Professional Documents
Culture Documents
แผนที่ 3
แผนที่ 3
1. สาระและมาตรฐานการเรียนรู้
สาระชีววิทยา
มาตรฐานการเรียนรู้ เข้าใจธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต การศึกษาชีววิทยาและวิธีการทางวิทยาศาสตร์ สารที่
เป็นองค์ประกอบของสิ่งมีชีวิต ปฏิกิริยาเคมีในเซลล์ของสิ่งมีชีวิต กล้องจุลทรรศน์ โครงสร้างและหน้าที่ของเซลล์
การลำเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์ การแบ่งเซลล์ และการหายใจระดับเซลล์
ผลการเรียนรู้
2. อภิปราย และบอกความสำคัญของการระบุปัญหา ความสัมพันธ์ระหว่างปัญหา สมมติฐาน และวิธีการ
ตรวจสอบสมมติฐาน รวมทั้งออกแบบการทดลองเพื่อตรวจสอบสมมติฐาน
2. จุดประสงค์การเรียนรู้
1) ความรู้ (Knowledge)
-อธิบายความสำคัญของการระบุปัญหา ความสัมพันธ์ระหว่างปัญหา สมมติฐาน และวิธีกร
ตรวจสอบสมมติฐานได้ (K)
2) ทักษะกระบวนการ (Process)
- ออกแบบและดำเนินการทดลองตามวิธีการทางวิทยาศาสตร์ได้ (P)
3) คุณลักษณะอันพึงประสงค์ (Attitude)
- ตระหนักถึงความสำคัญของพื้นฐานการศึกษาในงานวิทยาศาสตร์ (A)
3. สาระการเรียนรู้
- วิธีการทางวิทยาศาสตร์ในการค้นหาคำตอบเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตเริ่มจากการตั้งปัญหาหรือคาถาม
ตั้งสมมติฐาน ตรวจสอบสมมติฐาน เก็บรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล และสรุปผล
4. สาระสำคัญ
นักชีววิทยาใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์ในการศึกษา ซึ่งประกอบด้วยการกำหนดปัญหา การตั้งสมมติฐาน
การตรวจสอบสมมติฐาน การเก็บรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูล และการสรุปผล ความรู้ทางชีววิทยาอาจ
ได้จากการสำรวจและศึกษาทั้งในและนอกห้องปฏิบัติการ ดังนั้น ชีววิทยาประกอบด้วยส่วนที่สำคัญ 2 ส่วน คือ
ส่วนที่เป็นความรู้และส่วนที่เป็นกระบวนการค้นหาความรู้
5. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน
1. ความสามารถในการสื่อสาร
2. ความสามารถในการคิด
1) ทักษะการสังเกต
2) ทักษะการสำรวจค้นหา
3) ทักษะการตั้งคำถาม
4) ทักษะการตั้งสมมติฐาน
5) ทักษะการตรวจสอบสมมติฐาน
3. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต
6. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้
แนวคิด/รูปแบบการสอน/วิธีการสอน/เทคนิค : สืบเสาะหาความรู้ 5Es (5Es Instructional Model)
ชั่วโมงที่ 1
ขั้นนำ
กระตุ้นความสนใจ (Engage)
1. ครูนำเข้าสู่กิจกรรม โดยให้นักเรียนนับเลข 1-5 วนกันไปเรื่อยๆ จนครบทั้งห้อง จากนั้นให้นักเรียนที่นับ
เลขเดียวกัน อยู่กลุ่มเดียวกัน
2. ครูเตรียมรูปสิ่งมีชีวิตชนิดใดชนิดหนึ่งให้นักเรียนแต่ละกลุ่มสังเกตลักษณะต่างๆ ของสิ่งมีชีวิตชนิดนั้น
โดยให้เวลาสังเกตประมาณ 5 นาที
3. ให้แต่ละกลุ่มจดบันทึกลักษณะของสิ่งมีชีวิตที่สังเกต และตั้งคำถามเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตนั้น 2-3 คำถาม
4. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมาเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน จากนั้นครูตั้งคำถามเพื่อให้นักเรียน
ร่วมกันอภิปราย ดังนี้
• ข้อมูลที่กลุ่มนักเรียนบันทึกได้จากการสังเกตสิ่งมีชีวิต เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มอื่นๆ แล้วมีข้อมูล
ละเอียดครบถ้วนหรือไม่ อย่างไร
(แนวคำตอบ : นักเรียนบางกลุ่มอาจบันทึกข้อมูลได้ละเอียดครบถ้วน แต่บางกลุ่มอาจบันทึกได้ไม่
ละเอียดครบถ้วน)
• คำถามที่กลุ่มนักเรียนตั้งขึ้น เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มอื่นๆ แล้วมีลักษณะอย่างไร
(แนวคำตอบ : บางคำถามอาจนำไปสู่การค้นหาคำตอบที่น่าสนใจ แต่บางคำถามไม่น่าสนใจ)
5. ครูเน้นย้ำให้นักเรียนตระหนักว่า การสังเกตเป็นทักษะสำคัญที่นำไปสู่การค้นพบปัญหา
สำรวจค้นหา (Explore)
1. ครูตั้งคำถามเพื่อนำเข้าสู่การสืบค้นข้อมูล ดังนี้
• วิธีการทางวิทยาศาสตร์ประกอบด้วยอะไรบ้าง
(แนวคำตอบ : วิธีการทางวิทยาศาสตร์ประกอบด้วยการกำหนดปัญหา การตั้งสมมติฐาน การ
ตรวจสอบสมมติฐาน การเก็บรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูล และการสรุปผล)
• นักเรียนคิดว่านักวิทยาศาสตร์ควรมีลักษณะอย่างไร
(แนวคำตอบ : นักวิทยาศาสตร์มักเป็นคนช่างสังเกต ซึ่งการสังเกตจะนำไปสู่การตั้งคำถาม)
• เพราะเหตุใดจึงควรตั้งสมมติฐานไว้หลายๆ สมมติฐาน
(แนวคำตอบ : เพื่อให้มีแนวทางในการสื บค้นหาคำตอบได้ห ลายวิธ ี โดยไม่ยึดสมมติฐ านใด
สมมติฐานหนึ่งเป็นคำตอบก่อนที่จะได้พิสูจน์ตรวจสอบแล้ว)
2. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการกำหนดปัญหา และการตั้งสมมติฐานจากหนังสือเรียน
3. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มทำกิจกรรม เรื่อง การกำหนดปัญหาและตั้งสมมติฐาน จากหนังสือเรียน
อธิบายความรู้ (Explain)
1. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันกำหนดปัญหาเกี่ยวกับความรู้ทางวิทยาศาสตร์ และตั้งสมติฐานที่สอดคล้อง
กับปัญหาที่กำหนดขึ้น อย่างน้อยกลุ่มละ 3 ปัญหา ตัวอย่างเช่น
• ปัญหา : ความเข้มของแสงมีผลต่อการเจริญเติบโตของพืชหรือไม่
สมมติฐาน : ถ้าความเข้มของแสงมีผลต่อการเจริญเติบโตของพืช ดังนั้น พืชที่อยู่กลางแจ้งจะ
เจริญเติบโตมากกว่าพืชที่อยู่ในที่ร่ม
: ถ้าความเข้มของแสงมีผลต่อการเจริญเติบโตของพืช ดังนั้น พืชที่อยู่กลางแจ้งจะมี
ความสูงมากกว่าพืชที่อยู่ในที่ร่ม
• ปัญหา : ความเข้มข้นของน้ำตาลในน้ำสับปะรดมีผลต่อการสลายน้ำตาลของยีสต์หรือไม่
สมมติฐาน : ถ้าความเข้มข้นของน้ำตาลในน้ำสับปะรดมีผลต่อการสลายน้ำตาลของยีสต์ ดังนั้นใน
น้ำสับปะรดที่มีความเข้มข้นของน้ำตาลสูงจะเกิดแก๊ส CO2 มากกว่าในน้ำสับปะรดที่มี
ความเข้มข้นของน้ำตาลต่ำ
2. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายความเหมือนและความแตกต่างของสมมติฐานที่ยกตัวอย่างไปในข้อ 1.
• ปัญหา : ความเข้มของแสงมีผลต่อการเจริญเติบโตของพืชหรือไม่
สมมติฐาน : ถ้าความเข้มของแสงมีผลต่อการเจริญเติบโตของพืช ดังนั้น พืชที่อยู่กลางแจ้งจะ
เจริญเติบโตมากกว่าพืชที่อยู่ในที่ร่ม
: ถ้าความเข้มของแสงมีผลต่อการเจริญเติบโตของพืช ดังนั้น พืชที่อยู่กลางแจ้งจะมี
ความสูงมากกว่าพืชที่อยู่ในที่ร่ม
โดยแนวการอภิปรายควรเป็น ดังนี้ สมมติฐานทั้งสองนั้น ในส่วนที่เป็น ดังนั้น จะแนะแนวทางในการ
ออกแบบการทดลองออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่อยู่ในที่แจ้งกับกลุ่มที่อยู่ในที่ร่ม แต่ส่วนที่ต่างกัน คือ
สมมติฐานแรกไม่ได้ระบุนิยามปฏิบัติการของการเจริญเติบโตของพืชว่าจะวัดจากสิ่งใด ส่วนสมมติฐานที่
สอง ระบุนิยามปฏิบัติการของการเจริญเติบโตว่าวัดจากความสูง ซึ่งเป็นการชี้แนะวิธีการวัดผลการ
ทดลองนั่นเอง
ชั่วโมงที่ 2
สำรวจค้นหา (Explore)
1. ครูตั้งคำถามเพื่อนำเข้าสู่การสืบค้นข้อมูล ดังนี้
• การตรวจสอบสมมติฐานสามารถทำได้อย่างไร
(แนวคำตอบ : นักเรียนอาจตอบว่าทำได้โดยการทดลอง)
2. จากคำถามในข้อ 1. หากนักเรียนตอบเพียงว่าทำได้จากการทดลอง ครูควรชี้แจงว่า การตรวจสอบ
สมมติฐานสามารถทำได้หลายวิธี เช่น การสังเกต การตอบแบบสอบถาม การสัมภาษณ์ การสำรวจ และ
การทดลอง
3. ครูนำอภิปรายเกี่ยวกับปัจจัยที่มีผลต่อการทดลองว่า ปัจจัยดังกล่าวนั้น เรียกว่า ตัวแปร จากนั้นให้
นักเรียนแต่ละคนศึกษาเรื่อง การตรวจสอบสมมติฐาน จากหนังสือเรียนชีววิทยา ม.4 เล่ม 1
อธิบายความรู้ (Explain)
1. ให้นักเรียนร่วมกันตอบคำถาม ดังนี้
• เหตุใดจึงต้องมีการตรวจสอบสมมติฐาน และการตรวจสอบสมมติฐานมีจุดประสงค์เพื่อสิ่งใด
(แนวคำตอบ : การตรวจสอบสมมติฐ านเพื่อทำให้ทราบแน่ชัดว่าสมติฐ านใดถูกต้อง ซึ่งการ
ตรวจสอบสมมติฐานมีจุดประสงค์เพื่อค้นคว้าหาข้อมูล รวบรวมข้อมูล และตรวจสอบว่าสมมติฐาน
ข้อใดเป็นคำตอบที่ถูกต้องทีสุด)
2. ให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายความหมายของคำต่างๆ ดังนี้
• ตัวแปรต้นหรือตัวแปรอิสระ (independent variable) : ตัวแปรที่ผู้ทดลองกำหนดขึ้นเพื่อทดสอบ
ผลที่เกิดขึ้นจากตัวแปรนี้
• ตัวแปรตาม (dependent variable) : ตัวแปรที่เป็นผลมาจากตัวแปรต้นหรือตัวแปรอิสระ
• ตัว แปรควบคุ ม (controlled variable) : สิ่งต่างๆ นอกเหนือจากตัว แปรต้ น ที ่ อาจทำให้ ผ ลการ
ทดลองเกิดความคลาดเคลื่อนได้ ซึ่งผู้ทดลองจะต้องควบคุมให้สิ่งต่างๆ เหล่านั้นคงที่ตลอดการ
ทดลอง
ชั่วโมงที่ 3
สำรวจค้นหา (Explore)
1. ให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเรื่องการเก็บรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูล และการสรุปผลจากหนังสือเรียน
ชีววิทยา ม.4 เล่ม 1 หรือจากแหล่งเรียนรู้อื่นๆ
2. ให้นักเรียนกลุ่มเดิมศึกษากิจกรรมเรื่อง การกำหนดตัวแปร วิเคราะห์ข้อมูล และสรุปผลการทดลองจาก
หนังสือเรียน ชีววิทยา ม.4 เล่ม 1 แล้วร่วมกันตอบคำถามท้ายกิจกรรม
3. ครูควรเน้นย้ำว่า จากกิจกรรมนักเรียนจะได้ใช้ทักษะต่างๆ เช่น ทักษะการสังเกต ทักษะการลงความ
คิดเห็นจากข้อมูล ทักษะการจัดทำและสื่อความหมายของข้อมูล ทักษะการกำหนดและควบคุมตัวแปร
ทักษะการตีความหมายและสรุปข้อมูล ซึ่งเป็นทักษะพื้นฐานที่สำคัญในการศึกษาวิทยาศาสตร์
อธิบายความรู้ (Explain)
1. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายคำถามท้ายกิจกรรมในหนังสือเรียน ชีววิทยา ม.4 เล่ม 1 ดังนี้
• ในการทดลองนี้ สิ่งใดเป็นตัวแปรควบคุม สิ่งใดเป็นตัวแปรต้น และสิ่งใดเป็นตัวแปรตาม
(แนวคำตอบ : ตัวแปรควบคุม คือ พืชชนิดเดียวกันที่มีขนาดใกล้เคียงกัน และมีอายุเท่ากัน ใช้ดิน
ชนิดเดียวกัน ปริมาณดินเท่ากัน กระถามขนาดเดียวกัน ปริมาณน้ำเท่ากัน
ตัวแปรต้น คือ แสงสว่างที่มีสีต่างกัน
ตัวแปรตาม คือ ขนาดและความสูงของลำต้น )
• แสงสีใดมีผลทำให้พืชเจริญเติบโตได้ดีที่สุด และได้น้อยที่สุดตามลำดับ
(แนวคำตอบ : แสงสีแดงมีผลทำให้พืชเจริญเติบโตได้ดีที่สุด ส่วนแสงสีเหลืองมีผลทำให้พืช
เจริญเติบโตได้น้อยที่สุด)
• ให้นักเรียนแสดงผลการทดลองเป็นแผนภูมิหรือกราฟการเจริญเติบโตของพืชเมื่อได้รับแสงสีต่างๆ
(แนวคำตอบ : พิจารณาจากผลงานของนักเรียน โดยอยู่ในดุลยพินิจของครูผู้สอน)
ชั่วโมงที่ 4
ขั้นสรุป
ขยายความเข้าใจ (Elaborate)
1. ครูนำอภิปรายว่า หากผลการทดลองไม่สอดคล้องกับสมมติฐานที่ตั้งไว้ นักเรียนควรดำเนินการอย่างไร
แนวการอภิปรายควรเป็น ดังนี้ หากผลการทดลองไม่สอดคล้องกับสมมติฐานที่ตั้งไว้ นักเรียนควร
พิจารณาหาข้อผิดพลาดแล้วดำเนินการทดลองซ้ำ แต่หากทดลองซ้ำหลายครั้งแล้วผลการทดลองไม่
สอดคล้องกับสมมติฐานที่ตั้งไว้ ควรตั้งสมมติฐานใหม่ และดำเนินการตรวจสอบสมมติฐานอีกครั้ง
ตรวจสอบผล (Evaluate)
1. ครูประเมินผล โดยการสังเกตการตอบคำถาม การร่วมกันทำผลงาน และจากการนำเสนอผลงาน
2. ครูวัดและประเมินการปฏิบัติการ จากการทำใบงานที่ 1.3 เรื่อง วิธีการทางวิทยาศาสตร์
3. ครูตรวจสอบผลการทำแบบฝึกหัด
4. ครูตรวจสอบผลการทำแบบทดสอบหลังเรียน
7. การบูรณาการ
1) บูรณาการสิ่งแวดล้อมและมลพิษ และผลกระทบต่อสุขภาพ
8. สื่อและแหล่งการเรียนรู้
8.1 สื่อการเรียนรู้
1) หนังสือเรียนชีววิทยา ม.4 เล่ม 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต
2) ใบงานที่ 1.3 เรื่อง วิธีการทางวิทยาศาสตร์
3) PowerPoint เรื่อง วิธีการทางวิทยาศาสตร์
4) แบบฝึกหัดชีววิทยา ม.4 เล่ม 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต
8.2 แหล่งการเรียนรู้
1) ห้องเรียน
2) บริเวณโรงเรียน
9. คุณธรรมและจริยธรรมที่สอดแทรก
1. การตรงต่อเวลา
2. ความรับผิดชอบ
3. ความมีระเบียบวินัย
10. การวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้
ด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์ (A)
- ตระหนักถึงความสำคัญของพื้นฐาน สังเกตความมีวินัย ใฝ่ แบบประเมินคุณลักษณะ
การศึกษาในงานวิทยาศาสตร์ (A) เรียนรู้ และมุ่งมั่น อันพึงประสงค์ด้านใฝ่ ระดับคุณภาพ 2
เรียนรู้ กล้าซักถาม และ ผ่านเกณฑ์
มุ่งมั่นในการทำงาน
สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน การสังเกตพฤติกรรมใน
- ความสามารถในการคิด ชั้นเรียนตั้งใจใฝ่เรียนรู้
แบบประเมินสมรรถนะ ระดับคุณภาพ 2
- ความสามารถในการสื่อสาร มีความรับผิดชอบ มี
สำคัญของผู้เรียน ผ่านเกณฑ์
ความสามารถในการ
นำเสนอ
11. บันทึกการจัดการเรียนรู้
1) ผลการสอน
....................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................... .................
..................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................... .................
..............................................................................................................................................................................
2) ปัญหาและอุปสรรค
....................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
3) แนวทางการแก้ไข
....................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
ลงชื่อ
(นางภัทรพร เมืองซอง)
ครูผู้สอน
ความคิดเห็นหัวหน้ากลุ่มสาระ
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
ลงชื่อ
(นางรพีพรรณ หิมมะ)
หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะ หัวหน้าฝ่ายวิชาการ
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
ลงชื่อ
(นางรพีพรรณ หิมมะ)
หัวหน้าฝ่ายวิชาการ
ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะ รองผู้อำนวยการโรงเรียนไผ่แก้ววิทยา
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
ลงชื่อ
(นายสุรศักดิ์ สุคนธา)
รองผู้อำนวยการโรงเรียนไผ่แก้ววิทยา
ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะ ผู้อำนวยการโรงเรียนไผ่แก้ววิทยา
....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. ..................................
..................................................................................................................................................................
ว่าที่ร้อยตรี
(ฐปนนท ยิ่งชนะ)
ผู้อำนวยการโรงเรียนไผ่แก้ววิทยา