

A) I Alkateek. zein Bergaran bilduta egon diren , diru legumza ugari jasoko dute.
2 Asteburu honetan Baqueiran. non aspaldi elurrik egin ez baitu , eain de eskia tu.
3 Lapurrak bere ihesaldian aztama bat utzi zuen. zetneran dctektibea oinarritu den lapurra nor
de n jakiteko.
4 Martin Zabaleta. ze in Everesteko gailurrera iritsi zen lehen euskalduna bairugu. egun AE Bn
bizi da.
S Mikelek eta liiakik. ze in i erxebizitza bana tokaru ba ittaie, epe Jahurrean gurascen etxetik
aide egin beba rko dute.
49
 G RAMATIKA ETA ARIKETAK I ~ I _

B) Zuhaitzak. zetn en hosroek urte osoan irauten duten, egokiak dira lorategi eta parkeetarako.
Z Sukaldariek.zelnenjatetxeak ospe handikoak ez dtren, arazoak diruzte plater bereziakerarzeko.
3 Janrziak. zelni etikerek kendu baitizkiegu, biltegian gorde ditugu.
4 Beekmanek. zeinekin Smithek eta Shanlerrek gogor lan egin baitzuten. Nobel saria lortu zuen.
5 Egunkariek. zetneran hsasikararen argazkiak agertzen db-en. ez dute ezer esaten suteari
buruz.
6 Martina Navratilova. zeinek urteetan tenis txapelketa guztiak irabazten battzttu en. Pragan
jaro zen.

5 Erlatibo murrizgarria eta ez-murrizgarria (E)

I) ez-murrizgarria • 2) murrizgarria • 3) ez-murrizgarria • 4) murrizgarria • 5) ez-murrizgarria.

' 42. ' unitatea

Perp aus kontzesiboak (A)

A) filII/ok armkasra IllIndia ;;011 bad/l ere, aktore nagusia ea dago pozik bere lanarekin.
2 Une honetan ezin dugu auto hori erosi. noM; era benerako lIIaltkq j:all.

,
J Aundan Ql/dQ-QndQ aPf/1lTaW Il/ffn arren, ahaztu egin zait zurekin gera tuta nengcela.
!{ah;; era ;q'" jmeresUlrriok dou ;kolo "kaw C' nobela hori niri ez zitzaidan askorik gustatu.
5 ,\/ed;J.JlOk Ger r; (/aI/kala f.~al1 bad;o ere. Mirenek susmo rxarra dauka.
, d/r;ori edermk ;pi,,; dill/en amn. egongela oso horza geraru zaio Ferrnini.
B) 1nmari lanpostu ona eskaini diote. baina ez du ona rru.
2 Kafetegia lepo zegoen. bain a mahai libre bat aurkitu genuen.
J Alkandorak ondo ematen zidan. baina ez nuen erosl.
, Badakit Sonia ez zaizula gustatzen. baina harekin atsegina lzat en a halegindu beh arko
zenuke.

,
5 Autoak berri-berria dirudi. bai na bost urte ditu.
Patxik dieta zehatz-mehatz jarrairu zuen. ba ina ez zue n kilo bat e-re- ga ldu.
C) 1 Inmari lanpostu on bat eskaini badtore ere , ez du onartu.
2 Na hiz ("[3 kafetegia lepo zegoen, mahai bat aurkiru genuen.
-l... Alkandorak ondo ematen bazidan ere, ez nuen erosi.
4 Na hiz eta Sonia ez zaizula gustarzen ja kln. harekin atsegina izaten ahalegindu beharko
zenuke.
5 Autoak berri-berria d irudicn a rre n, host urte ditu.
6 Patxik dieta zeharz-mehatz jarrairu bazu en ere. ez zuen kilo bat ere galdu.

2 Perp aus kontzesiboak (A-D)

Nahiz ("[3 urregor rfzko lepc koa oso garesrla izan den. Lolik erosrea erabaki du azkenean.
Z Trafiko seinal eak ab iadura morettzeko agindua ema ten duen ar re n, gehienetan ez dio
inork seinale horri kasurik egiten.
3 Egune ro ariketa fisikoa egtten badu e-re , Mikelek ez du argaltzerik lortu.
4 Nahtz eta gure erxeak hiru solair u izan , auzokook rxokoan egiten dugu bizitza osoa.
50
 GR AMATIKA ETA ARIKETAK 11

3 Arren, nahiz eta, BA-... ere (A-D)

Ne htz e ta negozioa o ndo doakion. ez du orain dik ezer irabazi. kreditua ordaindu beha r du
eta.
2 Gaizki j okatu genuen a rre n, panida irabazi genuen.
J Soldata oso ana ez bazen ere. lana onartzea eraba ki nuen .
.. Na hiz eta Josefak 90 urte izan, erxekc lan ge hienak berak egiten ditu. ino ren lagunt zarik
gabe.
5 lndiarako bida ia zehatz-mehatz pres taru genuen a r re n. hamaika ustekabeko so rtu ziren .
6 Manuk alem ane z oso ondo hitz egiten du. nahiz eta Alemanian inoiz iza n ez den.
7 Filma bi ald iz ikusita bad aukat ere , amaiera ez dut ondo gogoratzen.
8 Na hiz eta gu ztiok dakigun erret ze a kaltegarria de la. askok eta askok er retz en jarraitzen
dute.
9 Jaterxe honetan postre gozoak ernaten baditu zte ere. ez noa ezer eskatzera. beteta nago eta.

4 Egitura kontzesiboak (A-F)

A) Lantegi horretan ondo ord a lnrze n ez duten arren , bertan lan egltea erabaki dut .
2 Na hiz eta Begoren senarra bera baino askoz zaharragoa den . primeran konpontzen direla
dirudi.
3 Na hlz eta Ka rmele ho ri ezag uru ez; dagoen eko here bizitza osoa daki r.
.. Den-dena kontu handiz antolaru ba genu en ere, bidaia nah iko txarto arera zitzaigun.
5 Damututa zaudela iku sita ere. ez duzu barkame nik merezi.
6 Tabakoa ren aurkako kanpaina eragingarri a den a rre n, jende asko k ez dio erretzeari utzi.
7 Gaur euria egi ngo duela esa n ba zu ten ere , egun eguzkitsua izan da gau rkoa.

B) K re m a as ko erabllrze n ditue n a rren, lar rua zala berdin lehonuko zaio.

2 O ra ind ik gida ba imena ez du en arren, autoa gida rzen du herria n ze har
3 Ande la gaso linaz beteta ere , rnotor ra ez da ibilik o. houdatura dagc eta.
.. Ga ur fa ktu ra orda ind u ez du zun arren , ez du ardurarik. ea dizute aurpegi txarrik jarriko.
5 Filma hiru al diz iku sia ga tik ere , ez dit bcrriro ikustca lnporta.
6 Aitak biz ikleta berria erosi die Joni. in stiru ruan bost g urxleg l ate ra ditu en a r re n.

, 43. unitatea

Denborazko perpausak (A-B)

I) durxatzen den bita rtea n > 2) j amzi eta gero - 3) etxetik in en aurreuk - 4) ikusi ondo ren .

2 Denborazko perpausak (A-B)

I) eta bildu o ndoren - 2) eta gem bazkaltzerajoango gara - 3) ikustcn duzunean - 4) itzuhzen naize-
nean • 5) heltzcan berri ro • 6) elkartu aurretik.

I ) klasetik helrzea n - 2) itxi aurretik > 3) apai ndu era gem ' -t) heltze n diren arte.
Sl
 GR AMATIKA ETA ARIKETAK It

44. unitatea

-eNE AN, -eN bita rtea n (B-C)

_1_ Bazkaria presrarzen aritu naizen blr artean , irrarsaio polita entzun dut.
..l.... Aireportura heldu ga re nea n, berehala telefonoz deitu dugu ama.
3 Jon eta Mikel erortze n di renean, guk sarrerak eros ditzakegu.
T Zuk gela hau margotu btrar tean, nik alboko gelako armairua husruko dut.
~ Beldu r zarela erakuste n du zunean, txakurra zaunka hasten da .
6 Pijama jan zt en nengoen blrar tean , norbaitek jo du area.
7 Martin tabernan sa r t u ze nea n, Gotzonek aIde egin zuen .
...!.. Itxaron egingo dizuet. egunkaria ira ku r tzen d uda n bitartea n.
.1.. Carlosek ekonomia ikasketak a ma it u ztrue nea n, banketxe batean hasi zen lanean.

2 Aldiberekotasuna (A-G)
Bazkaltzen dugun bitartean . telebista ikusten dugu erxeko guztiok.
2 Erosketak ordainrzean. dirua mahai gainean utzi duela gogoraru du Pilarrek.
.1..... Afalrzera joaten garen bakoitzean, Loreak beteta dagoela esaten du.
4 Leize -zuloan sartzean, beldurtu egin zen Irati.
5 Irteteaz batera itxi atea, mesedez.
6 Elizondora joatcn diren bakcitzean, gurasoek bertako rxokolatea ekartzen digure.

3 Aldiberekotasuna (A-G)
A) 1 Josu eta Bego musukatzen zeudela , Josuren emaztea agertu zen.
Ll.. Bilera a ma itzea n, etxera deituko didala esan dit hark .
.1..... Teleb ista ikusten zegoenean, Iapurrak sarru zitzaizkion Aneren amari .
~ Perretxikoran zeb ilela , Juanrxuk erloju bat aurkitu zuen.
5 Agurea kalea ze ha r katzean, txirrindulari batek jo eta lurrera beta zuen.
T Trenbidean istripuren bat zegoen guzrleran, bidaiariek autobusez garra iatu behar izaten
zuten .
-;p Baserria suran lku steaz bate r a, baserritarra negarrez hasi zen.
B) J.. Autobusera igotzeko lasterka z ihoa la, poltsa putzu barean jausi zaio Nekaneri.
2 Irakurtzen dagoen ean , ezin diozu Jokir u hitzik esan.
3 Kontxi eta Joxeanen etxera jean nalzen bakoitzean , harrikoa egitea tokaru zait.
l:!.. Aireportura het rzean, gure izenak bozgorailutik entzun geniruen.
~ Abesti hori entz ute a n, aiti ta Patxi datorkit burura.
6""" Etxetik Irteren den bakoitzean, aitaren egiten du gur e amak.
C) T Ma ha ia a pa tntzen a rt gine nea n heldu ziren gonbidaruak.
T A r ratsaldean kafea hartzea z batera ditut 10 egiteko arazoak.
T Lanera jean nal zencan ikusi dut Ainhoa.
""4' Albistegia iku stea n egiten dut negaT.
~ Eskatzen duten a lnrtzea z bar er a bueltaruko dira langi leak lanera .
6 Erxera go nb idatze n zaltuz teda nea n dastaruko dituzue nik egindako tosradak.
52
 G RAMATIKA ETA ARIKETAK 11

4 5. unitatea
1 Aur retik, orduko (A-C)
A) I) inen bainc lehen • 2) etxera joan aurretik • 3) heltzen naizenerako
B) I) egin baino lehen ... . 2) afaldu aurretik • 3) kopek datozenerako.

2 Aurrekotasuna (A-D)
Zinemara sarru nin rzenerako. filma hasita zegoen.
Ni heldu a urrertk hasi zen filma.
2 Lehen kapitulua irakurri e ndo re n. banekien liburua izugarri gustatuko zitzaidala.
Lehen kapitulua osorik irakurri nu enerak o. banekien liburua izugarri gustaruko zitzaidala.
3 Azterkera amaitu ondoren jakin zuen Mikelek ez zuela gaindituko.
~ Zerbait st natzea n irakurri idatzita dagoena.
Zerbait sinatu baino Ieh en. irakurri idatzita dagoena.
5 Kiroldegiko ateak zabaldu ord uko, jendea zain dago kanpoan .
Kiroldegiko ateak zabaltzen dtruzren erak o. jendea zain dago kanpoan .
6 Etxera helrzean, udaletxetik deiru didate.

' 46. unitatea

I Ondorengotasuna (A-D)
J O por ra k a ma it u ondoren , berikora itzuli behar.
2 Halnbesr e kllom erro ib ili eta gero, leher eginda egon bebarko lukete lasterkariek.
3 Merkealdia hasi bezain laster; jendea eroskerak egitera hurbildu da dendetara.
~ Mikelek egune ro sies ta egite n du bazkald u ost ea n.

2 Ondorengotasuna (A-D)
A) I) Pubean sart utakoan • 2) heldu bezain laster > J) erdia eda n eta berebala • 4) abestia arnairu
zeneko • 5) errebelaru osrean.
B) Be hin galderzc n hasiz gero, hobe galdera zentzuzkoak egiten badituzu.
2 Ezko nd u beza tn ag udo etc rri ginen bona bizitze ra.
3 O r r i hau irak urri ostea n, lotara joango naiz.
~ Zarata ka hasita koan , barreka ibif zen ergel hori.
s Kultura truk e batea n elkar ezagutu eta gero, oso lagunak egin dira bi hauek.
6 Maha ia n ese r l gtnene ko etorri zitzaigun zerbitzaria.

53
 G RAMATIKA ETA ARIK ETAK 11 _

47. unitatea
I -e IETIK eta -eNEZ geroztik (A-B)
laz Mikeli loteria tok aru zitz aicne ti k ez da lanera itzuli.
z Gure auzokoak auto istripua izan zuen gerozrtk. rrenez joan zen Benido rmera.
] Umea iza n zute ne ti k. Albertok eta Susik ez dituzte lagunak ikusi.
~ Ospea lorru zu en etik, asterc tx utxu-mutxu aldizkarietan agertzen da Berta Diaz.
S Aitor rxateatzen hasi zenetlk. etxean geratu da asteburuetan.
6 Txindokira igo gtnc nenk, gu ez gara berriro mendirajoan.
7 Politikan sart u zenert k, gure marketing irakaslcak gorbata janzten duo

2 Noiz arte? (C)

I ) au rk itze n dud an arte • 2) presionaru ar te > 3) o rdai ntzcn has i ar te • 4) er retiroa heltzen den
art e.

3 Hasiera eta bukaera (A-C)

Miren jasanezina da. he ldu denetik joan d en a r re cz da isildu emakumea.
Z Koldo ez da inoiz pozik egongo nahi duena lortzen du e n ar te.
] Igeri keran hasi nln tzen etik, ez daukat bizkarreko minik.
.. Euskara ikasi du en etlk. Jurekek ez dizu gaztelaniaz hitzik esango.
5 Albeno hil zitza igu ne tik. hutsu ne itzela semitzen dUI.
6 Hemenrxe gelditukc gara aide egiteko esaten di guten a r te.
7 Gauez lanean hasi ninrzen etik ez naiz lagunekin parmndan joan.
8 Gurasoek autoa erosi arte. ga rraio publikoa erabili behar izaten nuen .

10. testa (40.-47 . unit.)

I. ariketa
1 2 3 4
siren zuzendariek emandaka zusen
5 6 7 8 9
nO li zeinetatik baitzituzten ziren aktoreak herrira

2. ariketa
ltsasonrzi rxiki batean lan egin baz uen ere . urnnira. Fifipinetaraino. joaten zen as kotan.
Z Igerian ez bazekien ere . itsasonrzia hondoratu zen batean. ureran egun osoan egon ondoren. sal -
batu egi n zen .
] Bizitza osoan zebar gogor lan egin arre n. erreti ro penrsioa diru gutxikoa izan zen.
4 Framsesez eta euskaraz baino hitz egiten ez bazuen ere. atzerrikc portuetan edozeinekin kcrnu-
nikatzeko ga uze zen.
54
 G RAMATlKA ETA ARIKETAK 11

3. ariketa
1 Nahiz eta ikastolan gustura ego n, ez dur han jarraituko.
T Sukaldeko labea oso modemoa ez bad a ere , janari gozoa k egiten ditu .
3 Martinek hiru milioi euro lra bazlt a ere, ez nintzareke harekin ezk onduko.
'4' Liburutegiko liburu guzti ak ir a k u r r ita ere, ez du zure galderaren erantzuna asmatuko.
5 Gaur goizeko zazpietan sasoiz ero r r la gartk ere , frena galdu du ol. astima!
..£ Besaulki ederra ipi ni ta ere, egongela hau oso hc tza geratu zaio .
7 Dietaren agindu guztiak zehatz-mehatz betea gati k ere, ez zen barere argaldu.
8 Nahiz eskolan urte askoan ibif ez, jakinduria handiko gizona da.

4. ariketa
I) aldiberekotasuna· 2) aurrekotasuna > 3) ondorengo tasun e - 4) aldiberekotasuna - 5) ondorengo -
tasuna • 6) bukaerazkoa.

5. ariketa
T Z a hartzaroa helrzen de nerako aurrezten dute horiek.
t1..J Jnremeren bi dez elkar ezagur u zure nea n ma itemiudu ziren.
2J Iraka slea gela n sat-t u eta gero amairu ditut etxerako lanak.
L.!.J Unib ertsitateko ikas ketak a maitu eta bereh a la ezk ondu ziren Rober eta Rake!'
T Zu k be har du zu ner a ka izango duzu lan hori bukaruta.

6. ariketa
_'_ Zoaz zuzen supe rmerkarura heldu a rte, eta gero jo ezkerre ko ka letik .
2 Aita joan ze nenk, gure fam ilian ezer ez da berdin.
~ 3 Haur honek negar ba ino ez du egiten, behintzat nahi dnena lot-tu arte.
T Interneten nabigatzen ikasi d uen etik, Aitor ez da etxetik irteten.
5 Ez dugu aide egingo zerk kezkatzen zaituen jakin artc.
6 Gizona hil zalonettk, Estefaniaren bizitza guztiz zoriontsua izan da.

' 48. unitatea

Konparazioa (A-B)
A) I) asriroago > 2) Durangora adina kilometro > 3) bezai n imeresgarria dela d irudi I beranduago •
4) baino metro gehiago zilunagoa.
B) >- Jaruzia ez da trajea be zain garesrta.
Dortoka da barraskiloa bain o azkarragoa.
Dorto ka ea da barraskiloa bezal n as rtro Ihiltzen.
2 Gernika hemendik Durango bezain gertu d ago.
Hemendik begiraruta, Gernika ez dag o Durango ba in o u rrun a go.
3 Hamster filma i otv 2040 ba in o Iehe nago e ma ngo du re.
Kritikarien arabera. Hamster Loiu 2040 bezain ona da.
4 Atikoa ez da bigarren solairuko etxea bezain handia .
Biga rren solairuko erxea atikoa ba ino ilunagoa d a.
55
 GRAMATlKA ETA ARIKETAK 11

2 Konparazio motak (A)

I) ezberdintasuna • 2) ezberdintasuna • 3) berdintasuna • -l) ezberdintasuna • 5) berdintasuna •
6) ezberdintasuna • 7) berdintasuna.

49. unitatea

1 Bezain, beste, ad ina ... (A-C)

I) bezain garesti • 2) beste egun ) adina denbora • 4) bezain arina • 5) bezain urrun •
6) adi na kilomet re • 7) beste diru.

2 Ezezko konparazioa (A-C)

Atzoko eguraldia ez da gaurkoa bezain cpela.
2 Nik ez dut pisatzeu zuk pentsatzen duzun beste .
3 Azterketa hau ez da aurrekoa beza in zai la izan. zailagoa izan da .
4 Nik ez dararnat Josuk adina urte lanean .
5 Jatetxe honetak o txipiroiak ez dira amak egiten dituen bezai n goxoa k.
6 Etxebizitzak Andaluzian ez dira Euskal Herrikoak bezain garestiak .
7 Gaur ez naiz ban bezain berandu oheratuko.

3 Berdintasunezko konparazioa (A-E)

A) Aitor azeria bezain az ka r ra dela diore.
2 Ilargia ez dago eguzkia bezai n urrun .
3 Concord hegezkinak tximis tak duen best eke abiad ura hartzen zuen.
4 Ne kanek Patxik adina negar egiten du.
5 Aurte ngo oporretan ez dugu iazkoetan bezain ondo pnsaru.
6 Gure baserria ez da z ucna besreko a.
7 Mikelek nik besre lagun ditu.

B) Nerea eta Leire cz dira inoiz orain bezain lagunak izan.

2 Ezkongaiak gurasoak bezai n pozik da ude.
3 Gure semea txerriak bezain saskila da.
.I Banketxekc zuzendari borrek lehendakariak besre diru irabazten duo
5 ETB 2k Tele 6 kateak baino programa hobeak ditu.
6 Hemen Ichengo etxean bezain gusrura bizi gara.

C) Garbi gallu honek cz du lehe n beza in ond o garb itzen .

2 Filma ez dela liburua bezain inreresgarria esaten dute.
3 Gure ama Arginano bezai n sukaldari ona da. baina ez da hain ezaguna.
.I Nagusiekin umeekin besteko konrua eduki beha r da.
5 Loliren senarra k ez dauka ernaten duen beste diru.
56
 GRAMATIKA ETA ARIKETAK 11

50.' unitatea
1 Desberdintasunezko konparazioa (A-C)
A) I) urrunago • 2) merkeago • 3) gutxiago • 4 ) gehiago • 5) bertiagoa • 6) hobea.
B) I Go lfa futbola baino arriskutsuagoa da.
2 Diamantea igeltsua beino gogorragoa da.
3 Edume Zuri sorgina ba ino hobea da.
.. Hargia Artizarra baino hu rbila go dago.
5 Eulia rximeleta baino txikiagoa da .

2 Kantitate konparazioa (0)

Nik zuk pemsanen duzun baino gehiago dakit.
2 Edari honek horrek baino gurxiagc balio du.
3 Nire autoak Manurenak baino gurxiago balio duo
.. Bilbok Donosuak baino biztanle gehiago ditu.

3 Oesberdintasun mailak (E)

I) lau ald iz garestiegoa • 2) garesutxoagoak • 3) zatia gehiago • 4) zerrxobait bandiagoa •
5) ze nxobait azkarrago • 6) 50 kilo metro azkarrago • 7) askoz bobetc • 8) dezente erosoagoa •
9) pixka bat garbiagoa • 10) askoz ere gutxiagc.

4 Ezezko konparazioa (G)

Grezia ez dago Italia baino hurb ilago .
ltalia ez dago Grezia baino urru nago.
2 Jokin cz da Robeno baino gaztea goa.
Roberto ez de Jokin baino zabarragoa.
3 Anderrek ez d im Leirek eta Loreak ba ino nota hobe ak aterarz en .
Leire k eta Lo reak ez dituzte Anderrek baino nota txarragoak aterarzen.
4 Film amerikarrak ez dira Europa ko film ak baino inreresgarriagonk.
Europako filmak ez dira amerikarrak baino aspergarriagcak.
5 Kalkulua ez da trig on ometric baino zailagoa.
Trigonomctria ez da kal kulua baino errazag oa.
6 Herri rxikiak ea d ira hiri hand iak baino zaratatsuag oak .
Hiri handia k ez dira herri txik iak baino isila goak.

57
 GRAMATIKA ETA ARIKETA K 11

51. unitatea

Konparazio egirura berezi ak (A-F)

A) El. dUI elastikcrik ercsi. Denda hartan erakuts i dizk idatenak zein batn c zein tx ikiagoak
ziren.
2 Txomin ezln argalago geraru zen dieta egin eta gero.
3 A zer parea ! Zein ba ino zein as tiroago ibiltzen da.
4 Mikel eta Imanolek ezin hobeto pasaru dute Karibeko hondartzeran.
B) Mikelek neska lagunak nor bai no nor polilagoak aukeratzen ditu.
2 Ostiralean kultur etxean ernandako hitzaldia eztn aspcrgarriagoa izan zen.
3 Batzuek uste dute zenbat eta argalago orduan eta zorior usuagoak izango direla.
4 Jonek nita maite du, baina ama are gehiago.
5 Estatisriken arabera. gero eta jende gehiagok dau ka Lnternet etxean.
6 Ordenagailuen prezioa gero eta merkeagoa da.

C) 1 Hainbat etxebizitza ikusi geniruen arzo arratsaldean. zein baino zein garestiagoa.
2 Ingele s azter kera ezin errazagoa izan da.
3 Zenbat eta gazteagoa izan. hainbat eta azkarrago era bobeto ikasten dira gauzak.
4 Lanera joatea gogorra. baina langabezian egotea oraindik-are gehiago.
5 Gero eta jende geh iago doa atzerrira oporretan.
6 Zenbat eta gehiago ikasi. orduan eta gutx iago dakizu.

52. unitatea
-EN atzizkia (A)
Atzokoa sekula ikusi dudan fil mik beldurgarriena izan zen.
2 Toki hau ingurukoen anean po litena da.
3 Balea ugazruni k handiena da.
4 Auzokoen artean. ama da mannitakoa ondoen egiren due na.
5 Munduko basam orturik lebor rena Atakam akoa da.
6 Gaur ko azterketa zailcna izan da.
7 Gork a da gozoki gehien jaten duena.

2 -EN atzizkidun egiturak (C)

I Hondarri bia herririk politenetakoa da. 4 K.2 mendia rnunduko alruenetanko bat da.
2 Euska ra hiz kuntzarik zaharrenetakoa da. 5 Argiriano euskald unik ezagunetarikoa da.
3 Atzcko eguna hotzenetarikc bat izan zen.

3 Superlatiboa (A-B)
I Mercedes rnerkatuko autorik garestiena da.
2 Aiz korri Gipuzkoako mendirik gara iena da.
3 Ingelesa munduan hiztun gehie n duen hizkuntza da.
4 Balea ugaztunik handiena da.
58
 G RAMATIKA ETA ARIKETAK 11

11. testa (48.- 52. unit.)

l. ariketa
A)
Hitza Konparatiboa Superlatiboa

1 asko gehiago gehien

2 labur loburrago laburrena
J merke merkeago merkeen
4 motel motetago motelen
5 estu estuago esree»
6 goiz goi=ago gotzen
7 garramzitsu garrantzitsuago garrantzitsuen
8 on hobe onen/hoberen
9 behera beherago beheren
10 sakon sakonago sakone1/
11 astun astunago astunen
12 IXar txarrago rxarrell
13 zahar zaharrago zaharreu

B) I) estuagoak- 2) gehien > 3) Motelenak - 4) onena > 5) goizago.

2. ariketa
JJ Zuk ez daukazu nik beste arazc bulegoan.
...L Gaur
atzo baino eguraldia hobea daukagu.
2J Zenbat eta lehenago hasi hainbat eta lehenago amairuko dugu.
3J Osasuna dirua izatea bainc garrantzitsuagoa da.
~ Munduko lekurik lehorrenak basamortuak dira.
]] Modeloak beste guztiok baino argalagoak izaten dira .
...L Ordenagailu berria zaharragoa baino azkarragoa da.
[I] Amazonasek munduko emaririk handiena duo
.1.., Aldaketa atsedena bezain ona omen da.

3. ariketa
I) dezenre malguagoa· 2) askoz gogorragoe - 3) mila aldiz e 4) zatia gogorragoa.

4. ariketa
T Zatoz etxera ahalik lasterrena.
2 Anderrek ilea apurtxo bat luzeagoa dauka Asierrek baino.
T Ez al da Beatles raldea pop musikan histo rian egon den tald erik onena?
c..i... Atzo izan zen nire biziko egun zoriontsuenetariko bat: izugarri ondo pasaru nuen.
S Azken boladan gero eta jende gehiagok uzten dio erretzeari.
~ Izurdea animaliarik azkarrena omen da.
59
 GRAM ATtKA ETA ARI ABIEETAK
KE T . ~' ~ K ~I I~I _

E, Unita
53. unitatea

1| Arragoa
Arrazoia gdizraztzko
adierazteko (A)
I zolata
I) gora eskatzen
soldata igoera gekotzen bairute
barrure >2)
d ziuen edan duzu
gehiegi edan duzulako
lako -Au zeba bidean
3) zebra aparkatuko bainuen
bidean aparkamkc barnen -e
di oporretan daude
4) oporretan daude eta
gia,.

2d bauzazko egalak (A-G)

Kausazko esaldiak (A-Z
|
I ATZO berze
Atzo be urtebetetzea izan
re urtebetetzea jean zelako
zelako cordaindu du Anderrek
rdaindu du Anderrek erronda.
erronda,
d2 Herrenka
errenka nabi,
nabil. oorkatilan min ha
rkatilea n min bartu dut eta
rtu dut eta,.
Hiru bosga penkatzzagank dagon mizka (orka,.
a db jai

3 Him ikasg ai penk aneagatik dago triste Gorka

Pa, zeren
4 Bai, jana handia
zeren laino bandia boitzegogn,
baitzegoe n.
Jorra
5 Go delakoo hitz
rra delak utz eg
egin di amo
in dit armona
na horrek genu,
horrek ozenki.
6 Duro zgbiazo irab
Dim gehiago uaboztzarren
aztearren joan d Peru
je an da Meaikor,.
Peru Mexikora
e ee ek

AurTSkOari ino
7 Aurrekoari (motz begiratzen ez
iz begiratzen zz dionea,
dionez, kolpea
koipea hartu
bartu dduu Iraiak.
latak,
8 Pa, aura
Bai, au zabarra
to za harra hondar
bondaru batta,
baita .
Gau pertzonala
9 Gai dela
pert sonafa de la eta
eta urz)
utzi du karena alkateak.
du kargua alkarteak,

3A Jdortaraua
Idaztaraua andu D-E
landu (D-E)

d bitu
+ bait- Zega
+ -ela ga
eta ZG
+ bi
bait- egia
+ -et« eia
eta

| SGaitzaketz
gaitzakete batbattzabete
baikauiakete gaitzatekbetela eto
gairzateketeia eta
darreko
daiteke baitaiteke
baitaiteke daitezela eta
daitekeeia eia | zZiizaidan
itza idan birzizatdann
baicitzaida Zizta eta
zitzaidala era
SenIOn
ge mon baitetan
baikeuion Semina eta
geniola eia Jizoieke
Iitzaieke bilizatebe
ba ilitzaieke Jizdieteeia
luz gio
aiekeela eta
dote
dicte botitote
baitiote daiela eta
dioteia eio maitekoe
naitek batdtete
baina iteke piezia
naitekee eia
la eta
ZOiOZie
zatozte baiizdiOzZie
baitzato zte ZdTOziele gia
zatoz tela era i Puka
nuke batrrute
bail/like Pirbzela eta
nukeela gii
Dorrao
narama BOO
baina ra ma Mdgeio
narama!a era | Zaitezkgte
za itezkete bitatea
baitzaitezkete ZditzzEziela gio
zaitezketela eta
ibon
zihoan bairzibogn
baitzihoan Zibngla gi
zttioata era nindoon
nindoan baturudogn
bainindoan Oiengi
ntndoata eta

4d Ezezko
Ezezko “rrak
formak andu RE
landu (B-F)
| Pamiitari
f amiliari arzekaberik ez emareagartk
at sek a ber tk ez gmuatzagatik urrunera
urru nera oan zen bizitzen,
jean zen bizitzera .
d2 Frena
Trena sasoiz
osot habarru
r tu ez
ez genuzlako
gen uelako beldu ginen be
he ldu ginen bernu nera,
randu lane ra.
3A KK botika bartu
Nik bortka dudanez,
hart u ez dudan ez. mn
min bandia zan dui
handia izan dut Gau Ogen,
gau osoan.
d
4 Lehengo
Le bengo egunean urna OTSO
egun ean autoa Zaio,
marxuratu zitza ion. benak motorrari
Kepak mor on-art aspaldian giarik ez
aspald ia n oilorik ez baitzion
baitzion
botz,
bota.
€5 M
Mirenek eneko giltz
lrenek erxekc itzak barru ez
a k hartu ez dituelako
dituelako kalean
kalean dago
dozo Zur Zai,
zure zein.

5S Partikulen bariazioa (C-G)

(Zei
Pogik gaude
Pozik gau de jenden ggagutzeOrTe,
jendea ezagurzearre n.
Zeren Dia
2 Zeren faita duren
diren borgtaz
horietez gogoratzen
gcgoratzen bakara,
baikara.
Solasaldi
J Solasal di tzeginetan eta dantzan
atseginetan eta dantzan aritzeko
aritzeko aukera ditz
aukera du gia,
te eta.
60
 G RA MATIKA ETA ARIK ETAK 11

54. unitatea
I Sarrera (A-H)
Moduzkoak Best etakoak

J Kaletik pozik ge nroze ta. irri statu eta erori egtn zen Aitor. X
2 Ud ale rxea n aza tdu zlgure nez bere egin genituen inprimakiak. X
X
,
3 Merkatuan iku sitako aurpegia gogoretzear nengoen, baina ezin.
Okela behin des lzozrut a, ezin da berriro izoztu . X
5 Andre hori oso panpoxa zen, gazt eran guznz a paind uta
irteten zen kalera eta. X
6 Koldo afaria presraruta kalera irten zen. X
7 Ema itz a c nak a tera d ttuenez, ez du berreskura penik egin behar. X
8 Baserritarrak ir a ka tsi zigun erara landatukc ditugu piperrak. X
9 Orde nagailuan blrusen bat sa r t ut a ere. jarrairu egin behar
d ut lanea n; geroxeago kend uko dut . X

2 Bezala erabiltzeko zenbait era (A-B)

Ameri karra k bezala bizi nahi luke.
2 Erregea bal itz bezala hitz egin dit nagusi ak.
3 Atezainak azaldu digun bezala eramango dirugu kutxak.
of Zuk egin bezala cz ditut idarziko neure kexak zuk egin ez bezala idatzikc ditut neure kexak.
5 lrakaslea lkasgelan benan balego bezala lan egin dute.

3 -eN moduan / -TAKO moduan eta antzekoak (A-D)

Kuban iku si riko gisa n prestatu dug u edari exctikc hori.
2 Udaltzain ak ad itzera em a ndako er a n abiaru ginen ostarura.
] Hitz hori hiztegian ir akurrirako e ra ra erabili du rxosteueau.
.. Argibideetan Ir a kur r lra ko legez pizru behar duzu telebista.
5 Irakasle ak agind ur iko modu an egin dugu esperimemua.

4 Moduzko perpausak (B-1)

2) izenak berak dioe n legez • 3) dirudienez • 4) Erruman ia eta Serbia eta Montenegroko gobernuak
elka rturik • 5) azaldu dutenez • 6) ahalmen ekoncrnikca hcberuz • 7) adierazi bezala .

5 Moduzko perpausak (A-I)

Hizlari trebeen hitzak entz u nik. atsegin handiz geratzen dira.
2 Bihar euria egingo du eguraldi gizcnak iragarri d ue nez.
] Mikelek musika e nrz unez bazkaltzen du egunero.
4 Gizon hori puma e rretze n a r t zela sarru zen gelan.
5 Gaur eguraldi ederra egin du. eta Aitor eguzkitan ego nik harru du loak.
6 Dirudie nez, itsasgora ordubete barru izango da.
7 Entrenatzaileak esa nda koa re n a ntzera antola tu beha r d uzue jokoa.
8 Hitz egtren d uen legez idazten du horrek.
61
 GRAMATIKA ETA ARIKETAK 11

55. unitatea

Helburu zko perpausak (S-D)

1) ez jesartzeko > 2) ikusteko · 3) izatearren - 4) cz esnatzearren.

2 -TZERA, -TZEARREN, -TZ EAGATlK (C-D)

1) [ ' 2) e · 3) b » 4) u » 5) d.
1 ldaz karie k dena agendan apunta tzen dure. betebeharra k ez ahazteagatik.
T Senrurtziko gazteak lasterka doaz azken autobusa bartzera.
3 Etorrck milaka kilometre egin ditu. neska laguna zorionrzearren.
4 Nik ez dut inoiz erxe barruan erretzen. inor ez molesrarzearren.
-.i. Sabin goizean goizetik irten da elurtearen argazkiak egitera.

3 Helburuzko perpausak (A-D)

T Erretzeari uztearren erosi ditut txikle horiek.
L Zu afal tzera gonb idatzearren deitu dut.
d... Energia aurrezteagatik irzali ditut.
of Kreditua eskarzera joan dire Xab ier eta Kepa bankerxera .
5"" Helbide aldaketaren berri ematea rren idatzi dizu emazt e ohiak.

56. unitatea

Sarrera (A)
I ) hain • 2) hainbeste baitzi tzaizkion · 3) hain non- 4) hainbeste ezen .

2 Bereizi mendeko ondorio perpausak eta ondorio perpaus alboraruak (A)

Me nde koa Albo ra tua

I Bere aurpegia hainbeste alaitu zen jarraitzeko ideiarekin.

non berri ro itzuliko zela esan baitzion. X
2 Pozik egon gaitezke. hain dira makalak kontrakc taldekoak. X
3 Mende honetan hain zientzialari onak egon dira. ezen gure
bizitzaren ikuspegia alde tu baita. X
, Hain hitz egi n zion gogor. gizagaixoa gero ez zen ezer
esatera ausartzen. X
5 Liburu hau irakurtzeari utzi diot. hain asperga rria iruditu zait. X
6 Martinek hain bilduma interesgarria dela pcntsa tu wen.
ezcn bi astean krom c guztiak erosi baitzituen. X
7 Argi mintza gaitezen, hain modu korapilatsuan azaldu duzu. X

62
 GRAMATIKA ETA ARIKETAK IJ

3 Mendeko ondorio perpausak (C)

L Ham da rxarra kontzertua. eze n ordu erdi lehenago irten baik inen.
.1... Hain beste auto daude errepidean. non berehala kolapsaru eg in de n.
...L Hain ko lore bizia z margctu du gela, eze n luzaro egonez gero zorabiarzen ba itza ra.
~ Igandean hainbe ste gol sartu ziete n, eze n ez baitute berriro joketuko.
5 Halako moduz egin zuen taua. non aurteu enpresan sari berezi bat emango d iot en.
:.!J Hain da ospersua gure Fau stiuo . eze n tel eb istarik e re clkarrizk eta egiteko de itu batncte .
7 Hain ibili g inen arin trena hartzeko, non Ko ldori orkatila bihur ritu z itza ion.

4 Mendeko ondorio perpausak (C)

- ,- Neska horrek hain du jenio rxarra. ezen lagunak nekez izangc dituen.
2 Hai n zen berandu. non kcntzerturako sarrera onak ez baikenituen aurkitu.
...L Zuk esaren diruzun argudioak hain dira biribilek. non je ndea erraz liluratzen duz un.
4 Hain da bel durtia rxakur hori. non saguek ere ikaratzen bairute.
2.. Hain dago arg i arazoa. ezen ume batek ere uler bailezake.
"6' Hain portacra desegokia izan zue n Irene k. ezen harrezkero ha rremanik ez duten.
,.. Hainbeste orban zitu en pra ketan. ezen nagusiak ez baitzion areroan sarrzen urzi.
.!.., Halako modu z rrararu gintuztcn hotele an. non biharamunean aide egin baikenuen .

5 Ondorio perpaus alboratuak (D)

I Ha in da esrua kalea. ezen ez in da autori k pasatu.
T Hain beste marru bi jan dut. orain bihotzerrea daukat.
3 Zineman egon gin en. ba ina Kepa ha in zen logura. ezen basieratik 10 zurrunga has i zen .
T Hainbeste urte tan ingeniaritza ikast en. gero tabema batean lan egiteko.
5 Gure alaba hain da geldoa pianca jotzen . non inork ez dio kantarik entzun nahi.
6 ldciak hainbesteko gogoa zuen Igeri egitekc. ezen 20 km egin zituen urtegian sartzeko.

6 Mendeko ondorio perpausak eta ondorio perpaus alboratuak (C-D)

I Edo norekin kon pont zen da ondo Ibon, ha in da jarcrra.
T Hainbeste ar ropa zeraman. ezen dendaku beroarekin zor abtatu egin ze n.
T Herriko j aietau hainbeste danrza egm genuen, hur rengo egunean oinetako mina izan genuen.
...:L Hainbesteko ahalegina egin zuen armairua here etxera eramatekc. non zor iga izt oko lun bagoa
ha r tu zue n.

63
 G RAMATIKA ETA ARIK ETAK JI

12 . testa (53.-56. unit.)

1. ariketa
I Berandu naror iratzargailu ak ez du e lako jo .
2 Bittor 050 ahul dago. egin dio ren ebakuntzan odo l asko ga ld u baitu.
3 Ama 050 kezkatuta dago. Mt ren asp aldian argal Ikusten du eta.
4 Dent istarengana joan beha r duenez, idazkaria bi ordu lehenego irten da lane tik.
5 And errek pil ulak hartzen dim 050 u r du rt a baita.
6 La nerako bidean d auden a uto ilarak direla eta, bulego rako held u ordu ko estresatuta dago
Markel.
7 Bih ar jaieguna denez, gauean berandura arte atcra gai tezke.
8 Kanpoan afaldu beharko dugu hozkailu a hutsik baitugu.
9 Ez deitu Marimertxeri ordu honeran. hon ezke ro o he a n ego ngo dira eta .

2. ariketa
Betiko moduan dago Martin. ederto.
2 Bai, diskc berrian lehen ez beza la abesten baitu.
3 Oso ondo. markesak bizi diren anrzera bizi da .
..J Kostaldera joango gara. iaz egin genuen modura.
5 Marmitakoa presratzen. nik egiren dudan eran.
6 Zorte pixka bat izanez eta lan asko egi nez.
'""7 ModeJoek egite n dutcn bezala. bizpa hiru litro ur ednten du t.
8 Lang ileek in adosrutako moduan jokatukc du gu.
9 Osc txarto. hotzez hiltz eko zorian zegoen.
10 Mutu geratu ziren. zer esan ez zekitela.

3. ariketa
I Atsedena hanzeko asmoz. Eneritzek musika jarri duo
:L lrxaso Galwayra jea n da ingelesa hobetzearren.
.1... Ondo ule rtzeko. labur era ozenki esan behar diozu semeari.
-.:L Gorkak gaixorik dagoela esan du batzarrera ez joatearren.
5 Nik egunkaria eg unero erosren dut. inguruko gertakizunen berri izateko.
6 Mikelek dieta hasi du hamar bat kilo argaltzeagatik.
..1.... Bakiora beti jean gara txakolin gorria edatera .
H Tra fi ko kanpainarekin ikusleak ikaratzen sa iatzen dim . istripuak gutxiagotzeko asrnomn.
t. Dirua irabazteko lanera joaten gara gehienok.
10 Tomasek ez dauka ind ar nahikorik mendi tontorrera igorzeko.

4. ariketa
I) ezen au rkitzea .... . 2) hainbeste auto ... . 3) non lehenengo... . 4) erabak i ba ikenuen •
5) Hainbeste j end e • 6) hain ozenki. .. • 7) non ezin genuen. . . • 8) ha in bera ndu zen ... • 9) non crd u-
rako ...• 10) baitzeukaten • 11) hainbestekoa ze n.
64
 G AAMATIKA ETA AAIKETAK 11

57 . unitatea

1 Lokailu rnorak (A-C)

I) ordea • 2) izan ere - 3) gainera • 4) bes tela.
I) ordea • 2) bestela • 3) hortaz • 4} gainera.

2 Lokailu motak (C)

Ainararen autoa erxearen ondoan dago aparkatura, hortaz, ez dago dudarik. eu robusez jean da
lanera.
2 Ainara autobusez joaren da lanera. bestalde. nahi badu. here autoa ere ha r dezake.
3 Ainara autobusez joaten da lanera gehieneran: here senarra. a ldiz. oinez jcaten da.
4 Argi dago. Ainara autobusezjoan da: lzan ere, here auroa etxe ondoan aparkanua dago.

3 Lokailu motak (C)

lgerilekuan gustura egiten dut igerian: baina itsasoan. e rdea. clatuekin. ez naiz batere ondo
rnoldanen.
2 Erretzeari utzi dio : izan ere. jantzietan itsatsita geratzen zitzaicn usaina ez baitzuen gogoko.
3 Julio Salinas ez zen oso rrebea baloiarekin: ha la ere . gol asko sartzen zituen.
4 Bihar goizc ko Setakc trcna hanu behar dut : hortaz., ohi baino ordubete lehenago jaiki beharko dut.

58. unitatea
Ere lokailuaren kokapena (A)
Bada. Benga lako rlg rea e re desa gertze ko zo rian dago.
2 Bada. gu k e re ea dakigu nola eg iten den.
] Bada. tren a ere autornobila baino segur uago a da.
4 Bade, nlrea k ere ez dira egon .
5 Badn, la ru n ba rera n ere ez inezkc a izaten da.

2 Ere lokailua aditza agerian duten perpausetan (A-B)

I} Bai. gauean ere prestatuko dut • 2) Ez. Idoiak ere ez da ki zer eg in • J) Bai. tipula ere izuga rri gus -
tat zen zaio • 4 ) Ez. Araban ere ez dago.

3 Ere lokailua eta aditzaren ezabaketa (B)

I} emsaladari ere bai • 2) latak ere ' 3} dagoena ere cz • 4) orai n ere · 5) guztick ere bai •
6} Andonirena ere • 7) urteetan ere • 8) adarra jotzen ere bai.

4 Ere lokailua aditza agerian duten perpausetan (C)

t Fisikakoa ere seik bakarrik gainditu dute. 5 Palata to rtilla ere badago.
1 Aitcnarentzar ere badira bonboiak. 6 Idazten hasi ere ez da egin.
] Batuketak egiten ere ikasi gore Gorka txikiak. 7 Atseginak ere badira.
-I Eskalatu ere egin dugu. Jl Negar eginez ere ez duzu ezer konponduko.
65
 GR AMATIKA ETA AR1KETAK 11

5 Ere lokailua aditza ezabatuta duren perpausetan (C)

eta " X" ere bail baita ..X'· ere!
ere ez ezta ..x .. ere

1 Alemanez ondo minrzatzen da. (illgelese=) em ingelesez ere bai. baita ingelesez ere.
2 Makarroirik ez dute jan. (haragirik) era haragirik ere e: ezta haragirik ere.
3 Rea lak irabazi egin du, (Osasfmak) era Osasunak ere bai. baita Osasunak ere.
4 Txipiroiak ez ditut gogoko. (tripal.-iak) eta tripakiak ere e: ezta tripakiak ere.
S Ez dago etxean. (bere blllegoan) eta bere bulegoall ere e; eta bere bulegoon ere.

6 Ere lokailua (C-E)

I Zure iritzia ez zaigu ondo irudi tu. ezt a zure jarrera e re.
2 Lane ondo egitcn duenean. zorio nak ematen dizkiogu: ba ina hain ondo egiten ez duencan. ani-
moak ere ematen dizkiogu.
3 Sergiok cntziak garbi ru ditu. eta lehortu ere egin ditu.
.. Kezkatuta nago. eta 050 urduri ere bai.
5 Kontuan hartu behar da ikasle hcri 050 lang ilea dela. ba ita ikasrurtean ze har asko aha legindu
dela ere.
6 Euritakoa zurea da. baita eskul arru hauek ere.

59. unitatea

I Ere, zerbaiten indargarri (A)

I Inon ere ez duzu hain merke aurkituko.
2 Asmo hori baldin badu. ez du atparu ere egln.
3 Lo kuluxka egitera joan zen. bazkaldu ere ez zuen egin ere.
.. Jo n ez eztk, Edurne eta Ar ra te ere hantxe zeuden.
5 Tarta bat eta edariak ekarri genitu en: bestela. ez ziren etorrt ere egfn gc.
6 Ez zitza idan bu r uratu zer esa n ere, hain nengoe n urduri.
7 In oiz ere ea dut horrela kc zerb ait ikusi.
8 Isun itzela eza rri ez ezik , gidabaimena kend u ere egin zioten.

2 Ere lokailuaren erabilera okerrak (B)

Donostiara goaz estropadak ikustera - (Ere bai geu. Ba ita eeu ere . Geu ere. )
2 Niri tom atea ez zait gustarzen . - ([:u a Di re anai ari ere, Ere ez nire anaiari. Ezta ere nire
anaiari.)
3 Entzun bakarrik ez. hori (ere bai irakurri dugu. I baita irakurri dugu ere . jrakurrj e re ee in
lliu:!L)

3 Ere lokailuaren erabilera (A-B)

I) ardura ere > 2) 0 ·3) 0 ·4) bai Euskal Herritik · 5) eta prezioa ere bai - 6) baita garesrienek ere ·
7) eta prezioaren aldetik ere • 8) 0 • 9) ezta prezi oen ere • 10) kalitat e eskasekoak ere bai •
11) ahaztu ere egiten dute - 12) menuaren kalitatean ere - 13) inoiz ere > 14) ezta astean - IS) fruity
freskorik ere.
66
 G RAMATIKA ETA ARIKETAK 11

60. unitatea

I Gainera eta bestalde (A)

Abera tsa da. eta. gai nera, loterie nori eta berari tokaru behar.
2 Ni ez naiz semearen laguna. here aita baizik: nire ustez. ga tnera. gurasook ez dugu geure seme -
elabe n lagunak izan behar.
3 Egungo errauskailu modemoek ere gai toxikoak igonzen dituzt e. Best a tde, gai boriek erra uts
bihurtzea n ez dira deusezten .
~ Heriorza zigorrak ez du zemzurik. Krudela da. eta. gainera , ez du delituen kopurua murrizten.

2 Halaber eta orobat (B)

Eskuinek o eskumuturra ren parte batean ere urra ru handia k ageri zituen. eta orobar bizka rrald e
csoan, omo platoetan bereziki.
2 Aurkituko airuen oztopoen berri bazuen , baina baze kien orobar, zirenak zirela, gainditu egingo
zituela.
J Ez dut ukatuko ezusteko erabak i horren atzetik nire ausa rdia naba rmendu nah i nuela Dabidcn
aurrean . eta. ez dUI ukaruko. hala ber, hain bar-batekc erabakia hartu izanak urduri tasu na
sorrarazten zidala .
4 Ez nintzen ausartu Dabidi egia esarera: haren erreakzloaren beldur izan nintzen. eta. bestalde.
argi neukan ez zela ezer gertaru eta. hal a ber; ez nuela Parxiren laguntasuna galdu nahi.
5 Hala ikusirik. gure ekintza guztia k hidezkoak dira. baina orobat axola rik gabeak.

3 Bestela, osterantzean eta gainerakoan (C)

Jantzi larruzkc botak eta hanu eurita koa: oste ra nrzea n, busti-busti egingo zare te.
2 Ez itzali telefonoa; besrela , ezin izango duzu nire de ia hartu.
J Burgoseko zer birzugunean Ane zorabia ru eta oka egin wen; gain era koan , bidaia ondo egin
genuen.
4 Kendu entzungailu madarikatu horiek belarrietatik; osreranrzea n, no[a dcmontre entzungo
duzu esaten dudana?
5 Etxeko loreei ura beta behar diezu noizean behin: bestet a, lehortu egingo dim.

4 Beraz eta hortaz (D)

T Bidaia luzea da . ez dUI gauez gidetu nahi : bihar, be ra z, go izean goiz irtengo gara i1undu baino
lehenago heltzeko.
2 Datorre n astean 18 urte beteko ditu Martinek. Gutxi fa lta zaio. beraz. adinez nagusia iza -
teko .
3 Jertse hau XL neurrikoa da: hcrta z, zuk beha r duzuna baino handiag oa.
~ Hemen ezin da erre; hortaz, itzali berehalaxe zigarreta hori .

5 Bestalde, bestela eta beraz (A-D)

I) bestele - 2) berea - 3) bestalde > 4) bestele - 5) honez.
67
 G RA MATIKA ETA AR IKE TAK 11

6 O rdua n eta bada (E-F)

-.-L Nola esaten da "paciencia" euskaraz? - Bad a .. . pazientzia edo egcnarria eseten dela usre dut.
2 Senritzen dut. baina amaitu dira flanak. - Ord uan . arroz esnea harruko dut postrerako.
] Txo. ikusi al duzu zer ordu den? Zazpi eta erdiak! .... Ord ua n. goazen beste batera.
~ Niri gehien gustatzen zaizkidan filmak barre eragitekoek dira ..... Bada, niri ez: nik intrigazkoak
nahiago ditul.
5 Medikuak odol era gemu analisiak egin behar dizkidatela esan dit. - Benetan? Zer duzu. ba da ?
6 Jende gehiegi dago kafeteg i honetan ..... Goazen. bad a, dendak itxi baino lehen.

61. unitatea

O r dea eta oster a (A)

Atzo eguraldi rxarra egin zuen; gaur. ordea/ost era , eguraldi ona egiten duo
2 Saskibaloi ko baloia futbolekoa baino handiagoa da: eskubaloi koa, osrera/ordea, txik iagoa da.
3 Ostiral arratsaldeetan poz-pozik egoten naiz: igande arratsaldeetan, or dea/ostera. lur jota
egoten naiz.
4 Esatea erraza da; egitea. oste ralo rdea. zailagoa da.
5 Behiak belarjaleak dira: otsoak. ordealost era. haragijaleak dira.

2 Ordea, ostera, berriz eta aldiz (A-B)

lazko negua epel-epela izan zen: aurtengoa. aldiz, ikaragarri homo
2 Gazteei politika gaiak ez omen zaizkie interesatzen. Halaxe dime inkestek: zergatik. ordea?
] Zuk dena zenekien: nik. ostera, ez nuen horren berri eta usrekebean harrapatu nau.
~ Ziur nago tirulua lor dezakezula: horretarako. c rdea . aha legindu egin behar duzu.

3 Aitzitik (C)
Denborak denok higatzen gaituen arren. ema ren du Arantzari ez dicta minik egiten : aitzitik,
jende guztiak dio lehen baino lirainago dagoeln.
2 Enpresa hartatik kalcra tu izana ez zen nire kalterako izan: aitzitik, hcrrek lanposru hobea aur-
kitzeko aukera eman zidan.
] Nik. zure ordez, ez nuke denbora gehiago alferrik galduko konru horretan: aitzit ik, aide barera
utzi eta ahaztu egingo nuke.
4 Ohitura zahar hura ez zen galdu: attzlrtk, indartu egin zen. eta gaur egun ere bizirik dirau.

4 Hala ere (D)

Astebere daramat antibiotikoak harrzen. eta, hala ere. lehengo moduan nagoela iruditzen
zait.
2 Entzute handiko arkitekto batek egin ditu etxe hcriek: hala ere. niri ez zaizkit batere gus-
tatze n.
] Denak hilik zeude la zirudien: hala ere , pertsona batzuk bizirik erreskatatzea lortu zuten.
~ Taruajeak egiteko erabihzen diren subsrantziak ez dira toxikoak: hala ere, zenbait pertsonen-
gan erreakzic alergikoak sorrzen ditu.
68
 GRAMATIKA ETA ARIKETAK 11

5 Hala ere , alabaina, haatik, horratik... (D-E)

T Ibai horreran arrantza egitea debekatuta dago; a la ba ina, jende asko ibilt zen da kanaberarekin
arrainak harrapatzen .
.1J Mendi ko etaperan lan txukuna egin du; haank, erlojupekoan huts egin du o
:lJ Ume adoptarua da, horratik, badu familiako gainerakoen antza.
1"4' Niri gustatu zaidan : dena den, zure gusruak ezagututa ez dizut gomendatzen film hori ikusrera joatea.
~ Nire ametsa artisra izatea da . Gurasoek badakite. eta . no la na hi ere, onartu egln dure.

6 Lokailu aurkariak (A-G)

.L Badakit zaila dela zuentzat, eta, agian, ezin izango duzuela egin. Dena de n, saiatu ahalik ondoe-
na egiten .
2 Leire marematika arloan be re taldeko onenetakoa da; hizkuntza arloan. aldiz, gaizki dabiJ.
...L Praka hauek zure neurri-neurr ikoak dira: lehen probatu dituzunak, osrera , estuegi geratzen
zitzaizkizun.
c.!.. Berotegietakc piperrak onak Izaten dira, eta, normalean, horrelakoakjaten dirugu erxean. Dena
de la, nik bararzekoak nahiago ditut.
J::: Muril ho ri ez da zuk uste duzun bezain zintzoa: a itz it ik, guztiz maltzurra dela esango nuke nik .
6 lzugarri ahaleginrzen da; ha la e re , ozra-ozta heltzen da besteen mailara.

13. testa (56.-61. unit. )

1. ariketa
I 2 J 4 5 6
bada ordea bestela honaz dena de/a Bestalde
I 7 8 9 10 11 12 IJ
izan ere ordea -w /illera Nolanahi ere beret: orobat Dena dell

2. ariketa
I Egiptok 60 milioi biztanle dim ; Finlandiak. a ld iz, 5 milioi biztanle baino ez ditu.
2 Botik a horrek ez dit onik egin : ai tziti k, lehen baino okerrago nagoela uste dut.
3 Jorgereu bile nabil ; etxean ez dago, ez eta here bulegoan ere .
..:L Antxonek die de Niroren azken filma ikusgarria dela: ber a z, zinemara jean beharko dugu.
_5 Etxe hori oso garesti saldu nahi dute. ga lncra. ez dago oso leku onean. ez duzu uste?
_6 Gure baserriko reilarua konpondu behar dugu, ba ita aurrealdea ere.
T Astiro eta argi hitz egin ezazu. osrerantzean , ez dizu inork ulertuko.
.!... Niri telebistan filmak ikustea gus tatzen zait; nire anaiak, ordea, kirol programak nahiago ditu.
9 Amaitu dira arrautzak: hortaz, ezin dugu tortillarik egin .
10 Ezin duzu beti gogoak erna ten dizuna egin; a itz it ik, besteek zer nahi duten ere konruan hartu
behar duzu.
.!! Ostiral arratsaldeetan , poz -pozik egoten gara : igande ilunrzetan. berrfz, rriste.
12 Ikasle horren jarrera gustatzen zait , ha i eta bere se riotasuna ere.
13 Eskiarzen ez ginen batere ondo ibili: hotz handia egin zuen. eta. gatne ra , ama jausi eta peronea
apurtu zuen.
69
 G RAMATIKA ETA ARIKETAK "

U Argibideak irakurri eta jarrai tu behar dituzu: besteta. ez duzu tresna martxan jarriko.
15 Ingelesa ikaste n hastea pe ntsaru dut: iza n ere. udan. beharbada. Eskoziara joango naiz.
l! Oibanek ordua k emate n ditu aditz taulak Ikasten; hala ere, ez ditu ariketak on do egiten.
17 Egu nero ige rile kura joan behar du t, zere n med ikuak hcrrela agindu baitit.
18 Mutil jatorra da. eta. gai ner a. bet i dago laguntzeko prest.

62. unitatea
Iz an ere (A-B)
T Sara : Dieta egiten hasi naiz: izan e re. udarako pare bat kilo ga ldu na hi nuke .
2 David : I1untzean kafea hanzeari utzi diet: lza n ere . azkenaldi honetan gauez ezin dut begirik
bildu.
3 Joseba : Nik hurrengo zerbitzugunean geldialditxc bat egingo nuke: izan e re , txiza larri naiz. eta
hankak luzatu nahi nituzke.
4 lnma: Lankid eok gogor an gara lanean: izan ere. proiektu bat aur keztu behar dug u. eta de nbo-
raz estu gabilrza.

2 Kausazko lokailuak (B-C)

Txosten batek dio bid eo jokoen egokitasuna kcntrolatzea zaila de la; izan ere , cz dago ho rre-
tara ko bideri k ematen duen legerik.
2 Bigar ren gaia ren eskema egin behar dugu: zeren ziu r nago borixe galderuk o digutela.
3 Diru lagu ntza rik gabe ezi nezkoa da fil mak euskaraz ekoiztea: iza n ere, euskarazko fi lmek
orai ndik ez dute nahikoa irabazirik emaren.
4 Errioxara heltzean. mabarsondoak fruituz lepo zeuden. zeren uzta garaia asre horretan bertan
hasrekoa zen.
S Hondartza garbiak nahi beditugu. hondartzazaleek ere ardu ratu be har dure: inn ere , garbitza-
ileen lanaz ga in, be harrezkoa baita guzrion ahalegina.
6 Gusrura nago hem en. baina banoa. ze ren eta gaur neuri tck arze n zait umee i afaria ematea.
7 Ez dUI uste ingeleseko titulua lortu kc dudanik. zeren ni gaiz kien nabilen atelean. ahozko
pro ban hain zuen . maila on a erakutsi behar b aita .

63. unitatea
1 Diskurtsoaren markatzaileak (A-B)
A) 2) Arrazoiak eta ondorioak adierazteko - 3) Arrazoiak eta ondorioak adierazteko - 4 ) lnformazioa
era nsteko • 5) Infonnazioa eransteko.
B) a Hare n anaia bat. Kordohan biz i zen. baina orain Londresen dab il. non ba it.
b Hori guztia. de na dela. chun eta hogei urte barru genarukc da. eta gu ez gara hemen egongo .
a Bada. nik an tzeko zerbait semiru nuen Dabidek egia aito rru zidan gau hartan: trx uraz, gu re
artean ez ze la eze r genatzen .
c Oso ikastaro gogorretan parte hartu zue n. Euskal Herrian eta arzerrian. best eak beste,
Alern aninn eta lsraclen .
d Sentitzen du t. baina tam ale z ez in dizut ezer gehiago adierazi.
b Estatu bonetako po liziak oso makalak direla azaldu digutc. eta isunak. be rriz. oso handiak.

70
 G RAMATtKA ETA ARtKETAK 11

2 Diskurtsoaren markatzaileen bariazioa (B)

.. laz auto istripua izan nue nean. au rrekc kristal apurtu zitzai dan. Ha labe r, ez kerreko atea ere
hondatu zen.
Med ikuek hurrengo hiru egunetan grebe egingo dure: iza n ere, lan baldin rza bobea k izatea
eskatzen dute.
Medikuek lan baldintza hobe ak izatea eskarzen dute: hcrren besrez, hu rrengo hiru egun etan
grebe egingo dure.
2 Berotegi efekrua gero eta nabarrnenagoa da eguraldian. pcloeran zein g laziarre ren izotz masa
urrhzen ari da arinki. a legia .
Bercteg i efekrua gero eta naba rmenagoa da eguraldian. hors, poloeran zein glaziarrete n izotz
masa urritzen ari da arinki.
3 Euria dakar berriro ere. a nrza. Horixe diote irratian. behi ntzat .
Euria bid e dakar berriro ere. Horix e dicre irra tian . behintzar.
4 Aste Santuan ez dute ezer berezirik egin. ez zaie damutzen ord ea , hemen geraru izana.
Asre Santuan ez dute ezer berezirik egin. dena d en, ez zaie damutzen hemen geraru izana.

3 Testuaren kohesioa bilatuz (E)

-4 inn e re , deskuidu rx ikiena nah ikoa da
J Hortaz, suak egoe ra aproposa aurkitu du
3 Hal ab er, Aste Sanrua ere gain -gainean dugu
2 laz, esaterako , iaz negu bustia izan genuen. eta hego haizea ia-ia ez zen azaldu ere egin

64. unitatea

Ohiko markatzaileen aldaera (A)

I) uztaila da be reaiki - 2) Horrez ga in. uztaila ren 9an · 3) Izan ere, ttotopte konpainia - 4 ) Hala ber,
Donostian • 5) Hala eta guztiz ere. poz ik egon gaire zke.

2 Markatzaileen erabilera egokia (A)

I) Ha la ere aipa ru beh ar da • 2) aaila da , antza • 3) oztopo ugar i dnkart za . besteak beste •
4) Izan ere, negualdean • 5) Beste modu ba tean esan da , e uska l balca ...

3 Diskurtsoaren markatzaileak sailkatuz (A)

e bestatde d hc ri de la eta , hala ncla e era berean
J dena den 1- ostera J ha la eta guz tiz ere , antza denez
d horrenbestez , esate baterako b hain zuzen ere r nah iz eta
b behintzat d izan ere , halaber , besteak besre
c itxuraz b bereziki , nonbait , ez ezi k . . . ere

4 Markatzaileak, perpausak lotuz (A)

C') 3 (b)
2 «) ~ C d)
71
 GRAMATIKA ETA ARIK ETAK 11

14. testa (63.-64. unit.)

l. ariketa
I 2 3
hala iruduzen zait Azkenean besteak beste

• I 5 6
bere II Sl e=.
7 8
Horrela
zer esa nik e: I noski Horre: gain

2. ariketa
b) Unai oso berandu erxeraru zen ban: hots , goizean goiz heldu da.
2 a) lndarrean jarri gabe bi urte daramatela ka us a. Europar Batasuneko legea aplikatzeko eskatu
du elkane batek.
b} Indarrean jarri gabe bi urte daramare: bort az. Europar Batasunekc legea aplikatzckc eskatu
du elka rte batek.
J a) Batzarrean guk eginiko proposamena ez dute onarru. d en a den, ez gaitu kez katuko horrek,
ez gai ru geldituko.
b) Barzarrean guk eginiko proposamena ez dute onartu, nolanahi ere , ez ga itu kezk atuko
horrek. ez ga itu geldituko.
-4 a) l ames kolonia txiki batean gobernadore ez ezlk, merkatarit za enpresa baten j abea e re izan
zen.
b) James gob emado re iza n zen kolonia rxiki batean : hal aber, merkataritza enpresa bate n jabea
izan zen.

3. ariketa
2 Hortaz, bada gara ia 6 Niri. or dea, erretzen
J Alde batettk. kez beterik 7 beraz, zenbahek jendaurrean
Hala ere, ikerke ra guztiek 4 esaterako, tabakoaren usaina
5 Besterik, su arriskua

4. ariketa
Aitzitik = Aurretik esandakoaren kontrako ideia adie razten du
2 Hal aber =- Aurretik esandakoari zerbait gehitzeko erabiltzen da.
J J a kin a =- Ziurtasuna adierazten duo

I) jakina • 2) halaber • ) aitzitik.

72
 b

ibaizabal