MÁY PHỤ TÀU THỦY 1

Nguyễn Minh Khải

MT18

MSSV 1851020012

1) Giới thiệu đặc điểm kết cấu và nguyên lý làm việc của bơm phun tia. Nêu những đặc điểm nổi bật của
bơm phun tia. Ứng dụng của bơm?

2) Giới thiệu đặc điểm kết cấu và nguyên lý làm việc của bơm xoáy. Nêu những đặc điểm nổi bật của
bơm xoáy. Ứng dụng của bơm?

3. Vẽ hình, giới thiệu đặc điểm kết cấu và nguyên lý làm việc của bơm piston tác dụng đơn (một hiệu
lực)?

4. Hãy trình bày kết cấu và nguyên lý hoạt động của bơm piston tác dụng kép (hai hiệu lực)?

5. Qui trình vận hành bơm piston. Sau khi khởi động bơm, kiểm tra thấy trên đường ống đẩy không có
chất lỏng, kiểm tra, xác định nguyên nhân và cách khắc phục?

6. Đọc hiểu kết cấu của bơm piston theo bản vẽ phần một số kết cấu bơm thực (Giới thiệu các bộ phận
chính của bơm, đọc nguyên lý hoạt động). Trình tự tháo, lắp piston của bơm?

7. Hãy chứng minh sản lượng của bơm piston là không đều. Trình bày các phương pháp làm đều sản
lượng bơm piston?

Trả lời

Câu 1 :

Đặc điểm kết cấu của bơm phun tia bao gồm các bộ phận :

1. Ống phun
2. Khoang hút
3. Ống dẫn chất lỏng cần bơm
4. Ống hòa trộn
5. Ống loe

Nguyên lý làm việc của bơm phun tia :

Dòng chất lỏng công tác có cột áp H1 chảy vào ống 2 với lưu lượng Q1, qua miệng vòi phun 3 tạo
thành dòng tia có vận tốc rất lớn phun vào buồng 4, kéo không khí trong buồng này chuyển động
theo nên tại đây, vận tốc dòng chảy tăng lên, áp suất giảm xuống nhỏ hơn áp suất không khí. Trên
mặt nước trong bể hút lại chịu tác dụng của áp suất không khí. Do sự chênh lệch áp suất, nước từ
bể hút dâng lên buồng 4. Tại đây nó được chất lỏng công tác truyền năng lượng cho. Ra khỏi buồng
4 chất lỏng vào buồng trộn 5 để ổn định vận tốc,vào ống khuếch tán 6 để biến một phần động năng
thành thế năng. Cuối cùng dòng chất lỏng chuyển động vào ống đẩy 7 với lưu lượng Q2=Q1+Q0 và
cột áp H2 lớn hơn cột áp H0 của dòng chảy trong ống hút:
H0
Với các bơm tia phun nói chung có kết cấu tương tự như nhau, chỉ khác nhau ở bộ phận vòi phun.
Bơm tia phun có ưu điểm là cấu tạo đơn giản, kích thước nhỏ gọn, làm việc tin cậy, chế tạo rẻ tiền
và có thể bơm được các loại chất lỏng, kể cả chất lỏng có lẫn hỗn hợp cơ học và chất khí.
Nhược điểm của bơm tia phun là hiệu suất thấp chỉ từ 0,2 đến 0,35

Những đặc điểm nổi bậc

 Có kết cấu đơn giản

 Kích thước nhỏ
 An toàn

ứng dụng của bơm phun tia

- Do không có chi tiết động, kết cấu đơn giản nên chất lỏng được bơm có thể rất đa dạng, nó có thể lẫn
chất bẩn, lẫn khí và thậm chí ở nhiệt độ tương đối cao

- Độ chân không của bơm rất cao, có thể đạt được 97%, nên bơm phun tia được sử dụng vào việc hút
chân không cho một số thiết bị như bình chưng cất nước ngọt hoặc mồi cho hệ thống bơm li tâm. Bơm
phun tia còn được dùng trong các việc khác như:
- Bơm chất thải vệ sinh

- Bơm hút khô lacanh và một số nơi xa và khó trên tàu

- Hòa trộn hóa chất với nước trong hệ thống cứu hỏa bằng hóa chất trên tàu

Câu 2 :

Đặc điểm kết cấu của bơm xoáy : bao gồm các bộ phận

1- Cửa hút
2- Cửa đẩy
3- Vách ngăn giữa cửa đẩy và cửa hút
4- Bánh công tác
5- Rãnh bao quanh cánh dẫn
6- Vỏ bơm

Nguyên lý làm việc

Nguyên lý làm việc của bơm như sau: giả sử họng hút của bơm đuợc điền đầy chất lỏng, khi bánh công
tác quay với tốc độ lớn, chất lỏng quay theo và chịu lực li tâm rất lớn, chất lỏng đi ra ngoài biên của cánh
quạt. Do rãnh chứa chất lỏng bao quanh có hình lòng máng mà buộc chất lỏng lại phải quay trở lại bánh
cánh tạo thành môt chuyển động xoáy dọc theo rãnh cánh. Khi trở lại gặp bánh cánh, chất lỏng lại được
trao đổi năng lượng một lần nữa và lặp lại quá trình chuyển động như cũ. Cứ diễn biến qua lại như vậy
nhiều lần trong quá trình chất lỏng đi từ cửa vào 1 tới cửa ra 2. Như vậy, quỹ đạo chuyển động của chất
lỏng qua bơm có dạng xoắn nhiều vòng ứng với số lần trao đổi năng lượng với cánh.

- Nguyên lý làm việc của bơm xoáy cũng tương tự như bơm li tâm, chỉ khác là trong một vòng quay của
bánh công tác, mỗi phần tử chất lỏng nhiều lần nhận được cơ năng của cánh dẫn truyền cho. Do vậy, cột
áp của bơm xoáy cao hơn của bơm li tâm rất nhiều. Với cùng một kích thước và số vòng quay làm việc
của bánh công tác thì côt áp của bơm xoáy lớn hơn của bơm ly tâm khoảng 3÷7 lần. Kết cấu bơm xoáy
nhỏ gọn và tạo được cột áp lớn là ưu điểm nổi bật của bơm xoáy

- Chuyển động của chất lỏng qua bơm là chuyển động xoáy có vận tốc tăng dần, nên vận tốc của dòng
chảy thay đổi rất nhiều từ họng hút đến họng đẩy. Do vậy, tổn thất cột áp của dòng chảy qua bơm lớn
nên hiệu suất của bơm thấp, Hiệu suất của bơm sẽ càng thấp nếu bơm chất lỏng có độ nhớt cao.   
0, 25 0, 45

Đặc điểm nổi bật của bơm xoáy

Bơm xoáy có khả năng tự hút, có thể làm việc như một bơm chân không. Vì ống hút và ống đẩy đều ở
phía trên nên chỉ cần mồi bơm một lần (trong lần làm việc dầu tiên). Do ưu điểm này nên bơm xoáy
thường được ghép với bơm li tâm để tạo nên khả năng tự hút của bơm
- Bơm xoáy có thể làm việc với chất lỏng có tính bốc hơi nhiều hoặc hỗn hợp chất lỏng và chất khí.
Nhưng không nên dùng bơm xoáy để bơm chất lỏng có chứa nhiều hạt cứng, vì như vậy cánh dẫn của
bánh công tác sẽ rất chóng mòn, làm giảm tuổi thọ của bơm

- Sản lượng của bơm xoáy tương đối đều.

ứng dụng của bơm xoáy

- Dùng để bơm hóa chất

- Dùng để bơm nước
- Dùng trên tàu thủy

Câu 3 :

Đặc điểm kết cấu

1- Piston
2- Xilanh
3- Hộp van
4- Van hút
5- Van đẩy
6- Ống hút
7- Ống đẩy
8- Thanh truyền
9- Tay quay
 10- Trục quay

Tỷ số S/D phụ thuộc vào số vòng quay, nếu số vòng quay càng lớn thì tỷ số S/D càng bé để giảm bớt sức
cản Tốc độ chất lỏng trên đường ống hút từ 12 m/s và trên đường ống đẩy từ 1,52,5 m/s

Nguyên lý làm việc của bơm

Trong quá trình làm việc trục khủyu quay truyền chuyển động khứ hồi cho pitston qua hệ thông con
trươt tay quay và thanh truyền piston chuyển động tịnh tiến quá lại trong xilanh ,khoảng không gian
giữa mặt đầu của piston và các van là khoang làm việc của máy bơm thể tích khoang làm việc này thay
đổi phụ thuộc vào vị trí của piston , những điểm tận cùng của bên phải và bên trái được gọi là điểm chết
phải và điểm chết trái khoảng cách từ điểm chết phải đến điểm chết trái được gọi là hành trình của
piston ký hiệu là S : S=2R R bán kính tay quay của trục khuỷu , khi piston chuyển động từ điểm chết trái
đến điểm chết phải van hút đóng lại van đảy mở ra chất lỏng bị đẩy ra ngoài ngược lại khi điểm chết
phải sang điểm chết trái thì áp suất trong ống hút giảm lúc này van hút mở van đẩy đóng chất lỏng từ bể
được hút đầy vào khoang làm việc của máy bơm .

Câu 4 :

Kết cấu của bơm piston tác dụng kép

1. Cần piston
2. Xilanh
3. ống hút
4. van xả
5. buồng làm việc
6. van hút
7. ống xả
8. bể chứa
9. tay quay
10. trục khuỷu
11. con trượt

nguyên lý hoạt động

nhờ có hệ thống tay quay thanh truyền chuyển động của động cơ sẽ biến thành chuyển động tịnh tiến
của piston trong xilanh với hành trình (S=2R S bán kính tay quay ) hai điểm b1 và b2 ứng với hai vị trí
biên tay quay , khi piston đi từ b1 đến b2 thì khoang b1 thực hiện quá trình hút khoang b2 thực hiện quá
trình đẩy khi đó khoang thể tích b1 tăng lên áp suất giảm dần và nhỏ hơn áp suất mặt thoáng do đó chất
lỏng từ bể chứa qua van hút vào buồng làm việc b1 trong khi đó van 4 đóng lại ,còn bê khoang b2 thì thể
tích buồng làm việc giảm , áp suất tăng lên van 6 đóng lại và van 4 mở ra chất lỏng sẽ được đẩy qua van
đẩy 4 vào ống xả 7 , khi piston tới b2 thì khoang b1 sẽ kết thúc quá trình hút khoang b2 kết thúc quá
trình đẩy quá trình ngược lại khi piston đi từ b2 đến b1 khoang b2 thực hiện quá trình hút b1 thực hiện
quá trình đẩy mỗi vòng quay của trục chính thì bơm thực hiện được hai lần hút và hai lần đẩy hai chu kỳ
còn được gọi là tác dụng kép .

câu 5

qui trình vận hành bơm

Chuẩn bị

-Kiểm tra tại các chỗghép nốt xem có bị tháo lỏng không.

-Chắc chắn các van, khóa của đồng hồđo … mở.

-Kiểm tra vòng quay của bơm theo đúng như mũi tên chỉ trên vỏbơm.

-Mở hết van hút và van xả. -Quay bơm bằng tay xem bơm quay nhẹ hay không.

-Kiểm tra bầu lọc, nếu tắc bẩn thìvệsinh lưới lọc.

-Đảm bảo việc bôi trơn các ổ đỡ(turbine oil VG32-56).

-Không cần thiết phải mồi nước vào đường ống hút của bơm. Trường hợp, thân van vàbuồng làm việc
của bơm khô có thểlàm bơm không làm việc được thìcần phải mồi nước.

Chạy bơm

Khởi động môtơ, trước hết lặp bật (ON) vàtắt (OFF) một hoặc hai lần để xác nhận chắc chắn là không có
vấn đề gì bất thường, chú ý chiều quay, rung động, tiếng ồn, dòng điện ...

Dừng bơm

Dừng môtơ, đóng van hút vàvan xả.

Bơm khởi động nhưng không có chất lỏng

Nguyên nhân

Bơm không được điền đày chất lỏng

Van không mở

Van không mở được

Bơm hút khí

ống hút goặc bầu lộc bị tắc

cách khắc phục

mồi lại
mở van

sửa van

kiểm tra hệ thống hút

vệ sinh

câu 6 :

bơm piston hướng kinh (tâm)

cấu tạo :

1 rotor

2 stator

3 piston

4 vành nồi

5 bệ trượt

6 vành trượt điều khiểm vành nồi

7 vòng bi vành ồi

8 òng bi đỡ trục

9 buli khớp nối

10 trục bơm

11 phanh hãm phớt làm kín

12 phớt làm kín cổ trục bơm

13 vỏ bơm

14 nắp bơm

15 trục phân phối dầu

16 cần điều khiểm độ lệch tâm e , a, b hai đường dẫn dầu
Nguyên lý hoạt động
Giả sử bơm quay theo chiều kim đồng hồ, do sự bố trí lệch tâm giữa rotor (1) và vành nổi (4) một
khoảng là e (hay còn gọi là độ lệch tâm e). Khi rotor (1) quay, các piston (3) cũng quay theo rotor và
đồng thời chuyển động tịnh tiến trong các xilanh. Quá trình hút được thực hiện khi các piston chuyển
động hướng ra khỏi tâm rotor tại cung phía trên, làm thể tích công tác của xi lanh tăng, áp suất trong xi
lanh giảm. Chất lỏng được hút qua trục phân phối (15) đặt trong tâm của rotor, vào trong các xi lanh nhờ
có lỗ dẫn dầu (a). Khi piston bắt đầu chuyển động đến cung phía dưới thì piston bị thành vành nổi ép
chuyển động hướng về tâm. Đo đó, chật lỏng được đẩy vào khoang đẩu theo đường dầu (b) trên thân
trục phân phối (15) và được dẫn ra ngoài qua ống phân phối dầu (15) thực hiện quá trình đẩy của bơm.
Tháo lắp bơm thủy lực
B1 : Mở bơm
B2 : Lấy phớt làm kín
B3 : mở lấy khối block xilanh
B4 : mở lấy trục bơm
B5 : mở lấy các piston
B6 : mở lấy đĩa phân phối áp vào bề mặt khối block xilanh
B7 : mở và vệ sinh tất cả các chi tiết còn lại
Quy trình lắp thì ngược lại chi tiết nào mở ra cuối cùng thì lắp vô trước
Câu 7:
Do V là không đều trong hành trình S. Nên sản lượng của bơm  piston là không đều
Các phương pháp làm đều sản lượng
- Sử dụng bơm nhiều hiệu lực
- Dùng bơm vi sai
- Sử dụng bình điều hòa không khí