CHƯƠNG VIII

ĐÁI THÁO ĐƯỜNG VÀ THAI NGHÉN

1.1. Giới thiệu tóm tắt nội dung bài học

ọ ấ ế ứ ổ ề đái tháo đườ
1.2. Mục tiêu học tập
ả đượ ại đái tháo đườ
2. Phân tích đượ ảnh hưở ủ ệnh đái tháo đườ
ắc và hướng điề ị ệnh đái tháo đườ
1.3. Chuẩn đầu ra
ụng vào thăm khám và điề ị ả ụ
1.4. Tài liệu giảng dạy

Đàm Văn Cương, Lâm Đứ ả ụ

ấ ả ọ ộ
1.4.2 T i liệu tham khảo
ộ ế. (2018). Hướ ẫ ẩn đoán và điề ị ệ ả ụ
ấ ả ọ ộ
ễn Đứ ả ả ụ ấ ả
ọ ộ
3. Trương Quang Vinh (2016). Giáo trình Sả ấ ả
ọ ộ
1.5. Yêu cầu cần thực hiện trước, trong và sau khi học tập
Sinh viên đọc trướ ả ể ội dung liên quan đế ọ
ự ả ậ ự ọ ậ ả ờ ỏ
ộ ầ ải đáp và tìm đọ ệ ả
2. Nội dung chính
2.1. Đại cương
Trướ ệ ệnh đái tháo đường thườ
ặc khó có thai. Đố ớ ẹ ệ ử ố ụ ữ
mang thai, nhưng vấn đề ảnh hưở ớ ủ ệnh là đố ớ

ững năm gần đây, đượ ện và điề ị ữ ụ

đái tháo đường ngườ ậ ấ

môn học: ả ụ ả ọ
Đ m Văn Cương, Lâm Đức Tâm
 ảm đáng kể ỷ ệ ử
ẫ ả ị ạ ẩ
ế ử
Thai nhi có nguy cơ hạ đườ ết sau đẻ
2.2. Nhắc lại về bệnh đái tháo đường
ệ ển hóa, có đặc trưng là tăng glucose huyế ết tăng
ự ế ị ế ặ ụ ặ ố ợ ả ế
ố trên. Tăng glucose huyết mãn tính trong đái tháo đườ ẫn đế ững thương tổ
ữ ố ạ ế ức năng nhiều cơ quan đặ ệ ắ ậ ầ
ạ
Ăn uống quá độ làm tăng đườ ế ế ủa đả ụ ạ
tăng sinh và tăng tiế ậ ế ủa cơ thể đón nhậ ề
ử ụ ều glucose để ạo năng lượ ự ử ất béo. Đế ộ
lúc nào đó các tế ủa đả ụ ạ ất đáp ứ ớ ữ
tăng đườ ế ế bào đích mấ ả năng sử ụ ất đáp ứ ớ
ậ ả ệnh đái đườ ấ ệ
2.3. Phân loại
ệ ề ạ ự
2.1. Ảnh hưởng c a insulin
Đái tháo đườ ại đái tháo đườ ụ ộc insulin. Đây là
ạ ặng, thườ ấ ệ ớ ổ ẻ. Đôi khi cũng gặ ở ngườ ớ
ậ ế ủa đả ụ ạng không đáp ứ ớ ọ ủ
ậ ủ ệ nhân không có insulin, đườ ết tăng, gây kích
ả ấ ộ ộ ế ố ạ đườ ế ế ủ ế ụ
ế ạng đái tháo đườ ễ ị ế ứ ể ải được điề
ị thườ ớ ạ
Đái tháo đườ ại đái tháo đườ ụ ộ
ạng này thườ ấ ệ ở người trưở ủ ệ ẫn có đủ
insulin cho nên trong điề ệ ạt động bình thườ ể
Nhưng vì tế bào đ ạ ả ớ ế ủa đả ụ ạ
đáp ứ ố ớ ủ ệ ế ứ ể
ể ả ộ ầ ủa cơ thể tăng.
Đái tháo đường type II đượ ỏ
+ Đái tháo đườ ụ ộ ậ ạ
đáp ứ ố ớ ế độ dinh dưỡ ể ấ ạ đườ ế ạ
ống. Đôi khi đườ ết không điề ỉnh đượ ố ả
nguy cơ toan chuyể

môn học: ả ụ ả ọ
Đ m Văn Cương, Lâm Đức Tâm
 + Đái tháo đườ ụ ộ ạng này thườ
đượ ế ố ụ ạ ế bào đích không nhạ ả ớ
ộ ệnh thườ ấ ệ ở người trưở
ể
2.2.Thời gian mắc bệ
Đái tháo đườ ờ ắ ệnh < 10 năm
Đái tháo đườ ờ ắ ệ ừ 10 đến 20 năm.
Đái tháo đườ ờ ắ ệnh > 20 năm
Đái tháo đườ ệnh đái tháo đườ ệ ề tăng
ở ạ ặ ệ ầ ậ
2.4. Sàng lọc và chẩn đoán bệnh đái tháo đường
2.4.1. S ng lọc
ệnh đái tháo đườ thai nghén thườ ệ ứ
để ệ ệ ầ ự ọ ệ ạp đườ
ụ ữ ả ụ ế ố nguy cơ như :
ặ ủ ẹ vượ
Trong gia đình có ngườ ị ệnh đái tháo đườ
ề ử ả ị bênh đái tháo đườ ị ạ
ề ử đẻ ế lưu, dị ậ ẩm sinh, đa ối…
ọ ụ ố ả ữ ầ ủ
ỳ ấ ỳ ời điể ấ ỳ ời gian nào sau khi ăn. Nế
ế ộ ờ sau khi test ≥ 140mg/dl (7,8mmol/L), những ngườ ầ ệ
ạp đường để xác đị ẩn đoán.
2.4.2. Chẩn đoán
ề ẩn để ẩn đoán bệnh đái tháo đườ ộ ị ố ế
ề đái tháo đường đề ị ử ụ ẩ ủ ớ
ạp đường như sau:
ự ệ ấ ệm đườ ủ ả ụ ồ ố
đườ ổ ịn đói qua đêm ít nhấ ờ nhưng không quá 14giờ ệ
ố ớ ạt độ ể ực bình thườ
ấ ẩ ờ ếp để định lượng đườ
Bình thườ
+ Khi đói : Đườ ặ
ờ : Đườ ặ
ờ : Đườ ặ

môn học: ả ụ ả ọ
Đ m Văn Cương, Lâm Đức Tâm
 ờ : Đườ ặ
ế ệ ều hơn hoặ ằ ị ố ết cao hơn giá
ị trên là đủ ẩ ẩn đoán.
2.5. Diễn biến của bệnh đái tháo đường khi có thai
ệnh đái tháo đườ ể có trướ ọi là đái tháo đườ
ặ ỉ ấ ệ ọi là đái tháo đườ
2.5.1. Bệnh đái tháo đường chưa ổn định
Ngưỡ ải glucose qua nướ ể ị ảm, căn nguyên do: tăng
ọ ủ ầ ậ ả ấp thu đườ ở ố ậ
ả năng dung nạp đườ ảm, điề ẫn đế ự gia tăng đườ
Dướ ụ ủ ấ ộ ế ố
lactogen) làm cho đường máu có xu hướng tăng thườ ỉ đượ ở
ức bình thườ ở ự ức năng củ ế ủa đả ụ ạ ế
ự ổn đị ủ ệnh đái tháo đườ ấ
+ Vào quý đầu: Nguy cơ giảm đườ ế
ừng đợt tăng toan chuyể
ữ ầ ủa insulin gia tăng vào giữ ầ ễ ứ
đế ứ ủ ờ ỳ thai nghén, để ồ ổn định cho đế ố ỳ
ễ ệ ỏ ấn thương về ầ ữ ầ
ả ậ ức sau khi đẻ ối sau đó trở ề ớ ức như trướ
2.5.2. Bệnh đái tháo đường có biến chứng
Đặ ệt là các thương tổ ở ầ ậ ế ứ ế
do thai, đa ố
2.6. Ảnh hưởng của bệnh đái tháo đường khi có thai
ệnh đái tháo đườ ể ế ứ ấ ỳ ời điể
ủ

ẩ ự
ế ử cung, thườ ẩ ả ầ ễ ở đi,
thườ ế ợ ới đa ố
ị ạ ả
ệ ẹ ị ệnh đái tháo đườ
ụ ộc vào lượng đườ ế ủ ẹ. Đườ ế ẫn đế ệc tăng dung
ạ ết thai nhi tăng.
Trong khi sinh: có 3 biến chứng hay gặp đó là

môn học: ả ụ ả ọ
Đ m Văn Cương, Lâm Đức Tâm
 + Đẻ khó cơ học, thai nhi khó lọt.
+ Đẻ khó do thai to, vì đường kính lưỡ ỏ ớn hơn 12cm.
ảy máu vào giai đoạ
ớ ẻ sơ sinh:
ớ ự phì đạ ạ ủ như: gan to, lách to, tim to....phù
ọ ỡ dướ và phì đại đả ế

Trẻ sơ sinh có mẹ bị đái tháo đường

+ Nguy cơ mắ ệ ứ ệ ệ ể ầ ẫn đế
ổ ấp tính ngay sau đẻ
ể ị ớ ấ ệ ần kinh cơ như co giật sơ sinh do
ạ máu sơ sinh. Hạ đườ ết sơ sinh xuấ ệ ấ ờ ứ 3 sau đẻ
ả
ệ ờ ự săn sóc tích cực và điề ị ệnh chúng ta đã thấ
ộ ự thay đổ ề ệnh đái tháo đườ ững nguy cơ cần để ý đế

ần chú ý đế ữ ất thườ ỏ ấ ả ệnh đái tháo

đườ ổn đị
+ Tăng huyế ề ả ậ
ễm trùng đườ ể
ọ

môn học: ả ụ ả ọ
Đ m Văn Cương, Lâm Đức Tâm
 ệ ững nguy cơ trên thì tiên lượ ủ ẹ
ả quan hơn.
ỷ ệ ử ả Ở ệ ệ ừ năm 1971
ứ ụ ệnh đái tháo đườ ị ạ ẩ

ế ử cung # 2,1% cũng ở ệ ệ

ố lượ ệnh màng trong cũng giả ờ ệc điề ị làm trưở

ổ ủ
ỷ ệ ị ạ ẩ ẫn còn cao, đặ ệ ị ạ ề
ủa thai nhi. Điề ệ ậ ợi để ị ạ ẫn chưa đượ ết rõ. Nhưng
ngườ ấ ộ ự ữ ự ị ạ ữ ẹ ế
thương thóai hóa hoặ ầ ễ đầ ở ữ ẹ ệnh đái tháo đườ

2.7. Hướng điều trị

2.7.1. Nguyên tắc điều trị
ả ộ ự ộ ệ ả ữ ỹ ả ỹ
chuyên nghành đái tháo đườ
Nên điề ịở ữ ữ ệnh đái tháo đườ
2.7.2. Theo dõi b mẹ
ừ ụ ải đượ ở ỹ ả
ỹ h đái tháo đườ
ụ ậ ệ ở ữ ệnh đái tháo đườ ớ ọ
ẩ ế độ ế ự ừ
đườ ữa ăn trong ngày.
ề ử ụ ầ đêm.
ải hướ ẫ ụ: Đượ ự ệm đườ ầ
ỗ ứ ải xác định ngưỡ ở ậ ủ ụ ứ ả
đượ ử ụ ề ợ ế độ ăn hằ
ễm trùng đườ ểu, tăng huyết áp, định lượ ệ
ệ ữ ổn thương ở đáy mắt. Xác đị ổ ằ
ản khoa và đái tháo đườ ả ụ thườ ề
ệ ứ ộ ầ ều hơn nữ ộ ệ ấ ệ ữ
ế ứng như: Tăng ọng lượng, tăng huyế ệu, tăng a.uric máu, xét
ệ ế bào vi trùng đườ ể ểm tra thường xuyên đườ
ục đích của điề ị ế nào cho đườ ề ầ ớ ứ
thườ ứ ữ ệ ủ đái tháo đườ

môn học: ả ụ ả ọ
Đ m Văn Cương, Lâm Đức Tâm
 ụ ậ ệ ở ả ừ ầ ủ ỳ ột đôi khi
ộn hơn cũng có thể đượ

ải đượ ằ
ề ần để ệ ị ạ ự tăng trưở
ải định lượ ệ ế ằng ngày đế ố ỳ
ị ằ ả ột đề ầ ố
ỳ
ụ ự ậ ử độ ủ ầ ổ ầ
ệ ỷ nướ ối để xác định độ trưở ủ ổ
thai nhi trướ ết đị ấ ứ ỳ
2.7.4. Sự sinh đẻ
ế ệnh đái tháo đường đã ổn đị ể đợi đế ầ ặ
đến khi đủ tháng để
ự ế, thái độ ử ể ay đổi tùy theo type đái tháo đườ
Ở ệnh đái tháo đườ ờ ễ ế ủ ệnh <10 năm)
ờ ễ ế ủ ệ ừ 10 đến 20 năm) mà đã không có biế ứ
ệm nướ ối đượ ế ừ ầ ứ ặ ủ ế ỷ
ằ ặ ớn hơn 2 lầ ể ống được điề ở
ể ạ ế ự trưở ổi chưa thự ện đượ ệm nướ ố

Ở ệnh đái tháo đườ ờ ễ ế ủ ệ 20 năm

ự ệ ệ ủa các thương tổ ệ ề tăng sinh ở
ạ ặ ệ ầ ậ ặ ộ ế ứng như
ế ủ ầ ậ ệm nướ ối đượ ự ện vào đầ ầ
ễ ứ ủ
+ Đố ới đái tháo đườ ổn đị ở ể ạ ừ
ấ ệu trưở ở ổ ủ
ự sinh đẻ ằng đường âm đạo nên đượ ự ện khi mà điề ệ ầ
ề ậ ố ở ngườ ạ), nhưng vấn đề thườ ấ ổ ấy thai (đa
ố đượ ự ệ ở ờ ổ ấ
ứng) sau khi đã đạt đượ ỷ đườ ở ức bình thườ
ề ờ trướ ế ẫ ậ
.7.5. Hậu sản
Săn sóc hậ ản cũng cần chú ý đế ả năng dể ị ễ ậ ả
ễm trùng đườ ể ớ ự

môn học: ả ụ ả ọ
Đ m Văn Cương, Lâm Đức Tâm
 ả ụ ệ ản khi có đủ ấ ững trườ ợp đái
tháo đường đã có biế ứ
ấn đề ừ ế ố ỉ kê đơn vớ ố ỉ
progesteron đơn thuầ
2.8. Những hình thái lâm sàng đặc biệt
2.8.1. Tình trạng tiền đái tháo đường
ụ ấ ứng như sau: mậ ọng lượ
ức bình thườ ệm gây tăng đường máu là bình thườ
ế ế ứ ệnh đái tháo đườ ẹ cũng
ể ả
2.8.2. Tình trạng đái tháo đường tiềm t ng
Thường đượ ệ
ề ử ặc gia đìn ị ạ ế ử

Đường máu lúc đói và sau khi ăn từ ầ ễ ứ ủ ỳ ằ ặ

ớn hơn 1,40g/l.
ử ệm tăng đườ ợi ý, đườ ết tăng (1,45g) và thờ
ở ề bình thườ
ội dung thảo luận và hướng dẫn tự học
3.1. Nội dung thảo luận
ụ ự ế lâm sàng như thế
3.2. Nội dung ôn tập và vận dụng thực hành
ậ ế ứ ề ả ầ ế ừ ọ ủ độ ậ ụ
ế ứ ẩ ị đầy đủ ỹ năng trong quá trình thự
3.3. Nội dung hướng dẫn tự học và tự nghiên cứu
Đọ ệ ảo có liên quan đế ộ ọ ậ ứ
ứ ụ ọ ự ế

môn học: ả ụ ả ọ
Đ m Văn Cương, Lâm Đức Tâm