ARALIN 3: HEOGRAPIYA NG MGA SINAUNANG
TSINA – ito ay matatagpuan sa Silangang Asya at ang
KABIHASNAN SA DAIGDIG
Sa mga lambak ng ilog umusbong ang mga sinaunang
kabihasnan.
Sa pagsulong ng pagtatanim at paghahayupan, nagkaroon
ng mga permanenteng paninirahan. Mula sa mga ito
nalinang ang mga pamayanan.
1. MESOPOTAMIA – ito ay matatagpuan sa Kanlurang Asya
na kasalukuyang Iraq, Iran, Syria at Turkey. Ito ay mula sa
salitang Meso (pagitan) at Potamos (ilog) kaya’t ito ay
nangangahulugang lupain sa pagitan ng dalawang ilog.
✓ Ang Mesopotamia ay matatagpuan sa rehiyon ng
Fertile Crescent, isang paarkong matabang lupain na
nagsisimula sa Persian Gulf hanggang silangang
bahag ng Mediterranean Sea.
✓ Ito ay nasa pagitan ng Ilog Tigris at Euphrates.
✓ Ang regular na pagbaha ng ilog Tigris at Euphrates ay
nag-iiwan ng banlik o silt na nagiging pataba sa lupa.
✓ Walang likas na hangganan ang Mesopotamia kaya’t
mahirap itong ipagtanggol sa ibang karatig-lugar na
mananakop. Ngunit, naging madali para sa
kabihasnan na makipagkalakalan sa iba.
2. INDUS VALLEY – ito ay matatagpuan sa Timog Asya o
kasalukuyang India at Pakistan.
✓ Inihihiwalay ito ng mga kabundukan sa hilaga – Hindu
Kush, Himalayas at Karakuran.
✓ May Arabian Sea sa kanluran, Indian Ocean sa
Timog at Bay of Bengal sa Silangan.
✓ Mayroon ring disyerto sa silangang bahagi.
✓ Dahil sa pagkakahiwalay nito, itinuturing ang Indus
bilang subcontinent. Ang pagkakahiwalay na ito ay
nagdulot ng pagbuo ng sarili nitong kultura.
✓ Ang daanang Khyber Pass sa Hilagang-Kanluran ay
ginamit para mapasok at masalakay ang Indus Valley.
✓ Sa lambak ng Indus river nagsimula ang dalawang
lungsod ng kabihasnan – ang Mohenjo-Daro at
Harappa. Ang mga labi nito ay natagpuan noong 1920
sa Pakistan.
✓ Ang mga natunaw na yelo mula sa Himalayas ang
umaagos sa Ilog Indus. Ang regular na pagbaha nito
ay nagbibigay ng pataba sa lupa.
3.
pinakamatandang kabihasnang nanatili sa daigdig
hanggang sa kasalukuyan.
✓ Umusbong sa tabing-ilog ng Yellow River o Huang
Ho. Dumadaloy ito papuntang Yellow Sea.
✓ Ang pagbabaha ng Huang Ho ay nag-iiwan ng kulay
dilaw na lupa na tinatawag na loess na nagsisilbing
pataba sa lupa.
✓ Ang Huang Ho ay tinawag ring “Ilog ng Pighati” dahil
sa maraming tao ang namamatay tuwing bumabaha
ito.
✓ Ang China ay mayroong likas na hangganan gaya ng
kagubatan at bundok sa Timog (Indochina), talampas
ng Tibet sa Kanluran, at Gobi Desert sa Hilaga.
✓ Ang likas na hangganang ito ay nagsilbing proteksiyon
laban sa mga kaaway at naihiwalay ang China sa ibang
bahagi ng daigdig kaya’t nakabuo ito ng sariling kultura
at paniniwala na mataas na uri ang kanilang lahi at
barbaro ang nasa labas ng kanilang teritoryo.
4. EGYPT – ito ay matatagpuan sa kontinente ng Africa.
Bagamat may ibang patunay ng paninirahan sa Africa
maliban sa Egypt, ang kabihasnang ito ang umunlad at
lumago noong Sinaunang Panahon.
✓ Umusbong ang kabihasnan sa Egypt dahil sa Ilog Nile.
✓ Itinuring na The Gift of Nile ang Egypt dahil kung wala
ito, ang buong lupain ay magiging disyerto.
✓ Ang taunang pagbaha ng ilog ay nagbigay-daan upang
makapagtanim ang mga tao sa lambak-ilog
✓ Ang Ilog Nile ay naging ruta ng paglalakbay at
kalakalan.
✓ Ang Disyerto sa Kanluran at Silangan ang
naghadlang sa mga pagsalakay kaya’t namuhay ng
masagana at mapayapa ang kabihasnan sa mahabang
panahon.
5. MESOAMERICA – Ito ay matatagpuan sa Central
America na kasalukuyang bahagi ng kontinente ng North
America.
✓ Umusbong ang Mesoamerica sa Sinaloa River Valley
(Gitnang Mexico) at Gulf of Fonseca sa El Salvador
(Timog)
✓ Bagama’t pabago-bago ang klima, naging mainam pa
rin ito sa pagtatanim at permanenting paninirahan ng
mga tao.
✓ Sa kasalukuyan, saklaw ng Mesoamerica ang
malaking bahagi ng Mexico, Guatemala, Belize, El
Salvador at Kanlurang Honduras.