Professional Documents
Culture Documents
5/28/2021
Chương 4 - Phân tích tín hiệu và
hệ thống rời rạc trong miền tần số
2
• Một cách biểu diễn tín hiệu khác trong miền thời
gian (vector không gian cơ sở là các hàm sin
phức)
• Các tính chất của DT – Fourier series và CT –
Fourier series
ta có k nguyên
→ Các giá trị của chuỗi với tần số khác nhau một số
nguyên lần 2π là hoàn toàn giống nhau
Chú ý: Các tín hiệu là hàm cơ sở của chuỗi Fourier liên tục
có giá trị khác nhau tại các tần số ω0 khác nhau
→ Khác biệt giữa hàm mũ rời rạc và liên tục
5/28/2021
Tập hàm sin phức đa hài rời rạc
5
▪ Một tập các hàm sin phức được gọi là hài của nhau nếu tồn tại
hằng số 2π/N sao cho tần số cơ bản của mỗi hàm sin phức là một
số nguyên lần của 2π/N.
▪ Tập các hàm sin phức đa hài có dạng với mọi
k nguyên
▪ Trong tập , chỉ có N phần tử phân biệt, tức là k = i ÷ i+N-1 i
nguyên, do k nguyên → tập có độ dài hữu hạn
là N
▪ Do tần số cơ bản của mỗi hàm sin phức trong tập các hàm sin
phức đa hài là một số nguyên lần của 2π/N nên tổ hợp tuyến tính
của các hàm sin phức này cũng là tuần hoàn với chu kì N
5/28/2021
DT - Fourier series
6
▪ Bất kì một tín hiệu rời rạc phức tuần hoàn x[n] nào với chu kì
N có thể được biểu diễn bởi tổ hợp tuyến tính của tập hàm
sin phức đa hài rời rạc như sau
Với biểu thị tổng trên N số nguyên liên tiếp bất kỳ,
(ví dụ k = 0, 1, … , N-1 hoặc k = 5, 6, … , N + 4)
5/28/2021
Dạng lượng giác của chuỗi Fourier
7
▪ Nếu x[n] là tín hiệu thực, chuỗi Fourier rời rạc của nó có thể
viết lại dưới dạng sau:
với và
▪ Chú ý rằng ở biểu diễn chuỗi dưới dạng lượng giác chỉ chứa
các giá trị thực
5/28/2021
Tính hội tụ của chuỗi Fourier
8
▪ Do chuỗi Fouirer rời rạc là tổ hợp của N xác định hàm sin
phức (tổng hữu hạn)
→ Các hệ số của chuỗi Fourier rời rạc luôn tồn tại và giới
hạn
→ Chuỗi Fourier rời rạc luôn hội tụ.
5/28/2021
Các tính chất của chuỗi Fourier
9
5/28/2021
Chuỗi Fourier và phổ tần
10
▪ Mỗi hệ số của chuỗi Fourier định lượng lượng thông tin của
tín hiệu tại tần số tương ứng.
▪ Phân bố thông tin của tín hiệu tại các tần số khác nhau được
gọi là phổ tần (frequency spectrum) của tín hiệu
→ Các hệ số của chuỗi Fourier ck biểu diễn phổ tần
của tín hiệu rời rạc tuần hoàn
▪ Phổ của tín hiệu tuần hoàn chỉ tồn tại tại các tần số kΩ0 với k
là số nguyên với Ω0 = 2π/N.
▪ Các biên độ |ck| là phổ biên độ của tín hiệu x(t)
▪ Argument của ck là phổ pha của tín hiệu x(t)
5/28/2021
Biến đổi Fourier tín hiệu rời rạc thời gian
11
▪ Biến đổi Fourier tín hiệu rời rạc theo thời gian
▪ Định nghĩa 1: Biến đổi Fourier thời gian rời rạc (DT-FT)
của chuỗi x(n)
▪ Định nghĩa 2: Biến đổi Fourier ngược thời gian rời rạc
(DT-IFT) của X(Ω)
5/28/2021
Biến đổi Fourier rời rạc thời gian
13
▪ x(n) là chuỗi tín hiệu rời rạc theo thời gian bất kì
(không cần phải là tín hiệu tuần hoàn)
▪ DT-FT chính là phiên bản rời rạc của CT-FT
→ hầu hết các tính chất của DT-FT và CT-FT là
tương tự nhau, ngoại trừ
▪ X(Ω) là tín hiệu tuần hoàn có chu kì 2π
▪ x(n) thu được nhờ tích phân trong khoảng hữu
hạn (2π) phổ tương ứng của nó
5/28/2021
Điều kiện thực hiện DT-FT – Điều kiện hội tụ
14
▪ Đối với chuỗi x(n), biến đổi Fourier thời gian rời rạc sẽ hội
tụ đều (uniformly) khi và chỉ khi
x(n) có tổng hữu hạn
(absolutely summable)
▪ Đối với chuỗi x(n), biến đổi Fourier thời gian rời rạc sẽ hội
tụ theo MSE khi và chỉ khi
x(n) có tổng bình
phương hữu hạn → x(n)
là tín hiệu năng lượng
▪ Nếu phổ X(Ω) là giới hạn, thì biến đổi Fourier ngược luôn
luôn hội tụ do tích phân được lấy trong khoảng giới hạn
5/28/2021
Các tính chất của biến đổi Fourier
15
5/28/2021
Một số cặp biến đổi Fourier
16
5/28/2021
Phổ của một số tín hiệu cơ bản
17
5/28/2021
DT – FT vs CT – FS
18
▪ Biểu thức DT – FT và Inverse DT – FT lần lượt như sau:
5/28/2021
Phổ vạch của tín hiệu tuần hoàn
20
▪ Các hệ số chuỗi Fourier ak thu được nhờ lấy mẫu XN tại các
vị trí là nguyên lần của tần số cơ bản 2π/N và lấy tỉ lệ các
mẫu với 1/N.
▪ Biến đổi Fourier của một tín hiệu rời rạc tuần hoàn chỉ có
thể khác 0 tại các vị trí là nguyên lần của tần số cơ bản
(tương tự với trường hợp tín hiệu liên tục tuần hoàn)
5/28/2021
Định lý Parseval
21
▪ Định lý Perseval đưa ra một phương pháp khác để xác
định năng lượng trong miền tần số thay vì trong miền
thời gian
▪ Hay nói cách khác năng lượng được bảo toàn trong cả
2 miền.
với M<N
DT-FT
→ Đáp ứng
tần số
5/28/2021
Đáp ứng với tín hiệu đầu vào dạng sin
25
▪ Tín hiệu dạng sin rời rạc theo thời gian cos(Ωn) thu được từ tín
hiệu dạng sin liên tục theo thời gian cosωt với chu kì lấy mẫu Ts
như sau:
với Ω=ωTs
- Lưu ý 1: cos[(Ω + 2πm)n] = cos(Ωn + 2πmn) = cos(Ωn) m nguyên
→ Tín hiệu dạng sin rời rạc cosΩn chỉ có dạng sóng duy nhất với các giá
trị Ω trong dải từ 0 đến 2π.
- Lưu ý 2: cos(π ± Ω)n = cos(πn)cos(Ωn) sin(πn)sin(Ωn) = (-
1)ncos(Ωn)
Như vậy cos(π + Ω)n = cos(π - Ω)n
→ Tín hiệu dạng sin rời rạc cosΩn chỉ có dạng sóng duy nhất với các giá
trị Ω trong khoảng 0 ≤ Ω ≤ π: chỉ cần quan sát trong khoảng tần số này
- Lưu ý 3: Tín hiệu dạng sin liên tục cosωt có dạng sóng duy nhất với
mọi giá trị ω trong dải từ 0 đến ∞. 5/28/2021
Đáp ứng với tín hiệu đầu vào dạng sin
26
▪ Khi tín hiệu đầu vào của hệ thống lần lượt là cos(Ωn), sin(Ωn) và ejΩn
với ejΩn=cos(Ωn) + jsin(Ωn) thì đáp ứng yc(n), ys(n) và y(n) tương ứng
sẽ là
y(n) = yc(n) + jys(n) = H(Ω)ejΩn
yc(n) = Re{y(n)} = Re{H(Ω)ejΩn }
ys(n) = Im{y(n)} = Im{H(Ω)ejΩn }
▪ Nếu ΩM = 2πfM là tần số lớn nhất của tín hiệu dạng sin liên tục thì điều
kiện để tín hiệu dạng sin rời rạc lấy mẫu có dạng sóng duy nhất là
hay
Tốc độ lấy mẫu không được nhỏ hơn hai lần tần số lớn nhất của
tín hiệu dạng sin liên tục
5/28/2021
Mô phỏng CT-LTI bằng DT-LTI
27
✓ x(t) là tín hiệu có băng tần giới hạn, (1) thoả mãn ω∈(-π/Ts, π/Ts)
✓ Có thể tìm được hệ thống DT-LTI thoả mãn (1) với độ chính xác
cho phép ω trong dải tần của x(t)
5/28/2021
Discrete Fourier Transform (DFT)
28
x(n) và X(k) tạo nên cặp biến đổi Fourier rời rạc
5/28/2021
Discrete Fourier Transform
29
▪ Đặc trưng quan trọng của DFT
- DFT ánh xạ một chuỗi tín hiệu N mẫu từ miền thời gian sang chuỗi tín
hiệu N mẫu trong miền tần số và ngược lại
- DFT có liên quan chặt chẽ với chuỗi Fourier và biến đổi Fourier
- DFT phù hợp thực hiện trên máy tính vì rời rạc và hữu hạn cả trong
miền thời gian và tần số
- Thuật toán tính DFT cực nhanh → FFT
- X[k] của DFT chính là X(Ω) được lấy mẫu tại các Ω=k2π/N k nguyên
Biến đổi thuận Biến đổi ngược Tín hiệu miền thời gian Tín hiệu miền tần số
CT - FT Liên tục Liên tục Liên tục Liên tục
DT - FT Rời rạc Liên tục Rời rạc Liên tục
DFT Rời rạc Rời rạc Rời rạc Rời rạc
5/28/2021
Các tính chất của DFT
30
5/28/2021