Bài 5 : ĐIỂM UỐN CỦA ĐỒ THỊ

PHÉP TỊNH TIẾN HỆ TRỤC TỌA ĐỘ

I) Điểm uốn của đồ thị y
tieá p tuyeá n vôù i (C) taï i I

1. Định nghĩa (C ) : y = f ( x)
Cho hàm số y  f (x ) có đồ thị (C).
• Điểm I (x 0 ; f (x 0 )) được gọi là điểm uốn của
ñieå m uoá n I ( x0 ; f ( x0 ))
đồ thị (C) nếu tồn tại một khoảng (a;b) chứa x 0 x
O
sao cho trên một trong hai khoảng (a; x 0 ) và
(x 0 ;b) tiếp tuyến của đồ thị tại điểm I nằm phía
trên đồ thị còn trên khoảng kia tếp tuyến nằm
dưới đồ thị.
2. Định lí

• Giả sử hàm số f (x ) có đạo hàm cấp một liên tục trên

khoảng (a;b) chứa điểm x 0 và có đạo hàm cấp hai trên các khoảng (a; x 0 ) và (x 0 ;b) .

_ _
+ +

 I (x 0 ; f (x 0 )) là điểm uốn của đồ thị (C).  I (x 0 ; f (x 0 )) là điểm uốn của đồ thị (C).

• Nếu hàm số f (x ) có đạo hàm cấp hai tại điểm x 0 và I (x 0 ; f (x 0 )) là một điểm uốn của đồ
thị hàm số y  f (x ) thì f ''(x 0 )  0 .
Ví dụ 1 : Tìm điểm uốn của đồ thị hàm số y  x 3  3x 2  4x  2

Giải : ................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Ví dụ 2 : Tìm m để điểm uốn của (Cm ): y  x 3  3mx 2  9x  1 nằm trên đường thẳng

y  x 1. ĐS : m  0  m  2

Giải : ................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Thạc sĩ Nguyễn Văn Bình Trang 1

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Ví dụ 3 : Cho (C ) : y  x 3  3x 2  8x  2
a) Viết phương trình tiếp tuyến của (C) tại điểm uốn. ĐS : y  5x  1
b) CMR trong tất cả các tiếp tuyến của (C), tiếp tuyến tại điểm uốn có hệ số góc nhỏ nhất.

Giải : ................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Ví dụ 4 : Biết rằng tiếp tuyến của đồ thị hàm số y  x  a   x  b   x  c  có hệ số góc

3 3 3

nhỏ nhất tại tiếp điểm có hoành độ x  1 đồng thời a, b, c là các số thực không âm.
Tìm GTLN tung độ của giao điểm đồ thị hàm số với trục tung?

A. 27 B. 3 C. 9 D. 18

Giải : ................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................
Thạc sĩ Nguyễn Văn Bình Trang 2
II) Phép tịnh tiến hệ tọa độ

 Trong mặt phẳng tọa độ Oxy cho điểm I (x 0 ; y 0 ) , nếu


tịnh tiến hệ trục tọa độ Oxy theo véctơ OI  (x 0 ; y 0 ) , ta được .M

một hệ trục tọa độ mới IXY có gốc tọa độ là I và hai trục

IX , IY theo thứ tự có các véctơ đơn vị trùng với các véctơ
  I
đơn vị i ; j của các trục OX ,OY .
O
 Nếu (x ; y ) là tọa độ của điểm M đối với hệ tọa độ Oxy

x  X  x 0
và (X ;Y ) là tọa độ của điểm M đối với hệ tọa độ IXY thì ta có :  (*) .

y  Y  y
 0

Công thức (*) gọi là công thức chuyển hệ tọa độ trong phép tịnh tiến theo véctơ OI .

 Nếu trong hệ tọa độ Oxy đường cong (C) có phương trình là : y  f (x ) thì trong hệ tọa
độ IXY đường cong (C) có phương trình là : Y  f (X  x 0 )  y 0 .

Ghi nhớ: Phương pháp chứng minh điểm là tâm đối xứng của đồ thị

• Công thức chuyển hệ tọa độ trong phép tịnh tiến theo là :

• Thế (*) vào phương trình của đồ thị ta được :

.
• Đặt và chứng minh , suy ra là hs

Ghi nhớ : Đồ thị hàm số bậc ba có điểm uốn là tâm đối xứng

Ví dụ 5 : Cho hàm số y  ax 3  bx 2  cx  d có bảng biến thiên như sau

x  0 2 
y'  0  0 
y  7

1 
Tính T  a  b  c  d .

A. 2 . B. 4 . C. 5 . D. 7 .
Giải: .................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Thạc sĩ Nguyễn Văn Bình Trang 3

Ví dụ 6 : Cho hàm số y  ax 3  bx 2  cx  d có bảng biến thiên như sau

x  1 3 
y'  0  0 
y 5 

 1
Tính T  8a  4b  2c  d .

A. 3 . B. 2 . C. 1 . D. 0 .
Giải : ................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Ví dụ 7 : Cho hàm số y  ax 3  bx 2  cx  d có bảng biến thiên như sau

x  2 0 
y'  0  0 
y 3 

 1
Tính T  a  b  c  2021d .

A. 2022 . B. 2023 . C. 2021 . D. 2019 .

Giải : ................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Ví dụ 8 : Cho hàm số y  ax 3  bx 2  cx  d có đồ thị như hình vẽ y

2
Tính T  2a  2b  2c  d .

A. 2 . B. 2 . 2
O x
C. 1 . D. 0 .
2
Giải : ..........................................................................................................

.....................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Thạc sĩ Nguyễn Văn Bình Trang 4