ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

---------------------------

VŨ THỊ TUYỂN

VỀ MỘT SỐ KHÔNG GIAN HÀM THƢỜNG GẶP

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Hà Nội 2014
 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
---------------------------

VŨ THỊ TUYỂN

VỀ MỘT SỐ KHÔNG GIAN HÀM THƢỜNG GẶP

Chuyên ngành: Lý thuyết xác suất và thống kê toán học

Mã số: 60.46.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS Phan Viết Thư

Hà Nội 2014
 MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................... 7
Chƣơng I. Các kiến thức cơ sở ................. Error! Bookmark not defined.
1.1 Không gian metric ............................ Error! Bookmark not defined.
1.2 Không gian đo và Độ đo................... Error! Bookmark not defined.
1.3 Độ đo Lebesgue ................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.1 Độ đo Lebesgue trên .............. Error! Bookmark not defined.
1.3.2 Độ đo Lebesgue trên k
............. Error! Bookmark not defined.
1.4 Hàm số đo được ................................ Error! Bookmark not defined.
1.4.1 Cấu trúc của hàm số đo được...... Error! Bookmark not defined.
1.4.2 Các dạng hội tụ ............................ Error! Bookmark not defined.
1.5 Không gian định chuẩn .................. Error! Bookmark not defined.
1.6 Tích phân Lebesgue ....................... Error! Bookmark not defined.
1.7 Không gian tô pô ................................. Error! Bookmark not defined.
Chƣơng II. Các không gian hàm ............. Error! Bookmark not defined.
2.1 Không gian ℒ 0 và L0 ...................... Error! Bookmark not defined.
2.1.1 Không gian ℒ 0 ............................ Error! Bookmark not defined.
2.1.2 Tính chất cơ bản.......................... Error! Bookmark not defined.
2.1.3 Không gian L0 ............................. Error! Bookmark not defined.
2.1.4 Cấu trúc tuyến tính của L0 .......... Error! Bookmark not defined.
2.1.5 Cấu trúc thứ tự của L0 ................. Error! Bookmark not defined.
2.1.6 Các tính chất quan trọng của L0 .. Error! Bookmark not defined.
2.1.7 Cấu trúc nhân của L0 ................... Error! Bookmark not defined.
2.1.8 Hoạt động của các hàm Borel trên L0 ........ Error! Bookmark not
defined.
2.1.9 Không gian L0 phức .................... Error! Bookmark not defined.
2.2 Không gian L1 ................................ Error! Bookmark not defined.
 2.2.1 Không gian L1 ............................. Error! Bookmark not defined.
2.2.2 Cấu trúc thứ tự của L1 ................. Error! Bookmark not defined.
2.2.3 Chuẩn của L1 ............................... Error! Bookmark not defined.
2.2.4. L1 là một không gian Riesz .......... Error! Bookmark not defined.
2.2.5 Nhắc lại về kỳ vọng có điều kiện Error! Bookmark not defined.
2.2.6 L1 như là một sự hoàn chỉnh ....... Error! Bookmark not defined.
2.2.7 Không gian L1 phức .................... Error! Bookmark not defined.
2.3 Không gian L∞ ................................ Error! Bookmark not defined.
2.3.1 Cấu trúc thứ tự của L∞ ................. Error! Bookmark not defined.
2.3.2 Chuẩn của L∞ .............................. Error! Bookmark not defined.
2.3.3 Tính đối ngẫu giữa L∞ và L1 ....... Error! Bookmark not defined.
2.3.4 Một không gian con trù mật của L∞ ........... Error! Bookmark not
defined.
2.3.5 Kỳ vọng có điều kiện .................. Error! Bookmark not defined.
2.3.6 Không gian L∞ phức .................... Error! Bookmark not defined.
2.4 Không gian Lp ................................. Error! Bookmark not defined.
2.4.1 Cấu trúc thứ tự của Lp ................. Error! Bookmark not defined.
2.4.2 Chuẩn của Lp .............................. Error! Bookmark not defined.
2.4.3 Một số không gian con trù mật của Lp ...... Error! Bookmark not
defined.
2.4.4 Tính đối ngẫu của các không gian Lp ........ Error! Bookmark not
defined.
2.4.5 Thứ tự - đầy đủ của Lp ................ Error! Bookmark not defined.
2.4.6 Kỳ vọng có điều kiện .................. Error! Bookmark not defined.
2.4.7 Không gian L2 ............................. Error! Bookmark not defined.
2.4.8 Không gian Lp phức .................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng III. Một số dạng hội tụ quan trọng và khả tích đều ........ Error!
Bookmark not defined.
3.1 Hội tụ theo độ đo............................. Error! Bookmark not defined.
3.1.1 Các định nghĩa ............................ Error! Bookmark not defined.
3.1.2 Các nhận xét................................ Error! Bookmark not defined.
3.1.3 Hội tụ điểm ................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.4 Tính chất của không gian tôpô tuyến tính 𝐿0 (𝜇) đối với lớp các
không gian đo .......................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.5 Một mô tả tương tự của tôpô của sự hội tụ theo độ đo ........ Error!
Bookmark not defined.
3.1.6 Nhúng Lp vào L0 ......................... Error! Bookmark not defined.
3.1.7 Không gian L0 phức .................... Error! Bookmark not defined.
3.2 Khả tích đều ....................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1 Định nghĩa................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2 Các tính chất ổn định trong phạm vi rộng của lớp của các tập khả
tích đều trong ℒ 1 hay L1 . ......................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3 Một số mô tả tương tự của tính khả tích đều.Error! Bookmark not
defined.
3.2.4 Mối liên hệ giữa tính khả tích đều và tôpô của sự hội tụ theo độ
đo............................................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.5 Không gian ℒ 1 và L1 phức ........ Error! Bookmark not defined.
3.3 Hội tụ yếu trong L1 .......................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .................................................................................................. 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 88
 LỜI CẢM ƠN

Trước khi trình bày nội dung chính của luận văn, tác giả xin bày tỏ lòng biết
ơn chân thành và sâu sắc của mình tới thầy giáo: PGS. TS Phan Viết Thư, người đã
tận tình giúp đỡ, hướng dẫn và đóng góp nhiều ý kiến quý báu. Tác giả cũng xin
chân thành cảm ơn tập thể các thầy cô giáo, các nhà khoa học của trường Đại học
Khoa học Tự nhiên – ĐHQG Hà Nội, xin cảm ơn bạn bè đồng nghiệp, cảm ơn gia
đình đã giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành luận văn này.

Trong quá trình hoàn thành luận văn, mặc dù dưới sự chỉ đạo ân cần chu đáo
của các thầy cô giáo và bản thân cũng hết sức cố gắng, song không tránh khỏi
những hạn chế, thiếu sót. Vì vậy, tác giả rất mong nhận được sự góp ý, giúp đỡ của
các thầy cô, các bạn để bản luận văn này được hoàn chỉnh hơn. Tác giả xin chân
thành cảm ơn!

Hà Nội ngày 20 tháng 10 năm 2014

Học viên

Vũ Thị Tuyển
 LỜI NÓI ĐẦU

Bản luận văn giới thiệu về các không gian hàm Lp . Các không gian Lp là các không
gian hàm được định nghĩa thông qua việc sử dụng một chuẩn tổng quát hóa một cách tự
nhiên từ chuẩn p của không gian véc tơ hữu hạn chiều (nhiều khi chúng được gọi là các
không gian Lebesgue). Theo Bourbaki, chúng được đưa ra đầu tiên bởi Riesz Frigyes
(nhà toán học gốc Hungary). Các không gian Lp lập nên một lớp quan trọng của các
không gian Banach trong giải tích hàm, không gian véc tơ tô pô, chúng có ứng dụng quan
trọng trong vật lí, xác suất thống kê, toán tài chính, kỹ thuật và nhiều lĩnh vực khác.

Mặc dù là lớp không gian hàm quan trọng và có nhiều ứng dụng nhưng trong các giáo
trình giải tích hàm cũng như lí thuyết độ đo và tích phân cơ bản, các không gian này chưa
được mô tả chi tiết. Với mong muốn trình bày các ý tưởng chung cũng như đi sâu nghiên
cứu về các không gian 𝐿𝑝 , nhằm giúp cho việc sử dụng các không gian này một cách có
hệ thống và thuận tiện, tác giả đã chọn đề tài luận văn của mình là:

“Về một số không gian hàm thƣờng gặp”.

Luận văn được chia thành 3 chương:

Chương I: Các kiến thức cơ sở.

Chương II: Các không gian hàm.

Chương III: Một số dạng hội tụ quan trọng và khả tích đều.

Trong chương I, tác giả nêu các khái niệm và các định lí cơ bản của giải tích hàm. Đó
là khái niệm về không gian metric, không gian đo với khái niệm về độ đo, hàm đo được
cùng với các tính chất hội tụ và khả tích, khái niệm về không gian định chuẩn, các khái
niệm trong không gian tô pô. Đây là những kiến thức cơ sở sẽ được sử dụng trong
chương II và chương III của luận văn này.

Mục đích chính của chương II là thảo luận về các không gian hàm Lp ,1  p   và
các tính chất. Điều đặc biệt là ta coi các không gian đó là không gian con của một không
gian lớn hơn 𝐿0 gồm các lớp tương đương của các hàm (hầu như) đo được. Chính vì vậy,
các không gian hàm lần lượt được trình bày là không gian 𝐿0 , không gian 𝐿1 (không gian
các hàm đo được khả tích), không gian 𝐿∞ (không gian các hàm bị chặn cốt yếu), không
gian 𝐿𝑝 (không gian các hàm số có lũy thừa bậc p của mô đun khả tích trên X). Các không
gian này được trình bày một cách hệ thống theo từng nội dung: xây dựng khái niệm, chỉ
ra cấu trúc thứ tự, xét chuẩn trong nó, xét tính đối ngẫu, chỉ ra một vài không gian con trù
mật quan trọng, áp dụng vào lí thuyết xác suất (xét kì vọng có điều kiện) và cuối cùng
luôn là mở rộng cho không gian 𝐿𝑝 phức.

Trong chương III, tác giả mô tả một số dạng hội tụ quan trọng trong các không gian
LP . Đó là sự hội tụ theo độ đo trong LP và hội tụ yếu trong L1 . Ngoài ra trong chương này,
tác giả cũng chỉ ra các tính chất ổn định trong phạm vi rộng của lớp các tập khả tích đều
trong ℒ 1 hay L1 .

Do thời gian có hạn cũng như việc nắm bắt kiến thức còn hạn chế nên trong khóa luận
không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự chỉ bảo tận tình của các thầy cô và
sự góp ý chân thành của các bạn đọc.

Hà Nội ngày 10 tháng 11 năm 2014

Học viên

Vũ Thị Tuyển

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt
[1] Hoàng Tụy (2005), Hàm thực và giải tích hàm, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà
Nội.
 [2] Nguyễn Viết Phú, Nguyễn Duy Tiến (2004), Cơ sở lý thuyết xác suất, Nhà xuất
bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

[3] Nguyễn Văn Khuê, Lê Mậu Hải (2010), Giáo trình giải tích hàm, Nhà xuất bản
Đại học sư phạm.

[4] Nguyễn Văn Toản (2002), Bài tập giải tích hiện đại, Xí nghiệp in chuyên dung
Thừa Thiên Huế.

[5] Nguyễn Duy Tiến, Vũ Viết Yên, Lý thuyết xác suất, Nhà xuất bản giáo dục.

Tiếng Anh
[6] D.H.Fremlin (2003), Measure theory, Volume 2, Readerin Mathematics,
University of Essex.

[7] Frank Burk (1998), Lebesgue Measure and Integral An Introduction, John Wiley
& Sons, Inc.