You are on page 1of 47

organizaciuli qcevis

safuZvlebi

stiven p. robinsi
san diegos saxelmwifo universiteti

timoTi a. jaji
floridis universiteti

pirveli qarTuli gamocema

ESSENTIALS OF

ORGANIZATIONAL BEHAVIOR

Stephen P. Robbins
San Diego State University

Timothy A. Judge
University of Florida

Tbilisi
ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti
2009
proeqti ganxorcielda ­ qarTve­ This project has been made ­possible by
lo­­­­­­­­­logiis, humanitaruli da financial support from the Foundation­
soci­a­­lu­­­­­­­ri­ mecnierebebis fondis for Georgian Studies, Humanities and
(rusTavelis fondi) ­ finansuri Social Sciences (Rustaveli Foundation)
mxardaWeriT
www.rustaveli.org.ge

wigni iTargmna da gamosacemad momzadda ilia WavWavaZis saxelmwifo


unive­rsitetSi proeqtiT (granti N 020-08): - `skolis marTva – problemebis
­analizi da maTi gadaWris gzebi~

mTargmneli: Tamar TurmaniZe


samecniero redaqtori: Sorena maRlakeliZe, proeqtis xelmZRvaneli
stilisti redaqtorebi: arCil gamzardia. lana yuraSvili

Authorized translation from the English language edition, entitled ESSENTIALS OF ORGANIZATIONAL
­BEHAVIOR, 9th Edition; ISBN 0-13-240883-X; by ROBBINS, STEPHEN P; and JUDGE, TIMOTHY A.; pub-
lished by Pearson Education, Inc, publishing as Prentice Hall,
Copyright © 2008 by Pearson Education, Inc.
All right reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means,
­electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage retrieval system,
without permission form Pearson Education, Inc.

Copyright for GEORGIAN language edition © 2009 ILIA CHAVCHAVADZE STATE UNIVERSITY

saavtoro ufleba Targmanze © 2009 ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti

ISBN 978-9941-9117-4-3

avtorizebuli Targmani inglisurenovani gamocemisa saTauriT organizaciuli qcevis safu­


Zvlebi, me-9 gamocema; ISBN 0-13-240883-X; Aavtorebi robinsi stivensi stiven f. da jaji timoTi a.
gamomce­m­lo­ba Pearson Education Inc. publishing as Prentice Hall, copyright © 2008
yvela ufleba daculia. winamdebare wignis arc erTi monakveTi ar eqvemdebareba reprOOoducirebas,
an gadacemas nebismieri formiT an nebismieri gziT, eleqtronuli Tu meqanikuri fotokopirebis
CaTvliT, gadamweri, an informaciis Senaxvis sxva sistemiT, Pearson Education Inc. ­nebarTvis gareSe

ufaso gamocema
es wigni eZRvneba Cems megobrebsa da
kolegebs organizaciuli qcevis samecniero
sazogadoebidan, romlebic TavianTi kvleviTa da
swavlebis procesisadmi erTgulebiT mniSvnelovnad
daexmarnen studentebs organizaciuli qcevis
cnebebis gagebasa da gamoyenebaSi.
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali


mokle sarCevi

Sesavali XIX

nawili I prologi 1

1 organizaciuli qcevis Sesavali 1

nawili II pirovneba organizaciaSi 17

2 individualuri qcevis safuZvlebi 17


3 pirovnuli Tvisebebi da faseulobebi 40
4 aRqma da individualuri gadawyvetilebebis miReba 64
5 motivaciis cneba 86
6 motivacia: cnebidan gamoyenebamde 112
7 emociebi da ganwyobebi 135

nawili III jgufebi organizaciaSi 156

8 jgufuri qcevis safuZvlebi 156


9 samuSao gundis gageba 178
10 komunikacia 201
11 lideroba 223
12 Zalaufleba da politika 251
13 konfliqti da molaparakeba 269

nawili IV organizaciuli sistema 292

14 organizaciis struqturis safuZvlebi 292


15 organizaciuli kultura 316
16 organizaciuli cvlileba da ganviTareba 338

epilogi 361
SeniSvnebi 363
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali
VII

sarCevi

Sesavali XXX

nawili I prologi 1
1 organizaciuli qcevis Sesavali 1
organizaciuli qcevis sfero 2
sistematuri kvleviT intuiciis gamdidreba 3
disciplinebi, romlebic xels uwyobs organizaciuli
qcevis sferos 5
fsiqologia 6
socialuri fsiqologia 6
sociologia 6
anTropologia 7
ramdenime principi organizaciul qcevaSi7
organizaciuli qcevis gamowvevebi da SesaZleblobebi 8
reagireba globalizaciaze 8
mravalferovani samuSao Zalis marTva 10
xarisxisa da produqtiulobis gaumjobeseba 10
momxmareblis momsaxurebis gaumjobeseba 11
adamianebTan urTierTobis unaris gaumjobeseba 12
siaxleebisa da cvlilebebis stimulireba 12
droebiTobasTan gamklaveba 13
momsaxure personalisaTvis daxmareba samuSaosTan
dakavSirebuli konfliqtebis dabalansebaSi 14
eTikuri qcevis gaumjobeseba 14
wignis gegma 15
miTiTebebi menejerebisaTvis 16

nawili II pirovneba organizaciaSi 17


2 individualuri qcevis safuZvlebi 17
unari 17
inteleqtualuri unari 18
unari da samsaxurTan Sesabamisoba 18
damokidebulebebi 19
ra aris damokidebulebebis ZiriTadi komponentebi? 19
ramdenad Tanamimdevrulia damokidebulebebi? 20
qceva yovelTvis damokidebulebebisagan
gamomdinareobs? 22
ra aris ZiriTadi samsaxurebrivi damokidebulebebi? 24
samsaxuriT kmayofileba 28
nawili I prologi:
VIII

ramdenad kmayofilebi arian adamianebi TavianTi


samsaxuriT? 28
ra iwvevs samsaxuriT kmayofilebas? 29
kmayofili da ukmayofilo momsaxure personalis
gavlena samuSao adgilebze 31
swavla 33
swavlis gansazRvreba 34
swavlis Teoriebi 34
qcevis Camoyalibeba: menejeruli saSualebani 35
miTiTebebi menejerebisaTvis 38

3 pirovnuli Tvisebebi da faseulobebi 40
pirovnuli Tvisebebi 40
ra aris pirovnuli Tvisebebi? 41
individualuri maxasiaTeblebi 41
ZiriTadi pirovnuli Tvisebebi, romelic gavlenas
axdens organizaciul qcevaze 45
pirovnuli Tvisebebi da erovnuli struqtura 50
faseulobebi 51
faseulobaTa tipebi 51
faseulobebi, erTguleba da eTikuri qceva 55
faseulobebi sxvadasxva kulturaSi 56
adamianebis pirovnuli Tvisebebisa da 61
faseulobebis dakavSireba samuSao adgilTan
. pirovnebis SeTavseba samsaxurTan 61
pirovnebis SeTavseba organizaciasTan 62
miTiTebebi menejerebisaTvis 63

4 aRqma da individualuri gadawyvetilebebis


miReba 64
ra aris aRqma? 65
faqtorebi, romlebic gavlenas axdenen aRqmaze 65
pirovnebis aRqma: sxva adamianebis Sesaxeb Sefasebis gakeTeba 65
atribuciis Teoria 65
sxva adamianebis Sefasebebisas xSirad gamoyenebuli
iarliyebi 68
kavSiri aRqmasa da individualur gadawyvetilebis
miRebas Soris 70
rogor unda xdebodes gadawyvetilebebis miReba?70
racionaluri gadawyvetilebis miRebis procesi 70
SemoqmedobiTobis gaumjobeseba gadawyvetilebis
miRebaSi 72
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali
IX

rogor iRebs realurad gadawyvetilebebs organizacia?


74
SezRuduli racionaloba 74
gavrcelebuli mikerZoebebi da Secdomebi 76
intuicia 79
individualuri gansxvavebebi 80
organizaciuli SezRudvebi 80
kulturuli sxvaobebi 82
eTika gadawyvetilebis miRebaSi 83
miTiTebebi menejerebisaTvis 84

5 motivaciis cneba 86
motivaciis gansazRvra 86
motivaciis adrindeli Teoriebi 87
saWiroebaTa ierarqiis Teoria 87
X Teoria da Y Teoria 88
orfaqtoriani Teoria 89
motivaciis Tanamedrove Teoriebi 92
makklilandis saWiroebaTa Teoria92
SemecnebiTi Sefasebis Teoria 94
miznis dasaxvis Teoria 95
miznobrivi menejmenti 97
TviTefeqturobis Teoria 98
samarTlianobis Teoria 101
molodinis Teoria 105
`frTxilad iyaviT~: motivaciis Teoriebi xSirad kulturebSia
Caketili 108
miTiTebebi menejerebisaTvis 110

6 motivacia: cnebidan gamoyenebamde 112
motivireba samuSao garemos bunebis cvlilebis mixedviT 112
samsaxuris niSan-Tvisebebis modeli 113
rogor SeiZleba samuSaos gardaqmna 115
alternatiuli samuSao datvirTvis forma 118
daqiravebulebis CarTva 122
daqiravebulTa CarTvis programebis magaliTebi 123
daqiravebulebis dajildoeba 124
ra unda gadauxadon: anazRaurebis struqturis
Camoyalibeba 125
rogor unda gadauxadon: calkeuli daqiravebulis
dajildoveba cvalebadi anazRaurebis programis
nawili I prologi:


saSualebiT 125
rogor unda gadauxadon: unar-Cvevebze dafuZvnebuli
anazRaurebis gegmebiT calkeuli daqiravebulis
dajildoveba 130
unar-Cvevebze dafuZnebuli anazRaureba praqtikaSi 131
moqnili SeRavaTebi: SeRavaTebis paketis ganviTareba 131
Sinagani jildoebi: daqiravebulTa aRiarebis
programebi 32
miTiTebebi menejerebisaTvis 134

7 emociebi da ganwyobebi 135
ra aris emociebi da ganwyobebi? 136
emociebis zogierTi aspeqti 138
emociebisa da ganwyobis wyaroebi 140
emociebis gare SezRudvebi 144
emociuri Sroma 146
gamovlenili emociebi gancdilis winaaRmdeg 146
emociuri inteleqti 147
emociuri inteleqtis mxardamWeri argumentebi 147
emociuri inteleqtis sapirispiro argumentebi 148
emociebisa da ganwyobebis gamoyeneba organizaciul
qcevaSi 149
SerCeva 149
gadawyvetilebis miReba 150
SemoqmedebiToba 150
motivacia 151
lideroba 151
interpersonaluri konfliqti 152
molaparakeba 152
momxmarebelTa momsaxureba 153
samsaxurebrivi damokidebuleba 153
samuSao adgilze devianturi qceva 154
miTiTebebi menejerebisaTvis 154

nawili III jgufebi organizaciaSi

8 jgufuri qcevis safuZvlebi 156


jgufis gansazRvra da klasifikacia 156
jgufebis Tvisebebi: rolebi, normebi, statusi, zoma da
Sekruloba 158
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali
XI

rolebi 158
normebi 160
statusi 165
zoma 168
Sekruloba 169
jgufuri gadawyvetilebis miReba 171
jgufi individis pirispir 171
jgufuri azrovneba da jgufSi gadanacvleba 172
jgufuri gadawyvetilebis miRebis teqnika 174
miTiTebebi menejerebisaTvis 176

9 samuSao gundis gageba178
ratom xdebian gundebi ase popularulebi? 178
gansxvavebebi jgufebsa da gundebs Soris 79
gundis tipebi 180
problemis gadaWris gundebi 180
TviTmarTuli samuSao gundi 181
interfunqciuri gundebi 182
virtualuri gundebi 183
efeqturi gundebis Seqmna 184
konteqsti 186
Semadgenloba 187
Sromis dizaini 193
procesi 194
individebis gadaqceva gundur moTamaSeebad 196
gamowveva 196
gundis moTamaSeebis Seqmna 197
gundebi da xarisxis marTva 198
frTxilad iyaviT! gundebi yovelTvis ar aris
problemis gadaWris gza 199
miTiTebebi menejerebisaTvis 200

10 komunikacia 201
komunikaciis funqciebi 202
komunikaciis procesi 203
komunikaciis mimarTuleba 203
interpersonaluri komunikacia 205
zepiri komunikacia 205
werilobiTi komunikacia 206
usityvo komunikacia 206
organizaciuli komunikacia 208
nawili I prologi:
XII

patara jgufis formaluri qselebi 208


informaciis araformaluri arxi 210
komunikacia kompiuteris saSualebiT 211
codnis marTva 213
dabrkolebebi efeqtur komunikaciaSi 214
gafiltvra 214
SerCeviTi aRqma 215
informaciuli gadatvirTva 215
emociebi 215
ena 215
komunikaciis SiSi 216
komunikaciis Tanamedrove sakiTxebi 217
barierebi qalsa da mamakacs Soris komunikaciaSi 217
politikurad koreqtuli komunikacia 218
kulturaTaSorisi komunikacia 218
miTiTebebi menejerebisaTvis 221

11 lideroba 223
ra aris lideroba? 224
Tvisebebis Teoria 225
qceviTi Teoriebi 227
Tvisebebisa da qceviTi Teoriebis Sejameba 229
situaciuri Teoriebi 229
lidersa da wevrs Soris Senacvlebis Teoria 233
miznisa da saSualebis Sesatyvisobis Teoria 235
liderobis Teoriebi 237
qarizmatuli lideroba 237
transformaciuli lideroba 240
problemebi liderobis CamoyalibebaSi 245
lideroba, rogorc atribucia 245
efeqturi liderobis Semcvleli da
gamaneitralebeli 246
efeqturi liderebis moZebna da Seqmna 248
SerCeva 248
swavleba 249
miTiTebebi menejerebisaTvis 250

12 Zalaufleba da politika 251
Zalauflebis gansazRvra 252
liderobisa da Zalauflebis Sepirispireba 252
Zalauflebis safuZvlebi 253
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali
XIII

oficialuri Zalaufleba 253


pirovnuli Zalaufleba 254
Zalauflebis romeli safuZvelia yvelaze efeqturi? 254
Zalauflebis taqtika 255
Zalaufleba jgufebSi: koaliciebi 257
Zalaufleba qmedebaSi: politika 258
politikuri qcevis gansazRvra 258
faqtorebi, romlebic xels uwyoben politikur
qcevas 258
adamianebis reagireba organizaciul politikaze261
STabeWdilebiTi menejmenti 263
politikuri qcevis eTika 267
miTiTebebi menejerebisaTvis 268

13 konfliqti da molaparakeba 269
konfliqtis gansazRvra 269
konfliqtis Sesaxeb Sexedulebebis ganviTareba 270
tradiciuli Sexeduleba 270
adamianuri urTierTobebis Sexeduleba 271
interaqcionisturi Sexeduleba 271
konfliqtis procesi 272
etapi I: potenciuri dapirispireba an
SeuTavsebloba 272
etapi II: Semecneba da personalizacia 274
etapi III: ganzraxvebi 274
etapi IV: qceva 276
etapi V. Sedegebi 277
molaparakeba 280
garigebis strategiebi 281
molaparakebis procesi 283
individualuri gansxvavebebi molaparakebebSi 286
miTiTebebi menejerebisaTvis 289

nawili IV organizaciuli sistema

14 organizaciis struqturis safuZvlebi 292


ra aris organizaciuli struqtura? 293
samuSaos specializacia 293
departamentizacia 295
instanciebis jaWvi 297
nawili I prologi:
XIV

kontrolis sfero 298


centralizacia da decentralizacia 299
formalizacia 301
zogadi organizaciuli dizaini 301
martivi struqtura 301
biurokratia 303
matriculi struqtura 303
axali struqturuli alternativebi 305
gunduri struqtura 305
virtualuri organizaciebi 306
organizacia sazRvrebs gareSe 308
ratom gansxvavdebian struqturebi erTmaneTisagan? 310
strategia 310
organizaciis zoma 312
teqnologia 312
garemoebrivi gaurkvevloba 313
organizaciuli dizaini da daqiravebulebis qceva 313
miTiTebebi menejerebisaTvis 315

15 organizaciuli kultura 316
ra aris organizaciuli kultura? 317
organizaciuli kultura: gansazRvreba 317
kultura aRweriTi terminia 318
aqvs organizaciebs erTgvarovani kulturebi? 318
Zlieri kultura sustis pirispir 319
organizaciuli kultura erovnuli kulturis
pirispir319
ras akeTeben kulturebi? 320
kulturis funqciebi 320
kultura rogorc dabrkoleba 321
kulturebis Seqmna da SenarCuneba 323
rogor iwyeba kultura 323
kulturisaTvis sicocxlis SenarCuneba 324
daskvna: rogor yalibdeba kulturebi 328
rogor swavloben daqiravebulebi kulturas 329
ambebi 329
ritualebi 330
materialuri simboloebi 330
ena 331
kulturuli cvlilebis marTva 331
eTikuri organizaciuli kulturis Seqmna 332
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali
XV

momxmarebelze orientirebuli kulturis Seqmna 334


ZiriTadi cvladebi, romlebic ayalibeben
momxmarebelze orientirebul kulturas 334
menejeris qmedeba 335
miTiTebebi menejerebisaTvis 337

16 organizaciuli cvlileba da ganviTareba 338
cvlilebis Zalebi 338
ori Sexeduleba cvlilebis Sesaxeb 341
ori Sexeduleba 343
cvlilebebisadmi winaaRmdegoba 344
cvlilebis winaaRmdegobis daZleva 345
cvlilebebis marTva organizaciuli ganviTarebis saSualebiT
346
mgrZnobelobis treningi 437
gamokiTxvis ukukavSiri 348
procesis konsultacia 348
jgufebs Soris uTierTobebis ganviTareba 349
SefasebiTi gamokiTxva 350
Tanamedrove sakiTxebi organizaciul cvlilebaSi
351
teqnologiis gavlena samuSao adgilze 351
samsaxurebrivi stresi 353
codnaze orientirebuli organizaciis Seqmna 355
cvlilebis marTva: mas kultura gansazRvravs 358
miTiTebebi menejerebisaTvis 360

epilogi 361
SeniSvnebi 363
XVII

qarTvel mkiTxvels

Cems Tanaavtor stiv robinsTan erTad mivesalmebi ilia WavWavaZis sax-


elmwifo universitetSi qarTveli kolegebis mier organizaciuli qce-
vis safuZvlebis qarTul enaze gamocemas. amerikis SeerTebul StatebSi
saqarTvelos didad vgulSematkivrobT da moxarulebi varT mis mier
damoukideblobis aRdgeniT. vimedovneb, es wigni daxmarebas gauwevs am
didebuli qveynis mkiTxvelebs.
.
timoTi a. jaji,
genSvili, florida,
aSS
XIX

winasityvaoba pirveli qarTuli


gamocemisaTvis
Tanamedrove epoqa mudmivi cvlilebebiTa da gardaqmnebiT xasiaTdeba. es
cvlilebebi ukavSirdeba ekonomikis TiTqmis yvela sferos, teqnologiur
da socialur progress, konkurenciis gaZlierebas, Tavisuflebisa da
demokratiis ganviTarebas da a.S. Mmagram mxolod teqnikuri progresi
da teqnologiebis ganviTareba sxva CamoTvlil cvlilebebTan
erTad ar warmoadgens organizaciebis ganviTarebisa da warmatebis
safuZvels. msoflioSi mimdinare es procesebi aseve dakavSirebulia
maRalteqnologiuri, sainformacio-qseluri ekonomikis formirebasTan,
romlis mTavar aqtivs warmoadgens ara materialuri resursebi, aramed
adamiani, aRWurvili codniT, inteleqtiT, inovaciuri xedviT, rac realur
faqtorebsa da warmoebis damoukidebel produqtebSi gardaisaxeba. am
Tvisebebis mqone adamiani xdeba warmatebuli menejeri, romelic, Tavis
mxriv, warmatebuls xdis organizacias.

frederik v. teilori iyo pirveli, vinc sistemuri midgomis gamoyenebiT


Seecada Seeswavla adamianebis qceva organizaciSi. misi mizani iyo-
mieRwia muSaTa iseTi qcevisTvis, romelic maqsimaluri mwarmoeblurobis
safuZveli gaxdeboda. duglas makgregoris mixedviT ki menejerebi ufro
mets aRweven maSin, Tu TavianT TanamSromlebs aRiqvamen, rogorc moazrovne,
pasuxismgeblobis mqone, SemoqmedebiT pirovnebebs.

Tanamedrove pirobebSi organizaciuli qceva yvelaze mniSvnelovani, mzardi


sferoa, romelic aseve mniSvnelovan gavlenas axdens saqmian samyaroze;
amdenad, warmoadgens umetesi biznesis skolebis kvlevebis umniSvnelivanes
obieqts.

organizaciuli qcevis samecniero sazogadoebis TvalsaCino


warmomadgenlebi arian doqtori stiven robinsi, san-diegos (aSS)
universitetis profesori, menejmentsa da organizaciul qcevaSi msoflioSi
erT erT yvelaze moTxovnadi wignebis avtori; Mmis wignebs amJamad iyenebs aSS-
s 1000-ze meti kolejisa da universitetis studenti; da doqtori timoTi
jaji, floridis universitetis varingtonis biznesis administrirebis
kolejis menejmentis departamentis direqtori. maTi TanaavtorobiT
Sesrulebul wigns `organizaciuli qcevis safuZvlebis~ (me-12 gamocemas),
romelic Tanabrad mimoixilavs organizaciuli qcevis Semadgenel yvela
ZiriTad cnebas, didi mowoneba xvda wilad da farTod iqna CarTuli
saswavlo programebSi. rogorc avtorebi miuTiTeben es wigni ar aris
mxolod Teoria, aramed warmoadgens Teoriis gamoyenebas organizaciebSi
adamianTa qcevis ukeTesad axsnisa da prognozirebisaTvis. masSi
farTodaa warmodgenili kvleva daqiravebulTa pirovnuli Tvisebebis
Sesaxeb; menejerebis mier gadawyvetilebis miRebisa da imis Sesaxeb, Tu
rogor unda imoqmedon maT gadawyvetilebis miRebis dros Secdomebisa da
mikerZoebebis Tavidan asacileblad; jgufis qcevis Sesaxeb; imis Sesaxeb,
Tu ra SeiZleba gaakeTon organizaciebma liderobis gasaumjobeseblad
da a.S.­

`organizaciuli qcevis safuZvlebi~, msoflios mraval qveyanaSi,


am mimarTulebis wignis bazarze liders warmoadgens. albaT, es iyo
erT-erTi mTavari mizezi, imisa, rom grantis farglebSi swored es
wigni SegverCia qarTul enaze saTargmnad da gamosacemad, raTa ufro
xelmisawvdomi gamxdariyo qarTveli studentebis - ganaTlebis sistemis
Tu biznesis momavali menejerebis, aseve ukve arsebuli menejerebis Tu
sxva am sakiTxebiT dainteresebuli pirebisaTvis.

proeqtis -,,skolis marTva – problemebis analizi da maTi


gadaWris gzebi” xelmZRvaneli, ilia WavWavaZis saxelmwifo
universitetis ganaTlebis fakultetis asocirebuli
profesori

Sorena maRlakeliZe
XXI

Sesavali
es wigni aris 600 da 700-gverdiani organizaciuli qcevis saxelmZRvanelos
alternativa. is cdilobs, Tanabrad mimoixilos organizaciuli qcevis
Semadgeneli yvela ZiriTadi nawili ise, rom mkiTxvelisTvis is informa-
ciis mimcemic iyos da sainteresoc. CvenTvis sasiamovnoa imis Tqma, rom am
wignma didi mowoneba daimsaxura da farTod iqna CarTuli mokle kurseb-
sa da profesionalTa programebSi, aseve tradiciul kursebSi empiriul,
unar-Cvevebis ganviTarebis Sesaxeb naSromebsa da saxelmZRvaneloebSi.
wigni gamoiyeneba SeerTebuli Statebis, kanadis, laTinuri amerikis, evro-
pis, avstraliisa da aziis 500-ze met kolejsa da universitetSi. is aseve
iTargmna espanurad, portugaliurad, iaponurad, Cinurad, germanulad,
polonurad, Turqulad, daniurad da indoneziis bahasur enaze.

ra SeinarCunes am wignSi wina gamocemebidan?


ra moswonT mkiTxvelebs am wignSi? mkiTxvelebis gamokiTxvis Sedegad
gamovlinda maTi erTsulovneba Semdeg sakiTxebze. maTi surviliT am
gamocemaSi yvelaferi SenarCunda:

 moculoba. 1984 wels am wignis pirveli gamocemis Semdeg Cven vc-


dilobdiT, misi moculoba 250-dan 350 gverdamde SegvenarCunebina.
profesor-maswavleblebma gviTxres, rom wignis aseTi moculoba
maT studentebisaTvis damxmare masalebisa da proeqtebis micemis
saSualebas aZlevT.
 wigni yvela sakiTxs Tanabrad moicavs. Tumca wigni moklea, magram
is mimoixilavs organizaciuli qcevis yvela ZiriTad cnebas. is
moicavs ara marto tradiciul Temebs _ pirovnul Tvisebebs, moti-
vaciasa da liderobas, aramed iseT Tanamedrove sakiTxebs, rogori-
caa emociebi, ndoba, molaparakeba da codnis menejmenti.
 weris stili. am wigns sxvebisagan xSirad gamoarCeven Tavisufali,
laRi weris stiliTa da magaliTebis simravliT. mkiTxvelebi gveub-
nebian, rom, maTi azriT, es wigni `saintereso~, `studentebisaTvis
advilad gamosayenebeli~, `Zalian mkafio da gasagebia~.
 praqtikuloba. es wigni ara mxolod Teorias moicavs. is warmogvid-
gens Teoriis gamoyenebas organizaciebSi adamianTa qcevis ukeTes-
ad axsnisa da prognozirebisaTvis. am wignis TiToeul gamocemaSi
Cven yuradReba gavamaxvileT imaze, rom mkiTxvels organizaciuli
qcevis Teoriebs, kvlevasa da praqtikaSi mis gamoyenebas Soris kav-
Siri daenaxa.
 saswavlo masalebis ararseboba. erT-erTi ZiriTadi mizezi imisa,
Tu rogor SevZeliT dagvetovebina es wigni naklebi moculobis
aris is, rom is ar moicavs mimoxilviT kiTxvebs, SemTxvevebis aRw-
eras, savarjiSoebs an msgavs saswavlo masalebs. is gvaZlevs codnas
mxolod organizaciuli qcevis ZiriTadi nawilebis Sesaxeb da mas-
wavleblebs kursebis agebisa da formirebis Tavisuflebas aZlevs.
XXII

ilustracia A integrirebuli Temebi

Tavi globalizacia da gansxvavebebi mravalferovneba eTika


kulturebs Soris

1 8-9,13 10-11 14-15


2 25
3 50-51, 56-60 51-55 55-56
4 82 83
5 96, 98-99, 108-110 120
6 120-126, 133
7 144-146 143-144 154
8 168 168 164-165
9 182-183, 196-198 191-192, 199
10 207, 215-216, 218-220 218-220
11 239, 244-245
12 257, 261 267
13 274, 288-289 286-287
14 297
15 320 322 332-334
16 338, 358-359 339 339, 355

 globalizaciis, kulturaTa Soris gansxvavebebisa da eTikis CarT-


va. rogorc ilustracia A gviCvenebs, globalizaciis, kulturaTa
Soris gansxvavebebis, mravalferovnebisa da eTikis Temebi mTeli
wignis manZilzea ganxiluli. es sakiTxebi calkeul Tavebad ki ar
aris gamoyofili, aramed Sesabamis Temebs erwymis. mkiTxvelebma
gviTxres, rom aseTi midgoma am sakiTxebs organizaciuli qcevis
ganuyofel nawilad aqcevs da maT mniSvnelobas aZlierebs.
XXIII

damatebiTi masalebi
organizaciuli qcevis safuZvlebs axlavs vrceli damatebiTi masala
studentebisa da profesor-maswavleblebisaTvis.

saswavlo resursebi
pedagogTa resursebis centri
veb-gverdze www.prenhall.com/irc instruqtorebs SeuZliaT mra­
valferovani beWduri, sainformacio da saprezentacio masalebis
mopoveba, romlis CamotvirTvac SesaZlebelia cifrul formatSi.

is umjobesdeba. rogorc ki daregistrirdebiT, axali gamocemebisa da/an


statiebis CamotvirTvisaTvis Tqven ar dagWirdebaT damatebiTi formebis
Sevseba da momxmareblis uamravi saxelisa da parolis damaxsovreba.
rogorc daregistirebuli wevri, Tqven SeZlebT SeiyvanoT momxmareblis
saxeli, CamotvirToT resursebi da menejmentis kursi Tqvens serverze.

daxmareba gWirdebaT? Cveni teqnikuri daxmarebis gundi mzad aris


daexmaros pedagogebs, romelTac kiTxvebi gauCndebaT im damatebiTi
masalebi Sesaxeb, romelic am wigns axlavs. xSirad dasmul SekiTxvebisaTvis
pasuxis gasacemad ewvieT veb-gverds www.267.prenhall.com an darekeT
miTiTebul ufaso telefonis nomrebze. pedagogebs SeuZliaT Semdegi
damatebiTi masalebiT sargebloba.

yvela damatebiTi masalis detaluri aRwera mocemulia veb-gverze:


www.prenhall.com/irc

pedagogebisaTvis saWiro resursebis centri kompaqt-diskze:


ISBN 0-13-243154-8

pedagogebis saxelmZRvanelos beWduri versia: ISBN 0-13-243153-X

programa testis generirebisaTvis: isargebleT pedagogTa resursebis


centriT (rogorc onlain versiiT, ise kompaqt-diskiT).
programa PowerPoint: isargebleT pedagogTa resursebis centriT
(rogorc onlain versiiT, ise kompaqt-diskiT).
video masalebi DVD-ze: ISBN 0-13-186411-4.

studentebis resursebi:
Prentice Hall’s-is TviTSefasebiTi biblioTeka

TviTSefasebiTi biblioTeka xelmisawvdomia rogorc beWduri, ise


kompaqt-diskis an onlain-versiis saxiT, is moicavs 50 TviTSefasebiT
savarjiSos, romelic studentebs aCvenebs TavianT unar-Cvevebs,
SesaZleblobebs da interesebs.
XXIV

Tanmxlebi veb-gverdi

veb-gverdze www.prenhall.com/robinns warmodgenilia mniSvnelovani


masala studentebisa da profesorebisaTvis, maT Sorisaa damxmare
saxelmZRvanelo sxvadasxva tipis kiTxvebiT.

VangoNotes.com
iswavleT VangoNotes-is saSualebiT, romelic warmoadgens am wignis
Tavebis mimoxilvas, romlis gadmotvirTva SesaZlebelia mp3 formatSi.
axla sadac ar unda iyoT, rasac ar unda akeTebdeT, Tqven SegiZliaT
mousminoT da iswavloT Semdegi masala wignis TiToeuli Tavidan:

• mniSvnelovani mosazrebebi: rac gWirdebaT, rom icodeT


TiToeuli Tavidan.

• praqtikuli testebi: gamowmebT ramdenad kargad aiTviseT


mniSvnelovani mosazrebebi da saWiroa Tu ara, gaagrZeloT Tu
ara mecadineoba.

• ZiriTadi terminebi: audio kiTxvebi gexmarebaT gaimeoroT


mTavari cnebebi da terminebi.

• masalis swrafi gameoreba: swrafi savarjiSo gakveTilebi gaiareT


uSualod testis win.

VangoNotes Zalian mosaxerxebelia. Tqven SegiZliaT gadmotvi­rToT


mTeli masala an mxolod TqvenTvis saWiro Tavebi pirdapir Tqvens
fleierze. is aseve efeqturicaa. SegiZliaT gamoiyenoT manqanaSi,
savarjiSo darbazSi, gakveTilze mimavalma. SeiZine dResve da Seudeqi
swavlas.

SafariX-is eleqtronuli saxelmZRvaneloebi internetSi


saxelmZRvaneloebis yvelaze didi onlain-maRaziaa!

SafariX Seqmnilia studentebisaTvis. misi mizania fulis dazogva


studentebisaTvis savaldebulo saxelmZRvaneloebze. SafariX-is
saxelmZRvaneloebis onlain-versia studentebs miscems saSualebas,
dazogon beWduri versiisaTvis saWiro Tanxis 50%. studentebma ubralod
unda airCion saTauris an avtoris saSualebiT da iyidos teqtze uSualo
misawvdomoba nebismieri ZiriTadi sakredito baraTis meSveobiT.
SafariX-is eleqtronuli teqstiT studentebs SeuZliaT moZebnon masala
terminebis an gverdis nomrebis meSveobiT, onlain reJimSi gaakeTon
SeniSvnebi da amobeWdon sakiTxavi masala da CaniSnos mniSvnelovani
XXV

adgilebi SemdgomisaTvis. ufro meti informaciisaTvis an SafariX-is


saxelmZRvaneloebis yidvisaTvis estumreT veb-gverds: www.safarix.com.

menejmentis eleqtronuli masalebis kursi


yvela TqvenTvis saWiro resursi internetSi moTavsebulia erT adgilze,
rac moxerxebulobis, simartivisa da warmatebis miRwevis SesaZleblobas
iZleva.

ra aris mniSvnelovani studentebisaTvis?

• saswavlo modulebi: 16 Tavidan TiToeuls win axlavs sawyisi


testi, mokle Sinaarsi masalis gameorebisaTvis, savarjiSoebi da
bolo testi. saswavlo moduli aris gamocdebisaTvis momzadebis
saukeTeso saSualeba da SeuzRudavi praqtikis saSualebas
iZleva.

• Prentice Hall-is TviTSefasebiTi biblioTeka.

• kvlevis navigatori: es aris studentebisaTvis yvelaze advili gza,


maT samecniero statiis dawera rom daiwyon. kvlevis navigatori
did daxmarebas uwevs studentebs kvlevis procesSi, radgan
is moicavs sakvlevi masalis sando wyaros, romelTa Sorisaa
samecniero Jurnalebisa da statiebis biblioTeka EBSCO, gazeT
New York Times-is statiebis arqivi da sxva resursebi.

• kvlevis navigatori exmareba studentebs swafad da efeqturad


gamoiyenon dro kvlevisaTvis.

ra aris mniSvnelovani pedagogebisaTvis?

• pedagogebisaTvis saWiro resursebis centri: profesor-


maswavleblebs SeuZliaT resursebis erT adgilze mopoveba.

mkiTxvelTa Sefaseba

avtori da wignis Semqmneli gundi daafaseben Tqvens gamoxmaurebas.


SegvatyobineT, ras fiqrobT am saxelmZRvaneloze da gamogvigzavneT
werilebi misamarTze: college_marketing@prenhall.com. saTaurSi CawereT:
`Feedback About Robbins/Judge 9e~.

Tu gaqvT kiTxvebi am wignTan dakavSirebiT, daukavSirdiT


momxmarebelTa momsaxurebis departaments veb-gverdis saSualebiT:
www.247.prenhall.com.
XXVI

ra aris axali mecxre gamocemaSi


mecxre gamocemaSi ufro farTodaa warmodgenili kvleva, magaliTebi
da sxvadasxva Tema. am gamocemaSi Sedis:
l axali Tavi emociebisa da ganwyobebis Sesaxeb, romelic moicavs
menejerTaTvis daskvnebs am sferoSi ganxorcielebuli uaxlesi
kvlevebis mixedviT (me-7 Tavi).
l axali kvleva pirovnuli Tvisebebis Sesaxeb, romelic pirovnuli

Tvisebebis did xuTeuls moicavs (me-3 Tavi).


l axali kvleva menejerebis mier gadawyvetilebis miRebisa da imis

Sesaxeb, Tu rogor unda imoqmedon maT gadawyvetilebis miRebis


dros Secdomebisa da mikerZoebebis Tavidan asacileblad (me-4
Tavi).
l ufro vrceli masalebi miznis dasaxvis Teoriis Sesaxeb, rac

praqtikuli TvalsazrisiT yvelaze sasargeblo Teoriad aris


miCneuli (me-5 Tavi).
l ufro meti masala samuSaos dizainisa da telekomiutingis Sesaxeb,

rac dRevandeli organizaciebisaTvis Zalian mniSvnelovania (me-6


Tavi).
l emociuri Sroma da menejerebisa da daqiravebulebis mier samsax-

urSi sakuTari da sxvebis emociebis marTvis gzebi (me-7 Tavi).


l jgufis qcevis Sesaxeb axali kvleva, romelic jgufis bnel mx-

ares gviCvenebs (me-8 Tavi).


l axali kvleva, rogor unda Sedges saukeTeso samuSao gundebi (me-

9 Tavi).
l qalebsa da mamakacebs Soris, kulturebs Soris komunikaciis

dabrkolebebis Sesaxeb uaxlesi kvleva (me-10 Tavi).


l ufro farTodaa mocemuli liderobis kvlevaSi yvelaze axali

da mniSvnelovani Teoria _ transformaciuli/qarizmatuli


lideroba da ra SeiZleba gaakeTon organizaciebma liderobis
gasaumjobeseblad (me-11 Tavi).
l axali kvlevebi gavlenis taqtikebis Sesaxeb, romelic varaudobs,

rom is gzebi, romlebic adamianebze gavlenis mosaxdenad yvelaze


farTod gamoiyeneba, yvelaze nakleb efeqturia organizaciaSi
(me-12 Tavi).
l uaxlesi kvleva konfliqtebisa da molaparakebis Sesaxeb, ro-

melic warmogvidgens uamrav saSualebas, rogor SeiZleba in-


didebma ukeTesad gadaWran konfliqtebi da molaparakebis sa-
survel Sedegs miaRwion (me-13 Tavi).
l virtualuri organizaciis Sesaxeb ganaxlebuli masalebi, ro-

melic viTardeba mudmivad cvalebad informaciul teqnolo-


giebTan erTad (me-14 Tavi).
l ufro srulyofili informacia, rogor unda Seiqmnas eTikuri

kultura (me-15 Tavi).


l ufro meti masala cvlilebebis winaSe arsebuli dabrkolebebis

da maTi DdaZlevis gzebis Sesaxeb (me-16 Tavi).


l axali kvleva stresis Sesaxeb, romelic gviCvenebs, rom yvela

stresi cudi ar aris (me-16 Tavi).


XXVII

madloba
wignis am versiis gamoSvebaSi uamravma adamianma iTamaSa mniSvnelovani
roli. gansakuTrebul madlobas vuxdiT Semdeg mimomxilvelebs wina ga-
mocemebze gakeTebul sasargeblo komentarebisa da rCevebisaTvis: pro-
fesorebs braian boners (iutas universiteti), jeison duans (midvester-
nis saxelmwifo univeristeti), karen eikhofs (tenesis universiteti),
kamala golakotas (san diegos universiteti), don moslis (samxreT ala-
bamas univeristeti), marsela norvuds (hiustonis universiteti), marian
ors (vainesburgis koleji), aisar fillip suzans (centraluri flori-
dis universiteti) da devid vequists (universiteti `inqarneit vord~).

`prentis holis~ TanamSromlebidan madlobas vuxdiT maikl ablasmeirs,


klaudia fernandessa da judi liils am wignis zedamxedvelobisa da
marketingisaTvis. aseve, gvsurs madloba gadavuxadoT `prentis holis~
redaqtorebs: jef Selstads, jen simonsa da devid parkers.
XXIX

avtorebis Sesaxeb
stiven p. robinsi
arizonas universitetis doqtori

stiven robinss akademiuri Tanamdebobebi ukavia san diegos saxelmwifo


universitetSi, edvardsvilis universitetSi samxreT ilinoisSi, balti-
moris universitetSi, konkordias universitetSi (monreali) da nebras-
kas universitetSi (omaha). misi kvlevis interesis sagania konfliqti, Za-
laufleba da politika organizaciaSi, qcevis Sesaxeb gadawyvetilebis
miReba da efeqturi adamianTaSorisi urTierTobebis unar-Cvevebis gan-
viTareba. man ramdenime wigni gamoaqveyna menejmentisa da organizaciul
qcevis Sesaxeb, maT Soris `menejmentis~ mecxre gamocemis Tanaavtoria
meri kulterTan erTad, `organizaciuli qcevis~ meTormete gamocemisa
_ timoTi jajTan erTad, `menejmentis safuZvlebis~ mexuTe gamocemisa
_ devid decenzosTan erTad. misi wignebi gamoiyeneba aSS-s aTasze met
kolejsa da universitetSi, iTargmna 16 enaze, kanadaSi, avstraliaSi,
samxreT afrikasa da indoeTSi ki misi adaptirebuli gamocemebi gamovi-
da. Tavis `meore cxovrebaSi~ doqtori robinsi aqtiurad monawileobs
magistrantebs Soris mZleosnur SejibrebaSi. 1993 wlis Semdeg, roca 50
wlis Sesrulda, man 14 erovnuli da 9 msoflio Cempionati moigo, ram-
denime aSS-sa da msoflios asakobrivi jgufebis rekordi daamyara 60,
100, 200 da 400 metrze SejibrebaSi.

timoTi alan jaji


urbana-CempenSi ilionisis universitetis doqtori

timoTi jaji aris floridis universitetis varingtonis biznes adminis-


trirebis kolejSi menejmentSi cnobili mkvlevari. mas ukavia akademuri
Tanamdebobebi aiovas universitetSi, kornelis universitetSi, Carlzis
universitetSi (CexeTis respublika), komeniusis universitetSi (slo-
vakeTi) da ilinoisis universitetSi (urbana-Cempeini). doqtor jajis
sakvlev interesebSi ZiriTadad Sedis: (1) pirovnuli Tvisebebi, ganwyoba
da emociebi; (2) samsaxurebrivi damokidebulebebi; (3) lideroba da gav-
lenis momxdeni qcevebi; (4) kariera (pirovnebisa da organizaciis Sewy-
oba, warmateba karieraSi). doqtorma jajma am da sxva ZiriTad sakiTxe-
bze 90-ze meti statia gamoaqveyna Semdeg JurnalebSi: Academy of Manage-
ment Journal da Journal of Applied Psychology. is mravali organizaciis wevria, maT
Soris: amerikis fsiqologiuri asociaciisa da menejmentis akademiisa.
1955 wels doqtorma jajma samrewvelo da organizaciuli fsiqologiis
sazogadoebisagan miiRo jildo adreul karieraSi miRweuli warmatebi-
saTvis da 2001 wels ki menejmentis akademiis organizaciuli qcevis gan-
XXX

yofilebisagan _ lari l. qamingsis jildo karieris SuawlebSi miRwe­


uli warmatebisaTvis. is aris `organizaciuli qcevis~ me-12 gamocemis
Tanaavtori stiven robinsTan erTad da `organizaciebSi momsaxure per-
sonalis daqiravebis~ me-5 gamocemisa _ herbert heneman III-sTan erTad.
stiven jajs hyavs meuRle da sami Svili, ufrosi qaliSvili 18 wlisaa da
floridis saxelmwifo universitetis pirvelkurselia, umcrosi vaJi ki
oTxi wlisaa.
organizaciuli qcevis
safuZvlebi
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali
nawili 1 prologi 

Tavi 1

organizaciuli
qcevis Sesavali
am Tavis wakiTxvis Semdeg Tqven unda SeZloT:

1. organizaciuli qcevis gansazRvra


2. organizaciuli qcevis sistematuri kvlevis mniSvnelobis axsna
3. qcevis mTavari mecnieruli disciplinebis mier organizaciul
qcevaSi Setanili wvlilis garkveva
4. aRwera imisa, Tu rogor SeiZleba daexmaros organizaciuli
qcevis cnebebi organizaciebs produqtiulobis gazrdaSi
5. organizaciuli qcevis cnebebis gamoyenebisas menejerTa
ZiriTadi problemebisa da SesaZleblobebis dasaxeleba
6. organizaciuli qcevis analizis sami donis gansazRvra.

T u menejerebs sTxovT, daasaxelon maT winaSe mdgari yvelaze xSiri an


rTuli problemebi, erTnair pasuxebs miiRebT. menejerebi yvelaze
xSirad adamianebTan dakavSirebul problemebs asaxeleben. isini msjelo-
ben TavianTi ufrosebis susti komunikaciis unarze, daqiravebulebis ara-
motivirebulobaze, gundis wevrebs Soris konfliqtebze, kompaniis reor-
ganizaciis dros TanamSromlebis winaaRmdegobis daZlevasa da sxva msgavs
problemebze. SeiZleba gagikvirdeT, rodesac SeityobT, rom adamianebis
unar-Cvevebis Sesaxeb kursebi mxolod axlaxan gaxda biznes-skolis pro-
gramebis mniSvnelovani nawili.
Tumca praqtikosma menejerebma didi xania gaacnobieres adamianebs
Soris urTierTobis unar-Cvevebis mniSvneloba menejerebis efeqturad
muSaobaSi, biznes-skolebma es dagvianebiT aRiares. 1980-ian wlebamde bi-
nawili I prologi:


znes skolebis saswavlo programebi koncentrirebuli iyo menejmen-


tis teqnikur mxareebze, yuradRebis centrSi gansakuTrebiT ekonomika,
buRalteria, finansebi da raodenobrivi meTodebi aRmoCnda. menejmen-
tis teqnikur mxareebTan SedarebiT, adamianebis qcevasa da unar-Cvevebs
minimaluri yuradReba eTmoboda. ukanaskneli ori aTwleulis manZil-
ze biznesis maswavleblebma menejerebis efeqtur muSaobaSi adamian-
ebis qcevis gagebis mniSvneloba gaacnobieres da, Sedegad, maTi unar-
Cvevebis Sesaxeb savaldebulo kursi mraval saswavlo programas daema-
ta. rogorc liderobis dargSi masaCusetsis teqnologiuri institutis
slounis menejmentis skolis direqtorma ganacxada: ~biznesis adminis-
trirebis magistrantebma teqnikuri da raodenobrivi unar-Cvevebi Sei-
Zleba institutSi swavlis pirvel or weliwadSi SeiZinon, magram, mokle
xanSi liderobisa da komunikaciis unari ufro mniSvnelovani xdeba im
menejerTa gamosarCevad, romlebic karieraSi realur warmatebas aR-
weven~.1
maRalefeqturi personalis daqiravebisa da SenarCunebisaTvis or-
ganizaciebis warmomadgenlebi acnobiereben menejerebSi adamianebTan
urTierTobis unar-Cvevebis Camoyalibebis did mniSvnelobas. Sromis
bazris pirobebis miuxedavad kvalificiuri muSaxelis raodenoba yov-
elTvis SezRudulia. kargi samuSao garemos reputaciis mqone kom-
paniebi, rogoricaa `starbaqsi~, `adobe sistemsi~, `sisko~, `houl fudi~,
`amerikan eqspresi~, `amgeni~, `goldmen saCsi~, `pfaizeri~ da `merioti~,
am mxriv did upiratesobas floben. SeerTebuli Statebis masStabiT sa-
muSao Zalaze Catarebulma kvlevam aCvena, rom xelfasebi da damatebiTi
SeRavaTebi ar aris adamianebis mier samsaxuris mowonebisa da damqi-
ravebelTan darCenis ZiriTadi mizezi. ufro mniSvnelovania maTi sa-
muSaos xarisxi da muSaobaSi xelSemwyobi garemo.2 ase rom, adamianebTan
urTierTobis kargi unar-Cvevebis mqone menejerebTan muSaoba samuSao
garemos, albaT, ufro sasiamovnos gaxdis, rac, Tavis mxriv, gaaadvilebs
kvalificiuri muSaxelis daqiravebasa da SenarCunebas. amasTan, sasia-
movno samuSao garemos Seqmna ekonomikurad gamarTlebulia. magaliTad,
kargi samuSao garemos reputaciis mqone kompaniebs (romlebic `muSao-
bisaTvis sasurvel 100 saukeTeso amerikul kompanias~ Soris saxeldeba)
maRali finansuri Sedegebis Cveneba SeuZliaT.3
teqnikuri unar-Cvevebi saWiroa, magram menejmetSi warmatebis mis-
aRwevad sakmarisi ar aris. amJamad samuSao adgilebze konkurenciisa
da moTxovnebis zrdis pirobebSi menejerebi marto teqnikuri unar-
Cvevebis meSveobiT warmatebas ver aRweven. maT agreTve adamianebTan
urTierTobis kargi unar-Cvevebic unda hqondeT. es wigni moqmed da po-
tenciur menejerebs adamianuri urTierTobis unar-Cvevebis ganviTare-
baSi daexmareba.

organizaciuli qcevis sfero


samuSao adgilebze adamianebis Seswavlas zogadad organizaciuli qce-
vis kvlevas uwodeben. daviwyoT organizaciuli qcevis terminis gansaz-
RvriT da mokled mimovixiloT misi warmoSoba.
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali


organizaciuli qceva swavlobs im gavlenas, romelsac orga-


nizaciebSi individebi, jgufebi da struqturebi qcevaze axdenen. orga-
nizaciuli qcevis mTavari mizania am codnis gamoyeneba organizaciebis
efeqturobis gasaumjobeseblad. ramdenadac organizaciuli qceva
konkretulad muSaxelis daqiravebasTan dakavSirebuli sakiTxebiT in-
teresdeba, misi gansakuTrebuli interesis sferoSi Sedis samsaxurTan,
samuSaosTan, samsaxuris gacdenasa da mitovebasTan, produqtiulobas-
Tan, adamianTa mier samuSaos Sesrulebasa da menejmentTan dakavSire-
buli qceva.
organizaciuli qceva interesdeba organizaciaSi qcevis sami ganmsaz-
RvreliT: individebiT, jgufebiTa da organizaciis struqturiT. Tumca
mecnierebi Tanxmdebian, Tu ra Temebi Seadgens organizaciuli qcevis
kvlevis sagans, isini TiToeulis mniSvnelobis Sesaxeb isev kamaToben. am
wignSi Cven yuradRebas gavamaxvilebT Semdeg ZiriTad Temebze:

 motivacia
 liderTa qceva da Zalaufleba
 adamianTa Soris komunikacia
 jgufis struqtura da procesebi
 swavla
 damokidebulebis ganviTareba da aRqma
 cvlilebebis procesi
 konfliqti
 Sromis dizaini.4

sistematuri kvleviT intuiciis


gamdidreba
TiToeuli Cvengani qcevas TandaTan swavlobs. adreuli asakidan daw-
yebuli Cven sxvebis qmedebas vuyurebT da vcdilobT nanaxis gameorebas.
miuxedavad imisa, gulwrfelad dafiqrebulxarT Tu ara amis Sesaxeb,
mTeli cxovrebis manZilze adamianebs swavlobT. uyurebT, ras akeTe-
ben sxvebi, cdilobT, gaigoT, Tu ratom moqmedeben amgvarad da, albaT,
gsurT kidec, gamoicnoT, ras gaakeTeben isini sxva pirobebSi. samwuxar-
od, zerele an ganzogadebulma midgomam sxvebis qcevis gagebis Sesaxeb
SeiZleba mcdar prognozamde migiyvanoT. rogorc organizaciuli qce-
vis kvleva gvaswavlis, prognozis unaris gasaumjobeseblad intuicia
ufro sistematuri midgomiT unda gavamdidroT.
am wignSi sistematuri midgomis gamoyenebiT Cven -qceva ar aris SemTxveviTi,
gamovarkvevT mniSvnelovan faqtebsa da urTierTobebs, TiToeuli pirovnebis qcevas
rac qcevis ufro zustad prognozirebis saSualebas safuZvlad ZiriTadi logika
mogcemT. es sistematuri midgoma gulisxmobs, rom qce- udevs.
nawili I prologi:


va ar aris SemTxveviTi, TiToeuli pirovnebis qcevas safuZvlad ZiriTa-


di logika udevs da es ZiriTadi logika ise SeiZleba ganisazRvros da
gardaiqmnas, rom individualuri gansxvavebebi asaxos.
am ZiriTadi logikis gareSe Cven gagviWirdeboda qcevis gamocnoba.
magaliTad, roca manqanaSi sxdebiT, Cveulebriv, gansazRvrul da Za-
lian zust prognozs akeTebT, Tu rogor moiqcevian sxva adamianebi.
Tu CrdiloeT amerikaSi xarT, iciT, rom sxva mZRolebi manqanas sagzao
niSnebTan da SuqniSnis wiTel SuqTan gaaCereben, gzis marjvena mxares
imoZraveben da marcxena mxares Cagivlian. SegiZliaT warmoidginoT, ra
moxdeba, manqanis marTvis dros adamianis qceva araprognozirebadi rom
iyos?
aSkaraa, moZraobis wesebi manqanis marTvis dros qcevis prognozire-
bas aadvilebs. SesaZloa CvenTvis nakleb gasagebi iyos is wesebi (dawer-
ili Tu dauwereli), romelic TiToeul garemoSi arsebobs. magaliTad,
liftSi Sesvlisas brundebiT da saxiT karisken dgebiT? TiTqmis yvela
ase iqceva. magram wagikiTxavT rodesme, rom ase unda moiqceT? _ al-
baT, ara! Cven SegviZlia darwmunebiT vTqvaT, rom SesaZlebelia qcevis
prognozireba (rasakvirvelia, 100%-iT ara) supermarketebSi, audito-
riebSi, eqimis kabinetebSi, liftebSi da struqturuli situaciebis
umetesobaSi. avtomobilis mZRolebis qcevis msgavsad (romlisTvisac
gansazRvruli wesebi arsebobs), liftebSi adamianebis qcevis (romlisT-
visac TiTqmis ar arsebobs dawerili wesebi) prognozirebac SegviZlia.
mokled rom vTqvaT, zogadad qcevis gamocnoba SesaZlebelia, qcevis
sistematuri kvleva ki zusti prognozis gakeTebis saSualebas warmoad-
gens. sistematur kvlevaSi vgulisxmobT:

 urTierTobebis kvlevas
 mizezebisa da Sedegebis gansazRvris mcdelobas
 Cveni daskvnebis mecnierul faqtebze dafuZnebas – im monaceme-
bze, romlebic Sekrebilia kontrolirebuli pirobebis qveS, sak-
maod zustad aris Sefasebulia da ganmartebuli.

sistematuri kvleva aZlierebs intuicias, im `instinqtur grZno-


bebs~, rac `ama Tu im qcevas axsnis~. ra Tqma unda, sistematuri midgoma
ar amtkicebs imis mcdarobas, rac arasistematuri gziT daijereT. am
wignSi Cven mier gakeTebuli zogierTi daskvna, romelic kvlevis safuZ-
vlian mignebebzea dafuZnebuli, mxolod daadasturebs, rac ukve simar-
Tled migaCndaT, magram kvlevis Sedegad gamovlenili zogierTi faqti
SeiZleba daupirispirdes imas, rasac aqamde saR azrad TvlidiT. vim-
edovnebT, rom SeZlebT qcevaze Tqveni intuiciuri Sexedulebebis ga-
Zlierebas da sistematuri analizis saSualebiT adamianTa qcevis zus-
tad axsnisa da prognozirebis gaumjobesebas.
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali


ilustracia 1-1 organizaciuli qcevis sferosaken

mecniereba qcevis wvlili analizis Sedegi


Sesaxeb erTeuli
swavla
motivacia
pirovnuli Tvisebebi
emociebi
aRqma
gadamzadeba
liderobis efeqturoba
fsiqologia samsaxuriT kmayofileba
individualuri
gadawyvetileba individi
qmediT Sefaseba
damokidebulebis gazomva
TanamSmreblis SerCeva
Sromis dizaini
samsaxurebrivi stresi

qcevis cvlileba
socialuri damokidebulebis cvlileba
fsiqologia komunikacia
jgufuri procesi
jgufuri gadawyvetileba jgufi organizaciuli
qcevis kvleva
komunikacia
Zalaufleba
konfliqti
qceva jgufebs Soris
sociologia
formaluri
organizaciuli Teoria
organizaciuli teqnologia
organizaciuli cvlileba
organizaciuli kultura

SedarebiTi Rirebulebebi
SedarebiTi organizaciis
damokidebulebebi sistema
kulturaTSorisi analizi
anTropologia
organizaciuli kultura
organizaciuli garemo
Zalaufleba

disciplinebi, romlebic xels uwyobs


organizaciuli qcevis sferos
organizaciuli qceva aris qcevis Semswavleli gamoyenebiTi mecniereba,
romelic qcevis Semswavlel ramdenime disciplinas eyrdnoba, maT So-
ris, fsiqologiasa da socialur fsiqologias, sociologias, anTropo-
logias. rogorc ilustracia 1-1 gviCvenebs, fsiqologia ZiriTadad in-
nawili I prologi:


dividis analizs axdens (mikro done), maSin roca danarCeni disciplinebi


gvexmareba, gavigoT, Tu ra aris jgufuri procesebi da organizaciebi
(makro doneebi).

fsiqologia
fsiqologia mecnierebaa, romelic cdilobs gazomos, axsnas da xandax-
an Secvalos adamianebisa da sxva cocxali arsebebis qceva. fsiqolo-
gebi swavloben da cdiloben individualuri qcevis gagebas. swavlebis
Teoretikosebs, pirovnuli Tvisebebis Teoretikosebs, konsultant
fsiqologebsa da, rac yvelaze mniSvnelovania, samrewvelo da orga-
nizaciul fsiqologebs organizaciuli qcevis SeswavlaSi garkveuli
wvlili SeaqvT da avseben organizaciuli qcevis Sesaxeb codnas.
adre samrewvelo/organizaciuli fsiqologebi interesdebodnen
daRlilobiT, mowyenilobiTa da samuSao pirobebTan dakavSirebuli
sxva faqtorebiT, rasac samuSaos efeqturad Sesrulebis Seferxeba See-
Zlo. cota xnis win organizaciuli qcevis kvlevaSi fsiqologebis wvli-
li gafarTovda da moicva swavla, aRqma, pirovnuli Tvisebebi, emociebi,
swavleba, liderobis efeqturoba, saWiroebebi da motivaciis mimcemi
Zalebi, samsaxuriT kmayofileba, gadawyvetilebis miRebis procesebi,
qmediTobis Sefaseba, damokidebulebis gazomva, TanamSromelTa SerCe-
vis meTodebi, Sromis dizaini da samuSaosTan dakavSirebuli stresi.

socialuri fsiqologia
socialur fsiqologiaSi gaerTianebulia cnebebi fsiqologiidan da
sociologiidan. amis miuxedavad, is mainc ufro fsiqologiis nawilad
miiCneva. socialuri fsiqologiis Seswavlis sagans adamianebis urT-
ierTgavlena warmoadgens. erT-erTi ZiriTadi sfero, romelic social-
urma fsiqologebma safuZvlianad Seiswavles, aris cvlileba – rogor
unda ganxorcieldes cvlileba da rogor unda Semcirdes misi miRebis
winaSe arsebuli dabrkolebebi. amasTan, socialur fsiqologebs mniS-
vnelovani wvlili SeaqvT damokidebulebebis SefasebaSi, gagebasa da cv-
lilebaSi, komunikaciasa da ndobis mopovebaSi. socialurma fsiqolo-
gebma aseve mniSvnelovani daxmareba gagviwies jgufis qcevis, Zalau-
flebisa da konfliqtis kvlevaSi.

sociologia
fsiqologia pirovnebebiT interesdeba, sociologia ki aris mecniere-
ba, romelic adamianebis socialur garemosa da kulturasTan urTier-
Tobas Seiswavlis. sociologebma organizaciebSi jgufis qcevis Seswav-
laSi Tavisi wvlili Seitanes, gansakuTrebiT ki, formalur da kompleq-
sur organizaciebSi. yvelaze mniSvnelovani, albaT, is wvlilia, rac
sociologebma Seitanes organizaciuli kulturis, formaluri orga-
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali


nizaciis Teoriisa da struqturis, organizaciuli teqnologiis, komu-


nikaciebis, Zalisa da konfliqtis kvlevaSi.

anTropologia
anTropologia sazogadoebebis Semswavleli mecnierebaa, romlis
mizansac adamianebisa da maTi qmedebebis Seswavla warmoadgens. anTro-
pologTa naSromebi kulturisa da garemos Sesaxeb dagvexmara, gagvego
gansxvavebebi sxvadasxva qveynebsa da organizaciebSi adamianebis Ziri-
Tad Rirebulebebs, damokidebulebebsa da qcevas Soris. Cveni codna
organizaciuli kulturis, organizaciuli garemosa da erovnul kul-
turebs Soris gansxvavebebis Sesaxeb, ZiriTadad, anTropologebis an im
mecnierTa naSromebidan modis, vinc maT meTodebs iyenebs.

ramdenime principi organizaciul qcevaSi


organizaciul qcevas Zalian cota martivi da universaluri principi
xsnis. fizikur mecnierebebs: _qimias, astronomias da fizikas _iseTi
kanonebi aqvs, romlebic mudmivia da uamrav situaciaSi gamoiyeneba.
es kanonebi saSualebas aZleven mecnierebs, ganazogadon mizidulobis
Zala, an satelitebis SesakeTeblad kosmosSi kosmonavtebis gagzavnis
sandooba irwmunon. magram qcevis cnobili mkvlevari maxvilgonivru-
lad askvnis, rom `RmerTma fizikosebs advilad gadasaWreli probleme-
bi misca.~ adamianebi rTuli da erTmaneTisagan gansxvavebulebi arian,
rac amcirebs martivi da zusti ganzogadebis SesaZleblobas. ori ada-
miani erTsa da imave situaciaSi xSirad Zalian gansxvavebulad iqceva,
erTi adamianis qcevac ki icvleba situaciis mixedviT, magaliTad, igi
sxvadasxvagvarad iqceva kviras diliT eklesiaSi da imave RamiT wveule-
baze.
ra Tqma unda, es imas ki ar niSnavs, rom ar SegviZlia adamianis qce-
vis sakmaod zusti axsna an saimedo prognozireba, aramed imas, rom or-
ganizaciulma qcevam situaciuri an gauTvaliswinebeli mdgomareoba
unda asaxos. Cven SegviZlia vTqvaT, rom x-is Sedegia y, magram mxolod z-
is pirobebSi. z situaciuri cvladia. organizaciuli qcevis mecniereba
zogadi cnebebis kerZo SemTxvevebze, adamianebsa da jgufebze morgebiT
ganviTarda. magaliTad, organizaciuli qcevis mkvlevarebi ar amtkice-
ben, rom yvelas moswons rTuli samuSao (zogadi cneba), radgan yvelas
ar surs rTuli samuSaos Sesruleba da zog adamians martivi urCevnia.
sxva sityvebiT rom vTqvaT, erTisaTvis mimzidveli samuSao meorisaT-
vis SeiZleba sulac ar aRmoCndes mimzidveli, ase rom, samuSaos mimzid-
veloba damokidebulia im adamianze, vinc am samuSaos asrulebs.
am wignSi SexvdebiT kvlevebze damyarebul uamrav Teorias, Tu ro-
gor iqcevian adamianebi organizaciebSi. magram pirdapiri mizez-Sede-
gobrivi urTierTobebis simravles nu eliT, aseTi urTierTobebi bevri
ar aris! organizaciuli qcevis Teoriebi im konkretul sakiTxs asaxavs,
romelic misi ganxilvis sagania. adamianebi rTuli arsebebi arian, ami-
tom aseTive iqneba Teoriebi, romlebic maT moqmedebas xsnis.
nawili I prologi:


organizaciuli qcevis gamowvevebi da


SesaZleblobebi
organizaciuli qcevis gageba menejerebisaTvis ase mniSvnelovani aras-
dros yofila. warmoidgineT organizaciebSi momxdari zogierTi mkve-
Tri cvlileba:

 mSromelebi kulturis, rasis da eTnikuri jgufebis farTo


speqtrs warmoadgenen
 `terorizmis winaaRmdeg brZolam~ win wamowia arastabilur peri-
odebSi xalxTan muSaobisa da maTi marTvis problemebi
 tipuri daqiravebuli asakovania
 samuSao adgilebze amJamad ufro meti qalia dasaqmebuli
 globaluri konkurencia daqiravebulebisagan moiTxovs, ufro
moqnilebi gaxdnen da swraf cvlilebebTan Segueba iswavlon
 Statebis Semcireba da droebiTi muSaxelis farTod gamoyeneba
wyvets erTgulebis kavSirebs, ramac istoriulad bevri daqirave-
buli da damqiravebeli gaaerTiana.

mokled rom vTqvaT, Tanamedrove problemebi menejerebs orga-


nizaciuli qcevis cnebis gamoyenebis mraval SesaZleblobas sTavazobs.
ganvixiloT menejerTa winaSe mdgari yvelaze kritikuli sakiTxebi,
romlisTvisac organizaciuli qceva gadaWris saSualebas an, sul mci-
re, gadaWrisaTvis mniSvnelovan xedvas gvTavazobs.

reagireba globalizaciaze
organizaciebi erovnul sazRvrebSi Caketilebi aRar arian. `burg-
er kingi~ britanuli firmis sakuTrebaa, xolo `makdonaldsi~ ham-
burgerebs moskovSi yidis. e. w. amerikuli kompania `eqsonmobili~ Tavi-
si Semosavlebis 75%-s SeerTebuli Statebis gareT gayidvebidan iRebs.
telefonebis mwarmoebeli finuri firma `nokia~ axal TanamSromlebs
indoeTidan, CineTidan da sxva ganviTarebadi qveynebidan iRebs, hel-
sinkSi ki `nokias~ saxelganTqmul kvleviT centrSi amJamad finels sxva
erovnebis TanamSromeli sWarbobs. dRes yvela ZiriTadi avtomobilis
mwarmoebeli Tavisi qveynis farglebs gareT agebs manqanebs: _ `hon-
das~_ ohaioSi, `fords~ _ braziliaSi, `folksvagens~ _ meqsikaSi,
`mersedessa~ da `be-em-ves~ _ samxreT afrikaSi.
radgan msoflio globaluri sofeli xdeba, menejerebis samuSaoc
icvleba.
sazRvargareT Sesasrulebeli samuSao davalebebis zrda. Tu Tqven
menejeri xarT, axla ufro metad aris SesaZlebeli, miiRoT samuSao
davaleba, romelic sazRvargareT unda SeasruloT, sxva qveyanaSi Tqve-
ni damqiraveblis administraciul ganyofilebaSi an Svilobil kompa-
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali


niaSi gadagiyvanon. iq moxvedris Semdeg iZulebuli gaxdebiT, marToT


muSaxeli, romelTa saWiroebebi, miswrafebebi da damokidebulebi gan-
sxvavdeba Tqvens qveyanaSi mcxovrebi muSaxelis saWiroebebis, miswrafe-
bebisa da damokidebulebebisagan.
gansxvavebuli kulturis adamianebTan muSaoba. Tqvens mSobliur
qveyanaSic ki mogiwevT gansxvavebul kulturebSi dabadebul da aRz-
rdil ufrosebTan, zedamxedvelebsa da TanamSromlebTan muSaoba. is,
rac Tqven stimuls gaZlevT, SeiZleba maTTvis ar iyos stimulis mimce-
mi. sxvadasxva kulturebis adamianebTan warmatebiT muSaobisaTvis unda
gaarkvioT, Tu rogor Camoayaliba isini TavianTma kulturam, geogra-
fiam da religiam da rogor unda SeuTavsoT maT gansxvavebebs Tqveni
menejmentis stili.
antikapitalistur reaqciasTan gamklaveba. efeqturobaze, zrdasa
da mogebaze koncentrirebuli kapitalizmi zogadad miRebulia aSS-Si,
avstraliasa da honkongSi. es kapitalisturi Rire-
bulebebi aseTive popularobiT ar sargeblobs iseT
-menejerTa saqmianoba im qvey-
adgilebSi, rogoric safrangeTi, axlo aRmosavleTi
nebis faseulobebis mixedviT
da skandinaviis qveynebia. `makdonaldsis~, `disneis~,
unda Seicvalos, sadac es orga-
`koka-kolas~ da sxva globaluri kompaniebis mene-
nizacia funqcionirebs.
jerebma unda gaacnobieron, rom ekonomikuri faseu-
lobebi yvela qveyanaSi erTnairi ar aris. menejerTa
saqmianoba im qveynebis faseulobebis mixedviT unda Seicvalos, sadac
es organizacia funqcionirebs.
samuSao adgilebis gadatana iafi muSaxelis qveynebSi. menejerebs gan-
viTarebul qveynebSi, sadac minimaluri xelfasi saaTSi 6 aSS dolari an
ufro metia, TandaTan ufro metad uWirT, konkurencia gauwion CineTis
an sxva ganviTarebadi qveynebis firmebs, sadac muSebis anazRaureba saa-
TSi 30 cents utoldeba. firmebis gadatanas xSirad Tan sdevs muSaTa
jgufebis, politikosebis, adgilobrivi sazogadoebis liderebisa da
sxvebis mxridan kritika, romlebic aseT qmedebas ganviTarebul qveyneb-
Si Sromis bazris Semaferxeblad miiCneven. menejerebma organizaciis in-
teresebsa da sazogadoebis winaSe pasuxismgeblobas Soris wonasworoba
unda daicvan.
adamianebis marTva omisa da teroris dros. gamokiTxvebma aCvena, rom
terorizmis saSiSroeba biznesmenebisaTvis nomer pirveli mizezia, mog-
zaurobis Sesawyvetad. magram mogzauroba ar aris maTi zrunvis erTad-
erTi mizezi. organizaciebma TandaTan unda ipovon gzebi, rom masSi
dasaqmebul adamianebs SiSis safuZveli aRar hqondeT usafrTxoebis
zomebsa (qalaqebis umetesobaSi aeroportis msgavsi usafrTxoebis ram-
denime sistema Tu ar gaiareT, kompaniis administraciul SenobaSi ver
SexvalT) da sazRvargareT samuSao davalebis miRebasTan dakavSirebiT
(rogor mogewonebodaT im qveyanaSi muSaoba, sadac Tqveni qveynis moqa-
laqeebis mimarT cudi damokidebuleba aqvT?).5 organizaciuli qcevis
iseTi sakiTxebis gageba, rogoricaa emociebi, motivacia, komunikacia da
lideroba, menejerebs daexmareba, ufro efeqturad daZlion momsaxure
personalis SiSi terorizmis mimarT.
nawili I prologi:
10

mravalferovani samuSao Zalis marTva


organizaciebis winaSe mdgari erT-erTi yvelaze mniSvnelovani prob-
lema gansxvavebul adamianebTan Seguebaa. am problemis aRwerisaTvis
viyenebT termins samuSao Zalis mravalferovneba. globalizacia in-
teresdeba sxvadasxva qveynis xalxebs Soris sxvaobiT, samuSao Zalis
mravalferovneba ki mocemul qveynebSi adamianebs Soris gansxvavebebs
ganixilavs.
samuSao Zalis mravalferovneba gulisxmobs, rom organizaciebi
sqesis, asakis, rasis, eTnikuri kuTvnilebisa da seqsualuri orienta-
ciis mixedviT TandaTan ufro mravalferovani xdeba. mravalferovan
samuSao ZalaSi Sedian qalebi, feradkanianebi, fizikurad unarSezRud-
ulebi, asakovani adamianebi, seqsualuri umciresobis warmomadgenle-
bi (ixileT ilustracia 1-2). am mravalferovnebis marTva globaluri
problema xdeba. es sakiTxi dgas ara marto SeerTebul StatebSi, aramed
kanadaSi, avstraliaSi, samxreT afrikaSi, iaponiasa da evropis qveynebSi.
magaliTad, kanadasa da avstraliaSi menejerebs azieli muSebis did na-
kadTan Segueba uxdebaT. `axal~ samxreT afrikaSi Savkaniani mosaxleoba
TandaTan saqmdeba mniSvnelovan teqnikur da menejerul samsaxurebSi.
iaponiaSi qalebi, romlebic didi xnis ganmavlobaSi dabalanazRaurebad
droebiT samsaxurebSi iyvnen dasaqmebulebi, menejeris Tanamdebobebs
ikaveben. evrokavSiris vaWrobis TanamSromlobis SeTanxmebam, romelmac
dasavleT evropis umetesi qveynebis sazRvrebi gaxsna, germaniaSi, por-
tugaliaSi, italiasa da safrangeTSi moqmed organizaciebSi samuSao Za-
lis mravalferovneba gazarda.
samuSao Zalis mravalferovneba mniSvnelovan gavlenas axdens mene-
jerTa saqmianobaze. menejerebs uxdebaT, Secvalon TavianTi principebi
da yvelas erTnairad ki ar moeqcnen, aramed gaacnobieron daqirave-
bulebs Soris gansxvavebebi da am gansxvavebebis Sesabamisad imoqmedon,
rom SeinarCunon TanamSromlebi da amave dros maTi produqtiulobac
gazardon. es cvlileba gulisxmobs, magaliTad, personalis gansxvave-
buli interesebis dasakmayofileblad mravalferovan treningebis Cat-
arebasa da SeRavaTebis programebis gaumjobesebas. mravalferovnebam,
Tu sworad marTulia, SeiZleba organizaciebSi SemoqmedebiToba da
siaxleebis danergva gazardos da problemebis Sesaxeb sxvadasxva Tval-
sazrisis ganxilvis gziT gadawyvetilebis miRebis procesi gaaumjobe-
sos.6 roca mravalferovneba ar aris sworad marTuli, samuSao Zalis ga-
dinebis, komunikaciis garTulebisa da adamianebs Soris konfliqtebis
warmoSobis SesaZlebloba izrdeba.
xarisxisa da produqtiulobis gaumjobeseba
Tanamedrove menejerebma gaacnobieres, rom xarisxisa da produqti-
ulobis gaumjobesebas TavianT TanamSromlebTan erTad unda Seecad-
non. isini ara marto cvlilebebis ganxorcilebis ZiriTadi Zala unda
gaxdnen, aramed aqtiurad unda CaerTon am cvlilebebis dagegmvaSi. or-
ganizaciuli qceva menejerebs am cvlilebebis ganxorcielebaSi exmare-
ba.
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali
11

ilustracia 1-2 samuSao Zalis mravalferovnebis ZiriTadi


kategoriebi

sqesi
aSS-s samuSao Zalis TiTqmis naxevars amJamad qalebi Seadgenen. msoflios umetes
qveyanaSi samuSao ZalaSi qalebis procentuli raodenoba izrdeba. organizaciebma
unda uzrunvelyon daqiravebisa da dasaqmebis politika, romelic yvela adamianisT-
vis, ganurCevlad sqesisa, Tanabar SesaZleblobebsa da xelmisawvdomobas Seqmnis.
rasa
aSS-s samuSao ZalaSi laTino-amerikelebis, Savkanianebis da azielebis procen-
tuli raodenoba izrdeba. organizaciebma unda uzrunvelyon politika, romelic
yvela adamianisaTvis, ganurCevlad rasisa, Tanabar SesaZleblobebsa da xelmisawv-
domobas Seqmnis.
erovnuli warmomavloba
aSS-s samuSao ZalaSi izrdeba imigrantebis an im qveynebidan wamosuli mSromelebis
wili, romelTa mSobliuri ena inglisuri ar aris. SeerTebul StatebSi damqirave-
blebs ufleba, aqvT daqiravebulebisagan samuSao adgilebze inglisurad laparaki
moiTxovon, rodesac daqiravebulebma inglisuri ena cudad ician, komunikaciis
problemebi warmoiSoba.

asaki
aSS-s samuSao Zala xanSi Sesulia. cota xnis win Sedgenilma amomrCevelTa siam aCve-
na, rom TandaTan ufro meti dasaqmebuli adamiani cdilobs, pensiaSi gasvlis asaka-
mde, 65 wlamde, imuSaos. organizaciebs ar SeuZliaT asakis safuZvelze daqiraveb-
ulebis diskrimincia da maT asakovani muSebis saWiroebebi unda daakmayofilon.
unarSezRuduloba
organizaciebma unda uzrunvelyon, rom samsaxurebi da samuSao adgilebi gone-
brivad da fizikurad unarSezRuduli adamianebisaTvis xelmisawvdomi gaxdes.
ojaxuri partniorebi
TandaTan ufro meti gei da lezboseli imave uflebebsa da daxmarebebs iTxovs Ta-
visi partniorisaTvis samsaxurebSi, rasac organizaciebi tradiciul qorwinebaSi
myof TanamSromlebs sTavazoben.
araqristiani samuSao Zala
organizaciebma yuradReba unda gamoiCinon araqristianuli rwmenis (rogoricaa
iudaizmi, islami, induizmi, budizmi, sikxa) mqone TanamSromlebis, rogorc wes-
Cveulebebis, ritualebisa da sadResaswaulo dReebis, ise maTi garegnobisa da Cac-
mulobis mimarT. organizaciebma unda uzrunvelyon, rom am adamianebs garegnobisa
da saqmianobis gamo gansxvavebulad ar moepyron.

momxmareblis momsaxurebis gaumjobeseba


dRes ganviTarebul qveynebSi dasaqmebulTa umravlesoba momsaxurebis
sferoSi muSaobs. magaliTad, aSS-s samuSao Zalis 80% momsaxurebis
sferoSia dasaqmebuli. gaerTianebul samefoSi, ger-
maniasa da iaponiaSi es procentuli maCvenebeli Ses-
abamisad 69, 68 da 65-ia. momsaxurebis sferoSi Sedian: -menejmentma momxmareblis moT-
teqnikuri daxmarebis muSakebi, swrafi kvebis dawe- xovnis Sesabamisi kultura unda
sebulebebis momsaxure personali, gayidvebis agen- Seqmnas.
tebi, mimtanebi, ZiZebi, avtomobilebis SemkeTeblebi,
konsultantebi, sakredito ganyofilebis warmomadgenlebi, finansuri
mrCevlebi da bort-gamcileblebi. yvela es samsaxuri momxmareblebTan
xSir urTierTobas moiTxovs. bevrma organizaciam warmatebas ver mi-
aRwia, radgan maTma TanamSromlebma ver SeZles momxmarebelebis dak-
nawili I prologi:
12

mayofileba. ase rom, menejmentma momxmareblis moTxovnis Sesabamisi


kultura unda Seqmnas. organizaciul qcevas SeuZlia, daexmaros mene-
jerebs kulturis SeqmnaSi, kulturisa, sadac daqiravebulebs SeeZle-
baT, gamoavlinon Semdegi Tvisebebi:

 keTilganwyoba da yuradReba
 xelmisawvdomoba
 codna
 momxmarebelTa moTxovnebze swrafi reagireba
 survili imoqmedon ise, rom momxmareblebs asiamovnon.7

adamianebTan urTierTobis unaris gaumjobeseba


am Tavis dasawyisSi avxseniT, Tu ra mniSvneloba aqvs adamianebTan urT-
ierTobis unars menejerebis efeqturad muSaobaSi. Cven aRvniSneT, rom
`am wignis mizania moqmed da potenciur menejerTa daxmareba adamian-
ebTan urTierTobis unar-Cvevebis ganviTarebaSi~.
Semdeg TavebSi Cven warmovadgenT Sesabamis Teoriebsa da ideebs, rac
samsaxurSi adamianebis qcevis axsnasa da prognozirebaSi dagexmarebaT.
amasTan, Tqven SeiZenT adamianebTan urTierTobis gansakuTrebul unar-
Cvevebs, rasac samsaxurSi gamoiyenebT. kerZod, iswavliT motivaciis
mimcemi samuSaos Seqmnis gzebs, sxvebis mosmenis unaris gaumjobesebis
saSualebebsa da mosazrebebs, Tu rogor unda SeqmnaT ufro efeqturi
gundi.

siaxleebisa da cvlilebebis stimulireba


ra daemarTaT `montgomeri uards~, `vulvorss, `smiT koronas~, `istern
earlains~, `enrons~, `beTlem stiilsa~ da `uorldkoms~? _ yvela es
giganti gakotrda. ratom ganaxorcieles sxva gigantebma, rogoricaa
`sirsi~, `boingi~ da `lusent teqnolojis~, uzarmazari xarjebis Semci-
rebis programa da Seamcires aTasobiT samuSao adgili? _ gakotrebisa-
gan Tavi rom daeRwiaT.
Tanamedrove warmatebulma organizaciebma siaxleebs biZgi unda mis-
cen da SeiTvison cvlilebaTa unari, winaaRmdeg SemTxvevaSi gaqrobis
kandidatebi gaxdebian. gamarjveba wilad iseT organizaciebs xvdebaT,
romlebic moqnilobas inarCuneben, xarisxs mudmivad aumjobeseben da
produqtebisa da momsaxurebis mudmivad ganaxlebiT bazarze konkuren-
tulebi xdebian. `dominosma~ gaaqro aTasobiT patara piceria, romelTa
menejerebi fiqrobdnen, rom isini mudam gaagrZelebdnen im saqmis keTe-
bas, rasac wlebis ganmavlobaSi akeTebdnen. amazon.com-ma uamravi da-
moukidebeli wignis maRazia biznesidan gaaZeva, radgan daamtkica, rom
wignebi warmatebiT iyideba internet-gverdidanac. `deli~ msoflioSi
kompiuterebis yvelaze didi gamsaRebeli gaxda mudmivi ganaxlebiTa da
konkurenciis pirobebSi gonivruli moqmedebiT.
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali
13

organizaciaSi momsaxure personali SeiZleba gaxdes rogorc misi


ganaxlebisa da cvlilebis stimuli, ise dabrkolebac. menejerebisaT-
vis kvlav problemad rCeba TanamSromlebis SemoqmedebiTi unaris wax-
aliseba da cvlilebebisadmi Segueba. organizaciuli qcevis sfero am
miznebis gansaxorcieleblad menejerebs uamrav ideasa da saSualebas
sTavazobs.

droebiTobasTan gamklaveba
cvlilebebs droebiToba mohyveba. globalizaciam, SesaZleblobis
gafarToebam da teqnologiebis gaumjobesebam saWiro gaxada, orga-
nizaciebi gadarCenis mizniT ufro moqnilebi da swrafebi gamxdari-
yvnen. Sedegad, menejerTa da daqiravebulTa umravlesoba muSaobs at-
mosferoSi, romlis saukeTeso daxasiaTebaa droebiToba.
droebiTobis magaliTebi yvela organizaciaSi arsebobs. samsax-
urebis gardaqmna gamudmebiT xdeba. amJamad amocanebis gadaWra ufro
xSirad moqnil gundebs uxdebaT da ara individebs. kompaniebi ufro me-
tad droebiT muSaxels eyrdnoba. isini garkveul samuSaoebze subkon-
traqts aformeben sxva firmebTan. sapensio sistema ise icvleba, rom
pensia samsaxuris Secvlisas droebiT muSaxels sxva samsaxurSic gada-
hyveba.
muSebma samsaxuris axali moTxovnebis Sesasruleblad mudmivad unda
srulyon TavianTi codna da unar-Cvevebi. magaliTad, iseTi kompaniebis
TanamSromlebs, rogoric `katerpilari~, `fordi~ da `alkoa~, amJamad
produqciis kompiuteruli aRWurvilobis marTvis codna sWirdebaT.
20 wlis win maT samuSao valdebulebebSi es ar Sedioda. muSaTa jgufic
gamudmebiT icvleba. warsulSi TiToeul TanamSromels garkveuli sa-
muSao jgufi aZlevda davalebas da es davaleba SedarebiT mudmivi iyo.
daqiravebulebi yoveldRe erTsa da imave adamianebTan muSaobisas ufro
daculad grZnobdnen Tavs. es prognozirebadoba Seicvala sxvadasxva
ganyofilebis wevrebisagan Semdgari mudmivad cvalebadi droebiTi sa-
muSao jgufebiT da cvalebadi samsaxurebrivi davalebis Sesrulebis
mizniT TanamSromelTa gadaadgilebis meti gamoyenebiT. amasTan, orga-
nizaciebic icvleba. isini ganuwyvetlad axdenen sxvadasxva ganyofile-
bebis reorganizebas, yidian nakleb Semosavlian biznesebs, amcireben
operaciebs, naklebad mniSvnelovan momsaxurebebsa da operaciebs sub-
kontraqtiT gadascemen sxva organizaciebs da mudmiv personals droe-
biTiT cvlian.
Tanamedrove menejerebma da maTma daqiravebulebma droebiTobasTan
Segueba unda iswavlon, unda Seeguon cvalebadobas, spontanurobas da
araprognozirebadobas. organi-zaciuli qcevis kvl-
eva dagvexmareba, ukeTesad gavigoT mudmivad cvaleba- - Tanamedrove menejerebma da
di samuSao garemo, Tu rogor davZlioT cvlilebebis maTma daqiravebulebma droebiTo-
winaSe arsebuli dabrkolebebi da rogor SevqmnaT or- basTan Segueba unda iswavlon
ganizaciuli kultura, romelic cvlilebebis safuZ-
velze viTardeba.
nawili I prologi:
14

momsaxure personalisaTvis daxmareba samuSaosTan


dakavSirebuli konfliqtebis dabalansebaSi
1960-70-ian wlebSi momsaxure personali samsaxurSi Cveulebriv orSa-
baTidan paraskevis CaTvliT cxaddeboda da samuSaos rva-cxra saaTis
ganmavlobaSi asrulebda. samuSao adgili da saaTebi dadgenili iyo. am-
Jamad, samuSao Zalis udides nawilSi es ase aRar xdeba. daqiravebulebi
mudmivad Civian, rom samuSao da arasamuSao droebis gamijvna mkafio
aRar aris da es adamianebs Soris konfliqtebsa da stress warmoSobs.8
amave dros, axla samuSao adgilebi mSromelebs TavianTi samuSao fun-
qciebis Camoyalibebisa da ganviTarebis SesaZleblobebs aZlevs.
organizaciuli qcevis sfero saSualebas aZlevs menejerebs, Seqmnan
iseTi samuSao garemo, romelic daqiravebulebs SromiT cxovrebasTan
dakavSirebuli konfliqtebis gamklavebaSi daexmareba.

eTikuri qcevis gaumjobeseba


iseT organizaciul garemoSi, romelic xasiaTdeba personalis Semcire-
biT, muSaTa produqtiulobis zrdiT da bazarze konkurentulobis ga-
ZlierebiT, gasakviri ar aris, rom bevri daqiravebuli muSaxeli iZule-
bulia samuSao swrafad da uxarisxod Seasrulos, wesebi daarRvios da
sxva saeWvo saqmianobebSic CaerTos.
organizaciebis wevrebi TandaTan ufro xSirad dgebian eTikuri
problemis, anu iseTi situaciebis winaSe, romlebSic maT swori da
araswori saqcielis erTmaneTisagan gamijvna moeTxovebaT. magaliTad,
kompaniaSi ukanono qmedebis aRmoCenisas, atexen Tu ara isini gangaSs?
Seasruleben Tu ara iseT brZanebebs, romlebsac Sinaganad ar eTanxme-
bian? Seafaseben gazviadebulad TavianTi TanamSromlis saqmianobas, Tu
ecodinebaT, rom aseTi Sefaseba maT samsaxurs SeunarCunebs? miscemen
TavianT Tavs nebas, CaerTon organizaciebis politikur TamaSebSi, Tu
es maT karierul winsvlaSi daexmareba?
arasodes yofila naTlad gansazRvruli, Tu ra aris kargi eTikuri
qceva. cota xnis win swori da araswori qcevis gamyofi xazi ufro bun-
dovani gaxda. daqiravebulebi xedaven, rom maT garSemo xalxi araeTi-
kur saqmianobaSia CarTuli – saxelmwifo moxeleebs bralad edebaT
xarjebis arakanonierad gazrda an qrTamis aReba, korporaciis aRmas-
ruleblebi beraven kompaniebis mogebas, rom momgebiani aqciebiT meti
fuli iSovon. universitetis administratorebi `Tvals xuWaven~, rode-
sac maswavlebeli stipendiis miRebis msurvelebs urCevs miznis misaRw-
evad, aucileblis nacvlad advili kursebi aiRon. roca maT waaswreben,
isini Tavs imarTleben sityvebiT: `amas yvela akeTebs~ an `dRes yvela
SesaZlebloba unda gamoiyeno~. gana gasakviria, rom momsaxure person-
ali ufro da ufro naklebad endoba menejments da misTvis TandaTan
ufro bundovani xdeba, ra aris maTi organizaciebisaTvis Sesaferisi
eTikuri saqcieli?9
dRes menejerebs eTikurad jansaRi garemos Seqmna sWirdebaT, sa-
dac maTac da sxva TanamSromlebsac samuSaos produqtiulad Sesrule-
Tavi 1 organizaciuli qcevis Sesavali
15

ba, swor da araswor saqcielTan dakavSirebuli bundovanebis garkveva


SeeZlebaT. Semdeg TavebSi menejerTa iseT qmedebebs ganvixilavT, ro-
melic eTikurad jansaR garemos qmnis da exmareba momsaxure personals,
gaarkvion eTikurad bundovani qmedebebi.

wignis gegma
ramdenad dagexmarebaT es wigni ukeTesad axsnaT, ivaraudoT da gaakon-
troloT qceva? amisTvis Cven viyenebT safexurebriv midgomas. rogorc
ilustracia 1-3 gviCvenebs, organizaciuli qcevis analizi sam doneze
xdeba. roca individualuri donidan organizaciuli sistemis doneze
gadavalT, organizaciebSi qcevis Sesaxeb Cveni codna gaizrdeba.
am wignSi me-2-7 Tavebi exeba organizaciebSi dasaqmebul individebs.
Cven daviwyebT individualuri qcevis iseTi safuZvlebis ganxilviT,
rogoricaa demografiuli maxasiaTeblebi, damokidebulebebi, pirovnu-
li Tvisebebi da faseulobebi. Semdeg gaviazrebT pirovnebis qcevaSi mo-
tivaciis, aRqmisa da gadawyvetilebis miRebis rols. am nawilis bolos
vimsjelebT ganwyobebisa da emociebis Sesaxeb.
jgufebSi adamianebis qceva ufro metia, vidre masSi Semavali
TiToeuli individis qcevis jami. jgufSi adamiani ufro gansxvavebu-
lad iqceva, vidre marto. me-8-13 Tavebi exeba jgufis qcevas, Cven war-
movadgenT jgufis ZiriTad cnebebs, ganvixilavT gundebis efeqturo-
bis zrdis gzebs, gaviazrebT komunikaciis sakiTxebs da jgufur gadaw-
yvetilebebs, Semdeg gamovarkvevT liderobis, Zalauflebis, politikis,
konfliqtisa da molaparakebebis mniSvnelovan sakiTxebs.
organizaciuli qcevis kvleva yvelaze rTul safexurs aRwevs maSin,
roca individualuri da jgufuri qcevis codnas formaluri organizaciu-
li sistemis codnas davumatebT. radgan jgufebi ufro metia, vidre maTi
TiToeuli wevris jami, ar aris aucilebeli, organizaciebic mxolod
jgufebis qcevebis jami iyos. me-14-16 TavebSi ganvixilavT, Tu rogor
gavlenas axdens organizaciuli struqtura qcevaze, rom TiToeul or-
ganizacias aqvs sakuTari kultura, rac misi wevrebis qcevas ayalibebs,
aseve mimovixilavT sxvadasxva organizaciul cvlilebas da ganviTa-
rebis meTodebs, romelic menejers SeuZlia organizaciis sasargeblod
qcevaze gavlenis mosaxdenad gamoiyenos.

ilustracia 1-3 organizaciuli qcevis analizis doneebi

organizaciuli
sistemis done

jgufis
done

individebis
done
nawili I prologi:
16

miTiTebebi menejerebisaTvis
menejerebma, Tu samuSaos efeqturad Sesruleba surT,
adamianebTan urTierTobis unar-Cvevebi unda ganaviTaron.
organizaciuli qceva aris kvlevis sfero, romelic swavlobs
organizaciebSi pirovnebebis, jgufebisa da stuqturebis qcevaze
gavlenas, raTa es codna gamoyenebul iqnas organizaciebis
efeqturobis gaumjobesebisaTvis.
Cven vaxdenT adamianebis qcevis ganzogadebas. zogierTi
Cveni ganzogadeba adamianis qcevaze swor xedvas gvaZlevs,
magram bevri maTgani mcdaria. organizaciuli qceva qcevis
prognozirebis gasaumjobeseblad sistematur kvlevas iyenebs,
rac adre mxolod intuiciurad xdeboda. Tqven SegiZliaT Tqveni,
rogorc menejeris, SesaZleblobebi gazardoT, Tu qcevaze Tqvens
intuiciur Sexedulebebs sistematuri analiziT gaamdidrebT imis
rwmeniT, rom aseTi analizi ufro zusts gaxdis qcevis axsnasa da
prognozirebas.
organizaciuli qceva menejerebis winaSe Semdeg gamowvevebsa
da SesaZleblobebs ayenebs. organizaciuli qceva:

 menejerebs sTavazobs konkretul midgomebs, Tu rogor


gaaujobeson adamianebTan urTierToba.
 aRiarebs gansxvavebebs da exmareba menejerebs, dainaxon
samuSao Zalis mravalferovnebisa da saqmianobis
mniSvneloba, romlis cvlileba sxvadasxva qveynebSi
menejerad muSaobisas aucilebeli xdeba.
 organizaciul qcevas SeuZlia xarisxisa da personalis
produqtiulobis gaumjobeseba menejerebisaTvis
imis CvenebiT, rogor aRWurvon uflebebiT TavianTi
xalxi, SeuZlia cvlilebebis programebis dagegmva da
ganxorcieleba, momxmarebelTa momsaxurebis gaumjobeseba
da daqiravebulebisaTvis samsaxurebrivi konfliqtebis
dabalansebaSi daxmareba.
 menejerebs rCevas aZlevs, rogori reagireba moaxdinon
samuSao Zalis mudmiv deficitze.
 exmareba menejerebs, gaumklavdnen droebiTobas da
iswavlon siaxleebis stimulirebis gzebi.
 mas SeuZlia uxelmZRvanelos menejerebs, rogor Seqmnan
eTikurad jansaRi samuSao garemo.

You might also like