Professional Documents
Culture Documents
LNL JJJ
skcncu djj`gj`hn` culn`g vkrtjhnc, hnrk`n dk`gn` culn`g yn`g vkrtjhnc ipkrnsj`yn
ckljm audnm, dn` ougn uaua`yn ljnyn`yn ckljm aurnm dnrj pndn pkalirn`
lkrnrnm. Ondj pkalirn` lkrnrnm mn`yn djcnhuhn` hnrk`n ncnsn` ‖ ncnsn` dn`
cnj` ynjtu ?
• Mirjzi`tnc Drjccj`g
Mirjzi`tnc
drjccj`g dk`gn` hkajrj`gn` mj`ggn ak`dkhntj :2 dkg, ntnu skononr eiransj, dn`
>2
Gnalnr 6.>
>>)
(n) Djrkftji`n Mirjzi`tncc, dn` (f) Ukrtjfnc Drjccj`g
Djrkftji`ncc, (l) Mirjzi`tn
Drjcj`g)
eiransj yn`g djtuou tn`pn mnrus ak`kalus eiransj yn`g tjdnh j`gj` djckwntj.
Djan`n ak`gntnsj hkndnn` djsnnt snsnrn` ntnu tnrgkt tjdnh au`ghj` djfnpnj
>>)
Ak`u`ouhn` `iair urut dnetnr pustnhn
pust nhn
>>
ak`j`ghnt, akshjpu` djcnhuhn` dk`gn` rksjhi dn` ljnyn yn`g fuhup tj`ggj ljcn
• Ncnsn` tipigrnejs
• Ncnsn` gkicigjs
• Ncnsn` khi`iaj
• Ncnsn` tkh`js
6.>.> Ncnsn` Tipigrnejs
tipigrnejs ak`ondj ncnsn` yn`g pncj`g uaua u`tuh ak`fnpnj cnpjsn` yn`g tjdnh
><
Rkrtjaln`gn` tipigrnejs tkrcktnh dj lnwnm pnyn ‖ pnyn ntnu su`gnj dnpnt djcjmnt
Gnalnr 6.<
pkrhn`tirn`.
>6
Gnalnr 6.6
f. Eiransj p
priduhtje
riduhtje tkrcktnh dj lnwnm tklj`g tkronc.
Cihnsj yn`g skpkrtj j`j djsklut ougn riugm fi`djtji`. Ljcn djlunt strnjgmt
mick drjccj`g ak`kalus rkskrvijr, mnrus djlunt cihnsj pndn tklj`g-tklj`g tkronc,
tklj`g-tklj`g djrntnhn` dn` djhkrnshn`, oncn` mnrus djlunt u`tuh ak`fnpnj cihnsj.
>4
Gnalnr 6.4
>>)
Rkrtjaln`gn` Ncnsn` Tipigrnejs
6.>.< Ncnsn` Gkicigjs
>;
fndn`gn` aj`ynh ntnu gns. Rk`gklirn` akcncuj hulnm gnrna ntnu snct diak dnpnt
ak`jaluchn` ansncnm skpkrtj cist fjrfucntji` dn` ansncnm hirisj ntnu firisji`.
Dncna sjtunsj skpkrtj j`j nhn` ckljm lnjh u`tuh ak`gmj`dnrj eiransj gnrna
gnalnr 6.;.
Gnalnr 6.;
>>)
Rkrtjaln`gn` Ncnsn` Gkicigjs
>5
dn` sudut hkajrj`gn` tkrmndnp culn`g lir pndn pkalirn` lkrnrnm. Gnalnrn``yn
6.5.
dnpnt djcjmnt pndn gnalnr 6.5.
Gnalnr 6.5
>>)
Rkrtjaln`gn` Ncnsn` Gkicigjs
6.>.6 Ncnsn` Khi`iaj
tkrsklut tkrcktnh pndn dnkrnm pkgu`u`gn` ntnu pndn cnpn`gn` dk`gn` hi`djsj
>7
Gnalnr 6.7
>=
6.>.4 Ncnsn` Tkh`js
- \kcjke wkcc
ak`kalus tnrgkt pndn suaur yn`g skdn`g lkransncnm, fi`tim`yn ndncnm suaur
pndn suaur dk`gn` eiransj yn`g ak`jaluchn` lciwiut , akcncuj rkcjke wkcc
gnalnr 6.=.
Gnalnr 6.=
>:
ak`gkcnhhn` pkrncntn` tkrsklut. Rkalirn` j`j djsklut dk`gn` sjdk wkcc trnfhj`g.
eiransj yn`g nhn` djtuou. Tjpk-tjpk dnrj cj`tnsn` pkalirn` lkrnrnm n`tnrn cnj`,
ynjtu ?
dk`gn` < cj`tnsn`, cj`tnsn` pkrtnan djcnhuhn` dk`gn` akaln`gu` sudut mj`ggn
lksnr sudut yn`g djj`gj`hn` (lujcd up skftji`) dn` cj`tnsn` hkdun djcnhuhn`
dk`gn` akapkrtnmn`hn` sudut (micd ) mj`ggn ak`fnpnj snsnrn`. Rkalirn` tjpk j`j
Rndn tjpk j`j tjtjh lkcih (hjfh-iee pij`t ) tkrcktnh pndn hkdncnan` yn`g tjdnh
tkrcncu dncna dnrj pkrauhnn` tn`nm. Rkalk`tuhn` sudut djcnhuhn` snapnj lksnr
<2
yn`g djj`gj`hn`, sktkcnm jtu djcnhuhn` pkrtnalnmn` sudut snapnj hk tnrgkt yn`g
djrk`fn`nhn`.
• Akaj`jancjsnsj digckg
• Akaj`jancjsnsj drng
Tjpk pkalirn` j`j tjdnh onum lkrlkdn dk`gn` smncciw dkvjntji` typk,
pkrlkdnn` pndn tjpk j`j pkalkcihn` ntnu tjtjh lkcih ( hjfh-iee pij`t ) tkrcktnh ckljm
u`tuh pkalirn` lkrnrnm djan`n tnrgkt pkalirn` tkrcktnh dj lnwnm hulnm gnrna.
Tjpk pkalirn` ok`js j`j ljnsn djsklut pkalirn` tjpk V. Mnc j`j djsklnlhn`
hnrk`n lk`tuh`yn ak`ykrupnj murue V. Vktkcnm tjtjh lkcih (HIR) djcnhuhn` lujcd
drip iee (ak`gurn`gj
(ak`gurn`gj j`hcj`nsj) mj`ggn nhmjr`yn j`hcj`nsj culn`g hkalncj vkrtjhnc.
Rndn tjpk pkalirn` j`j, sktkcnm tjtjh lkcih (HIR) djcnhuhn` lujcd up
<>
pkalirn` yn`g djgu`nhn` pndn snnt pkalirn` tkrmndnp tkhn`n` eiransj, anhn
ipkrnsj pkalirn`, yn`g an`n dncna aktidk j`j ak`ongn ngnr tkhn`n` mydristntjh
snan ntnupu` ckljm lksnr skdjhjt djln`dj`ghn` dk`gn` tkhn`n` eiransj. Dncna
aktidk j`j ougn ak`ongn ngnr kqujvnck`t fjrfucntj`g dk`sjty (KFD) dnrj cuapur
ngnr tktnp snan. Rkransncnmn` dncna an`ngk prkssurk drjccj`g ndncnm npnljcn
mydristntjh ckljm lksnr dnrj tkhn`n` eiransj jtu sk`djrj. Rndn pk`krnpn` aktidk
j`j, KFD yn`g tkrondj ljnsn`yn ckljm lksnr, dncna nrtjn` lnmwn lkrnt cuapur yn`g
<<
Rkransncnmn` pndn pk`krnpn` aktidk j`j ndncnm rnwn` tkrondj`yn cist fjrfucntji`,
yn`g ougn ak`yklnlhn` eirantji` dnangk (shj`) pndn culn`g lir. @nau`,
Rndn aktidk j`j prisks pkalirn` djcnhuhn` dk`gn` ak`ongn ngnr tkhn`n`
mydristntjh onum dj lnwnm tkhn`n` eiransj. Aktidk j`j akajcjhj tj`ghnt lnmnyn
yn`g fuhup tj`ggj, hnrk`n skcnan prisks pkalirn` mnrus ougn ak`gntnsj ansncnm
hjfh yn`g tkrondj pndn snnt yn`g lkrsnann`. [`tuh ak`gntnsj ansncnm hjfh
tkrsklut, djpnsn`ghn` ncnt ritntj`g mknd yn`g
yn`g ak`ongn tkhn`n` lncjh pndn culn`g
suaur lir. Aktidk j`j ak`ongn ngnr culn`g lir j`j tktnp dncna hkndnn` eciwj`g
skmj`ggn gns yn`g djgu`nhn` u`tuh ak`gj`okhsj ecujdn pkalirn` dnpnt djpnhnj
pkrauhnn` yn`g djpnsn`g pndn rn`ghnjn` drjcc strj`g ngnr dnpnt djntur
<6
tkrtk`tu, ak`gntur Wkjgmt i` Ljt (WIL) dn` \itntji` Rkr Aj`utk (\RA), skrtn
Vusu`n` LMN yn`g lkrmnsjc lnjh snnt djgu`nhn` pndn suntu suaur, lkcua
tk`tu lkrmnsjc lnjh pucn snnt djtkrnphn` dj suaur cnj`, mnc j`j tkrondj hnrk`n
pk`gnrum dnrj eiransj yn`g djlir. Dnrj urnjn` dj ntns, anhn sn`gnt djpkrcuhn`
yn`g djgu`nhn` u`tuh ak`yusu` rn`ghnjn` LMN dncna suntu ipkrnsj pkalirn`
mnrus akautnr rn`ghnjn` pjpn pkalirn`. Rk`ggkrnh utnan pndn aitir ndncnm
ecujdn pkalirn` ntnu cuapur pkalirn` yn`g djpiapnhn` dnrj pkrauhnn` ak`uou
aitir akcncuj drjcc strj`g. Ecujdn tkrsklut ak`ggkrnhhn` akhn`jsak aitir. Rndn
aitir tkrsklut djck`ghnpj dk`gn` lk`t sul ntnu lk`t miusj`g u`tuh akalkcihhn`
n. Turlj`k aitir
Aitir mjdricjh dk`gn` auctj stngk yn`g tkrdjrj dnrj ritir dn` stntir. Aktidk
yn`g djgu`nhn` turlj`k aitir ndncnm ak`fjptnhn` hkhuntn` putnrn` pndn pnmnt
<4
yn`g djna dn` lkreu`gsj sklngnj pk`gnrnum ncjrn ecujdn pkalirn` hk ritir. Nhjlnt
ndn`yn ncjrn` ecujdn pkalirn` yn`g ak`ualuh ritir, anhn ritir nhn` lkrputnr.
Rutnrn` j`j nhn` djtkrushn` hk pnmnt akcncuj lntn`g pk`ggkrnh. Ouacnm stngk
tkrgn`tu`g pndn lksnr`yn tirsj ntnu hkhuntn` yn`g djj`gj`hn`. Turlj`k aitir
skpn`on`g aitir rkcntje hi`stn` pndn snnt ipkrnsj u`tuh suntu cnou ncjrn` tkrtk`tu.
Gnalnr 6.:
Turlj`k Aitir >>)
<;
Djspcnfkak`t Aitir
l. Risjtjvk Djspcnfkak`t
Ncnt j`j djgkrnhhn` ickm piapn dk`gn` ritir lkrlk`tuh mkcjsjidnc yn`g
lkrpkrn` sklngnj ritir tkrskhnt dj dncna stntir . Ojhn ecujdn djncjrhn`, ritir nhn`
ndn`yn pkrlkdnn` tkhn`n` dj dncna aitir yn`g djmnsjchn` ickm cuapur. Dnpnt
Gnalnr 6.>2
RDA>>)
<5
skfnrn cn`gsu`g hktjhn pkalirn` lkrcn`gsu`g. Lngjn` sjstka j`j akcjputj pnmnt
lir, lk`t sul/lk`t miusj`g, DMDA, AWD, dn` stnljcjzkr yn`g akrupnhn`
DMDA sklngnj pk`ggkrnh dnrj pnmnt lir dn` drjcc strj`g tjdnh djputnr, djcnhuhn`
ritnry tnlck yn`g lkreu`gsj u`tuh ak`ggkrnhn` ljt. Fnrn j`j djcnhuhn` dk`gn`
6.4.6 Frissivkr
Frissivkr ndncnm ncnt yn`g djgu`nhn` u`tuh ak`ynalu`g dun ok`js pjpn
<7
dnrj drjcc pjpk hk pnmnt dn` pkalkrnt pndn pnmnt u`tuh cnou pk`kalusn` dn`
akcurushn` rn`ghnjn` pjpn pkralirn` ntnu rn`ghnjn` drjcc strj`g.
Akrupnhn` sncnm sntu ok`js drjcc pjpk yn`g akajcjhj eu`gsj hmusus, ynjtu
pkalkrj lkln` pndn ljt (WIL) dn` sklngnj pk`ykjaln`g drjcc strj`g. Dncna
yn`g fuhup ak`ggn`tjhn` eu`gsj drjcc ficcnr dn` ak`dnpnthn` cnou pk`kalusn`
ntnu rntk ie pk`ktrntji` (\IR) yn`g lnjh. Rk`ggu`nn` drjcc ficcnr yn`g ln`ynh
nhn` ak`njhhn` lkln` drng dn` tirsj pndn drjcc strj`g skmj`ggn nhn` ak`gmnalnt
Drjcc Rjpk ndncnm pjpn lnon yn`g uhurn` dn` lkrnt`yn ckljm rj`gn`
k. Ak`ondj akdjn u`tuh ncjrn` ecujdn cuapur lir dnrj swjvkc hk pnmnt lir.
<=
6.4.7 Vtnljcjzkr
Vtnljcjzkr lkreu`gsj
lkreu`gsj sklngnj pk`ongn hksktjaln`gn` drjcc strj`g. Vtnljcjzkr
lir (WIL).
6.4.= \knakr
‖ hndn`g dnpnt
dn pnt djtuhnr hnrk`n ncnt j`j akapu`ynj
akapu`ynj eu`gsj u`tuh ak`fnpnj tuoun`
Lk`t sul akrupnhn` suntu ncnt pkalkcih lkrupn pjpn snalu`gn` yn`g
akajcjhj sudut tkrtk`tu, yn`g tkrcktnh dj ntns aitir dn` turlj`k pndn ritnry
nsskalcy. Lk`t sul j`j ndncnm ncnt yn`g djgu`nhn` dncna rn`ghnjn` pkrncntn`
LMN yn`g lkreu`gsj u`tuh akalkrjhn` sudut pndn culn`g lir snnt skdn`g
<:
Vusu`n` LMN uaua`yn tkrdjrj dnrj ? Ljt, \knakr , Diw` Mick Aitir ,
Drjcc Ficcnr, @i` Ang`ktjf Drjcc Ficcnr, Lk`t Vul, Mknvy Wkjgmt Drjcc Rjpk, dn`
Drjccj`g Onr dk`gn` picn susu`n` tkrtk`tu ak`gjhutj prj`sjp eucfrua ntnu
pk`ducua.
Rrj`sjp Eucfrua
akapkrhkfjc onrnh tjtjh tn`gk`sjnc dnrj pnmnt lir. Hktjhn ndn pkalkln`n` pndn
ak`gntur cnou pkrtnalnmn` sudut djsnapj`g pkalkln`n` pndn pnmnt lir (WIL).
culn`g lir dnpnt djcjmnt ckljm okcns dnrj gnalnr 6.>> dj lnwnm j`j.
Gnalnr 6.>>
>>)
Rrj`sjp Eucfrua
62
Rrj`sjp Rk`ducua
djpkrlksnr dk`gn` fnrn ak`kapnthn` stnljcjzkr pndn onrnh yn`g ckljm onum dnrj
pnmnt lir, anhn nhn` ak`yklnlhn` gnyn grnvjtnsj fk`dkru`g ak`nrjh pnmnt lir
hk nrnm sualu vkrtjhnc culn`g lir yn`g ak`yklnlhn` sudut hkajrj`gn` yn`g
ak`gkfjc`yn sudut hkajrj`gn` dnrj cj`tnsn` dnpnt djcjmnt dnrj gnalnr 6.><
djlnwnm j`j.
D\IR N@GCK
Gnalnr 6.><
Rrj`sjp Rk`ducua>>)
Rrj`sjp Vtnljcjsnsj
culn`g lir yn`g tkcnm djfnpnj. Mnc j`j dnpnt djfnpnj dk`gn` picn susu`n` LMN
6>
mjdricjhn dnrj pnmnt lir. Rutnrn` pnmnt lir dn` drjcc strj`g, skrtn mjdricjhn yn`g
djhkdncnan` tkrtk`tu ak`guhur sudut hkajrj`gn` dn` sudut nrnm culn`g lir
dnrj snsnrn` yn`g djrk`fn`nhn` skmj`ggn dnrj sktjnp tjtjh pk`guhurn` j`j dnpnt
• [`tuh ak`k`tuhn` cihnsj yn`g tkpnt dnrj dnsnr suaur ( hiirdj`nt dnsnr
suaur).
6<
Rkrncntn` survky j`j ak`fntnt j`hcj`nsj suaur dn` nrnm utnrn ang`kt dnrj
culn`g suaur. Rrj`sjp ncnt j`j ndncnm lkrupn pkaitrktn` djan`n sklunm hiapns
dn` u`jt pk`fntnt sudut yn`g lkrlk`tuh fnhrna djpitrkt lkrsnan ickm sklunm
hnakrn dn` djdnpnt pk`yjapn`gn`. Ncnt j`j tjdnh ak`guhur nrnm ojhn djtkapnthn`
dj dncna pjpn lnon ntnu fnsj`g. Ljnsn`yn pkrncntn` j`j djtkapnthn` pndn @i`
Drjcc Ficcnr .
Ang`ktjf Drjcc
Gnalnr 6.>6
>>)
Ang`ktjf Vj`gck Vmit
l. Auctjsmit
Rkrncntn` survky j`j lkrgu`n u`tuh akrkhna skouacnm dntn j`hcj`nsj dn`
nrnm nzjautm culn`g suaur pndn lkrlngnj hkdncnan` dncna lklkrnpn hncj
pk`guhurn`.
66
mnsjc survkj`yn djpkrickm hktjhn pkanhnjn` rn`ghnjn` pjpn lir djfnlut hkcunr dnrj
culn`g suaur.
Gnalnr 6.>4
>>)
Auctjsmit
sudut hkajrj`gn` dn` sudut nrnm, skcnj` jtu AWD ougn lkreu`gsj ak`dktkhsj zi`n
lkrtkhn`n` tj`ggj, hirkcnsj ciggj`g, akai`jtirj`g lkln` gnyn skrtn tirsj dj pnmnt
lir.
64
hkron CWD snan dk`gn` prj`sjp hkron dnrj ncnt wjrkcj`k ciggj`g cnj``yn, yn`g
pkrulnmn` sudut hkajrj`gn` ( J ), dn` sudut nrnm (N) yn`g djfntnt ickm ncnt-ncnt
survky.
nzjautm dnrj tjtjh nwnc j`tkrvnc yn`g ak`gmjtu`g – vkrtjfnc dkptm‑, –dkpnrturk‑,
dn` pisjsj.
6;
Djan`n ?
∅ TUD
1 pkrtnalnmn` TUD, ekkt
∅M 1 pkrtnalnmn` dkpnrturk, ekkt
Aktidn j`j akalngj dun j`tkrvnc djan`n u`tuh lngjn` ntns djgu`nhn`
sudut j`hcj`nsj dn` nzjautm pndn tjtjh nwnc j`tkrvnc dn` u`tuh lngjn` lnwnm
djgu`nhn` sudut j`hcj`nsj dn` nzjautm pndn tjtjh nhmjr j`tkrvnc . Rrj`sjp dnrj
Gnalnr 6.>;
Lncn`fkd Tn`gk`tjnc Aktmid ? (n) Ukrtjfnc Vkftji` (l) Rcn` Ujkw >>)
65
Djan`n ?
N 1 Nzjautm, dkg
∅
∅ AD
∅ M > 1 sj` J > ....................
..........................................
...........................................
...........................................
........................(6.;)
..(6.;)
<
∅
∅ M < 1
AD sj` J < ..........................................
................................................................
............................................
......................(6.5)
(6.5)
<
∅ AD
∅ M 1 ∅ M > + ∅ M < 1 (
sj` J > + sj` J < ) .....................................(6.7)
<
∅
∅ AD
∅TUD> 1 fis J > ....................
..........................................
............................................
........................................(6.=
..................(6.=))
<
∅
∅ AD
∅TUD < 1 fis J < .....................
..........................................
...........................................
.....................................(6.:)
...............(6.:)
<
>
∅
∅TUD 1 ∅TUD> + ∅TUD < 1 AD
< ( )
fis J > + fis J < ............................(6.>2)
∅ AD
∅ @ 1 ∅ @ > + ∅ @ < 1 ∅ M fis N> + ∅ M
fis N < 1 (
sj` J > fis N> + sj` J < fis N< )
< ............(6.>>)
∅ AD
∅ K 1 ∅ K > + ∅ K < 1 (∅ M > sj` N> + ∅ M <)1
< sj` N (
sj` J > sj` N> + sj` J < sj` N< )
< ............(6.><)
67
Rrj`sjp dnrj aktidn j`j ndncnm ak`ggu`nhn` rntn-rntn dnrj sudut j`hcj`nsj
dn` sudut nzjautm dncna ak`gmjtu`g – vkrtjfnc dkptm‑, – dkpnrturk‑, dn` pisjsj.
J + J <
∅ M 1 ∅ AD sj` > .....................
...........................................
............................................
....................................(6.>6)
..............(6.>6)
<
J + J <
∅TUD 1 ∅ AD fis > ....................
..........................................
...........................................
................................(6.>4)
...........(6.>4)
<
< <
J + J < N > + N<
∅ @ 1 ∅ AD sj` > fis ...................
.........................................
.....................................(6.>5)
...............(6.>5)
< <
Gnalnr 6.>5
6=
Djan`n ?
J 1 J`fcj`ntji`, dkg
AD 1 Aknsurkd Dkptm, ekkt
\ 1 \ndjus, ekkt
652∅ AD
∅TUD 1 (fis J > ∜ fis J < ) ..........................................
..........................................................(6.>7
................(6.>7))
< ( J < ∜ J > )
∅
∅ M 1 <652 AD fis J > ∜ fis J < ) ..........................................
( J < ∜ J > ) (
................................................................
......................(6.>=
(6.>=)
< <
\E 1 tn` ....................
.........................................
...........................................
..........................(6.<>)
....(6.<>)
rndjn`
DC
DC
Djan`n ?
DC 1 Digckg n`gck
6:
∅ J
Ntnu, Digckg (˟/>22 et) 1
∅ AD .................................................(6.<6)
∅ AD
∅TUD 1 (fis J > + fis J < ) \E
\E .........................................
........................................................(6.<4)
...............(6.<4)
<
∅ AD
∅ MD 1 < (sj` J > + sj` J < ) \E ........................................................(6.<;)
J`hcj`nsjL ∜ J`hcj`nsj
J`hcj`nsjL J`hcj`nsjN
N
Aknsurkd Dkptm (et) 1 .........................................(6.<5)
L[\
∅ AD
∅ @ 1 (sj` J > fis N> + sj` J < fis N< ) \E
\E ..........................................(6.<:)
<
∅ AD
∅ K 1 (sj` J > sj` N> + sj` J < sj` N< ) \E
\E ...........................................(6.62)
<