9

FILIPINO
UNANG MARKAHAN – MODYUL 3
Mga Akdang Pampanitikan
ng Timog-Silangang Asya
(Kultura: Pamana ng Nakaraan Regalo ng
Kasalukuyan at Buhay ng Kinabukasan)
Filipino – Ikasiyam na Baitang
Unang Markahan– Modyul 3: Mga Akdang Pampanitikan ng Timog-Silangang
Asya (Kultura: Pamana ng Nakaraan Regalo ng
Kasalukuyan at Buhay ng Kinabukasan)
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na hindi maaaring

magkaroon ng karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan, kabilang sa mga
maaaring gawinng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto
o brand name, tatak o trademark, palabas sa talabisyon, pelikula atbp. ) na ginamit
sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
natunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales.
Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring
iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot
mula sa orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o

ilimbag sa anomang paraan nang walang pahintulot sa kagawaran

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Rowena C. Delima, Minerva P. Ibasco

Editor: Girlie June J. Solamo

Tagasuri: Minerva P. Ibasco

Tagalapat: Rowena C. Delima

Tagapamahala: Nelson C. Lopez

Marilyn V. Deduyo

Cheerylyn A. Cometa

Christopher P. Felipe

Rita L. Rellanos

Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon – Sangay ng Davao del Sur

Curriculum Implementation Division
Learning Resource Management - Section
Office Address: Corner Lapu-Lapu and Plaridel Streets, Zone III, Digos City
8002 Davao del Sur
Telefax: 082-553-4288
E – mail Address: lrmds.davsur@deped.gov.
 9

FILIPINO
UNANG MARKAHAN – MODYUL 3
Mga Akdang Pampanitikan
ng Timog-Silangang Asya
(Kultura: Pamana ng Nakaraan Regalo ng
Kasalukuyan at Buhay ng Kinabukasan

Ang modyul na ito ay magkatuwang na inihanda at

sinuri ng mga edukador mula sa mga publikong paaralan.
Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng
edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa
Kagawaran ng edukasyon sa action@deped.gov.ph.

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Paunang Salita

Para sa Tagapagdaloy
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Filipino 9 na Modyul para sa
araling Tula - Pilipinas: Kultura: Pamana ng Nakaraan, Regalo ng Kasalukuyan, at
Buhay ng Kinabukasan.
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa pampublikong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang
itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinagtagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa
mapatnubay at malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan,
bilis at oras. Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang
mga kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang
kahong ito sa pinakakatawan ng modyul:

Paalala sa Guro
Ang modyul na ito ay nagsisilbing gabay sa mga guro sa
pagtuturo ng araling ito. Hinihikayat po namin kayo na
gamitin ito ng buong puso upang maihatid natin sa ating
mag-aaral ang wastong kaalaman na nararapat sa kanila.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang

mag-aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan
at itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.

ii
Para sa Mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Filipino 9 na Modyul para sa araling
Tula - Pilipinas: Kultura: Pamana ng Nakaraan, Regalo ng Kasalukuyan, at Buhay
ng Kinabukasan.
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung

ano na ang kaalamanmo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o

pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

iii
 Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing
makatutulong sa iyo upang maisalin ang
bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na
sitwasyon o realidad ng buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
Gawain panibagong Gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa

lahat ng mga Gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
ring humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

iv
 Alamin

Sa modyul na ito ay matutunghayan natin ang mga akdang pampanitikan ng

Timog-Silangang Asya. Inaasahan nating ang mga aralin sa modyul na ito ay tutugon

sa mga pangangailangan ng mga mag-aaral na maintindihan ang iba pang kultura at

pamumuhay ng mga tao hindi lamang sa karatig bansa ngunit lalong-lalo na ang

bansang Pilipinas.

Inaasahang pagkatapos ng modyul na ito, ang mga mag-aaral ay

nakapagpapamalas ng pag-unawa at pagpapahalaga sa mga akdang pampanitikan

ng Timog-Silangang Asya sa tulong ng teknolohiya at mga estratehiya na gagabay sa

mga mag-aaral sa higit na malalim at kapaki-pakinabang na pagkatuto.

Nilalayon ng modyul na ito na makagawa ang mga mag-aaral ng isang

malikhaing tulang may pagpapahalaga sa pagiging mamamayan ng kontinenting

Asya gamit ang taludturang naglalarawan.

Sa pagtalakay ng mga aralin, gagabayan ang mga mag-aaral na masagot ang

mga pokus na tanong na:

1. Paano nakatutulong ang mga akdang pampanitikan ng Timog-Silangang

Asya sa pag-unawa at pagpapahalaga sa kulturang Asyano?

2. Paano nakatutulong ang gramatika at retorika para sa pagbuo ng tulang

naglalarawan?

Iba’t ibang gawain ang inihanda para sa mga mag-aaral tulad ng pagbabasa at

pagsusuri ng mga akdang pampanitikan at mga gawain sa gramatika at retorika.

Aalamin natin kung paano naiiba ang tulang naglalarawan sa iba pang uri ng

tula ayon sa layon at kung paano nakatutulong ang paggamit ng mga salitang

naglalarawan sa mga kalagayang panlipunan.

Sa pagtatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahang:

1
 1. Naiuugnay ang sariling damdamin sa damdaming inihayag sa napakinggang

tula (F9PN-Ie-41);

2. Nailalahad ang sariling pananaw at naihahambing ito sa pananaw ng iba

tungkol sa pagkakaiba-iba o pagkakatulad ng paksa sa mga tulang Asyano

(F9PB-Ie-41);

3. Natutukoy at naipaliliwanang ang magkakasingkahulugang pahayag sa ilang

taludturan (F9PT-Ie-41);

4. Naisusulat ang ilang taludtud tungkol sa pagpapahalaga sa pagiging

mamamayan ng bansang Asya (F9PU-Ie-43);

5. Naipapahayag ang sariling emosyon/damdamin sa iba’t ibang paraan at

pahayag (F9WG-Ie-43).

Panahon na upang tuklasin natin kung gaano kalawak ang iyong kaalaman at

pag-unawa sa modyul na ito sa pamamagitan ng pagsagot mo sa sumusunod na mga

tanong. Sagutin ang lahat ng aytem. Huwag kang mag-alala susukatin lamang ang

iyong dating kaalaman sa araling ito. Pagkatapos mong iwasto ang iyong mga

kasagutan, isaalang-alang ang mga naging kamalian at tuklasin ang tamang sagot

sa mga ito habang pinag-aaralan ang modyul.

Handa ka na ba? Kung handa ka na upang sagutin ang bahaging ito, simulan mo na.

2
 Subukin

Panuto: Basahin at unawain ang mga tanong. Piliin ang wastong sagot at isulat ang

titik sa sagutang papel.

1. Ang tulang naglalarawan ng pagpapahalaga o pagkamuhi ng makata o may-

akda sa isang pook o pangyayari ay tinatawag na tulang _______.

a. mapang-uroy b. mapaglarawan

c. mapang-aliw d. mapangpanuto

2. Haba ng hair,

Utak niya’y puro air,

Amoy mo ay wagas,

Dapat ka ngang magtawas

Ang saknong na mula sa tulang isinulat ni Von Crisostomo Villaraza ay

halimbawa ng tulang _______.

a. mapagbiro b. mapaglarawan

c. mapanghikayat d. mapang-aliw

3. Ang tulang isinulat ni Pat V. Villafuerte na may pamagat na “Kultura: Pamana

ng Nakaraan, Regalo ng Kasalukuyan, at Buhay ng Kinabukasan” ay

nagpapahiwatig na ang kultura ay ______.

a. nagbabago b. di nagpapalit

c. naaalis d. di itinuturo

4. Taglay ng tulang ito ang paksa tungkol sa buhay sa kabukiran at sa

kagandahang-asal ng mga magsasaka _________________.

a kababalaghan b. pag-ibig

c. katatawanan d. pastoral

3
 5. Taglay ng tulang hindi makikita sa ibang akda ________________.

a. aral b. indayog at aliw-iw

c. damdamin d. paksa

Para sa bilang 6-7

Bigyan ng kahulugan ang mga salitang sinalungguhitan. Piliin ang wastong

sagot at isulat ang titik sa sagutang papel.

6. Ang bawat paghakbang ay isang pagtalunton.

a. paglakad b. paglakbay

c. pagtakbo d. pagtahak

7. Ang kulturang itinudla ng nakaraan at inireregalo ng kasalukuyan ay bubuhayin ng

kinabukasan.

a. Itinuro ng nakaraan b. kinalimutan ng nakaraan

c.naisakatuparan ng nakaraan d. pinaalala ng nakaraan

Para sa bilang 8-9.

Basahin ang isang saknong ng tula at sagutin ang mga tanong. Isulat ang titik ng

iyong sagot sa sagutang papel.

Hindi nga maliit ang sakripisyo n’yo

Simula nang ako’y maging isang tao,

Kaya naman ako’y may mga pangako

Mga utos at hiling ay susundin ko,

Igagalang kayo at irerespeto,

At mamahalin sa buong buhay ko.

(Hango sa tulang Sa Aking Mga Magulang ni Jerome Apilla)

8. Ano ang damdamin ng anak na inilarawan sa tula?

a. pag-aalala b. pagkagalit

c.pagkatuwa d. pagmamahal

4
 9. Anong kalagayan o pangyayari sa tula ang inilalarawan?

a. paggalang sa magulang b. pangako sa magulang

b. pagmamahal sa magulang d. pagsunod sa magulang

10. Ano ang tinutukoy na Pamana ng Nakaraan, Regalo ng Kasalukuyan , at

Buhay ng Kinabukasan sa tula ng Pilipinas na isinulat ni Pat Villafuerte?

a. Kalayaan b. katapangan

c.kayamanan d. kultura

A. Panitikan: Kultura: Pamana ng Nakaraan

Regalo ng Kasalukuyan
Aralin at Buhay ng Kinabukasan
Tulang naglalarawan – Pilipinas
3 ni: Pat V. Villafuerte
B. Gramatika/Retorika: Mga Emosyon/
Damdamin sa Iba’t Ibang Paraan at Pahayag
C. Uri ng Teksto: Naglalarawan

Makulay ang naging paglalakbay mo sa pagtuklas sa mahiwagang daigdig ng

Thailand. Ngayon, galugarin mo naman ang sariling bayan, ang Pilipinas at

tutuklasin ang mundo ng panulaan dito.

Ang Aralin 3 ay naglalaman ng tula ni Pat V. Villafuerte na pinamagatang

“Kultura: Ang Pamana ng nakaraan, Regalo ng Kasalukuyan, at Buhay ng

Kinabukasan.” Bahagi ng aralin ang pagtalakay sa mga salitang naglalarawan na

makatutulong sa pagpapahayag ng damdamin sa pagbuo ng isang tulang

naglalarawan.

5
 Sa pagtatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang makapagpapahayag ng

tulang naglalarawan hinggil sa kalagayang panlipunan sa alinmang social media

batay sa sumusunod na pamantayan: pagkakabuo ng kaisipan, wastong gamit ng

salita, at may kaugnayan sa paksa.

Aalamin natin kung paano naiiba ang tulang naglalarawan sa iba pang uri ng

tula ayon sa layon at kung paano nakatutulong ang paggamit ng mga salitang

naglalarawan sa mga kalagayang panlipunan.

Tuklasin

Sa kasunod na gawain, tutuklasin natin kung may alam ka na sa pagkakaiba

ng tulang naglalarawan sa iba pang uri ng tula ayon sa layon.

Basahin mo ang halimbawang tula na pinamagatang “Elehiya Para Kay Ram”

ni Pat V. Villafuerte at isagawa ang hinihingi sa gawain.

Gawain: Ang Malalabay na Sanga

Kung ang ugat ng puno ay tulang naglalarawan, ano-ano kaya ang magiging

mga sanga?

Tukuyin mula sa babasahing bahagi ng tula na pinamagatang “Elehiya Para

kay Ram” ang mga katangian ng mga salita ayon sa pagkakagamit at pagkakabuo ng

bawat taludtod. Ilista ang mga katangiang iyong mapupuna kaugnay ng tula sa mga

sanga ng mga puno upang unti-unting yumabong ang kaalaman natin kaugnay nito.

Gayahin ang pormat ng puno sa inyong sagutang papel na nasa kabilang pahina.

6
Elehiya Para Kay Ram
ni: Pat Villafuerte

Kung ang kamatayan ay isang mahabang paglalakbay

Di mo na kailangang humakbang pa

Sapagkat simula't simula pa'y pinatay ka na

Ng matitigas na batong naraanan mo

Habang nakamasid lamang

Ang mga batang lansangang nakasama mo

Nang maraming taon.

Silang nangakalahad ang mga kamay

Silang may tangang kahon ng kendi't sigarilyo

Silang may inaamoy na rugby sa madilim na pasilyo.

Sa pagitan ng maraming paghakbang at pagtakbo

Bunga ng maraming huwag at bawal dito

Sa mga oras na nais mong itanong sa Diyos

Ang maraming bakit at paano

Ay nanatili kang mapagkumbaba at tanggaping ikaw'y tao

At tanggapin ang uri ng buhay na kinagisnan mo.

Buhay na hindi mo pinili dahil wala kang mapipili.

Buhay na di mo matanggihan dahil nasa mga palad mo

Ang pagsang-ayon, ang pagtango at pagtanggap

Bilang bagong ama ng lima mong nakababatang kapatid.

7
8
 Kumusta! Nahirapan ka ba sa pagsagot? Alam ko na nakayanan mo.

Pero kung medyo nahihirapan ka, huwag kang mag-alala. Panimula pa lamang

ito. Marami akong inihandang gawaing kaugnay sa araling ito para sa iyong

lubusang pagkatuto.

Sa puntong ito ay bibigyan mo muna ng kahulugan ang mga sinalungguhitan

salita o pahayag na matatagpuan sa tulang babasahin.

Panuto: Magbigay ng katumbas na pahayag ng mga sinalungguhitang salita mula sa

ilang taludtod ng tulang binasa. Isulat ang sagot sa inyong sagutang papel.

1. Sa panahon ng pagkamulat at maraming pagbabago, binhing nakatanim

ang maraming kultura.
2. Ang bawat paghakbang ay isang pagtalunton.
3. Ang kulturang itinudla ng nakaraan at inireregalo ng kasalukuyan ay bubuhayin ng
kinabukasan.
4. Binhing nakatanim ang maraming kulturang nag-uumapaw sa ating diwa.
5. Kulturang may lambing ng panunuyo at tangis ng pamamaalam.

Kumusta? Madali lang ba para sa iyo ang pagsagot? Kung nahihirapan ka,
huwag kang mag-alala may mga inihanda akong gawain para sa iyong pag-unawa sa
tekstong babasahin.
May mga ibibigay akong katanungan na magiging gabay mo sa pakikinig ng
tula. Habang napapakinggan ang tula ay aalamin mo ang mga kasagutan. Sa
pamamagitan nito ay masusubok mo ang iyong pag-unawa sa tula. Narito ang mga
gabay na katanungan.
1. Ano-ano ang mga panahong binanggit sa tula?

2. Isa-isahin ang kulturang Pilipino na nabanggit ng may-akda sa tula. Sa

kasalukuyan, naisasagawa pa ba ang mga kulturang minana natin sa
nakaraang panahon?

3. Isa-isahin ang mga salitang naglalarawan sa kultura batay sa bawat

panahon.

9
 4. Paano nakatutulong ang tulang naglalarawan sa pagpapaigting ng
damdamin ng tao sa pagpapahayag niya ng kanyang nadarama sa isang
kalagayan, pook, o pangyayari?

5. Suriin mo ang uri ng tula ayon sa layon nito. Paano ito nabuo?

Ngayong naibigay ko na sa iyo ang mga katanungan, pagkatapos mong

mapakinggan ang tula ay balikan ang mga tanong at isulat ang sagot sa sagutang
papel.
Narito ang tulang isinulat ni Pat V. Villafuerte na pinamagatang “Kultura: Ang
Pamana ng Nakaraan, Regalo ng Kasalukuyan, at Buhay ng Kinabukasan.” Suriin mo
kung paano niya inilarawan ang kultura sa magkakaibang panahon at upang
malaman mo kung paano naiiba ang tulang naglalarawan sa iba pang uri ng tula
ayon sa layon.
Ipabasa ang tula sa nakatatandang kapatid o kamag-anak. Alamin ang
sariling damdamin sa damdaming inihayag sa napakinggang tula.
Handa ka na ba?
Simulan mo na ang pakikinig ng tula.

KULTURA: Ang Pamana ng Nakaraan

Regalo ng Kasalukuyan

at Buhay ng Kinabukasan

ni Pat V. Villafuerte

NOON, ang bawat paghakbang ay isang pagtalunton,

isang pagtahak sa matuwid na landas upang marating ang paroroonan

gaano man ito kalapit, gaano man ito kalayo

gaano man ito kakitid, gaano man ito kalawak

kaunti man o marami ang mga paang humahakbang

mabagal man o mabilis, pahintu-hinto man o tuloy-tuloy

ang bawat paghakbang ay may patutunguhan.

ang bawat paghakbang ay may mararating.

10
 ang bawat paghakbang ay may pagsasakatuparan.

hindi na mabilang ang paghakbang na naganap sa ating kasaysayan

paghakbang na pinuhunanan ng pawis, dugo at luha

paghakbang na kinamulatan ng maraming pagsubok,

pangamba at panganib

mula pa sa panahon ng kawalang-malay

hanggang sa panahon ng walang humpay na pananakop,

digmaan at kasarinlan

at hanggang sa kontemporaryong panahon ng makinasyon

sumibol ang kayraming kulturang sinangkutsa sa ating diwa’t kamalayan

kulturang may ritmo ng pag-awit, may kislot ng pagsayaw,

may haplos ng pag-aalay, may lambing ng panunuyo

at tangis ng pamamaalam.

ito ang ating tinalunton, ito ang bunga ng ating paghakbang:

ang kulturang ipinamana sa atin ng nakaraan.

NGAYON, sa panahon ng pagkamulat at maraming pagbabago,

binhing nakatanim ang maraming kulturang

nag-uumapaw sa ating diwa

nagbabanyos sa ating damdamin

nag-aakyat sa ating kaluluwa

sinubok ng maraming taon

inalay sa mga bagong sibol ng panahon

anumang kulay, anumang lahi, anumang edad, anumang kasarian

ang kultura’y pinayayabong

11
 nang may halong sigla at tuwa,

nang may kasalong pagsubok at paghamon

kulturang sinusuyod ng kapuri-puring ugali at marangal na kilos

kulturang inihahain ng pagsamba’t prusisyon

kulturang sinasalamin ang pasko’t pistang-bayan

kulturang pinaaawit ng pasyon at pagsasabuhay ng Poon

kulturang patuloy na sumisibol at ipinapupunla ng tradisyon:

pampamilya, pang-eskuwela, pampolitika, panrehiyon at pambansa

na dinilig ng maraming pagpapaalala, paggabay at patnubay

at pinayaman ng makukulay na karanasan

kulturang inihain at tinanggap, sinunod at isinakatuparan

ito ang regalo ng kultura

regalo ng kasalukuyan.

BUKAS, ang kulturang itinudla ng nakaraan

at inireregalo ng kasalukuyan ay bubuhayin ng kinabukasan

at mananatiling repleksyon ng kabutihan

kulturang gagalang sa mga bata’t matanda

kulturang rerespeto sa mga babae’t may kapasanan

kulturang luluklok ng pagbabayanihan at pagkakapatiran

kasaliw ng mga awiting bayan at katutubong sayaw

katali ng pagsasadula’t pagbabalagtasan

diwang marangal ang ipupunla. kariringgan ng maraming wika

magkakapantay sa kalayaan at karapatan

magsasama-sama, magkakapit-bisig, magtutulung-tulungan

habang patuloy na humahakbang upang galugarin pa

12
 ang kulturang pagyayamanin ng ating lahi

ng lahing magiting

ng lahing kapuri-puri

ng lahing marangal.

Nagustuhan mo ba ang napakinggang tula? Kung hindi mo

masyadong naunawaan ay maaari mo ring basahin ulit ang tula.

Ngayon ay subukan mong sagutin ang mga katanungan batay sa

iyong pagkaunawa sa tula. Isulat sa sagutang papel ang iyong sagot.

Simulan mo na!

Suriin

Sa bahaging ito ay masusuri mo ang tula batay sa damdaming inihayag sa

napakinggang tula. Isulat sa sagutang papel.

Gawain 1: Sa Antas ng iyong Pag-unawa

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong sa inyong sagutang papel.

1. Ano-ano ang mga panahong binanggit sa tula?

2. Isa-isahin ang kulturang Pilipino na nabanggit ng may-akda sa tula. Sa

kasalukuyan, naisasagawa pa ba ang mga kulturang minana natin sa nakaraang

panahon?

3. Isa-isahin ang mga salitang naglalarawan sa kultura batay sa bawat

panahon.

4. Paano nakatutulong ang tulang naglalarawan sa pagpapaigting ng

damdamin ng tao sa pagpapahayag niya ng kanyang nadarama sa isang kalagayan,

pook, o pangyayari?

13
 5. Suriin mo ang uri ng tula ayon sa layon nito. Paano ito nabuo?

Gawain 2: Paglinang ng Talasalitaan

Panuto: Magbigay ng katumbas na pahayag ng mga sinalungguhitang salita mula sa

ilang taludtod ng tulang binasa. Isulat ang sagot sa iyong sagutang papel.

6. Ang bawat paghakbang ay isang pagtalunton.

7. Ang kulturang itinudla ng nakaraan at inireregalo ng kasalukuyan ay bubuhayin

ng kinabukasan.

Tapos ka na ba? Di ba madali lang ang pagsagot sa mga tanong, kung tapos ka na

ganito rin ba ang iyong sagot?

1. Ang mga panahong binanggit sa tula ay noon, ngayon at bukas.

2. Ang mga kulturang nabanggit sa kasalukuyan ay sinusuyod ng kapuri-

puring ugali at marangal na kilos, inihahain ng pagsamba’t prusisyon, sinasalamin

ang pasko’t pistang-bayan, pinaaawit ng pasyon at pagsasabuhay ng Poon, patuloy

na sumisibol at ipinapupunla ng tradisyon:

pampamilya, pang-eskuwela, pampolitika, panrehiyon at pambansa

na dinilig ng maraming pagpapaalala, paggabay at patnubay

at pinayaman ng makukulay na karanasan, inihain at tinanggap, sinunod at

isinakatuparan, ito ang regalo ng kultura regalo ng kasalukuyan.

Ang mga ito ay naisagawa pa rin natin sa kasalukuyan.

3. NOON-matuwid na landas, kalapit, kalayo, kakitid, kalawak kaunti,

marami, mabagal, mabilis, pahinto-hinto-tuloy-tuloy at iba pa.

NGAYON-bagong sibol, pinayayabong, sigla, tuwa, kapuri-puring ugali,

marangal na kilos at iba pa.

BUKAS- kabutihan, pagbabayanihan, pagkakapatiran, marangal,magsasama-

sama, magkakapit-bisig, magtutulung-tulungan

Magiting, kapuri-puri at iba pa.

14
 4. Nakatutulong ang tulang naglalarawan sa pagpapaigting ng damdamin ng

tao sa pagpapahayag niya ng kanyang nadarama sa isang kalagayan, pook, o

pangyayari upang lalong maparating ang tamang mensahe sa mga mambabasa.

5. Ang uri ng tula ay tulang naglalarawan dahil layunin ng may-akda na

mailarawan ang kultura noon, ngayon at bukas.

6. Ang bawat paghakbang ay isang pagtalunton.

pagtalunton-pagtahak

7. Ang kulturang itinudla ng nakaraan at inireregalo ng kasalukuyan ay bubuhayin

ng kinabukasan.

itinudla ng nakaraan -itinuro ng nakaraan

Alam mo ba na…

Sa mga tulang naglalarawan, ganap na nabubuo sa isipan ng mga mambabasa

na may inilalarawan sa tulong ng mga salitang naglalarawan. Sa tulong ng mga

salitang ito, ang damdamin ng tuwa, lungkot, galit o iba pang damdamin ng makata

o ng isang manunulat sa isang kalagayan, pook o pangyayari ay buong laya niyang

naipahahatid sa kaniyang kapwa.

Sanggunian: Kayumanggi ni Perla Guererro et. al

Alam mo ba na...

Ang Kultura: Pamana ng Nakaraan, Regalo ng kasalukuyan, at Buhay ng

Kinabukasan ay isang halimbawa ng tulang naglalarawan. Hindi lamang nauuri

ang tula ayon sa anyo at kayarian nito. Nauuri rin ang tula ayon sa layon. May

apat na uri ang tula ayon sa layon. Isa na rito ay ang tulang naglalarawan na

nagpapahayag ng pagpapahalaga o maaaring pagkamuhi ng makata o may-akda

sa isang kalagayan, pook, o pangyayari.

15
 Napatitingkad ang anumang akdang pampanitikan kapag wasto ang gamit

ng mga salitang naglalarawan. Nakapaglalarawan tayo ng tiyak at angkop kapag

alam natin ang gamit ng mga salita. Nakatutulong nang malaki sa pagbibigay ng

hugis, kulay, anyo sa mga bagay na bumubuo sa ating kapaligiran ang wastong

paggamit sa salitang naglalarawan. Samakatuwid, nakatutulong nang malaki ang

mga salitang naglalarawan upang bigyang katangian ang isang bagay o ugali

maging sa damdamin at mga pangyayari sa ating kapaligiran.

Sanggunian: Panitikang Asyano, Romulo N. Peralta et., al.

Alam mo ba na...

Ang TULA ay isang akdang pampanitikang naglalarawan ng buhay, hinango

sa guniguni, ipinararating sa ating damdamin at ipinahahayag sa pananalitang

may angking aliw-iw. Ito ay naiiba sa ibang sangay ng panitikan sapagkat ito ay

nangangailangan ng masusing pagpili ng mga salita, pagbilang ng mga pantig, at

paggamit ng magkakatugmang salita upang madama ang isang damdamin o

kaisipang nais ipahayag ng isang manunulat. Ang tula ay isang mabisang paraan

ng pagpapahayag ng mga kaisipan, damdamin, imahinasyon, at mithiin sa buhay.

Sa pamamagitan ng tula naipararating ng may katha sa mga bumabasa o

nakikinig ang kanyang nararamdaman at naiisip. Bunga nito, taglay ng mga tula

ang iba’t ibang paksa.

Alam mo ba na:

Paraan ng Pagpapahayag ng Emosyon o Damdamin

1. Mga Pangungusap na Padamdam – Ito ay mga pangungusap na nagpapahayag

16
ng matinding damdamin o emosyon. Ginagamitan ito ng tandang padamdam (!)

Halimbawa:

 Nakupo, hindi ko maaatim na patayin ang inosenteng sanggol na ito!

 Ang sakit malamang ang sariling anak ang pumaslang sa ama!

2. Maiikling Sambitla – Ito ay mga sambitlang iisahin o dadalawahing pantig na

nagpapahayag ng matinding damdamin.

Halimbawa:

 Aray! Nasugatan ako ng patalim.

 Wow! Ang bango ng ulam natin ngayon.

3. Mga Pangungusap na Nagsasaad ng Tiyak na Damdamin o Emosyon ng Isang

Tao

– Ito’y mga pangungusap na pasalaysay kaya’t hindi nagsasaad ng matinding

damdamin, ngunit ito ay nagpapakita ng tiyak na damdamin o emosyon.

Halimbawa:

Kasiyahan: Napakasayang isipin na may isang bata na namang isinilang sa

mundo.

Pagtataka: Hindi ko lubos maisip kung bakit ipatatapon ng isang magulang ang

isang walang kamalay-malay na sanggol.

Pagkalungkot: Masakit isiping ang mag ama ay ang nagharap sa isang

pagtutunggali.

Pagkagalit: Hindi dapat kinikitil ang buhay ng isang sanggol.

Pasang-ayon: Tama ang naging desisyon ng pastol na hindi patayin ang bata.

Pagpapasalamat: Mabuti na lamang at nakapag-isip ang pastol.

4. Mga Pangungusap na Nagpapahiwatig ng Damdamin sa Hindi Tuwinrang

Paraan

– Ito ay mga pangungusap na gumagamit ng matatalinghagang salita sa halip na

tuwirang paraan.

17
Halimbawa:

Kumukulo ang dugo ko kapag naiisip ko ang mga magulang na pinababayaan ang

mga anak.

(Ibig sabihin ng kumukulo ang dugo ay galit na galit.)

Mas maganda sigurong hindi ka na magsalita. (kahulugan: manahimik na lamang)

Sana kunin ka na ni Lord! (kahulugan: mamatay ka na sana)

Isa kang anghel sa langit. (kahulugan: mabait at mabuti ang tao)

Pinagyamang Pluma para sa Ikasampung Baitang ng Phoenix Publishing House

Pagyamanin

Alam kong masisiyahan ka sa susunod na mga gawain sapagkat magsisimula

ka na sa paglinang ng iyong kasanayan. Natitiyak kong pagkatapos mong

mapagtagumpayan ang mga gawain sa ibaba, ikaw ay magiging mahusay.

Batid kong maiibigan mo iyon.

Kung gayon maaari ka nang magsimula.

Gawain 1:

Magbigay ng mga pangyayaring nagpapakita ng kulturang Pilipino na

namamayani sa bawat panahon. Gayahin ang pormat sa iyong sagutang

papel.

18
 KULTURA: Ang Pamana ng
Nakaraan, Regalo ng
Kasalukuyan, at Buhay ng
Kinabukasan

Noon Kinabukasa
Kasalukuya n
n
Gawain 2

Panuto: Piliin at iguhit ang damdaming naaangkop sa bawat taludtod ng tula. Iguhit

ang sagot sa iyong sagutang papel.

1. Daloy aking luha…daloy aking luha sa gabing malalim,

Sa iyong pag-agos, ianod mo lamang ang aking damdamin,

Hugasan ang puso – yaring abang pusong luray sa hilahil,

Nang gumaan-gaan ang pinapasan ko na libong tiisin!

“Luha” ni Rufino Alejandro

2. Sa niyanig-yanig ng mundong mabilog

Kapag may malaking bombang sinusubok

Ang ehe ng mundo ay baka mahutok

At saka malihis sa kanyang pag-ikot,

Pag ito’y nangyari, mundo’y matatapos

Dahil sa paghinto ng kanyang pag-inog!

“Mga Hudyat ng Bagong Kabihasnan” ni Simon A. Mercado

19
3. Marahang-marahang

Manaog ka Irog, at kata’y lalakad,

Maglulunoy katang

Payapang-payapa sa tabi ng dagat;

Di na kailangang

Sapnan pa ang pang binalat-sibuyas

Ang daliring garing

At sakong na wari’y kinuyom na rosas!

“Sa Tabi ng Dagat” ni Ildefonso Santos

4. Ikinulong ako sa kutang malupit:

Bato, bakal, punlo, balasik ng bantay;

Lubos na tiwalag sa buong daigdig

At inuring kahit buhay man ay patay.

“Isang Dipang Langit” ni Amado V. Hernandez

5. Iluha mo ang sambuntong kasawiang nagtalakop

Na sa iyo’y pampahirap, sa banyaga’y pampalusog:

Ang lahat mong kayamana’y kamal-kamal na naubos,

Ang lahat mong kalayaa’y sabay-sabay na natapos;

Masdan mo ang iyong lupa, dayong hukbo’y nakatanod,

Masdan mo ang iyong dagat, dayong bapor, nasa laot!

“Kung Tuyo na ang Luha Mo, Aking Bayan” ni Amado V. Hernandez

Gawain 3

Panuto: Basahin ang ang tula sa ibaba at sagutin ang mga sumusunod na

katanungan. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

20
 Sa Aking mga Magulang

ni: Jerome Apilla

Kayo ang dahilan ng aking hininga

Ako ay nabuo sa inyong kalinga,

Pag-ibig na wagas, totoo’t dakila,

Ang siyang nagbigay ng lakas ko’t sigla

Hinubog ang aking damdamin at diwa,

Kasama ko kayo sa ngiti ko’t luha.

Sa aking pagtulog sa gabing madilim,

Nagbabantay kayo hanggang sa mahimbing,

Hindi hahayaang lamok ay kagatin,

Pati na ang init, pilit papawiin,

At kung ako ma’y tuluyang magising,

Nakangiti kayong sasalubong sa akin.

Hindi nga maliit ang sakripisyo n’yo

Simula nang ako’y maging isang tao,

Kaya naman ako’y may mga pangako

Mga utos at hiling ay susundin ko,

Igagalang kayo at irerespeto,

At mamahalin sa buong buhay ko.

1. Ano ang damdamin ng anak na inilarawan sa tula?

b. pag-aalala b. pagkagalit

c.pagkatuwa d. pagmamahal

21
 2. Anong kalagayan o pangyayari sa tula ang inilalarawan?

c. paggalang sa magulang b. pangako sa magulang

d. pagmamahal sa magulang d. pagsunod sa magulang

Gawain 4

Ipahayag ang damdaming nadama nang mapakinggan ang binasang tula.

Iugnay ito sa damdaming namamayani sa tula. Gawin mo ito sa pamamagitan ng

pagbuo ng isang JINGLE. Isulat sa sagutang papel.

Gawain 5:

A. Mag-asawang hindi nag-uusap dahil may tampuhan.

B. Isang masayang pamilya na puno ng pagmamahal.

C. Mag-asawang nag-aaway.

DAMHIN MO

Ipahahayag mo ang iyong damdamin sa mga sitwasyon.

a. Anong damdamin ang nagingibabaw sa larawan?

b. Paano nakatutulong sa iyo ang pagtukoy sa damdamin nang nasa larawan?

(Isulat ang Sagot sa iyong sagutang papel)

Di ba madali lamang ang mga gawain! Magaling at nagawa mo nang

mahusay at buong galak ang mga gawain. Batid kong ika’y handa na para sa

iba pang mga gawain!

Binabati kita at natapos mo rin ang unang dalawang gawain!

Ika’y dadako na sa susunod na hakbang.

22
 Isaisip

Sa bahaging ito, matutuklasan mo ang mga puntong dapat mong

tandaan upang sa susunod na bahagi ng modyul na ito ay mas magiging

mahusay ka sa pagtugon ng mga gawain.

Alam mo ba na...

Ang Kultura: Pamana ng Nakaraan, Regalo ng kasalukuyan, at Buhay ng

Kinabukasan ay isang halimbawa ng tulang naglalarawan. Hindi lamang nauuri

ang tula ayon sa anyo at kayarian nito. Nauuri rin ang tula ayon sa layon. May

apat na uri ang tula ayon sa layon. Isa na rito ay ang tulang naglalarawan na

nagpapahayag ng pagpapahalaga o maaaring pagkamuhi ng makata o may-akda

sa isang kalagayan, pook, o pangyayari.

Napatitingkad ang anumang akdang pampanitikan kapag wasto ang gamit

ng mga salitang naglalarawan. Nakapaglalarawan tayo ng tiyak at angkop kapag

alam natin ang gamit ng mga salita. Nakatutulong nang malaki sa pagbibigay ng

hugis, kulay, anyo sa mga bagay na bumubuo sa ating kapaligiran ang wastong

paggamit sa salitang naglalarawan. Samakatuwid, nakatutulong nang malaki ang

mga salitang naglalarawan upang bigyang katangian ang isang bagay o ugali

maging sa damdamin at mga pangyayari sa ating kapaligiran.

Sanggunian: Panitikang Asyano, Romulo N. Peralta et., al.

23
Alam mo ba na...

Ang TULA ay isang akdang pampanitikang naglalarawan ng buhay, hinango

sa guniguni, ipinararating sa ating damdamin at ipinahahayag sa pananalitang

may angking aliw-iw. Ito ay naiiba sa ibang sangay ng panitikan sapagkat ito ay

nangangailangan ng masusing pagpili ng mga salita, pagbilang ng mga pantig, at

paggamit ng magkakatugmang salita upang madama ang isang damdamin o

kaisipang nais ipahayag ng isang manunulat. Ang tula ay isang mabisang paraan

ng pagpapahayag ng mga kaisipan, damdamin, imahinasyon, at mithiin sa buhay.

Sa pamamagitan ng tula naipararating ng may katha sa mga bumabasa o

nakikinig ang kanyang nararamdaman at naiisip. Bunga nito, taglay ng mga tula

ang iba’t ibang paksa.

Ngayon naman ay tatalakayin natin ang mga kaalamang gramatika na

nakatutulong sa paglalarawan na magagamit sa pagbuo ng tulang naglalarawan.

Alam mo ba na:

Paraan ng Pagpapahayag ng Emosyon o Damdamin

1. Mga Pangungusap na Padamdam – Ito ay mga pangungusap na nagpapahayag

ng matinding damdamin o emosyon. Ginagamitan ito ng tandang padamdam (!)

Halimbawa:

 Nakupo, hindi ko maaatim na patayin ang inosenteng sanggol na ito!

 Ang sakit malamang ang sariling anak ang pumaslang sa ama!

2. Maiikling Sambitla – Ito ay mga sambitlang iisahin o dadalawahing pantig na

nagpapahayag ng matinding damdamin.

24
Halimbawa:

 Aray! Nasugatan ako ng patalim.

 Wow! Ang bango ng ulam natin ngayon.

3. Mga Pangungusap na Nagsasaad ng Tiyak na Damdamin o Emosyon ng Isang

Tao

– Ito’y mga pangungusap na pasalaysay kaya’t hindi nagsasaad ng matinding

damdamin, ngunit ito ay nagpapakita ng tiyak na damdamin o emosyon.

Halimbawa:

Kasiyahan: Napakasayang isipin na may isang bata na namang isinilang sa

mundo.

Pagtataka: Hindi ko lubos maisip kung bakit ipatatapon ng isang magulang ang

isang walang kamalay-malay na sanggol.

Pagkalungkot: Masakit isiping ang mag ama ay ang nagharap sa isang

pagtutunggali.

Pagkagalit: Hindi dapat kinikitil ang buhay ng isang sanggol.

Pasang-ayon: Tama ang naging desisyon ng pastol na hindi patayin ang bata.

Pagpapasalamat: Mabuti na lamang at nakapag-isip ang pastol.

4. Mga Pangungusap na Nagpapahiwatig ng Damdamin sa Hindi Tuwinrang

Paraan

– Ito ay mga pangungusap na gumagamit ng matatalinghagang salita sa halip na

tuwirang paraan.

Halimbawa:

Kumukulo ang dugo ko kapag naiisip ko ang mga magulang na pinababayaan ang

mga anak.

(Ibig sabihin ng kumukulo ang dugo ay galit na galit.)

25
Mas maganda sigurong hindi ka na magsalita. (kahulugan: manahimik na lamang)

Sana kunin ka na ni Lord! (kahulugan: mamatay ka na sana)

Isa kang anghel sa langit. (kahulugan: mabait at mabuti ang tao)

Pinagyamang Pluma para sa Ikasampung Baitang ng Phoenix Publishing House

Ngayong naibigay na sa iyo ang mga konseptong dapat mong malaman at

maunawaan sa modyul na ito, batid ko na ikaw ay handa na para sa nakaatang na

gawain sa ibaba. Sa pamamagitan ng mga sumusunod na gawain, mas lalo pang

malilinang ang iyong kasanayan na matamo sa araling ito.

Isagawa

Sa bahaging ito, ihanda ang iyong sarili sa isang gawain na lilinang

sa iyong kasanayan.

Handa ka na ba?

Galingan mo!
Nakikilala ang emosyon o damdaming ipinahahayag ng sumusunod na

pahayag.

Panuto: Kilalanin ang emosyon o damdaming ipinahahayag ng sumusunod

na mga pangungusap. Piliin ang titik ng tamang sagot sa kabilang hanay at

isulat ito sa patlang.

26
______ 1. Salamat sa ginawa ninyong pag- a. pagkagalit

mamalasakit sa mga kababaihan.

______ 2. Sayang, kung alam ko lang na ganito b. pagkatuwa

ang tingin nila sa amin, di na sana

ako umalis ng bansa.

______ 3. Bakit hindi mo ako tinulungan sa c. pagtatampo

bagay na ito.

______ 4. Wow, ngayon ko napatunayang iba d. panghihinayang

ang mga babaeng Pilipino sa mundo.

______ 5. Grabe, di ko mapapatawad ang ginawa e. pasasalamat

mong pananakit sa akin.

Binabati kita at natapos mo ang gawain! Isangguni sa iyong guro

ang mga kasagutan sa bahaging ito.

Malinaw ba sa iyo ang lahat? Kung oo, sagutan mo na ang

pagsusulit sa tayahin. Kung hindi, balikan mo ang aralin.

Tayahin

Ang pagsusulit na ito ay naglalayon na masukat ang iyong

natutuhan sa paksang tinalakay sa modyul na ito.

Handa ka na ba?

Simulan mo na.
27

Galingan mo!
Panuto: Basahin at unawain ang mga tanong. Piliin ang wastong sagot at isulat ang

titik sa sagutang papel.

1. Ang tulang naglalarawan ng pagpapahalaga o pagkamuhi ng makata o may-

akda sa isang pook o pangyayari ay tinatawag na tulang _______.

b. mapang-uroy b. mapaglarawan

d. mapang-aliw d. mapangpanuto

2. Haba ng hair,

Utak niya’y puro air,

Amoy mo ay wagas,

Dapat ka ngang magtawas

Ang saknong na mula sa tulang isinulat ni Von Crisostomo Villaraza ay

halimbawa ng tulang _______.

b. mapagbiro b. mapaglarawan

c. mapanghikayat d. mapang-aliw

3. Ang tulang isinulat ni Pat V. Villafuerte na may pamagat na “Kultura:

Pamana ng Nakaraan, Regalo ng Kasalukuyan, at Buhay ng Kinabukasan” ay

nagpapahiwatig na ang kultura ay ______.

a. nagbabago b. di nagpapalit

c. naaalis d. di itinuturo

4. Taglay ng tulang ito ang paksa tungkol sa buhay sa kabukiran at sa

kagandahang-asal ng mga magsasaka _________________.

a kababalaghan b. pag-ibig

c. katatawanan d. pastoral

5. Taglay ng tulang hindi makikita sa ibang akda ________________.

a.aral b. indayog at aliw-iw

c. damdamin d. paksa

Para sa bilang 6-7

28
 Bigyan ng kahulugan ang mga salitang sinalungguhitan. Piliin ang wastong

sagot at isulat ang titik sa sagutang papel.

6.Ang bawat paghakbang ay isang pagtalunton.

a.paglakad b. paglakbay

c. pagtakbo d. pagtahak

7. Ang kulturang itinudla ng nakaraan at inireregalo ng kasalukuyan ay bubuhayin

ng kinabukasan.

a.Itinuro ng nakaraan b. kinalimutan ng nakaraan

c.naisakatuparan ng nakaraan d. pinaalala ng nakaraan

Para sa bilang 8-9. Basahin ang tula at sagutin ang mga tanong. Isulat ang titik ng

iyong sa sagutang papel.

Hindi nga maliit ang sakripisyo n’yo

Simula nang ako’y maging isang tao,

Kaya naman ako’y may mga pangako

Mga utos at hiling ay susundin ko,

Igagalang kayo at irerespeto,

At mamahalin sa buong buhay ko.

(Hango sa tulang Sa Aking Mga Magulang ni Jerome Apilla)

8. Ano ang damdamin ng anak na inilarawan sa tula?

a.pag-aalala b. pagkagalit

c.pagkatuwa d. pagmamahal

9. Anong kalagayan o pangyayari sa tula ang inilalarawan?

a.paggalang sa magulang b. pangako sa magulang

c.pagmamahal sa magulang d. pagsunod sa magulang

29
 10. Ano ang tinutukoy na Pamana ng Nakaraan, Regalo ng Kasalukuyan , at

Buhay ng Kinabukasan sa tula ng Pilipinas na isinulat ni Pat Villafuerte?

a. Kalayaan b. katapangan

c.kayamanan d. kultura

Panuto: Basahin ang mga sumusunod na tanong. Piliin ang titik ng tamang sagot at

isulat sa inyong sagutang papel.

Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang angkop na paglalarawan sa bawat

taludtod ng tula.

Pook Kalagayan Pangyayari

_________________ 11. “Nangakatigil ang gawain sa bukirin,

Napahinga ang makina sa pabrika,

Natiwangwang ang daunga’t pamilihan,

At sa madla ay nagbanta ang dalita.”

“Ang Aklasan” ni: Amado V. Hernandez

_______________________ 12. “Kung tatanawin mo sa malayong pook,

Ako’y tila isang nakadipang kurus,

Sa napakatagal na pagkakaluhod,

Parang hinahagkan ang paa ng Diyos.”

“Isang Punongkahoy” ni: Jose Corazon de Jesus

30
_______________________ 13. “Ang simoy ng hangin sa sariling bayan,

Halik ng pag-asa’t kundiman ng bayan,

Waring nagsasabing ang kaligayahan,

Sa nagisnang pugad tanging makakamtan.”

“Isang Punongkahoy” ni: Jose Corazon de Jesus

_________________ 14. “Sa aking paanan ay may isang batis,

Maghapo’t magdamag na nagtutumangis,

Sa mga sanga ko ay nangakasabit,

Ang pugad ng mga ibon ng pag-ibig.”

“Isang Punongkahoy” ni: Jose Corazon de Jesus

_________________ 15. “Nanlupaypay ang puhuna’t kalakal,

Nangasara ang lahat na…Welga! Welga!

Bawat sipag, bawat lakas ay umaklas,

Diwang dungo’t ulong yuko’y itinayo.”

“Ang Aklasan” ni: Amado V. Hernandez

Magaling! Binabati kita at buong husay mong nasagot ang mga

pagsubok sa modyul na ito. Malalaman mo sa iyong guro ang mga sagot sa

bahaging ito. Bilang pangwakas na gawain, nasa ibaba ang isang gawain

na magpapayaman sa iyong kasanayan.

Galingan mo!

31
 Karagdagang Gawain

Bago mo tapusin ang iyong paglalakbay sa modyul na ito,

hihirit muna ang gawain na nasa ibaba na lalong magpapahusay

ng iyong natutuhan sa modyol na ito.

Bubuo ka ng isang malikhaing tulang may pagpapahalaga

sa pagiging mamamayan ng kontinenting Asya gamit ang

taludturang naglalarawan.

Masubok nga.
Gaganapin ang ASEAN Week Celebration sa inyong paaralan. Isa sa

paligsahang isasagawa sa pagdiriwang na ito ay ang pagsulat ng tulang may temang

pagpapahalaga sa pagiging mamamayan ng kontinenteng Asya. Isa ka sa napiling

kalahok para sa inyong klase. Gamitin mo ang mga dati mong kaalaman at

natutuhan sa araling ito tungkol sa tula upang makabuo ng magandang taludturang

naglalarawan ng pagpapahalagang nabanggit.

Gamitin ang pamantayan sa ibaba para magabayan ka sa pagsulat ng tulang

iyong bubuoin.

Isulat sa isang pirasong bond paper(long). Maaaring lagyan ng disenyo batay

sa paksa ng tula.

Mga Pamantayan Laang Aking

Puntos Puntos
1. Nakasulat ng taludtod na naglalarawan ng 5
pagpapahalaga sa pagiging mamamayan ng Asya.
2. Nakabuo ng tula na hindi bababa sa tatlong taludtod 5
bawat saknong.
3. Nakabuo ng tula na hindi bababa sa apat na saknong. 5
Kabuoang puntos 15
5 – Napakahusay 4 – Mahusay 3 – Katamtaman
2 – Sadyang Di mahusay 1- Di gaanong mahusay

32
 Binabati kita sa matiyaga mong pagsama sa pagtalakay sa aralin at

natapos mong maisagawa ang mga gawain sa Modyul 3. Alam kong nakapapagod

maglakbay, ngunit sulit naman dahil matagumpay mong natutuhan ang

mahahalagang konseptong nakapaloob sa aralin.

Ngayon ay handa ka na sa paglalakbay sa mundo ng sanaysay ng Timog-

Silangang Asya. Tunay na isa kang masipag at matalinong mag-aaral! Magkita-

kita tayong muli sa susunod na modyul! Paalam!

Susi sa Pagwawasto

Subukin Isagawa
Tayahin
1. b 1. e
2. d 1.b
2. b 2. b
3. b 3. c
4. b 3. b
4. d 4. d
5. a 5. a
5. a
6. d 6. d
7. a Pagyamanin
7. a
8. d 8. d
1.
9. b
9. b
10. d 2.
10. d

3. 11. pangyayari
12. kalagayan
4.
13. pook
5. 14. kalagayan
15. pangyayari

33
Sanggunian

 Romulo N. Peralta, et., alPanitikang Asyano – Ikasiyam na Baitang

Unang Edisyon, 2013

 Aileen Baisa-Julian, et., al, Pinagyamang PLUMA - Ikasiyam na Baitang

Karapatang-ari 2018

 http://emilybayla.blogspot.com/2014/06/panitikang-asyano-unang-
modyul.html

 https://quizizz.com/admin/quiz/5a2e45e26d07fb1100258a6b/pagsusulit-sa-
maikling-kwento

34
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education - School Division of Davao del Sur

Curriculum Implementation Division

Learning Resource Management

Office address: Corner Lapu-Lapu and Plaridel Streets, Zone lll

Digos City

Telefax: 082-553-4288

Email Address: lrmds, davsur@deped.gov.ph

35