MOÄT SOÁ MOÂ HÌNH TUYEÁN TÍNH TRONG

PHAÂN TÍCH KINH TEÁ

Moät neàn kinh teá thò tröôøng cuûa moät quoác gia hay vuøng laõnh thoå coù nhieàu quoác
gia giao thöông vôùi nhau bao goàm: Thò tröôøng haøng hoùa dòch vuï, thò tröôøng
tieàn teä, thò tröôøng lao ñoäng. Caùc thò tröôøng naøy vöøa coù taùc ñoäng noäi taïi, vöøa
lieân heä vaø taùc ñoäng laãn nhau theo caùc quy luaät kinh teá ñoàng thôøi chòu söï taùc
ñoäng töø chính saùch cuûa nhaø nöôùc keå caû caùc xung ñoät chính trò nhö noäi chieán
hayđđấu tranh giữa các phe phái, töø ñieàu kieän töï nhieân (khoâ haïn, baõo luït, ñoäng

ñaát, dịch bệnh, …), töø caùc yeáu toá beân ngoaøi,….Caùc lieân heä taùc ñoäng naøy tuy raát
phöùc taïp nhöng tuaân theo caùc quy luaät nhaát ñònh maø neáu naém vöõng chuùng ta
coù theå moâ hình gaàn ñuùng bôûi caùc moâ hình toaùn hoïc roài söû duïng caùc coâng cuï
toaùn hoïc ñeå giaûi, nhôø ñoù coù theâm thoâng tin vaø kieán thöùc ñeå ra quyeát ñònh
chính xaùc hôn trong caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy giuùp taïo ra ñöôïc nhieàu giaù trò
gia taêng hôn cho baûn thaân, gia ñình, coäng ñoàng, xaõ hoäi.

Caàn naém vöõng caùc quy luaät vaø caùc coâng cuï toaùn hoïc cuøng vôùi phöông tieän
(maùy tính, caùc phaàn meàm,…) thích hôïp ñeå moâ hình hoùa vaø giaûi chính xaùc hôn.
Trong caùc quy luaät, coù nhöõng quy luaät phoå quaùt chung (ví duï: quy luaät nhaân
quaû, quy luaät baûo toaøn vaät chaát,…), coù nhöõng quy luaät rieâng cho töøng lónh vöïc
(ví duï: quy luaät hieäu quaû hay lôïi ít giaûm daàn, quy luaät cung caàu trong kinh
teá,…). Caùc coâng cuï toaùn hoïc cuøng vôùi phöông tieän ñeå moâ hình hoùa vaø giaûi cuõng
raát ña daïng vaø luoân phaùt trieån. Coù nhieàu loaïi moâ hình nhö: moâ hình tuyeán tính,
moâ hình phi tuyeán, moâ hình rôøi raïc; moâ hình tónh, moâ hình ñoäng,…

Trong phaàn tieáp theo sau, chuùng ta söû duïng coâng cuï laø ma traän vaø heä phöông
trình tuyeán tính ñeå phaân tích moät soá moâ hình tónh tuyeán tính trong kinh teá .
TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 50
 §6. MOÂ HÌNH CAÂN BAÈNG THÒ TRÖÔØNG

Ngöôøi tieâu duøng coù nhu caàu mua saém caùc haøng hoùa hay dòch vuï cuï theå. Caùc coâng ty
hay caù nhaân ñaùp öùng baèng caùch saûn xuaát nhöõng haøng hoùa hay dòch vuï maø ngöôøi tieâu
duøng caàn. Nhöõng soá löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø taát caû ngöôøi tieâu duøng muoán
mua vaø coù khaû naêng mua ôû caùc möùc giaù khaùc nhau, taïo neân caàu thò tröôøng. Nhöõng soá
löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø taát caû coâng ty hay caù nhaân muoán baùn vaø coù khaû naêng
baùn ôû caùc möùc giaù khaùc nhau, taïo neân cung thò tröôøng. Söï keát hôïp giöõa cung vaø caàu
thò tröôøng ñoái vôùi haøng hoùa hay dòch vuï (töø ñaây goïi chung laø haøng hoùa hay saûn phaåm) taïo
neân moâ hình thò tröôøng.
Löôïng cung moãi loaïi saûn phaåm (QS ) vaø löôïng caàu moãi loaïi saûn phaåm (QD ) phuï
thuoäc nhieàu yeáu toá (giaù cuûa haøng hoùa ñoù, giaù cuûa haøng hoùa lieân quan, giaù döï kieán trong töông lai, thu
nhaäp, chi phí saûn xuaát, trình ñoä kyõ thuaät coâng ngheä, thò hieáu ngöôøi tieâu duøng, quy moâ thò tröôøng,… ). ÔÛ ñaây,
chuùng ta chæ xeùt söï phuï thuoäc cuûa löôïng cung vaø löôïng caàu moãi loaïi saûn phaåm vaøo
giaù saûn phaåm ñoù vaø caùc saûn phaåm lieân quan.
Quy luaät phuï thuoäc löôïng cung (QS ) vaø löôïng caàu (QD ) cuûa moãi loaïi haøng hoùa vaøo
giaù ( p ) cuûa haøng hoùa ñoù nhö sau:
Giaù p p p
Löôïng cung QS QS  QS 
Löôïng caàu QD QD  QD 

Thò tröôøng goïi laø caân baèng khi löôïng cung baèng löôïng caàu. Trong moâ hình naøy,
chuùng ta caàn xaùc ñònh giaù caân baèng ( pi ) vaø löôïng caân baèng (Qi ) cuûa caùc haøng hoùa
( i = 1, n , vôùi n laø soá loaïi haøng hoùa).
1.1 Thò tröôøng chæ coù 1 loaïi haøng hoùa
 Löôïng cung: QS = ap + b , vôùi a, b laø caùc haèng soá (a  0)

 Löôïng caàu: QD = −cp + d , vôùi c, d laø caùc haèng soá döông (c  0)

d −b
Thò tröôøng caân baèng khi: QS = QD  ap + b = − cp + d  p = = p (vôùi d − b  0 )
a+c
Thay vaøo QS hoaëc QD ñeå tính löôïng caân baèng Q .

1.2 Thò tröôøng coù n loaïi haøng hoùa

Xeùt thò tröôøng coù n loaïi haøng hoùa
Löôïng cung haøng hoùa thöù i: QS = S i ( p1 , p2 ,..., pn ) , i = 1, n
i

Löôïng caàu haøng hoùa thöù i: QD = Di ( p1 , p2 ,..., pn ) , i = 1, n

i

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 51

  QS i = QDi
Thò tröôøng caân baèng khi: 
i = 1,2,..., n
Ví duï 1 Haõy xaùc ñònh boä giaù vaø löôïng caân baèng thò tröôøng coù ba saûn phaåm vôùi haøm
cung vaø haøm caàu nhö sau:
 Saûn phaåm 1: QS = − P1
1
+ 20 P3 − 33 QD1 = P1 + P2 − 18P3 + 140

 Saûn phaåm 2: QS = 12P1 − P2

2
− 23 QD2 = −10 P1 + 2 P3 + 70

 Saûn phaåm 3: QS =
3
9 P2 − 2 P3 − 24 QD3 = 2 P1 − 8P2 + 75

Giải
Thò tröôøng caân baèng khi:
 QS1 = Q D1 − 2 p1 − p2 + 38 p3 = 173  p1 = 5 Q1 = 62
   
QS 2 = Q D2   22 p1 − p2 − 2 p3 = 93   p 2 = 7  Q2 = 30
Q = Q − 2 p + 17 p 2 − 2 p3 = p = 5 Q = 29
 S3 D3  1 99  3  3
(
 p1 , Q1 = (5;62) )

(
Vaäy boä giaù caân baèng vaø löôïng caân baèng thò tröôøng ba saûn phaåm laø  p 2 , Q2 = (7;30) )
 p , Q = (5;29)
 3 3 ( )
Hoaëc p = (5;7;5) , Q = (62;30;29)

Ví duï 2 Haõy xaùc ñònh boä giaù vaø löôïng caân baèng thò tröôøng coù ba saûn phaåm vôùi haøm
cung vaø haøm caàu nhö sau:
 Saûn phaåm 1: QS = − P1 − P2 + 20 P3 − 14 ; QD = 3P2 − 10 P3 + 215
1 1

 Saûn phaåm 2: QS = − P1 + 13P2

2
− 2 P3 −9 ; QD2 = 2 P1 − 7 P2 + 2 P3 + 218
 Saûn phaåm 3: QS = 18P1 − P2 − 2 P3 − 63
3
; QD3 = − 6 P1 + 2 P2 + 136

Giải
 QS1 = Q D1

Thò tröôøng caân baèng khi : QS 2 = QD2
Q = Q
 S3 D3

 − p1 − 4 p2 + 30 p3 = 229  p1 = 11 Q1 = 160

  
 − 3 p1 + 20 p 2 − 4 p3 = 227   p 2 = 15  Q2 = 155
 24 p − 3 p2 − 2 p3 = 199  p = 10 Q = 100
 1  3  3
Vaäy boä giaù caân baèng vaø löôïng caân baèng thò tröôøng ba saûn phaåm laø:
( )
 p1 , Q1 = (11;160)

( )
 p 2 , Q2 = (15;155) hoaëc p = (11;15;10) , Q = (160;155;100)
( )
 p , Q = (10;100)
 3 3

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 52

Ví duï 3 Haõy xaùc ñònh boä giaù vaø löôïng caân baèng thò tröôøng coù ba saûn phaåm vôùi haøm
cung vaø haøm caàu nhö sau:
 Sản phẩm 1: QS1 = − P1 − P2 + 10P3 − 15 ; QD1 = 3P2 − 5P3 + 215

 Sản phẩm 2: QS2 = − P1 + 13P2 − P3 − 10 ; QD2 = 2 P1 − 7 P2 + P3 + 220

 Sản phẩm 3: QS3 = 18P1 − P2 − P3 − 45 ; QD3 = −6P1 + 2 P2 + 130

Giải
Thò tröôøng caân baèng khi
 QS1 = Q D1  − p1 − 4 p2 + 15 p3 = 230  p1 = 10 Q1 = 160
   
QS 2 = Q D2  − 3 p1 + 20 p 2 − 2 p3 = 230   p 2 = 15 . Suy ra Q2 = 155 .
Q = Q  24 p − 3 p2 − p3 = 175  p = 20 Q = 100
 S3 D3  1  3  3

Vaäy boä giaù caân baèng vaø löôïng caân baèng thò tröôøng ba saûn phaåm
( )
 p1 , Q1 = (10;160)
(
)
laø:  p 2 , Q2 = (15;155) hoaëc p = (10;15;20) , Q = (160;155;100) .
( )
 p , Q = (20;100)
 3 3
BAØI TAÄP

Baøi 1 Xaùc ñònh boä giaù caân baèng vaø löôïng caân baèng cuûa thò tröôøng hai loaïi haøng hoùa
trong caùc tröôøng hôïp sau:
a) Saûn phaåm 1: QS = 2 p1 1
QD1 = 20 − p1 + p2

Saûn phaåm 2: QS = 2 p2 − 10
2
QD2 = 40 − 2 p2 + p1

b) Saûn phaåm 1: QS = 2 p1 − 201

QD1 = 100 − 5 p1 − p2

Saûn phaåm 2: QS = p2 − 10 2
QD2 = 80 − 4 p2 − 2 p1

Baøi 2 Xaùc ñònh boä giaù caân baèng vaø löôïng caân baèng cuûa thò tröôøng ba loaïi haøng hoùa
 Saûn phaåm 1: QS = p1 − 10 1
QD1 = 20 − p1 − p3

 Saûn phaåm 2: QS = 2 p2 2
QD2 = 40 − 2 p2 − p3

 Saûn phaåm 3: QS = 3 p3 − 53
QD3 = 10 − p1 + p2 − p3

Baøi 3 Xaùc ñònh boä giaù caân baèng vaø löôïng caân baèng cuûa thò tröôøng ba loaïi haøng hoùa
QD1 70 P1 2P2 6P3 , QS1 P1 4,
QD2 76 3P1 P2 4P3 , QS2 P2 3,
QD3 70 2P1 3P2 2P3 , QS 3 3P3 6.

Baøi 4 Haõy xaùc ñònh boä giaù vaø löôïng caân baèng thò tröôøng coù ba saûn phaåm vôùi haøm
cung vaø haøm caàu nhö sau:
TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 53
  Saûn phaåm 1: QS = 16P1 + P2 − 2 P3 − 30
1
QD1 = −8 P1 − 3P2 + 40
 Saûn phaåm 2: QS = − P1 + 6 P2 − P3 − 10
2
QD2 = 2 P1 − 3P2 + P3 + 41
 Saûn phaåm 3: QS = − 2 P1 − P2
3
+ 20 P3 − 11 QD3 = 2 P2 − 12 P3 + 60

Baøi 5 Haõy xaùc ñònh boä giaù vaø löôïng caân baèng thò tröôøng coù ba saûn phaåm vôùi haøm
cung vaø haøm caàu nhö sau:
 Saûn phaåm 1: QS = − P1
1
+ 10 P3 − 24 QD1 = P1 + P2 − 9 P3 + 130

 Saûn phaåm 2: QS = 12P1 − P2

2
− 14 QD2 = −10 P1 + P3 + 80

 Saûn phaåm 3: QS = 3
9 P2 − P3 − 39 QD3 = 2 P1 − 8P2 + 61

Baøi 6 Xeùt thò tröôøng coù 3 saûn phaåm vôùi haøm cung vaø haøm caàu nhö sau:
 Saûn phaåm 1: QS = − P1
1
+ 10 P3 − 30 QD1 = P1 + P2 − 9 P3 + 143

 Saûn phaåm 2: QS = 12P1 − P2

2
− 13 QD2 = −10 P1 + P3 + 80

 Saûn phaåm 3: QS = 3
9 P2 − P3 − 20 QD3 = 2 P1 − 8P2 + 79

a) Haõy xaùc ñònh boä giaù vaø löôïng caân baèng thò tröôøng cuûa ba saûn phaåm treân.
b) Giaû söû löôïng caàu saûn phaåm 1 taêng theâm 37 ñôn vò, löôïng cung saûn phaåm 2 taêng
theâm 3 ñôn vò, löôïng caàu saûn phaåm 3 taêng theâm 15 ñôn vò. Haõy xaùc ñònh boä giaù
vaø löôïng caân baèng thò tröôøng môùi cuûa ba saûn phaåm treân.
Baøi 7 Xeùt thò tröôøng coù 3 loaïi saûn phaåm vôùi haøm cung vaø haøm caàu nhö sau:
Saûn phaåm 1: QS = 9P1 − P2 − 14
1
; QD1 = −8P1 + 2P3 + 85

Saûn phaåm 2: QS = 10P2 − P3 − 45

2
; QD2 = P1 − 9P2 + P3 + 128

Saûn phaåm 3: QS = − P1 + 12P3 − 10 ; QD = P2 − 10P3 + 83

3 3

a) Haõy xaùc ñònh boä giaù vaø löôïng caân baèng thò tröôøng cuûa ba loaïi saûn phaåm treân.
b) Giaû söû löôïng cung saûn phaåm 1 taêng theâm 17 ñôn vò saûn phaåm, löôïng cung saûn
phaåm 2 taêng theâm 39 ñôn vò saûn phaåm vaø löôïng cung saûn phaåm 3 giaûm ñi 25 ñôn
vò saûn phaåm. Haõy xaùc ñònh laïi boä giaù vaø löôïng caân baèng thò tröôøng môùi cuûa 3 loaïi
saûn phaåm treân.

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 54

 §7. MOÂ HÌNH INPUT-OUTPUT CUÛA LEONTIEF
Moâ hình Input-Output cuûa Leontief (coøn goïi laø moâ hình I/O, hay moâ hình caân ñoái
lieân ngaønh) laø cô sôû cho caùc moâ hình phöùc taïp hôn ñang söû duïng hieän nay ôû nhieàu
nôi treân theá giôùi. Nhôø coâng trình naøy maø giaùo sö Wassily Wassilyovich Leontief
thuoäc Ñaïi hoïc Harvard, ngöôøi Myõ goác Nga, ñöôïc trao giaûi Nobel kinh teá naêm 1973.
Giaû söû neàn kinh teá moät quoác gia hay khu vöïc goàm n ngaønh laø N1, N2, …, Nn. Moãi
ngaønh, ñeå saûn xuaát ra haøng hoùa (Output) thì phaûi söû duïng haøng hoùa cuûa caùc ngaønh
khaùc vaø (coù theå) haøng hoùa cuûa chính ngaønh ñoù laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo (Input) cho
quaù trình saûn xuaát. Ñeå cho thuaän tieän, chuùng ta bieåu dieãn löôïng haøng hoùa (saûn phaåm)
cuûa taát caû caùc ngaønh döôùi daïng giaù trò, töùc laø ño baèng tieàn vaø cuøng ñôn vò. Trong caùc
trình baøy tieáp sau ñaây chuùng ta duøng ñôn vò laø USD.

Vaán ñeà ñaët ra laø phaûi xaùc ñònh toång caàu ñoái vôùi saûn phaåm cuûa moãi ngaønh trong toång
theå neàn kinh teá (toång caàu – total demand or amount produced - Output). Toång caàu
cuûa ngaønh thöù i (i = 1, n ) bao goàm:
 Caàu trung gian (intermediate demand) töø phía caùc nhaø saûn xuaát söû duïng saûn
phaåm ngaønh i laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo (Input) cho quaù trình saûn xuaát.
 Caàu cuoái cuøng (final demand) töø phía nhöõng ngöôøi söû duïng saûn phaåm ñeå tieâu
duøng hoaëc xuaát khaåu; bao goàm caùc hoä gia ñình, nhaø nöôùc, caùc toå chöùc xuaát
khaåu,…
Goïi
 xi laø giaù trò toång caàu cuûa ngaønh N i (i = 1, 2,…, n – chuùng ta caàn xaùc ñònh caùc
ñaïi löôïng naøy).
 xik laø giaù trò saûn phaåm cuûa ngaønh N i maø ngaønh N k caàn söû duïng cho quaù trình
saûn xuaát cuûa ngaønh N k (giaù trò caàu trung gian).
 bi laø giaù trò saûn phaåm ngaønh N i daønh cho nhu caàu tieâu duøng vaø xuaát khaåu (giaù
trò caàu cuoái cuøng).

Ngaønh cung öùng Ngaønh söû duïng saûn phaåm (Input) Caàu cuoái
saûn phaåm (caàu trung gian) cuøng
(Output-Toång caàu) N1 N2  Nk  Nn
N1 : x1 x11 x12  x1k  x1n b1
N 2 : x2 x21 x22  x2k  x2n b2
     
N i : xi xi1 xi2  xik  xin bi
     
N n : xn xn1 xn2  xnk  xnn bn

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 55

Khi ñoù
xi
 = x i1 + ... + x ik + ... + x in + bi

, i = 1, n (1)

toång caàu ngaønh N i caàu trung gian ngaønh N i caàu cuoái cuøng ngaønh N i

Caàu laø ñaïi löôïng thöôøng thay ñoåi neân trong thöïc teá thöôøng chuùng ta khoâng coù hoaëc
thieáu thoâng tin veà giaù trò caàu trung gian xik . Tuy nhieân, tyû phaàn chi phí ñaàu vaøo cuûa
moãi ngaønh saûn xuaát laø ñaïi löôïng khoâng hoaëc ít thay ñoåi neân chuùng ta chuû ñoäng xaùc
ñònh caùc giaù trò naøy. Goïi aik laø tyû phaàn chi phí ñaàu vaøo cuûa ngaønh N k ñoái vôùi saûn phaåm
ngaønh N i , ñöôïc tính bôûi coâng thöùc:
xik
aik = (i, k = 1, 2, …, n) (2) (chuù yù 0  aik  1)
xk
Töø (2) suy ra xik = aik x k roài thay vaøo (1) ta ñöôïc

xi
 = ai1 x1 + ... + aik x k + ... + ain x n + bi

, i = 1, n (3)
  
toång caàu ngaønh N i caàu trung gian ngaønh N i caàu cuoái cuøng ngaønh N i

Vieát (3) laïi döôùi daïng ma traän ta ñöôïc

 x1   a11 a12  a1n   x1   b1 
       
 x 2   a 21 a 22  a 2n   x 2   b2 
   =         +     X = AX + B
       
x  a    x  b 
 n  n1 a
n2 a
nn
  n   n
X A X B
 ( I − A) X = B (4)

 X = (I − A)−1 B (vôùi ñieàu kieän ma traän (I − A) khaû nghòch)

 Ma taän A goïi laø ma traän heä soá kyõ thuaät hay ma traän heä soá chi phí ñaàu vaøo hay
ma traän heä soá chi phí tröïc tieáp.

 Ma traän (vectô coät) X goïi laø ma traän (vectô) toång caàu vaø chuùng ta caàn tìm ma
traän naøy.

 Ma traän (vectô coät) B goïi laø ma traän (vectô) caàu cuoái cuøng; noù bieåu thò löôïng
caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng, chính phuû, xuaát khaåu,….vaø trong moâ hình thì ma traän
naøy xem nhö ñaõ bieát.

 Ma traän (I − A) goïi laø ma traän Leontief. Neáu ma traän A coù caùc phaàn töû döông
vaø moãi coät coù toång nhoû hôn 1 thì toàn taïi (I − A)−1 . Khi ñoù

(I − A)−1 = I + A + A 2 + ... + A m + ...

vaø coù theå xaáp xæ

(I − A)−1  I + A + A 2 + ... + A m

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 56

  a1k 
 
a 
 Vectô coät (ma traän coät) Ak =  2 k  goïi laø vectô caàu trung gian hay vectô tieâu

 
a 
 nk 
thuï ñôn vò (unit consumption vector) cuûa ngaønh N k (k = 1, n ); noù cho bieát laø ñeå
saûn xuaát ra $1 saûn phaåm thì ngaønh k phaûi söû duïng $ a1k cuûa ngaønh N1 , $ a2 k cuûa
ngaønh N 2 , …, $ ank cuûa ngaønh N n laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho quaù trình saûn
xuaát.
Ñeå xaùc ñònh toång caàu cuûa taát caû caùc ngaønh, chuùng ta phaûi giaûi heä phöông trình (4); coù
theå giaûi baèng phöông phaùp Gauss, phöông phaùp Cramer, phöông phaùp ma traän ñaûo,
hay söû duïng maùy tính vôùi phaàn meàm thích hôïp.
Ví duï 1 Quan heä söû duïng saûn phaåm cuûa nhau laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho saûn xuaát
vaø caàu cuoái cuøng cuûa 3 ngaønh saûn xuaát ñöôïc cho trong baûng sau (ñôn vò tính laø trieäu USD):
Ngaønh cung Ngaønh söû duïng saûn phaåm (Input) Caàu cuoái
öùng saûn phaåm (caàu trung gian) cuøng
(Output) N1 N2 N3
N1 50 10 80 10
N2 40 30 20 40
N3 20 60 10 50
Goïi A laø ma traän heä soá kyõ thuaät vaø A1, A2, A3 laàn löôït laø veùctô (ma traän) coät 1, 2, 3 cuûa
ma traän A.
a) Tính toång caàu saûn phaåm moãi ngaønh vaø laäp ma traän heä soá kyõ thuaät A.
b) Tính veùctô 100A2 vaø neâu yù nghóa vectô naøy.
Giaûi
a) Toång caàu saûn phaåm ngaønh N1 : x1 = 50 + 10 + 80 + 10 = 150
Toång caàu saûn phaåm ngaønh N 2 : x2 = 40 + 30 + 20 + 40 = 130
Toång caàu saûn phaåm ngaønh N3 : x3 = 20 + 60 + 10 + 50 = 140
Ma traän heä soá kyõ thuaät
 50 10 80 
 
 150 130 140   0.3333 0.0769 0.5714 
 
A= 
40 30 20 
 150 130 140 
=  0.2666 0.2307 0.1428 
 20 60 10   0.1333 0.4615 0.0714 
 
 
 150 130 140 
 0.0769   7.69 
   
b) 100A2 = 100  0.2307  =  23.07  .
 0.4615   46.15 
   

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 57

 YÙ nghóa Ñeå saûn xuaát ra 100 trieäu USD saûn phaåm ngaønh N 2 thì ngaønh naøy phaûi
söû duïng 7.69 trieäu USD saûn phaåm ngaønh N1 , 23.07 trieäu USD saûn phaåm ngaønh
N 2 , 46.15 trieäu USD saûn phaåm ngaønh N3 laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho quaù
trình saûn xuaát.
Ví duï 2 (ñôn vò tính trong baøi naøy laø tyû ñoàng)
Bieát ma traän heä soá kyõ thuaät cuûa moät neàn kinh teá coù 3 ngaønh saûn xuaát N1 , N 2 , N3 laø
 0.2 0.4 0.1 
 
A =  0.3 0.1 0.3 
 0.2 0.2 0.2 
 
Goïi A1, A2, A3 laàn löôït laø caùc veùctô coät 1, 2, 3 cuûa A.
a) Giaûi thích yù nghóa con soá a11 = 0.2 vaø con soá a12 = 0.4 trong ma traän A.
b) Tính vaø giaûi thích yù nghóa veùctô 60A1+100A2.
c) Tính tyû phaàn giaù trò gia taêng haøng hoùa cuûa ngaønh N1 , N 2 , N3 trong toång giaù trò
saûn phaåm moãi ngaønh ñoù.
d) Bieát caàu cuoái cuøng ñoái vôùi haøng hoùa cuûa ngaønh N1 , N 2 , N3 laàn löôït laø 100, 200,
100 tyû ñoàng. Haõy xaùc ñònh toång caàu moãi ngaønh.
Giaûi
a) Con soá a11 = 0.2 coù nghóa laø ñeå saûn xuaát ra 1 tyû ñoàng saûn phaåm ngaønh N1 thì
ngaønh N1 phaûi söû duïng 0.2 tyû ñoàng saûn phaåm cuûa chính mình laøm nguyeân lieäu
ñaàu vaøo cho quaù trình saûn xuaát. Con soá a12 = 0.4 coù nghóa laø ñeå saûn xuaát ra 1 tyû
ñoàng saûn phaåm ngaønh N 2 thì ngaønh N 2 phaûi söû duïng 0.4 tyû ñoàng saûn phaåm cuûa
ngaønh N1 laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho quaù trình saûn xuaát.
12   40   52 
     
b) Veùctô 60A1+100A2 = 18  +  10  =  28  .
12   20   32 
     
YÙ nghóa Ñeå saûn xuaát ra 60 tyû saûn phaåm ngaønh N1 vaø 100 tyû saûn phaåm ngaønh N 2
thì phaûi söû duïng 52 tyû saûn phaåm ngaønh N1 , 28 tyû saûn phaåm ngaønh N 2 , 32 tyû saûn
phaåm ngaønh N3 laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho quaù trình saûn xuaát.
c) Tyû phaàn giaù trò gia taêng cuûa ngaønh N1 : 1-(0.2 + 0.3 + 0.2) = 0.3 hay 30%.
Tyû phaàn giaù trò gia taêng cuûa ngaønh N 2 : 1-(0.4 + 0.1 + 0.2) = 0.3 hay 30%.
Tyû phaàn giaù trò gia taêng cuûa ngaønh N3 : 1-(0.1 + 0.3 + 0.2) = 0.4 hay 40%.
 1 0 0   0.2 0.4 0.1   0.8 − 0.4 − 0.1
     
d) Ta coù: I − A =  0 1 0  -  0.3 0.1 0.3  =  − 0.3 0.9 − 0.3 
 0 0 1   0.2 0.2
   0.2   − 0.2 − 0.2 0.8 
 0.66 0.34 0.21 
1  
(I − A)−1 =  0.3 0.62 0.27 
0.384 
 0.24 0.24 0.60 
TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 58
 Ma traän toång caàu
 0.66 0.34 0.21   100  155   403.6458333
1     1    
X = (I − A) B =  0.3 0.62 0.27   181  =  471.3541667 
−1
 200  =
0.384    100  0.384 132   343.75 
 0.24 0.24 0.60       
Ví duï 3 (Moâ hình Input-Output cuûa Leontief- Moâ hình caân ñoái lieân ngaønh (I/O))
Neàn kinh teá moät quoác gia chia thaønh 3 lónh vöïc: Noâng nghieäp (ngaønh N1 ), coâng
nghieäp (ngaønh N 2 ), dòch vuï vaø xaây döïng (ngaønh N3 ). Bieát ma traän heä soá kyõ thuaät cuûa
3 ngaønh saûn xuaát N1 , N 2 , N3 laø

 0.1 0.3 0.2 

 
A =  0.4 0.2 0.3  (ñôn vò tính: tyû USD)
 0.3 0.3 0.2 
 
Goïi A1, A2, A3 laàn löôït laø caùc veùctô coät 1, 2, 3 cuûa A.
a) Tính vaø giaûi thích yù nghóa veùctô 110 A1 + 120 A2 + 80 A3 .

b) Hoûi ñeå saûn xuaát ra toång giaù trò saûn phaåm 110 tyû USD thì ngaønh N1 phaûi traû cho
ngaønh N1 , N 2 , N 3 bao nhieâu tyû USD ñeå mua saûn phaåm cuûa caû 3 ngaønh laøm
nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho saûn xuaát vaø khi ñoù giaù trò gia taêng maø ngaønh N1 taïo ra
laø bao nhieâu tyû USD?
c) Haõy xaùc ñònh toång caàu moãi ngaønh bieát caàu cuoái cuøng ñoái vôùi haøng hoùa cuûa ngaønh
N1 , N 2 , N3 trong moät naêm (tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu ) laàn löôït laø 80, 90, 50 tyû
USD.
d) Xeùt tieáp baøi toaùn ôû caâu (c) trong tröôøng hôïp quoác gia naøy gia nhaäp CPTPP
(Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership – Hiệp
định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương), thieát laäp toát chuoãi
cung öùng phaân phoái haøng hoùa trong nöôùc vaø xuaát khaåu, vaø môû thò tröôøng baát
ñoäng saûn cho ngöôøi nöôùc ngoaøi ñöôïc mua chung cö laøm cho caàu cuoái cuøng ngaønh
N1 taêng 4 tyû USD, ngaønh N 2 taêng 3 tyû USD, ngaønh 3 taêng 5 tyû USD. Haõy xaùc
ñònh toång caàu moãi ngaønh.

Giải
 63 
 
a) 110 A1 + 120 A2 + 80 A3 =  92  .
 85 
 
YÙ nghóa: Ñeå saûn xuaát 110 tyû giaù trò saûn phaåm ngaønh N1 , 120 tyû giaù trò saûn phaåm
ngaønh N 2 , 80 tyû giaù trò saûn phaåm ngaønh N 3 phaûi söû duïng 63 tyû giaù trò saûn phaåm
ngaønh N1 , 92 tyû giaù trò saûn phaåm ngaønh N 2 , 85 tyû giaù trò saûn phaåm ngaønh N 3 laøm
nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho saûn xuaát.

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 59

  11 
 
b) Vì 110 A1 =  44  neân ñeå saûn xuaát ra toång giaù trò saûn phaåm 110 tyû USD thì ngaønh N1
 33 
 
phaûi traû 11 tyû USD cho ngaønh N1 , 44 tyû USD cho N 2 , 33 tyû USD cho N 3 ñeå mua saûn
phaåm cuûa caû 3 ngaønh laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho saûn xuaát.
Khi ñoù, giaù trò gia taêng maø ngaønh N1 taïo ra laø 110 − (11 + 44 + 33) = 22 tyû USD.
c) Heä phöông trình xaùc ñònh toång caàu moãi ngaønh
 835
 x1 =  278.33
 80   0.9 x1 − 0.3x 2 − 0.2 x3 = 80 3
    1097
( I − A) X =  90   − 0.4 x1 + 0.8 x 2 − 0.3x3 = 90   x 2 =  365.66
 50  − 0.3x  3
   − 0.3x 2 + 0.8 x3 = 50 x3 = 304
1


 84 
 
d) Ma traän caàu cuoái cuøng môùi:  93 
 53 
 
Heä phöông trình xaùc ñònh toång caàu môùi moãi ngaønh
 1757
 x1 =  292.83
 0.9 x1 − 0.3x 2 − 0.2 x3 = 84 6
  11507
− 0.4 x1 + 0.8 x 2 − 0.3x3 = 93   x 2 =  383.56
− 0.3x  30
 − 0.3x 2 + 0.8 x3 = 55
1
 x = 1612  322.4
 3 5

Ví duï 4 (Moâ hình Input-Output cuûa Leontief- Moâ hình caân ñoái lieân ngaønh (I/O))
Neàn kinh teá moät quoác gia chia thaønh 3 lónh vöïc: Noâng nghieäp (ngaønh N1 ), coâng
nghieäp (ngaønh N 2 ), dòch vuï vaø xaây döïng (ngaønh N3 ). Bieát ma traän heä soá kyõ thuaät cuûa
3 ngaønh saûn xuaát N1 , N 2 , N3 laø
 0,3 0,3 0,1 
 
A =  0,2 0,3 0,2  (ñôn vò tính: tyû USD)
 0,3 0,1 0,3 
 
Goïi A1, A2, A3 laàn löôït laø caùc veùctô coät 1, 2, 3 cuûa A.
a) Tính tính vaø giaûi thích yù nghóa veùctô 100 A1 + 180 A2 + 140 A3 .
b) Haõy xaùc ñònh toång caàu moãi ngaønh bieát caàu cuoái cuøng ñoái vôùi haøng hoùa cuûa ngaønh
N1 , N 2 , N3 trong moät naêm (tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu ) laàn löôït laø 150, 180,
160 tyû USD.
c) Xeùt tieáp baøi toaùn ôû caâu (b) trong tröôøng hôïp quoác gia naøy gia nhaäp CPTPP
(Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership – Hiệp
định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương) vaø AEC (ASEAN Economic
Community-Cộng đồng kinh tế ASEAN) laøm cho caàu cuoái cuøng ñoái vôùi haøng hoùa cuûa ngaønh

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 60

 N1 giaûm 5% , ngaønh N 2 vaø ngaønh N3 ñeàu taêng 10%. Haõy xaùc ñònh toång caàu moãi
ngaønh.
Giải
 30   54   14   98 
       
a) 100 A1 + 180 A2 + 140 A3  20  +  54  +  28  = 102 
 30   18   42   90 
       
YÙ nghóa: Ñeå saûn xuaát 100 tyû giaù trò saûn phaåm ngaønh N1 , 180 tyû giaù trò saûn phaåm
ngaønh N 2 , 140 tyû giaù trò saûn phaåm ngaønh N 3 phaûi söû duïng 98 tyû giaù trò saûn phaåm
ngaønh N1 , 102 tyû giaù trò saûn phaåm ngaønh N 2 , 90 tyû giaù trò saûn phaåm ngaønh N 3 laøm
nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho saûn xuaát.
b) Heä phöông trình xaùc ñònh toång caàu moãi ngaønh
 65450
 x1 = = 532,1138211
150   0,7 x1 − 0,3x 2 − 0,1x3 = 150 123
    69200
( I − A) X = 180   − 0,2 x1 + 0,7 x 2 − 0,2 x3 = 180   x 2 = = 562,6016266
160   − 0,3x  123
   − 0,1x 2 + 0,7 x3 = 160 x3 = 536,9918699
1


c)
Cầu cuối cùng mới của ngành 1: 150 − 5%  150 = 142,5
Cầu cuối cùng mới của ngành 2: 180 + 10%  180 = 198
Cầu cuối cùng mới của ngành 3: 160 + 10%  160 = 176
142,5 
 
Caàu cuoái cuøng môùi cuûa 3 ngaønh:  198 
 176 
 
Heä phöông trình xaùc ñònh toång caàu moãi ngaønh
 133415
 x1 = = 542,3373984
142,5   0,7 x1 − 0,3x 2 − 0,1x3 = 142,5 246
    73870
( I − A) X =  198   − 0,2 x1 + 0,7 x 2 − 0,2 x3 = 198   x 2 = = 600,5691057
 176   − 0,3x  123
   − 0,1x 2 + 0,7 x3 = 176 x3 = 569,6544715
1


BAØI TAÄP
Baøi 1 Xeùt moâ hình caân ñoái lieân ngaønh goàm hai ngaønh saûn xuaát coù ma traän heä soá kyõ
thuaät
 0.3 0.5 
A =   (ñôn vò tính: trieäu USD)
 0. 3 0. 2 
Goïi v1, v2 laàn löôït laø hai vectô coät 1, coät 2 cuûa ma traän A.
TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 61
 a) Giaûi thích yù nghóa con soá 0.5 trong ma traän A. Tính vaø giaûi thích yù nghóa vectô
80v2.
b) Tính tyû phaàn giaù trò gia taêng cuûa moãi ngaønh kinh teá.
c) Bieát möùc caàu cuoái cuøng (tieâu duøng hoaëc xuaát khaåu) ñoái vôùi moãi ngaønh laø: N 1 =
12, N2 = 15 (ñôn vò trieäu USD). Haõy xaùc ñònh möùc toång caàu cuûa moãi ngaønh.

Baøi 2 Bieát ma traän heä soá kyõ thuaät cuûa moät neàn kinh teá coù 3 ngaønh saûn xuaát N1 , N 2 ,
N3 laø

 0.3 0.5 0.3 

 
A =  0.2 0.2 0.3  (ñôn vò tính: tyû ñoàng)
 0.4 0.2 0.2 
 
Goïi A1, A2, A3 laàn löôït laø caùc veùctô coät 1, 2, 3 cuûa A.
a) Haõy xaùc ñònh soá tieàn maø ngaønh N1 phaûi traû cho ngaønh N3 ñeå mua saûn phaåm
ngaønh 3 laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho saûn xuaát, bieát toång giaù trò saûn phaåm ngaønh
N1 laø 600 tyû.

b) Tính vaø giaûi thích yù nghóa veùctô 500A1+400A2 +600A3. Giaûi thích yù nghóa veùctô
aA1+bA2 +cA3, vôùi a, b, c laø caùc soá khoâng aâm.
c) Tính tyû phaàn giaù trò gia taêng haøng hoùa cuûa ngaønh N1 , N 2 , N3 trong toång giaù trò
saûn phaåm moãi ngaønh ñoù.
d) Bieát caàu cuoái cuøng ñoái vôùi haøng hoùa cuûa ngaønh N1 , N 2 , N3 laàn löôït laø 1000,
1200, 1200 tyû ñoàng. Haõy xaùc ñònh toång caàu moãi ngaønh.

Baøi 3 Neàn kinh teá moät quoác gia chia thaønh 3 lónh vöïc: Noâng nghieäp (ngaønh N1 ),
coâng nghieäp (ngaønh N 2 ), dòch vuï vaø xaây döïng (ngaønh N3 ). Bieát ma traän heä soá kyõ
thuaät cuûa 3 ngaønh saûn xuaát N1 , N 2 , N3 laø
 0.2 0.3 0.3 
 
A =  0.3 0.3 0.3  (ñôn vò tính: tyû USD)
 0.4 0.2 0.2 
 
Goïi A1, A2, A3 laàn löôït laø caùc veùctô coät 1, 2, 3 cuûa A.
a) Haõy xaùc ñònh soá tieàn maø ngaønh N 2 phaûi traû cho ngaønh N3 ñeå mua saûn phaåm
ngaønh 3 laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho saûn xuaát, bieát toång giaù trò saûn phaåm ngaønh
N 2 laø 100 tyû USD.

b) Tính vaø giaûi thích yù nghóa veùctô 80A1+100A3.

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 62

c) Tính tyû phaàn giaù trò gia taêng haøng hoùa cuûa lónh vöïc noâng nghieäp (ngaønh N1 ) trong
toång giaù trò saûn phaåm ngaønh ñoù.
d) Bieát caàu cuoái cuøng ñoái vôùi haøng hoùa cuûa ngaønh N1 , N 2 , N3 trong moät naêm (tieâu
duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu )laàn löôït laø 100, 120, 100 tyû USD. Haõy xaùc ñònh toång
caàu moãi ngaønh. Giaû söû moãi ngaønh saûn xuaát ñeàu ñaùp öùng ñuùng toång caàu ngaønh
mình, haõy cho bieát lónh vöïc noâng nghieäp ñoùng goùp ñöôïc bao nhieâu % giaù trò gia
taêng cuûa toaøn boä neàn kinh teá quoác gia trong naêm ñoù?
Baøi 4 Neàn kinh teá moät quoác gia chia thaønh 3 lónh vöïc: Noâng nghieäp (ngaønh N1 ),
coâng nghieäp (ngaønh N 2 ), dòch vuï vaø xaây döïng (ngaønh N3 ). Bieát ma traän heä soá kyõ
thuaät cuûa 3 ngaønh saûn xuaát N1 , N 2 , N3 laø

 0,1 0,3 0,3 

 
A =  0,4 0,1 0,3  (ñôn vò tính: tyû USD)
 0,3 0,2 0,1 
 
Goïi A1, A2, A3 laàn löôït laø caùc veùctô coät 1, 2, 3 cuûa A.
a) Tính vaø giaûi thích yù nghóa veùctô 150 A1 + 140 A2 + 120 A3 .

b) Hoûi ñeå saûn xuaát ra toång giaù trò saûn phaåm 150 tyû USD thì ngaønh N 3 phaûi traû cho
ngaønh N1 , N 2 , N 3 bao nhieâu tyû USD ñeå mua saûn phaåm cuûa caû 3 ngaønh laøm
nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho saûn xuaát vaø khi ñoù giaù trò gia taêng maø ngaønh N 3 taïo ra
laø bao nhieâu tyû USD?
c) Haõy xaùc ñònh toång caàu moãi ngaønh bieát caàu cuoái cuøng ñoái vôùi haøng hoùa cuûa ngaønh
N1 , N 2 , N3 trong moät naêm (tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu ) laàn löôït laø 90, 110, 70 tyû
USD.

Baøi 5 Neàn kinh teá moät quoác gia naêm 2016 chia thaønh 3 lónh vöïc: Noâng nghieäp
(ngaønh N1 ), coâng nghieäp (ngaønh N 2 ), dòch vuï vaø xaây döïng (ngaønh N3 ). Bieát öôùc tính
 0.2 0.3 0.3 
 
ma traän heä soá kyõ thuaät cuûa 3 ngaønh saûn xuaát N1 , N 2 , N3 laø A =  0.3 0.2 0.3  (ñôn
 0.3 0.2 0.2 
 
vò tính: tyû USD)
a) Bieát öôùc tính caàu cuoái cuøng ñoái vôùi haøng hoùa cuûa ngaønh N1 , N 2 , N3 trong naêm
2015 (tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu ) laàn löôït laø 100, 120, 100 tyû USD. Haõy öôùc
tính toång caàu moãi ngaønh.
b) Xeùt tröôøng hôïp Nhaø nöôùc cuûa quoác gia naøy cho pheùp ngöôøi nöôùc ngoaøi mua
baát ñoäng saûn laøm cho caàu cuoái cuøng ngaønh N3 taêng 20% so vôùi ôû caâu (a) vaø

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 63

 löôïng haøng toàn kho ngaønh N3 naêm 2014 chuyeån sang naêm 2015 laø 10 tyû. Haõy
öôùc tính toång caàu moãi ngaønh naêm 2015.

Baøi 6 Neàn kinh teá moät quoác gia chia thaønh 3 lónh vöïc: Noâng nghieäp (ngaønh N1 ),
coâng nghieäp (ngaønh N 2 ), dòch vuï vaø xaây döïng (ngaønh N3 ). Bieát ma traän heä soá kyõ
thuaät cuûa 3 ngaønh saûn xuaát N1 , N 2 , N3 laø

 0,3 0,4 0,1 

 
A =  0,2 0,3 0,2  (ñôn vò tính: tyû USD)
 0,2 0,1 0,4 
 
Goïi A1, A2, A3 laàn löôït laø caùc veùctô coät 1, 2, 3 cuûa A.
a) Hoûi ñeå saûn xuaát ra toång giaù trò saûn phaåm 120 tyû USD thì ngaønh N 3 phaûi traû cho
ngaønh N1 , N 2 , N 3 bao nhieâu tyû USD ñeå mua saûn phaåm cuûa caû 3 ngaønh laøm
nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho saûn xuaát vaø khi ñoù giaù trò gia taêng maø ngaønh N 3 taïo ra
laø bao nhieâu tyû USD?
b) Tính tính vaø giaûi thích yù nghóa veùctô 100 A1 + 150 A2 + 120 A3 .

c) Haõy xaùc ñònh toång caàu moãi ngaønh bieát caàu cuoái cuøng ñoái vôùi haøng hoùa cuûa ngaønh
N1 , N 2 , N3 trong moät naêm (tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu ) laàn löôït laø 110, 150,
120 tyû USD.
d) Xeùt tieáp baøi toaùn ôû caâu (c) trong tröôøng hôïp giaù daàu theá giôùi giaûm saâu vaø quoác
gia naøy gia nhaäp CPTPP (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-
Pacific Partnership – Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình
Dương) laøm cho caàu cuoái cuøng ñoái vôùi haøng hoùa cuûa caû 3 ngaønh ñeàu taêng 10%.
Haõy xaùc ñònh toång caàu moãi ngaønh.

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 64

 §8. MOÂ HÌNH CAÂN BAÈNG KINH TEÁ VÓ MOÂ

Vôùi caùc kyù hieäu

Y : Toång thu nhaäp quoác daân (Income)
C : Tieâu duøng cuûa hoä gia ñình, tieâu duøng cuûa daân cö (Consumption)
G : Chi tieâu cuûa chính phuû (thöôøng G = Go coá ñònh) (Government)

I : Möùc ñaàu tö (thöôøng I = I o coá ñònh) (Investment)

t : Thueá suaát (thöôøng bieåu dieãn daïng thaäp phaân vaø coá ñònh) (Tax)
Yd : Thu nhaäp sau thueá, Yd = (1 − t )Y

X : Xuaát khaåu (thöôøng coá ñònh hoaëc laø haøm theo Y )

N : Nhaäp khaåu (thöôøng coá ñònh hoaëc laø haøm theo Y )
 Moâ hình caân baèng thu nhaäp quoác daân (neàn kinh teá ñoùng) ôû daïng ñôn giaûn coù daïng:
C = a(1 − t )Y + b
 vôùi (0  a  1, b  0)
 Y =C +G+ I
Giaûi heä vôùi hai aån Y , C baèng coâng thöùc Cramer ta ñöôïc ta ñöôïc möùc thu nhaäp caân
baèng Y vaø möùc chi tieâu caân baèng C .

 Moâ hình caân baèng thu nhaäp quoác daân ôû daïng ñôn giaûn coù aûnh höôûng cuûa yeáu toá
xuaát khaåu ( X ) vaø nhaäp khaåu (N ) daïng:
 C = a(1 − t )Y + b
 vôùi (0  a  1, b  0)
Y = C + G + I + X − N
Giaûi heä vôùi hai aån Y , C baèng coâng thöùc Cramer ta ñöôïc ta ñöôïc möùc thu nhaäp caân
baèng Y vaø möùc chi tieâu caân baèng C .
BAØI TAÄP
Baøi 1 Xeùt moâ hình caân baøng thu nhaäp quoác daân:(ñôn vò tính tyû USD)
Y =C + I +G
C = 0,8Yd + 240
, vôùi t laø thueá suaát thu nhaäp
Yd = (1 − t )Y
I = I o , G = Go

a) Aùp duïng quy taéc Cramer, xaùc ñònh möùc thu nhaäp quoác daân caân baèng Y vaø chi tieâu
caân baèng C .

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 65

b) Tính möùc thu nhaäp quoác daân caân baèng Y vaø chi tieâu caân baèng C vôùi
I o = 130, Go = 400 , vaø t = 0,12 ( töùc laø t = 12%)

Baøi 2 Xeùt moâ hình caân bằng thu nhaäp quoác daân: (ñôn vò tính tyû USD)
Y = C + I o + Go + X o − N
C =  (1 − t )Y (0    1) , vôùi t laø thueá suaát.
N =  (1 − t )Y (0    1)

a) Aùp duïng quy taéc Cramer, xaùc ñònh möùc thu nhaäp quoác daân caân baèng Y vaø chi tieâu
caân baèng C .
b) Tính möùc thu nhaäp quoác daân caân baèng Y vaø chi tieâu caân baèng C vôùi
I o = 240, Go = 380 , X o = 100 , t = 0,1 ( töùc laø t = 10%) ,  = 0,8 ,  = 0,1 .

Baøi 3 Xeùt moâ hình caân bằng thu nhaäp quoác daân: (ñôn vò tính tyû USD)
Y = C + I o + Go + X o − N
C =  (1 − t )Y (0    1) , vôùi t laø thueá suaát.
N = 0,1(1 − t )Y

a) Aùp duïng quy taéc Cramer, xaùc ñònh möùc thu nhaäp quoác daân caân baèng Y vaø chi tieâu
caân baèng C .
b) Tính möùc thu nhaäp quoác daân caân baèng Y vaø chi tieâu caân baèng C vôùi
I o = 200, Go = 450 , X o = 110 , t = 0,1 ( töùc laø t = 10%) ,  = 0,8 ,  = 0,1 .

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 66

 §9. MOÂ HÌNH IS-LM
(IS-LM:Investment/Saving - Liquidity preference/Money supply)

Moâ hình IS-LM duøng ñeå phaân tích traïng thaùi caân baèng neàn kinh teá treân caû hai thò
tröôøng: thò tröôøng haøng hoùa vaø thò tröôøng tieàn teä. Yeáu toá quan troïng aûnh ñeán caû hai
thò tröôøng naøy laø laõi suaát r . Muïc tieâu cuûa chuùng ta laø xaùc ñònh möùc thu nhaäp quoác
daân vaø laõi xuaát ôû traïng thaùi caân baèng.

Vôùi caùc kyù hieäu

Y : Toång thu nhaäp quoác daân (Income)
C : Tieâu duøng cuûa hoä gia ñình(tieâu duøng cuûa daân cö) (Consumption)
G : Chi tieâu cuûa chính phuû (thöôøng G = Go coá ñònh) (Government)

I : Möùc ñaàu tö, phuï thuoäc laõi suaát r (Investment)

t : Thueá suaát (thöôøng bieåu dieãn daïng thaäp phaân vaø coá ñònh) (Tax)
r : Laõi suaát (Rate of interested)
Yd : Thu nhaäp sau thueá, Yd = (1 − t )Y

X : Xuaát khaåu (thöôøng coá ñònh hoaëc laø haøm theo Y )

N : Nhaäp khaåu (thöôøng coá ñònh hoaëc laø haøm theo Y )
M : Löôïng cung tieàn ( thöôøng M = M o coá ñònh)

L : Löôïng caàu tieàn, phuï thuoäc laõi suaát r vaø thu nhaäp Y

Moâ hình IS-LM (neàn kinh teá ñoùng) coù daïng:

C = a (1 − t )Y + b
 Y =C +G+ I

 I = k − lr
 vôùi (0  a  1, b  0, k  0, l  0, m  0, n  0, t laø thueá suaát thu nhaäp)
 L = mY − nr
 L=M

 M = Mo

 Phöông trình caân baèng thò tröôøng haøng hoùa, dòch vuï
Y = C + I + G  Y = a(1 − t )Y + b + k − lr + G

 Y − a(1 − t )Y + lr = b + k + G (phöông trình IS)

 Phöông trình caân baèng tieàn teä (löôïng cung tieàn baèng löôïng caàu tieàn)
L = M  mY − nr = M o (phöông trình LM)

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 67

Ñeå xaùc ñònh xaùc ñònh möùc thu nhaäp quoác daân caân baèng Y vaø laõi suaát caân baèng r
chuùng ta giaûi heä phöông trình hai aån Y vaø r (heä IS-LM) baèng phöông phaùp Cramer
 IS Y − a (1 − t )Y + lr = b + k + G
  ( neàn kinh teá ñoùng thì X = 0 , N = 0 )
 LM  mY − nr = M o

Trong tröôøng hôïp neàn kinh teá môû coù yeáu toá xuaát khaåu X vaø nhaäp khaåu N thì
phöông trình caân baèng thò tröôøng haøng hoùa, dòch vuï laø
Y =C +G+ I + X − N
vaø laøm töông töï ta ñöôïc
Y − a (1 − t )Y + lr = b + k + G + X − N

 mY − nr = M o

Ñeå xaùc ñònh xaùc ñònh möùc thu nhaäp quoác daân caân baèng Y vaø laõi suaát caân baèng r
chuùng ta giaûi heä phöông trình hai aån Y vaø r (heä IS-LM) baèng phöông phaùp Cramer.
1 + at − a l
D= = na − nat − n − ml
m −n

b+k +G+ X − N l
DY = = nN − n(b + k + G + X ) − M ol
Mo −n

1 + at − a b + k + G + X − N
Dr = = M o (1 + at − a ) − m(b + k + G + X − N )
m Mo

Thu nhaäp quoác daân caân baèng Y vaø laõi suaát caân baèng r
 DY  nN − n(b + k + G + X − N ) − M ol
Y = D Y = na − nat − n − ml
 
Dr M o (1 + at − a ) − m(b + k + G + X − N )
r =  r=
 D  na − nat − n − ml

BAØI TAÄP
Baøi 1 Xeùt moâ hình IS-LM:
Y = C + I + Go
C = 0,8(1 − t )Y
, vôùi t laø thueá suaát.
Go = 200, I = 100 − r
L = 0,5Y − 2r , M o = 500

a) Aùp duïng quy taéc Cramer, xaùc ñònh möùc thu nhaäp caân baèng Y vaø laõi suaát caân baèng
r khi t = 0,1 .

b) Aùp duïng quy taéc Cramer, xaùc ñònh möùc thu nhaäp caân baèng Y vaø laõi suaát caân baèng
r khi t = 0,05 .
TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 68
Baøi 2 Xeùt moâ hình IS-LM:
Y = C + I , C = 0,8Y + 50
M o = 200, I = 20 − 5r
L = 0,5Y + 100 − r

Aùp duïng quy taéc Cramer, xaùc ñònh möùc thu nhaäp caân baèng Y vaø laõi suaát caân baèng r
Baøi 3 Xeùt moâ hình IS-LM:
C = 0,8Yd + 50
Yd = (1 − t )Y
, vôùi t laø thueá suaát.
I = 20 − 5r , G = 200
L = 0,5Y − 2r , M = 400

a) Aùp duïng quy taéc Cramer, xaùc ñònh möùc thu nhaäp caân baèng Y vaø laõi suaát caân baèng
r khi t = 0,15 .

b) Aùp duïng quy taéc Cramer, xaùc ñònh möùc thu nhaäp caân baèng Y vaø laõi suaát caân baèng
r khi t = 0,12 .

TOÁN KINH TẾ 1……………..…………..………………….……………………………..……… Trang 69