You are on page 1of 61

CHUỖI FOURIER

TS. Lê Xuân Đại


Trường Đại học Bách Khoa TP HCM
Khoa Khoa học ứng dụng, bộ môn Toán ứng dụng

TP. HCM — 2015.


ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 1/1
Hàm liên tục từng khúc

Định nghĩa
Hàm số f (x) được gọi là hàm liên tục từng khúc
trên đoạn [a, b] nếu như tồn tại những điểm
a = x1 < x2 < . . . < xn = b sao cho hàm số f liên
tục trên khoảng (xi , xi+1) và tồn tại hữu hạn giới
hạn từ 1 phía f (xi +) và
f (xi+1−), ∀i = 1, 2, . . . , n − 1.

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 2/1
Hàm liên tục từng khúc

Tính chất

Ví dụ
 
1 1
Hàm và sin không là hàm liên tục từng
x x
khúc trên [0, 1], vì không tồn tại giới hạn f (0+)

1
Hàm liên tục từng khúc trên [a, b] thì bị chặn
và khả tích trên [a, b]
2
Tích của hai hàm liên tục từng khúc là hàm
liên tục từng khúc.
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 3/1
Hàm trơn từng khúc

Định nghĩa
Nếu hàm f (x) liên tục từng khúc trên [a, b] và có
thêm điều kiện, đạo hàm cấp một f 0(x) liên tục
trên từng khoảng xi < x < xi+1, và giới hạn
f 0(xi +), f 0(xi −) tồn tại, thì hàm f (x) được gọi là
hàm trơn từng khúc. Nếu có thêm điều kiện, đạo
hàm cấp hai f 00(x) liên tục trên từng khoảng
xi < x < xi+1, và giới hạn f 00(xi +), f 00(xi −) tồn
tại, thì hàm f (x) được gọi là hàm rất trơn từng
khúc.
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 4/1
Hàm tuần hoàn

Định nghĩa
Hàm liên tục từng khúc f (x) trên đoạn [a, b] được
goi là hàm tuần hoàn nếu tồn tại số thực dương p
sao cho
f (x + p) = f (x), ∀x.
Lúc này, p được gọi là chu kỳ của f , còn số nhỏ
nhất trong những số p được gọi là chu kỳ cơ bản

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 5/1
Hàm tuần hoàn

Tính chất

1
Nếu f (x) là hàm tuần hoàn với chu kỳ p thì
f (x + np) = f (x), ∀n ∈ N.
2
Nếu f1(x), f2(x), . . . , fk (x) là những hàm tuần
hoàn với chu kỳ p và ck ∈ R, thì
f (x) = c1f1(x) + c2f2(x) + . . . + ck fk (x) là
hàm tuần hoàn với chu kỳ p.
Ví dụ
Hàm a0 + a1 cos x + a2 cos 2x + . . . + b1 sin x +
b2 sin 2x + . . . là
ng.com
hàm tuần hoàn với chu kỳ 2π.
https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 6/1
Hệ những hàm trực giao

Định nghĩa
Dãy những hàm {ϕn (x)} được gọi là hệ trực giao
theo hàm trọng q(x) trên đoạn [a, b] nếu như
Z b
ϕm (x).ϕn (x).q(x)dx = 0, m 6= n.
a

Định nghĩa
s
Rb
Nếu m = n thì ta có ||ϕn (x)|| = ϕ2n (x)q(x)dx
a
được gọi là chuẩn của ϕn (x).
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 7/1
Hệ những hàm trực giao

Ví dụ
Dãy những hàm {sin mx}, m = 1, 2, . . . là hệ trực
giao trên đoạn [−π, π] vì
Z π 
0, m 6= n
sin mx. sin nxdx =
−π π, m = n

Ở đây hàm trọng q(x) ≡ 1. Chuẩn



|| sin mx|| = π.

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 8/1
Hệ những hàm trực giao

Định nghĩa
Dãy những hàm trực giao {ψn (x)} được gọi là hệ
trực chuẩn theo hàm trọng q(x) trên đoạn [a, b]
nếu như
Z b 
0, m 6= n
ψm (x).ψn (x).q(x)dx =
a 1, m = n

Chú ý. Hệ trực chuẩn có thể thu được từ hệ trực


giao bằng cách chia mỗi hàm số của hệ cho chuẩn
của nó.
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 9/1
Hệ những hàm trực giao

Ví dụ
Dãy những hàm 1, cos x, sin x, . . . , cos nx, sin nx là hệ trực giao trên
[−π, π] vì Z π 
0, m 6= n
sin mx. sin nxdx =
−π
π, m = n
Z π
sin mx. cos nxdx = 0, ∀m, n.
−π
Z π 
0, m 6= n
cos mx. cos nxdx =
−π
π, m = n
Để thu được hệ trực chuẩn, ta chia mỗi hàm cho chuẩn của nó
1 cos x sin x cos nx sin x
√ , √ , √ ,..., √ , √ .
2π π π π π
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 10 / 1
Chuỗi Fourier

Định lý
Mọi hàm liên tục từng khúc, tuần hoàn với chu kỳ
2π, có thể được xấp xỉ bởi chuỗi lượng giác

a0 X
f (x) ∼ + (ak cos kx + bk sin kx)
2
k=1

Chứng minh.
Vì f (x) là hàm liên tục từng khúc nên khả tích
theo Riemann trên [−π, π]. Xét tổng riêng
a0 P n
sn (x) = + (ak cos kx + bk sin kx).
ng.com 2 k=1https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 11 / 1
Chuỗi Fourier

Ta sẽ xác định những hệ số a0, ak , bk sao cho


sn (x) xấp xỉ tốt nhất hàm f (x) theo nghĩa bình
phương cực tiểu, có nghĩa là cực tiểu tích phân

I (a0, ak , bk ) = [f (x) − sn (x)]2dx
−π

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 12 / 1
Chuỗi Fourier

Điều kiện cần để I đạt cực tiểu là


" n
#
Z π
∂I a0 X
=− f (x) − − (aj cos jx + bj sin jx) dx = 0
∂a0 −π 2 j=1
" n
#
Z π
∂I a0 X
= −2 f (x) − − (aj cos jx + bj sin jx) cos kxdx = 0
∂ak −π 2 j=1
Z π " n
#
∂I a0 X
= −2 f (x) − − (aj cos jx + bj sin jx) sin kxdx = 0
∂bk −π 2 j=1

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 13 / 1
Chuỗi Fourier

Do tính trực giao của dãy 1, cos x, sin x, . . . , cos nx, sin nx
Rπ Rπ
và cos mxdx = sin mxdx = 0 nên
−π −π


∂I
= πa0 − f (x)dx = 0
∂a0
−π


∂I
= 2πak − 2 f (x) cos kxdx = 0
∂ak
−π

∂I
= 2πbk − 2 f (x) sin kxdx = 0
∂bk
−π
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 14 / 1
Chuỗi Fourier

Vậy
1 π
Z
a0 = f (x)dx,
π −π
1 π
Z
ak = f (x) cos kxdx,
π −π
1 π
Z
bk = f (x) sin kxdx,
π −π
∂ 2I ∂ 2I ∂ 2I ∂ 2I
Vì 2 = π, 2 = 2 = 2π, = 0 nên
∂a0 ∂ak ∂bk ∂ak bk
d 2I > 0, có nghĩa là I có giá trị cực tiểu.
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 15 / 1
Chuỗi Fourier

Chú ý

Một hàm số f (x) có thể biểu diễn xấp xỉ bởi chuỗi


Fourier của nó. Tuy nhiên, một chuỗi Fourier có
thể không hội tụ về hàm f (x).
Chúng ta sẽ nghiên cứu 3 loại hội tụ của chuỗi
Fourier: hội tụ theo điểm, hội tụ đều, hội tụ theo
giá trị trung bình bình phương

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 16 / 1
Sự hội tụ của chuỗi Fourier

Định nghĩa

P
Chuỗi fn (x) được gọi là hội tụ theo điểm trên
n=1
khoảng a < x < b đến hàm f (x) nếu nó hội tụ
đến f (x) với mỗi x ∈ (a, b). Có nghĩa là
∀x ∈ (a, b) luôn có
|f (x) − sn (x)| → 0, n → ∞,
n
P
trong đó sn (x) = fk (x).
k=1
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 17 / 1
Sự hội tụ của chuỗi Fourier

Định nghĩa

P
Chuỗi fn (x) được gọi là hội tụ đều trên đoạn
n=1
a 6 x 6 b đến hàm f (x) nếu
max |f (x) − sn (x)| → 0, n → ∞,
a6x6b
n
P
trong đó sn (x) = fk (x).
k=1

Chú ý. Từ sự hội tụ đều suy ra hội tụ theo điểm,


nhưng chiều ngược
ng.com lại không đúng.
https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 18 / 1
Sự hội tụ của chuỗi Fourier

Định nghĩa

P
Chuỗi fn (x) được gọi là hội tụ theo giá trị
n=1
trung bình bình phương (hội tụ trong không gian
L2) đến hàm f (x) trên đoạn a 6 x 6 b nếu
Z b
|f (x) − sn (x)|2dx → 0, n → ∞,
a
n
P
trong đó sn (x) = fk (x).
k=1
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 19 / 1
Sự hội tụ của chuỗi Fourier

Vấn đề cơ bản: Chuỗi Fourier của hàm tuần


hoàn f (x) có hội tụ về hàm f (x) không?
Trả lời. Chưa chắc chắn. Ví dụ, nếu hàm f (x)
liên tục, tuần hoàn với chu kỳ 2π thì chuỗi Fourier
của nó có thể hội tụ theo điểm đến f (x) với
x ∈ [−π, π] cho trước, nhưng không đúng với mọi
∀x ∈ [−π, π]. Đó là vần đề hội tụ địa phương và
hội tụ toàn cục.

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 20 / 1
Sự hội tụ của chuỗi Fourier

Định lý
Nếu f (x) khả tích trên (−π, π) thì chuỗi Fourier
của nó hội tụ theo giá trị trung bình bình phương
đến hàm f (x) trên (−π, π), có nghĩa là
Z π
|f (x) − sn (x)|2dx → 0, n → ∞.
−π
Định lý này không giải quyết được vấn đề hội tụ theo điểm hay bảo
đảm sự hội tụ của chuỗi Fourier với mọi x ∈ (−π, π). Tuy nhiên, nếu
f (x) là hàm tuần hoàn với chu kỳ 2π và trơn từng khúc trên R thì
chuỗi Fourier của nó sẽ hội tụ về f (x) với mọi ∀x ∈ [−π, π].
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 21 / 1
Bất đẳng thức Bessel

Bất đẳng thức Bessel

Định lý
Cho f (x) là hàm liên tục từng khúc và tuần hoàn
với chu kỳ 2π. Khi đó
∞ Z π
a02 X 2 1
+ (ak + bk2 ) 6 f 2(x)dx
2 π −π
k=1

Chứng minh. Ta có
Z π
[f (x) − sn (x)]2dx > 0
ng.com −πhttps://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 22 / 1
Bất đẳng thức Bessel

Z π Z π
2
⇔ [f (x)] dx − 2 f (x)sn (x)dx+
−π −π
Z π
+ [sn (x)]2dx > 0
−π

Ta có f (x)sn (x)dx =
−π
Rπ n

a0 P
f (x) + (ak cos kx + bk sin kx) dx =
−π 2 k=1
2 n
πa
= 0 + π (ak2 + bk2 )
P
ng.com 2 k=1 https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 23 / 1
Bất đẳng thức Bessel
2
Rπ π a
 n
0
sn2 (x)dx =
R P
+ (ak cos kx + bk sin kx) dx
−π −π 2 k=1
πa2 n
= 0 + π (ak2 + bk2 )
P
2 k=1

Vậy [f (x) − sn (x)]2 dx =
−π  2
π n

R 2 πa0 P 2 2
f (x)dx − + π (ak + bk ) > 0
−π 2 k=1
2
a0 n
P 2 2 1 Rπ 2
⇒ + (a + bk ) 6 f (x)dx
2 k=1 k π −π
Lấy giới hạn 2 vế khi n → ∞ ta được
a02 P ∞
2 2 1 Rπ 2
+ (ak + bk ) 6 f (x)dx
2
ng.com k=1 π −π
https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 24 / 1
Bất đẳng thức Bessel

a02 Pn
Điều này có được vì tổng riêng + (ak2 + bk2 )
2 k=1
a02 P∞
là dãy tăng và bị chặn trên nên + (ak2 + bk2 )
2 k=1
hội tụ.
a02 P ∞
⇒ Điều kiện cần để chuỗi + (ak2 + bk2 ) hội
2 k=1
tụ là lim ak = 0 và lim bk = 0
k→∞ k→∞

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 25 / 1
Hệ thức Parseval

Định nghĩa
Chuỗi Fourier được gọi là hội tụ theo giá trị trung
bình đến f (x) khi
Zπ " n
!#2
a0 X
lim f (x) − + (ak cos kx + bk sin kx) dx = 0
n→∞ 2 k=1
−π

Hệ thức Parseval
Nếu chuỗi Fourier hội tụ theo giá trị trung bình
a02 P∞
2 2 1 Rπ 2
đến f (x) thì + (a + bk ) = f (x)dx
2 k=1 k π −π
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 26 / 1
Hệ thức Parseval

Định nghĩa
Nếu chuỗi Fourier hội tụ theo giá trị trung bình thì
hệ những hàm 1, cos x, sin x, cos 2x, sin 2x, . . .
được gọi là hệ đầy đủ.
Như vậy, nếu hệ những hàm
1, cos x, sin x, cos 2x, sin 2x, . . . là hệ đầy đủ thì

a0 X
f (x) = + (ak cos kx + bk sin kx)
2
k=1
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 27 / 1
Hệ thức Parseval Ví dụ

Ví dụ
Tìm chuỗi Fourier của hàm số
f (x) = x + x 2, −π < x < π
Đáp số. f (x) =
π2 P ∞

4 2
+ 2
(−1)k cos kx − (−1)k sin kx
3 k=1 k k

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 28 / 1
Hệ thức Parseval Ví dụ

Hình: sum(1->3), sum(1->10)

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 29 / 1
Hệ thức Parseval Ví dụ

Ví dụ
Tìm chuỗi
 Fourier của hàm số
−π, −π < x < 0
f (x) =
x, 0 < x < π
Đáp số.

 
π P 1   1 
f (x) = − + 2
(−1)k − 1 cos kx + 1 − 2(−1)k sin kx
4 k=1 k π k

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 30 / 1
Hệ thức Parseval Ví dụ

Hình: sum(1->10), sum(1->100)

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 31 / 1
Hệ thức Parseval Ví dụ

Ví dụ
Tìm chuỗi Fourier của hàm số
f (x) = x, −π < x < π
∞ sin kx
Đáp số. f (x) = 2 (−1)k+1
P
k=1 k
Hình: sum(1->3)

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 32 / 1
Hệ thức Parseval Ví dụ

Hình: sum(1->10), sum(1->100)

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 33 / 1
Chuỗi Fourier Cosine và Sine

Cho f (x) là hàm chẵn trên đoạn [−π, π]. Khi đó


f (x) cos kx là hàm chẵn còn f (x) sin kx là hàm lẻ.
Vì vậy, những hệ số Fourier của hàm f (x) là
1 π 2 π
Z Z
ak = f (x) cos kxdx = f (x) cos kxdx
π −π π 0
1 π
Z
bk = f (x) sin kxdx = 0
π −π
Chuỗi Fourier của hàm chẵn là

a0 X
f (x) ∼ + ak cos kx
2
ng.com
k=1
https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 34 / 1
Chuỗi Fourier Cosine và Sine

Cho f (x) là hàm lẻ trên đoạn [−π, π]. Khi đó


f (x) cos kx là hàm lẻ còn f (x) sin kx là hàm chẵn.
Vì vậy, những hệ số Fourier của hàm f (x) là
1 π
Z
ak = f (x) cos kxdx = 0
π −π
1 π 2 π
Z Z
bk = f (x) sin kxdx = f (x) sin kxdx
π −π π 0
Chuỗi Fourier của hàm lẻ là
X∞
f (x) ∼ bk sin kx
ng.com
k=1
https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 35 / 1
Chuỗi Fourier Cosine và Sine Ví dụ

Ví dụ
Tìm chuỗi Fourier của hàm

 −1, −π < x < 0
f (x) = sgnx = 0, x =0
+1, 0 < x < π

4P ∞ sin(2k − 1)x
Đáp số. f (x) =
π k=1 2k − 1

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 36 / 1
Chuỗi Fourier Cosine và Sine Ví dụ

Hình: sum(1->10), sum(1->100)

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 37 / 1
Chuỗi Fourier Cosine và Sine Ví dụ

Ví dụ
Tìm chuỗi Fourier của hàm f (x) = | sin x|
2 4P ∞ cos(2kx)
Đáp số. f (x) = +
π π k=1 1 − 4k 2

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 38 / 1
Chuỗi Fourier Cosine và Sine Ví dụ

Hình: sum(1->3), sum(1->10)

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 39 / 1
Chuỗi Fourier Cosine và Sine Ví dụ

Ví dụ
Tìm chuỗi Fourier của hàm

−x, −π 6 x 6 0
f (x) = |x| =
x, 0 6 x 6 π

Đáp số.  
π 4 cos x cos 3x cos 5x
f (x) = − + + + ...
2 π 12 32 52

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 40 / 1
Chuỗi Fourier Cosine và Sine Ví dụ

Hình: sum(1->3), sum(1->10)

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 41 / 1
Chuỗi Fourier Cosine và Sine Ví dụ

Ví dụ
Tìm chuỗi Fourier của hàm
f (x) = x 2, −π 6 x 6 π
π2 ∞ 1
(−1)k cos kx
P
Đáp số. f (x) = +4 2
3 k=1 k

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 42 / 1
Chuỗi Fourier Cosine và Sine Ví dụ

Hình: sum(1->3), sum(1->10)

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 43 / 1
Chuỗi Fourier phức

Chuỗi Fourier của hàm số f (x)



a0 X
f (x) = + (ak cos kx + bk sin kx)
2
k=1

Sử dụng công thức Euler


e ix + e −ix e ix − e −ix
cos x = , sin x = ,
2 2i
ta có
∞ 
e + e −ikx e − e −ikx
 ikx   ikx 
a0 X
f (x) = + ak + bk
2 2 2i
k=1
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 44 / 1
Chuỗi Fourier phức

∞     
a0 X ak − ibk ak + ibk
= + e ikx + e −ikx =
2 2 2
k=1

X
= c0 + (ck e ikx + c−k e −ikx ),
k=1
ở đây Z π
a0 1
c0 = = f (x)dx
2 2π −π
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 45 / 1
Chuỗi Fourier phức

Z π
ak − ibk 1
ck = = f (x)(cos kx−i sin kx)dx =
2 2π −π
Z π
1
= f (x)e −ikx dx
2π −π
Z π
ak + ibk 1
c−k = = f (x)(cos kx+i sin kx)dx =
2 2π −π
Z π
1
= f (x)e ikx dx
2π −π
∞ 1 Rπ
ck e ikx , ở đây ck = f (x)e −ikx dx
P
Vậy f (x) = −π
ng.com k=−∞https://fb.com/tailieudientucntt 2π
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 46 / 1
Công thức Parseval

Công thức Parseval

Z π ∞
1 X
f 2(x)dx = |ck |2
2π −π k=−∞

Z π Z π ∞
1 2 1 X
f (x)dx = f (x). ck e ikx dx =
2π −π −π 2π
k=−∞
∞ Z π ∞
X 1 X
= ck . f (x)e ikx dx = ck .c−k =
2π −π
k=−∞ k=−∞
∞ ∞
|ck |2 .
P P
= ck .ck =
ng.com k=−∞ https://fb.com/tailieudientucntt
k=−∞
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 47 / 1
Công thức Parseval Ví dụ

Ví dụ
Tìm chuỗi Fourier phức của hàm số
f (x) = e x , −π < x < π
∞ (1 + ik)(−1)k
sinh(π)e ikx
P
Đáp số. f (x) = 2
k=−∞ π(1 + k )

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 48 / 1
Chuỗi Fourier trên 1 đoạn bất kỳ

Đặt vấn đề

Tìm chuỗi Fourier của hàm f (x) trên đoạn [a, b]


bất kỳ. Khi đó ta dùng phép đổi biến
1 (b − a)t (2x − b − a)π
x = (a + b) + ⇒t=
2  2π b− a
1 (b − a)t
Khi đó f (x) = f (a + b) + = F (t).
2 2π
Chuỗi Fourier của F (t) là

a0 X
F (t) = + (ak cos kt + bk sin kt),
2
ng.com k=1
https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 49 / 1
Chuỗi Fourier trên 1 đoạn bất kỳ

Z π
1
ak = F (t) cos ktdt,
π −π
Z π
1
bk = F (t) sin ktdt,
π −π
∞  
a0 X k(2x − b − a)π k(2x − b − a)π
⇒ f (x) = + ak cos + bk sin ,
2 k=1 b−a b−a

ở đây
b  
k(2x − b − a)π
Z
2
ak = f (x) cos dx
b−a a b−a
Z b  
2 k(2x − b − a)π
bk = f (x) sin dx
b−a a b−a

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 50 / 1
Chuỗi Fourier trên 1 đoạn bất kỳ Ví dụ

Ví dụ
Tìm chuỗi Fourier của f (x) = x, −2 < x < 2
∞ 4
 
kπx
(−1)k+1 sin
P
Đáp số. f (x) =
k=1 kπ 2

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 51 / 1
Chuỗi Fourier trên 1 đoạn bất kỳ Ví dụ

Ví dụ
1, 0 < x < 21

Tìm chuỗi Fourier của f (x) =
0, 12 < x < 1

Đáp số.
1 P∞ 2
f (x) = + (−1)k−1 cos(2k − 1)πx.
2 k=1 (2k − 1)π

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 52 / 1
Bổ đề Riemann-Lebesgue và định lý về sự hội tụ theo điểm

Bổ đề Riemann-Lebesgue

Định lý
Nếu g (x) là hàm liên tục từng khúc trên đoạn
[a, b] thì
Z b
lim g (x) sin λxdx = 0
λ→∞ a

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 53 / 1
Bổ đề Riemann-Lebesgue và định lý về sự hội tụ theo điểm

Định lý về sự hội tụ theo điểm

Định lý
Nếu f (x) là hàm trơn từng khúc và tuần hoàn với
chu kỳ 2π trên [−π, π] thì với mọi ∀x ta có

a0 X 1
+ (ak cos kx+bk sin kx) = [f (x+)+f (x−)],
2 2
k=1

1 Rπ 1 Rπ
ak = f (t) cos ktdt, bk = f (t) sin ktdt,
π −π π −π
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 54 / 1
Sự hội tụ đều, đạo hàm, tích phân

Định lý về sự hội tụ đều và hội tụ tuyệt đối

Định lý
Cho f (x) là hàm liên tục, tuần hoàn với chu kỳ 2π
và cho f 0(x) là hàm liên tục từng khúc trên đoạn
[−π, π]. Nếu thêm điều kiện f (−π) = f (π) thì
chuỗi Fourier của f (x) sẽ hội tụ đều và hội tụ
tuyệt đối.

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 55 / 1
Sự hội tụ đều, đạo hàm, tích phân

Đạo hàm

Định lý
Cho f (x) là hàm liên tục trên đoạn [−π, π], và
f (−π) = f (π). Cho f 0(x) là hàm trơn từng khúc
trên đoạn [−π, π]. Khi đó chuỗi Fourier của hàm
f 0(x) thu được bằng cách lấy đạo hàm từng phần
tử của chuỗi Fourier của hàm f (x). Chuỗi Fourier
của hàm f 0(x) sẽ hội tụ theo điểm tại những điểm
1
liên tục và hội tụ đến [f 0(x+) + f 0(x−)] tại
2
những điểm gián
ng.com đoạn.
https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 56 / 1
Sự hội tụ đều, đạo hàm, tích phân

Tích phân

Định lý
Cho f (x) là hàm liên tục từng khúc trên [−π, π],
tuần hoàn với chu kỳ 2π. Khi đó
Z π Z π ∞ Z π
a0 X
f (x)dx = dx + (ak cos kx + bk sin kx)dx
−π −π 2 k=1 −π

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 57 / 1
Tích phân Fourier

Định lý
Nếu f (x) là hàm trơn từng khúc trên đoạn [0, b]
thì với b > 0 ta có
Z b
sin λx π
lim f (x) dx = f (0+)
λ→∞ 0 x 2
Định lý
Nếu f (x) là hàm trơn từng khúc trên mọi đoạn
hữu hạn, và khả tích tuyệt đối trên (−∞, +∞) thì
Z ∞ Z ∞ 
1 1
f (t) cos k(t − x)dt dk = [f (x+) + f (x−)]
ng.com π 0 −∞ https://fb.com/tailieudientucntt 2
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 58 / 1
Tích phân Fourier

Nếu hàm f (x) liên tục tại điểm x thì


f (x+) = f (x−) = f (x). Khi đó sự biểu diễn tích
phân Fourier cho f (x) là
1 ∞
Z Z ∞ 
f (x) = f (t) cos k(t − x)dt dk
π 0 −∞
Thay
1 h ik(x−t) −ik(x−t)
i
cos k(t − x) = cos k(x − t) = e +e
2
ta được
Z ∞ Z ∞ Z ∞ Z ∞
1 1
f (x) = f (t)e ik(x−t)
dtdk + f (t)e −ik(x−t) dtdk
2π 0 −∞ 2π 0 −∞
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 59 / 1
Tích phân Fourier

Z ∞Z ∞ Z −∞ Z ∞
1 ik(x−t) 1
f (x) = f (t)e dtdk − f (t)e ik(x−t) dtdk
2π 0 −∞ 2π 0 −∞
Z ∞Z ∞ Z 0 Z ∞
1 ik(x−t) 1
= f (t)e dtdk + f (t)e ik(x−t) dtdk
2π 0 −∞ 2π −∞ −∞
Z ∞Z ∞
1
= f (t)e ik(x−t) dtdk
2π −∞ −∞
Z ∞  Z ∞  Z ∞
1 ikx 1 −ikt 1
=√ e dk √ e f (t)dt = √ F (k)e ikx dk
2π −∞ 2π −∞ 2π −∞
ở đây Z ∞
1
F (k) = √ f (t)e −ikt dt
2π −∞

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 60 / 1
Tích phân Fourier

THANK YOU FOR ATTENTION

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHUỖI FOURIER TP. HCM — 2015. 61 / 1

You might also like