Periode Ⅰ: 1815-1879 Omslagjaar: 1848

Voorafgaand: Franse Revolutie (Liberté, égalité, fraternité)

Dimensie: Ethisch (Religieus)

Johan Rudolph Abraham

Thorbecke Kuyper
Stromingen
Liberalisme Confessionalisme
Beginselen
1) Zo veel mogelijk vrijheid v.h. 1) Naastenliefde
individu (individualistisch) 2) Gespreide verantwoordelijkh.
2) Zo veel mogelijk verantw. bij 3) Subsidiariteitsbeginsel (macht
het individu bij lagere overheden)
3) Zo min mogelijk ingrijpen 4) Rentmeesterschap (zorg voor
overheid markt (economisch) maatschappij)
Moderne partijen
VVD (Volkspartij voor Vrijheid en CDA (Christen Democratisch
Democratie) Appèl)
SGP (Staatkundig
Gereformeerde Partij
CU (ChristenUnie)
Staat v.d. Constitutionele monarchie, gedecentraliseerde
democratie: eenheidsstaat, districtenstelsel & censuskiesrechtcons
Periode Ⅱ: 1879-1959 Omslagjaar: 1917-19
Voorafgaand: Eerste Wereldoorlog
Dimensie: Sociaaleconomisch (gelijkheid vs. vrijheid)

Willem Pieter Jacobus

Drees Oud
Stromingen
Socialisme Liberalisme
Beginselen
1) Gelijkheid/gelijkwaardigheid 1) Zo veel mogelijk vrijheid v.h.
(emancipatie) individu (individualistisch)
2) Bestrijden uitbuiting, 2) Zo veel mogelijk verantw. bij
inkomensverschillen het individu
(nivellering) 3) Zo min mogelijk ingrijpen
3) Overheid grijpt in (econ) overheid markt (economisch)
Moderne partijen
PvdA (Partij van de Arbeid) VVD (Volkspartij voor Vrijheid en
SP (Socialistische Partij) Democratie)

Staat v.d. Evenredige vertegenwoordiging (één district),

democratie: algemeen kiesrecht (man 1917, vrouw 1919)
Periode Ⅲ: 1959-2001 Omslagjaar: 1983
Voorafgaand: Tweede Wereldoorlog
Dimensie: Materialistisch (Postmaterialisten vs. Materialisten)

Hans Ruud
van Mierlo Lubbers
Stromingen
Postmaterialisme Confessionalisme
Beginselen
1) Zelfontplooiing( overheid/ 1) Naasten liefde
samenleving moet zich niet 2) Gespreide verantwoordelijkh.
bemoeien) 3) Subsidiariteitsbeginsel (macht
2) Milieu/dierenwelzijn (veel bij lagere overheden)
schade door welvaart) 4) Rentmeesterschap (zorg voor
3) Minderhedenrechten maatschappij)
Moderne partijen
D66 (Democraten ’66)
CDA (Christen Democratisch
GroenLinks
Appèl)
Partij voor de Dieren
SGP (Staatkundig
Gereformeerde Partij
CU (ChristenUnie)
Staat v.d. Sociale grondrechten in de Grondwet (maar níet
democratie: bindend referendum, gekozen burgermeester)
Periode Ⅳ: 2001-heden Omslagjaar: ?
Voorafgaand: Massamigratie, vorming EU
Dimensie: Identiteit (Kosmopolieten vs. Nationalisten)

Wim Pim
Kok Fortuyn
Stromingen
Socialisme Nationaalpopulisme
Beginselen
1) Gelijkheid/gelijkwaardigheid 1) Wantrouwen t.o.v. de elite
(emancipatie) 2) Nationalistisme (beschermen
2) Bestrijden uitbuiting, kernnormen & -waarden)
inkomensverschillen 3) Tegen hyper etnische
(solidariteit) veranderingen
3) Overheid grijpt in (econ) (massamigratie)
Moderne partijen
PvdA (Partij van de Arbeid) PVV (Partij voor de Vrijheid
SP (Socialistische Partij) FVD (Forum voor Democratie)

Staat v.d. Wantrouwen tegenover politici, slechte band kiezer en

democratie: gekozenen, afschaffing referenda