Bài tập chuyên đề Nguyên hàm – Tích phân

VẤN ĐỀ 2. ỨNG DỤNG TÍCH PHÂN TÍNH THỂ TÍCH

 Thể tích của vật thể (mặt cắt tạo thiết diện)
Gọi B là phần vật thể giới hạn bởi hai mặt phẳng vuông góc với trục Ox tại các điểm a và b,
S ( x ) là diện tích thiết diện của vật thể bị cắt bởi mặt phẳng vuông góc với trục Ox tại điểm x,
b

( a  x  b ). Giả sử S ( x ) là hàm số liên tục trên đoạn [a; b]. Khi đó V   S ( x)dx .
a

 Thể tích khối tròn xoay

a) Thể tích khối tròn xoay được sinh ra khi quay hình phẳng giới hạn bởi các đường y  f ( x ),
trục hoành và hai đường thẳng x  a, x  b quanh trục Ox :
y

y  f (x)
 (C ) : y  f ( x )
 b
 (Ox ) : y  0 2
a  V x     f ( x )  dx
O b x x  a a
 x  b

b) Thể tích khối tròn xoay được sinh ra khi quay hình phẳng giới hạn bởi các đường y  f ( x ),
y  g ( x ) (cùng nằm một phía so với Ox ) và hai đường thẳng x  a , x  b quanh trục Ox :
b

V    f 2 ( x )  g 2 ( x ) dx .
a

B'

h
c) Cho khối chóp cụt có diện tích của hai đáy là B; B và chiều cao h .
h B
Thể tích khối chóp cụt bằng V   B  BB  B  .
3

1. Gọi D là hình phẳng giới hạn bởi các đường y  e4 x , y  0, x  0, x  1. Tính thể tích của khối tròn
xoay tạo thành khi quay D quanh trục Ox .

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

Trang 50
Bài tập chuyên đề Nguyên hàm – Tích phân

2. Cho hình phẳng D giới hạn bởi đường cong y  2  sin x , trục hoành và các đường thẳng x  0 ,
x   . Tính thể tích khối tròn xoay tạo thành khi quay D quay quanh trục hoành.

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
3. Tính thể tích của vật tròn xoay có được khi quay hình phẳng giới hạn bởi đồ thị hàm số y  tan x,

trục Ox, đường thẳng x  0, đường thẳng x  quanh trục Ox .
3

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
4. Cho hình phẳng ( H ) giới hạn bởi đồ thị hàm số y  2 x  x 2 và trục hoành. Tính thể tích V vật thể
tròn xoay sinh ra khi cho ( H ) quanh quay trục Ox .

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
5. Tính thể tích của khối tròn xoay do hình phẳng giới hạn bởi y  ln x , trục Ox và đường thẳng
x  2 quay xung quanh trục Ox .

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................
6. Một Bác thợ gốm làm một cái lọ có dạng khối tròn xoay được tạo thành khi quay hình phẳng giới
hạn bởi các đường y  x  1 (đồ thị như hình vẽ bên dưới) và trục Ox quay quanh trục Ox. Biết
đáy lọ và miệng lọ có đường kính lần lượt là 2dm và 4dm. Tính thể tích của lọ (đơn vị dm3 ) .

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

Trang 51
Bài tập chuyên đề Nguyên hàm – Tích phân
7. Tính thể tích vật thể tròn xoay thu được khi quay hình phẳng (phần gạch sọc của hình vẽ) xung
quanh trục hoành Ox .

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
8. Tính thể tích của vật thể tròn xoay thu được khi quay hình phẳng (phần gạch sọc của hình vẽ) xung
108
quanh trục hoành Ox . ĐS: .
5

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
9. Cho vật thể (V ) được giới hạn bởi hai mặt phẳng x  0 và x  3 , cắt vật thể bởi một mặt phẳng
tùy ý vuông góc với trục Ox tại điểm có hoành độ x (0  x  3) ta được thiết diện là một hình
vuông cạnh bằng 2x . Tính thể tích của vật thể (V ) . ĐS: 36.

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
10. Tính thể tích của vật thể giới hạn bởi hai mặt phẳng x  1 và x  3, biết rằng khi cắt vật thể bởi
mặt phẳng tùy ý vuông góc với trục Ox tại điểm có hoành độ x (1  x  3) thì được thiết diện là
124
hình chữ nhật có hai cạnh là 3x và 3x2  2. . ĐS: 
3

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
11. Tính thể tích của phần vật thể giới hạn bởi hai mặt phẳng x  0 và x   , biết rằng thiết diện của
vật thể bị cắt bởi mặt phẳng vuông góc với trục Ox tại điểm có hoành độ x (0  x   ) là một tam
giác đều cạnh là 2 sin x. ĐS: 2 3.

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
12. Tính thể tích V của vật thể giới hạn bởi hai mặt phẳng x  0 và x  4 , biết rằng khi cắt bởi mặt
phẳng tùy ý vuông góc với trục Ox tại điểm có hoành độ x (0  x  4) thì được thiết diện là nửa
32
hình tròn có bán kính R  x 4  x . ĐS:
3

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

Trang 52
Bài tập chuyên đề Nguyên hàm – Tích phân

VẤN ĐỀ 3. CÁC BÀI TOÁN CHUYỂN ĐỘNG

 Sử dụng đạo hàm: v (t )  S (t ), a (t )  v(t ). Cường độ dòng điện tức thời I (t )  Q(t ).
t2 t2

 Sử dụng nguyên hàm và tích phân: s(t )   v(t )dt và v(t )   a(t )dt.
t1 t1

1
1. Một vật đang chuyển động với vận tốc 10 ( m / s ) thì tăng tốc với gia tốc a(t )  2t  t 2 (m / s 2 ) ,
3
trong đó t là khoảng thời gian tính bằng giây kể từ lúc bắt đầu tăng tốc.Hỏi quãng đường vật đi
được trong thời gian 12 giây kể từ lúc bắt đầu tăng tốc là bao nhiêu mét? ĐS: 1272  m 

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
2. Một ô tô đang chạy với vận tốc 10m/s thì người lái đạp phanh; từ thời điểm đó,ô tô chuyển động
chậm dần đều với vận tốc v  5t  10 (m/s), trong đó t là khoảng thời gian tính bằng giây, kể từ
lúc bắt đầu đạp phanh. Hỏi từ lúc đạp phanh đến khi dừng hẳn, ô tô còn di chuyển bao nhiêu mét ?
ĐS: 10 m.

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
3. Một vật chuyển động với vận tốc 10m / s thì tăng tốc với gia tốc a(t )  6t  12t 2 (t là thời gian).
Quãng đường của vật đi được trong khoảng 5 giây kể từ lúc bắt đầu tăng tốc. ĐS: 800m.

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
4. Một chất điểm A xuất phát từ O , chuyển động thẳng với vận tốc biến thiên theo thời gian bởi quy
1 2 59
luật v  t   t  t  m / s  , trong đó t (giây) là khoảng thời gian tính từ lúc a bắt đầu chuyển
150 75
động. Từ trạng thái nghỉ, một chất điểm B cũng xuất phát từ O , chuyển động thẳng cùng hướng
với A nhưng chậm hơn 3 giây so với A và có gia tốc bằng a  m / s 2  ( a là hằng số). Sau khi B
xuất phát được 12 giây thì đuổi kịp A . Vận tốc của B tại thời điểm đuổi kịp A bằng bao nhiêu ?
ĐS: 16( m / s )

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

Trang 53
Bài tập chuyên đề Nguyên hàm – Tích phân

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
5. Đoạn đường thẳng AB có chiều dài 200 km. Hai xe ôtô khởi hành cùng một lúc, xe ôtô thứ nhất đi từ
A đến B với vận tốc v1  8t  40 km/h , xe ôtô thứ hai đi từ B đến A với vận tốc v2  2t  50km/h . Hỏi
sau bao lâu hai xe gặp nhau? ĐS: 2 giờ.

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
6. Một vật chuyển động trong 3 giờ với vận tốc v (km/h) phụ thuộc vào thời gian t (h)có đồ thị vận tốc
như hình bên. Trong khoảng thời gian 1 giờ kể từ khi bắt đầu chuyển động, đồ thị đó là một phần
của đường parabol có đỉnh I (2;9) và trục đối xứng song song với trục tung, khoảng thời gian còn
lại đồ thị là một đoạn thẳng song song với trục hoành. Tính quãng đường s mà vật di chuyển được
trong 3 giờ đó (kết quả làm tròn đến hàng phần trăm). ĐS: 21, 58 (km)

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................
7. Một xe ô tô sau khi chờ hết đèn đỏ đã bắt đầu chuyển động với vận tốc được biểu thị bằng đồ thị là
đường cong parabol. Biết rằng sau 5 phút thì xe đạt đến vận tốc cao nhất 1000 m/phút và bắt đầu
giảm tốc, đi được 6 phút thì xe chuyển động đều (tham khảo hình vẽ). Quãng đường xe đi được sau
10 phút đầu tiên kể từ khi hết đèn đỏ là bao nhiêu mét? ĐS: 8160 m.

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

Trang 54
Bài tập chuyên đề Nguyên hàm – Tích phân
8. Ông A đi làm lúc 7 giờ và đến cơ quan lúc 7 giờ 12 phút bằng xe gắn máy, trên đường đến cơ quan
ông A gặp một người băng qua đường nên ông phải giảm tốc độ để đảm bảo an toàn rồi sau đó lại
từ từ tăng tốc độ để đến cơ quan làm việc. Hỏi quãng đường kể từ lúc ông A giảm tốc độ để tránh
tai nạn cho đến khi tới cơ quan dài bao nhiêu mét?
(Đồ thị dưới đây mô tả vận tốc chuyển động của ông A theo thời gian khi đến cơ quan)

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

Trang 55