You are on page 1of 33

1.

Heater keluar CO2


Kondisi operasi :
Tin : -54,47 Co
= 218,68 K
Tref : 25oC = 298,15
∆T : 218,68 K – 298,15K = -79,47 K

Gambar B.1 Heater


Panas aliran masuk Heater
Massa CO2 masuk = 17.517,3484 kg/jam

17.517,3484 kg/jam
Mol CO2 masuk =
44,010 kg/kmol
= 398,0311 kmol/jam
Cp (l) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3
= -338,956 + (5,2796E+00) (218,68 K) + (-2,3279E-02)
(218,68K)2 + (3,5980E-05) (218,68 K)3
= 78,6275 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

= 398,0311 . ¿)dx
= 398,0311 . 496545,2125
= 197640437,1311 kJ/ jam
Panas aliran keluar Heater
Tout : 220 oC = 493,15 K
Tref : 25 C
o
= 298,15 K
∆T : 493,15 K – 298,15K = 195 K

Massa CO2 keluar = 17517,3484 kg/jam

17517,3484 kg/jam
Mol CO2 keluar =
44,010 kg/kmol
= 398,0311 kmol/jam
Cp (g) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3 + ET4
= 27,437 + (4,2315E-02) (493,15 K) + (-1,9555E-05) (493,15K)2 +
(3,9968E-09) (493,15 K)3 + (-2,9872E-13) (493,15)4
= 44,0106 kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

= 398,0311 . ¿)dx
= 398,0311 . 1673503,0650
= 666106265,8153 kJ/ jam

216,68 493,15
dQ
dT
=¿[∑Ni out ( ∫ CP dT )¿−[∑ N i∈( ∫ CPdT )]
298 298

= Qout - Qin
= 666106265,8153 kJ/ jam –197640437,1311 kJ/ jam
= 468465828,6842kJ/jam
Neraca energi total
H bahan masuk + Q supply = H bahan keluar + Q loss
Asumsi Q loss = 5% dari Q supply (kehilangan maksimum = 10% : Ulrich, hal
432).
-2691329410 kJ/ jam kJ/ jam + Q supply = 666106265,8153 kJ/ jam+5% Q
supply
Q supply – 0,05 Q supply = 666106265,8153 kJ/ jam –197640437,1311 kJ/ jam
0,95 Q supply = 468465828,6842kJ/jam
Q supply = 493121924,9307kJ/jam
Q Loss = 5% Q supply
= 5% (493121924,9307kJ/jam)
= 24656096,2465kJ/jam
Menghitung laju alir massa dan laju alir panas steam
Komponen Q (kJ/ jam)

Masuk Keluar

Q komponen 197640437,1311 666106265,8153

Q supply 493121924,9307 -

Q loss - 24656096,2465

Total 690762362,0618 690762362,0618

2. Heater keluar H2
Kondisi operasi :
Tin : -192, C
o
= 81,15 K
Tref : 25 C
o
= 298,15
∆T : 81,15 K – 298,15K = -217 K

Gambar B.2 Heater


Panas aliran masuk Heater
Massa H2 masuk = 2407,3087 kg/jam

2407,3087 kg/jam
Mol H2 masuk =
2,016 kg/kmol
= 1194,1015kmol/jam
Cp (g) H2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 25,399 + (2,0178E-02) (81,15 K) + (-3,8549E-05) (81,15K)2 +
(3,1880E-08) (81,15 K)3 + (-8,7585E-12) (81,15K)4
= 26,7992 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

= 1194,1015 . ¿)dx
= 1194,1015 . 1261947,5288
= 1506893437,0614 kJ/ jam
Panas aliran keluar Heater
Tout : 220 oC = 493,15 K
Tref : 25oC = 298,15 K
∆T : 493,15 K – 298,15K = 195 K

Massa H2 keluar = 2407,3087 kg/jam

2407,3087 kg/jam
Mol H2 keluar =
2,016 kg/kmol
= 1194,1015kmol/jam
Cp (g) H2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 25,399 + (2,0178E-02) (493,15 K) + (-3,8549E-05) (493,15K)2 +
(3,1880E-08) (493,15 K)3 + (-8,7585E-12) (493,15K)4
= 29,2802kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

= 1194,1015 . ¿)dx
= 1194,1015 . 1113379,6050
= 1329488256,3999 kJ/ jam
81,15 493,15
dQ
=¿[∑Ni out ( ∫ CP dT ) ¿−[∑ N i∈( ∫ CP dT )]
dT 298 298

= Qout - Qin
=1329488256,3999 kJ/ jam –1506893437,0614 kJ/ jam)
= -177405180,6615kJ/jam
Neraca energi total
H bahan masuk + Q supply = H bahan keluar + Q loss
Asumsi Q loss = 5% dari Q supply (kehilangan maksimum = 10% : Ulrich, hal
432).
1506893437,0614 kJ/ jam + Q supply = 1329488256,3999 kJ/ jam+5% Q supply
Q supply – 0,05 Q supply = 1329488256,3999 kJ/ jam –1506893437,0614 kJ/ jam
0,95 Q supply =-177405180,6615 kJ/jam
Q supply = -186742295,4332kJ/jam
Q Loss = 5% Q supply
= 5% (-186742295,4332kJ/jam)
= -9337114,7717kJ/jam
Menghitung laju alir massa dan laju alir panas steam
Komponen Q (kJ/ jam)

Masuk Keluar

Q komponen 1506893437,0614 1329488256,3999

Q supply -186742295,4332 -

Q loss - -9337114,7717

Total 1320151141,6282 1320151141,6282

3. Cooler keluar Reaktor


Kondisi operasi :
Tin : 726,5, C
o
= 999,65 K
Tref : 25 C
o
= 298,15
∆T : 999,65 K – 298,15K = 701,5 K

Gambar B.3 Cooler


Panas aliran masuk Cooler
Massa CO2 masuk = 174,6275 kg/jam

174,6275 kg/jam
Mol CO2 masuk =
44,010 kg/kmol
= 3,9679kmol/jam

Massa H2 masuk = 23,9983 kg/jam

23,9983 kg/jam
Mol H2 masuk =
2,016 kg/kmol
= 11,9039 kmol/jam

Massa CH3OH masuk = 12626,6193 kg/jam

12626,6193 kg/jam
Mol CH3OH masuk =
32,04 kg/kmol
= 394,0892 kmol/jam

Massa H2O masuk = 7099,1362 kg/jam

7099,1362 kg/jam
Mol H2O masuk =
18,015 kg/kmol
= 394,0681 kmol/jam

Cp (g) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4


= 27,437 + (4,2315E-02) (999,65 K) + (-1,9555E-05) (999,65K)2 +
(3,9968E-09) (999,65 K)3 + (-2,9872E-13) (999,65K)4
= 53,8902 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=3,9679 ¿)dx
= 3,9679 . 26519488,6730
= 105226679,1056 kJ/ jam
Cp (g) H2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 25,399 + (2,0178E-02) (999,65 K) + (-3,8549E-05) (999,65K)2 +
(3,1880E-08) (999,65 K)3 + (-8,7585E-12) (999,65K)4
= 30,1482 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=11,9039. ¿)dx
=11,9039. 14835997,0535
= 176606225,3251 kJ/ jam
Cp (g) CH3OH= A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 40,046 + (-0,038287) (999,65 K) + (0,00024529) (999,65K)2 + (-
2,1679E-07) (999,65 K)3 + (5,9909E-11) (999,65K)4
= 90,1534 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=394,0892 .¿ )dx
=394,0892. 44364690,9852
= 17483645578,6047 kJ/ jam
Cp (g) H2O = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 33,933 + (-0,0084186) (999,65 K) + (0,000029906) (999,65K)2 +
(-1,7825E-08) (999,65 K)3 + (3,6934E-12) (999,65K)4
= 41,2844 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=394,0681 .¿ )dx
=394,0681. 20316146,1299
= 8005945104,7320 kJ/ jam
Cp (g) Total = Cp(g) CO2 + Cp(g) H2 + Cp(g) CH3OH + Cp(g) H2O
= (53,8902 +30,1482 +90,1534 +41,2844) kJ/Kmol.K
=215,4762 kJ/Kmol.K
Qin Total = Qin CO2 + Qin H2 + Qin CH3OH + Qin H2O
= (105226679,1056 +176606225,3251 +17483645578,6047
+8005945104,7320) kJ/ jam
=25771423587,7674kJ/ jam

Panas aliran keluar Cooler


Tout : 100 oC = 373,15 K
Tref : 25 C
o
= 298,15 K
∆T : 373,15 K – 298,15K = 75 K

Massa CO2 keluar = 174,6275kg/jam

174,6275 kg/jam
Mol CO2 masuk =
44,010 kg/kmol
= 3,9679kmol/jam

Massa H2 keluar = 22,9983 kg/jam

22,9983 kg/jam
Mol H2 keluar =
2,016 kg/kmol
= 11,4079 kmol/jam

Massa CH3OH keluar = 12626,6193 kg/jam

12626,6193 kg/jam
Mol CH3OH keluar =
32,04 kg/kmol
=394,0892 kmol/jam

Massa H2O keluar = 7099,1362 kg/jam

7099,1362 kg/jam
Mol H2O keluar =
18,015 kg/kmol
= 394,0681 kmol/jam
Cp (l) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3
= -338,956 + (5,2796E+00) (373,15 K) + (-2,3279E-02)
(373,15K)2 + (3,5980E-05) (373,15 K)3
= 259,1772kJ/Kmol.K
T
Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=3,9679 ¿)dx
=3,9679. 1457871,7500
= 5784689,3168kJ/ jam
Cp (l) H2 = A + BT+ CT2 + DT3
= 50,607 + (-6,1136E+00) (373,15 K) + (3,0930E-01) (373,15K)2 +
(-4,1480E-03) (373,15 K)3
=-174684,2135 kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=11,4079 ¿)dx
=11,4079. -982598700,9375
= -11209387720,4249kj/ jam

Cp (l) CH3OH = A + BT+ CT2 + DT3


= 40,152 + (0,31046) (373,15 K) + (-0,0010291) (373,15K)2 +
(1,4598E-06) (373,15 K)3
= 88,5552kJ/Kmol.K
T
Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=394,0892 ¿)dx
=394,0892. 498123
= 196304894,5716kJ/ jam
Cp (l) H2O = A + BT+ CT2 + DT3
= 92,053 + (-0,039953) (373,15 K) + (-0,00021103) (373,15K)2 +
(5,3469E-07) (373,15 K)3
=75,5418 kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=394,0681 ¿)dx
=394,0681. 424922,6250
= 167448451,4808kJ/ jam
Cp (g) Total = Cp(l) CO2 + Cp(l) H2 + Cp(l) CH3OH + Cp(l) H2O
= (259,1772+(-174684,2135) +88,5552+75,5418) kJ/Kmol.K
= -174260,9393 kJ/Kmol.K
Qout Total = Qout CO2 + Qout H2 + Qout CH3OH + Qout H2O
= (5784689,3168+(-11209387720,4249)+
196304894,5716+167448451,4808) kJ/ jam
= -10839849684,6308kJ/ jam
373,15 999,65
dQ
dT
=¿[∑Ni out ( ∫ CP dT )¿−[∑ N i∈( ∫ CPdT )]
298 298

= Qout - Qin
= -10839849684,6308 kJ/ jam –25771423587,7674kJ/ jam)
= -36611273272,3982kJ/jam
Neraca energi total
H bahan masuk + Q supply = H bahan keluar + Q loss
Asumsi Q loss = 5% dari Q supply (kehilangan maksimum = 10% : Ulrich, hal
432).
25771423587,7674kJ/ jam + Q supply = -10839849684,6308 kJ/ jam+5% Q
supply
Q supply – 0,05 Q supply = -10839849684,6308 kJ/ jam –25771423587,7674kJ/
jam)
0,95 Q supply = -36611273272,3982kJ/jam
Q supply = -38538182391,9981kJ/jam
Q Loss = 5% Q supply
= 5%( -38538182391,9981kJ/jam)
= -1926909119,5999 kJ/jam
Menghitung laju alir massa dan laju alir panas steam
Komponen Q (kJ/ jam)

Masuk Keluar

Q komponen 25771423587,7674 -10839849684,6308

Q supply -38538182391,9981 -

Q loss - -1926909119,5999

Total -12766758804,2307 -12766758804,2307

4. Cooler keluar Separator 1


Kondisi operasi :
Tin : 78,82 C
o
= 351,97 K
Tref : 25 C
o
= 298,15
∆T : 351,97 K – 298,15K = 53,85 K

Gambar B.4 Cooler


Panas aliran masuk Cooler
Massa CO2 masuk = 144,8707 kg/jam

144,8707 kg/jam
Mol CO2 masuk =
44,010 kg/kmol
= 3,2918 kmol/jam
Massa H2 masuk = 5,1563 kg/jam

5,1563 kg/jam
Mol H2 masuk =
2,016 kg/kmol
= 2,5577kmol/jam

Massa CH3OH masuk = 12614,4331 kg/jam

12614,4331 kg/jam
Mol CH3OH masuk =
32,04 kg/kmol
= 393,7089 kmol/jam

Massa H2O masuk = 7097,1160 kg/jam

7097,1160 kg/jam
Mol H2O masuk =
18,015 kg/kmol
=393,9560 kmol/jam

Cp (g) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4


= 27,437 + (4,2315E-02) (351,97 K) + (-1,9555E-05) (351,97K)2 +
(3,9968E-09) (351,97 K)3 + (-2,9872E-13) (351,97K)4
= 40,0778 kJ/Kmol.K
T
Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=3,2918 ¿)dx
= 3,2918 . 116153,7605
= 382354,9488 kJ/ jam
Cp (g) H2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 25,399 + (2,0178E-02) (351,97 K) + (-3,8549E-05) (351,97K)2 +
(3,1880E-08) (351,97 K)3 + (-8,7585E-12) (351,97K)4
= 28,9811 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=2,5577 ¿)dx
= 2,5577 . 83993,2269
= 214829,4764 kJ/ jam
Cp (g) CH3OH= A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 40,046 + (-0,038287) (351,97 K) + (0,00024529) (351,97K)2 + (-
2,1679E-07) (351,97 K)3 + (5,9909E-11) (351,97K)4
= 48,4241 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=393,7089 ¿)dx
= 393,7089 . 140343,0656
= 55254313,9800 kJ/ jam
Cp (g) H2O = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 33,933 + (-0,0084186) (351,97 K) + (0,000029906) (351,97K)2 +
(-1,7825E-08) (351,97 K)3 + (3,6934E-12) (351,97K)4
= 33,9542 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=393,9560 ¿)dx
=393,9560 . 98406,3001
=38767752,3622 kJ/ jam
Cp (g) Total = Cp(g) CO2 + Cp(g) H2 + Cp(g) CH3OH + Cp(g) H2O
= (40,0778 +28,9811 +48,4241 +33,9542) kJ/Kmol.K
= 151,4372 kJ/Kmol.K
Qin Total = Qin CO2 + Qin H2 + Qin CH3OH + Qin H2O
= (382354,9488 +214829,4764+55254313,9800+38767752,3622 )
kJ/ jam
=94619250,7674 kJ/ jam
Panas aliran keluar Cooler
Tout : 68 oC = 341,15 K
Tref : 25oC = 298,15 K
∆T : 341,15 K – 298,15K = 43 K

Massa CO2 keluar = 144,8707 kg/jam

144,8707 kg/jam
Mol CO2 keluar =
44,010 kg/kmol
= 3,2918 kmol/jam

Massa H2 keluar = 5,1563 kg/jam

5,1563kg/jam
Mol H2 keluar =
2,016 kg/kmol
= 2,5577 kmol/jam

Massa CH3OH keluar = 12614,4331kg/jam

12614,4331 kg/jam
Mol CH3OH keluar =
32,04 kg/kmol
=393,7089kmol/jam

Massa H2O keluar = 7097,1160 kg/jam

7097,1160 kg/jam
Mol H2O keluar =
18,015 kg/kmol
=393,9559 kmol/jam
Cp (g) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 27,437 + (4,2315E-02) (341,15 K) + (-1,9555E-05) (341,15K)2 +
(3,9968E-09) (341,15 K)3 + (-2,9872E-13) (341,15 K)4
= 39,7515 kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=3,2918 ¿)dx
= 3,2918. 73500,5235
=241949,0233 kJ/ jam
Cp (g) H2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 25,399 + (2,0178E-02) (341,15K) + (-3,8549E-05) (341,15K)2 +
(3,1880E-08) (341,15 K)3 + (-8,7585E-12) (341,15K)4
= 28,9434 kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=2,5577 ¿)dx
= 2,5577 . 53516,3466
=136878,7597 kJ/ jam
Cp (g) CH3OH= A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 40,046 + (-0,038287) (341,15 K) + (0,00024529) (341,15K)2 + (-
2,1679E-07) (341,15 K)3 + (5,9909E-11) (341,15K)4
= 47,7361 kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=393,7089 ¿)dx
= 393,7089. 88264,0489
=34750341,6020 kJ/ jam
Cp (g) H2O = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 33,933 + (-0,0084186) (341,15 K) + (0,000029906) (341,15K)2 +
(-1,7825E-08) (341,15 K)3 + (3,6934E-12) (341,15K)4
= 33,8839 kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=393,9559 ¿)dx
= 393,9559 . 62651,3311
= 24681861,5297 kJ/ jam
Cp (g) Total = Cp(g) CO2 + Cp(g) H2 + Cp(g) CH3OH + Cp(g) H2O
= (39,7515 +28,9434 +47,7361 +33,8839) kJ/Kmol.K
= 150,3149 kJ/Kmol.K
Qout Total = Qout CO2 + Qout H2 + Qout CH3OH + Qout H2O
= (241949,0233 +136878,7597 +34750341,6020+24681861,5297)
kJ/ jam
=59811030,9147 kJ/ jam
351,97 341,15
dQ
dT
=¿[∑Ni out ( ∫ CP dT )¿−[∑ N i∈( ∫ CP dT )]
298 298

= Qout - Qin
= 59811030,9147 kJ/ jam –94619250,7674 kJ/ jam)
= -34808219,8527 kJ/jam
Neraca energi total
H bahan masuk + Q supply = H bahan keluar + Q loss
Asumsi Q loss = 5% dari Q supply (kehilangan maksimum = 10% : Ulrich, hal
432).
94619250,7674 kJ/ jam + Q supply = 59811030,9147 kJ/ jam+5% Q supply
Q supply – 0,05 Q supply = 59811030,9147 kJ/ jam –94619250,7674 kJ/ jam)
0,95 Q supply = -34808219,8527 kJ/jam
Q supply = -36640231,4239 kJ/jam
Q Loss = 5% Q supply
= 5% (-36640231,4239 kJ/jam)
= -1832011,5712 kJ/jam
Menghitung laju alir massa dan laju alir panas steam
Komponen Q (kJ/ jam)

Masuk Keluar

Q komponen 94619250,7674 59811030,9147


Q supply -36640231,4239 -

Q loss - -1832011,5712

Total 57979019,3435 57979019,3435

5. Cooler Keluar Distilasi


Kondisi operasi :
Tin : 66,84 C
o
=339,99 K
Tref : 25 C
o
= 298,15
∆T : 339,99 K – 298,15K = 41,84 K

Gambar B.5 Cooler


Panas aliran masuk Cooler
Massa CO2 masuk = 13,0700 kg/jam

13,0700kg/jam
Mol CO2 masuk =
44,010 kg/kmol
= 0,2970 kmol/jam

Massa H2 masuk = 0,0136kg/jam

0,0136 kg/jam
Mol H2 masuk =
2,016 kg/kmol
= 0,0067 kmol/jam

Massa CH3OH masuk = 12221,7251 kg/jam

12221,7251 kg/jam
Mol CH3OH masuk =
32,04 kg/kmol
=381,4521 kmol/jam

Massa H2O masuk = 0 kg/jam

0 kg/jam
Mol H2O masuk =
18,015 kg/kmol
= 0 kmol/jam

Cp (g) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4


= 27,437 + (4,2315E-02) (339,99 K) + (-1,9555E-05) (339,99K)2 +
(3,9968E-09) (339,99 K)3 + (-2,9872E-13) (339,99K)4
= 39,7163 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=0,2970 ¿)dx
=0,2970. 69526,7829
= 20649,4545 kJ/ jam
Cp (g) H2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 25,399 + (2,0178E-02) (339,99 K) + (-3,8549E-05) (339,99K)2 +
(3,1880E-08) (339,99 K)3 + (-8,7585E-12) (339,99K)4
= 28,9392 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=0,0067 ¿)dx
=0,0067. 50660,5468
= 339,4257 kJ/ jam
Cp (g) CH3OH= A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 40,046 + (-0,038287) (339,99 K) + (0,00024529) (339,99K)2 + (-
2,1679E-07) (339,99K)3 + (5,9909E-11) (339,99K)4
= 47,6632 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=381,4521 ¿)dx
=381,4521. 83438,5116
= 31827795,4707 kJ/ jam
Cp (g) H2O = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 33,933 + (-0,0084186) (339,99 K) + (0,000029906) (339,99K)2 +
(-1,7825E-08) (339,99K)3 + (3,6934E-12) (339,99K)4
= 33,8765 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=0 ¿)dx
=0. 59303,7131
= 0 kJ/ jam
Cp (g) Total = Cp(g) CO2 + Cp(g) H2 + Cp(g) CH3OH + Cp(g) H2O
= (39,7163 +28,9392 +47,6632 +33,8765) kJ/Kmol.K
=150,1952 kJ/Kmol.K
Qin Total = Qin CO2 + Qin H2 + Qin CH3OH + Qin H2O
= (20649,4545 +339,4257 +31827795,4707 +0) kJ/ jam
=31848784,3509 kJ/ jam
Panas aliran keluar Cooler
Tout : 30 oC = 303,15 K
Tref : 25 C
o
= 298,15 K
∆T : 303,15 K – 298,15K = 5 K

Massa CO2 keluar = 13,0700kg/jam

13,0700 kg/jam
Mol CO2 keluar =
44,010 kg/kmol
= 0,2970 kmol/jam

Massa H2 keluar = 0,0136kg/jam


0,0136kg/jam
Mol H2 keluar =
2,016 kg/kmol
= 0,0067 kmol/jam

Massa CH3OH keluar = 12221,7251 kg/jam

12221,7251kg/jam
Mol CH3OH keluar =
32,04 kg/kmol
= 381,4521kmol/jam

Massa H2O keluar = 0kg/jam

kg/jam
Mol H2O keluar =
18,015 kg/kmol
= 0 kmol/jam
Cp (l) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3
= -338,956 + (5,2796E+00) (303,15 K) + (-2,3279E-02)
(303,15K)2 + (3,5980E-05) (303,15 K)3
=124,5999 kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=0,2970 ¿)dx
= 0,2970 . 3114,9975
= 925,1543 kJ/ jam
Cp (l) H2 = A + BT+ CT2 + DT3
= 50,607 + (-6,1136E+00) (303,15 K) + (3,0930E-01) (303,15K)2 +
(-4,1480E-03) (303,15 K)3
= -88939,1311kJ/Kmol.K
T
Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=0,0067 ¿)dx
= 0,0067 . -2223478,2775
= -14897,3045 kJ/ jam
Cp (l) CH3OH = A + BT+ CT2 + DT3
= 40,152 + (0,31046) (303,15 K) + (-0,0010291) (303,15K)2 +
(1,4598E-06) (303,15 K)3
= 80,3630kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=381,4521 ¿)dx
= 381,4521 . 2009,0750
=766365,8778 kJ/ jam
Cp (l) H2O = A + BT+ CT2 + DT3
= 92,053 + (-0,039953) (303,15 K) + (-0,00021103) (303,15K)2 +
(5,3469E-07) (303,15 K)3
= 75,4438kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=0 ¿)dx
= 0 . 1886,0950
=0 kJ/ jam

Cp (l) Total = Cp(g) CO2 + Cp(g) H2 + Cp(g) CH3OH + Cp(g) H2O


= (124,5999+(-88939,1311)+ 80,3630+75,4438) kJ/Kmol.K
= -88658,7244 kJ/Kmol.K
Qout Total = Qout CO2 + Qout H2 + Qout CH3OH + Qout H2O
= (925,1543 +(-14897,3045 )+766365,8778 +0) kJ/ jam
=752393,7276 kJ/ jam
339,99 303,15
dQ
dT
=¿[∑Ni out ( ∫ CPdT )¿−[∑ N i∈( ∫ CP dT )]
298 298

= Qout - Qin
= 752393,7276 kj/ jam –31848784,3509 kJ/ jam)
= -31096390,6233 kJ/jam
Neraca energi total
H bahan masuk + Q supply = H bahan keluar + Q loss
Asumsi Q loss = 5% dari Q supply (kehilangan maksimum = 10% : Ulrich, hal
432).
31848784,3509 kJ/ jam + Q supply = 752393,7276 kJ/ jam+5% Q supply
Q supply – 0,05 Q supply = = 752393,7276 kj/ jam –31848784,3509 kJ/ jam
0,95 Q supply =-31096390,6233 kJ/jam
Q supply = -32733042,7614 kJ/jam
Q Loss = 5% Q supply
= 5% (-32733042,7614 kJ/jam)
= -1636652,1381 kJ/jam
Menghitung laju alir massa dan laju alir panas steam
Komponen Q (kJ/ jam)

Masuk Keluar

Q komponen 31848784,3509 752393,7276

Q supply -32733042,7614 -

Q loss - -1636652,1381

Total -884258,4105 -884258,4105

6. Heater Recycle (E-105)


Kondisi operasi :
Tin : 99,97 C
o
= 373,12 K
Tref : 25oC = 298,15
∆T : 373,12 K – 298,15K = 74,97 K
Panas aliran masuk Heater
Massa CO2 masuk = 29,7538kg/jam
29,7538kg/jam
Mol CO2 masuk =
44,010 kg/kmol
= 0,6761kmol/jam

Massa H2 masuk = 18,8401kg/jam

18,8401kg/jam
Mol H2 masuk =
2,016 kg/kmol
= 9,3453kmol/jam

Massa CH3OH masuk = 12,1850kg/jam

12,1850kg/jam
Mol CH3OH masuk =
32,04 kg/kmol
=0,3803 kmol/jam

Massa H2O masuk = 2,0200 kg/jam

2,0200kg/jam
Mol H2O masuk =
18,015 kg/kmol
= 0,1121kmol/jam

Cp (g) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4


= 27,437 + (4,2315E-02) (373,12 K) + (-1,9555E-05) (373,12K)2 +
(3,9968E-09) (373,12 K)3 + (-2,9872E-13) (373,12K)4
= 40,7050 kJ/Kmol.K
T
Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=0,6761 ¿)dx
= 0,6761 . 228782,4891
= 154679,8409 kJ/ jam
Cp (g) H2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 25,399 + (2,0178E-02) (373,12 K) + (-3,8549E-05) (373,12K)2 +
(3,1880E-08) (373,12 K)3 + (-8,7585E-12) (373,12K)4
= 29,0473kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

= 9,3453. ¿)dx
= 9,3453. 163260,3758
= 1525717,1900kJ/ jam
Cp (g) CH3OH= A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 40,046 + (-0,038287) (373,12 K) + (0,00024529) (373,12K)2 + (-
2,1679E-07) (373,12 K)3 + (5,9909E-11) (373,12K)4
= 49,8092kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=0,3803 . ¿)dx
=0,3803. 229368,1453
= 87228,7057kJ/ jam
Cp (g) H2O = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 33,933 + (-0,0084186) (373,12K) + (0,000029906) (373,12K)2 +
(-1,7825E-08) (373,12 K)3 + (3,6934E-12) (373,12K)4
= 34,1009kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=0,1121 . ¿)dx
=0,1121. 191664,1391
= 21485,5499kJ/ jam
Cp (g) Total = Cp(g) CO2 + Cp(g) H2 + Cp(g) CH3OH + Cp(g) H2O
= (40,7050 +29,0473+49,8092+34,1009) kJ/Kmol.K
= 153,6624 kJ/Kmol.K
Qin Total = Qin CO2 + Qin H2 + Qin CH3OH + Qin H2O
= (154679,8409 +1525717,1900+87228,7057+21485,5499) kJ/
jam
=1789111,2865kJ/ jam
Panas aliran keluar Heater
Tout : 220oC = 493,15 K
Tref : 25 C
o
= 298,15 K
∆T : 493,15 K – 298,15K = 195 K
Massa CO2 keluar = 29,7538kg/jam

29,7538kg/jam
Mol CO2 keluar =
44,010 kg/kmol
= 0,6761kmol/jam

Massa H2 keluar = 18,8401kg/jam

18,8401kg/jam
Mol H2 keluar =
2,016 kg/kmol
= 9,3453kmol/jam

Massa CH3OH keluar = 12,1850kg/jam

12,1850kg/jam
Mol CH3OH keluar =
32,04 kg/kmol
=0,3803 kmol/jam

Massa H2O keluar = 2,0200 kg/jam

2,0200kg/jam
Mol H2O keluar =
18,015 kg/kmol
= 0,1121kmol/jam
Cp (g) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 27,437 + (4,2315E-02) (493,15 K) + (-1,9555E-05) (493,15K)2 +
(3,9968E-09) (493,15 K)3 + (-2,9872E-13) (493,15 K)4
= 44,0106 kJ/Kmol.K
T
Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

¿ 0,6761 ¿)dx
= 0,6761 . 1673503,0650
=1131455,4222kJ/ jam
Cp (g) H2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 25,399 + (2,0178E-02) (493,15K) + (-3,8549E-05) (493,15K)2 +
(3,1880E-08) (493,15 K)3 + (-8,7585E-12) (493,15K)4
= 29,2802kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=9,3453 ¿)dx
= 9,3453 . 1113379,6050
=10404866,4226kJ/ jam
Cp (g) CH3OH= A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 40,046 + (-0,038287) (493,15 K) + (0,00024529) (493,15K)2 + (-
2,1679E-07) (493,15 K)3 + (5,9909E-11) (493,15K)4
= 58,3617kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=0,3803 ¿)dx
= 0,3803 . 2219203,6425
=843963,1452kJ/ jam
Cp (g) H2O = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 33,933 + (-0,0084186) (493,15 K) + (0,000029906) (493,15K)2 +
(-1,7825E-08) (493,15 K)3 + (3,6934E-12) (493,15K)4
= 35,1351kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref
=0,1121 ¿)dx
=0,1121. 1336012,1775
= 149766,9651kJ/ jam
Cp (g) Total = Cp(g) CO2 + Cp(g) H2 + Cp(g) CH3OH + Cp(g) H2O
= (44,0106 +29,2802+58,3617+35,1351) kJ/Kmol.K
=166,7876 kJ/Kmol.K
Qout Total = Qout CO2 + Qout H2 + Qout CH3OH + Qout H2O
= (1131455,4222+10404866,4226+843963,1452+149766,9651)
kJ/ jam
=12530051,9551kJ/ jam
493,15 373,12
dQ
dT
=¿[∑Ni out ( ∫ CP dT ) ¿−[∑ N i∈( ∫ CPdT )]
298 298

= Qout - Qin
= 12530051,9551 kj/ jam –1789111,2865kJ/ jam)
= 10740940,6686 kJ/jam
Neraca energi total
H bahan masuk + Q supply = H bahan keluar + Q loss
Asumsi Q loss = 5% dari Q supply (kehilangan maksimum = 10% : Ulrich, hal
432).
1789111,2865kJ/ jam + Q supply = 12530051,9551 kJ/ jam+5% Q supply
Q supply – 0,05 Q supply = 12530051,9551 kj/ jam –1789111,2865kJ/ jam
0,95 Q supply =10740940,6686 kJ/jam
Q supply = 11306253,3354kJ/jam
Q Loss = 5% Q supply
= 5% (11306253,3354kJ/jam)
= 565312,6668kJ/jam
Menghitung laju alir massa dan laju alir panas steam
Komponen Q (kJ/ jam)

Masuk Keluar

Q komponen 1789111,2865 12530051,9551


Q supply 11306253,3354 -

Q loss - 565312,6668

Total 13095364,6219 13095364,6219

7. Cooler Recycle (E-106)


Kondisi operasi :
Tin : 507,9 C
o
= 781,05 K
Tref : 25 C
o
= 298,15
∆T : 781,05 K – 298,15K = 482,9 K
Panas aliran masuk Cooler
Massa CO2 masuk = 131,7876kg/jam

131,7876kg/jam
Mol CO2 masuk =
44,010 kg/kmol
= 2,9945kmol/jam

Massa H2 masuk = 5,1421kg/jam

5,1421kg/jam
Mol H2 masuk =
2,016 kg/kmol
= 2,5506kmol/jam

Massa CH3OH masuk = 207,6777kg/jam

207,6777kg/jam
Mol CH3OH masuk =
32,04 kg/kmol
=6,4818kmol/jam

Massa H2O masuk = 29,2050kg/jam

29,2050kg/jam
Mol H2O masuk =
18,015 kg/kmol
= 1,6211kmol/jam

Cp (g) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4


= 27,437 + (4,2315E-02) (781,05 K) + (-1,9555E-05) (781,05K)2 +
(3,9968E-09) (781,05 K)3 + (-2,9872E-13) (781,05K)4
= 50,3471 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=2,9945 ¿)dx
= 2,9945 . 11740561,5855
= 35157111,6678kJ/ jam
Cp (g) H2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 25,399 + (2,0178E-02) (781,05 K) + (-3,8549E-05) (781,05K)2 +
(3,1880E-08) (781,05 K)3 + (-8,7585E-12) (781,05K)4
= 32,5066kJ/Kmol.K
T
Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=2,5506 . ¿)dx
=2,5506. 7580292,3949
= 19334293,7824kJ/ jam
Cp (g) CH3OH= A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 40,046 + (-0,038287) (781,05 K) + (0,00024529) (781,05K)2 + (-
2,1679E-07) (781,05 K)3 + (5,9909E-11) (781,05K)4
= 78,7793kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=6,4818 . ¿)dx
=6,4818. 18370734,8251
= 119075428,9893kJ/ jam
Cp (g) H2O = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 33,933 + (-0,0084186) (781,05K) + (0,000029906) (781,05K)2 +
(-1,7825E-08) (781,05K)3 + (3,6934E-12) (781,05K)4
= 38,4829 kJ/Kmol.K
T

Qin = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=1,6211 .¿ )dx
=1,6211. 8973920,1948
= 14547622,0278kJ/ jam
Cp (g) Total = Cp(g) CO2 + Cp(g) H2 + Cp(g) CH3OH + Cp(g) H2O
= (50,3471 +32,5066+78,7793+38,4829) kJ/Kmol.K
=200,1159 kJ/Kmol.K
Qin Total = Qin CO2 + Qin H2 + Qin CH3OH + Qin H2O
=(35157111,6678+19334293,7824+119075428,9893+14547622,0
278) kJ/ jam
=188114456,4673kJ/ jam
Panas aliran keluar Cooler
Tout : 220oC = 493,15 K
Tref : 25 C
o
= 298,15 K
∆T : 493,15 K – 298,15K = 195 K
Massa CO2 keluar = 131,7876kg/jam

131,7876kg/jam
Mol CO2 keluar =
44,010 kg/kmol
= 2,9945kmol/jam

Massa H2 keluar = 5,1421kg/jam

5,1421kg/jam
Mol H2 keluar =
2,016 kg/kmol
= 2,5506kmol/jam
Massa CH3OH keluar = 207,6777kg/jam

207,6777kg/jam
Mol CH3OH keluar =
32,04 kg/kmol
=6,4818kmol/jam

Massa H2O keluar = 29,2050kg/jam

29,2050kg/jam
Mol H2O keluar =
18,015 kg/kmol
= 1,6211kmol/jam

Cp (g) CO2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4


= 27,437 + (4,2315E-02) (493,15 K) + (-1,9555E-05) (493,15K)2 +
(3,9968E-09) (493,15 K)3 + (-2,9872E-13) (493,15 K)4
= 44,0106 kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

¿ 2,9945 ¿)dx
= 2,9945 . 1673503,0650
=5011304,9281kJ/ jam
Cp (g) H2 = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 25,399 + (2,0178E-02) (493,15K) + (-3,8549E-05) (493,15K)2 +
(3,1880E-08) (493,15 K)3 + (-8,7585E-12) (493,15K)4
= 29,2802kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=2,5506 ¿)dx
=2,5506 . 1113379,6050
=2839786,0205kJ/ jam
Cp (g) CH3OH= A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 40,046 + (-0,038287) (493,15 K) + (0,00024529) (493,15K)2 + (-
2,1679E-07) (493,15 K)3 + (5,9909E-11) (493,15K)4
= 58,3617kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=6,4818 ¿)dx
= 6,4818 . 2219203,6425
=14384434,1670kJ/ jam
Cp (g) H2O = A + BT+ CT2 + DT3 +ET4
= 33,933 + (-0,0084186) (493,15 K) + (0,000029906) (493,15K)2 +
(-1,7825E-08) (493,15 K)3 + (3,6934E-12) (493,15K)4
= 35,1351kJ/Kmol.K
T

Qout = ∑Ni ( ∫ CP dT )
Tref

=1,6211 ¿)dx
=1,6211. 1336012,1775
= 2165809,3409kJ/ jam
Cp (g) Total = Cp(g) CO2 + Cp(g) H2 + Cp(g) CH3OH + Cp(g) H2O
= (44,0106 +29,2802+58,3617+35,1351) kJ/Kmol.K
=166,7876 kJ/Kmol.K
Qout Total = Qout CO2 + Qout H2 + Qout CH3OH + Qout H2O
= (5011304,9281+2839786,0205+14384434,1670+2165809,3409)
kJ/ jam
=24401334,4565kJ/ jam
493,15 781,05
dQ
dT
=¿[∑Ni out ( ∫ CP dT ) ¿−[∑ N i∈( ∫ CP dT )]
298 298

= Qout - Qin
= 24401334,4565 kj/ jam –188114456,4673kJ/ jam)
=-163713122,0108 kJ/jam
Neraca energi total
H bahan masuk + Q supply = H bahan keluar + Q loss
Asumsi Q loss = 5% dari Q supply (kehilangan maksimum = 10% : Ulrich, hal
432).
188114456,4673kJ/ jam + Q supply =24401334,4565 kJ/ jam+5% Q supply
Q supply – 0,05 Q supply = 24401334,4565 kj/ jam –188114456,4673kJ/ jam
0,95 Q supply =-163713122,0108
Q supply =-172329602,1053 kJ/jam
Q Loss = 5% Q supply
= 5% (-172329602,1053 kJ/jam)
= -8616480,1053kJ/jam
Menghitung laju alir massa dan laju alir panas steam
Komponen Q (kJ/ jam)

Masuk Keluar

Q komponen 188114456,4673 24401334,4565

Q supply -172329602,1053 -

Q loss - -8616480,1053

Total 15784854,3512 15784854,3512

You might also like