Professional Documents
Culture Documents
NG D NG Tích Phân
NG D NG Tích Phân
A. LÝ THUYẾT CHUNG.
1. Hình phẳng giới hạn bởi đường cong & trục hoành:
Hàm số f x liên tục và nhận giá trị không âm trên đoạn a ; b .
Hình thang cong giới hạn bởi đồ thị f x , Ox và hai đường thẳng x a , x b .
b
Do đó: S SaABb SaABb f x dx
a
Tổng quát:
Diện tích của hình phẳng giới hạn bởi đồ thị hàm
số f x liên tục, trục hoành và hai đường thẳng
x a , x b được tính:
b
S f x dx
a
2. Hình phẳng giới hạn bởi hai đường cong:
Cho hàm số y f x và y g x liên tục trên đoạn a ; b .
Gọi D là hình phẳng giới hạn bởi đồ thị hai hàm số đó và đường thẳng x a , x b .
Xét trường hợp f x g x x a; b .
Gọi S1 ; S2 là diện tích hai hình thang cong giới hạn bởi
Ox
x a và y f x ; y g x .
x b
b
Tổng quát:
Diện tích của hình phẳng giới hạn bởi đồ thị hàm số f x và g x và hai đường thẳng
x a , x b được tính:
b
S f x g x dx
a
Khi đó, thể tích của vật thể B được xác định: V S x dx .
a
Thể tích khối tròn xoay được sinh ra khi quay hình phẳng giới
hạn bởi các đường x g y , trục tung và hai đường thẳng y c,
y d quanh trục Oy :
b
V g y dy
2
Thể tích khối tròn xoay được sinh ra khi quay hình phẳng
giới hạn bởi các đường y f x , y g x (cùng nằm
một phía so với Ox) và hai đường thẳng x a, x b
quanh trục Ox :
b
V f x g x dx
2 2
Khi đó, thể tích của vật thể B được xác định: V S x dx .
a
f2 x
O a c1 c2 b x
b b
A. S f1 x f2 x dx
B. S f1 x f2 x dx
a a
b b b
C. S f1 x f2 x dx D. S f2 x dx f1 x dx
a a a
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
1
31
3 3
C. V f x dx f x
2 2
D. V dx
1 1
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.1.3
Gọi S là diện tích miền hình phẳng được tô đậm trong hình vẽ bên. Công thức tính S là
1 2
A. S f x dx f x dx
1 1
2
B. S f x dx
1
1 2
C. S f x dx f x dx
1 1
2
D. S f x dx
1
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.1.4
Thể tích khối tròn xoay do hình phẳng giới hạn bởi các đường y x , trục Ox và hai
đường thẳng x 1 ; x 4 khi quay quanh trục hoành được tính bởi công thức nào?
4 4
A. V xdx
1
B. V x dx
1
4 4
C. V xdx D. V
2
xdx
1 1
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
x1 x2 b
f x dx f x dx ... f x dx
a x1 xn
Ngoài cách trên, ta có thể dựa vào đồ thị để bỏ dấu giá trị tuyệt đối.
Ví dụ 3.2.1
Diện tích hình phẳng giới hạn bởi đồ thị hàm số y x 2 1 , trục hoành và hai
2
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.2.2
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
x1 x2 b
f x g x dx f x g x dx ... f x g x dx
a x1 xn
Ngoài cách trên, ta có thể dựa vào đồ thị để bỏ dấu giá trị tuyệt đối.
Ví dụ 3.3.1
Diện tích hình phẳng được giới hạn bởi y 2 x 2 và đường thẳng y x là
7 9 9
A. B. C. 3 D.
2 4 2
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.3.2
Hình phẳng giới hạn bởi các đường cong y x 1 x và y x3 x có diện tích bằng
37 5 8 9
A. B. C. D.
12 12 3 4
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Giải g x h x có nghiệm x 2 .
Giải g x h x có nghiệm x3 .
Giả sử x1 x2 x3 được biểu diễn như hình.
x2 x3
Bước 2: Khi đó S g x f x dx h x f x dx
x1 x2
x2 x3
g x f x dx h x f x dx
x1 x2
Ví dụ 3.4.1
Diện tích hình phẳng giới hạn bởi đồ thị hàm số y x2 3x; y x 1; y x 4 bằng
1 1 1 1
A. B. C. D.
12 6 4 3
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.4.1
x2 54
Diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đường y 2x 2 ; y ; y bằng
4 x
63 63 63
A. 54 ln 2 B. 54 ln 2 C. D. 54 ln 2
2 4 2
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Bước 3: Khi đó S f x g x dx
a
c b
f x g x dx g x f x dx
a c
y f x b
Bước 3:
Khi đó S f x 0 dx f x 0 dx 0 f x dx .
a a c
Ví dụ 3.5.1
Gọi S là diện tích hình phẳng H giới hạn bởi các đường
y f x , trục hoành và hai đường thẳng x 1 , x 2 . Đặt
0 2
a f x dx , b f x dx , Khi đó S
1 0
A. b a B. b a C. b a D. b a
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.5.2
Diện tích phần hình phẳng gạch chéo trong hình vẽ bên được
tính theo công thức nào dưới đây?
2 2
A. 2x 2 dx
1
B. 2x 2 dx
1
2 2
2x
2x 4 dx D. 2x 2x 4 dx
2 2
C.
1 1
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.5.3
Cho hàm số f x liên tục trên . Gọi S là diện tích hình y
y=f(x)
phẳng giới hạn bởi cá đường y f x , y 0, x 2 và
x 3 (như hình vẽ). Mệnh đề nào dưới đây đúng?
1 3
A. S f x dx f x dx. 2 x
2 1 O 1 3
1 3
B. S f x dx f x dx.
2 1
1 3 1 3
C. S f x dx f x dx. D. S f x dx f x dx.
2 1 2 1
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.5.4
Cho hình thang cong H giới hạn bởi các đường y e x , y 0 ,
x 0 , x ln 4 . Đường thẳng x k 0 k ln 4 chia H thành
hai phần có diện tích là S 1 và S 2 như hình vẽ bên. Tìm k để
S1 2S2 .
2
A. k ln 4 B. k ln 2
3
8
C. k ln D. k ln 3
3
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Khi đó, thể tích của vật thể B được xác định: V S x dx .
a
Ví dụ 3.6.1
Tính thể tích của vật thể giới hạn bởi hai mặt phẳng x 1 và x 3 , biết rằng khi cắt
vật thể bởi mặt phẳng tùy ý vuông góc với trục Ox tại điểm có hoành độ x 1 x 3
thì được thiết diện là hình chữ nhật có hai cạnh là 3x và x .
2178 2178
A. B. 26 C. 26 D.
5 5
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.6.2
Tính thể tích V của vật thể nằm giữa hai mặt phẳng x 0 và x , biết rằng thiết
diện của vật thể bị cắt bởi mặt phẳng vuông góc với trục Ox tại điểm có hoành độ x
0 x là một tam giác đều cạnh 2 sin x .
A. V 3 B. V 3 C. V 2 3 D. V 2 3
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.6.3
Tính thể tích V của phần vật thể giới hạn bởi hai mặt phẳng x 1 và x 3, biết rằng
khi cắt vật thể bởi mặt phẳng tùy ý vuông góc với trục Ox tại điểm có hoành độ x
(1 x 3) thì được thiết diện là một hình chữ nhật có hai cạnh là 3x và 3x 2 2.
A. V 32 2 15. B. V
124
3
C. V
124
3
D. V 32 5 .
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
f x
2
Bước 2: Khi đó V dx .
a
Ví dụ 3.7.1
Cho hình phẳng H giới hạn bởi đồ thị hàm số y x2 4x 3 , trục hoành và hai
đường thẳng x 1, x 3 . Quay H xung quanh trục hoành được khối tròn xoay có
thể tích là
3 3
2
A. V x 4x 3dx 2
B. V x 2 4x 3 dx
1 1
3 3
x
2
C. V 4x 3 dx D. V x 4x 3dx
2 2
1 1
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.7.2
Thể tích của khối tròn xoay tạo thành khi quay hình phẳng giới hạn bởi đồ thị hàm số
π
y tan x , trục hoành và các đường thẳng x 0 , x quanh trục hoành là
4
π π ln 2 π2 π
A. V B. V C. V D. V
4 2 4 4
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.7.3
Cho hình phẳng D giới hạn bởi các đường y x 2 , y 0 , x 0 , x 2 . Khối tròn
2
xoay tạo thành khi quay D quạnh trục hoành có thể tích V bằng bao nhiêu?
32 32 32
A. V B. V C. V D. V 32
5 5 5
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
a c
Ví dụ 3.8.1
Công thức tính thể tích của khối tròn xoay khi cho hình phẳng giới hạn bởi parabol
P : y x2 và đường thẳng d : y 2x quay xung quanh Ox là
2 2
x
2
A. 2x x 2 dx B. 2
2x dx
0 0
2 2 2 2
4x dx x dx 4x dx x dx
2 4 2 4
C. D.
0 0 0 0
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.8.2
Cho hình phẳng H giới hạn bởi các đường y x , y x và x 4 . Thể tích của
khối tròn xoay tạo thành khi quay hình H quanh trục hoành nhận giá trị nào sau
đây:
40 38 41 41
A. V B. V C. V D. V
3 3 3 2
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
a c
Ví dụ 3.9.1
Cho hình phẳng H giới hạn bởi các đường xy 4 , x 0 , y 1 và y 4 . Thể tích V
của khối tròn xoay tạo thành khi quay hình H quanh trục tung là
A. V 12π B. V 16π C. V 10π D. V 8π
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.9.2
Cho hình phẳng H giới hạn bởi các đường x y 2 3 , x 0 , y 0 , y 2 . Gọi V là
thể tích của khối tròn xoay được tạo thành khi quay H xung quanh trục Oy . Mệnh
đề nào dưới đây đúng?
2 2 2 2
B. V y 2 dy C. V 3 dy D. V y
2
A. V y 2 3 dy
2 2
3 dy
0 0 0 0
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.9.3
Cho hình phẳng D giới hạn bởi đường cong x e y , trục tung và các đường thẳng
y 0 , y 1 . Khối tròn xoay tạo thành khi quay D quanh trục tung có thể tích V bằng
bao nhiêu?
A. V
e 2
1
B. V
e2 1
C. V
e2
D. V
e 1
2
2 2 3 2
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Mà f x dx 0 F b F a 0 F b F a .
a
f x dx f x dx F b F a F c F b F a F c F a F c .
a b
Ví dụ 3.10.1
Cho hàm số y f x xác định, liên tục và có một nguyên
y
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Biên soạn: Gv Lê Minh Tâm - 093.337.6281 Trang 74
Tổng Hợp Lý Thuyết Năm học: 2023-2024
Ví dụ 3.10.2
Cho hàm số f x có đạo hàm trên , đồ thị hàm số
y f x như trong hình vẽ bên.
Mệnh đề nào sau đây là đúng?
A. f a f c B. f b f c
C. f a f b D. f a f c
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 3.10.3
Cho hàm số y f x có đồ thị trên đoạn 4; 4 như hình vẽ. Gọi F x là một
nguyên hàm của hàm số f x , tính giá trị của S F 4 F 4 .
y
y = f(x)
x
-4 -2 O 2 4
A. S 6 2 B. S 14 2 C. S 14 D. S 14 4
Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................