TỈNH ỦY QUẢNG NAM

TRƯỜNG CHÍNH TRỊ

GIÁO ÁN

Bài: CÔNG TÁC THI ĐUA, KHEN THƯỞNG

Phần: ĐƯỜNG LỐI CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
Chương trình: TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

Người soạn: Phạm Thị Thu

Học vị: Thạc sỹ Xây dựng Đảng
Chức danh: Giảng viên chính
Đơn vị: Khoa Xây Dựng Đảng
 TỈNH ỦY QUẢNG NAM
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ

GIÁO ÁN

Bài: CÔNG TÁC THI ĐUA, KHEN THƯỞNG

Phần: ĐƯỜNG LỐI CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
Chương trình: TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

Người soạn: Phạm Thị Thu

Học vị: Thạc sỹ Xây dựng Đảng
Chức danh: Giảng viên chính
Đơn vị: Khoa Xây dựng Đảng
Đối tượng người học: Học viên lớp Trung cấp Lý luận chính trị
Số tiết lên lớp: 04 tiết (mỗi tiết 45 phút)

Quảng Nam, tháng 8 năm 2021

 1

A. KẾ HOẠCH BÀI GIẢNG

1. Bài 4: CÔNG TÁC THI ĐUA, KHEN THƯỞNG
2. Thời gian giảng: 04 tiết
3. Đối tượng người học: Học viên lớp Trung cấp Lý luận chính trị
4. Mục tiêu:
* Về kiến thức
Trang bị các vấn đề chung về thi đua, khen thưởng, các chủ trương của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thi đua, khen thưởng; các phương
pháp tổ chức phong trào thi đua đạt hiệu quả cao trong giai đoạn hiện nay.
* Về kỹ năng
Nâng cao năng lực vận dụng những kiến thức đã học để tham gia hoặc chỉ
đạo tổ chức phong trào thi đua, thực hiện công tác khen thưởng ở cơ quan, đơn vị,
địa phương.
* Về tư tưởng
Củng cố quan điểm đúng đắn, tin tưởng vào hiệu quả phong trào thi đua và
công tác khen thưởng để lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thành nhiệm vụ chính trị ở cơ
quan, đơn vị, địa phương.
5. Kế hoạch chi tiết:
Các Nội dung Phương Phương Thời
bước pháp tiện gian
lên lớp
Bước 1 Ổn định tổ chức Thuyết Micro 5 phút
trình
Bước 2 Kiểm tra bài cũ Hỏi- Micro, 10 phút
đáp Bảng,
phấn

Bước 3 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ THI ĐUA, Thuyết Máy tính, 40phút

Giảng KHEN THƯỞNG. trình, Projector,
bài mới 1.1. Khái niệm và vị trí, vai trò của hỏi- bảng, phấn
thi đua, khen thưởng đáp, trực
1.1.1. Khái niệm quan,
1.1.2. Vị trí, vai trò thảo
1.2. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác -luận
lênin về thi đua, khen thưởng nhóm
1.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về thi
đua, khen thưởng
 2

1.3.1. Thi đua yêu nước là phong trào

có tính chất quần chúng rộng rãi, nhằm
huy động và phát huy tiềm năng sức
mạnh của mọi tầng lớp trong xã hội
tham gia.
1.3.2. Thi đua yêu nước có tính toàn
diện, thường xuyên, liên tục, lâu dài và
thiết thực "Công việc hàng ngày là nền
tảng của thi đua".
1.3.3. Nguyên tắc, phương pháp và nội
dung tổ chức phong trào thi đua yêu
nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
2. QUAN ĐIỂM, CHỦ TRƯƠNG, Thuyết Máy tính, 40 phút
ĐƯỜNG LỐI CỦA ĐẢNG VỀ THI trình, Projector,
ĐUA, KHEN THƯỞNG hỏi- đáp, bảng, phấn
2.1. Giai đoạn từ hai cuộc kháng chiến phỏng
đến trước thời kỳ đổi mới (1945 - vấn
1986). nhanh,
2.2. Từ sau đổi mới đến khi có Chỉ thị thảo
35/CT - TW ngày 03/6/1998 của Bộ luận
Chính trị. nhóm
2.3. Từ khi có Chỉ thị 35/CT - TW ngày
03/6/1998 đến Chỉ thị 39/CT - TW ngày
21/5/2004 của Bộ Chính trị.
2.4. Giai đoạn từ Chỉ thị 39/CT - TW
ngày 21/5/2004 của Bộ Chính trị đến
nay.
3. QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THI Thuyết Máy tính, 45 phút
ĐUA, KHEN THƯỞNG trình, Projector,
3.1. Khái niệm, vai trò quản lý nhà hỏi- đáp, bảng, phấn
nước về thi đua, khen thưởng phỏng
3.1.1. Khái niệm vấn
3.1.2. Vai trò nhanh
3.2. Nội dung quản lý nhà nước về thi
đua khen thưởng
3.2.1. Xây dựng chính sách về thi đua,
khen thưởng
3.2.2. Tuyên truyền, phổ biến, hướng
 3

dẫn và tổ chức thực hiện các quy định

của pháp luật về thi đua, khen thưởng
3.2.3. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm
công tác thi đua, khen thưởng
3.2.4. Sơ kết, tổng kết, tặng thưởng các
hình thức khen thưởng; đánh giá hiệu
quả công tác thi đua, khen thưởng
3.2.5. Hợp tác quốc tế về thi đua, khen
thưởng
3.2.6. Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện
các quy định pháp luật về thi đua, khen
thưởng
3.2.7. Giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử
lý vi phạm pháp luật về thi đua, khen
thưởng
4. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TỔ Thuyết 30 phút
CHỨC PHONG TRÀO THI ĐUA trình,
ĐẠT HIỆU QUẢ CAO TRONG GIAI hỏi-
ĐOẠN HIỆN NAY đáp, trực
4.1. Đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo quan,
và tổ chức thực hiện phỏng
4.2. Đổi mới nội dung, hình thức tổ vấn
chức phong trào thi đua nhanh
4.3. Tăng cường phát hiện, bồi dưỡng,
nhân điển hình tiên tiến
4.4. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền
các phong trào thi đua
4.5. Nâng cao hiệu quả hoạt động của
Hội đồng Thi đua - Khen thưởng các
cấp
4.6. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ
làm công tác thi đua, khen thưởng
4.7. Đổi mới nội dung, hình thức khen
thưởng nhằm tạo động lực làm việc cho
cán bộ, công chức, người lao động
4.8. Đổi mới, nâng cao chất lượng công
tác đánh giá cán bộ gắn với bình xét
khen thưởng
 4

4.9. Đổi mới công tác sơ kết, tổng kết,

khen thưởng phong trào thi đua
Bước 4 Chốt kiến thức Thuyết 4 phút
trình
Bước 5 Hướng dẫn câu hỏi, bài tập, nghiên Thuyết 6 phút
cứu tài liệu trình
B. TÀI LIỆU PHỤC VỤ SOẠN GIẢNG
1. Tài liệu bắt buộc
1.1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XIII, tập 2, Nxb.Chính trị quốc gia Sự thật, H.2021.
1.2. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Giáo trình Trung cấp lý luận
chính trị: Đường lối của Đảng và Nhà nước Việt Nam, Nxb.Lý luận chính trị,
H.2021.
2. Tài liệu tham khảo
2.1. Bộ Chính trị (2004), Chỉ thị 39/CT-TW ngày 21/9/2004 về việc tiếp tục
đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và
nhân điển hình tiên tiến, Hà Nội.
2.2. Bộ Chính trị (2014), Chỉ thị 34/CT-TW ngày 07/4/2014 về tiếp tục đổi
mới công tác thi đua, khen thưởng, Hà Nội.
2.3. Quốc hội, Luật Thi đua, khen thưởng và Luật sửa đổi, bổ sung một số
điều của Luật Thi đua, Khen thưởng.
C. NỘI DUNG BÀI GIẢNG
CÔNG TÁC THI ĐUA, KHEN THƯỞNG
* Ổn đinh lớp:
Kiểm tra số lượng học viên tham gia học tập, quán triệt tinh thần, thái độ học
tập nghiêm túc, tham gia xây dựng bài để nắm vững bài tại lớp.
* Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi 1: Nêu các đặc trưng cơ bản về quyền con người? Tầm quan trọng
của bảo đảm quyền con người trong giai đoạn hiện nay?
Câu hỏi 2: Bảo đảm quyền con người trong thời kỳ đổi mới hiện nay ở nước
ta? Theo đồng chí cần làm gì để bảo đảm quyền con người trong thời gian đến?
* Giảng bài mới:
Đặt vấn đề
Đây là nội dung mới được đưa vào chương trình năm 2021, khi nói về thi
đua, khen thưởng sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: "Thi đua là yêu
nước, yêu nước là phải thi đua, những người thi đua là những người yêu nước
nhất". và Người còn chỉ rõ: Thi đua là gieo trồng và khen thưởng là thu hoạch.
Trong thực tiễn đời sống xã hội của con người chúng ta hiện nay có thể nói thi đua
 5

tạo ra động lực để con người phấn đấu, phát triển và ngày càng hoàn thiện bản thân
và chính vì vậy những ai phấn đấu tốt, phát triển tốt thì tất yếu sẽ có thu hoạch về
thành quả. Cho nên đây là nội dung rất quan trọng trong sự nghiệp xây dựng xã hội
xã hội chủ nghĩa do Đảng ta lãnh đạo hiện nay. Đảng ta cần phải có đường lối, chủ
trương đúng đắn để tạo ra môi trường, điều kiện và cơ hội để mỗi người nhất là cán
bộ, đảng viên phải thi đua, phấn đấu để đóng góp thiết thực vào sự nghiệp đổi mới,
xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội.
Giới thiệu nội dung cơ bản của bài giảng:
Bài giảng được bố cục gồm có 04 nội dung cơ bản:
1. Lý luận chung về thi đua, khen thưởng
2. Quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về thi đua khen thưởng
3. Quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng
4. Một số phương pháp tổ chức phong trào thi đua đạt hiệu quả trong giai
đoạn hiện nay
NỘI DUNG BÀI GIẢNG
1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ THI ĐUA, KHEN THƯỞNG
1.1. Khái niệm và vị trí, vai trò của thi đua, khen thưởng
1.1.1. Khái niệm
* Thi đua
Theo các nhà kinh điển C.Mác, Ph. Ăngghen và V.I.Lênin thi đua là một tất
yếu khách quan nảy sinh từ chính cuộc sống của con người. Con người sống trong
xã hội luôn có quan hệ tiếp xúc với nhau do đó nảy sinh thi đua.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra rằng: "Thi đua là yêu nước, yêu nước là
phải thi đua. Và những người thi đua là những người yêu nước nhất".
Theo Từ điển Tiếng Việt, Thi đua là cùng nhau đem hết tài năng, sức lực ra
làm nhằm thúc đẩy lẫn nhau đạt thành tích tốt nhất trong chiến đấu, sản xuất,
công tác và học tập.
Tại Điều 3, Luật Thi đua, khen thưởng ghi rõ: "Thi đua là hoạt động có tổ
chức với sự tham gia tự nguyện của cá nhân, tập thể nhằm phấn đấu đạt thành tích
tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc".
Như vậy, thi đua là động từ biểu thị hoạt động của con người, tác động của
con người vào tự nhiên, vào quá trình xã hội để đạt mục đích đề ra; là hoạt động có
ý thức, có tính tổ chức, tính tập thể cao, gồm nhiều người cùng tham gia, diễn ra
mọi lúc mọi nơi.
Theo đó, thi đua có thể diễn ra ở một tập thể nhỏ, một địa phương hay phạm
vi cả nước, với sự tham gia của mọi thành phần, mọi lứa tuổi, tôn giáo, dân tộc;
diễn ra trong một thời gian nhất định hay cả một quá trình lâu dài, thường xuyên.
Thi đua thể hiện bản chất của xã hội, không tách rời mục tiêu của xã hội. Chính vì
vậy, thi đua chỉ có ở xã hội chủ nghĩa, bởi trong xã hội chủ nghĩa mới có chế độ
 6

dân chủ thực sự, người dân lao động mới thực sự là người chủ của xã hội, làm chủ
vận mệnh của mình.
Như vậy, có thể hiểu khái niệm Thi đua là hoạt động xã hội có ý thức, có tổ
chức, tạo thành phong trào cách mạng rộng lớn với sự tham gia của các cá nhân,
tập thể, mọi thành phần, lứa tuổi, dân tộc, tôn giáo trên tinh thần tự nguyện, tự
giác nhằm phấn đấu đạt được thành tích cao nhất trong lao động, sản xuất, xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
* Khen thưởng
Theo Từ điển Tiếng Việt, "Khen là nói lên sự đánh giá tốt về ai, về cái gì,
việc gì với ý vừa lòng,... Thưởng là cho tiền, hiện vật... để tỏ ý khen ngợi và khuyến
khích vì đã có công, có việc làm tốt... Khen thưởng là khen và thưởng một cách
chính thức" 1
Điều 3, Luật Thi đua, khen thưởng: "Khen thưởng là việc ghi nhận, biểu
dương, tôn vinh công trạng và khuyến khích bằng lợi ích vật chất đối với cá nhân,
tập thể có thành tích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"2
Khen thưởng là khen thưởng có quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền. Khen thưởng có tác dụng động viên, giáo dục, xây dựng con người mới,
phát huy truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc, góp phần đảm bảo thực hiện
thắng lợi nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng. Mặt khác, khen thưởng còn thể
hiện trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc ghi nhận, tuyên dương, nêu
gương những cá nhân, tập thể có công lao, thành tích trong công cuộc xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc.
Như vậy, Khen thưởng là việc ghi nhận, biểu dương, tôn vinh công trạng
của các tập thể và cá nhân có thành tích xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc bằng những hình thức nhất định (cả vật chất và tinh thần)
Tóm lại, thi đua và khen thưởng là hai mặt hoạt động gắn kết với nhau, có
mối quan hệ hữu cơ với nhau. Thi đua không phải vì khen thưởng mà khen thưởng
là bước tiếp sau của thi đua, là kết quả của thi đua, phản ánh hiệu quả, chất lượng
thi đua. Thi đua tạo nên thành tích để khen thưởng, khen thưởng là động lực thúc
đẩy, kích thích trở lại thi đua. Nếu thi đua là nội dung thì khen thưởng là hình thức,
nếu thi đua là nguyên nhân thì khen thưởng là kết quả.
1.1.2. Vị trí, vai trò và mối quan hệ giữa thi đua và khen thưởng
Đảng ta khẳng định rõ trong giai đoạn xây dựng đất nước hiện nay, trước
những thời cơ và thách thức to lớn, công tác thi đua, khen thưởng càng có vị trí,
vai trò hết sức quan trọng, cần tiếp tục thực hiện tư tưởng Hồ Chí Minh coi:

1
Từ điển Tiếng Việt,
2
Luật Thi đua, khen thưởng
 7

Thi đua, khen thưởng là động lực phát triển và là biện pháp quan trọng để
xây dựng con người mới, thi đua yêu nước phải được tiến hành thường xuyên, liên
tục hàng ngày.
Bác Hồ từng dạy: "Trong mỗi con người đều có những mặt thiện và mặt ác,
nhiệm vụ của chúng ta là làm cho mặt thiện sinh sôi nảy nở, mặt ác phải đẩy lùi".
Suy cho cùng, mọi công việc được lãnh đạo đề ra đều do các công dân và tổ chức
cơ sở thực hiện, vậy ai làm tốt, tập thể nào làm tốt phải biết và khen ngợi, phải
tuyên dương để mọi người học tập. Có như vậy mới tạo nên động lực để thực hiện
công việc. Vì vậy thi đua, khen thưởng không những là động lực mà còn là công
cụ để quản lý của Nhà nước.
Trong xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thi đua
yêu nước vẫn còn tính tất yếu khách quan. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng chỉ rõ:
"Chỉ có dưới chế độ dân chủ nhân dân và xã hội chủ nghĩa, dưới chế độ mà nhân
dân lao động làm chủ nước nhà, thì mới có phong trào thi đua. Phong trào thi đua
yêu nước ở ta càng ngày càng phát triển vì nhân dân ta đã làm chủ nước nhà".
Thi đua và khen thưởng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, là 2 mặt của một
vấn đề, là 2 nhân tố hữu cơ của một quá trình đem lại một kết quả. Theo Hồ Chí
Minh "Thi đua là gieo trồng, khen thưởng là thu hoạch", Người phân tích: Có tổ
chức tốt phong trào thi đua thì kết quả khen thưởng mới cao. Khen thưởng kịp
thời, chính xác có tác dụng động viên cho mùa thi đua sau được kết quả cao hơn.
Do vậy, không được xem nhẹ khen thưởng trong thi đua, ngược lại không có thi
đua thì không có căn cứ đánh giá thành tích để khen thưởng.
Như vậy, thi đua và khen thưởng bổ sung, hỗ trợ nhau. Thi đua là động lực
thúc đẩy mọi tầng lớp nhân dân phát huy tinh thần sáng tạo, nỗ lực vươn lên hoàn
thành và vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Từ việc tổng kết thi đua, lựa chọn ra tập thể
và cá nhân tiêu biểu để khen thưởng. Khen thưởng do đó trở thành một khâu trong
việc đánh giá kết quả của phong trào thi đua. Khen thưởng chính xác, kịp thời, có
tác dụng động viên, giáo dục và nêu gương tốt trong xã hội, đồng thời cổ vũ phong
trào thi đua phát triển lên tầm cao mới. Ngược lại, nếu khen thưởng không đúng,
sẽ làm mất tác dụng và giảm ý nghĩa của thi đua.
1.2. Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về thi đua, khen thưởng
Áp dụng phương pháp thảo luận nhóm để làm rõ quan điểm của chủ nghĩa
Mác-Lênin về thi đua, khen thưởng
Sau khi các nhóm trình bày nội dung thảo luận, giáo viên chốt nội dung cụ
thể:
Thi đua được nảy nở trong quá trình hợp tác lao động, trong hoạt động
chung và có kế hoạch của nền sản xuất hiện đại.
 8

- Theo Mác, thi đua là một hiện tượng xã hội, nảy nở trong quá trình hợp
tác lao động, trong hoạt động chung của con người, làm tăng thêm nghị lực riêng
của từng cá nhân và cả cộng đồng, góp phần thúc đẩy xã hội phát triển.
Ông viết "ngay sự tiếp xúc xã hội cũng đã đẻ ra thi đua, cũng kích thích
nguyên khí làm tăng năng suất cá nhân của từng người riêng lẽ". C.Mác đánh giá
cao vai trò của sự hiệp tác trong lao động, bởi nó tạo ra sức mạnh tập thể lớn hơn
sức mạnh của từng lao động cá nhân cộng lại. Theo đó,
- Thi đua là một đặc trưng riêng có trong xã hội xã hội chủ nghĩa, khác với
sự cạnh tranh dưới chế độ tư bản chủ nghĩa. Khi nói về thi đua, sinh thời, C.Mác -
Ph.Ăngghen, Lênin đều cho rằng, thi đua là một đặc trưng riêng có trong xã hội xã
hội chủ nghĩa, khác với sự cạnh tranh dưới chế độ tư bản chủ nghĩa, vì đó là: "Sự
cạnh tranh giữa các cá nhân riêng lẻ với nhau, sự tranh đua giữa tư bản với tư bản,
giữa lao động với lao động.. .được quy tụ thành sự thi đua dựa trên bản tính con
người"3.
Đi sâu nghiên cứu bản chất, nội dung của thi đua xã hội chủ nghĩa, C.Mác-
Ph.Ăngghen nhận định, thi đua nảy nở trong quá trình hợp tác lao động, trong hoạt
động chung của con người, làm tăng thêm nghị lực riêng của từng cá nhân và cả
cộng đồng, góp phần thúc đẩy xã hội phát triển. Trên ý nghĩa đó, thì việc tổ chức
thi đua lẫn nhau giữa những người lao động trong quá trình sản xuất của chế độ xã
hội mới, là một tất yếu của sự phát triển.
- V.I.Lênin nhấn mạnh rằng, phải đưa những cán bộ ưu tú vào tổ chức, lãnh
đạo phong trào thi đua. Chính trong quá trình tổ chức, phát động phong trào thi
đua xã hội chủ nghĩa, Đảng Cộng sản và Nhà nước Xô - viết sẽ phát hiện ra những
nhân tài thực sự để đề bạt vào những chức vụ cao trong bộ máy quản lý của Nhà
nước. Xây dựng chủ nghĩa xã hội từ một nước tư bản chủ nghĩa có trình độ phát
triển trung bình, để phát triển kinh tế - xã hội, V.I.Lênin cho rằng: Tổ chức thi đua
phải chiếm một địa vị quan trọng trong số những nhiệm vụ kinh tế của chính
quyền Xô-viết. Tổ chức thi đua có nghĩa là có thể tìm ra con đường đúng đắn nhất,
tiết kiệm nhất để cải tổ chế độ kinh tế của nước Nga. Đi theo phương hướng của
V.I.Lênin đã chỉ ra, Đảng Cộng sản Liên Xô và Nhà nước Xô-viết hết sức chú
trọng tổ chức các phong trào thi đua gọi là Thi đua xã hội chủ nghĩa trong quá
trình xây dựng nên một siêu cường trên thế giới là Liên bang cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Xô-viết.
Khái niệm Thi đua xã hội chủ nghĩa trong quan điểm của V.I.Lênin:
- Là một hình thức hợp tác giữa người với người, góp phần phát triển năng
lực của con người, phát triển của tính chủ động sáng tạo của nhân dân lao động
và của chế độ dân chủ trong xã hội mới. Thi đua xã hội chủ nghĩa, ra đời trên cơ
3
C.Mác - Ph.Ăngghen (2000), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.773.
 9

sở lao động tập thể, trên cơ sở những quan hệ tương trợ và hợp tác, đoàn kết theo
tinh thần đồng chí, nhằm giúp đỡ những người lạc hậu dần dần tiến lên ngang
những người tiên tiến, nâng cao trình độ văn hóa và trình độ sinh hoạt tinh thần
của mọi người.
- V.I.Lênin coi thi đua là đòn bẩy mạnh mẽ của tiến bộ kinh tế - xã hội, là
trường học giáo dục chính trị lao động và đạo đức cho nhân dân lao động..
- Lênin cho rằng, "Chủ nghĩa xã hội không những không dập tắt thi đua, mà
trái lại, lần đầu tiên đã tạo ra khả năng áp dụng thi đua một cách thực sự rộng
rãi, với một quy mô thực sự to lớn... Nhiệm vụ của chúng ta khi chính phủ xã hội
chủ nghĩa đang cầm quyền là phải tổ chức thi đua".
Nhìn lại lịch sử, mặc dù chủ nghĩa xã hội đã tan rã (với tư cách là một hệ
thống), nhưng cần khẳng định mặt tích cực của các phong trào thi đua xã hội chủ
nghĩa mà mô hình của Liên Xô trước đây được xem là một thí dụ điển hình trong
việc tổ chức các phong trào thi đua khen thưởng. Thi đua xã hội chủ nghĩa đã thực
sự là một động lực thúc đẩy Liên Xô phát triển thành một siêu cường trên thế giới.
1.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua, khen thưởng
Trong Lời kêu gọi thi đua ái quốc ngày 11 tháng 6 năm 1948, Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã động viên tất cả mọi người từ các cụ phu lão, các cháu nhi đồng,
đồng bào công thương, đồng bào công nông đến đồng bào trí thức và chuyên môn,
nhân viên chính phủ, bộ đội và dân quân...hãy ra sức thi đua, tham gia kháng chiến
và kiến quốc.
Còn trong lời phát biểu tại buổi lễ khai mạc Đại hội các chiến sĩ thi đua và
cán bộ gương mẫu toàn quốc ngày 01 tháng 5 năm 1952 tại Việt Bắc, Bác viết:
"Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua và những người thi đua là những
người yêu nước nhất". Ngay từ khi phát động thi đua, Bác nói: "Thi đua yêu nước
để lợi ích cho mình, lợi ích cho gia đình mình và lợi ích cho làng, cho nước". Đó là
nguyên tắc, mục đích của thi đua mà người lãnh đạo phải tôn trọng.
Theo đó trong tư tưởng của Người về thi đua bao gồm những nội dung sau:
1.3.1. Thi đua yêu nước là phong trào có tính chất quần chúng rộng rãi,
nhằm huy động và phát huy tiềm năng sức mạnh của mọi tầng lớp trong xã hội
tham gia.
Hồ Chí Minh cho rằng, thi đua yêu nước là nhằm tạo ra nguồn lực mạnh mẽ,
để phục vụ sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
tổ quốc, mang lại hạnh phúc cho nhân dân. Vì vậy, phong trào thi đua yêu nước
phải tập hợp lực lượng một cách rộng rãi, động viên, khuyến khích, lôi cuốn được
mọi người cùng tự nguyện tham gia, đồng sức, đồng lòng hăng say phấn đấu hoàn
thành mục tiêu cách mạng.
 10

Theo quan niệm của Hồ Chí Minh, thi đua không chỉ là hoạt động tích cực
và sáng tạo trong công việc hàng ngày, trong lao động sản xuất vật chất, mà còn là
hoạt động tư tưởng và tinh thần, là biểu hiện của lòng yêu nước, của tình cảm đối
với tổ quốc, quê hương, đất nước. Nói một cách khác, thi đua không chỉ là lao
động sáng tạo nên sự gia tăng về số lượng và chất lượng trong việc làm của con
người để thêm nhiều của cải vật chất và làm giàu cho đất nước, mà còn là tấm
lòng, là trái tim và khối óc đối với đất nước, phấn đấu cho đất nước được tự do,
độc lập, thống nhất, phát triển, tăng tiến về kinh tế và văn hóa, mạnh mẽ về quốc
phòng xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội.
Quan niệm "thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua" của Hồ Chí
Minh làm cho phong trào thi đua của nhân dân ta có sức mạnh tinh thần vô cùng
mạnh mẽ, tồn tại lâu dài, gắn liền với sự phát triển của dân tộc. Trên ý nghĩa đó,
Hồ Chí Minh chỉ đạo, phải xác định rõ việc phát động thi đua nhằm phát huy lòng
yêu nước và qua phong trào thi đua bồi dưỡng nâng cao lòng yêu nước, làm cho
lòng yêu nước thể hiện bằng hành động thực tế trong lao động sản xuất và chiến
đấu và ngược lại, lấy lòng yêu nước thúc đẩy thi đua, nâng cao hiệu quả thi đua.
1.3.2. Thi đua yêu nước có tính toàn diện, thường xuyên, liên tục, lâu dài
và thiết thực "Công việc hàng ngày là nền tảng của thi đua".
Hồ Chí Minh cho rằng, một trong những phẩm chất tốt đẹp của con người là
ý chí không ngừng vươn lên hoàn thiện mình. Do đó, đặt mục tiêu thi đua yêu
nước, phải xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ cụ thể, kết hợp mục tiêu, lợi ích trước
mắt và mục tiêu, lợi ích lâu dài. Người nêu rõ: "Công việc hàng ngày là nền tảng
của thi đua", thi đua không nhất thiết phải đưa ra những mục tiêu to lớn, cao siêu,
không phải là việc cao hứng nhất thời, nghĩa là thi đua không phải chỉ cốt lấy
thành tích, mang tính hình thức, mà phải tiến hành liên tục, lâu dài, hướng tới lợi
ích thiết thực. Đó là bản chất tốt đẹp và cũng là yêu cầu của thi đua yêu nước. Nói
đến công việc hàng ngày, tức là nói đến hoạt động lao động sản xuất của con
người. Nhờ có hoạt động này mà con người và xã hội loài người tồn tại và phát
triển.
Nêu lên công việc hàng ngày là nền tảng của thi đua, có thể nói đó là một sự
khám phá tài tình, một sự hiểu biết thực tiễn sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về
hoạt động thi đua của con người trong cuộc sống. Tuy Người không nói nhiều,
phân tích nhiều theo lối "kinh viện" về tầm quan trọng và sự cần thiết khách quan
của thi đua yêu nước, nhưng từ những bài viết, những lời dạy của Hồ Chí Minh
đều toát lên tư tưởng - làm việc gì cũng cần phải có thi đua, thi đua gắn liền với
mỗi con người, gắn liền với công việc hàng ngày.
1.3.3. Nguyên tắc, phương pháp và nội dung tổ chức phong trào thi đua
yêu nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
 11

Là người luôn theo sát các phong trào thi đua, Người đã kịp thời uốn nắn
những lệch lạc khi phát động, tổ chức thi đua. Trong lời kêu gọi phát động thi đua
yêu nước ngày 1-8-1949, sau khi khen ngợi, biểu dương kết quả thi đua của đồng
bào và chiến sĩ cả nước, Người chỉ rõ: "Còn nhiều nơi nhân dân, trước hết là cán
bộ, chưa hiểu thật rõ ràng ý nghĩa của phong trào thi đua yêu nước. Do đó mà có
những khuyết điểm. Hồ Chí Minh phân tích, muốn phát động phong trào thi đua có
hiệu quả, đạt mục đích, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tuyên truyền, theo dõi... phải
sâu sát, thường xuyên và kịp thời.
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở: "Thi đua" không phải là "ganh đua",
cho nên, về nguyên tắc không được bất chấp mọi mánh khóe để chạy theo thành
tích, đạt được thành tích bằng mọi giá; mà tổ chức "Thi đua" là để thu hút, lôi kéo
quần chúng tham gia và cùng nhau tiến bộ. Bởi vậy, người lãnh đạo tổ chức phong
trào thi đua phải hiểu rõ từng đối tượng, phải biết tổ chức nội dung thi đua sao cho
phù hợp, không câu nệ phô trương hình thức. Ví như đối với thiếu niên nhi đồng,
Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: "Các cháu phải thi đua tùy theo sức khỏe của các
cháu làm được việc gì có ích cho kháng chiến thì thi đua làm việc ấy"4.
Thi đua phải có sự lãnh đạo đúng, là một tất yến, là đòi hỏi, yêu cầu của
phong trào. Hồ Chí Minh chỉ ra rằng, lãnh đạo đúng phong trào thi đua không chỉ
là trách nhiệm của cán bộ lãnh đạo, mà còn là lợi ích của bản thân người lãnh đạo.
Nói là lợi ích của lãnh đạo vì khi phong trào thi đua phát triển động viên mọi
người hăng hái thi đua đạt hiệu quả cao trong mọi nhiệm vụ, thì người lãnh đạo
hoàn thành được nhiệm vụ của mình, hơn nữa hoàn thành với mức cao.
Theo Hồ Chí Minh, lãnh đạo phong trào thi đua phải được coi là một nhiệm
vụ công tác quan trọng của cán bộ lãnh đạo, cơ quan lãnh đạo các cấp. Nhấn mạnh
sự lãnh đạo thi đua của các cấp ủy Đảng, Bác nói: Dưới sự lãnh đạo chung của
Đảng, các đồng chí thủ trưởng các Bộ, các ngành, các địa phương cùng công đoàn,
đoàn thanh niên lao động phải bảo đảm lãnh đạo phong trào thi đua thật tốt. Người
chỉ rõ, cần phải có tổ chức lãnh đạo, tổ chức bộ máy công tác thi đua, khen thưởng
như vậy thì mới lãnh đạo được phong trào thi đua, mới bảo đảm được hiệu quả lớn
và thiết thực.
Tổ chức phong trào thi đua, phải kết hợp hài hòa lợi ích cá nhân và lợi ích
chung để khuyến khích thi đua, nhất là khi nền kinh tế cho phép. Đối với người thi
đua thì trước hết thi đua phải mang lại hiệu quả thiết thực, không yêu nước xuông;
gắn liền tư tưởng, tinh thần với hành động thực tiễn, nói với làm là một. Yêu nước
không phải là điều trừu tượng, mà phải được thể hiện một cách cụ thể bằng hoạt
động thi đua hăng hái tích cực trong lao động sản xuất, công tác, chiến đấu, phục
vụ đắc lực Tổ quốc, nhân dân. Người Việt Nam không nói yêu nước suông, mà với
4
Thư gửi các cháu nhi đồng, Báo Nhân dân, số 25 ngày 13-9-1951.
 12

lòng yêu nước, ra sức thi đua làm việc giúp ích cho đất nước, tích cực tham gia
phong trào thi đua kháng chiến cứu nước, xây dựng đất nước giành độc lập tự do,
mang lại ấm no hạnh phúc cho nhân dân.
Thi đua yêu nước làm cho phong trào thi đua phát triển, động viên thu hút
mọi tầng lớp nhân dân thuộc mọi giới ở mọi lứa tuổi, mọi tôn giáo tích cực tham
gia phong trào thi đua vì mọi người dân Việt Nam đều có lòng yêu nước, có tinh
thần tự trọng, tự hào dân tộc, mong muốn đất nước thoát khỏi cảnh nô lệ lầm than,
bước lên đài tự do vinh quang. Sau khi xác định mục đích thi đua, một vấn đề vô
cùng quan trọng của bất cứ cuộc thi đua nào là đề ra mục tiêu, có kế hoạch phấn
đấu một cách cụ thể, khoa học gắn liền với nhiệm vụ sản xuất, công tác, chiến đấu,
đời sống, với nguyện vọng của quần chúng. Kế hoạch đề ra phải căn cứ vào điều
kiện thực tế, khả năng có thể đạt được, với mức trung bình tiên tiến nhằm động
viên mọi người phấn đấu vươn lên.
Hồ Chí Minh luôn luôn gắn thi đua sản xuất với thi đua thực hành tiết kiệm,
Người đề cao việc thực hành tiết kiệm, coi đó là một chính sách của Đảng và Nhà
nước, là đạó đức của người dân Việt Nam. Thi đua tiết kiệm là biện pháp thiết thực
để cải thiện đời sống, bằng cách sử dụng hợp lý thu nhập, tránh lãng phí xa hoa,
vừa bảo đảm đời sống, vừa tích lũy được tiền để dần dần nâng cao mức sống và
mở mang sản xuất và tiết kiệm, chúng ta phải gây một phong trào quần chúng rộng
rãi và bền bỉ. Phải tuyên truyền, vận động, tổ chức, lãnh đạo nhân dân hăng hái
tham gia công việc lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch. Phải đặt phong trào sản
xuất và tiết kiệm làm trung tâm của phong trào thi đua yêu nước.
Theo Hồ Chí Minh, muốn thi đua phát triển rộng rãi phải dựa vào lực lượng
và tinh thần của nhân dân, phải giáo dục bồi dưỡng, lấy thi đua làm trường học
xây dựng con người mới. Chính những con người được tôi luyện, trưởng thành
trong các phong trào thi đua yêu nước là hạt nhân thúc đẩy phong trào thi đua phát
triển. Để phong trào thi đua đạt được hiệu quả cao cần đẩy mạnh việc phát huy
sáng kiến, cải tiến kỹ thuật để nâng cao năng suất chất lượng, hạ giá thành, làm
cho sản xuất đạt hiệu quả, kinh tế - xã hội phát triển toàn diện và vững chắc. Bác
rất coi trọng sáng kiến kinh nghiệm. Tại Đại hội các chiến sĩ thi đua và cán bộ
gương mẫu toàn quốc (tháng 5/1952), Bác nói: "Sáng kiến và kinh nghiệm là của
quý cho cả dân tộc. Chúng ta phải ra sức làm cho nó dồi dào thêm và lan rộng mãi.
Đầu thì lan khắp một đơn vị, một nhà máy, một làng,... Dần dần lan khắp cả quân
đội, cả ngành công nghệ, cả nước. Sáng kiến và kinh nghiệm cũng như những con
suối nhỏ chảy vào sông to, những con sông to chảy vào biển cả. Không biết quý
trọng sáng kiến và phổ biến kinh nghiệm là lãng phí của dân tộc".
2. QUAN ĐIỂM, CHỦ TRƯƠNG, ĐƯỜNG LỐI CỦA ĐẢNG VỀ THI
ĐUA, KHEN THƯỞNG.
 13

Áp dụng phương pháp thảo luận nhóm để làm rõ những quan điểm nổi bật
qua từng giai đoạn của Đảng ta về thi đua, khen thưởng
Sau khi các nhóm trình bày nội dung thảo luận, giáo viên chốt nội dung cụ
thể:
2.1. Giai đoạn từ hai cuộc kháng chiến đến trước thời kỳ đổi mới (1945 -
1986)
Trong giai đoạn này, phong trào thi đua, khen thưởng được bắt đầu từ ngày
11/6/1948 Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc và từ đây Người
cũng đã đặt nền móng để thi đua, khen thưởng trở thành một chính sách lớn của
Đảng và Nhà nước ta, để biến phong trào thi đua (tinh thần yêu nước) của quần
chúng trở thành lực lượng vật chất to lớn, làm nên những kỳ tích trong lịch sử hào
hùng của dân tộc.
Trong kháng chiến chống Thực dân Pháp, lời kêu gọi thi đua ái quốc nhằm
diệt giặc dốt, diệt giặc đói, diệt giặc ngoại xâm đã huy động sức mạnh của cả dân
tộc tiến hành công cuộc kháng chiến kiến quốc, giành thắng lợi thần kỳ.
Trong kháng chiến chống Mỹ xâm lược, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều
chủ trương, chính sách về tổ chức phong trào thi đua yêu nước.
Ngày 26/01/1961 Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Nghị quyết về đẩy mạnh
phong trào thi đua yêu nước với tinh thần "Lúc này chống Mỹ cứu nước là nhiệm
vụ thiêng liêng nhất của mọi người Việt Nam yêu nước". Thực hiện chủ trương của
Đảng, lời kêu gọi của Bác, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, người người thi đua,
ngành ngành thi đua bằng cả sức lực, trí tuệ, khả năng kết thành cao trào cách
mạng ở cả hậu phương (miền Bắc) và tiền tuyến (miền Nam), tạo nên sức mạnh
tổng hợp, vĩ đại trong cuộc tấn công và nổi dậy, đại thắng mùa Xuân năm 1975,
giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
2.2. Từ sau đổi mới đến khi có Chỉ thị 35/CT-TW ngày 3/6/1998 của Bộ
Chính trị
Bước vào thời kỳ đổi mới đất nước từ 1986, nhiều phong trào thi đua mới
xuất hiện, đặc biệt từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII, khẩu hiệu thi đua
của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta là "Tất cả vì dân giàu nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh". Nhiều phong trào thi đua cụ thể trên các lĩnh vực
kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng đã được phát động và thực hiện có hiệu quả,
góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng -
an ninh của đất nước.
Những năm tiếp theo của thời kỳ đổi mới, nền kinh tế chuyển từ bao cấp
sang cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng
trong công tác thi đua, khen thưởng bị buông lỏng, kết quả của các phong trào thi
đua hạn chế, làm giảm tác dụng và ý nghĩa to lớn của công tác thi đua, khen
thưởng. Trước tình hình đó, Bộ Chính trị (khoá VIII) đã ban hành Chỉ thị 35/CT-
 14

TW ngày 3/6/1998 "Về đổi mới công tác thi đua, khen thưởng trong giai đoạn
mới" nhằm tạo sự chuyển biến sâu sắc trong nhận thức về vị trí, vai trò, tác dụng
của công tác thi đua, khen thưởng đối với các cấp uỷ Đảng, chính quyền, đoàn thể,
tổ chức chính trị - xã hội và cán bộ, đảng viên đến mọi tầng lớp nhân dân. Từ đó
tạo nên sức mạnh mới khơi dậy và phát huy cao độ tính tự lực trong các tầng lớp
nhân dân và lực lượng vũ trang, các thành phần kinh tế trong cả nước, phát huy
tiềm năng, sáng tạo hăng hái thi đua, tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc, vươn
lên giành những thành tích mới trong lao động, sản xuất, xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc.
2.3. Giai đoạn từ Chỉ thị 35/CT-TW ngày 3/6/1998 đến Chỉ thị 39 ngày
21/5/2004 của Bộ Chính trị
Trong thời gian 05 năm thực hiện Chỉ thị 35/CT-TW cho thấy các cấp uỷ
Đảng, chính quyền, từ các Bộ, ngành Trung ương đến các địa phương và các cơ sở
đã nhận thức đúng về vị trí, vai trò, tác dụng to lớn của công tác thi đua, khen
thưởng trong thời kỳ mới, công tác ban hành Nghị quyết, Chỉ thị, triển khai bằng
các kế hoạch cụ thể, đề ra phương thức tổ chức, chỉ đạo phong trào thi đua, đồng
thời tổ chức phát động một số phong trào thi đua mới, với hình thức và biện pháp
tổ chức thi đua có hiệu quả, thiết thực và phong phú, đa dạng hơn, thu hút được
đông đảo quần chúng nhân dân tham gia, phong trào thi đua gắn với xây dựng
Đảng, chính quyền, đoàn thể trong sạch, vững mạnh và thực hiện quy chế dân chủ
ở cơ sở. Tuy nhiên các phong trào thi đua phát triển chưa đồng đều giữa các vùng
miền và các khu vực ngoài quốc doanh; quá trình lãnh đạo, chỉ đạo thiếu kiểm tra,
đánh giá, sơ kết, tổng kết rút ra các bài học kinh nghiệm,... do vậy hiệu quả các
phong trào thi đua còn thấp.
Từ các bài học kinh nghiệm thực tiễn, ngày 21/5/2004 Bộ Chính trị (khoá
IX) ban hành Chỉ thị số 39/CT-TW về "Tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi
đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến" Chỉ thị
yêu cầu "Các cấp uỷ, tổ chức đảng, thủ trưởng cơ quan, đơn vị phải trực tiếp lãnh
đạo, chỉ đạo phong trào thi đua và công tác khen thưởng".
Ban Bí thư Trung ương Đảng khoá X cũng ban hành Chỉ thị 19 - CT/TW
ngày 22/12/2007 về Kỷ niệm 60 năm ngày Chỉ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi
thi đua ái quốc; Ngày 04/3/2008, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số
258/QĐ - TTg lấy ngày 11/6 hằng năm là ngày truyền thống thi đua yêu nước.
Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các Nghị định, Chỉ thị về thi đua,
khen thưởng. Những chủ trương, chính sách đó đã tiếp tục khẳng định vai trò, vị
trí, tầm quan trọng của công tác thi đua, khen thưởng trong nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa và trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước.
 15

2.4. Giai đoạn từ Chỉ thị 39 - CT/TW ngày 21/5/2004 của Bộ Chính trị
đến nay.
Thực hiện Chỉ thị số 39 - CT/TW ngày 21/5/2004 của Bộ Chính trị, các cấp
uỷ, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân đã
nghiêm túc tổ chức quán triệt và triển khai thực hiện. Các bộ, địa phương đã tổ
chức các phong trào thi đua với nội dung, tiêu chí, hình thức từng bước được đổi
mới, bám sát nhiệm vụ chính trị. Đặc biệt sau khi Bộ Chính trị phát động cuộc vận
động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và hiện nay là Học tập
và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Các phong trào thi đua
đã gắn với việc triển khai thực hiện cuộc vận động và đem lại kết quả thiết thực,
nhiều gương điển hình tiên tiến đã được biểu dương, khen thưởng kịp thời.
Để thực hiện được mục tiêu và quán triệt thực hiện những chỉ trương, chính
sách trên, bằng những kinh nghiệm thực tế, thông qua tổng kết, đánh giá, rút kinh
nghiệm Đảng đã ban hành những chủ trương lớn về công tác thi đua, khen thưởng,
đó là Chỉ thị số 34-CT/TW ngày 07/4/2014 của Bộ Chính trị (khoá XI) về "Tiếp tục
đổi mới công tác thi đua, khen thưởng"; Năm 2013 Bộ Chính trị (khoá XI) cũng
thông qua Đề án đổi mới công tác thi đua, khen thưởng với những quan điểm lớn
quan trọng và những nội dung, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo công tác thi đua, khen
thưởng trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và chủ động hội
nhập quốc tế, đó là: Xác định thi đua, khen thưởng là một chính sách lớn của Đảng
và Nhà nước ta; Việc tổ chức thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà
nước và phong trào thi đua yêu nước là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị; Tăng
cường quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng là một nhiệm vụ quan trọng; Đổi
mới nâng cao chất lượng phong trào thi đua và công tác thi đua, khen thưởng là
yêu cầu cấp bách trong giai đoạn hiện nay nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới;
Quan tâm, kiện toàn tổ chức bộ máy làm thi đua, khen thưởng, bố trí cán bộ
chuyên trách và kiêm nhiệm đủ về số lượng và chất lượng; Thường xuyên kiểm tra
việc thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về thi đua, khen
thưởng, giải quyết, xử lý kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực
hiện chủ trương, chính sách, pháp luật về thi đua, khen thưởng ở cơ sở.
Trong giai đoạn hiện nay, công tác thi đua, khen thưởng cần phải có mục
tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cụ thể góp phần thực hiện các chỉ tiêu, mục tiêu phát
triển đất nước theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, tạo
nền tảng đến năm 2030 nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
3. QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THI ĐUA, KHEN THƯỞNG
3.1. Khái niệm, vai trò quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng
3.1.1. Khái niệm
Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng là quá trình tổ chức, điều hành
của hệ thống cơ quan hành chính nhà nước đối với công tác thi đua, khen thưởng
 16

nhằm nhằm tạo động lực động viên, lôi cuốn, khuyến khích mọi cá nhân, tập thể
phát huy truyền thống yêu nước, năng động, sáng tạo vươn lên hoàn thành tốt
nhiệm vụ được giao vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh.
Như vậy có thể thấy quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng là sự tác
động, điều chỉnh thường xuyên của Nhà nước bằng quyền lực nhà nước đối với
hoạt động thi đua, khen thưởng, để các hoạt động đó diễn ra theo quy định của
pháp luật, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
3.1.2. Vai trò
Vai trò của quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng thể hiện:
- Định hướng cho công tác thi đua, khen thưởng: Các chủ thể quản lý nhà
nước cần phải định hướng vĩ mô đối với các đơn vị, tổ chức, cá nhân. Thông qua
sự tác động của các công cụ quản lý như chính sách, kế hoạch thi đua, khen
thưởng từ đó sẽ cuốn hút được các chủ thể trong xã hội tham gia phong trào thi
đua trong mỗi giai đoạn phát triển của đất nước.
- Tạo động lực cho các chủ thể tham gia phong trào thi đua, khen thưởng:
Thông qua việc ban hành và tổ chức thực hiện các quy định pháp luật về thi đua,
khen thưởng, mọi cá nhân, tổ chức tham gia thi đua đều được xem xét, tặng
thưởng các danh hiệu thi đua nếu đủ điều kiện tiêu chuẩn theo quy định. Cá nhân,
tập thể lập được thành tích xuất sắc, có công trong xây dựng, bảo vệ Tổ quốc sẽ
được ghi nhận biểu dương, khen thưởng.
- Tạo môi trường phát triển cho công tác thi đua, khen thưởng: Quản lý nhà
nước về công tác thi đua, khen thưởng nhằm bảo đảm bảo đảm tính hợp hiến, hợp
pháp, tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, nâng cao tiêu chuẩn danh
hiệu thi đua và các hình thức khen thưởng để tránh khen thưởng theo tích lũy
thành tích, trùng lắp, tràn lan, dồn khen thưởng lên cấp trên và để nâng cao giá trị
tôn vinh của các hình thức khen thưởng.
- Kiểm soát và xử lý kịp thời hành vi vi phạm trong công tác thi đua, khen
thưởng góp phần bảo đảm trật tự, kỷ cương.
3.2. Nội dung quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng
3.2.1. Xây dựng chính sách về thi đua, khen thưởng
Đời sống xã hội phát triển rất sinh động phong phú, phong trào thi đua,
khen thưởng cũng không ngừng phát triển phong phú đa dạng nhất là ở các ngành,
các địa phương cho đến cơ sở. Do vậy vấn đề đặt ra trong quản lý nhà nước về
công tác thi đua, khen thưởng là xây dựng chính sách về thi đua, khen thưởng,
 17

chính sách này phải đáp ứng kịp thời sự phát triển cuộc sống xã hội thậm chí của
mỗi ngành, mỗi cấp đặc biệt của địa phương và cơ sở.
Luật Thi đua, khen thưởng ban hành năm 2003, Luật sửa đổi, bổ sung một
số điều Luật thi đua khen thưởng năm 2005 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều
Luật thi đua khen thưởng năm 2013, Nghị định 91/2017/NĐ-CP ngày 31/7/2017
Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật thi đua, khen thưởng và các văn
bản quy phạm pháp luật, thông tư hướng dẫn thi hành luật đề cập một cách toàn
diện các mặt của công tác thi đua, khen thưởng đây chính là chủ trương chính sách
lớn của Đảng và Nhà nước về thi đua, khen thưởng.
3.2.2. Tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các quy
định của pháp luật về thi đua, khen thưởng
Nhà nước có kế hoạch tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn để các ngành, các
địa phương quán triệt mục đích, yêu cầu, nội dung của các quy định pháp luật
đồng thời có sự hướng dẫn các ngành, các địa phương tổ chức thực hiện các quy
định pháp luật ấy, từ đó thống nhất về nhận thức và hành động.
- Đối với cấp Trung ương, đối với các địa phương sau khi được quán triệt và
hướng dẫn tổ chức thực hiện, chính quyền cấp tỉnh vận dụng vào đặc điểm cụ thể
của địa phương từ đó có kế hoạch tuyên truyền, phổ biến hướng dẫn và tổ chức
thực hiện các quy định pháp luật về thi đua khen thưởng đối với các cấp và các
Ban ngành, đoàn thể ở địa phương.
Nội dung này, vấn đề hướng dẫn và tổ chức thực hiện có ý nghĩa rất đặc
biệt, vì có tổ chức thực hiện luật, các văn bản quy định của pháp luật mới trở thành
hiện thực trong cuộc sống, nhà nước mới thực sự quản lý được công tác thi đua,
khen thưởng. Từ đó công tác thi đua, khen thưởng tạo sự quản lý thống nhất từ
Trung ương đến cơ sở. Mới trở thành động lực phát triển kinh tế xã hội.
3.2.3. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác thi đua, khen thưởng
Đào tạo bồi dưỡng để nâng cao chất lượng cán bộ cả về phẩm chất chính trị
lẫn chuyên môn nghiệp vụ.
Để có đội ngũ cán bộ tốt thì phải đào tạo bồi dưỡng để nâng cao chất lượng
cán bộ cả về phẩm chất lẫn chuyên môn nghiệp vụ.
Bồi dưỡng về chính trị là để nâng cao sự hiểu biết, về đường lối chính sách
của Đảng và nhà nước về quan điểm chỉ đạo phong trào thi đua, tư tưởng Hồ Chí
Minh về thi đua, khen thưởng, trên cơ sở đó nâng cao về năng lực tổ chức phong
trào thi đua yêu nước và có phẩm chất đạo đức trung thực khách quan để làm tốt
công tác này.
Bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ nhất là đối với cán bộ làm công tác thi
đua, khen thưởng ở cơ sở là rất cần thiết. Nếu cán bộ ở cơ sở không thông thạo về
chuyên môn nghiệp vụ thì không thể tham mưu đề xuất với cấp ủy, chính quyền về
 18

tổ chức phong trào thi đua thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, an ninh
quốc phòng ở địa phương, và đề xuất xét duyệt những hình thức khen thưởng được
chính xác, kịp thời...
Hiện nay, đối với cán bộ làm công tác thi đua, khen thưởng cũng phải tiêu
chuẩn hóa, được đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, phải có kiến thức xã hội, am
hiểu lịch sử và có nhận thức tốt tiếp cận thông tin mới, nhanh nhậy nắm bắt chủ
trương chính sách mới của Đảng và nhà nước thì mới đáp ứng được yêu cầu về
tham mưu cho cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp về các chủ trương giải pháp
trong chỉ đạo và tổ chức phong trào thi đua.
3.2.4. Sơ kết, tổng kết, tặng thưởng các hình thức khen thưởng; đánh giá
hiệu quả công tác thi đua, khen thưởng
Sơ kết, tổng kết là nhằm đánh giá được kết quả của công tác thi đua, khen
thưởng, chỉ rõ những ưu, khuyết điểm và nguyên nhân trong lãnh đạo, chỉ đạo của
các cấp ủy Đảng và chính quyền, đoàn thể, đơn vị đối với công tác thi đua, khen
thưởng.
Mục đích, yêu cầu của sơ kết, tổng kết là nhằm đánh giá được kết quả của
công tác thi đua, khen thưởng những mặt đã làm được và những mặt chưa làm
được. Chỉ rõ những ưu, khuyết điểm và nguyên nhân trong lãnh đạo, chỉ đạo của
các cấp ủy Đảng và chính quyền, đoàn thể, đơn vị đối với công tác thi đua, khen
thưởng. Từ thực tế tổ chức phong trào thi đua, và công tác khen thưởng trong từng
đợt thi đua, hay hàng năm, hoặc tùng giai đoạn qua sơ kết, tổng kết rút ra bài học
kình nghiệm và đề xuất các chủ trương, giải pháp tiếp tục đổi mới công tác thi đua,
khen thưởng trong giai đoạn tiếp theo góp phần phát triển kinh tế xã hội, an ninh
quốc phòng của địa phương, của đất nước.
Nội dung tổng kết phải đánh giá được công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các
cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể trong việc tổ chức các phong trào thi đua thực
hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội.
3.2.5. Hợp tác quốc tế về thi đua, khen thưởng
Trong điều kiện đất nước đổi mới, mở cửa, hội nhập tạo điều kiện cho các
lĩnh vực công tác giao lưu, học hỏi, tiếp nhận sự hỗ trợ của các cá nhân, tổ chức
nước ngoài nên nhà nước cần quản lý đối với công tác thi đua, khen thưởng.
Nội dung nhà nước cần quản lý đối với công tác thi đua, khen thưởng gồm:
Trao đổi học tập kinh nghiệm quản lý của các nước bạn về khen thưởng và
về các chính sách khuyến khích người dân tham gia vào công việc của xã hội.
Giới thiệu hình thức thi đua, khen thưởng của Việt Nam với các nước bạn.
Theo dõi phát hiện những cá nhân, tổ chức nước ngoài có đóng góp đối với
Việt Nam trong các ngành, lĩnh vực và các địa phương.
Đề xuất những hình thức khen thưởng đối với những cá nhân tổ chức nước
ngoài đã có những đóng góp hiệu quả trong việc giúp Việt Nam xây dựng, phát
 19

triển kinh tế hoặc giúp các ngành, các địa phương giải quyết được những vấn đề
cần ghi công và khen thưởng.
Với điều kiện nước ta hiện nay nội dung này càng cần được quan tâm hơn
cùng với sự phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế, kêu gọi sự hợp tác đầu tư của các
cá nhân, tổ chức nước ngoài.
3.2.6. Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định pháp luật về thi
đua, khen thưởng
Nội dung thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm việc
thực hiện các quy định pháp luật về thi đua, khen thưởng được quy định trong Luật
Thi đua, Khen thưởng và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.
Công tác thanh tra, kiểm tra được tiến hành trong những nội dung: Việc
thực hiện Luật Thi đua, Khen thưởng, các văn bản hướng dẫn thi hành luật, các
quy định, chính sách của nhà nước về thi đua, khen thưởng không đúng tiêu chuẩn,
không đúng đối tượng ...
Công tác thanh tra, kiểm tra theo định kỳ hàng quý, hàng năm hoặc theo đợt
phát động phong trào thi đua, kết thúc phong trào thi đua, hoặc thanh tra đột xuất
khi thấy có vấn đề về công tác thi đua, khen thưởng.
3.2.7. Giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về thi đua,
khen thưởng
Công tác quản lý nhà nước trong việc thanh tra, kiểm tra giải quyết các
khiếu nại tố cáo và đặc biệt là xử lý những vi phạm pháp luật về thi đua, khen
thưởng phải được quan tâm thường xuyên để Luật Thi đua, khen thưởng thực sự đi
vào cuộc sống, đảm bảo được nguyên tắc của thi đua là tự nguyện, tự giấc, nguyên
tắc của khen thưởng là chính xác, công khai, công bằng và kịp thời. Có được như
vậy thi đua, khen thưởng mới thực sự là động lực cho mỗi cá nhân, tập thể trong
lao động, sản xuất, công tác, học tập tốt hơn và mới có tác dụng thúc đẩy sự phát
triển kinh tế xã hội của đất nước.
4. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC PHONG TRÀO THI ĐUA
ĐẠT HIỆU QUẢ CAO TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
4.1. Đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện
4.1.1. Nâng cao vai trò của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp trong lãnh
đạo, chỉ đạo tổ chức các phong trào thi đua
Công tác thi đua, khen thưởng phải được sự quan tâm, lãnh đạo cụ thể, sâu
sát, kịp thời và thường xuyên của các cấp uỷ Đảng, chính quyền, nhất là của người
đứng đầu. Công tác lãnh, đạo, chỉ đạo phong trào thi đua yêu nước "'phải cụ thể,
kịp thời, thiết thực, có trọng điểm và nắm điển hình", chống bệnh quan liêu, hình
thức, ngại khó khăn trong tổ chức phong trào thi đua.
Phải tuyên truyền, giải thích, động viên cho mọi người tự nguyện, tự giác
 20

tham gia phong trào thi đua, trên cơ sở kế hoạch, mục tiêu cụ thể, rõ ràng. Cán bộ,
đảng viên phải tích cực vận động quần chúng tham gia các phong trào thi đua và
phải gương mẫu đi đầu tham gia phong trào.
Cần chú trọng phát hiện điển hình, nêu gương khen thưởng cá nhân, tập thể
có thành tích, phổ biến những kinh nghiệm trong phong trào thi đua đồng thời phải
có trách nhiệm đôn đốc, kiểm tra, đánh giá, tổng kết phong trào thi đua. Phải kết
hợp chặt chẽ thi đua với khen thưởng, trên quan điểm "Thi đua là gieo trồng, khen
thưởng là thu hoạch". Khen thưởng đúng người, đúng việc, kịp thời sẽ động viên,
giáo dục và thúc đẩy phong trào thi đua phát triển liên tục. Cần kịp thời biểu
dương những tấm gương "Người tốt, việc tốt"; khen thưởng bằng vật chất hoặc
tinh thần nhằm động viên, khuyến khích phát triển cái tốt để lấn át cái xấu, nhằm
xây dụng con người mới.
Tích cực quan tâm đến việc củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy và đội ngũ
cán bộ làm công tác thi đua có chuyên môn thông thạo, năng động nhạy bén trong
tham mưu đề xuất; đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hoá, hiện đại hoá và chủ động hội nhập quốc tế. Đây là yếu tố quan trọng,
quyết định chất lượng công tác tham mưu và kết quả triển khai tổ chức thực hiện
phong trào thi đua và công tác khen thưởng trong phạm vi cả nước.
4.1.2. Phát huy sức mạnh tổng hợp của Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể
nhân dân trong tổ chức các phong trào thi đua yêu nước
Các cơ quan, tổ chức, đơn vị tích cực, chủ động phối hợp với Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân cùng cấp để phát huy sức mạnh tổng hợp
trong tổ chức triển khai các phong trào thi đua yêu nước; đặc biệt là phát huy khả
năng, tính sáng tạo, nhiệt huyết của đông đảo đoàn viên, hội viên với phong trào
thi đua, để các phong trào thi đua được nâng chất lượng, đi vào chiều sâu. Trong
đó, cần chú trọng đề ra các phong trào thi đua phù hợp với từng đối tượng cụ thể,
là thành, viên của Mặt trận Tổ quốc để có được sự hậu thuẫn và kết quả cao nhất
trong tổ chức phong trào thi đua.
Trong tổ chức phong trào thi đua, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân
dân các cấp cần coi trọng công tác bồi dưỡng, phát hiện, nhân điển hình tiên tiến
để nâng cao chất lượng, giá trị, tác dụng của phong trào thi đua. Nghiên cứu xây
dựng, tổ chức hoạt động các mô hình câu lạc bộ điển hình tiên tiến, làm nòng cốt
và tạo nguồn báo cáo viên, tuyên truyền viên từ những điển hình tiên tiến.
Nâng cao trách nhiệm và vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ
quốc và các đoàn thể nhân dân các cấp trong việc tổ chức các phong trào thi đua và
chất lượng, hiệu quả các phong trào thi đua; nhất là với các phong trào thi đua của
các cơ quan, tổ chức, đơn vị tổ cùng cấp tổ chức triển khai hoặc kể cả các phong
trào thi đua do Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân phối hợp với các cơ
 21

quan, tổ chức, đơn vị cùng cấp tổ chức triển khai; với mục tiêu chung là nâng cao
chất lượng các phong trào thi đua.
4.2. Đổi mới nội dung, hình thức tổ chức phong trào thi đua
4.2.1. Đổi mới nội dung tổ chức phong trào thi đua
Đổi mới nội dung tổ chức phong trào thi đua Chỉ thị số 34-CT/TW ngày
07/4/2014 của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa XI) về tiếp
tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng đã chỉ rõ: "Đổi mới nội dung, hình thức,
phương pháp tổ chức các phong trào thi đua yêu nước theo hướng: Tập trung về cơ
sở, bám sát nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách để tổ chức phát động
với các hình thức thi đua phong phú, hấp dẫn, có chủ đề, tên gọi dễ nhớ, có tiêu chí
cụ thể, nội dung thiết thực, triển khai có hiệu quả, chống hình thức. Thực hiện
nghiêm túc việc đôn đốc, kiểm tra, sơ kết, tổng kết các phong trào thi đua, lựa
chọn các tập thể, cá nhân có thành tích tiên biểu để biểu dương, tôn vinh, khen
thưởng kịp thời".
Cấp có thẩm quyền phát động các phong trào thi đua chỉ phát động, triển
khai phong trào thi đua khi đã xác định rõ mục tiêu, chỉ tiêu, đối tượng, nội dung,
biện pháp, phạm vi tổ chức phong trào. Trong đó nội dung quan trọng nhất để tổ
chức phong trào thi đua hiện nay là phải bám sát nhiệm vụ chính trị của Bộ, ngành,
địa phương, đơn vị để đề ra các phong trào thi đua hoàn thành toàn diện, vượt mức
các nhiệm vụ, chỉ tiêu trong chương trình, kế hoạch đề ra hàng năm hoặc từng thời
điểm cụ thể. Nội dung và phương thức tổ chức phong trào thi đua phải được gắn
kết chặt chẽ với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, mục tiêu, chỉ tiêu phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước và của từng bộ, ngành, địa phương, từng đơn vị cơ
sở.
Khi xây dựng kế hoạch thực hiện các phong trào thi đua, bên cạnh xác định
mục tiêu, nội dung, đối tượng, phạm vi biện pháp thực hiện, cần có nội dung kiểm
tra, giám sát và phân công trách nhiệm, tiến độ trong quá trình thực hiện. Kế hoạch
phải cụ thể và chỉ rõ: cơ quan, đơn vị khởi xướng, chủ trì; cơ quan, đơn vị phối
hợp; lực lượng và điều kiện thực thi; công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá sơ kết,
tổng kết, rút kinh nghiệm và đề xuất khen thưởng. Phong trào thi đua cần hướng về
cơ sở và người trực tiếp công tác, học tập, lao động, sản xuất và chiến đấu, là lực
lượng đông đảo thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan, tổ chức, đơn vị. Với các
phong trào lớn, phong trào mới, nhiệm vụ đề ra nhiều cần nghiên cứu, xem xét
việc chọn, chỉ đạo điểm trong thời gian nhất định,, để rút kinh nghiệm từ chỉ đạo
điểm trước khi nhân rộng phong trào.
Gắn kết các phong trào thi đua với việc thực hiện Kết luận số 01-KL/TW
ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày
15/5/2016 của Bộ Chính trị (Khóa XII) "Về đẩy mạnh Học tập và làm theo tư
 22

tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh" để tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ
Chí Minh luôn được biểu hiện và có giá trị trường tồn qua các phong trào thi đua
yêu nước, qua đó nâng cao chất lượng các phong trào thi đua.
Chú trọng phát động các phong trào thi đua thực hiện các nhiệm vụ đột xuất,
cấp bách hoặc đột phá vào những nhiệm vụ, lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm để giải
quyết những khó khăn, những mặt yếu kém của từng đơn vị, địa phương.
4.2.2. Đổi mới hình thức tổ chức phong trào thi đua
Hình thức tổ chức phong trào thi đua cũng phải phù hợp với đặc điểm,
nhiệm vụ từng địa phương, đơn vị và khả năng tham gia của từng đối tượng cụ thể.
Cơ quan, tổ chức, đơn vị triển khai phong trào thi đua cần nghiên cứu khả năng,
điều kiện, chức năng, nhiệm vụ và nhất là đối tượng sẽ hưởng ứng, tham gia phong
trào để thiết kế hình thức tổ chức phù hợp nhất với từng loại hình, đối tượng.
Người trẻ thường thích tham gia các phong trào sôi nổi, mạnh mẽ, mang tính hành
động để thể hiện khả năng của mình. Người lao động trí óc phù hợp với những
phong trào mang tính nghiên cứu, có chiều sâu. Người lao động chân tay phù hợp
với những phong trào thi đua thiết thực, mang lại sản phẩm cụ thể. Khu vực các
nhà trường có thế mạnh là lực lượng sinh viên, học sinh đông đảo, nhiệt tình; lực
lượng vũ trang mạnh về kỷ luật, tác phong; cán bộ, viên chức nhiệt tình trong các
phong trào gắn với nhiệm vụ chuyên môn cụ thể... Căn cứ vào thế mạnh, đặc thù
của đối tượng hướng tới để có hình thức phù hợp trong thiết kế, tổ chức sẽ tạo nên
hiệu quả cao của phong trào thi đua.
4.3. Tăng cường phát hiện, bồi dưỡng, nhân điển hình tiên tiến
4.3.1. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tác dụng của công tác phát
hiện, bồi dưỡng điển hình tiên tiến
Các cấp ủy Đảng, chính quyền và người đúng đầu cấp ủy, chính quyền các
cơ quan, tổ chức, đơn vị thường xuyên tuyên truyền, quán triệt nâng cao nhận thức
cho cán bộ, công chức và người trực tiếp lao động, sản xuất, công tác về vị trí, vai
trò quan trọng của công tác phát hiện, bồi dưỡng điển hình tiên tiến. Xác định làm
tốt công tác phát hiện, bồi dưỡng điển hình tiên tiến sẽ tạo động lực thúc đẩy các
phong trào thi đua yêu nước phát triển, từ đó góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm
vụ chỉnh trị của mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị.
Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, đơn vị xây dựng các
chương trình, kế hoạch, đề ra các nội dung, mục tiêu, tiêu chí cụ thể cho công tác
phát hiện, bồi dưỡng điển hình tiên tiến và tuyên truyền, triển khai sâu rộng tới
từng đối tượng thông qua hệ thống thông tin của cơ quan, tổ chức, đơn vị.
Cơ quan làm công tác thi đua, khen thưởng các cấp tích cực, chủ động phối
hợp với các đoàn thể nhân dân làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức
cho các tầng lớp nhân dân về vai trò, ý nghĩa của các phong trào thi đua yêu nước.
 23

Định kỳ giới thiệu, cung cấp thông tin về các điển hình tiên tiến trên mọi lĩnh vực
của đời sống.
4.3.2. Đổi mới công tác phát hiện, xây dựng và bồi dưỡng điển hình tiên
tiến trong các lĩnh vực của cuộc sống
Trên cơ sở xác định các nhân tố cần xây dựng, các cơ quan, tổ chức, đơn vị
tạo mọi điều kiện hỗ trợ về vật chất, tinh thần để các nhân tố sớm trở thành điển
hình; hoặc có biện pháp cụ thể hướng dẫn, động viên để các nhân tố tích cực đăng
ký trở thành điển hình. Với các điển hình tiên tiến đã được công nhận, các cơ quan,
tổ chức, đơn vị cần tiếp tục theo dõi, tạo môi trường thuận lợi, trực tiếp hỗ trợ bằng
các quỹ, giải thưởng cho điển hình tiếp tục phát huy khả năng và sức sáng tạo
trong công việc và trong cuộc sống. Bên cạnh đó, đối với cơ quan làm công tác thi
đua, khen thưởng cần chú trọng việc phát hiện các điển hình, thông qua các cơ
quan truyền thông báo chí, phát thanh, truyền hình trong đưa tin, tuyên truyền đời
sống, công tác, học tập, lao động, sản xuất và đấu tranh phòng chống tội phạm.
Công tác phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến phải
được coi là nhiệm vụ thường xuyên, là trọng tâm trong đổi mới phương thức tổ
chức chỉ đạo các phong trào thi đua hiện nay. Các cơ quan, tổ chức, đơn vị có kế
hoạch cụ thể để bồi dưỡng, xây dựng các mô hình mới, nhân tố mới trong từng
năm và trong từng giai đoạn; phấn đấu mỗi ngành, lĩnh vực, địa phương lựa chọn
được các điển hình tiêu biểu, xuất sắc toàn diện để nêu gương học tập.
4.4. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền các phong trào thi đua
Tuyên truyền, cổ vũ các phong trào thi đua là một nhiệm vụ quan trọng
trong tổ chức thực hiện phong trào thi đua yêu nước. Các cấp ủy, chính quyền ở
từng cơ quan, tổ chức, đơn vị cần có kế hoạch cụ thể để tiếp tục tập trung tuyên
truyền, quán triệt sâu sắc, đầy đủ Kết luận số 83/KL-TW của Ban Bí thư (Khóa X)
về "Tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi
dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến", Chỉ thị 34-CT/TW ngày 07 tháng 4
năm 2014 của Bộ Chính trị (Khóa XI) về "Tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen
thưởng" và các văn bản qui phạm pháp luật về thi đua, khen thưởng nhằm không
ngừng nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về vị trí,
vai trò, tầm quan trọng của công tác thi đua, khen thưởng. Làm cho mỗi cán bộ,
đảng viên, người lao động trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị phải coi công tác thi
đua, khen thưởng là động lực cách mạng to lớn để thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Đổi mới hoạt động của các cơ quan truyền thông, định hướng dư luận, tôn
vinh, tuyên truyền các gương điển hình tiên tiến, hạn chế đẩy lùi các mặt tiêu cực
trong xã hội là những việc làm cụ thể và hết sức quan trọng góp phần tích cực
trong đẩy mạnh và thực hiện có hiệu quả các phong trào thi đua yêu nước.
4.5. Nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng Thi đua - Khen thưởng
các cấp.
 24

Đổi mới nội dung hoạt động và nâng cao trách nhiệm của các thành viên Hội
đồng cần tập trung thực hiện tốt việc xây dựng và ban hành quy chế hoạt động của
Hội đồng Thi đua - Khen thưởng các cấp; phân công trách nhiệm cụ thể của từng
thành viên Hội đồng trong chỉ đạo phong trào thi đua và trong việc kiểm tra, giám
sát các hoạt động về thi đua, khen thưởng. Đổi mới nội dung hoạt động và nâng
cao trách nhiệm của các thành viên Hội đồng cần được cụ thể hóa trong việc kiểm
tra, giám sát các hoạt động về thi đua, khen thưởng và đảm bảo tính khách quan,
chính xác trong việc xét khen thưởng.
Hội đồng Thi đua - Khen thưởng các cấp có trách nhiệm xây dựng các kế
hoạch cụ thể và thưởng xuyên tham mưu giúp các cấp ủy đảng và chính quyền,
ban hành các quy định cụ thể để hướng dẫn về nội dung, hình thức tổ chức, phát
động các phong trào thi đua trong phạm vi trách nhiệm của cấp mình.
Củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng Thi đua - Khen
thưởng các cấp là một nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng nhằm thực hiện có hiệu
quả các phong trào thi đua yêu nước. Đổi mới nội dung hoạt động và nâng cao
trách nhiệm của các thành viên Hội đồng trong việc kiểm tra, giám sát các hoạt
động về thi đua, khen thưởng, đảm bảo tính khách quan, chính xác trong việc xét
khen thưởng là những việc làm cụ thể để công tác tham mưu, tư vấn của Hội đồng
cho cấp ủy Đảng, chính quyền ngày càng được hiệu quả đồng thời đảm bảo tính
khách quan, chính xác trong việc xét khen thưởng.
4.6. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác thi đua, khen
thưởng
Việc củng cố, kiện toàn tổ chức, đi đôi với việc xây dựng đội ngũ cán bộ,
công chức làm công tác thi đua, khen thưởng theo phương châm tổ chức bộ máy
gọn nhẹ, có hiệu lực, hiệu quả, số lượng cán bộ đủ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ phải
là công việc và nhiệm vụ thường xuyên trong hệ thống thi đua, khen thưởng để có
thể xây dựng đội ngũ cán bộ thi đua, khen thưởng có phẩm chất chính trị tốt, có
năng lực tham mưu, nghiên cứu cụ thể hóa các chủ trương, chính sách, pháp luật
về thi đua, khen thưởng và có khả năng tổ chức vận động quần chúng tham gia vào
các phong trào thi đua yêu nước.
Tổ chức bộ máy thi đua, khen thưởng các cấp cần được các cấp ủy Đảng,
chính quyền tăng cường bố trí đội ngũ cán bộ bảo đảm chất lượng và số lượng, để
thực hiện tốt vai trò tham mưu tổ chức các phong trào thi đua và công tác khen
thưởng; tăng cường các nguồn lực để bộ máy làm thi đua, khen thưởng các cấp
đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ mới.
Xây dựng bộ máy và cán bộ làm công tác thi đua phải bảo đảm cơ cấu về
biên chế tổ chức và tính chuyên nghiệp. Đội ngũ cán bộ làm công tác thi đua, khen
thưởng phải có đủ năng lực thực tiễn, trình độ chuyên môn vững, có bản lĩnh và bề
dày kinh nghiệm, từng bước chuyên nghiệp hóa trên cơ sở đổi mới công tác tổ
 25

chức cán bộ, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ, kỹ năng, tăng cường rèn
luyện thông qua trải nghiệm thực tiễn công tác; đồng thời cán bộ làm công tác thi
đua, khen thưởng cần phải có phẩm chất, đạo đức tốt, có tâm huyết, biết vận động
quần chúng và tổ chức phong trào thi đua.
4.7. Đổi mới nội dung, hình thức khen thưởng nhằm tạo động lực làm
việc cho cán bộ, công chức, người lao động
Trước tiên cần nâng cao chất lượng và sự công bằng trong xét khen thưởng.
Khen thưởng phải đúng người, đúng việc, công khai, công bằng, khách quan, kịp
thời. Khen thưởng phải cân xứng giữa giá trị vật chất và tinh thần. Nâng cao giá trị
tôn vinh của các hình thức khen thưởng.
Ngoài việc khen thưởng từng mặt công tác cần chú ý và tăng cường số
lượng khen thưởng thành tích đột xuất trên các lĩnh vực. Bên cạnh đó nên hạn chế
việc khen thưởng cho các tập thể theo niên hạn, theo ngày kỷ niệm thành lập đơn
vị, thành lập ngành mang tính chất truyền thống như trước đây.
Đổi mới và cải tiến thủ tục xét khen thưởng, đối tượng khen thưởng cần
được mở rộng hơn (chú ý đến đối tượng là các đơn vị nhỏ tại cơ sở, các cán bộ,
công chức trực tiếp thực hiện nhiệm vụ), khen thưởng dựa vào kết quả thực hiện
công việc chứ không phải dựa vào vị trí.
Công tác trao thưởng phải được tổ chức trang nghiêm, long trọng, tiết kiệm
và thiết thực, người trao thưởng đúng thẩm quyền, bảo đảm khen thưởng thực sự
tôn vinh người có thành tích. Đa dạng hóa các hình thức trao thưởng, nhất là tổ
chức trao thưởng tại cơ sở nhằm động viên, nêu gương kịp thời các cán bộ, công
chức có thành tích xuất sắc, qua đó khen thưởng sẽ có tính lan tỏa cao. Từ đó mới
tạo được hiệu ứng tâm lý mạnh mẽ của khen thưởng, tạo được động lực làm việc
tốt cho các bộ, công chức trong thực thi nhiệm vụ.
4.8. Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đánh giá cán bộ gắn với bình
xét khen thưởng
Đánh giá cán bộ, công chức là công việc rất khó và nhạy cảm, có ý nghĩa
quyết định trong xét khen thưởng. Công tác đánh giá nếu được thực hiện một cách
chính xác, khách quan, công bằng sẽ là tiền đề để tạo được sự công bằng trong
khen thưởng, đảm bảo khen đúng người, đúng việc, đồng thời giúp người cán bộ,
công chức phát huy ưu điểm, khắc phục nhược điểm, tiến bộ không ngừng trong
việc nâng cao phẩm chất chính trị, năng lực, hiệu quả công tác của cán bộ, công
chức. Từ đó mới tạo được động lực.
Để công tác đánh giá cán bộ, công chức trong xét khen thưởng thực sự tạo
được động lực thúc đẩy cán bộ, công chức hăng say, nỗ lực hoàn thành tốt nhất
nhiệm vụ được giao, trong thời gian tới cần thực hiện tốt các giải pháp về đánh giá
cán bộ, công chức như sau:
 26

Thứ nhất, hoàn thiện hệ thống đánh giá thực hiện công việc của cán bộ, công
chức mà cụ thể là biểu chấm điểm - đánh giá kết quả thi đua hàng năm đối với cá
nhân theo hướng bổ sung các tiêu chuẩn đánh giá thực hiện công việc được giao,
hệ thống đo lường cụ thể việc thực hiện công việc theo các tiêu chuẩn đã xác định
và hệ thống thông tin phản hồi với cán bộ, công chức được đánh giá.
Thứ hai, gắn hiệu quả công tác thực tế làm thước đo chủ yếu trong đánh giá.
Để đánh giá cán bộ, công chức khách quan hơn, trong phương thức đánh giá cần
bổ sung những yếu tố định lượng về công việc, thời gian hoàn thành công việc, tỷ
lệ xử lý công việc tốt, chưa tốt, những giải pháp sáng tạo, sáng kiến trong công
việc...
Thứ ba, xây dựng cách thức đánh giá khoa học, hiệu quả, áp dụng phương
pháp đánh giá linh hoạt. Đó là thực hiện nghiêm túc và thực chất phương pháp
đánh giá theo ý kiến, nhận xét như hiện nay đồng thời học hỏi và vận dụng một số
kỹ thuật đánh giá tiên tiến.
Thứ tư, khi đánh giá cán bộ, công chức không chỉ xem xét ở một lúc, một
thời điểm, một thời gian ngắn hoặc chỉ nhìn thấy hiện tại mà cần có thời gian dài,
một quá trình để việc đánh giá được khách quan, toàn diện, đầy đủ, tránh phiến
diện, cần kết hợp theo dõi đánh giá thường xuyên và đánh giá định kỳ, kết hợp
nhiều nguồn thông tin khác nhau nhằm phản ánh kết quả đánh giá một cách khách
quan, công bằng, chính xác.
Thứ năm, kết quả đánh giá cán bộ, công chức phải gắn với khen thưởng để
họ thấy được kết quả đánh giá có tác động tới quyền lợi mà họ được hưởng chứ
không phải là chỉ đánh giá cho xong, làm cho có hình thức, có như vậy mới thực
sự tác động đến động lực làm việc của cán bộ, công chức.
4.9. Đổi mới công tác sơ kết, tổng kết, khen thưởng phong trào thi đua
Sơ kết, tổng kết phong trào thi đua là một nhiệm vụ quan trọng trong thực
hiện phong trào thi đua. Các phong trào cần được kiểm tra, sơ, tổng kết, đánh giá
đúng những kết quả đã đạt được, chỉ ra những mặt còn tồn tại, hạn chế và hướng
khắc phục. Qua đó, rút ra cách làm hay, kinh nghiệm tốt để bồi dưỡng, nhân ra
diện rộng các điển hình tiên tiến đồng thời phát hiện gương người tốt, việc tốt để
đề xuất khen thưởng kịp thời. Thực tế cho thấy, nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị
chưa coi trọng công tác kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn, sơ, tổng kết; chưa đầu tư
đúng mức cho phong trào thi đua; chưa tạo được sự phối hợp, liên kết của các bộ,
ngành, địa phương và cơ quan chức năng có liên quan, từ đó hạn chế tính động lực
và hiệu quả của các phong trào thi đua.
Bên cạnh những kết quả đạt được từ phong trào thi đua cần phải mạnh dạn
đề cập những vấn đề tồn tại, yếu kém trong công tác thi đua, khen thưởng để rút
kinh nghiệm và khắc phục kịp thời những thiếu sót. Việc đánh giá không sát,
 27

không đúng, né tránh sự thật sẽ là trở ngại rất lớn trong quá trình tổ chức phong
trào thi đua; hậu quả của việc chạy theo thành tích là rất khó lường.
Khi tiến hành đánh giá sơ, tổng kết phong trào thi đua, cần coi trọng việc
phát hiện, lựa chọn những nhân tố mới, những điển hình tiên tiến, những gương
người tốt, việc tốt hoặc các tập thể, cá nhân lập được thành tích xuất sắc, thành tích
đột xuất trong các phong trào thi đua để động viên khen thưởng kịp thời đồng thời
nêu gương, giáo dục và tạo sự lan tỏa trong cộng đồng. Quan tâm khen thưởng cho
đối tượng là các tập thể nhỏ, công nhân, nông dân, người trực tiếp sản xuất, công
tác, lao động và học tập. Quan tâm công việc của cán bộ, công chức và có mức
khen thưởng tương xứng là một trong những yếu tố tạo động lực mạnh mẽ cho cán
bộ, công chức trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Các cán bộ, công chức sẽ làm
việc hăng say, nỗ lực hết sức trong công việc khi họ thấy được những thành tích,
kết quả làm việc của mình được đánh giá đúng, được ghi nhận và khen thưởng
xứng đáng.
D. CÂU HỎI ÔN TẬP, THẢO LUẬN, TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Câu hỏi ôn tập
1.1. Khái niệm, vị trí vai trò của thi đua, khen thưởng? Quan điểm, chủ
trương, đường lối của đảng về thi đua, khen thưởng qua các thời kỳ?
1.2. Khái niệm, vai trò, nội dung của quản lý nhà nước về thi đua, khen
thưởng? Đề xuất các giải pháp để công tác thi đua, khen thưởng thực sự trở thành
phương thức lãnh đạo của Đảng, công cụ quản lý của Nhà nước và là động lực thúc
đẩy các cá nhân hoàn thành nhiệm vụ chính trị?
2. Câu hỏi thảo luận
2.1. Phân tích quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh về thi đua, khen thưởng?
2.2. Một số phương pháp tổ chức phong trào thi đua đạt hiệu quả cao trong
giai đoạn hiện nay? Liên hệ việc tổ chức phong trào thi đua của địa phương, đơn vị
đồng chí?
3. Tài liệu phục vụ học tập
3.1. Tài liệu bắt buộc
- Giáo trình Trung cấp Lý luận Chính trị- Hành chính, Đường lối của Đảng
và Nhà nước Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2021.
- Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XIII, tập 2, Nxb.Chính trị quốc gia Sự thật, H.2021.
3.2. Tài liệu tham khảo
- Bộ Chính trị (2004), Chỉ thị 39/CT-TW ngày 21/9/2004 về việc tiếp tục đổi
mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và
nhân điển hình tiên tiến, Hà Nội.
 28

- Bộ Chính trị (2014), Chỉ thị 34/CT-TW ngày 07/4/2014 về tiếp tục đổi mới
công tác thi đua, khen thưởng, Hà Nội.
- Quốc Hội (2013), Luật Thi đua, khen thưởng và Luật sửa đổi, bổ sung một
số điều của Luật Thi đua, Khen thưởng, Hà Nội.

Bài soạn được thông qua khoa ngày tháng năm 2021

XÁC NHẬN CỦA TRƯỞNG KHOA NGƯỜI SOẠN

Thái Quỳnh Dung Phạm Thị Thu

XÁC NHẬN CỦA BAN GIÁM HIỆU

29