1.

Orientacja anatomiczna w przestrzeni:

- położenie opisowe – ciało pozostaje w postawie stojącej, a kończyny zwisają wzdłuż ciała z powierzchnią dłoniową rąk
skierowaną do przodu.

 Osie ciała:
 pionowe (oś główna)
 poprzeczne (poziome)
 strzałkowe
 Płaszczyzny ciała:
 strzałkowe (płaszczyzna pośrodkowa, symetrii)
 czołowe
 poprzeczne, poziome

2. Układ kostny:
 Bierny układ ruchu
- kości (206), różne pod względem kształtu i pochodzenia. Nauka o nich zwana jest
osteologią.
(u noworodka liczba kości może wynosić około 270, u 14 latka nawet około 356)
 Budowa
wewnętrzna kości:

W kościach możemy zauważyć linie kierunkowe zwane inaczej liniami sił, trajektoriami. Ich
zadaniem jest wzmocnienie budowy kości według zasady max-min. Kość zyskuje na lekkości
przez zaoszczędzenie materiału przy zachowanej wytrzymałości.
3. Podział kości ze względu na kształt:
 Długie
 Płaskie
 Krótkie
 Wielokształtne
Podstawą sposobu rozwijania się kości są osteoblasty czyli komórki kościotwórcze. Tworzą one
swoiste sieci i wydzielają one istotę podstawową wokół siebie. Ta istota pod wpływem gromadzenia
się soli wapniowych przekształca się w kość.
Podstawą każdej kości są OSTEOCYTY. Osteoklasty za to są komórkami kościogubnymi.
4. Połączenia kości
Są to twory łącznotkankowe, które łączą kości w szkielet. Jest ich około 314. Są one zróżnicowane
pod względem budowy i stopnia ruchomości. Nauka o połączeniach kości zwie się Artrologią.

Połączenia kości

Połączenia ścisłe
Połaczenia wolne
Chrząstkozrosty
Połaczenia złożone
Kościozrosty Więzozrosty
Połączenia proste

Szew Połaczenia 3°

Włóknisty Połaczenia 1°

Sprężysty Połączenia 2° Staw kulisty

Połączenia ścisłe - są to połączenia ciągłe, w których przestrzeń między powierzchniami
łączących się kości całkowicie wypełnia tkanka. Zawiasowe Staw elipsoidalny
(kłykciowy)
Płaskie
 Chrząstkozrosty – stanowią połączenie, w którym materiałem łączącym jest chrząstka –
włóknista lub szklista. Są to np. Połączenia: żeber z mostkiem, krążki międzykręgowe czyObrotowe
Staw siodełkowy
też spojenie łonowe, które jest połączeniem ze sobą kości miedniczych.
 Kościozrosty – dwie kości łączą się ze sobą za pomocą tkanki kostnej.
 Więzozrosty – połączenia, w których materiałem łączącym jest tkanka łączna właściwa.
 Włóknisty - materiał łączący stanowią klejodajne pasma łącznotkankowe np.
błona międzykostna przedramienia.
 Sprężysty – materiał łączący stanowią pasma łącznotkankowe sprężyste np.
więzadła żółte między łukami kręgów.
 Szew – materiał łączący stanowi bardzo mocna, cienka warstwa tkanko łącznej
zwartej bardzo nieelastycznej.
Połączenia wolne (stawy) – połączenia nieciągłe, w których między łączącymi się kośćmi
występuje szczelina zwana jamą stawową. np. staw szczytowo-obrotowy pośrodkowy, staw
biodrowy, staw kulisty, staw płaski, staw zawiasowy, staw siodełkowy, staw kłykciowy, staw
nadgarstkowo-śródręczny kciuka, staw śródręczno-paliczkowy.

 Proste – składające się z dwóch kości.

 Złożone – zbudowane z więcej niż dwóch kości.
 Stawy jednoosiowe ( 1°) – ruch odbywa się tylko w jednej płaszczyźnie.
 Płaskie – powierzchnie pozwalające na przesuwanie np., kości nadgarstka i stępu
 Zawiasowe – główka w kształcie cylindra, a panewka w kształcie łożyska, ruch w
jednej płaszczyźnie np. staw ramienno-łokciowy.
 Obrotowe – jedna kość tworzy okrągły występ, a druga obraca się wokół niego,
ruch w jednej płaszczyźnie np. staw promieniowo-łokciowy.
 Stawy dwuosiowe ( 2°) – ruch odbywa się w dwóch płaszczyznach.
 Staw elipsoidalny (kłykciowy) – głowa na przekroju eliptyczna, a panewka
wklęsła. Ruch odbywa się w dwóch płaszczyznach np. staw śródręczno-
paliczkowy.
 Staw siodełkowy – obie powierzchnie o kształcie złożonym (wklęsłe i wypukłe
zarazem), ruch w dwóch płaszczyznach np. staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka.
 Stawy trzyosiowe ( 3°) – zwane inaczej kulistymi, ruch odbywa się w trzech
podstawowych płaszczyznach.
 Staw kulisty – głowa ma kształt kulisty, a panewka jest wklęsła jak głęboki talerz.
Ruch odbywa się w trzech płaszczyznach np. staw ramienny i biodrowy.
  Stałe składniki stawu:
Każde połączenie wolne (staw) musi mieć 3 elementy zwane stałymi składnikami stawu:
 Powierzchnia stawowa – pokryte chrząstką kości stykające się ze sobą. Jedna z nich
jest wypuklona i stanowi główkę stawową, a druga jest wklęsła i odpowiada za
panewkę stawową. Są zazwyczaj ukształtowane w dwojaki sposób.
 Torebka stawowa – Składa się z dwóch warstw : wewnętrznej (cienkiej zwanej jako
błona maziowa) oraz zewnętrznej (grubej i zwanej błoną włóknistą).
 Jama stawowa – wypełniona mazią. Jest to szczelinowata przestrzeń objęta od
zewnątrz torebką stawową.

 Niestałe składniki stawu:

Mają one zazwyczaj bardziej skomplikowaną budowę.
 Więzadła stawowe
 Obrąbki stawowe
 Krążki stawowe
 Łąkotki stawowe
5. Kości i stawy kończyny górnej:
Kości obręczy, staw mostkowo-
obojczykowy, staw barkowo-
obojczykowy, staw ramienny.

Kości części wolnej czyli kość ramienna.

Staw łokciowy, staw promieniowo-

łokciowy bliższy i dalszy.
Kość łokciowa i kość promieniowa.

Kości nadgarstka, Staw promieniowo-

nadgarstkowy, Stawy nadgarstkowo-
śródręczne, kości śródręcza
Stawy śródręczno-paliczkowe, stawy
międzypaliczkowe, kości palców.

6. Staw ramienny:
Typ: kulisty
Ruchy: zginanie-prostowanie,
odwodzenie-przywodzenie, obroty
7. Staw łokciowy (złożony):
 Staw ramienno-łokciowy
Typ: zawiasowy
Ruchy: Zginanie-prostowanie
 Staw ramienno-promieniowy
 Staw promieniowo-łokciowy bliższy
Typ: obrotowy
Ruchy: nawracanie-odwracanie

8. Staw promieniowo-nadgarstkowy:
 koniec dalszy kości promieniowej + kości nadgarstka
Typ: eliptyczny
Ruchy: zginanie-prostowanie, przywodzenie-odwodzenie, obwodzenie