CHÆÅNG 6

THIÃÚT KÃÚ CÁÚU TRUÏC TÄØ CHÆÏC

Muûc âêch cuía chæång

Thaïch thæïc âàût ra cho caïc nhaì quaín trë laì laìm thãú naìo âãø thiãút kãú cáúu truïc mang laûi
hiãûu quaí cao nháút cho täø chæïc. Do âoï muûc âêch cuía chæång naìy laì táûp håüp nhæîng
phæång phaïp vãö caïch thæïc thiãút kãú cáúu truïc vaì âæåüc thãø hiãûn thäng qua så âäö cáúu truïc
täø chæïc. Muûc âêch naìy gàõn liãön våïi quaï trçnh thiãút kãú cáúu truïc täø chæïc bao gäöm:
- Âáöu tiãn phaíi xaïc âënh cáúu truïc.
- Xem xeït toaìn caính gäöm caïc tiãún trçnh hoaût âäüng vaì thäng tin diãùn ra trong cáúu truïc.
Viãûc thiãút kãú cáúu truïc phaíi âaím baío hãû thäúng liãn håüp doüc vaì ngang âãø cung cáúp âæåüc
dung læåüng thäng tin cáön thiãút cho täø chæïc.
- Caïc tiãu chê cå baín âãø thiãút kãú täø chæïc.
- Thaío luáûn caïc chiãún læåüc âãø nhoïm caïc hoaût âäüng trong täø chæïc theo: Cáúu truïc chæïc
nàng, cáúu truïc saín pháøm, cáúu truïc häùn håüp hoàûc cáúu truïc ma tráûn.
Khi kãút thuïc chæång naìy baûn seî hiãøu âæåüc laìm thãú naìo maì cáúu truïc täø chæïc laûi
quyãút âënh âãún sæû thaình cäng cuía cäng ty.

I. XAÏC ÂËNH CÁÚU TRUÏC

Quan niãûm chung vãö cáúu truïc täø chæïc âaî âæåüc thaío luáûn trong chæång træåïc. Cáúu
truïc gäöm nhæîng yãúu täú nhæ: säú læåüng phoìng ban trong täø chæïc, phaûm vi âiãöu haình cuîng
nhæ quyãön haûn âiãöu haình, phán quyãön theo cáúp báûc hay táûp quyãön. Cáúu truïc täø chæïc
âæåüc phaín aïnh thäng qua så âäö täø chæïc. Så âäö täø chæïc laì sæû trçnh baìy caïch chia nhoí
toaìn bäü caïc hoaût âäüng cuîng nhæ quaï trçnh cå baín, nãön taíng trong mäüt täø chæïc.
Coï ba bäü pháûn hçnh thaình cáúu truïc täø chæïc:
1. Cáúu truïc täø chæïc chè roî caïc mäúi quan hãû baïo caïo chênh thæïc bao gäöm: säú cáúp trong
hãû thäúng cáúp báûc, phaûm vi âiãöu haình vaì giaïm saït cuía caïc nhaì quaín trë.
2. Cáúu truïc täø chæïc chè ra caïch nhoïm gäüp nhæîng caï nhán thaình mäüt phoìng ban vaì phäúi
håüp nhëp nhaìng giæîa caïc phoìng ban trong täøng thãø täø chæïc.
3. Cáúu truïc täø chæïc bao gäöm caïch thiãút kãú hãû thäúng âãø âaím baío tênh hiãûu quaí trong
viãûc thäng tin liãn laûc, sæû phäúi håüp vaì thäúng nháút giæîa caïc phoìng ban.

1
 Ba bäü pháûn hçnh thaình nãn cáúu truïc âãö cáûp âãún caí phæång diãûn chiãöu doüc láùn chiãöu
ngang cuía täø chæïc. Vê duû: Hai yãúu täú âáöu tiãn hçnh thaình nãn cáúu truïc khung cäng viãûc,
âáy laì hai yãúu täú taûo nãn chiãöu doüc trong hãû thäúng cáúp báûc cuía täø chæïc. Trong khi âoï
yãúu täú thæï ba laûi phuû thuäüc vaìo sæû tæång taïc giæîa caïc thaình viãn trong täø chæïc. Mäüt cáúu
truïc lyï tæåíng coï taïc duûng thuïc âáøy caïc nhán viãn luän coï sæû phäúi håüp vaì trao âäøi thäng
tin cáön thiãút.
Hçnh 6.1 cho tháúy caïc yãúu täú nhæ mäi træåìng, qui mä, muûc tiãu, cäng nghãû taïc âäüng
âãún mä hçnh cáúu truïc. Mæïc âäü taïc âäüng khaïc nhau cuía mäùi yãúu täú âaî âæåüc thaío luáûn åí
chæång træåïc. Mäùi yãúu täú seî aính hæåíng mäüt caïch khaïc nhau âãún caïc täø chæïc khaïc
nhau. Cho nãn mäi træåìng, cäng nghãû, muûc tiãu vaì qui mä cuîng aính hæåíng âãún cáúu
truïc. Noï âæåüc biãøu diãùn bàòng caïc âæåìng näúi trong hçnh 6.1, trong âoï nhæîng tiãún trçnh
liãn quan âãún con ngæåìi nhæ khaí nàng quaín trë hay vàn hoaï... trong täø chæïc taïc âäüng
âãún cáúu truïc nhæ mäüt yãúu täú then chäút trung tám. Caïc tiãún trçnh naìy seî âæåüc thaío luáûn åí
chæång sau.

Mä hçnh cáúu truïc chæång 6

Muûc tiãu, chiãún Qui mä

læåüc chæång 2 Tiãún trçnh con chæång 5
ngæåìi: laînh
âaûo vàn hoïa...

Cäng nghãû Mäi træåìng

chæång 4 chæång 3

Hçnh 6.1 Ngæî caính täø chæïc aính hæåíng âãún cáúu truïc

II. CAÏC TIÃÚN TRÇNH THÄNG TIN DIÃÙN RA TRONG CÁÚU TRUÏC
Mäùi âiãöu kiãûn cäng nghãû, mäi træåìng, quy mä thç thêch æïng våïi mäüt tiãún trçnh thäng
tin nháút âënh trong täø chæïc. Sæû taïc âäüng qua laûi giæîa caïc phoìng ban âoìi hoíi nhán viãn
cáön phaíi coï sæû liãn laûc vaì kãút håüp nhëp nhaìng hån laì chè phuû thuäüc våïi nhau mäüt caïch
âån thuáön theo täø håüp. Do âoï phaíi thiãút kãú täø chæïc sao cho caïc thäng tin cáön thiãút phaíi
âæåüc truyãön âaût qua laûi caí vãö chiãöu doüc láùn chiãöu ngang âãø hoaìn thaình täút cäng viãûc

2
chung cuía täø chæïc. Hçnh 6.2 âaî minh hoüa caïch cáúu truïc phuì håüp våïi caïc yãu cáöu thäng
tin cuía täø chæïc. Våïi cáúu truïc khaïc nhán viãn seî chè nháûn âæåüc nhæîng thäng tin êt oíi
hoàûc phaíi tiãu täún thåìi gian vä êch trong viãûc tçm thäng tin khäng cáön thiãút våïi cäng
viãûc cuía hoü, do âoï hiãûu quaí cäng viãûc seî bë giaím suït roî rãût.
Hçnh 6.2 Tiãún trçnh thäng tin tiãún tåïi mä hçnh cáúu truïc
Caïc yãu cáöu vãö tiãún trçnh- Dung læåüng tiãún trçnh-thäng tin
Sæû phuì håüp
thäng tin cuía muûc tiãu, mäi cuía caïc mä hçnh cáúu truïc vaì caïc
træåìng, cäng nghãû vaì quy mä liãn håüp doüc vaì ngang, nhoïm
Hiãûu quaí täø chæïc phoìng ban

1. Liãn håüp thäng tin doüc

Täø chæïc âæåüc thiãút kãú sao cho taûo ra sæû thuáûn låüi cho viãûc liãn laûc giæîa caïc nhán
viãn hay phoìng ban . Âiãöu âoï hãút sæïc cáön thiãút âäúi våïi cäng viãûc chung cuía täø chæïc. Hãû
thäúng liãn håüp xaïc âënh phaûm vi liãn laûc vaì phäúi håüp giæîa caïc bäü pháûn trong täø chæïc.
Hãû thäúng liãn håüp doüc laì âãø phäúi håüp hoaût âäüng giæîa cáúp cao vaì cáúp tháúp trong täø
chæïc. Täø chæïc coï thãø sæí duûng kiãøu cáúu truïc khaïc nhau âãø âaût âæåüc sæû liãn håüp vãö chiãöu
doüc, bao gäöm dæûa vaìo hãû thäúng cáúp báûc, caïc quy tàõc vaì thuí tuûc, kãú hoaûch vaì chæång
trçnh, vë trê hay cáúp báûc âæåüc thãm vaìo hãû thäúng cáúp báûc vaì hãû thäúng thäng tin quaín trë
chênh thæïc.
a. Sæû chè dáùn theo cáúp báûc. Caïch thæïc âáöu tiãn ngæåìi ta duìng âãø liãn håüp trong täø chæïc
laì hãû thäúng cáúp báûc, chuäùi quyãön haình, noï âæåüc biãøu diãùn bàòng mä hçnh theo chiãöu doüc
åí hçnh 6.3. Coï nghéa laì khi naíy sinh mäüt váún âãö naìo âoï maì nhán viãn cáúp dæåïi khäng
giaíi quyãút âæåüc thç ngæåìi åí cáúp cao hån coï traïch nhiãûm giaíi quyãút. Caïc âæåìng dáùn
trong biãøu âäö täø chæïc chênh laì sæû biãøu diãùn cuía caïc kãnh thäng tin liãn laûc.
Hçnh 6.3 Så âäö täø chæïc cuía phoìng saín xuáút taûi xæåíng in

Træåíng phoìng
saín xuáút

Phoìng Giaïm saït Giaïm saït Giaïm saït

sàõp chæî biãn táûp baín tin âoïng saïch

Thåü sàõp chæî,ngæåìi Ngæåìi biãn táûp, Ngæåìi laìm baín Thåü âoïng saïch,thåü
âoüc vaì chæîa morat ngæåìi hæåïng dáùn in,tråü lê baín in càõt giáúy,thåü maïy

b. Caïc quy tàõc vaì caïc kãú hoaûch. Caïch tiãúp theo maì ngæåìi ta hay duìng âãø liãn håüp
trong täø chæïc laì sæí duûng caïc quy tàõc vaì caïc kãú hoaûch. Viãûc sæí duûng caïc quy tàõc vaì thuí

3
tuûc coï tênh thæåìng xuyãn vaì âa duûng nãn caïc quy tàõc vaì thuí tuûc phaíi âæåüc xáy dæûng
sao cho nhán viãn coï thãø tæû âoüc, hiãøu vaì biãút caïch thæûc hiãûn maì khäng cáön coï sæû chè
dáùn træûc tiãúp cuía caïc nhaì quaín trë. Caïc quy tàõc cung cáúp nhæîng thäng tin chuáøn maì nhåì
âoï thåü sàõp chæî vaì thåü maïy trong xæåíng in chæî coï thãø kãút håüp våïi nhau mäüt caïch nhëp
nhaìng maì khäng cáön phaíi træûc tiãúp liãn laûc våïi nhau. Coìn kãú hoaûch thç âæa ra nhæîng
thäng tin chuáøn cho nhán viãn trong viãûc täø chæïc vaì thæûc thi cäng viãûc. Loaûi kãú hoaûch
âæåüc sæí duûng räüng raîi nháút laì ngán saïch. Våïi mäüt kãú hoaûch ngán saïch âæåüc thiãút kãú roî
raìng, nhán viãn åí cáúp tháúp coï thãø chuí âäüng sàõp xãúp thæûc hiãûn cäng viãûc mäüt caïch hiãûu
quaí trong giåïi haûn nguäön læûc cho pheïp.
c. Phán bäø thãm chæïc vuû vaìo trong hãû thäúng cáúp báûc. Khi coï nhiãöu ràõc räúi naíy sinh,
viãûc cuìng mäüt luïc væìa phaíi âaím nhiãûm viãûc hoaûch âënh væìa phaíi hæåïng dáùn hoaût âäüng
cho nhán viãn âaî laìm cho nhaì quaín trë tråí nãn bë quaï taíi. Do âoï, trong quaï trçnh phaït
triãøn vaì thay âäøi cuía täø chæïc, viãûc bäø sung thãm vaìo hãû thäúng liãn håüp doüc laì mäüt yãu
cáöu táút yãúu. Mäüt trong caïch thæïc thæûc hiãûn laì phán bäø thãm chæïc vuû trong hãû thäúng cáúp
báûc, vê duû: coï thãm tråü lê âãø häù tråü cho cäng viãûc cuía giaïm âäúc. Trong træåìng håüp khaïc
coï thãø bäø sung thãm caïc chæïc vuû, âãø cho viãûc quaín trë vaì liãn laûc trong doanh nghiãûp
âæåüc gáön guîi hån.
d. Hãû thäúng thäng tin doüc. Hãû thäúng thäng tin doüc cuîng laì mäüt chiãún læåüc khaïc âãø gia
tàng khaí nàng truyãön taíi thäng tin theo chiãöu doüc. Hãû thäúng thäng tin doüc bao gäöm caïc
baíng baïo caïo âënh kyì coï chæïa nhæîng thäng tin cáön thiãút, âæåüc gæíi âãún nhaì quaín trë theo
phæång thæïc liãn laûc âiãûn tæí. Hãû thäúng thäng tin liãn laûc doüc laìm cho viãûc liãn laûc lãn
cáúp trãn hoàûc xuäúng cáúp dæåïi âæåüc thæûc hiãûn mäüt caïch hiãûn quaí.
Toïm laûi. Hçnh 6.4 biãøu diãùn caïc cå cáúu täø chæïc âæåüc sæí duûng tæång æïng våïi mæïc âäü
håüp taïc vaì liãn håüp doüc. Cáúu truïc täø chæïc naìy trçnh baìy nhæîng giaíi phaïp khaïc nhau maì
nhaì quaín trë coï thãø læûa choün sæí duûng trong viãûc thiãút kãú täø chæïc. Dæûa trãn mæïc âäü håüp
taïc cáön thiãút trong täø chæïc, caïc caïch khaïc trong hãû thäúng liãn håüp biãøu diãùn åí hçnh 6.4
âæåüc sæí duûng.

Cao
Hãû thäúng thäng tin doüc
Cáúp âäü
âiãöu haình Phán bäø thãm chæïc vuû
vaìo trong hãû thäúng cáúp
vaì håüp taïc báûc
yãu cáöu Caïc quy tàõc theo cáúp

Sæû chè dáùn theo cáúp

Tháúp
4
Tháúp Cao
Dung læåüng thäng tin cuía hãû thäúng liãn håüp
 Hçnh 6.4 Cáúp báûc cå cáúu âiãöu haình vaì liãn håüp doüc
2. Liãn håüp thäng tin ngang
Viãûc liãn håüp thäng tin theo chiãöu ngang nhàòm xoïa boí båït nhæîng khoaíng caïch,
chæåïng ngaûi giæîa caïc phoìng ban taûo âiãöu kiãûn cho viãûc håüp taïc cuía nhán viãn coï tênh
thäúng nháút cao vaì âaût âæåüc muûc tiãu chung cuía täø chæïc. Hãû thäúng liãn håüp thäng tin
theo chiãöu ngang âãö cáúp tåïi säú læåüng liãn laûc vaì håüp taïc giæîa caïc phoìng ban åí cuìng
mäüt cáúp. Khaïm phaï quan troüng naìy do Lee Jaccoa tçm ra khi äng quaín trë taûi cäng ty
Chrysler. Moüi ngæåìi âãöu cho ràòng giæîa caïc phoìng chæïc nàng khaïc nhau thç nãn coï
quan hãû vaì phäúi håüp täút cuìng nhau. Xu hæåïng trao âäøi thäng tin theo chiãöu ngang ngaìy
caìng âaût mæïc âäü cao vaì dáön dáön âoïng vai troì hãút sæïc quan troüng. Khi sæû biãún âäøi mäi
træåìng diãùn ra ngaìy caìng låïn thç nhu cáöu vãö sæû håüp taïc theo chiãöu ngang caìng cao. Vê
duû, khi mäi træåìng thay âäøi, cäng nghãû khäng theo chæång trçnh, caïc yãúu täú coï quan hãû
chàût cheî våïi nhau thç caïc muûc tiãu cuía täø chæïc caìng nháún maûnh vaìo tênh saïng taûo vaì
linh hoaût. Cå cáúu liãn håüp theo chiãöu ngang khäng phaíi luïc naìo cuîng âæåüc thãø hiãûn
trong så âäö täø chæïc tuy nhiãn noï luän laì mäüt pháön trong cáúu truïc täø chæïc. Caïc phæång
phaïp sau âáy laì caïc giaíi phaïp vãö cáúu truïc täø chæïc âãø náng cao sæû truyãön taíi thäng tin vaì
håüp taïc theo chiãöu ngang. Mäùi phæång phaïp âãöu taûo âiãöu kiãûn cho nhán viãn trong viãûc
trao âäøi thäng tin.
a. Cäng viãûc thæ laûi - ghi nhåï, baïo caïo. Mäüt trong nhæîng hçnh thæïc liãn håüp ngang
âån giaín laì trao âäøi cäng viãûc thæ laûi vãö mäüt váún âãö hay quyãút âënh, âàût caïc phoìng ban
khaïc trong danh saïch nháûn thäng tin, vç váûy hoü seî âæåüc thäng baïo vãö caïc hoaût âäüng
mäüt caïch thæåìng xuyãn. Caïc phoìng ban khaïc coï thãø âæåüc gæíi caïc baín photocopy cuía
vàn baín. Sæû kãút näúi bàòng vàn baín thäng thæåìng laì cáúp âäü tháúp cuía phäúi håüp ngang, noï
âaím baío cho sæû phäúi håüp nhæng khäng cho pheïp phoìng ban naìy tham gia vaìo quaï trçnh
ra quyãút âënh cuía phoìng ban khaïc.
b. Hæåïng dáùn giao dëch. Mäüt cáúp âäü cao hån cuía mäúi liãn hãû ngang laì hæåïng dáùn giao
dëch cho mäüt váún âãö. Vê duû, âãø duy trç loìng trung thaình cuía khaïch haìng thäng qua caíi
thiãûn vãö dëch vuû vaì cháút læåüng, CEO Louis Morris bàõt âáöu khuyãún khêch giao tiãúp cheïo
giæîa caïc phoìng ban taûi cäng ty Simplicity Pattern, vç thãú caïc nhaì quaín trë thiãút kãú âang
trao âäøi våïi caïc nhaì quaín trë baïn haìng vaì taìi chênh. Viãûc hæåïng dáùn giao dëch laì ráút
hiãûu quaí âäúi våïi liãn kãút ngang.

5
c.Vai troì ngæåìi liãn laûc. Giaíi phaïp tiãúp theo laì taûo nãn mäúi quan hãû håüp taïc âàûc biãût.
Ngæåìi coï traïch nhiãûm laìm viãûc åí mäüt phoìng naìo âoï nhæng laûi âaím nhiãûm viãûc giao
tiãúp vaì håüp taïc våïi phoìng khaïc. Vê duû: luän coï sæû giao dëch vaì håüp taïc giæîa phoìng kyî
thuáût vaì âäüi saín xuáút båíi vç âäüi kyî thuáût coï traïch nhiãûm phaït triãøn vaì kiãøm tra saín
pháøm phuì håüp våïi nàng læûc saín xuáút.
d. Læûc læåüng taïc nghiãûp. Viãûc liãn laûc træûc tiãúp hay giao dëch chè thæåìng aïp duûng âãø
liãn kãút hai phoìng ban. Khi cáön liãn håüp giæîa nhiãöu phoìng ban hån thç mäüt phæång
phaïp phæïc taûp hån âæåüc sæí duûng âoï chênh laì læûc læåüng taïc nghiãûp (âäüi âàûc nhiãûm). Læûc
læåüng taïc nghiãûp laì mäüt nhoïm gäöm caïc thaình viãn âãún tæì nhiãöu phoìng ban khaïc nhau.
Mäùi nhán viãn thç thæûc hiãûn chæïc nàng giäúng nhæ phoìng ban cuía hoü.
Læûc læåüng taïc nghiãûp laì phæång phaïp liãn håüp theo chiãöu ngang ráút hiãûu quaí. Hoü
cuìng nhau giaíi quyãút cäng viãûc theo quan hãû ngang cáúp, giaím båït thåìi gian truyãön taíi
thäng tin tæì cáúp trãn xuäúng cáúp dæåïi, tæì phoìng ban naìy qua phoìng ban khaïc. Neït âiãøn
hçnh nháút åí hçnh thæïc naìy laì sau khi nhiãûm vuû taûm thåìi cuía hoü âæåüc hoaìn thaình, hoü laûi
quay tråí vãö laìm viãûc åí ban chæïc nàng cuî cuía mçnh.
e.Ngæåìi täøng âiãöu haình. Âãø xáy dæûng hãû thäúng liãn håüp ngang væîng chàõc ngæåìi ta
thæåìng bäø nhiãûm mäüt ngæåìi âæïng ra laìm täøng âiãöu haình (ngæåìi håüp nháút) phäúi håüp caïc
hoaût âäüng cho mäüt dæû aïn nháút âënh. Ngæåìi täøng âiãöu haình thæåìng coï chæïc danh nháút

Chuí tëch

Phoìng Phoìng Phoìng Phoìng

taìi chênh Kyî thuáût cung æïng Marketing

Giaïm âäúc
chæång trçnh
Kãú toaïn Ngæåìi Ngæåìi mua Ngæåìi A
taìi chênh thiãút kãú nghiãn cæïu
saín pháøm thë træåìng
Giaïm âäúc
chæång trçnh
B
Nhaì phán Ngæåìi Ngæåìi mua Chuyãn gia
têch ngán phaïc thaío quaíng caïo
saïch
Giaïm âäúc
chæång trçnh
Kãú toaïn Ngæåìi thiãút Ngæåìi mua Nh viãn KH C
6
quaín trë kãú âiãûn tæí thë træåìng
 Hçnh 6.5 Vë trê âäüi træåíng chæång trçnh trong cáúu truïc
âënh nhæ laì giaïm âäúc saín pháøm, giaïm âäúc dæû aïn, giaïm âäúc chæång trçnh hoàûc giaïm âäúc
nhaîn hiãûu. Khäng giäúng nhæ ngæåìi giao dëch âaî âæåüc nhàõc âãún åí pháön træåïc. Ngæåìi
täøng âiãöu haình khäng coï traïch nhiãûm baïo caïo våïi báút kyì phoìng ban chæïc nàng naìo, hoü
âæïng ngoaìi caïc phoìng ban vaì hoü coï traïch nhiãûm phäúi håüp hoaût âäüng giæîa caïc phoìng.
Vê duû: giaïm âäúc nhaîn hiãûu Planters Plannuts coï traïch nhiãûm phäúi håüp hoaût âäüng baïn
haìng, phán phäúi vaì quaíng caïo cho saín pháøm.
Så âäö mäüt täø chæïc xaïc âënh vë trê cuía ngæåìi täøng âiãöu haình chæång trçnh vaì âæåüc
thãø hiãûn taûi hçnh 6.5. Caïc giaïm âäúc chæång trçnh thæåìng taïch caïc nhán viãn trong mäüt
phoìng ban ra thaình nhiãöu nhoïm, mäùi nhoïm tham gia thæûc hiãûn nhiãûm vuû trong caïc
chæång trçnh khaïc nhau. Caïc muîi tãn trong hçnh 6.5 xaïc âënh thaình viãn naìo âæåüc phán
cäng trong chæång trçnh naìo. Vê duû: Chæång trçnh A coï kãú hoaûch taìi chênh âæåüc phán
cäng âãø nàõm roî chi phê vaì ngán saïch, nhán viãn kyî thuáût laìm tæ váún máùu thiãút kãú vãö
màût kyî thuáût, nhán viãn váût tæ baío âaím nguäön læûc, vaì nghiãn cæïu thë træåìng thç nàõm
væîng âëa baìn tiãu thuû cuía saín pháøm. Coìn giaïm âäúc chæång trçnh âæåüc thæûc hiãûn âuïng
thåìi haûn coï låüi nhuáûn vaì âaût âæåüc muûc tiãu cuía chæång trçnh, caïc âæåìng ngang trong
hçnh 6.5 âaî cho tháúy roî caïc giaïm âäúc chæång trçnh khäng coï quyãön haình chênh thæïc âäúi
våïi caïc thaình viãn trong âäüi nhæ: quyãút âënh tàng læång, thuã mæåïn hay sa thaíi. Chè
nhæîng træåíng phoìng ban chæïc nàng måïi coï quyãön haình chênh thæïc âäúi våïi cáúp dæåïi.
Do yãúu täú häüi nháûp âoìi hoíi ngæåìi giaïm âäúc chæång trçnh phaíi coï nàng læûc truyãön thäng
cæûc kyì täút. ÅÍ háöu hãút moüi cäng ty, caïc giaïm âäúc naìy coï traïch nhiãûm ráút låïn nhæng laûi
khäng coï nhiãöu quyãön haình. Ngæåìi naìy phaíi aïp duûng caïc biãûn phaïp thuyãút phuûc vaì âæa
ra nhæîng âoïng goïp coï tênh chuyãn män cao, taûo niãöm tin åí moüi ngæåìi âãø xuïc tiãún cho
viãûc håüp taïc laìm viãûc thuáûn låüi. Ngæåìi naìy seî xoaï dáön khoaíng caïch giæîa caïc phoìng
ban, nhoïm moüi ngæåìi cuìng laìm viãûc laûi våïi nhau âaím baío sæû trung thæûc, âæång âáöu våïi
nhæîng ràõc räúi, cuìng nhau giaíi quyãút nhæîng máùu thuáùn, baìn luáûn goïp yï âãø mang laûi låüi
êch chung cho täø chæïc. Ngæåìi âiãöu haình phaíi coï sæû aính hæåíng låïn khiãún moüi ngæåìi håüp
taïc thæûc hiãûn, xoïa boí thaïi âäü laìm viãûc thåì å cuía mäüt säú ngæåìi.
f. Âäüi. Caïc âäüi chæång trçnh âæåüc taûo ra âãø thæûc hiãûn mäüt kãú hoaûch cuû thãø, thæåìng coï
kyî thuáût liãn håüp theo chiãöu ngang khaï maûnh. Hçnh thæïc âäüi naìy laì læûc læåüng taïc
nghiãûp láu daìi vaì hoaût âäüng cuìng våïi ngæåìi täøng âiãöu haình. Khi caïc hoaût âäüng giæîa caïc

7
phoìng ban âoìi hoíi sæû kãút håüp thç viãûc thaình láûp "âäüi xuyãn chæïc nàng" laì mäüt giaíi phaïp
thiãút yãúu. Âäüi chæång trçnh âàûc biãût naìy thæåìng âæåüc thaình láûp khi täø chæïc coï quy mä
låïn, âäü linh hoaût cao hay cäng ty sàõp hoàûc âang tung ra mäüt doìng saín pháøm måïi.
Hçnh 6.6 Hçnh thæïc âäüi trong liãn håüp ngang cuía cäng ty Rodney Hunt

Giaïm âäúc

Giaïm âäúc Giaïm âäúc Giaïm âäúc

Marketing Kyî thuáût Saín xuáút

Giaïm âäúc baïn Kyî sæ træåíng Täøng giaïm

Âäüi hæåïng haìng thiãút bë thiãút bë âäúc loì âuïc
dáùn saín xæí lyï næåïc xæí lyï næåïc
pháøm xæí lyï næåïc
Täøng giaïm saït
xæåíng may

Giaïm âäúc baïn Kyî sæ træåíng Täøng giaïm saït

maïy dãût maïy dãût cháút læåüng theïp
Âäüi vãö saín
näüi âëa
pháøm dãût
Giaïm âäúc baïn
maïy dãût
xuáút kháøu

Giaïm âäúc Giaïm âäúc Giaïm saït

quaíng caïo baïn haìng kho haìng
&dëch vuû

Haîng Rodney Hunt chãú taûo, mua baïn caïc loaûi maïy moïc cäng nghiãûp vaì hoü sæí duûng
caïc âäüi âãø phäúi håüp hoaût âäüng giæîa caïc phoìng ban âãø taûo ra mäùi doìng saín pháøm, caïc
âäüi âæåüc thãø hiãûn bàòng dáúu muîi tãn vaì khäúi âæåüc tä xanh åí hçnh 6.6. Nhæîng thaình viãn
trong mäùi âäüi, mäùi ngaìy luän phaíi giaíi quyãút nhæîng váún âãö vãö nhu cáöu khaïch haìng, caïc
âån âàût haìng, nhæîng thay âäøi maïy moïc vaì nhæîng váún âãö liãn quan khaïc âãún doìng saín
pháøm hoü âaím nhiãûm.

Cao * Âäüi
* Ngæåìi täøng âiãöu haình
Cáúp âäü
* Læûc læåüng taïc nghiãûp
âoìi hoíi
*Vai troì liãn laûc
håüp taïc
* Liãn hãû træûc tiãúp
ngang
* Cäng viãûc giáúy tåì

Tháúp
Tháúp Cao
Dung læåüng thäng tin liãn håüp
p
8
 Hçnh 6.7 Báûc thang kiãøu cå cáúu âãø liãn håüp ngang

Toïm laûi. Mäüt cå cáúu âãø âaût âæåüc sæû liãn hiãûp ngang trong täø chæïc âæåüc thãø hiãûn âáöy âuí
trong hçnh 6.7. Caïc kãú hoaûch naìy âæa ra nhæîng giaíi phaïp khaïc nhau maì nhaì quaín trë coï
thãø læûa choün âãø âaût âæåüc sæû phäúi håüp ngang trong báút kyì täø chæïc naìo. Caïc kãú hoaûch cáúp
âäü caìng cao thç âoìi hoíi dung læåüng thäng tin ngang caìng nhiãöu. Nãúu nhæ læåüng thäng
tin bë thiãúu huût thç baín thán caïc phoìng ban phaíi tçm ra âiãøm nháút quaïn cho riãng mçnh
vaì hoü khäng thãø naìo âoïng goïp vaìo muûc tiãu chung cuía täø chæïc.

III. CAÏC GIAÍI PHAÏP THIÃÚT KÃÚ TÄØ CHÆÏC

Mä hçnh cáúu truïc täø chæïc toaìn diãûn gäöm coï 3 bäü pháûn: caïc hoaût âäüng cäng viãûc cáön
thiãút, mäúi quan hãû baïo caïo vaì caïc nhoïm phoìng ban.
1. Xaïc âënh cäng viãûc
Caïc phoìng ban âæåüc thaình láûp âãø thæûc hiãûn nhæîng nhiãûm vuû âæåüc coi laì quan troüng
coï tênh chiãún læåüc âäúi våïi cäng ty. Vê duû såüi thuyí tinh trong suäút taûi Manville âæåüc æu
tiãn tàng træåíng thç noï coï mäüt bäü pháûn riãng goüi âån giaín laì bäü pháûn sinh træåíng. Xaïc
âënh traïch nhiãûm cuía caïc phoìng ban cuîng laì mäüt caïch hoaìn thaình nhæîng cäng viãûc maì
täø chæïc cho laì quan troüng, âãø âaût âæåüc muûc tiãu chung cuía täø chæïc.
2. Mäúi quan hãû baïo caïo
Quan hãû baïo caïo thæåìng âæåüc goüi laì chuäùi quyãön haình âæåüc trçnh baìy theo chiãöu
doüc trong biãøu âäö täø chæïc. Chuäùi quyãön haình laì caïch giaíi quyãút váún âãö theo hãû thäúng
cáúp báûc quyãön læûc, noï liãn kãút moüi ngæåìi trong täø chæïc vaì chè ra ai phaíi baïo caïo laûi cho
ngæåìi naìo. ÅÍ nhæîng cäng ty låïn nhæ Stanrdard Oil Company (SOC) cáön phaíi coï hån
100 biãøu âäö âãø chè ra mäúi quan hãû baïo caïo giæîa haìng ngaìn nhán viãn trong cäng ty.
Tãn cuía caïc phoìng ban vaì caïch thiãút láûp så âäö, quan hãû baïo caïo cuîng âaî chè roî caïch
caïc nhán viãn trong täø chæïc âæåüc phán chia thaình caïc phoìng ban.
3. Caïc tiãu chê âãø phán nhoïm phoìng ban
Nhoïm gäüp phoìng ban, gáy taïc âäüng âãún caïc nhán viãn vç hoü cuîng coï chung mäüt
ngæåìi giaïm saït, nguäön taìi nguyãn chung, cuìng chëu traïch nhiãûm våïi cäng viãûc vaì coï
khuynh hæåïng håüp taïc vaì laìm viãûc taïc våïi nhau. Hçnh 6.8 biãøu diãùn caïc tiãu chê âãø

9
nhoïm laûi thaình caïc phoìng ban, caïc nhán viãn coï thãø nhoïm laûi theo tiãu chê cäng viãûc,
âáöu ra, ngæåìi sæí duûng hoàûc khaïch haìng, hay mäüt säú sæû kãút håüp khaïc.
a. Nhoïm theo tiãu chê cäng viãûc. Nhoïm gäüp theo cäng viãûc, seî hçnh thaình nåi maì caïc
nhán viãn coï cuìng chæïc nàng tæång tæû nhau, hay chung mäüt tiãún trçnh cäng viãûc, hay
nhæîng ngæåìi coï kiãún thæïc, kyî nàng tæång tæû nhau. Vê duû, táút caí caïc nhán viãn
marketing âãöu laìm viãûc våïi nhau, dæåïi sæû quaín trë cuía mäüt træåíng phoìng. Táút caí moüi
ngæåìi cuìng nhau håüp taïc âãø hoaìn thaình mäüt tiãún trçnh gäöm nhæîng cäng âoaûn khaïc nhau
nháút âënh, nhæîng ai coï âaím nháûn mäüt lénh væûc chuyãn män thç âæåüc nhoïm thaình mäüt
phoìng ban.
Hçnh 6.8 Caïc tiãu chê cuía mä hçnh cáúu truïc âãø nhoïm

Phán nhoïm Chæïc nàng CEO

theo cäng Tiãún trçnh cäng viãûc
viãûc Kiãún thæïc, kyî nàng
chuyãn män Kyî thuáût Marketing Saín xuáút

Phán nhoïm Saín pháøm CEO

theo saín Dëch vuû
pháøm âáöu ra Kãú hoaûch
S.pháøm 1 S.pháøm 2 S.pháøm 3
låüi nhuáûn

Âëa lyï
Phán nhoïm
Âäúi tæåüng khaïch CEO
theo khaïch
haìng haìng
Phán khuïc thë
Âäng Myî Táy Myî Canada
træåìng

CEO

Phán
Ma tráûn Marketing Saín xuáút
nhoïm
Gheïp
theo cäng
viãûc S.pháøm 1

S.pháøm 2

b. Nhoïm theo tiãu chê saín pháøm. Tæïc laì ngæåìi ta nhoïm nhán viãn laìm viãûc trong täø
chæïc theo tæìng loaûi saín pháøm. Vê duû, cäng ty muäún saín xuáút loaûi kem âaïnh ràng måïi
thç nhoïm nhán viãn marketing, saín xuáút, nhán viãn baïn haìng...vaìo mäüt âäüi dæåïi sæû âiãöu

10
haình cuía mäüt ngæåìi âäüi træåíng. Trong nhæîng doanh nghiãûp låïn nhæ PepsiCo, mäùi doìng
saín pháøm coï thãø hoaût âäüng nhæ mäüt thæång hiãûu âäüc láûp nhæ Taco Bell, Frito Lay, vaì
Pepsi Cola.

c.Nhoïm theo tiãu chê sæí duûng hoàûc khaïch haìngû. Coï nghéa laì nguäön læûc täø chæïc âæåüc
phán bäø âãø phuûc vuû caïc âäúi tæåüng khaïch haìng khaïc nhau, do âoï caïc hoaût âäüng âæåüc
âoìi hoíi âãø phuûc vuû cho caïc âäúi tæåüng khaïch haìng âæåüc nhoïm gäüp våïi nhau dæåïi sæû
kiãøm soaït cuía mäüt nhaì quaín trë. Táút caí caïc hoaût âäüng nhàòm phuûc vuû cho khaïch haìng
khaïc nhau âæåüc nhoïm gäüp våïi nhau, hay caïc nhaì quaín trë coï thãø dæûa trãn chiãún læåüc,
nhæîng mæïc âäü thuáûn låüi, tiãöm nàng cuía tæìng nhoïm maì phán bäø nguäön læûc håüp lyï cho
tæìng phán khuïc thë træåìng khaïc nhau.
d. Nhoïm theo nhiãöu tiãu chê. Dæûa theo âäöng thåìi hai tiãu chê. Caïc hçnh thæïc cáúu truïc
naìy âæåüc goüi laì mä hçnh cáúu truïc ma tráûn hay hçnh thæïc cáúu truïc gheïp, chuïng seî âæåüc
baìn kyî hån åí pháön sau cuía chæång. Hoü coï thãø nhoïm gäüp dæûa trãn âäöng thåìi hai tiãu
chê laì chæïc nàng vaì saín pháøm hoàûc dæûa trãn hai tiãu chê saín pháøm vaì khu væûc âëa lê.
Caïc hçnh thæïc täø chæïc âæåüc mä taí trong hçnh 6.8 æïng våïi nhæîng tiãu chê khaïc nhau,
thç seî coï nhæîng caïch chia khaïc nhau âæåüc thãø hiãûn trãn biãøu âäö täø chæïc vaì cáúu truïc cuû
thãø. Mäùi mä hçnh cáúu truïc nhoïm âãöu coï âiãøm maûnh vaì âiãøm yãúu, giåì ta seî âi tçm hiãøu
theo tæìng loaûi.

IV. CÁÚU TRUÏC THEO CHÆÏC NÀNG, SAÍN PHÁØM VAÌ ÂËA LÊ
Nhæ trãn âaî âãö cáûp trong thæûc tãú khäng coï mäüt cäng thæïc hay khuän máùu chung vãö
cáúu truïc cho moüi täø chæïc. Mäùi täø chæïc khaïc nhau thç mäi træåìng, trçnh âäü cäng nghãû,
quy mä, muûc tiãu khaïc nhau dáùn âãún cáúu truïc cuía chuïng cuîng khaïc nhau. Trong thãú
giåïi kinh doanh coï máúy kiãøu cå baín: cáúu truïc theo khu væûc, cáúu truïc chæïc nàng, cáú u
truïc saín pháøm, khaïch haìng. Trong âoï coï hai cáúu truïc phäø biãún nháút laì cáúu truïc chæïc
nàng vaì cáúu truïc saín pháøm. Thæûc tãú thäng thæåìng ngæåìi ta kãút håüp nhiãöu hçnh thæïc cáúu
truïc trong cuìng mäüt täø chæïc.
1. Cáúu truïc theo chæïc nàng
Ngæåìi ta nhoïm nhæîng cäng viãûc trong täø chæïc coï cuìng chæïc nàng laûi våïi nhau tæì
báûc tháúp âãún cao. Vê duû, táút caí caïc kyî sæ thç laìm viãûc trong phoìng kyî thuáût. Træåíng
phoìng kyî thuáût thç phaíi phuû traïch chung moüi ngæåìi âäúi våïi caïc hoaût âäüng liãn quan âãún
kyî thuáût; âiãöu âoï cuîng âuïng âäúi våïi phoìng marketing, phoìng nghiãn cæïu saín pháøm vaì
phoìng saín xuáút. Hçnh 6.9 täøng kãút nhæîng âàûc âiãøm vãö mäüt täø chæïc âiãøn hçnh cuía cáúu

11
truïc chæïc nàng, cáúu truïc naìy phaït huy hiãûu quaí cao khi mäi træåìng äøn âënh vaì cäng
nghãû theo thuí tuûc, êt coï sæû liãn hãû qua laûi giæîa caïc phoìng ban, muûc tiãu chung cuía täø
chæïc gàõn liãön våïi tênh hiãûu quaí bãn trong, sæû chuyãn män hoïa kyî thuáût vaì quy mä täø
chæïc tæì nhoí âãún trung bçnh. Mäùi âàûc âiãøm gàõn liãön våïi nhu cáöu tháúp cuía liãn kãút
ngang. Mäi træåìng äøn âënh, cäng nghãû theo thuí tuûc, hiãûu quaí bãn trong vaì kêch thæåïc
nhoí coï nghéa laì täø chæïc coï thãø âæåüc kiãøm soaït vaì håüp taïc cå baín thäng qua hãû thäúng
cáúp báûc doüc. Caïc nhán viãn cäú gàõng âaût âæåüc muûc tiãu cuía phoìng ban mçnh laìm viãûc.
Kãú hoaûch vaì ngán saïch phaín aïnh chi phê cuía nguäön læûc âaî sæí duûng åí mäùi phoìng ban.
Quyãön læûc vaì sæû aính hæåíng trong täø chæïc tuìy thuäüc vaìo caïc nhaì quaín trë trong caïc
phoìng ban chæïc nàng.
Mäüt thãú maûnh cuía cáúu truïc chæïc nàng laì phaït huy tênh kinh tãú cuía quy mä åí trong
caïc chæïc nàng. Coï nghéa laì caïc nhán viãn cuìng laìm viãûc åí mäüt nåi, cuìng coï thãø duìng
chung nhæîng tiãûn nghi. Cuìng thæûc hiãûn nhæîng saín pháøm trong mäüt nhaì maïy thç coï âuí
nguäön kinh phê âãø coï âæåüc thiãút bë maïy moïc hiãûn âaûi nháút, chè cáön phaíi xáy dæûng mäüt
láön nhæîng tiãûn nghi cáön thiãút chæï khäng coï sæû truìng làûp chæïc nàng vaì phaíi xáy dæûng
nhæîng tiãûn nghi riãng cho tæìng doìng saín pháøm, âiãöu âoï laìm tiãút kiãûm âæåüc kinh phê.
Cáúu truïc theo chæïc nàng coìn âáøy maûnh sæû phaït triãøn nhæîng kyî nàng chuyãn sáu cuía
nhán viãn. Caïc nhán viãn trong mäùi phoìng ban, bäüc läü, thãø hiãûn âæåüc trçnh âäü chuyãn
män cuía mçnh. Hçnh thæïc cáúu truïc theo chæïc nàng, chè phaït huy taïc duûng âäúi våïi caïc
cäng ty coï quy mä nhoí âãún væìa, chè kinh doanh mäüt hoàûc mäüt vaìi saín pháøm.
Âiãøm yãúu cuía cáúu truïc chæïc nàng laì phaín æïng cháûm våïi nhæîng biãún âäøi cuía mäi
træåìng, nãúu khi naìo mäi træåìng khäng äøn âënh, cäng nghãû hay thay âäøi, coï sæû phäúi håüp
láùn nhau giæîa caïc phoìng ban, hãû thäúng cáúp báûc seî tråí nãn läùi thåìi, nhæîng quy âënh bë trç
hoaîn bë bãú tàõc, quaín trë cáúp cao khäng thãø phaín æïng këp thåìi. Mäüt nhæåüc âiãøm khaïc cuía
cáúu truïc theo chæïc nàng laì tênh saïng taûo tháúp do thiãúu sæû kãút håüp taïc nghiãûp nãn mäùi
thaình viãn âiãöu coï goïc nhçn haûn chãú âäúi våïi muûc tiãu chung cuía täø chæïc.
Cáúu truïc chæïc nàng våïi liãn håüp ngang
Ngaìy nay coï xu hæåïng coi troüng sæû biãún âäøi, coï nhiãöu liãn håüp theo chiãöu ngang
hån båíi vç âiãöu kiãûn mäi træåìng coï nhiãöu biãún âäøi. Ngaìy nay coï ráút nhiãöu cäng ty thaình
cäng coìn duy trç nguyãn hãû thäúng cáúu truïc chæïc nàng. Caïc täø chæïc thay thãú hãû thäúng
liãn håüp theo chiãöu doüc bàòng caïch thiãút láûp mäúi liãn hãû ngang, nhæ âaî noïi âãún pháön
træåïc cuía chæång, nhaì quaín trë âáøy maûnh mäúi liãn hãû theo chiãöu ngang bàòng nhiãöu
cäng cuû: sæí duûng caïc mäúi quan hãû, chæång trçnh hay giaïm âäúc nhaîn hiãûu, læûc læåüng taïc

12
nghiãûp hay caïc âäüi. Ngay caí täú chæïc phi låüi nhuáûn cuîng tháúy âæåüc táöm quan troüng cuía
liãn håüp ngang.
Hçnh 6.9 Toïm tàõt âàûc âiãøm täø chæïc theo cáúu truïc chæïc nàng
Bäúi caính

Cáúu truïc: Chæïc nàng

Mäi træåìng: êt biãún âäøi, äøn âënh
Cäng nghãû: Theo thuí tuûc, sæû phuû thuäüc láùn nhau êt
Quy mä: Nhoí âãún væìa
Muûc âêch: Hiãûu quaí bãn trong, cháút læång chuyãn män

Hãû thäúng bãn trong

Muûc âêch thæûc hiãûn: Nháún maûnh muûc tiãu chæïc nàng
Baín kãú hoaûch vaì ngán saïch: Trãn cå såí ngán saïch, baïo caïo thäúng kã
Quyãön haình chênh thæïc: Nhæîng nhaì quaín trë chæïc nàng

Thãú maûnh

1. Tênh kinh tãú cuía quy mä åí phaûm vi caïc phoìng chæïc nàng
2. Cho pheïp phaït triãøn kyî nàng chuyãn sáu cuía phoìng ban
3. Cho pheïp täø chæïc âaût âæåüc muûc tiãu chæïc nàng
4. Hiãûu quaí trong täø chæïc coï quy mä nhoí hoàûc væìa
5. Hiãûu quaí khi doanh nghiãûp chè saín xuáút mäüt hoàûc êt saín pháøm

Âiãøm yãúu

1. Phaín æïng cháûm våïi nhæîng thay âäøi cuía mäi træåìng
2. Caïc quyãút âënh âãöu táûp trung åí cáúp trãn, quaï taíi hãû thäúng cáúp báûc
3. Keïm coï sæû liãn kãút håüp taïc giæîa caïc phoìng ban
4. Täø chæïc êt coï sæû saïng taûo
5. Coï táöm nhçn haûn chãú våïi muûc tiãu chung cuía täø chæïc

2. Cáúu truïc theo saín pháøm

Cáúu truïc theo saín pháøm laì mäúi quan hãû chung maì thæåìng âæåüc goüi laì cáúu truïc phán
chia hoàûc âån vë phán chia hay âån vë tæû chuí. Våïi cáúu truïc naìy, ngæåìi ta phán chia theo
tiãu chê: saín pháøm caï nhán, dëch vuû, nhoïm saín pháøm, caïc dæû aïn låïn hoàûc chæång trçnh,

13
âån vë haình chênh, cäng viãûc buän baïn hay låüi nhuáûn laìm trung tám. Neït âàûc træng cuía
cáúu truïc saín pháøm laì noï âæåüc nhoïm gäüp dæûa vaìo saín pháøm âáöu tæ cuía täø chæïc.
Âiãøm khaïc nhau giæîa cáúu truïc saín pháøm vaì cáúu truïc chæïc nàng âæåüc biãøu diãùn åí
hçnh 6.10. Cáúu truïc saín pháøm caïc chæïc nàng âæåüc thiãút kãú theo tæìng loaûi saín pháøm hay
doìng saín pháøm riãng biãût mäùi loaûi saín pháøm âãöu coï caïc phoìng chæïc nàng: R&P, saín
xuáút, kãú toaïn vaì marketing. Sæû håüp taïc giæîa caïc phoìng chæïc nàng trong mäüt nhoïm saín
pháøm âæåüc váûn duûng täúi âa.
Cáúu truïc saín pháøm gia tàng sæû linh hoaût vaì thay âäøi båíi vç âån vë nhoí coï thãø thêch
æïng âæåüc våïi nhæîng nhu cáöu mäi træåìng. Hån næîa åí cáúu truïc saín pháøm coï sæû phán
quyãön ra caïc quyãút âënh, båíi vç hãû thäúng quyãön læûc âæåüc chuyãøn vãö cáúp tháúp trong hãû
thäúng cáúp báûc. Ngæåüc laûi cáúu truïc theo chæïc nàng laûi âuìn âáøy viãûc ra quyãút âënh lãn
cáúp cao theo moüi caïch træåïc mäüt váún âãö nhán viãn chæïc nàng coï thãø giaíi quyãút.
Cáúu truïc saín pháøm phuì håüp våïi bäúi caính âæåüc täøng kãút åí hçnh 6.11. Kiãøu cáúu truïc
naìy âaût hiãûu quaí hoaût âäüng khi cáön coï sæû phäúi håüp giæîa nhæîng phoìng chæïc nàng. Khi
mäi træåìng khäng äøn âënh, cäng nghãû khäng theo thuí tuûc vaì coï sæû tæång taïc qua laûi
giæîa caïc phoìng ban, caïc muûc tiãu hæåïng âãún hiãûu quaí bãn trong vaì sæû thêch æïng, thç
mäüt cáúu truïc saín pháøm laì phuì håüp.
Hçnh 6.10 Taïi cáúu truïc tæì chæïc nàng sang saín pháøm taûi Info-Tech

Cáúu truïc chæïc nàng

Täøng giaïm âäúc

R&D Saín xuáút Kãú toaïn Marketing

Caïc nhoïm saín pháøm

tæû quaín

Täøng giaïm âäúc

Xuáút baín âiãûn tæí Vàn phoìng tæû âäüng Mäi træåìng aío

R M A M R M A M R M A M
& f c k & f c k & f c k
D g c t D g c t D g c t

14
 Cáúu truïc saín pháøm thæåìng âæåüc aïp duûng trong caïc cäng ty coï quy mä låïn, nhæîng
cäng ty khäøng läö vaì phæïc taûp nhæ General Electric, Pepsi Co, thç âæåüc chia thaình caïc
nhoïm tæû quaín âãø thuáûn tiãûn hån cho viãûc âiãöu haình vaì kiãøm soaït. ÅÍ caïc cäng ty låïn,
thæåìng âæåüc phán chia thaình caïc âån vë nhoí tæû quaín hay caïc âån vë kinh doanh chiãún
læåüc.
Cáúu truïc theo saín pháøm coï khaï nhiãöu thãú maûnh. Noï phuì håüp våïi sæû thay âäøi nhanh
choïng cuía âiãöu kiãûn mäi træåìng khäng äøn âënh vaì cung cáúp nhiãöu saín pháøm cháút læåüng
. Khi mäùi saín pháøm âæåüc phán chia thaình mäüt âån vë riãng leí, khaïch haìng coï thãø liãn
hãû træûc tiãúp våïi âån vë vaì âæåüc thoía maîn. Viãûc håüp taïc diãùn ra giæîa caïc phoìng ban ráút
hiãûu quaí. Mäùi saín pháøm coï thãø âaïp æïng nhæîng âoìi hoíi cuía caïc âäúi tæåüng khaïch haìng
hay caïc vuìng khaïc nhau. Cáúu truïc saín pháøm hoaût âäüng hiãûu quaí trong täø chæïc coï nhiãöu
saín pháøm hay dëch vuû vaì coï âuí nhán viãn âãø chia thaình caïc âån vë chæïc nàng riãng leí.
Taûi caïc cäng ty Johnson & Johnson, Pepsi Co quyãön ra quyãút âënh âæåüc phán chia
xuäúng cáúp tháúp nháút. Mäùi âån vë coï thãø phaín æïng nhanh choïng våïi nhæîng thay âäøi cuía
thë træåìng.
Mäüt báút låüi trong viãûc sæí duûng cáúu truïc theo saín pháøm laì phaíi tiãu täún nhiãöu chi phê
do quy mä cáúu truïc tàng. Thay vç phán bäø 50 kyî sæ tiãún haình nghiãn cæïu cuìng chung
nhæîng tiãûn nghi trong mäüt cáúu truïc chæïc nàng, thç cæï 10 kyî sæ laûi âæåüc phán cäng âaím
traïch 1 trong 5 doìng saín pháøm. Mäüt nhæåüc âiãøm khaïc laì âaïnh máút tênh nghiãn cæïu
chuyãn sáu cuía chæïc nàng, caïc tiãûn nghi hay cå såí váût cháút phaíi tiãu täún gáúp âäi cho
mäùi doìng saín pháøm. Mäüt váún âãö khaïc laì caïc doìng saín pháøm bë taïch biãût våïi nhau, sæû
håüp taïc giæîa caïc doìng saín pháøm ráút khoï khàn. Nhæ mäüt ngæåìi âiãöu haình Johnson &
Johnson. Âaî noïi "chuïng täi luän phaíi nhàõc nhåí mçnh laì chuïng ta cuìng laìm cho mäüt
cäng ty".
Nhæîng doanh nghiãûp låïn nhæ Hewlett - Packard, Xerox vaì Digital Equipment coï
mäüt säú læåüng låïn caïc âån vë kinh doanh vaì cuìng täön taûi nhiãöu váún âãö vãö liãn håüp
ngang. Âäi khi âån vë chuyãn traïch pháön mãöm coï thãø saín xuáút ra chæång trçnh khäng
tæång thêch våïi thiãút bë vi tênh âæåüc baïn båíi âån vë khaïc. Khaïch haìng ráút baìng hoaìng
vaì tháút voüng khi mäüt giaïm âäúc baïn haìng cuía âån vë naìy khäng biãút gç vãö sæû phaït triãøn
cuía âån vë kia. Chênh vç váûy, læûc læåüng taïc nghiãûp, nhiãöu caïch liãn håüp khaïc laì ráút cáön
thiãút âãø liãn håüp giæîa caïc âån vë kinh doanh.
Sæû thiãúu chuyãn män hoaï kyî nàng cuîng laì mäüt váún âãö trong cáúu truïc saín pháøm. Caïc
nhán viãn thæåìng truï troüng vaìo doìng saín pháøm hån laì chuyãn män hoaï chæïc nàng. Vê

15
duû, nhán viãn phoìng R&D, thæåìng nghiãn cæïu vãö låüi êch cuía doìng saín pháøm hån laì låüi
êch chung toaìn täø chæïc.
Hçnh 6.11 Âàûc âiãøm cuía cáúu truïc saín pháøm

Ngæî caính

Cáúu truïc: Saín pháøm

Mäi træåìng: Tênh khäng äøn âënh trung bçnh âãún cao, hay biãún âäøi
Cäng nghãû: Khäng theo thuí tuûc, tæång taïc cao giæîa caïc phoìng ban
Qui mä: Låïn
Muûc tiãu: Tênh hiãûu læûc bãn ngoaìi, thêch nghi, haìi loìng cuía khaïch haìng

Hãû thäúng näüi bäü

Muûc tiãu haình âäüng: Nháún maûnh doìng saín pháøm

Kãú hoaûch vaì ngán saïch: Låüi nhuáûn laì troüng tám, chi phê vaì doanh thu
Quyãön haình chênh thæïc: Giaïm âäúc saín pháøm

Thãú maûnh

1. Phuì håüp våïi mäi træåìng khäng äøn âënh, thay âäøi nhanh choïng
2. Sæû haìi loìng cuía khaïch haìng båíi vç traïch nhiãûm saín pháøm roî raìng, giao
tiãúp tàng lãn khäng coï tråí ngaûi
3. Cáön âãún sæû håüp taïc cao giæîa caïc chæïc nàng
4. Cho pheïp caïc âån vë thêch æïng våïi nhæîng biãún âäøi vãö: saín pháøm, âëa
baìn, khaïch haìng
5. Hiãûu quaí trong täø chæïc låïn våïi nhiãöu saín pháøm
6. Phán quyãön ra quyãút âënh

Âiãøm yãúu

1. Gáy ra sæû laîng phê cuía quy mä caïc phoìng chæïc nàng
2. Dáùn âãún sæû håüp taïc loíng leío giæîa caïc doìng saín pháøm
3. Khoï chuyãn sáu kyî nàng, chuyãn män hoïa chæïc nàng
4. Sæû thêch håüp vaì tiãu chuáøn hoïa giæîa caïc doìng saín pháøm khoï khàn

16
3. Cáúu truïc theo khu væûc âëa lyï
Ngaìy nay, ngæåìi ta cuîng thæåìng láúy tiãu chê ngæåìi sæí duûng hay khaïch haìng âãø phán
nhoïm trong täø chæïc. Loaûi cáúu truïc phäø biãún nháút trong loaûi naìy laì cáúu truïc theo vuìng
âëa lyï. Mäùi vuìng âãöu coï nhæîng nhu cáöu vaì thë hiãúu khaïc nhau. Mäùi âån vë theo khu væûc
âëa lyï bao gäöm táút caí caïc chæïc nàng âi tæì saín xuáút âãún baïn saín pháøm trong vuìng âaî
âæåüc phán cäng tæì âáöu. ÅÍ vaìo cäng ty âa quäúc gia, ngæåìi ta láûp caïc âån vë tæû quaín
riãng cho tæìng quäúc gia hay cho tæìng khu væûc.
Caïch âáy vaìi nàm, cáúu truïc täø chæïc cuía cäng ty maïy tênh Apple âaî chuyãøn tæì daûng
cáúu truïc chæïc nàng sang cáúu truïc âëa lyï âãø dãù daìng cho viãûc saín xuáút, phán phäúi saín
pháøm maïy tênh Apple âãún moüi khaïch haìng trãn thãú giåïi. Hçnh 6.12 biãøu diãùn cáúu truïc
theo tæìng vuìng, khu væûc. Haîng Apple aïp duûng cáúu truïc naìy âãø taûo ra mäüt âäüi nguî gäöm
nhæîng quaín trë vaì nhán viãn hoaìn chènh, nhæng hoü chè coï traïch nhiãûm âáøy maûnh sæû tiãu
thuû haìng hoaï cäng ty åí âëa baìn cuû thãø. Cáúu truïc theo vuìng âëa lyï taûo âiãöu kiãûn cho
Apple vaì caïc cæía haìng åí Canada dãù daìng nháûn biãút âãún caïc nhu cáöu cuía khaïch haìng åí
tæìng vuìng âëa lyï.
Cáúu truïc chia theo tiãu chê âëa lyï naìy cuîng coï âiãøm maûnh vaì âiãøm yãúu tæång tæû nhæ
âàûc âiãøm cuía cáúu truïc theo tiãu chê saín pháøm âaî nãu åí hçnh 6.11. Täø chæïc coï thãø thêch
æïng våïi nhæîng nhu cáöu khaïch haìng riãng biãût cuía tæìng khu væûc, nhæng nhán viãn chè
quan tám âãún nhu cáöu khaïch haìng vaì muûc tiãu cuía tæìng vuìng âëa lyï hån laì muûc tiãu
chung cuía täø chæïc. Mäúi liãn håüp ngang trong tæìng vuìng luän chàût cheî hån sæû liãn håüp
giæîa caïc vuìng âëa lyï hay giæîa cäng ty åí nhiãöu chi nhaïnh vaì täøng cäng ty.
Hçnh 6.12 Cáúu truïc âëa lyï cuía cäng ty Apple

CEO
John Sculley

Saín pháøm Apple Apple Apple taûi

Apple taûi USA taûi EU Pacific

Táy Áu Canada
Dëch vuû baïn
haìng
Bàõc Áu UÏc
&Marketing
âãún caïc vuìng
Phaïp Nháût
laînh thäø
Nam Áu Nam Myî

17
4. Cáúu truïc häùn håüp
Trãn thæûc tãú caïc cáúu truïc háöu nhæ khäng täön taûi thuáön tuyï mäüt daûng cáúu truïc theo
chæïc nàng, saín pháøm hay âëa lyï. Caïc tiãu chê âãø xáy dæûng cáúu truïc täø chæïc coï thãø dæûa
trãn caí saín pháøm vaì chæïc nàng hay saín pháøm vaì âëa lyï cuìng mäüt luïc. Cáúu truïc coï sæû
kãút håüp caí hai loaûi nhæ váûy goüi laì cáúu truïc häùn håüp.
Khi mäüt cäng ty phaït triãøn låïn maûnh vaì coï nhiãöu saín pháøm hoàûc thë træåìng tiãu thuû
thç noï thæåìng âæåüc phán chia thaình caïc âån vë tæû quaín. Caïc âån vë tæû quaín thæåìng
âæåüc phán quyãön tæû ra háöu hãút moüi quyãút âënh liãn quan âãún saín pháøm hay thë træåìng
mçnh âaím traïch. Tuy nhiãn mäüt säú chæïc nàng quan troüng cuîng âæåüc giæî laûi åí täøng âiãöu
haình. Chæïc nàng cuía trung tám âiãöu haình chè laì tæång âäúi vaì coï tênh äøn âënh cao,
mong muäún âaût âæåüc hiãûu quaí kinh tãú nhåì quy mä vaì tênh chuyãn män hoaï cao. Bàòng
caïch kãút håüp giæîa hai loaûi cáúu truïc theo saín pháøm vaì chæïc nàng, saín pháøm vaì âëa lê coï
thãø phaït huy âiãøm maûnh vaì khàõc phuûc âæåüc caïc âiãøm yãúu cuía mäùi loaûi riãng leí. Vê duû,
Sun Petroleum Product cuîng cå cáúu laûi tæì cáúu truïc chæïc nàng sang cáúu truïc häùn håüp
bàòng caïch kãút håüp theo tiãu chê: Caïc âån vë saín pháøm vaì nhiãöu phoìng chæïc nàng.
Hçnh 6.3 Cáúu truïc häùn håüp cuía cäng ty Sun Petroleum Product

Täøng giaïm âäúc

Luáût sæ Giaïm âäúc Giaïm âäúc Giaïm âäúc Giaïm âäúc

tæ váún nhán læûc cäng nghãû taìi chênh chiãún læåüc

G.âäúc G.âäúc G.âäúc G.âäúc

cháút âäút hoïa dáöu hoïa hoüc tiãûn nghi Âiãöu haình
chung
Marketing Marketing Marketing 6Nhaì maïy
hoïa dáöu G.âäúc
nguyãn liãûu
K.hoaûch K.hoaûch K.hoaûch
&kinh tãú &kinh tãú &kinh tãú G.âäúc
kãú hoaûch
Cung æïng Cung æïng Cung æïng
phán phäúi phán phäúi phán phäúi

Saín xuáút Saín xuáút Saín xuáút

Cáúu truïc häùn håüp thæåìng sæí duûng trong bäúi caính tæång tæû nhæ cáúu truïc saín pháøm.
Cáúu truïc häùn håüp âæåüc aïp duûng trong âiãöu kiãûn mäi træåìng khäng bãön væîng båíi vç saín

18
pháøm khu væûc laì coï duûng yï cho sæû saïng taûo vaì hiãûu quaí âäúi våïi bãn ngoaìi. Cäng nghãû
cuîng coï thãø caí hai træåìng håüp theo thuí tuûc vaì khäng theo thuí tuûc, vaì quan hãû qua laûi
láùn nhau giæîa caïc chæïc nàng trong nhoïm pháøm. Quy mä thæåìng låïn âãø cung cáúp âáöy
âuí gáúp âäi læåüng taìi nguyãn cáön thiãút cho âån vë saín pháøm hay khu væûc. Cáúu truïc naìy
væìa thoaí maîn cao nhu cáöu khaïch haìng vaì coï tênh saïng taûo cao, væìa thæûc hiãûn täút muûc
tiãu hiãûu quaí våïi sæû tän troüng caïc phoìng chæïc nàng.
Trong 6.14, thãú maûnh låïn nháút cuía cáúu truïc häùn håüp laì täø chæïc coï tênh thêch nghi
cao. Täø chæïc coï thãø âaût hiãûu quaí cao nháút åí hai màût, væìa âaût âæåüc hiãûu quaí trong âån
vë kinh doanh theo saín pháøm hay khu væûc, væìa âaût âæåüc hiãûu quaí nhåì chuyãn män hoïa
theo phoìng ban chæïc nàng. Cáúu truïc naìy taûo âæåüc sæû haìi hoìa giæîa sæû cäú gàõng cho tæìng
âån vë kinh doanh vaì cäú gàõng cho muûc tiãu chung. Caïch nhoïm theo saín pháøm hay khu
væûc seî taûo ra sæû phäúi håüp hiãûu quaí trong tæìng âån vë kinh doanh. Caïc "ban chæïc nàng"
chênh thç taûo nãn sæû liãn kãút giæîa caïc âån vë kinh doanh.
Hçnh 6.14 Caïc âàûc âiãøm cáúu truïc häùn håüp

19
 Ngæî caính

Cáúu truïc: Häùn håüp

Mäi træåìng: Khäng chàõc chàõn væìa phaíi âãún cao, nhu cáöu khaïch haìng thay âäøi
Cäng nghãû: Theo thuí tuûc hoàûc khäng, våïi mäüt säú quan hãû qua laûi chæïc nàng
Qui mä: Låïn
Muûc tiãu: Væìa âaût hiãûu quaí bãn ngoaìi, væìa âaût hiãûu quaí trong nhæîng chæïc nàng

Hãû thäúng bãn trong

Muûc tiãu haình âäüng: Nháún maûnh doìng saín pháøm vaì mäüt säú chæïc nàng
Kãú hoaûch vaì ngán saïch: Låüi nhuáûn caïc âån vë kinh doanh, chi phê cho caïc chæïc
nàng cå baín
Quyãön haình chênh thæïc: Giaïm âäúc saín pháøm kãút håüp våïi giaïm âäúc chæïc nàng

Sæïc maûnh

1. Cho pheïp täø chæïc thêch nghi vaì håüp taïc trong saín pháøm
2. Âaût âæåüc hiãûu quaí åí caí hai màût: chæïc nàng vaì saín pháøm hay khu væûc
3. Dáùn âãún kãút håüp täút hån muûc tiãu nhæîng âån vë våïi liãn hiãûp cäng ty
4. Âaût âæåüc sæû kãút håüp trong vaì giæîa caïc doìng saín pháøm

Âiãøm yãúu

1. Tiãöm taìng sæû tàng quaï mæïc vãö chi phê cho quaín lyï chung
2. Dáùn âãún máu thuáùn giæîa dån vë kinh doanh vaì chæïc nàng åí liãn håüp cäng ty
3. Gáy khoï khàn cho kiãøm soaït cuía quaín trë cáúp cao

Âiãøm yãúu cuía cáúu truïc häùn håüp nàòm åí chäù phê täøn cho viãûc quaín trë toaìn cäng ty laì quaï
låïn. Caïc täø chæïc coï kinh nghiãûm, hoü âãöu xáy dæûng âäüi nguî quaín trë chæïc nàng chung åí
cáúp liãn håüp cäng ty âãø giaïm saït caïc âån vë kinh doanh. Caïc cäng viãûc cuía caïc nhoïm
giaïm saït chuyãn män åí cáúp liãn håüp cäng ty thæåìng coï sæû truìng làûp våïi cäng viãûc cuía
caïc âån vë kinh doanh saín pháøm. Nãúu khäng coï biãûn phaïp haûn chãú thç chi phê quaín trë
seî tàng lãn vä cuìng låïn, chi phê tè lãû thuáûn våïi säú læåüng caïn bäü quaín trë täøng cäng ty.
Hån næîa, luïc âoï viãûc phán quyãön seî khäng coìn räüng raîi maì chuyãøn sang táûp quyãön nãn
caïc âån vë saín pháøm dãù âaïnh máút khaí nàng phaín æïng nhanh våïi nhæîng thay âäøi cuía
mäi træåìng. Nhæ âaî noïi âãún åí chæång 5 vãö quy mä, nhæîng cäng ty nhæ Nucor, Hanson
Industries vaì Burlington, Norther luän cäú gàõng haûn chãú tiãút kiãûm chi phê cho viãûc quaín
trë bàòng caïch luän giæî âäüi nguî caïn bäü quaín trë åí mæïc tháúp hån con säú 100. Màûc duì åí

20
mäùi âån vë kinh doanh laûi coï 33.000 nhán viãn. Ban quaín trë åí caïc cäng ty luän giaím
thiãøu täúi âa âäüi nguî quaín trë âáöu naîo âãø traïnh tçnh traûng quan liãu vaì khuyãún khêch sæû
mãöm deío cuía caïc âån vë kinh doanh.
Nhæîng âiãøm yãúu cuía täø chæïc laì hay xaíy ra sæû máu thuáùn giæîa caïc âån vë kinh doanh
vaì caïc phoìng ban chæïc nàng åí liãn håüp cäng ty, ngæåìi âiãöu haình chæïc nàng khäng coï
quyãön haình âäúi våïi caïc hoaût âäüng kinh doanh cuía tæìng âån vë kinh doanh, nãn caïc
giaïm âäúc cuía âån vë kinh doanh seî khäng muäún tuán theo låìi chè dáùn cuía caïc nhaì quaín
trë cáúp cao vaì caïc nhaì quaín trë cáúp cao cuîng thæåìng khäng âäöng yï våïi nhæîng mong
muäún cuía âån vë kinh doanh, våïi chênh saïch cuía hoü. Caïc nhaì quaín trë cáúp cäng ty
thæåìng khäng hiãøu ràòng âiãöu duy nháút maì caïc âån vë kinh doanh mong muäún laì sæû
thoaí maîn nhæîng thë træåìng khaïc nhau. Cáúu truïc häùn håüp thæåìng khäng hãö nghiãng vãö
chè mäüt cáúu truïc âån thuáön laì chæïc nàng hay saín pháøm. Noï khàõc phuûc âiãøm yãúu cuía caí
hai loaûi trãn vaì táûn duûng thãú maûnh cuía chuïng.
5. Cáúu truïc ma tráûn
Mäüt kiãøu cáúu truïc khaïc cuîng dæûa trãn tiãu chê nhiãöu saín pháøm âáöu ra laì cáúu truïc ma
tráûn. Cáúu truïc naìy coï thãø âæåüc aïp duûng khi mäùi yãúu täú cuía mäi træåìng âãöu cáön yï kiãún
xæí lyï cuía chuyãn gia cäng nghãû, hoàûc mäüt yãúu täú khaïc laì âoìi hoíi sæû thay âäøi nhanh
choïng bãn trong mäùi doìng saín pháøm. Cáúu truïc ma tráûn thæåìng laì cáu traí låìi khi caïc täø
chæïc khäng tçm âæåüc cå chãú kãút håüp ngang cáön thiãút trong táút caí caïc cå cáúu chæïc nàng,
saín pháøm, khu væûc hay cáúu truïc häùn håüp.
Cáúu truïc ma tráûn laì hçnh thæïc maûnh vãö liãn håüp ngang. Âàûc âiãøm duy nháút âàûc træng
cho ma tráûn laì cáúu truïc saín pháøm vaì cáúu truïc chæïc nàng (liãn kãút theo chiãöu ngang vaì
chiãöu doüc) âãöu âæåüc thæûc hiãûn âäöng thåìi. Cáúu truïc ma tráûn cuîng âæåüc chia thaình caïc bäü
pháûn riãng biãût giäúng nhæ cáúu truïc häùn håüp. Nhæng trong cáúu truïc ma tráûn nhæîng giaïm
âäúc saín pháøm vaì giaïm âäúc chæïc nàng coï quyãön haình ngang nhau trong mäüt täø chæïc, do
âoï nhán viãn coï traïch nhiãûm phaíi baïo caïo våïi caí hai giaïm âäúc. Cáúu truïc ma tráûn tæång
tæû nhæ laì viãûc sæí duûng ngæåìi täøng âiãöu haình vaì ngæåìi giaïm âäúc saín pháøm (âaî nãu åí
pháön træåïc) chè coï âiãøm khaïc biãût laì caïc giaïm âäúc saín pháøm (chiãöu ngang) åí âáy coï
quyãön læûc ngang bàòng våïi giaïm âäúc chæïc nàng.
a. Âiãöu kiãûn cuía cáúu truïc ma tráûn. Màûc duì hãû thäúng cáúp báûc theo caí hai chiãöu nghe coï
veí laû trong viãûc thiãút kãú täø chæïc nhæng cáúu truïc ma tráûn laì giaíi phaïp âuïng âàõn khi cäng
ty gàûp phaíi nhæîng âiãöu kiãûn sau:
- Âiãöu kiãûn 1. Buäüc phaíi phán bäú nguäön læûc khan hiãúm cho caïc doìng saín pháøm. Quy
mä täø chæïc vaì säú doìng saín pháøm thæåìng åí mæïc trung bçnh, nãn ráút khoï khàn trong viãûc

21
phán bäø vaì sæí duûng håüp lyï nguäön nhán læûc, maïy moïc giæîa caïc saín pháøm. Vê duû, täø
chæïc khäng âuí nguäön læûc âãø bäø nhiãûm mäüt kyî sæ duy nháút chuyãn cho mäüt saín pháøm
nháút âënh cho nãn ngæåìi kyî sæ âoï âæåüc phán cäng laìm viãûc baïn thåìi gian cho nhiãöu saín
pháøm hay kãú hoaûch khaïc nhau.
- Âiãöu kiãûn 2. AÏp læûc mäi træåìng âoìi hoíi phaíi cán bàòng cho hai hoàûc nhiãöu yãúu täú âáöu
ra bë trç chêch. Vê duû, cháút læåüng kyî thuáût (cáúu træïc chæïc nàng) vaì thæåìng xuyãn coï saín
pháøm måïi (cáúu truïc saín pháøm). Caí hai aïp læûc trãn coï nghéa laì phaíi âaím baío cán bàòng
giæîa chæïc nàng vaì doìng saín pháøm cuía täø chæïc vaì caí hai cáúu truïc áúy âãöu cáön thiãút âãø
duy trç sæû cán bàòng.
- Âiãöu kiãûn 3. Phaûm vi mäi træåìng cuía täø chæïc væìa phæïc taûp væìa dãù thay âäøi. Sæû thay
âäøi thæåìng xuyãn cuía bãn ngoaìi vaì sæû aính hæåíng taïc âäüng qua laûi giæîa caïc phoìng ban
cáön âãún mäüt säú læåüng låïn sæû håüp taïc chàût cheî vaì thäng tin cáön xæí lyï caí vãö chiãöu doüc láùn
chiãöu ngang.
Do sæû phaït sinh ba âiãöu kiãûn trãn nãn hãû thäúng quyãön haình theo chiãöu doüc vaì chiãöu
ngang laì ngang nhau. Cáúu truïc quyãön læûc hai chiãöu âæåüc thaình láûp nhæ váûy âãø âaím baío
sæû cán bàòng quyãön haình giæîa chuïng.
Hçnh 6.15 Cáúu truïc quyãön læûc keïp trong täø chæïc ma tráûn

Giaïm âäúc

Ngæåìi âiãöu T.phoìng T.phoìng T.phoìng Ngæåìi T.phoìng

haình hoaût thiãút kãú saín xuáút marketing tiãu duìng haình
âäüng saín chênh
pháøm
Giaïm âäúc
saín pháøm A

Giaïm âäúc
saín pháøm B

Giaïm âäúc
saín pháøm C

Giaïm âäúc
saín pháøm D
Âãö cáûp trong hçnh 6.15 cho ràòng cáúu truïc ma tráûn âæåüc sæí duûng trong xæåíng saín
xuáút quáön aïo. Saín pháøm A laì giaìy deïp, saín pháøm B laì quáön aïo ra ngoaìi, saín pháøm C laì

22
quáön aïo nguí. Mäùi doìng saín pháøm laûi coï nhæîng thë træåìng vaì khaïch haìng khaïc nhau.
Cäng ty muäún hoaût âäüng theo cáúu truïc saín pháøm âãø thêch æïng våïi mäi træåìng nhæng do
cäng ty coï quy mä trung bçnh, cäng ty phaíi sæí duûng hiãûu quaí nhán viãn cho cäng viãûc
cuía mäùi doìng saín pháøm tæì kháu thiãút kãú, chãú taûo, âãún marketing. Tháût khoï coï âuí nhán
viãn thiãút kãú âãø thaình láûp cho mäùi doìng saín pháøm mäüt phoìng thiãút kãú riãng, nãn nhán
viãn thiãút kãú âäöng thåìi tham gia vaìo caïc doìng saín pháøm khaïc nhau. Hån næîa viãûc tiãúp
tuûc duy trç caïc phoìng chæïc nàng chung: saín xuáút, thiãút kãú, marketing, taûo âiãöu kiãûn cho
nhán viãn coï thãø phaït triãøn chuyãn sáu, tæì âoï phuûc vuû täút hån cho caïc doìng saín pháøm
cuû thãø mäüt caïch hiãûu quaí.
b. Vai troì cuía cáúu truïc ma tráûn. Hçnh 6.15 mä taí vãö cáúu truïc ma tráûn vaì ta coï thãø tháúy
âæåüc âàûc âiãøm âàûc træng cuía cáúu truïc ma tráûn laì mäùi nhán viãn âãöu coï hai nhaì laînh
âaûo. Caïc nhaì quaín trë laìm viãûc trong cáúu truïc ma tráûn thç khoï khàn hån so våïi cáúu truïc
khaïc chè coï mäüt quyãön haình båíi vç trong cáúu truïc naìy âoìi hoíi quaín trë phaíi coï nhiãöu kyî
nàng hån. Âãø cáúu truïc ma tráûn âæåüc hiãûu quaí, caïc nhaì quaín trë chuí chäút phaíi coï sæû
phán cäng traïch nhiãûm cuû thãø. Nhæîng ngæåìi âoïng vai troì chuí chäút laì nhaì laînh âaûo
trong cáúu truïc ma tráûn vaì nhæîng nhán viãn coï "hai thæåüng cáúp"
Hçnh 6.16 biãøu diãùn vãö cáúu truïc ma tráûn cuía træåìng Âaûi hoüc Kinh tãú. Trong cáúu truïc
ma tráûn naìy, caïc phoìng chæïc nàng chênh laì: Phoìng quaín trë, âaìo taûo, taìi chênh, kãú toaïn;
chuïng chênh laì quan hãû cáúp báûc theo chiãöu doüc. Coìn caïc quan hãû theo chiãöu ngang thç
âæåüc truyãön âaût âãún "ngæåìi âiãöu haình chæång trçnh" cho caïc chæång trçnh âaìo taûo âaûi
hoüc, thaûc syî vaì tiãún sé.
Hçnh 6.16 Thaình pháön chuí chäút trong cáúu truïc ma tráûn cuía træåìng ÂHKT

Hiãûu træåíng
ÂHKT

T.phoìng T.ph T.phoìng T.phoìng

quaín trë oìng Mar taìi chênh Kãú toaïn Âiãöu haình
Ch trçnh ÂH

Chuyãn Âiãöu haình

viãn TC Ch trçnh MBA

Âiãöu haình
Ch trçnh tiãún syî

23
- Ngæåìi laînh âaûo cao nháút. Trong træåìng håüp naìy, giaïm âäúc hay hiãûu træåíng laì ngæåìi
laînh âaûo cao nháút, laì ngæåìi coï quyãön haình âæïng âáöu trong hãû thäúng cáúu truïc. Traïch
nhiãûm cuía ngæåìi naìy âaím baío sæû cán bàòng quyãön læûc giæîa quaín trë theo chæïc nàng nhæ:
træåíng caïc phoìng taìi chênh, marketing, haình chênh... vaì giaïm âäúc saín pháøm (hoàûc
ngæåìi âiãöu haình chæång trçnh): giaïm âäúc saín pháøm A, giaïm âäúc saín pháøm B... Ngæåìi
naìy cuîng phaíi phán quyãön ra quyãút âënh vaì taûo âiãöu kiãûn âãø træåíng phoìng vaì giaïm âäúc
saín pháøm tiãúp tiãúp xuïc vaì cuìng nhau giaíi quyãút caïc váún âãö, âiãöu âoï laìm cho viãûc håüp
taïc vaì chia seî thäng tin dãù daìng hån.
- Nhaì laînh âaûo trong cáúu truïc ma tráûn. Váún âãö cuía caïc nhaì laînh âaûo trong cáúu truïc ma
tráûn laì træåíng phoìng chæïc nàng vaì ngæåìi giaïm âäúc saín pháøm, hoü khäng thãø toaìn quyãön
kiãøm soaït caïc nhán viãn. Caïc nhaì laînh âaûo trong cáúu truïc ma tráûn phaíi laìm viãûc våïi
nhau âãø vaûch ra nhæîng hoaût âäüng trong phaûm vi maì hoü âaím traïch. Traïch nhiãûm cuía
træåíng phoìng gàõn liãön våïi chuyãn män thuäüc chæïc nàng, caïc qui âënh, vaì tiãu chuáøn
chuyãn män. Giaïm âäúc saín pháøm coï toaìn quyãön vaì chëu traïch nhiãûm phäúi håüp toaìn bäü
caïc hoaût âäüng cuía cáúp dæåïi trong viãûc taûo ra saín pháøm. Chàóng haûn ngæåìi âiãöu haình
chæång trçnh åí hçnh 6.16 coï quyãön quyãút âënh vãö lëch hoüc, lëch thi, näüi dung âãø khäng
coï sæû truìng làûp giæîa caïc chæång trçnh hay khoïa hoüc.
Ngæåìi laînh âaûo ma tráûn phaíi sàôn saìng âæång âáöu våïi ngæåìi khaïc vãö sæû báút âäöng vaì
máu thuáùn. Hoü cuîng phaíi cäüng taïc våïi nhau vãö nhiãöu màût nhæ xem xeït laûi thaình têch,
kiãøm tra cäng viãûc, cuìng ra caïc quyãút âënh vãö âãö baût, thàng chæïc hay tàng læång cho
nhán viãn,...tæì khi nhaì chuyãn män baïo caïo cho hoü. Caïc hoaût âäüng naìy âoìi hoíi nhiãöu
thåìi gian, giao tiãúp, kyî nàng laìm viãûc våïi moüi ngæåìi, âoï laì táút caí nhæîng pháøm cháút cáöm
thiãút cuía nhaì quaín trë trong cáúu truïc ma tráûn.
- Nhán viãn coï ‘’hai thæåüng cáúp". Nhán viãn naìy thæåìng phaíi lo làõng vaì aïp læûc. Vç caí
hai nhaì laînh âaûo trong cáúu truïc ma tráûn thæåìng âàût ra nhæîng yãu cáöu máu thuáùn nhau.
Vê duû, chuyãn viãn taìi chênh phaíi âäúi phoï våïi nhæîng âoìi hoíi máu thuáùn cuía træåíng
phoìng taìi chênh vaì giaïm âäúc saín pháøm. Nhæîng nhán viãn “hai thæåüng cáúp”naìy phaíi
tuán theo yãu cáöu cuía træåíng phoìng taìi chênh vãö tiãu chuáøn hay quy âënh vãö taìi chênh
thç máu thuáùn træûc tiãúp våïi giaïm âäúc saín pháøm trong viãûc âaím baío nguäön læûc cho viãûc
phaït triãøn saín pháøm taûi thåìi âiãøm naìy. Hoü phaíi biãút laìm thãú naìo vaì dæûa vaìo caí hai âãø ra
quyãút âënh. Hoü phaíi cán bàòng mäúi quan hãû våïi hai thuí lénh. Hoü phaíi thãø hiãûn loìng nhiãût
huyãút âäúi våïi caí træåíng phoìng vaì giaïm âäúc saín pháøm.
c. Âiãøm maûnh vaì âiãøm yãúu. Cáúu truïc ma tráûn âæåüc duìng hiãûu quaí trong mäi træåìng coï
nhiãöu biãún âäüng vaì muûc tiãu hæåïng âãún hai tiãu chê caí vãö saín pháøm vaì chæïc nàng. Cáúu

24
truïc quaín trë hai chiãöu taûo âiãöu kiãûn thuáûn låüi cho viãûc liãn laûc vaì håüp taïc tæì âoï coï thãø
âäúi phoï våïi nhæîng thay âäøi nhanh choïng cuía mäi træåìng âäöng thåìi cán bàòng quyãön læûc
giæîa giaïm âäúc saín pháøm vaì træåíng phoìng chæïc nàng. Cáúu truïc ma tráûn laì mäüt cáúu truïc
hæîu cå nãn taûo âiãöu kiãûn thuáûn låüi cho viãûc thaío luáûn vaì cháúp nháûn nhæîng váún âãö khoï
khàn. Noï coï hiãûu quaí cao nháút khi aïp duûng trong caïc täø chæïc coï quy mä trung bçnh vaì
êt doìng saín pháøm. Nãúu chè coï mäüt saín pháøm thç cáúu truïc ma tráûn laì khäng cáön thiãút
nhæng nãúu coï nhiãöu doìng saín pháøm thç seî ráút khoï khàn cho viãûc liãn laûc hai chiãöu cuìng
mäüt luïc.

Ngæî caính
Cáúu truïc: Ma tráûn
Mäi træåìng: Coï nhiãöu biãún âäøi
Cäng nghãû: Linh hoaût vaì taïc âäüng qua laûi våïi nhau
Quy mä: Trung bçnh, coï vaìi doìng saín pháøm
Muûc tiãu: Sæû chuyãn män kyî thuáût vaì saïng taûo trong doìng saín pháøm keïp
Hãû thäúng bãn trong
Muûc tiãu hoaût âäüng: Chuï troüng vaìo saín pháøm vaì chæïc nàng nagng nhau
Kãú hoach vaì ngán saïch: Hãû thäúng keïp, chæïc nàng vaì doìng saín pháøm
phäúi håüp haìi hoìa
Quyãön haình chênh thæïc: Âáöu mäúi giæîa nhaì laînh âaûo theo chæïc nàng vaì
theo saín pháøm
Sæïc maûnh
1. Taûo ra âæåüc sæû phäúi håüp cáön thiãút âãø thoía maîn nhæîng âoìi hoíi keïp cuía mäi
træåìng.
2. Coï sæû phán phäúi linh hoaût vãö nguäön læûc con ngæåìi giæîa caïc saín pháøm
3. Ráút hiãûu quaí khi doanh nghiãûp âoìi hoíi coï nhiãöu quyãút âënh thêch æïng këp
thåìi vaì mäi træåìng coï nhiãöu biãún âäøi.
4. Taûo cå häüi cho sæû phaït triãøn khaí nàng theo chæïc nàng hay saín pháøm
5. Hiãûu quaí nháút khi täø chæïc coï quy mä trung bçnh vaì coï nhiãöu loaûi saín pháøm
Âiãøm yãúu
1. Cáúu truïc quyãön haình keïp naìy laìm cho caïc nhán viãn thæåìng xuyãn phaíi cán
nhàõc vaì hay màõc phaíi sai láöm
2. Âoìi hoíi nhán viãn phaíi coï kyî nàng giao tiãúp räüng raîi, âæåüc âaìo taûo bao quaït
3. Tiãu täún nhiãöu thåìi gian cho nhæîng cuäüc hoüp vaì nhæîng quyãút âënh báút âäöng
nhau
4. Chè hoaût âäüng hiãûu quaí khi cäng ty hiãøu roî vãö cáúu truïc, vaì cháúp nháûn quan
hãû baïo caïo måïi laì "ngang quyãön" thay thãú cho hãû thäúng cáúp báûc chiãöu doüc
5. Cáön phaíi coï aïp læûc keïp tæì bãn ngoaìi âãø duy trç quyãön læûc.

25
 Hçnh 6.17 Âàûc âiãøm cuía cáúu truïc ma tráûn
Cáúu truïc ma tráûn âæåüc sæí duûng trong caïc täø chæïc âaî hån ba mæåi nàm. Màûc duì hãû
thäúng liãn håüp ngang âaî phaït triãøn maûnh meî nhæng biãøu hiãûn chæïng thæûc tênh hiãûu quaí
cuía noï váùn coìn mang tênh raíi raïc. Hçnh 6.17 täøng kãút thãú maûnh vaì âiãøm yãúu cuía täø
chæïc dæûa trãn nhæîng hiãøu biãút nháút âënh cuía chuïng ta vãö täø chæïc aïp duûng noï.
Hãû thäúng bãn ngoaìi phaín aïnh vãö cáúu truïc hai chiãöu, nhæîng "nhán viãn hai thæåüng
cáúp" phaíi nháûn thæïc vaì cháúp nháûn theo nhæîng muûc tiãu cuía caïc chæïc nàng vaì saín
pháøm. Hãû thäúng kãú hoaûch vaì ngán saïch phaíi âæåüc thiãút kãú keïp, mäüt aïp duûng cho hãû
thäúng cáúp báûc chæïc nàng, mäüt aïp duûng cho cáúp báûc theo saín pháøm. Quyãön læûc vaì sæû
aính hæåíng âæåüc chia âãöu cho caí nhaì laînh âaûo vãö chæïc nàng láùn saín pháøm.
Thãú maûnh cuía caïc cáúu truïc ma tráûn laì noï laìm cho täø chæïc coï thãø thoía maîn nhæîng
âoìi hoíi cuía mäi træåìng trãn caí hai màût. Nguäön læûc con ngæåìi vaì thiãút bë coï thãø âæåüc
phán taïch.

V. NHÆÎNG TRIÃÛU CHÆÏNG THÃØ HIÃÛN SÆÛ HAÛN CHÃÚ CUÍA CÁÚU TRUÏC
Mäùi hçnh thæïc cuía cáúu truïc täø chæïc: theo chæïc nàng, saín pháøm, ma tráûn thç tæåüng
træng cho mäüt cäng cuû coï thãø giuïp nhaì quaín trë täø chæïc cäng ty cuía mçnh mäüt caïch
hiãûu quaí, tuìy theo yãu cáöu cuía täø chæïc trong mäùi tçnh huäúng nháút âënh. Theo âënh kyì
caïc nhaì quaín trë cáúp cao thæåìng âaïnh giaï vãöö cáúu truïc täø chæïc âãø quyãút âënh xem noï coï
coìn phuì håüp hay khäng, hay âaî âãún luïc phaíi taïi thiãút kãú laûi cáúu truïc cuía täø chæïc. Mäüt
säú cäng ty ban âáöu chè cäú duy trç mäüt loaûi cáúu truïc nháút âënh, nhæng sau âoï hoü âaî taïi
cáúu truïc täø chæïc âãø coï sæû thêch håüp giæîa cáúu truïc baïo caïo bãn trong vaì nhu cáöu cuía mäi
træåìng bãn ngoaìi. Vê duû nhæ cäng ty maïy tênh Apples, âaî thay âäøi tæì cáúu truïc chæïc
nàng sang cáúu truïc saín pháøm khoaíng mäüt nàm âãø båït sæû caûnh tranh giæîa caïc doìng saín
pháøm cuía chênh noï. Nhæ mäüt qui luáût chung, khi cáúu truïc täø chæïc khäng coìn phuì håüp
våïi nhu cáöu cuía täø chæïc, thç mäüt trong nhæîng triãûu chæïng sau âáy seî xuáút hiãûn.
1. Viãûc ra quyãút âënh bë trç hoaîn hoàûc keïm cháút læåüng
Nàng læûc phán quyãön cho cáúp dæåïi coìn yãúu keïm. Vç thãú hãû thäúng cáúp báûc hçnh phãùu
naíy sinh nhiãöu váún âãö vaì coï quaï nhiãöu quyãút âënh nhaì quaín trë cáön phaíi âæa ra nãn nhaì
quaín trë coï thãø bë quaï taíi. Mäüt nguyãn nhán khaïc dáùn âãún quyãút âënh keïm cháút læåüng laì
thäng tin khäng âæåüc truyãön âaût âãún âuïng ngæåìi. Viãûc liãn håüp tiãu thuû chè theo chiãöu
doüc hoàûc chiãöu ngang coï thãø khäng âaím baío cho viãûc ra quyãút âënh coï cháút læåüng
2. Cáúu truïc täø chæïc thiãúu linh hoaût træåïc nhæîng thay âäøi cuía mäi træåìng

26
 Mäüt trong nhæîng lyï do dáùn âãún sæû yãúu keïm âäü linh hoaût trong täø chæïc laì do giæîa caïc
phoìng ban khäng coï sæû phäúi håüp theo chiãöu ngang, vê duû nhæ phoìng marketing thæûc
hiãûn viãûc khaío saït nhu cáöu khaïch haìng trong khi âoï phoìng nghiãn cæïu tçm hiãøu nhæîng
phaït triãøn trong cäng nghãû, nãn giæîa chuïng cáön phaíi coï sæû phäúi håüp våïi nhau. Cáúu truïc
täø chæïc coìn chè ra traïch nhiãûm cuía tæìng phoìng ban bao gäöm viãûc khaío saït thë træåìng vaì
phaín æïng linh hoaût.
3. Coï nhiãöu máu thuáùn täön taûi
Cáúu truïc täø chæïc chè ra caïch nhæîng muûc tiãu máu thuáùn cuía caïc phoìng ban kãút håüp
trong mäüt muûc âêch cuía toaìn thãø cäng ty. Khi hoaût âäüng cuía phoìng ban taûi âiãøm giao
nhau cuía muûc tiãu hay dæåïi aïp læûc âãø âaût âæåüc muûc tiãu cuía phoìng ban våïi chi phê muûc
tiãu cuía caí täø chæïc, cáúu truïc naìy thæåìng bë sai láöm. Kyî thuáût liãn kãút theo chiãöu ngang
thç khäng âáöy âuí.

27