KRYZYS SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA

CZARNA ŚMIERĆ
- dżuma – czarna śmierć
- 1347 r. – dżuma przywleczona do Europy z Azji przez kupców
- zabudowa miast, brak higieny i nierozwinięta medycyna sprzyjająca rozprzestrzenianiu się choroby
- 1352 r. – wygaśnięcie epidemii, kilkakrotne nawroty w XIV i XV w.
- skutki:
- ekonomiczne
- brak rąk do pracy – duża liczna zgonów
- upadek rolnictwa i klęski głodu
- spadek cen produktów rolnych, czynszów i cen ziemi – próby ich podnoszenia
wywołujące bunty chłopskie
- tracenie wartości pieniądza monetarnego
- bankructwa banków we Włoszech
- społeczno-kulturowe
- równość w obliczu śmierci – danse macabre
- religijne
- krytyka Kościoła
- rozwój nowych form religijności
- pogromy ludności żydowskiej oskarżanej o sprowadzenie epidemii
- demograficzne
- śmierć ok. 1/3 mieszkańców Europy
- wyludnienie miast

BUNTY I NIEPOKOJE SPOŁECZNE

- radykalizacja społeczeństwa w państwach Europy Zachodniej
- kryzys gospodarczy
- dżuma
- klęski głodu
- bunty we Flandrii, Francji (żakeria), Anglii (Wat Tyler)

UPADEK ZNACZENIA RYCERSTWA

- zmiany w sposobie walki – większa rola piechoty i udział wojsk zaciężnych
- nowe formacje, np. łucznicy
- nowe rodzaje broni, np. broń palna, wozy bojowe
- zubożenie rycerstwa ze względu na kryzys gospodarczy

KRYZYS KOŚCIOŁA
- niewola awiniońska papieży
- ruchy reformatorskie
- Jan Hus i John Wiklef

EKSPANSJA TURECKA W XIV I XV W.

- pod koniec XIII w. rozbite emiraty tureckie państwa Seldżuków w Anatolii jednoczone przez emira
Osmana I, który ogłosił się sułtanem
- Turcy osmańscy
- armia, janczarzy, potęga militarna
- od połowy XIV w. – ekspansja Turków w Europie
- 1389 r. – bitwa na Kosowym Polu
- zajęcie terenów Serbów, Bośniaków i Bułgarii
- antytureckie wyprawy
- 1396 r. – bitwa pod Nikipolis
- rozbicie krucjaty Zygmunta Luksemburskiego
 - 1444 r. - bitwa pod Warną
- klęska i śmierć Władysława Warneńczyka
- 1453 r. – zdobycie Konstantynopola przez Turków Osmańskich
- ostateczny upadek Bizancjum
- Konstantynopol -> Stambuł
- od początku XV w. – chanat krymski i hospodarstwo mołdawskie lennem tureckim
- skutki podbojów tureckich:
- upadek cesarstwa bizantyjskiego
- wzrost potęgi Turcji Osmańskiej
- zagrożenie dla państw Europy Środkowej (Węgry, Austria, Polska)
- zmiana sytuacji w basenie Morza Śródziemnego
- pretendenci do schedy po cesarstwie bizantyjskim (Turcja, Rosja)