1.Физички Аспекти - Нуклеарна Медицина (7 Files Merged)

Физички аспекти во
нуклеарната медицна
Нуклеарна медицина– учебна 2021/22 година Проф. Емилија Јаневиќ

ВОВЕД
Што е нуклеарна медицина?
Употребата на радиоактивни препарати (радиофармацевтски

препарати) за да се добијат дијагностички информации [и за
насочена/таргетирана терапија].
Зрачењето се емитува од внатрешноста на човечкото тело т.е.

пренесеното зрачење при снимањето со рендген.
Трасери/радиофармацевтици / радиоактивни изотопи: -

Ги следат патеките на различни биохемиски молекули во нашето тело.
Оттука може да се добијат функционални информации за работата на

телата (т.е. физиологија) / следење на метаболни промени
Radiopharmaceuticals
+
Biochemical Radioactive
Pharmaceutical
Bonding nuclide
Traces physiology /
Emits radiation for
localises in organs of
detection or therapy
interest
НАЧИНИ НА ВРЗУВАЊЕ НА
РАДИОНУКЛИДИТЕ
РАДИОФАРМАЦЕВТСКИ ПРЕПАРАТИ
РАДИОНУКЛИД
РАДИОФАРМАЦЕВТИК
( ВИСОКО СПЕЦИФИЧНА МОЛЕКУЛА / ЛИГАНД)
ОПТИМАЛНА СЕЛЕКЦИЈА НА ЛИГАНД И СООДВЕТЕН НУКЛИД – КРИТИЧЕН ЧЕКОР ЗА УСПЕШНА

ДИЈАГНОСТИКА И/ИЛИ ТЕРАПИЈА
ВРЗУВАЊЕТО И ЛОКАЛИЗАЦИЈАТА ВО ОРГАНИ ИЛИ ЛЕЗИИ – НИЗА НА ПРОЦЕСИ КОИ СЕ ВРЗАНИ

СО ПРИНЦИПИТЕ НА АДМЕ
РАДИОНУКЛИД – гама емитер
ВИЗУЕЛИЗАЦИЈА
РАДИОНУКЛИД – бета емитер / алфа емитер

ТЕРАПИЈА

Улогата на радиофармацевтските
препарати во нуклеарната медицина
дијагностика
дијагностика по терапија
ВОВЕД
Becquerel и откривањето на радијацијата

и радиоактивноста
Радиоактивноста за прв пат е откриена во 1896 од

страна на францускиот научник Henri Becquerel.
Откривањето на радиоактивноста се случи кога тој

почна да работи со фосфоресцентни материјали.
Тој ја прекриваше фотографската плоча со
црна хартија и над неа ставаше различни
материјали кои фосфоресцираа.
Сите резултати беа негативни до моментот кога беше ставена

ураниумови соли.
Резултатот од употребата на овие компоненти беше силно
зацрнување на плочата.
Овие зрачења беа наречени Becquerel – ови зраци.
Јасно било дека одреден облик на постоечко
зрачење можело да помине низ хартијата и
предизвика зацрнување на плочата.
За откривањето на спонтаната, природна

радијација (зрачење) Becquerel беше
награден со половината на Nobel-овата
награда за физика во 1903.
Другата половина беше дадена на Pierre и

Marie Curie за нивните испитувања на
Becquerel-овото зрачење и за пронаоѓање на
други радиоактивни елементи.
Во последните три децении радиофармацијата стана високо
препознатлива област - специјалност која позитивно допринесува во
развојот на нуклеарната медицина.
Радиофармацијата како специјалност за прв пат беше препознаена како

реална потреба во 1978 година од страна на бордот на фармацевтските
специјалности, главно фокусирана на делот кој гарантира сигурност и
ефикасна употреба на радиофармацевтски препарати.
Денес нејзината препознатливост не е унифицирана и е различна во

различни земји во светот.
Има потреба од уедначеност на знаење, квалификација и

компетемтност.
Примена на
радиофармацевтици
Дијагностика Терапија
Добро воспоставена Во фаза на развој

Над 100 радиофармацевтски препарати
се достапни за клиничка употреба, од
кои највеќе од нив се наменети за
дијагностка во:
КАРДИОЛОГИЈА (миокардна перфузија)
ОНКОЛОГИЈА (визуелизација и локализација на тумори)
НЕВРОЛОГИЈА (церебрална перфузија)

Радиофармација – учебна 2020/21 година
Историски нуклеарната медицина во

терапијата беше користена за:
Тироиден карцином
Graves‘-ова болест
Хипертироидизам
Третман при коскени метастази за намалување на болка кај

терминални болни
Понови радиофармацевтици:
131Iили 125I обележан MIBG [m-

iodobenzylguanidine) – кој се користи
за третман на феохромоцитом и
невробластом
Надбубрежни жлезди
Радиоактивно обележани
соматостатински аналози кои се
користат за третман на
невроендокрини тумори
Студии во фаза на испитување:
Примарни коскени карциноми
Канцер на овариуми
Се користат лекови во фаза на испитување (целни

молекули) за дистрибуција и врзување на лекот за туморот
Радиофармацевтиците се користат како трасери,

обележувачи на физиолошките процеси
Предност :
Дозволуваат не-инвазивно надворешно следење или целно терапевтско
озрачување со многу мал ефект на биолошките процеси во телото.
Специфично целно врзување:
Му овозможува на лекарот третман и лечење на многу

распространети болести
Идеално, радиофармацевтикот предизвикува минимални или

толерантни штети врз здравото ткиво кое е во близина
Фактори кои ја дефинираат
оптимумот на испораката:
Времето на престој на радиоактивноста на врзаното целно место.
In vivo катаболизам и метаболизам на лекот
Оптимизација на релативниот однос на радиоактивниот лек

(радиофармацевтик) или метаболитниот клиренс на целното место
Радионуклиди :
Радионуклид е еден атом кој има нестабилно јадро (ист број на протони но
различен број на неутрони).
Нивните јадра како резултат на преуредување преминуваат во стабилна состојба

при што емитираат енергија.
Радиоактивност
Атом
Радиоактивноста е карактеристична за одредени

атоми и за да се разбере радиоактивноста мора да ја
испитуваме структурата на атомот.
Историја на атомската структура
1804 Теоријата на Dalton
1903 Теоријата на Thompson
1911 Теоријата на Rutherford
1913 Теоријата на Bohr

1804 Теоријата на Dalton
Материјата се состои од мали честички т.н. атоми.

Атомите не може да се создаваат, уништуваат, делат или
претворуваат во други хемиски материи.
Атомите на еден елемент имаат исти особини.
Атомите се комбинираат во едноставни нумерички односи.
Хемиската промена вклучува заедничко раздвојување и
реорганизација на атомите
1903 Теоријата на Thompson
Атомите се составени од помали честички.
Негативните честички кои биле набљудувани биле

наречени електрони.
1911 Теоријата на Rutherford
Поголемиот дел од масата на атомот е концентрирана во малиот,

позитивно наелектризиран дел или јадро
Негативно наелектризираните електрони се наоѓаат во орбиталит

околу јадрото
Електроните се движат единствено во одредени доволно големи

орбитали.
Надворешните орбитали може да соберат повеќе електрони

отколку внатрешните орбитали. Електроните на надворешните
орбитали ги дефинираат хемиските особини на атомите
Согласно со Bohr‘ – овата теорија за атомите, еден атом се состои од

јадро во центар и еден или повеќе електрони кои ротираат околу
јадрото долж орбиталите со различна енергија
Јадрата се составени главно од протони и неутрони, заедно наречени

нуклеони.
За атомот на еден елемент бројот на електрони кои се движат околу

јадрото е еднаков на бројот на протони, правејќи баланс на
електричниот полнеж на јадрото.
Електронска конфгурација Јадрена (нуклеарна) структура
Ги одредува хемиските Ја карактеризира стабилноста и

особини на еден елемент радиоактивниот распад на
јадрото од еден атом
Електронска структура на атомот
Теоријата на Bohr за состојбата на атомот наведува дека

електроните од атомот ротираат околу јадрото со мала
енергија и даваат слика на школка, орбитала.
Оваа енергија на школка, орбитала се нарекува како K

орбитала, L орбитала, M орбитала, N орбитала, и така натаму,
е во мирување, се стационирани и распоредени со цел
зголемување на енергијата.
K, L и M енергетски орбитали
Транзиција на еден електрон се одвива со преместување од

горната орбитала на пониската орбитала. Разликата на енергијата
помеѓу двете орбитали е во ослободена енергија преку фотонско
зрачење.
Доколку електронот е подигнат, пренесен од пониска кон

повисока орбитала, разликата на енергијата помеѓу двете
орбитали се абсорбира и мора да биде пренесена преку
обезбедување на форма на пренос на енергија.
Согласно Квантната теорија, секоја орбитала е

означена со квантен број n, наречен главен квантен
број и означен со броеви.
Пр. 1 за K орбиталата, 2 за L орбиталата, 3 за the M

орбиталата, 4 за N орбиталата, и 5 за O орбиталата.

Секоја енергетска орбитала е

поделена на суборбитали кои се
означени како s, p, d, f, итн.
Вкупниот број на електроните во една орбитала е даден како 2n2.
Затоа K орбиталата може да содржи само 2 електрони, следната

L орбитала 8 електрони, M орбиталата l8 електрони, N орбиталата 32
електрони, и O орбиталата 50 електрони.
Во атомите орбиталите се пополнети на начин на зголемување на нивната

енергија, така да со најмала енергија е пополнета првата орбитала
Примери за електронска конфигурација на некои

елементи:
11Na 1s
22s22p63s1
18Ar 1s22s22p63s23p6
26Fe 1s22s22p63s23p63d64s2
43Tc 1s22s22p63s23p63d104s24p64d65s1
49In 1s22s22p63s23p63d104s24p64d 105s25p1

Структура на јадро
Јадрото (нуклеус) на еден атом се состои од протони и

неутрони, заеднички наречени нуклеони.
Бројот на протоните во јадрото се нарекува атомски број на

атомот и се означува со Z.
Бројот на неутрони се означува со N.
Вкупниот број на нуклеоните во јадрото се означува како
масен број и се означува како A.
Затоа, A е еднаков на Z + N.
A
Јадра Масен број
Z N
Протони неутрони
Број на протони во едно јадро се Бојот на неутрони се обележува

нарекува атомски број на атомот со N.
и се обележува со Z.
Атомот на еден елемент X има масен број A, атомски број Z, неутронски број
N претставени подолу.
Масен број A
X
Атомски број Z N Неутронски број
A Z N
Масен број Атомски број Неутронски број
На пример, стабилното јадро на алуминиум има 13 протони (Z) и 14 неутрони

(N), и затоа масениот број (A) е 27. Затоа е означен како:
Масен број 27
Al
Атомски број 13 14 Неутронски број
Бидејќи сите алуминиумови атоми имаат ист атомски број,

неутронскиот број може да се пресмета како A — Z.
Масен број
27
Al
Атомски број 13 14 Неутронски број
Номенклатура
Една точен нуклеарен, јадрен состав вклучува:
масен број A
атомски број Z
уредување на нуклеони (јадрени честички) во јадрото
Нуклид
Нестабилни или радиоактивни нуклиди, се распаѓаат преку:
Спонтана фисија
α-честички
β-честички
γ-зраци - емисија
Радионуклид
Изотопи :
нуклиди со ист атомски број и исти хемиски карактеристики
1 1 1 1
5 O 6 O 7 O 8 O
8 8 8 8
Изотони :
Нуклиди кои имаат ист број на неутрони, но различен атомски број
5 6 6
9 Fe 0 C 2 C 33 неутрони
2 2 2
6 7 o 9 u
Изобари :
Нуклиди со ист број на нуклеони, така да имаат ист масен број, но

различен број на протони и неутрони
6 6 6 6
7 C 7 Zn 7 G 7 Ge
2 3 3 3
9 u 0 1 a 2
Изомери:
Јадрата (нуклидите) кои имаат ист број на протони и неутрони, но

различна енергетска состојба и различни спинови се нарекуваат
изомери.
99Tc и 99mTc се изомери на еден ист нуклид.
99 99
m
Tс Tс
Радијација (зрачење) се објаснува како емисија

на честички или зраци кои доаѓаат од атомот
(радиоизотоп, радионуклид) како резултат на што
атомот се обидува да постигне постабилна
конфигурација.
Радиоактивност и радијација (зрачење)
Некои изотопи се нестабилни.

Овие изотопи претрпуваат измени во јадрото за да постигнат рамнотежа. Како резултат
на овие промени вишокот на енергија се отстранува од јадрото во форма на честички
или електромагнетно зрачење. Ова се нарекува нуклеарен распад или радиоактивност.
Споредба на хемиските и нуклеарните

реакции
ХЕМИСКИ РЕАКЦИИ НУКЛЕАРНИ РЕАКЦИИ

Атомите се преуредуваат со кршење и Елементите (или изотопите на истите
формирање на хемиски врски елементи) се претворуваат од еден во друг
Единствено електроните во атомските Протоните, неутроните, електроните и

или молекулските орбитали се вклучени другите елементарни честички може да
во формирањето на врски бидат вклучени
Реакциите се придружувани со Реакциите се придружувани со абсорпција
аборпција или ослободување на или ослободување на огромна количина на
релативно мала количина на енергија енергија
Односите и стапките во реакциите се Односите и стапките во реакциите
зависни од температура, притисок, нормално не зависат од температура,
концентрација и катализатори притисок, концентрација и катализатори
Видови на радиоактивност:
како да се добие радиоактивен нуклид ?
1- Природна радиоактивност:
Нуклеарните реакции се одвиваат спонтано
2- Вештачка радиоактивност:
Радиоактивноста се добива преку бомбардирање со честички или
електромагнетна ирадијација (озрачување)
Природни радиоактивни елементи
Радиоактивното зрачење т.е.

нуклеарните реакции се
резултат на реакции што се
одвиваат во атомите – во
јадрата
Вештачка радиоактивност :
А – реакции со наелектризирани честички

Пр. протони (1 1H)
Пр. деутерони (2 1H)
Пр. алфа честички (4He)
B- реакции предизвикани од фотони
Изворот на електромагнетната енергија може да биде радионуклид кој имитира гама
енергија или високо волтажен генератор кој емитира x-зраци.
C- реакции предизвикани од неутрони
- Широко распространет метод
- Бомбардирање на нерадиоактивна цел (нерадиоактивно јадро) со извор од
термални неутрони
Вид на радиоактивен распад:
• Радиоактивен распад е процес во кој нестабилно атомско јадро спонтано губи

енергија преку емисија на јонизирани честички или зраци.
• Овој распад или губиток на енергијакој настанува во еден атом т.н. нуклид-
родител и се трансформира во ато од друг тип, т.н. нуклид потомок (ќерка)
Радиоактивен распад:
Односот на распаѓањето може да се опише преку:
N = No e-λt
каде
N е број на атоми во изминато време t,
No е број на атоми кога t = 0, и
λ е константа на радиоактивен распад карактеристична за секој поединечен
радионуклид
T½ = 0.693 / λ
Интензитетот на зрачењето може да се опише преку :
I = I0 e - 0.693/ T1/2
Закон за радиоактивен распад
Односот во кој се случува распадот е пропорционален на ( N ) бројот на присутни

радиоактивни јадра
Радиоактивен распад
• Полу живот — симбол t1/2 — време потребно да активноста на

радиоактивната супстанца стане половина од нејзината почетна
вредност.
• Вкупна активност — симбол A — број на распади кои се случуваат во

секунда.
• Радионуклидна чистота – процент од вкупната радиоактивност

присутна во дадениот радионуклид
Време на полураспад,
полуживот – half-life T1/2
Радиоактивното распаѓање не е секогаш феномен што се одвива во еден чекор. Често

пати јадрата на првиот изотоп (родител) претрпуваат промени во моментот кога и
радиоактивниот потомок исто така се распаѓа. Во такви случаи, можно е полу-животот
на јадрата на родителот да е подолг или пократок од полу-живот на јадрата од
потомокот.
Во зависност од материја, можно е дека и двете јадра и родителот и потомокот имаат
слични полу-животи.
Алфа честичен распад
• Алфа честичките се составени од 2 протони и 2 неутрони

• Можеме да ги напишеме како, или , бидејќи тие самите
претставуваат јадра на Хелиум
• Затоа се смета дека кога јадрата емитираат алфа честичка нивниот
број се намалува за 2 а нивната атомска маса се намалува за 4
• Алфа честичките се релативно спори и тешки
• Тие имаат мала пенетрирачка моќ – може да се заштити од нив со
лист од хартија.
• Бидејќи имаат голем електричен полнеж, алфа честичките имаат
јака јонизациона моќ.
• Алфа- распадот се случува кај многу тешки елементи, како Ураниум
и Радон
Бидејќи алфа честичките не можат да преминат преку кожата,

тие не можат да предизвикаат несакани последици како резултат
на изложеност на телото на алфа зрачење.
Меѓутоа како резултат на многу големата моќ на јонизација тие
предизвикуваат на многу кратка раздалеченост сериозни
повреди, кога се во директен контакт со клетките и ткивата,
посебно на белите дробови.
Специјални престрожности треба да се превземат истите да не
се инхалираат, јадат или ињектираат.
Бета честичен распад
• Бета честичките имаат полнеж минус 1. Тоа значи дека бета

честичката е исто што и еден електрон
можеме да ги пишуваме како или бидејќи се исти
како електроните.
• Кога јадрото испушта, зрачи : атомската маса е непроменета

атомскиот број се зголемува или намалува за 1.
• Тие се брзи и светат
• Бета честичките имаа средна моќ на пенетрација (пробивање)
- тие може да бидат сопрени со фолија од Алуминиум
• Прмер за радиофармацевтик кој имитира , phosphorus-32

• Бета честичките ги јонизираат атомите кога минуваат низ нив,
но не толку јако како алфа честичките
Бета честичките се помали и со помала енергија од

алфа честичките и интеракцијата со нив и атомите од
материјата низ која поминуваат е со помал интензитет
и заради тоа имаат поголема продорност од алфа
честичките.
Гама зрачење:
Гама зраците се бранови, не се честички.

Тоа значи дека немаат маса и немаат електричен полнеж.
Кај гама зрачењето:
Атомскиот број не се менува
Атомската маса не се менува
Гама зраците имаат висока моќ на пенетрација, пробивност –

потребно е тенок лист од метал како олово за заштита од нив
Гама зраците директно не вршат јонизација на другите атоми,

иако тие можат да предизвикаат други атоми да емитуваат
други честички кои потоа ќе предизвика јонизизација
Нема чисти гама извори – гама зраците најчесто се емитираат
како пропратно зрачење на алфа и бета честички
Гама зрачење:
• Во најчесто користени гама радиоактивни изотопи спаѓа

Technetium-99m, кој се користи во нуклеарната медицина за
дијагностички постапки.
• Technetium-99m има време на полураспаѓање (6 часа), така да со

ова кратко време се редуцира дозата која пациентот ја прима за
време на дијагностичката постапка.
Алфа честитчките лесно се зауставуваат,

додека гама зраците многу тешко
Вид на радиоактивен распад:
Вид на зрачење Алфа честички Бета честички Гама зраци
Симбол или
Нелектризираност +2 -1 0
Брзина спора брза Многу брза
Изгубена вијабилност висока средна 0
Моќ на продирање ниска средна висока
Зауставување со:: хартија алуминиум олово

Мерење на радиоактивност:
Основната единица за мерење на радиоактвноста (т.е. Опишана како однос како едно
јадро се распаѓа)
Curie (Ci) - кири:

• Curie (Ci), наименувана според научникот Marie Curie
Curie = 3.7 x 1010 атоми кои се распаѓаат за една секунда
- atoms disintegrate per second (dps)
Millicurie (mCi) = 3.7 x 107 dps

Microcurie (uCi) = 3.7 x 104 dps
Becquerel (Bq):
Основна единица за радиоактивност. Еден becquerel е еднаков на 1 распад во секунда
1 Bq = 1 dps
Особини на еден идеален
радиоизотоп за дијагностика
• Вид на зрачење:
– чист гама емитер: (алфа и бета честички не се пожелни бидејќи даваат
висока доза на озрачување)
• Енергија на гама зраци:

– идеално: 100-250 keV - п.р. 99mTc, 123 I,
– прифатливо :<100 keV п.р. 201 Tl, 111In
>250 keV п.р. 67 Ga, 131 I
• Богатство на фотони (принос на зрачење):

– треба да е високо за да времето за кое се добива сликата е минимално
Прашања???
Изложеност на
јонизирачко зрачење
Радијациона заштита
Дозиметрија
Нуклеарна медицина 2021/2022 Проф. Емилија Јаневиќ

Јонизирачко зрачење
содржи доволно енергија
која во интеракција со
биолошката материјата
предизвикува
придвижување на
електроните од орбитата на
атомите и молекулите и
доведува до јонизација на
ткивата
Електромагнетниот спектар
Јонизирачкото зрачење се
јавува во две форми:
• Јонизирачко зрачење предизвикано од

електромагнетни бранови
• Јонизирачко зрачење предизвикано од

јонизирачки честички
Јонизирачко зрачење предизвикано од
електромагнетни бранови
Основни физички карактеристики на

електромагнетните бранови се нивната:
- фреквенција
- бранова должина
Извори на јонизирачко зрачење
- природни јонизирачки зрачења

- вештачки извори на јонизирачко зрачење
- 55% од просечната примена доза доза на зрачење
отпаѓа на зрачењето од радон
- 15% е од зрачењето во тек на медицинските
радиодијагностички постапки
Професионална изложеност на
јонизирачко зрачење
Дефиниција
Сета изложеност на работници направена во текот на

Нивната работа, со исклучок на изложеност надвор од
Стандардите и изложеноста од работа или извори кои се
изземени од Стандардите
Цели на индивидуалниот мониторинг
Демонстрација на добрата работна

пракса, вклучувајќи соодветност од:
! Мониторинг и контрола
! Тренинг
! Инженерски стандарди
n Проценка на точната радијациона изложеност на

вработените, со цел да се демонстрира
соодветност со законските барања.
n Проценка и ревизија на работните процедури.
n Дава информација која би можела да помогне да ги

мотивира вработените да ја намалат
експозицијата.
n Дава информација за проценка на дозата по

несреќен случај.
n Податоци за медицински цели.
n Дава податоци за епидемиолошки студии.
n Risk-Benefit анализи.
Услови за потенцијална изложеност
Природата, фреквенцијата и прецизноста на

индивидуалниот мониторинг треба да ги земе в
предвид
n големината на нивоата на експозиција.

n евентуални флуктуации во нивоата на
изложеност
n веројатност од потенцијални експозиции.
n големина на потенцијалните експозиции.
Индивидуален мониторинг за лица кои
рутниски работат во контролирани зони
n На секој вработен треба да му е доделен пасивен

дозиметар.
n Онаму каде може да се сретнеме со високи брзини на

доза, брзините на доза на работните места може
значително да варира,
n Дополнителен електронски дозиметар се обезбедува за

цели за контролата на доза.
Индивидуален мониторинг не е
задолжителен во надгледувани зони,
Ограничен број на индивидуални дозиметри може да

се користи за проценка на доза, меѓутоа,
Индивидуален мониторинг со цел за записи од доза

можеби е добра пракса за сите вработени и во
надгледувана зона.
Ако индивидуален мониторинг е
неопходен
Се избира технички сервис кој:
n е одобрен од регулаторите (ДРС),

n може да обезбеди адекватен дозиметриски систем
за проценка на HP(d) на соодветна длабочина d,
n е одговорен за точноста и веродостојност при
проценката на доза,
n може да изврши евалуација на дозиметри во рок на
краток временски период доколку е индицирана
презраченост
Мониторинг период
n Зависи од изложеноста.
n Месечен мониторинг вообичаено е згодно.
n Подолго од 1 месец може да биде непожелно

бидејќи е тешко да се одреди причината за
експозицијата со тек на време.
Мониторинг период
n За лица кои вообичаено не примаат мерлива доза (под

нивото на запишување), 3-месечен мониторинг период е
соодветен.
n Електронски дозиметри може да се носи како дополнение

на официјалниот дозиметар, ако е неопходен дневен
мониторинг при одредени активности.
Изложеност на работникот
Мониторираната ефективна доза за работници во одделот за

нуклеарна медицина е околу 3-5 mSv годишно.
Дозата на екстремитетот (прсти) е околу 10 пати поголема.
Слабо пенетрирачко зрачење
n Кожата често е изложена од мешавина од слабо

и силно пенетрирачко зрачење.
n Проценка на површинската доза е неопходна за
обата типа на зрачење заедно.
n HP(0.07) се користи за проценка на површински
дози за практична радијациона заштита.
Експозиција на очната леќа
n HP(3) може да се процени од индикациите за

HP(10) и HP(0.07).
n За оваа цел може да се носат дозиметри близу

очите (на пример, на челото или на капа).
n Ако HP(10) и HP(0.07) се под релевантните дозни

граници, вредноста за HP(3) секогаш ќе биде под
дозните граници за очната леќа (150 mSv).
" Дополнителни дозиметри се користат за
детекција на краткотрајни промени во
радијационата зона.
! електронски дозиметри
" Повеќето инструменти за

предупредување користат Г-М бројачи за
фотони од 30 keV до 20 МeV.
Одговорности на вработените
Вработените треба:
- Да ги следат сите применливи правила за заштита

- Правилно да ги користа уредите за детекција и
обезбедената заштитна опрема и облека
- Да соработуваат со носителот одговорното лице за
радијациона заштита
Класификација на зоните за работа
со извори на јонизирачко зрачење
•Контролирана зона
• Надгледувана зона
Класификација на зоните за работа со извори
на јонизирачко зрачење: Надгледувана зона
Надгледувана зона е секоја област што веќе не е назначена како

контролирана област, но за која треба да се следат условите на
професионална изложеност, иако вообичаено не се потребни посебни
мерки за заштита и безбедност.
Класификација на зоните за работа со извори на
јонизирачко зрачење: Контролирана зона
Треба да биде дефинирана:
• просторија за приготвување на радиофармацевтски препарати

• просторија за распределба/дозирање на радиофармацевтски препарати
• просторија за чување на радиофармацевтски препарати
• просторија за чување на радиоактивен отпад
• просторија за апликација на радиофармацевтски препарати
• просторија каде се врши скенирање по апликација на доза
Надгледувана зона:
Целата зграда/департмент
… ... соодветни упатства на пристапните точки
… .. Да се прикаже симбол за
предупредување/радиоактивност
Работа во контролирана зона
1. Пристапот до контролираните зони мора да биде ограничен на работен

персонал, пациенти и друг персонал, овластен од раководителот на одделот.
Секој што влегува во контролирана зона мора да ги следи правилата.
2. На целиот персонал кој редовно работи во контролирани зони им се издава
личен дозиметар што мора да се носи секогаш кога ќе влезе во контролирана
зона.
3. Може да се дозволи повремено влегување во контролирана зона на кое било
друго лице што не носи дозиметар (на пример, роднини на пациентите или
придружба) но да остане под надзор на овластен член на персоналот.
4. На други лица кои треба повремено да влезат во контролирана зона во време
кога тие не се под надзор на овластен член на персоналот (на пр. Работен
персонал или изведувачи кои работат надвор од вообичаеното време) мора да
добијат „Дозвола за влез во контролирана област ‘.
5. Надвор од нормалното работно време контролираните зони мора да бидат
заклучени за да се спречи неовластен пристап.
Работа во контролирана зона
6. За да се избегне контаминација на кожата и / или случајно голтање на

радионуклиди:
- треба да се носат лабораториска облека или друга соодветна облека за да се
спречи случајно загадување на нормалната облека;
- треба да се носат ракавици за еднократна употреба кога се работи со кој било
отворен извор (на пр., подготовка на радиофармацевтски производи,
изготвување доза или инјекција);
- лабораториските мантили треба да се отстранат и да се мијат рацете пред
јадење или пиење и пред заминувањедома;
- треба да се користат марамчиња за еднократна употреба;
- исекотините и абразиите на кожата треба да бидат покриени пред работа со
отворени извори на зрачење
- ако постои ризик од прскање, очите треба да бидат заштитени (на пр. зад про
транспарентна врата на ламинорната комора, оловен кабинет);
- пипети за уста никогаш не смеат да се користат. Секогаш се користи автоматска
пипета со шприц за мерење на радиоактивни раствори;
Извори на изложеност во
нуклеарна медицина
Внатрешни
Проголтани и / или вдишани
радионуклиди
Надворешни
Шишенца , шприцеви, пациенти
Оптимизација на заштитата
ризик доза
Неприфатливо Ограничување за работниците
Извор поврзан
ограничувања
Толерантно
Оптимизира
ни процедури
за работа
Прифатливо Професионална
Изложеност на работникот
Незапакуван на радиоактивен материјал

Мерење на активности
Складирање на извори
Внатрешни транспорти на извори
Подготовка на радиофармацевтски производи
Администрација
Преглед на пациентот
Грижа за радиоактивниот пациент
Ракување со радиоактивен отпад
Несреќи
Контаминација на работникот
• истурен радиоактивен отворен извор

• неправилна администрација
• експериментална работа со животни
• итна операција на пациент со терапија
• обдукција на пациент со терапија
Пациентот како извор на
Dose rate nGy/h/MBq

испитување
0 h post inj 2 h post inj
0m 0.3 m 1.0 m 0m 0.3 m 1.0 m
Коски (MDP) 27 13 4 13 7 2
Црн дроб 27 13 4 20 10 3
(colloid)
Срце (RBC) 27 13 4 20 10 3
Миокард 36 18 6 36 10 6
(Thallium)
Доза на работникот
2,5
Скен на коски
2
400 MBq, Tc-99m
Доза (uSv)
1,5
0,5
0
Двоење дози инјектирање испитување
Контаминација
Активноста на рацете по елуирање, подготовка и администрација на

Tc99m-радиофармацевтски производи е измерена на 0,02-200 kBq,
што резултира доза на кожата од 0.005 to 50 mSv/h
Radionuclide Dose rate

mSv*cm2/MBq*h
Co-57 78
Ga-67 324
Tc-99m 243
In-111 376
I-123 365
I-125 417
I-131 1694
Tl-201 343
Локални правила
Напишани и практикувани локални правила

- нормални услови за работа
- инциденти и несреќи
Лична заштитна опрема
Работодавачите кои се регистранти и носители на лиценца

осигуруваат дека:
(а) На работниците им е обезбедена соодветна и соодветна опрема

за лична заштита што ги исполнува релевантните стандарди или
спецификации, вклучително и соодветно:
(з) заштитна облека;

……… ..
(iii) заштитни престилки и ракавици и штитови на органи;
……… ..
(г) Целокупната опрема за лична заштита, вклучувајќи опрема за
употреба во итни случаи, се одржува во соодветна состојба и,
доколку е соодветно, се тестира во редовни интервали;
Заштитна облека
Соодветната облека треба да вклучува минимум лабораториски

мантили ракавици. Националните регулативи може да бараат повеќе.
Потребната опрема за безбедност
зависи од видот на работата
Пример отпакување: Безбедносна опрема:

проверете дали има штета заштитна облека
проверете дали има контаминација монитор за контаминација
проверете ја содржината штитови
проверете ја активноста форцепс, клешти
Безбедносна опрема
Подготовка на радиофармацевтски производи
• Штитови
• Заштитна облека
• Алатки за рачно управување на
радиоактивен материјал
• Контејнери за радиоактивен отпад
• Монитор за стапка на доза со аларм
• Монитор за контаминација
• Комплет за деконтаминација
• Знаци, етикети и записи
Апликација
Штит на шприц
Ракавици
Оловна престилка
Апсорбирачки влошки
Оловен штит за шприц
Без штит Со штит (2mm W)
0.4 mSv/h 0.004 mSv/h
0.8 mSv/h 0.01 mSv/h
4.2 mSv/h 0.04 mSv/h
22 mSv/h 0.16 mSv/h
8 mSv/h 6 mSv/h
400 MBq Tc-99m in 1 ml

Штитник за шишенце
Tc-99m
10 GBq
10 ml 560 mGy/h
1 mGy/h
2 mm lead
Годишна доза на прсти
елуција: 30 GBq/d (Tc-99m), 200 days

Двоење на дози: 3 GBq/d
инјектирање: 8 пациенти/де 400 MBq/пациент
постапка Mean/max dose Mean/max dose

(шптиц без штит) (шптиц со штит)
(mSv) (mSv)
Elution 50/180 50/180
Dispensing 110/420 90/420
Injection 450/2600 80/330
Преглед на пациент
Подвижен штит
Оловна престилка
Оловна престилка?
испитување доза(µSv)
без оловна со оловна
престилка престилка
Bone (400 MBq, 99mTc) 2.2 1.0

CBF (1000 MBq, 99mTc) 12.0 5.0
Myocard (75 MBq, 201Tl) 0.3 0.2
Blood pool (800 MBq, 99mTc) 4.7 2.2
Others (100 MBq, 99mTc) 0.4 0.2
Мерки за заштита од радијација
Зависи од:
- користени активности
- вид на радионуклид и неговите
- хемиски својства
- вид на постапка
Време - Дозата е пропорционална на
времето на експозиција
доза = стапка на доза x време

Доколку се намали времето на излагање на дејство на радиоактивно зрачење,
се намалува и примената доза
Последица
• Да се намали времето за контакт со изворите на

зрачење колку што е компатибилно со задачата
• Обука за одредена задача со употреба на не-
радиоактивни лажни извори помага
Растојание
Инверзен закон на квадрат (ISL):

Стапка на доза
Стапка на доза a 1/(растојание)2
растојание
Пациент со јод-131
0.5 0.1 0.06 0.03 mSv/h
1000 MBq
I-131
0 0.5 1 2m
Последица
• Растојанието е многу ефикасно за заштита

од зрачење бидејќи дозата паѓа на квадрат
• Примери:
• долги пинцети за ракување со извори
• големи простории за опрема за слики
Заштита
Дебелина на бариера
инцидент
радијација пренесена
радијација
Заштита
Заштита на горната површина на работна маса

Заштитени шишенца
Штитници за шприц
Заштита на изворите
Фактори кои влијаат на дизајнот:
- Радионуклид
- Активност
- заштитен материјал
Заштита во ПЕТ
Заштита од високоенергетски
фотони бара оловен штит со
значителна дебелина (см)
Дефиниции
Константна стапка на доза

Стапката на дозата (μSv / h) на 1 m од извор на точка од 1 MBq
ТВЛ
Десетти временски слој, што е дебелина на материјал што го
намалува бројот на интонирани фотони за фактор 10.
Part 5. Occupational Protection 71

Оловна заштита
Да се процени дебелината на оловниот контејнер за 30 GBq

од Tc-99m. Стапката на доза на 1 m треба да биде 2 μSv / h
Константа на стапка на доза: 0,017 μSv / h & MBq

TVL: олово од 0,9 мм
Стапка на доза за незаштитен извор: 0,017 * 30000 =

510 μSv / ч
Се намалува изложеноста 255 пати што е еднакво на 2,4 TVL =

2,2 мм олово.
Да се процени дебелината на оловниот контејнер за 15 GBq од I-131.

Стапката на доза на 0,1 m треба да биде 200 μSv / h
Константна стапка на доза: 0,058 μSv / h & MBq

TVL: 11мм олово
Стапка на доза за незаштитен извор: 0,058 * 15000 =

870 μSv / h на 1 m
Стапка на доза за незаштитен извор од 0,1 m = 87 mSv / h
Се намалува стапката на доза 435 пати што е еднаква на

2,64 TVL = 30 мм олово.
Структурна заштита
Апсорбираната доза се одредува според фактори како што се:

• јачина на изворот;
• должина на изложеност;
• растојание од изворот;
• пренос преку заштитната бариера.
Пациент I-131 Обичен пациент
D mSv/h 0.3 mSv/процедура

дистанца d
Карактеристики на изложеноста на јонизирачко

зрачење
- Експозиција
- Надворешна или екстерна изложеност
- Внатрешна или интерна изложеност
Експозиција v.s. Контаминација
Eкспозиција: озрачување на
телото → абсорбирана доза
(Gray, rad)
Контаминација:
задржување на радиоактивен
материјал на површината
(екстерна) или навлегување во
човековото тело (интерна)
Експозиција
Експозиција и контаминација
Екстерна контаминација
Деконтаминација
Интерна контаминација
Збирен приказ на
онтаминација експозиција
Збирен приказ
контаминација v.s. експозиција Интерна
Интерна
контаминација
терна експозиција
терна контаминација
Екстерна
Екстерна
изичките бранови минуваат Екстерна
изичките контаминација
целото или само одредени експозиција
целото
овиЕкстерна
ови на телото
експозиција Екстерна
експозиција
Јонизичките бранови минуваат низ
таминација
таминација
целото или само одредени делови на
телото
терна
терна – на кожата
ерна
ерна – со инхалација,
естија,
естија, апсорбирана
Екстерна – на кожата преку
аа Интерна – со инхалација, ингестија, апсорбирана преку кожа
Минимизирње на ризиците од
- одржување на чисти услови за работа

- одржување на добри лабораториски практики
- да не се јади, пуши итн ...
- да се користат заштитни ракавици и облека
Мониторинг
Личен
(ефективна доза, доза на екстремитети и контаминација)
Работна површина
(надворешна стапка на доза и контаминација)
Индивидуален мониторинг
Комитетот за заштита од радијација треба да прецизира:
- Работници кои треба да бидат следени рутински

- Помошни работници кои повремено работат во контролирани области
и треба да се следат
- Вид на персонал кој ќе се следи индивидуално
- Место каде што треба да се носи мониторот
- Ако треба да се носат дозиметри на екстремитетите (ако се
компатибилни со добрата клиничка пракса) за посебни задачи
- Период на размена на дозиметри и прием на извештаи за дози
- Одговорно лице за размена на дозиметар
- Постапка за изгубен индивидуален дозиметар
Различни видови лични доземетри за
следење на надворешната изложеност
- Филм
- Термолуминисцентен
дозиметар(TLD)
- ”електронски ” дозиметри
Следниве типови на дозиметри
може да се користат:
n Фотонски дозиметри само за HP(10),
n Селективни фотонски дозиметри за HP(10), и

индикација за типот на зрачење и ефективна
енергија и детекција на електрони со високи енергии
Филм дозиметар Panasonic Harshaw

Филм дозиметар
Пластичен филтер Метален филтер Отворен прозорен
Отворен прозорец
Детектира бета, гама, X-зраци

Термолуминисценција
термолуминисцентни
материјал фотомултипликатор
емитувана светлина
влакно за загревање
TLD
TLDs
целото тело екстремитет

Филм илиTLD?
Филм TLD
предности недостатоци предности недостатоци
широк опсег на нема директно висока загревањето на
експозиција; читање; чувствителност; дозиметарот ги
независно од одговорот зависи линеарна крива на уништува
стапката на доза; од енергијата, одговор на дозата информациите за
дава информации температурата, во широк опсег на дозиметријата;
за видот на влажноста, аголот дози; инструментот за
зрачењето; на инциденца на одговор на дозата TLD е релативно
мал и релативно зрачење; независен од скап за купување;
евтин; потребна е брзината на дозата; се бараат вешти,
обработка и и тие се обучени експерти
постојана за да ја водат
евиденција. толкување повеќекратно
употребливи. услугата
Избор на дозиметар
n Ако типот и нивоата на брзина на доза за

пенетрирачки радијациони полиња се познати,
вообичаено е доволно да се користи еден тип на
дозиметар.
n Примарниот дозиметар треба да обезбеди
проценка на ефективна доза врз база на HP(10).
Следниве типови на дозиметри
може да се користат:
Бета-фотон дозиметри кои даваат информација за

дозните еквиваленти
Дозиметри за екстремитети за бета-фотонско

зрачење или дозиметри за фотонско зрачење кои
даваат информација и
Неутронски дозиметри
Основни барања за персонални
дозиметри
Да обезбедат веродостојно мерење на

соодветните величини,
n за сите практични ситуации,

n независни от типот на зрачење, енергија и
упаден агол на јонизирачко зрачење,
n со одредена точност.
Дополнителни критериуми се важни
за практична употреба на дозиметри:
n Прифатливи трошоци.
n Мала килажа, погодна големина и форма.
n Механички цврсти и затегнати против
прашина.
n Адаптибилни за разновидни апликации, на
пример мерење на доза за тело и
екстремитети.
Избор на дозиметар
" Кога бета зрачењето е неважно, дозиметар само

со еден елемент е адекватен во најголем дел од
случаите ако озрачувањето на телото е повеќе
или помалку хомогено.
" Без корекција, дозиметарот ќе го прецени дозниот
еквиалент за повеќето органи и ткива.
" Дозиметар со еден ТЛД елемент може да се
употреби за широк опсег на енергии доколку тие
имаат мала енергетска зависност.
Избор на дозиметар за бета зрачење
" Доколку бета зрачење значително придонесува

во радијационото поле, тогаш се користат
селективни дозиметри
" Кога доминира бета зрачењето, бета-фотонски

дозиметри би требало да се користат.
" Слабо пенетрирачко бета зрачење има потреба од

тенок детектор со филтри со дебелина од 7
mg/cm2 како замена за ткиво.
Персонални дозиметри за фотони и
електрони
Процедури за поправка за енергетската и аглова зависност

за отчитувањата на дозиметарот:
! Филтри (апсорбери) пред детекторот за енергетска
комензација.
! Индикација за квалитетот на зрачење кој се користи,
на пример: однос од два детектори позади филтри со
различен енергетски одговор.
! Симулација на бараната енергетска зависност со
комбинирање на детектори со различни функции на
дговор.
Мониторинг на дозата на
екстремитети
" Кога дозата на екстремитети ќе биде поголема (за

фактор 10) од дозата за цело тело, во тој случај е
неопходно да се носи дозиметар за екстремитети.
" Дозиметарот се носи на екстремитети каде се
очекува да има највисока вредност.
" Дозиметар за екстремитети треба да процени
HP(0.07).
Мониторинг на екстремитети
" Едноставен, ТЛД со еден елемент може да е

доволен.
" Се поставува на најизложениот прст кој е свртен
накај изворот.
" За слабо пенетрирачко бета зрачење,
! Детекторот треба да е тенок,
! Филтриран со материјал со еквивалент на
ткиво така да дозата на длабочина од 7 mg/cm2
може да се процени
Мониторинг на силно пенетрирачко
зрачење – електрони и фотони
" Во повеќето случаи, еден базичен дозиметар носен

на телото може да се искористи за проценка на
HP(10) за електрони и фотони.
" Кога дозите на вработените се близу границата на
доза, се прибираат дополнителни информации за
условите, на пр. од амбиентални мерења на
работните места
Начин на носење на дозиметарот
Дозиметарот се поставува на
место кое ја претставува
највисоко изложениот дел од
површината на торзото.
– Обично на предниот
дел од телото
Поставување на дозиметар
n Локации на самото тело кои претставуваат кожа и цело

тело не е исто.
n Кога полињата се неуниформни, дополнителни
дозиметри за секој дел од телото можеби би било
корисно.
n За слабо-пенетрирачко
зрачење и мониторинг на
екстремитети, потребни се
други дозиметри за проценка
на HP(0.07).
n Допонителни дозиметри ќе
се потребни ако дозимте се
близу дозните ограничувања
за дозните еквиваленти.
При специфични ситуации (на пр. радиологија каде

се користат заштитни оловни кецели), повеќе од
еден дозиметар би можело да се користи:
! Еден под заштитната кецела, и

! Еден на незаштитените делови на телото со
цел да дадат информација за експозицијата
на незаштитените делови од телото (кожа,
очи, итн).
Следење на тироидата
(внатрешна контаминација)
Следење на цело тело
(контаминација)
Може да се користи гама камерата без колиматор

Инструменти за мониторинг
Комори за јонизација
Пропорционални бројачи
ГМ-цевки
Детектори за сцинтилација
Count rate meters (Мерачи кои бројат стапка)

за откривање на цели за контаминација
Dose rate meters (Мерачи на брзина на доза)
за мерење на брзината на дозата
Избор на инструмент за мониторинг…
… зависи од...
Високи или ниски нивоа?
Честички или фотони?
Енергија на фотоните?
Потребна точност?
Избор на тип на детектор…
... може да биде важно за ...

Потребна чувствителност
… инаку НЕ толку важно!

Дизајнот на инструментот да ги
исполни барањата поважно!
Детектори за контаминација
β - емитери GM-цевка
пропорционален бројач
g - емитер (< 50 keV) GM- цевка
пропорционален бројач
NaI(Tl) сцинтилационен детектор
g - емитер (висока енергија) пропорционален бројач
NaI(Tl) сцинтилационен детектор
Сите со соодветен дизајн!

Dose-rate Meters
g - емитери GM- цевка

јонизациона комора
сцинтилационен детектор
Често дизајнирани за да ги задоволат барањата за

мерење на една од количините на оперативни дози
дефинирани во ICRU 47
Како се врши мерење
•Вклучете го пред да влезете
•Да се проверат батериите во зоната на зрачење
•Полека движете го мониторот

•Променете ја скалата доколку е потребно
Програми за следење на работното место
• Идентификувајте ја количината што треба

да се измери
• Наведете локација и фреквенција
• Наведете процедури
• Идентификувајте ги референтните нивоа
• Наведете водење евиденција
Пример:
одделение за следење терапија
Изведена граница: : 3 Bq/cm2

Област или предмет почетна После чистење
(Bq/cm2) (Bq/cm2) МЕТОДИ
Тоалет тест за бришење
Подот во бањата област монитор
Мијалник и
славини
Туш
Кревет
Фотелја Област или
предмет
почетна
(Bq/cm2)
После
чистење
(Bq/cm2)
Тоалет
Подот во бањата
Подот во спалната Мијалник и

славини
Туш
Кревет
Фотелја
соба
Подот во
спалната соба
ТВ/Телефон
Ноќна маса
Рачки на вратите
Прекинувачи на
светилки
ТВ/Телефон
Ноќна маса
Рачки на вратите
Прекинувачи на
светилки
Здравствен надзор
Програмите за здравствен надзор se:
(а) засноваат на општите принципи на професионално

здравје;
(б) дизајнирани да ја проценат почетната подготвеност и
постојаната подготвеност на работниците за нивните
наменети задачи.
Здравствен надзор
Евиденцијата за здравствен надзор треба да биде
доверлива и да се чува на начин одобрен од
Регулаторното тело.
Минималниот период на водење евиденција треба да
биде животниот век на засегнатиот работник.
Можеби е препорачливо подолго зачувување.
Преекспонирани работници
Ако постои сомневање дека се случила значителна

прекумерна изложеност, раководството треба веднаш да
преземе истрага за да ја процени дозата што ја примил
засегнатиот работник. Испитувањето треба да вклучи
отчитување на личните дозиметри и сите инструменти за
следење и, во случај на внатрешна изложеност, ин виво и ин
витро мониторинг како што е соодветно.
Прашања ?
Инструменти
за детекција на
радиоактивно
зрачење
Нуклеарна медицина – учебна 2021/2022 година Проф. Емилија Јаневиќ

Луѓето немаат природен осет за детекција на
радиоактивно зрачење, кое не може да биде
- Видено
- Чуено
- почувтвувано
Детектори
Историски гледано, нуклеарната медицина е базирана главно на визуелизација.
Видови на детектори со кои се добива слика - ДЕТЕКТОРИ ЗА СЛИКА

– ВИЗУАЛИЗАЦИОНИ ДЕТЕКТОРИ (Imaging Detectors):
- праволиниски скенер
- Гама камера (планарна)
- Гама камера СПЕКТ (единечна фотонска емисиона томографија)
- Скенер ПЕТ (позитронска емисиона томографија)
НЕ-ВИЗУАЛИЗАЦИОНИ ДЕТЕКТОРИ
(No-Imaging Detectors):
- Монитори на зрачење
- Дозен калибратор
- Бројачи со вдлабнување (well counter)
- Интраоперативни пробни детектори
- Детектори за одердување на прифат на радиоизотоп (uptake)
Во нуклеарната • Присуство на радиоактивност (радионуклид)
медицина и • Вид на зрачење
најважно е да се • Интензитет на зрачење
дефинира и • Енергија на зрачење која се емитира од даден
радионуклид (радиоизотоп)
одреди:
Најчесто се
• Гасни детектори
користат два типа • Сцинтилациони детектори
на детектори:
Принципи на детекција на зрачење
СЦИНТИЛАЦИЈА
• Со побудување (ексцитација) на атоми во кристалотод детекторот се

создава видлива светлина
• Светлото се претвора во електронски сигнал / пулс
• Светлината / пулсот се засилува во PMP
• Висок напон (500-1500 V)
ЈОНИЗАЦИОНИ ДЕТЕКТОРТИ
• Тие работат на принципот на производство на слободни електрони

кои се создаваат при јонизација на стопирана супстанција
предизвикана од зрачење.
• Тие се појавуваат во строго дефиниран волумен
• Електроните електростатски се собираат во напонски опсег од (10-
500 V) што произведува електронски сигнал
Принципи на детекција на зрачење
Двата типа на детектори произведуваат необработени

сигнали кои потоа се обликуваат и засилуваат
Добиениот сигнал кај некои типови на детектори се сортира

на основа на нивната амплитуда (висина на пулсот) – ова се
однесува на х и g енергијата апсорбирана во кристалот
Базични принципи на работа на
детекторите за зрачење
Броење на сигнали (пулсирања) по висина

сортирање на сигнали (пулсирања) по висина
Обликување на сигнали (пулсирања) и појачување
Необработен електронски сигнал (пулс)
анода
висок напон опсег на напон

500-1500 V 500-1500 V
катода
фотокатода медиум на
детектор х или гама зрак
кристал
х или гама зрак
Сцинтилационен детектор Јонизационен детектор

ДЕТЕКТОР – БРОЈАЧ
Секое поминување на јонизирачкото зрачење низ ефикасниот волумен на

детекторот е следено со поединечна информација за минувањето.
- ФИЗИЧКИ ДЕТЕКТОР – детектор кој дава информација за природата на зрачењето,

неговата енергија и аголот под кој паѓа зрачењето врз детекторот
- СПЕКТРОМЕТРИСКИ ДЕТЕКТОР – дава дополнителен приказ на неговата енергија
ЕФИКАСНОСТ НА ДЕТЕКЦИЈА
- однос на бројот на примените информации со бројот на
продирања на радиоактивните зрачења во ефикасниот
волумен на детекторот
број на детектирани распади imp / min

ЕФИКАСНОСТ = --------------------------------------------- Ефикасност = ------------------------ = %
број на емитирани распади dpm
ЕФИКАСНОСТ = ГЕОМЕТРИСКА ЕФИКАСНОСТ Х ВНАТРЕШНА ЕФИКАСНОСТ
Каде:
imp / min (cpm) = импулси, мерења во единица време (минута)
dpm = дезинтеграции, број на распади во минута
Детекција на радиоактивно зрачење
Енергија која е доволна да предизвикува јонизација / јонизациони ефекти при поминување низ
материјата >33- 35 eV
Пример:
Одреден детектор измерил 44 000 имп/мин кога е употребен извор на зрачење од 0.1 µCi (3.7KBq)
137 Cs (Cesium) како примерок за мерење.
Која е ефикасноста на инструментот за фотоните на 137 Cs ?
Да се потсетиме 1Ci = 3.7 x 1010 dps = 2.22 x 1012 dpm

Затоа 0.1 µCi = 2.22 х 105 dpm
Меѓутоа imp/min (cpm) 4.4 x 104 cpm

Ефикасност = ------------------------ = --------------------- = 0.198 или
19.8%
dpm 2.22 x 105 dpm
Ефикасноста на еден инструмент за детекција на радиоактивно
(јонизирачко) зрачење зависи од:
- Видот на употребениот детектор

- Видот на зрачењето
- Енергија на зрачењето кое се мери
Зголемување на геометриска ефикасност

НЕ-ВИЗУАЛИЗАЦИОНИ
ДЕТЕКТОРИ
(NO-IMAGING DETECTORS)
ВО НУКЛЕАРНАТА МЕДИЦИНА
Јонизациони детектори
Поделба во однос на материјата со која е исполнет детекторот (медиум на

детекторот)
q Гасни дететктори – исполнети се со гас.

Во нуклеарната медицина најчесто се користат:
• Дозен калибратор
• Geiger–Muller-ов бројач
(разлика во опсег на волтажа помеѓу анода и катода)
q Цврсти јонизирачки детектори

q Разлика на јонизационите детектори во однос на геометријата на

анодата и катодата:
• Анода и катода се паралелни плочи (кај некои јонизациони комори)
• Анода и катода се претставени со жица по должината на оската на еден

цилиндар
(кај Geiger–Muller-овиот бројач)
Гасни јонизациони
детектори
Поделба во однос на видот на гасот со кој е исполнет гасниот детектор: затворен

и отворен тип
qОтворениот тип содржи воздух на qЗатворениот тип користи гас (аргон)

атмосферски притисок
Сигналот се коригира за разликата Гасот е обично под притисок,

помеѓу температурата и протокот на овозможувајќи поголема моќност на
која детекторот бил калибриран и запирање и подобра чувствителност.
околните услови во моментот на
мерење на струјата.
Обично :27°C и 760 mm Hg.
Гасни јонизациони
детектори
qИзлезниот сигнал настанува како
Регион на пропорционален бројач

производ на амплификација
Сигнал (вкупен број на електорни по примарниот електрон)
Регион на јонизациона комора

Регион на рекомбинација
Регион на Гајгер/Милеров бројач

qИзлезниот сигнал се генерира како
Регион на спонтано празнење

производ на засилување. Го
претставува добиениот број на
електрони по примарен електрон
во детекторот.
qТоа зависи од опсегот на напон во

детекторот наполнет со гас. Опсег на напон (V)
Ѕидот на металниот цилиндер е поврзан со негативен напон и претставува катода. По
должината на центарот на цилиндерот се протега жица од волфрам прицврстена за
едниот крај на цилиндерот и поврзана со извор на позитивен напон односно
претставувајќи ја анодата. На спротивната страна на цилиндерот се наоѓа прозор за
поминување на радиоактивно зрачење.
Материјалот од кој е направен тој прозор зависи од видот на зрачење за чија детекција
е наменет. За детекција на алфа зрачење кои имаат мала продорна моќ се користат
материјали со мала густина. Доколку се користи за детекција на бета зрачење со голема
енергија е изработен од материјало со поголема густина како стакло или тенок лист на
метал. За детекција на гама зрачење се изработува без прозор.
Помеѓу анодата и катодата има висок напон и има силно електрично поле. Електричниот
пулс од цевката оди со појачувачот и потоа се регистрира како отклон на стрелката и звук
од звучникот или пак број на дигиталниот дисплеј.
Шематски приказ на Гајгер-Милеров бројач принцип
на детекција на радиоактивно зрачење
• радиоактивно зрачење
• молекули на гас во комората
• катјони
• електрони
• анода
• Одредено количество на зрачење минува низ прозорот и навлегува во цевката
• Кога зрачењето ќе се удри со атомите на гасот во комората се создаваат парови на
катјон и електрон (примарна јонизација).
• Во електричното поле позитивните јони патуваат кон ѕидот на цевката која е
катода.
• Електроните се убрзуваат кон анодата. Тие добиваат доволно забрзување за да
предизвикаат јонизација и на другите атоми на гасот настанувајќи секундарна
јонизација, новонастанатите електрони предизвикуваат повторна јонизација и
постојано така. На тој начин сигналот се појачува и е детектиран.
• Кога лавината од електрони ке стигне до анодата се предизвикува напонски пулс
кој се појачува и се прикажува на екранот на бројачот. Кога нема радиоактивно
зрачење нема создавање на струја помеѓу анодата и катодата.
q Регион ан јонизациона
комора: V = 300 – 600 V
• Сигналот не се зголемува

• Нема дополнителни

примарни електрони кои се

собираат

• Излезниот сигнал е
еквивалентен на бројот на
примарните електрони
• Сигналот е пропорционален
на инцидентното зрачење
Опсег на напон (V)
Јонизациона комора
(активиметар)
Комора за јонизација исполнета со

гас со висока атомска енергија
број (на пример, Ксенон) под
притисок
Пропорционалност помеѓу бројот на емитирани фотони и јонизационата струја

Јонизациони комори
Имаат голема примена во нуклеарна медицина:
qЗа мерење на активност на пациентите

Пред отпуштање од терапевтскиот блок (персонален
мерач )
qДозни калибратори: за мерење на апсолутната

радиоактивноста на радиофармацевтиците
Особини:
§ Релативно ниска сензитивност (не е недостаток затоа
што интензитетот на измереното зрачење е доста
висок)
§ Стабилен одговор дури и при користење на
наизменична струја (голема предност)
q Geiger–Müller регион:
V = 900–1200 V
• Забрзување на слободни електрони
(примарни и секундарни).
• Многу голема брзина на електорни

• Терцијарните електорони се исфрлуваат од

површината на анодата. Доаѓа до изфрлање на

голем број на електрони, така да околу анодата

се формира “облак” чие количество на
наелектризирање е независно од електроните
кои го иницираа.
• „електронскиот облак“ условува константен
сигнал дури и при поголемо зголемување на
опсегот на напонот.
• Сигналот е независен од енергијата на
Опсег на напон (V)
инцидентната радијација.
Geiger-Muller-
ови бројачи
Имаат висока сензитивност и стабилност во

однос на напонот. Може да користат преносен
извор на енергија-батерија
• Најчесто користени се за мерење и следење
на радиоактивноста и тоа:
- Мерење на амбиентална радиоактивност
- Мерење на радиоактивна контаминација
• Затворен волумен (не е потребна корекција
на температурата и атмосферскиот притисок)
Geiger-Müller (GM) бројачи
Еден од најосетливите детектори

Гајгер-Mилеровиот бројач се користи за детекција на алфа, бета, гама и Х-зраци.
Тој може да се користи за
- мониторирање на средини
- мониторирање на простории
• Гајгер-Mилеровиот бројач може да биде изработен и во минијатура и може
да биде погоден за персонално мониторирање.
Мртво време на бројачот
Времето за кое бројачот не е во
состојба да регистрира нови
импулси.
Единица мерка се секундите.
Лавина на електрони се создава
во близина на анодата, бидејќи
електричното поле е најсилно
таму.
Електроните најбрзо стигнуваат
до анодата поради нивната
мала маса.
Катјоните поради нивната
значајно поголема маса
поспоро патуваат кон катодата.
Позитивната наелектризираност ја
намалува јачината на
електричното поле околу
анодата.
Честичките кои поминуваат
поминуваат низ бројачот во тој
период неможе да бидат
регистрирани.
Радијационен монитор
(AT1117M)
Сцинтилациони
детектори
q Сцинтилационен детектор
• Најчесто користен цврст кристал NaI (Tl)

• Зрачењето реагира со кристалот и ја депонира
енергијата во скентилаторот
• Енергијата на зрачење се претвора во видлива
светлина.
детектори
детектори
q Структура на сцинитлационен детектор
Куќиште на светлосниот кристал
• Внатрешна површина покриена со рефлектирачки материјал,

така што светлината се емитира кон кристалот и од предниот дел
на кристалот кон фотомултипликаторот
• Овозможено е максимално собирање на светлина
• Максимална чувствителност
Фотокатите се наоѓаат на внатрешната површина на

фотомултипликаторот и испуштаат електрони
детектори
q Структура на сцинтилациони детектори

§ Фокусирачка мрежа
• Веднаш над фотомултипликаторот
• На релативно понизок + напон , ~10 V
§ Светлечка цевка
• Помеѓу задниот дел од кристалот и прозорецот за влез со
фотомултипликаторот
• Се состои од тенок слој на транспарентен оптички гел
• Оптички го спарува кристалот со фотомултипликаторот
• Овозможува максимално пренесување (> 90%) на светлина од
кристали до фотомултипликаторот
• Напон: 0 V
детектори
Диноди
• Првата динода привлекува електорни кои проаѓаат низ

фокусирачката мрежа. Се наоѓа на релативно висок + напон од
~300 V. При удар на електорни во прва динода се исфрлат
просечно 3 електорни
• Друга динода: на уште повисок + напон ~400 V. При удар на еден

неутрон се исфрлаат просечно 3 електорни
детектори
§ Диноди
Фотомултипликаторите имаат 10–12 диноди (или степени)

• Секој има ~100 V повеќе + напони отколку претходниот
• Вкупната фотомултипликаторска амплификација е e- = 310–312
На последната анода се генерира излезен сигнал кој е :
• Со неправилен облик
• Се обликува во предпојачувачот
• Понатамошното појачување на сигналот се процесира електронски
детектори
Амплитудата на сигналот (висината) е пропорционална на:
- Бројот на електрони создадени на фотокатодата

- Енергија на инцидентна радиоактивност
Дискриминатор на енергија - анализатор за висина на пулсот:

- Ги сортира сигналите по висина
- Сигналите со висина (т.е. енергија) во рамките на
предвидениот енергетски прозорец одат кон бројачот или
скалерот.
детектори
Најчесто користени сцинтилатори во нуклеарната медицина се :
NaI (Tl)
§ g-камери/ СПЕКТ системи
§ Well (бунарести) бројачи
§ Пробни детектори за мерење на прифат “uptake” во органи
BGO
§ ПЕТ (висока запирачка моќност за енергија од 511 keV)
LSO(Ce) или LSO
GSO(Ce) или GSO
CsI(Tl), CsI(Na), NaI(Tl), BGO i LSO се користат кај интра-оперативните
пробни детектори
Карактеристики на детекторите на
зрачење - сензитивност
Каратктеристика на X- и g- зраците кои имаат прецизно дефинирани карактеристичлни енергии е е

дека излезниот сигнал генериран за време на апсорпцијата е во широк опсег на енергија заради
релативно грубата енергетска резолуција на самиот детектор
Релативен број на импулси
Примарни фотони
Расеани фотони
Вкупни фотони
енергија на фотон
Карактеристики на детекторите на
зрачење - сензитивност
Детекторите за зрачење го користат енергетскиот прозорец што е за

- сцинтилационите детектори најчесто имаат 20% од прозорецот (Eg ± 10%)
126–154 keV за 140 keV 99mTc g-зрачења
Чувствителноста на детекторот се зголемува ако Eg е поширока
Проширувањето на прозорците овозможува прифаќање на повеќе расеани и примарни фотони.
Релативен број на импулси
Примарни фотони
Расеани фотони
Вкупни фотони
енергија на фотон
Извори за калибрација
на јонизациона комора
Долг полуживот
Опсег на енергии на фотонот
Опсег на активност
Калибриран во рок од 5%
Co57, Ba133, Cs137, Co60

ВИЗУАЛИЗАЦИОНИ
ДЕТЕКТОРИ
(IMAGING DETECTORS)
ВО НУКЛЕАРНА МЕДИЦИНА
Категории на системот за
визуелизација во
нуклеарната медицина
ØГама камера
§ планарна (2D слика)
§ СПЕКТ (3D слика)
ØПЕТ (3D слика)

ØМултимодална- хибридна визуелизација
Ø СПЕКТ / КТ
§ ПЕТ/КТ
§ ПЕТ/МРИ
КТ (компјутерска томографија) компонентата на

мултимодалната визуелизација овозможува анатомска
локализација на функционалната слика и овозможува корекција
на атенуација
1. Гама камера
• Колиматор
• Одредува линии на одговор
(LOR)
• Детектор
• Регистрира инциденти со гама
фотони
• Компјутерски систем
• Креира 2D слики од податоци од
детекторот
• Gentri/гентри
• Овозможува придвижување на
детекторот и пациентот
Гама камера (принцип на работа)
Позиција X
Позиција Y
Енергија Z
Фотомултипликаторска цевка
Детектор
Колимаотр
Гама камера -
колиматори
Се состојат од канали чиј број и димензии зависат од

бројот на регистрирани фотони, т.е. просторна
резолуција
Помалиот дијаметар на каналот на колиматорот и

поголема должина ја зголемуваат резолуцијата
Поголемите дијаметри на каналите и помалите

должини го намалуваат бројот на детектирани
фотони со зголемување на “шумот” на сликата
Колиматорите се користат како механички леќи кои обезбедуваат
информации за активност за време на единствена патека наречена линија
за одговор – LOR (line of response).
Колиматорите спречуваат емитираните фотони кои не се на LOR да

досегнат до детекторот
Профил на слика
Рамнина на слика
Колиматор
Точкаст
извор
Без колиматор: малку податоци Со колиматор: точкастиот извор
за местото на настанување на правилно се позиционира на LOR
фотонот
Колиматор
Однос на каналот на колиматорот и резолуција
Точкаст izvor
Tačkasti извор Резолуцијата на колиматорот претставува можност на
детекција на два најодалечени точкасти извори чии
фотони може да се детектираат истовремено во
рамнината на сликата
Каналиkolimatora
Kanali на колиматор
Резолуцијата се зголемува со:

§ Со намалување на ширината на отворот на каналот
§ Со зголемување на должината на каналот
Облик на каналите на колиматорот
Обликот на каналите е многу важен во дизајнирањето на колиматорот.

Најчесто е:
округол
хексагонален
квадратен облик
Хексагоналниот облик е најчест во камерите со континуиран кристал
D - дијаметар
S - дебелина на септум
Поделба на колиматорите во однос на геометрија на каналот
A. ПАРАЛЕЛНИ (најчесто користени)

Однос на објект и слика е 1:1
B. КОНВЕРГЕНТНИ
Ја зголемува сликата на објектот, за прикажување на помали органи
C. ДИВЕРГЕНТНИ
За прикажување на големи органи на камери со помало видно поле
D. ”Pinhole”
За сликање на фокална точка помеѓу објектот и рамнина на сликање
Детектор
• Зголемувањето на дебелината на кристалот

ја зголемува веројатноста за целосна
апсорпција на ɣ зраците, а оттука и
чувствителноста на детекторот
дебелина
абсорпција
сензитивност
!"#$%&'()$
*+,-./0+1
2. СПЕКТ - SPECT
2. СПЕКТ - SPECT
Аквизиција на слика 2D роекција на примерок
слика
”output” / излез
детектор
Извор на примерок
Х - зраци
С Реконструкција
1. Филтрирана проекција на
позадина
2. Итеративна реконструкција
3D волуменско ”cross –section”
рендерирање пресеци
3. ПЕТ / PET
Процесорска единица
на коинцидентна детекција
Синиграм –
List mode податоци
Анихилација Реконструкција на слика

4. СПЕКТ - КТ
ГАМА КАМЕРА
СПЕКТ, СПЕКТ/КТ
5. ПЕТ/КТ
ПЕТ/ КТ скенер
6. ПЕТ/МРИ
ПЕ МР
Т И
ПЕТ/МР
И
ПЕТ/МРИ СКЕНЕР
МЕТОДОЛОГИЈА
ВО НУКЛЕАРНА
МЕДИЦИНА
Методологија
Сцинтиграфијата е метода што се користи за визуелизација на органите и

со која се здобива со увид во дистрибуцијата на радиофармацевтиците
што зависи од анатомските и функционалните карактеристики на органите.
Дава информации за морфологијата и функцијата.
Сцинтиграфски техники
метода радиофармацевтици апарат прикажување
Планарна Гама емитери Гама камера 2D слика
сцинтиграфија
Томографија СПЕКТ Гама емитери Гама камера 3D слика
ПЕТ Позитронски емитери ПЕТ скенер 3D слика
Гама емитери СПЕКТ/КТ Корегистрацио
Фузиона Позитронски емитери ПЕТ/КТ на 3D
визуелизација
Позитронски емитери ПЕТ /МРИ
1. Сцинтиграфија- планарна
Карактеристики
Снимање во повеќе проекции (veпоголе број на 2D слики)

Различно време после апликација на радиофармацевтик (во зависност од механизмот
и брзината на акумулацијата)
Дава морфолошки и функционални податоци
AP PA RAO LPO
RL LL RPO LAO
2. Сцинтиграфија- динамска
- Се изведува во една проекција

- Снимањето започнува по апликацијата на радиофармацевтикот
- Снимањето се одвива во согласност со физиолошкиот процес што се
испитува
- Се состои од серија на секвенцијални сцинтиграми чие траење е од
50 ms до 30-ти, понекогаш подолго
- Добиените сцинтиграми главно се користат за проценка на функција
Васкуларна фаза Паренхимска фаза
Екскрециона фаза
Паренхимска фаза
Екскрециона фаза
Васкуларна фаза
3. Сцинтиграфија на цело тело
4. Сцинтиграфија со физиолошки “trigger”
(активатор)
Радионуклидна вентрикулографија
Радионуклидна вентрикулографија (RNV) се користи во пресметување на

истисната фракција (EF), глобална и регионална, лева и десна комора
Добиениот резултат за EF на лева комора

има висока корелација со добиените
наоди од коронарографска та техника и
ехокардиографија
Може да се изведува после стрес
тестовите и во мирување
Аквизицијата бара тригерирана техника

со користење на мониторинг на EKG-a
поврзан со гама камера.
5. Томографија - СПЕКТ
6. Томографија - ПЕТ
18F-FDG
7. Фузионен скен СПЕКТ / КТ
8. Фузионен – ПЕТ / КТ
PET
Positron Emission
Tomography /
позитронско-
емисиона
томографија
Принцип / ПЕТ скен
детектор детектор
Коинцидентна детекција
Блок на детектори
Анихилација на молекулата од
радиофармацевтикот Пар на фотони кои се
емитираат во рамнина
од 180°
Прстен на детектори
Шема на ПЕТ/КТ скенер - I
Шема на ПЕТ/КТ скенер - II
Шема на ПЕТ/КТ скенер - III
Мулти модал
ПЕТ/КТ
скенер
• брза и точна корекција на атенуација

• времето за скенирање е многу намалено
• автоматска-регистрација на слики
• истовремено морфолошко и функционално
снимање
• полесно толкување на слика
• поддршка за планирање на зрачната
терапија
КТ ПЕТ ПЕТ/КТ
Анатомски слики Метаболно и функционално Се приклучува на позитивните

предност снимање. Чувствителност, карактеристики на двете
Одлична просторна квантитативно прифаќање: техники: чувствителност,
резолуција, прецизно поставеност и контрола на специфичност, квантитативност
позиционирање
одговорот на третманот
Ограничена просторна апсорбирана доза кај
слабост Ограничена
чувствителност резолуција и способност за пациент
позиционирање на податоци
во staging
Метаболна Фузија на
Анатомиј анатомски и
активност метаболички
а
визуелизација податоци
~ 4-5 пациенти/час ~ 1 пациент/час ~ 3 пациенти/час

продуктивност
8. Фузионен – ПЕТ / МРИ
Пример –
скен на
скелет
Скен (визуелизација ) на цело тело
Скен
(визуелизациј
а
Скен
(визуелизациј
а ) на бубрези
Томографска визуелизација
Ограничување на класичните, планарни сцинтилациони камери е тоа дека тие прикажуваат

слики од три-димензионални распределби на активност во дво-димензионални дисплеи
Еден начин да се реши овој проблем е да се добијат слики под различни агли околу пациентот,
како што се предните, задните, страничните и коси проекции
Успехот на техниката е ограничен поради сложеноста на структурите околу органот од интерес
- Компјутеризирана томографија со единечна фотонска емисија - SPECT

- Позитронска емисиона томографија - PET
математички алгоритми, за
реконструкција на сликите во
посебни фокални рамнини
(парчиња).
Томографска
Томографска реконструкција
y Count rate y
x-position
x z
Томографски
рамнини
Не униформност при
Скршен кристал
Контаминација на кристал
визуелизација – артефакти на
прстен/детектор
Добра униформност лоша униформност
разлика
Дефект на колиматор
Големина на пациент
Контрола на квалитет
аналогни слики
Контрола на квалитет на процесирање – основа, „магла“, сензитивност, контраст

9. Тестови на оптоварување
Тестовите на оптоварување се вршат за да се испита функционалната резерва на некој

орган.
Во случај на болест, функционалната резерва е намалена.
Може да се направат и за да се зголеми специфичноста на методот.
Овие се нарекуваат фармаколошки модифицирани или провокативни тестови
фармаколошки модифицирани тестови

Метода Интервенција Ефект
MPI Dipiridamol Зголемување на коронарен проток
(Myocardial perfusion imaging) Dobutamin
Миокардијална перфузиона Adenozin
Nitroglicerin
Сцинтиграфија на мозок Acetazolamid Разредување на крвните садови на мозокот

Динамична бубрежна Furosemid Зголемување на протокот на урина
сцинтиграфија
Радионуклидни каптоприлски Kaptopril Разредување на еферентата артериола
тест
Хепатобилијарна сцинтиграфија Holecistokinin Зголемување на контрактилност на
жолчното кесе
Meckel-ов скен Ranitidin Зголемување на специфичноста на методот
10. Тестови на фиксација
Се одредува процент на активност на радиофармацевтикот кој е врзан во органот во однос на вкупната

аплицирана доза.
Степенот на врзување на радиофармацевтикот е пропорционален на функцијата на органот.
Методата се состои од:

• Мерење на аплицираната радиоактивност на радиофармацецвтикот (сцинтилационен бројач или гама
камера)
• После одредено време (во зависност од брзината на врзување на радиофармацевтикот и испитуваната
функција ) се мери радиоактивноста во испитуваниот орган под истите услови како и аплицираната
доза
• Се пресметува како однос на измерената со аплицираната радиоактивност x фактор на корекција за
радиоактивен распад (x100%)
• Се користи за испитување на функцијата на штитната жлезда (131/123I-NaI), надбубрежната жлезда (75Se-
metilholesterol) и б убрези (99mTc-DMSA)
Денеска воглавном се користи за:

DTC (одредување на фиксација на рест ткиво, пред аблација)
Кај Graves- ова болест и токсичен аденом (одредување на доза на радиоактивен јод)
10. Тестови на фиксација
At =A0 x e-0,693t/t1/2
тест на фиксација
F= активност на орган /аплицирана активност
11. Тестови за издишување
Принцип на тестот:
Мерење на радиоактивност на 14CO2 во издишан воздух после внесување на соединеие

обележано со 14C.
Видови на тестови за издишување
Индикација Radiofarmak
Инфекција со H.pylori 14C-ureja
Funkcija jetre 14C-aminopirin
Цревна апсорпција на 14C-triolein
масти
Цревна апсорпција UH 14C-glukoza
Цревна апсорпција на 14C-glicin-holat
жолчна киселина
Методи:
Тестови за издишување
14C 14CO
2
Орална апликација издишан воздух
Metabolička funkcija jetre 14C-aminopirin
14C-triolein
Интерстимунска абсорпција
14C-glukoza
14C-glicin-holat
14C-urea
Инфекција со Helicobacter pylori
Јаглеродниот изотоп 13С е не-радиоактивен заради изразениот долг полуживот, за разлика од претходно користениот изотоп на 14С, кој е радиоактивен.
Серолошката дијагностика (определување на антитела IgA и IgG) може да се користи само за примарна дијагностика на Helicobacter pylori, но не може да
се користи за да се утврди успехот на терапијата (во смисла на искоренување на бактеријата), бидејќи антителата остануваат во организмот најмалку
една година по уништувањето на бактеријата. Тестот за издишување на Helicobacter pylori е единствениот сигурен што го потврдува успехот на
терапијата, бидејќи директно го одредува присуството на бактеријата (т.е. неговата метаболичка активност).
ХЕЛИКОБАКТЕР ПИЛОРИ Тест за дишење има дијагностичка точност што е идентична со хистологијата!
желудник крвен сад бели дробови
12. Кинетички анализи
•Клиренс
Cl = V x k
V= аплицирана доза (број на импулси)/ra плазма (број на импулси) x 1000
K- константа на брзина на опаѓање на радиоактивноста
1. Метода на континуирана инфузија

2. Метода на еднократна i.v. апликација – двопросторен модел (6-8 примероци на крв)
3. Метода на еднократна i.v. апликација – еднопросторен модел (2 примероци на крв)
4. Метода на основа на пресметување на теоретски волумен на дострибуција (1 примерок на
крв во еквилибриум)
12. Кинетички анализи
КЛИРЕНС ФИКСАЦИЈА
ПЛАЗМА ЦЕЛЕН ОРГАН
13. Дилуциони методи
• Одредување на волумен :
Er 51Cr-хлорид
krvi 51Cr-хлорид
plazme 131J-албумин
V = A1/A2
A1- внесена радиоактивност на радиофармацевтик

A2- радиоактивност на 1ml примерок од просторот
13. Дилуциони методи
радиофармацевтик
плазма
примерок
Нуклеарна медицина
IN VITRO
Под “in vitro” нуклеарна медицина се подразбираат

постапки и аналитички методи во медицината во кои
радиоактивно обележените соединенија не се внесуваат
во организмот на човекот, туку биолошкиот материјал
добиен од испитаникот надвор од организмот (in vitro)се
доведува во врска со радиоактивниот материјал и на тој
начин се добиваат соодветни медицински информации.
ИНТЕРАКЦИЈА НА
ЗРАЧЕЊЕ СО МАТЕРИЈАе
Радиобиологија
Нуклеарна медицина 2021/2022 Проф. Емилија Јаневиќ

Што е ”радиобиологија"
Радиобиологија е дисциплината која ги испитува

биолошките ефекти на јонизирачките зрачења
Зошто е потребно да се знаат основните
принципи на радиобиологијата
Цели
• Идентификација на биофизичките параметри кои го
карактеризираат дејството на зрачењето врз живата материја
• Проучување на биолошките ефекти на зрачењето на клеточно,
ткиво или животинско ниво
Импликации
• Заштита од радијација
• Радиотерапија
• Секое зрачење способно да предизвика феномени на јонизација.

• Зрачење: пренос на енергија низ вселената.
• Јонизација: појава за која, од стабилен и електрично неутрален атом,
периферниот електрон (е-) излегува со формирање на 2 јони (од грчкиот
глагол „ienai“ произлегува јон: „оној што оди“).
c = брзина ан светлија (3x105Km/sec)
c=λ•ν λ = бранова должина
ν = фреквенција
E = енергија поврзана со зрачење

E=h•ν h = Planck-ова константа
ν = фреквенција
X зраци и 𝛾 зраци
Разликата помеѓу овие два вида јонизирачко зрачење не

лежи во енергијата со која се обдарени, туку во начинот на
кој тие се произведуваат:
– Х-зраците се вештачки произведени во внатрешноста на

рендгенската цевка со интеракција помеѓу зрак од забрзани
електрони и материјал со висок атомски број (обично
молибден или волфрам);
– γ зраците произлегуваат од процесите на радиоактивно

распаѓање на атомските јадра.
Наелектризиранo зрачење
• алфа честички
• бета честички
• протони
Не наелектризиранo зрачење
• фотони (гама и „X“ зраци)
• неутрони
Секое единечно зрачење може да предизвика

јонизација, директно или индиректно 8
Корпускуларни (честични) зрачења
• За разлика од електромагнетното зрачење, корпускуларното

зрачење има маса и, според тоа, неговата енергија се мери
како кинетичка енергија: EK = ½ m v2
• Постојат честички без електричен полнеж:

– неутрон (маса 1 и полнеж 0) и неутрино;
• ... и со електричен полнеж:
– протон (маса 1 и полнеж 1);
– бета честичка или електрон (маса 1/1835 и полнеж -1);
– алфа честичка (маса 4 и полнеж 2).
A
A честично зрачење
B електромагнетно зрачење
c зрачењето минува низ атомот без

интеракција со која било структура
а зрачењето е во интеракција со јадрото
b зрачењето удира во електрон
предизвикувајќи јонизација на атомот
Јонизирачко зрачење и жива материја
ИНТЕРАКЦИЈА СО МАТЕРИЈА НА
НАЕЛЕКТРИЗИРАНИ ЧЕСТИЧКИ
тешко
лесно
макроскопски микроскопски
ТРАНСМИСИЈА НА НАЕЛЕКТРИЗИРАНИ
ЧЕСТИЧКИ
Алфа честички Бета честички

ИНТЕРАКЦИЈА НА алфа - ЗРАЧЕЊЕ СО
МАТЕРИЈА
14
ИНТЕРАКЦИЈА НА БЕТА - ЗРАЧЕЊЕ СО
МАТЕРИЈА
Електроните се ексцитирани
или со променлива насока на
движење како резултат на
јонизација.
Енергијата која се троши е во
облик на топлина.
Колку Z на атомите расте
доведува до појава на
„закочно зрачење“ -
bremsstrahlung.
Опсегот е различен од
патеката (движењето). 15
СРЕДЕН ОПСЕГ
Радионуклид Max енергија опсег (cm) во

(keV) воздух вода алуминиум
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
H-3 18.6 4.6 0.0005 0.00022
C-14 156 22.4 0.029 0.011
P-32 1700 610 0.79 0.2916
ЗАКОЧНО ЗРАЧЕЊЕ - Bremsstrahlung
фотон
електрон
17
ЗАКОЧНО ЗРАЧЕЊЕ – Bremsstrahlung
ДОБИВАЊЕ
vПОГОЛЕМ АТОМСКИ БРОЈ НА - X-МЕТА, ПОГОЛЕМА

КОЛИЧИНА
vПОГОЛЕМА ЕНЕРГИЈА НА ЕЛЕКТРОНИ, ПОГОЛЕМА
ВЕРОЈАТНОСТ НА ПРОДУКЦИЈА НА х-ЗРАЦИ
vПРИ СЕКОЈА ВРЕДНОСТ НА ЕНЕРГИЈАТА НА ЕДЕН
ЕЛЕКТРОН ВЕРОЈАТНОСТА ЗА ДОБИВАЊЕ НА Х-ЗРАЦИ
СЕ НАМАЛУВА СО ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ЕНЕРГИЈАТА НА
ЕНЕРГИЈАТА НА Х-ЗРАЦИТЕ
18
ИНТЕРАКЦИЈА НА ГАМА - ЗРАЧЕЊЕ СО
МАТЕРИЈА
Фотоните патуваат се
додека не наидат на
нешто – електрон или
јадро.
Повеќе видови на
реакции може да се
случат
19
ИНТЕРАКЦИЈА НА ФОТОНИ СО МАТЕРИЈА
абсорпција
расејување
Трансмисија (пренос)
Депозиција на материја
20
ИНТЕРАКЦИЈА НА ФОТОНИ СО
МАТЕРИЈА -1
vФОТОЕЛЕКТРИЧЕН ЕФЕКТ
– Фотоните ги напаѓаат (реагираат) со електроните,
целата енергија се пренесува и електроните се
исфрлаат
– Повеќето електрони
– се со ниска енергија,
– материја со висок Z
21
ФОТОЕЛЕКТРИЧЕН ЕФЕКТ
фотон
електрон
Карактеристично зрачење
22
ИНТЕРАКЦИЈА НА ФОТОНИ СО МАТЕРИЈА -2
Ò Compton-ов ефект (расејување)

ÉНе целата енергија се пренесува на електронот
ÉЕлектронот се исфрла, се емитира секундарен фотонjected,
ÉФотони со ниска енергија, независни од Z
23
COMPTON –ов ефект
Расеан фотон
фотон
електрон
24
ИНТЕРАКЦИЈА НА ФОТОНИ СО МАТЕРИЈА -2
ДОБИВАЊЕ НА ПАРОВИ И АНИХИЛАЦИЈА
Два гама зрака се судираат и се претвараат во позитрон и негатрон

(електрон). Целата енергија на материјата се троши за претвора
Овие два бета се судираат, се претвораат во два гама зрака со еднаква
енергија од 511 kev. Целосна претворба на енергија. 25
Добивање на парови
1 - 3 mm
Нестабилно јадро Позитронска траекторија
Електрон на
абсорбирачки
медиум
позитрон
пар фотони
Позитронска анихилација емитирани во 180°
Анихилација
g (511 keV) + -
g (511 keV)
b + e
b+ (1-3 mm)
радионуклид
27
ПЕТ скенер
детектори
Позитронско- Добиени
електронска гама зраци
колизија
ПРОЦЕС НА АНИХИЛАЦИЈА
ИНТЕРАКЦИЈА НА ФОТОНИ
Атомски број (Z)
Енергија на фотони(MeV)
Процесот на доминантна абсорпција на фотони во различни материјали со
различни атомски броеви 29
Релативна биолошка ефикасност
• Во радијационата биологија, Релативната биолошка

ефективност (RBE) е односот на биолошката ефикасност на
еден вид јонизирачко зрачење во однос на друг, со оглед на
истата количина на апсорбирана енергија (D).
• RBE е емпириска вредност која варира во зависност од
вклучената енергија на честичките и кои биолошки ефекти се
сметаат за релевантни.
• Во дозиметријата на јонизирачко зрачење, RBE е претставена
во препораките на Меѓународната комисија за радиолошка
заштита (ICRP) со факторот за тежина на зрачењето (WR) за
секој тип на зрачење; порано беше факторот на квалитет (Q).
Општи концепти на радијациона хемија (I)
• Волуменот на клетката е околу 1000 μm3 и содржи 5x1013

молекули.
• Околу 4/5 (80%) по тежина и волумен се H2O и 1/5 (20%) се

биолошки молекули.
• Значи, биолошките ткива се составени од комплексен сет на

макромолекули (протеини, липиди, јаглени хидрати,
нуклеински киселини итн...) потопени во преовладувачка
течна фаза составена главно од вода.
Општи концепти на радијациона хемија (II)
• Јонизирачките зрачења комуницираат со клеточните елементи

на апсолутно случаен начин и затоа веројатноста тие да
предизвикаат јонизација на молекулите е во однос на нивната
процентуална дистрибуција во биолошките структури.
• Затоа, при изложување на јонизирачко зрачење, само 20% од

пренесената енергија влијае на биолошките молекули кои се
околу 1/5 тежина / волумен на клетката, генерирајќи ги она
што се нарекува „ДИРЕКТНИ ЕФЕКТИ“ на јонизирачко зрачење.
Општи концепти на радијациона хемија (III)
• Но, во биолошкиот систем 4/5 од јонизациите се случуваат на

молекулите на H2O, со формирање на слободни радикали, кои
произведуваат она што се нарекува „ИНДИРЕКТНИ ЕФЕКТИ“ врз
биолошките молекули.
Директни ефекти
Индиректни ефекти
Што се случува кога електромагнетно или корпускуларно јонизирачко зрачење
удира во молекулата на водата предизвикувајќи нејзина „радиолиза“?
𝟏
H2O + h𝜈 (or mv2) = H2O+ + e-
𝟐
Така произведениот електрон може да удри во други молекули на водата, губејќи

енергија, забавувајќи се и фаќајќи се
H2O + e- = H2O-
Во водената средина сега има два хемиски вида кои претходно не биле присутни: H2O+ и
H2O-. Овие молекули со непарен број електрони се нарекуваат СЛОБОДНИ РАДИКАЛИ.
Слободните радикали се многу нестабилни и имаат тенденција спонтано да се

разделуваат за многу кратко време
H2O+ ➜ H+ + OH˙ H2O- ➜ H˙ + OH-

Во првата реакција се формират хидроген и хидроксилен радикал, додека во втората
се создаваат водороден радикал и OH- група.
Сега постојат четири различни хемиски видови на слободни радикали присутни во
клеточната средина кои можат да реагираат едни со други според различни комбинации.
Особено тие можат да се комбинираат за повторно да формираат вода
H+ + OH- ➜ H2O H˙ + OH˙ ➜ H2O

Покрај тоа, со спојување на два водородни радикали, може да се формира гасовит
водород кој, бидејќи е испарлив, се елиминира со дишење на пулмонално ниво.
H˙ + H˙ ➜ H2
Конечно, со следната хемиска реакција, може да се формира водороден пероксид
OH˙ + OH˙ ➜ H2O2
За разлика од претходно испитуваните слободни радикали кои се многу нестабилни,

водород пероксидот, иако е силно оксидирачка супстанција (и затоа страствен за
електрони), е стабилен долго време.
Улога на индиректните ефекти (I)
• Се покажа дека е можно да се намали глобалниот ефект на

јонизирачкото зрачење ограничувајќи го формирањето на
слободните радикали и затоа релативните индиректни ефекти
на различни начини:
• дехидрација на супстанцијата (на пр. сушени семиња, без H20);
• негово замрзнување (блокирање на движењето на молекулите
H20);
• воведување на супстанции кои апсорбираат кислород кои, во
пракса, го испуштаат дејството на H2O2 врз себе.
Улога на индиректните ефекти (II)
• Но, колку од глобалниот ефект се должи на индиректното

биолошко дејство на јонизирачките зрачења?
• Бидејќи слободните радикали се способни да дифузираат
одредено растојание во клетката, почетниот настан на
јонизација не мора да се случи толку блиску до ДНК за да
предизвика оштетување.
• Така, оштетувањето од индиректно дејство е многу почеста од
оштетувањето од директно дејство, особено за зрачење кое
има ниска специфична јонизација.
ЗАКЛУЧОК
Ò АЛФА
É Пенетрираат на кратко растојание во материјата предавајќи ја
нивната енергија со јонизација на материјата и ослободување на
топлина
Ò БЕТА
É Се одбиваат наоколу давајќи/предавајќи енергија со јонизација
на материјата и расеана кинетичка енергија како топлина.
Ò ГАМА
É Пенетрира со расејување на електроните
É - фотоелектричен ефект
ÉCompton-ово расејување
É Реагира со јадро (Raleigh расејување, NMR)
É Реагира со друго гама зрачење 38
Принципи на радиобиологија при
третман на радионуклиди и
тераностици
Терапевтската употреба на радиофармацевтици е во постојана експанзија - составен
дел се од протоколот за третман на хипертироидизам и некои видови на карциноми
Се применуваат во:
• онкологија
• ендокринологија
• ревматологија
Може да биде системска (i.v. апликација) и локална (интракавитарна или

интраартериска апликација на радиофармацевтици)
Основа на концептот на терапија со радионуклиди:
Предавање на високи ефективни дози на зрачење на целното ткиво, при што

соседното здраво ткиво треба да биде максимално поштедено
Избор на радиофармацевтик:
• Селективна акумулација во целното ткиво

• Висока концентрација во целното ткиво
• Долго задржување во целното ткиво
Механизам на дејство на радионуклиди:
• Зрачењето кое потекнува од радионуклидот предизвикува јонизација на материјата низ која

минува
• Резултат од јонизација:
• Воспаление на ткивата и некроза
• Придружено е со фиброза на туморот или хиперфункционално ткиво
Активности за апликација:
Значително повисоки од активностите што се користат за дијагностички цели
Примена:
• Кога не е можно да се постигне посакуваниот ефект со други методи

• Во напредните фази на болеста
Радиобиолошки принципи на
терапија
Ефектот на јонизирачкото зрачење на молекуларно ниво - ДНК
Се јавуваат различни оштетувања на ДНК:
- Директно: со јонизација
- Индиректно: со интеракција на слободни радикали и ДНК
Форми на оштетување на ДНК:

- кршење на еден или два ланци
- модификација на шеќери или база
- оксидативно оштетување на базите
- локални повеќекратни оштетувања
Вид на оштетување на ДНК:

зависи од видот и енергијата на честичките (оштетувањето предизвикано
од алфа честичките и Auger-овите електрони : прекин на двојниот ланец и
мултипните оштетувања на ланците се помалку репарабилни од оние
предизвикани од бета-минус честички)
Што се случува после озрачување на
клетките
Репарација на оштетената ДНК

Одлагање во делбата на клетките и/или
програмирана клеточна смрт (апптоза)
Во услови на низок линеарен трансфер на енергија “linear energy transfer -

LET” на радијација може да дојде до сублетално оштетување ена ДНК кое е
репарабилно, посебно при користење на ниски дози на честички од бета
минус емитери.
Во услови на висок линеарен трансфер на енергија “linear energy transfer -

LET” на радијација, како што е случај при користење на честички од алфа
емитери, доаѓа до комплексни мултипни оштетувања на ДНК кои се
нерепарабилни.
Радионуклиди кои се користат во
терапијата
Ø β- емитери
Ø α емитери
Ø емитери на Auger-ови електорни
Радионуклид T1/2 Емисија Emax/средна Домет низ ткива
(MeV) (mm)
131I (јод) 8,02 d βγ 0,610/0,192 0,4
90Y (итриум) 2,67 d β 2,28/0,935 3,6
177Lu (лутециум) 6,71 d βγ 0,498/0,133 0,20-2,0
153Sm (самариум) 1,95 d βγ 0,810/0,225 0,60
89Sr (стронциум) 50,5 d β 1,46/0,580 2,4
32P (фосфор) 14,3 d β 1,71/0,695 8
169Er (ербиум) 9,5 d β 0,340 0,3 mm
186Re (рениум) βγ 1,08/0,350 1,1
188Re (рениум) 17,0 h βγ 2,10
198Au (злато) 2,7 d βγ 0,96/0,31 0,38 mm
125 I (јод) 60,0 d Auger 500 KeV/60 KeV

233
Ra (радиум) 11,4 d αγx 5,6-74,0 <100 μm
211At (астатин) 7,21 h α 6,80
212Bi (бизмут) 1,0 h α 7,8
225Ac (актиниум) 10,0 d α 5,94/2,25

Тераностички пристап
Доколку се добиените
позитивни резултати
(зголемена акумулација на
Терминот тераностика Тераностика значи дека истата радиофармацевтикот во
опишува комбинација на молекуларна мета, која е лезиите на скенот - СПЕКТ
специфични целни терапии високо експримирана од или ПЕТ) во другата фаза се
базирани на специфични страна на клетките на туморот, исти или многу слични,
целни дијагностички се користи и за дијагнозтика и радиофармацевтикот може
испитувања. за терапија. да се користи за терапија, но
обележан со изотоп кој
емитира бета минус или алфа
емисија
Пример за тераностички парови
Дијагностички Терапевтски терапија
радиофармацевтик радиофармацевтик
99mTc-Tektrotyd/68Ga-DOTATATE 177Lu-octreotide/ NET
177Lu-octreotate DeTc
111In-DOTATATE/99mTc-Tektrotyd 90Y- octreotide NET
DeTC
99mTc-MDP 153Sm-EDTMP Болни коскени метастази
99mTc-MDP/18F-NaF 233RaCl2 Карцином на простата
68Ga-PSMA/18F-PSMA 177Lu-PSMA Карцином на простата

Контраиндикации за терапија
со радионуклиди:
Апсолутна:
Бременост
Доење
Релативни:
Оштетување на бубрежната функција
Нарушени хематолошки функции
Значително нарушување на функцијата на црниот дроб
Тешки акутни коморбидитети
Тешки психијатриски нарушувања
Тешко оштетување на функцијата на белите дробови или
функцијата на плунковната жлезда ако се администрираат
радиофармацевтски препарати кои се акумулираат во
метастази на белите дробови или се излачуваат со плунка
Примена на радионуклидна
терапија
Бенигни заболувања на тироидната жлезда:

- Третман на хипертироидизам
- Намалување на големината на тироидната жлезда кај нетоксична
(еутироидна) струма
Малигнити на тироидната жлезда:

- Диференциран карцином на тироидната жлезда
Невроендокрини тумори (НЕТ):

- Невробластом
- Фехромоцитом
- Гастро-ентеро-панкреасни невроендокрини тумори (ГЕП НЕТ)
- НЕТ на белите дробови
- Медуларен карцином на тироидната жлезда
Примена на радионуклидна
терапија
• Палијативна терапија за болка при метастази на коските

• Терапија на склеротични метастази со алфа-емитери
• PSMA радионуклидна терапија
• Терапија што non Hodkin-ов лимфом
• Третман на примарни и секундарни тумори на црниот дроб
• Третман на миелопролиферативни заболувања
• Радиосиновектомија (постојана терапија со синовитис)
Прашања ?
ПРОИЗВОДСТВО НА
РАДИОНУКЛИДИ
КОИ СЕ КОРИСТАТ ЗА ХУМАНИ
ЦЕЛИ
Проф. Емилија Јаневиќ

НАЧИНИ НА ВРЗУВАЊЕ НА РАДИОНУКЛИДИТЕ

ВРЗУВАЊЕТО И ЛОКАЛИЗАЦИЈАТА ВО ОРГАНИ ИЛИ ЛЕЗИИ – НИЗА НА ПРОЦЕСИ КОИ СЕ ВРЗАНИ СО

ПРИНЦИПИТЕ НА АДМЕ
РАДИОНУКЛИД – гама емитер
ВИЗУЕЛИЗАЦИЈА
РАДИОНУКЛИД – бета емитер / алфа емитер

ТЕРАПИЈА

Улогата на радиофармацевтските препарати во нуклеарната
медицина
дијагностика
дијагностика по
терапија
Производство на вештачки
добиени радионуклиди
Постојат три вообичаени начини за производство на вештачки произведени

радионуклиди, кои потоа се користат во радионуклидната слика.
1. озрачување на материјали во нуклеарен реактор
2. користење на медицински циклотрон / акцелератор
3. генераторски системи
Нуклеарен реактор
• Нуклеарниот реактор произведува топлинска енергија со

контролирана фисија. Топлината што се создава во рамките
на реакторот ја зголемува температурата на течноста за
ладење, што пак се користи за загревање на водата за
производство на пареа.
• Контролираната фисија се произведува со употреба на

неутрони од фисијално распаѓање за да се добие
понатамошна фисија кај други атоми.
• На ваков начин може да се постави одржлива реакција каде
еден неутрон ослободен за време на фисијата на јадрото ќе
комуницира со друго јадро за да произведе фисија на тоа
јадро и ослободување на дополнителни неутрони.
Поедноставен дијаграм на реактор
контролна шипка
течност за ладење
штитник
модератор
ураниумско гориво
разменувач контролни шипки
на топлина
бетонски заштитен сад / ѕид
пареа
разменувач
на топлина
вода
графитен модератор
Нуклеарен
реактор
Нуклеарен реактор
• Јадрото на 235 Ураниум се подложува на спонтана фисија во полесни фрагменти кои

истовремено испуштаат два или три фисиони неутрони.
• Овие фисиони неутрони потоа стапуваат во интеракција со 235U за да се произведе високо

нестабилниот 236U кој предизвикува фисија - настан со самоодржлива реакција на нуклеарниот
ланец
• Материјалите можат да се спуштат во лежиштата во реакторот за да бидат озрачени од

неутроните. Неутронскиот прифат потоа создава изотопи на целниот елемент
• Фисионата активност може да се контролира со контролни шипки кои ги обиколуваат јадрата и

се направени од материјал што ги апсорбира неутроните без да предизвикаат повторна фисија
(на пр. кадмиум или бор)
• Прачки кои се модератори се направени од материјал што ги успорува неутроните од

енергетска фисија. Побавните неутрони се поефикасни при започнување на дополнителна
фисија.
Радионуклиди добиени со неутронска активација
• Неутроните се додаваат на изотопите

што создаваат тежок изотоп кој
генерално е над линијата на стабилност.
Ова значи дека тие имаат тенденција да
се распаѓаат во β-емисија.
• Само многу мал дел од целните јадра се

активираат
• Недостаток на нуклеарниот реактор е

релативно нискиот принос на саканиот
радиоизотоп и значителното
производство на други радиоизотопи.
Радиоизотопи добиени од реактор
- Molybdenum-98 - што се користи во

циклотроните за производство на молибден-
99 што се распаѓа на technetium-99m
- Iodine-131 - се користи при лекување и

визуелизација на тироидната жлезда
- Xenon-133 – се користи за белодробни

вентилациони студии. Има време на
полураспаѓање од 5 дена и може да се
транспортира лесно за разлика од Кrypton-
81m (време на полураспаѓање од 13
секунди)
Видови на акцелератори
- Линеарен акцелератор
- Спирален акцелератор (циклотрон
Ленеарен акцелератор
на честички
Анимација што покажува како работи линеарен акцелератор.
Забрзаните честички (црвени точки) се претпоставува дека имаат позитивно полнење.
Графикот V (x) го покажува електричниот потенцијал по оската на забрзувачот во секоја точка од
времето. Поларитетот на RF напонот се менува бидејќи честичката минува низ секоја електрода, така
што кога честичката ќе го премине секој процеп од електричното поле (Е, стрелки) има правилна насока
за негово убрзување
Анимацијата покажува дека една честичка се забрзува во секој циклус; кај реалните акцелератори се
вбризгуваат голем број честички и го забрзуваат секој циклус.
Акцијата е прикажана енормно забавена .
Производство на радиоизотопи со
циклотрон
Циклонот кој се користи во нуклеарната медицина за производство на вештачки

радионуклиди со бомбардирање на стабилни материи.
Цикотронот се состои од вакумиран цилиндер кој има јонски извор сместен во

неговиот центар. Јони од овој извор се под влијание на силни аксијални и
радијални магнетни полиња. Ова предизвикува забрзување на јоните во кружни
патеки со зголемување на радиусот.
Овој јонски зрак постигнува значителна брзина и може да се направи интеракција
со материјалите поставени на излезната порта на циклотронот. Оваа интеракција
предизвикува нуклеарни промени во овие материјали, на кој начин може да се
произведат неутрон-дефицитни јадра кои се способни за емисија на позитрони.
Овие материјали ја формираат основата на радиофармацевтските производи што
се користат при визуелизација со позитронско емисиона томографија (ПЕТ).
Шематски приказ на циклотрон
α
Комерцијално достапни циклоторни
GE PETtrace IBA Cyclone® 18/9 -HC Siemens Eclipse HP ACS TR 19/9

16 MeV protons 18 MeV protons 11 MeV protons 19 MeV protons
8 MeV deuterons (option) 9 MeV deuterons 60 μA (x2)max. current 9 MeV deuterons
60 μA max. current 150 μA max. current MAX. POWER: 660 W (x2) >300 μA current
MAX. POWER: 960 W MAX. POWER: 2700 W MAX. POWER: ~ 6000 W
μ
Генераторски системи
Радиоактивниот родител е радиоактивен изотоп со подолг полуживот кој се добива

најчесто во нуклеарен реактор, а со негово распаѓање се добива радиоактивен
потомок со краток полуживот. Радиоактивниот потомок се издвојува на соодветен
раствор (елуенс) со негово поминување (елуирање) низ генераторската колона и со
собирање на добиениот радиоактивен елуат.
Услови кои треба да ги исполнуваат генераторските системи

Радиоактивниот потомок треба да има:
- Т1/2 помало од 24 часа и да е многу помало од Т1/2 на родителот;
- погодна енергија на зрачење, чиста гама емисија и енергија на зрачење да е 0.1-
0.4 МеВ;
- висока специфична активност;
- соодветен облик за приспособен на начинот на апликација
Генераторски системи
Шишенце со елуент
(стерилен физиолошки раствор)
Стерилен филтер
за воздух
Заштита за шишенце за
радиоактивен елуат
Вакумирано шишенце за
Колоната од алуминиум оксид на радиоактивен елуат
(натриум пертехнетат)
кој е адсорбиран молибден-99 со
полуживот од 67 часа кој се распаѓа
за да формира технетиум-99м со
време на полураспад од 6 часа. Молибденско/алуминиумска колона
Пластична обвивка
99Mo/99mTc генератор
99Mo/99mTc generator
99mTc – технециум
- Се користи за дијагностика / СПЕКТ

- Чист гама емитер,
- Енергија од 140 KeV (98%)
- Т1/2 – 6 часа
- Добра биорасположивост
- Едноставно добивање
- Многуобразна хемија
Елуција на
99Mo/99mTc генератор
- Добивање на
99mTc-пертехнетат
елуент - NaCl
Родител - 99Mo
колона
потомок - 99mTc
Биодистрибуција
на радиофармацевтски
препарати

Концепт за визуелизација во
време
биохемиска цел
Опрема за визуелизација /
скенер / камера
Апликација на радиофармацевтик визуелизација

Дијагностичка визуелизација
Чувствителност / сензитивност
Способност да се открие сигналот од целното место (директен одговор)

или промена на сигналот што зависи од количината на целното место
(индиректна реакција)
Специфичност
Способност да се направи разлика на присутната радиоактивност на

целното место од радиоактивноста која се наоѓа во неспецифичните
процеси или ткива
Модалитети за визуелизација во нуклеарна медицина
Емисија на гама зраци

- Позитронска емисиона томографија– анихилација на
фотони (ПЕТ)
- Единечна фотонска емисиона томографоја / Single photon
emission tomography (SPECT)
- Директен сигнал од ткивото како резултат на
концентрација на радиоактивноста во целното место
Други визуализациони модалитети
Апсорпција на гама зраци

- Компјутерска томографија
- Контраст со јадра со голем атомски број кои апсорбираат гама зраци (Јод)
Магнетна резонанца
- протоните испорачуваат сигнал при скен од MRI s
- пореметување на протонска релаксација со Gd контрасни агенси
- користење на парамагнетни јадра (пр.13C, 19F) обележани проби
Оптички
- флуоросцентни молекули (луцифрраза/lлуцеферин; GFP)
- Видливите бранови должини имаат ограничена длабочина на откривање
- Инфрацрвените зраци се протегааат малку
Ultrasound
Акустична апсорпција / модификација (микробили)
- Термоакустична стимулација (сонди за апсорпција)
НАЧИНИ НА ВРЗУВАЊЕ НА РАДИОНУКЛИДИТЕ

ВРЗУВАЊЕТО И ЛОКАЛИЗАЦИЈАТА ВО ОРГАНИ ИЛИ ЛЕЗИИ – НИЗА НА ПРОЦЕСИ КОИ СЕ ВРЗАНИ СО

ПРИНЦИПИТЕ НА АДМЕ
БИОЛОГИЈА – АНАТОМИЈА -
ФИЗИЛОГИЈА
Функционална визулеизација на Parkinson’s
- активациони студии со ПЕТ
Механизми за локализација и биодистрибуција на
- Карактеристики на радиоактивен елемент што ја одредува

локализацијата во ткивата и екскрецијата
- Детерминанти кои ја одредуваат локализација на
радиофармацевтиците
- Детерминанти кои ја одредуваат бубрежната екскреција
Механизми на локализација на
- Пасивна дифузија
- филтрација
- Олеснета дифузија
- Активен транспорт
- Секреција
- Фагоцитоза
- Клеточна секвестрација
- Капиларна блокада
- Размена на јони
- хемисорпција
- Клеточна миграција
- Рецепторско врзување
(врзување за антигени)
Пасивна дифузија
Пасивна дифузија - случајно движење на молекули со краен ефект - постигнување на

униформна концентрација
Во биолошките системи, пасивната дифузија вклучува премин низ мембрана
Неколку фактори влијаат на можноста молекулите да ги поминуваат мембраните:
- растворливост во липиди (молекули кои се многу растворливи во липиди може обично

да се „растворат“ и поминуваат низ мембраните, додека хидрофилните поларни
молекули не можат)
- pH / јонизација (молекулата може да може да дифундира низ мембрана во

нејонизирана, липофилна форма, но не може да дифундира низ истата мембрана во
јонизирана, хидрофилна форма)
- молекуларна големина (генерално ограничена на молекули со молекуларна маса

помала од 80 далтони).
Пасивната дифузија бара:
- Концентрационен градиент (протокот на молекулите е од простор со

повисока концентрација кон простор со пониска концентрација )
- Стапка на дифузија како функција на градиент на концентрација

(стапката е побрза при повисока концентрациски градиент и поспора при
понизок концентрациски градиент )
- Пасивен процес вклучува само молекуларно движење и не бара

додаток на друга надворешна енергија
- Не се вклучени транспортери, превозници или други рецептори –

пасивната дифузија е не-селективна, не е компетитивно инхибирана од
слични молекули и не подлежи на заситеност
Пример за пасивна дифузија
визуелизација на мозок со Tc-99m DTPA
Tc-99m DTPA не може нормално да пенетрира низ крвно-мозочната бариера (BBB), нормално останува во
крвта додека не се елиминира преку бубрези.
При нарушување на BBB (тумор, мозочен удар, инфекција) Tc-99m DTPA може да дифундира низ
нарушената бариера и да се акумулира во тоа погодено подрачје на мозокот
Нормална дистрибуција Мозочна смрт

Пример за пасивна дифузија
визуелизација со Tc-99m MIBI, Tc-99m Tetrofosmin
Радиофармацевти за миокардна перфузија зависат од

испораката (проток на крв низ коронарните артерии), дифузија
и задржување во клетките на миокардот.
- Минуваат низ клеточните мембрани со

липофилна дифузија
- Се задржуваат со електростатско
врзување со негативни електрични
полнежи на митохондријалните мембрани
- само околу 5% од срцевиот излез оди во
коронарните артерии, поголемиот дел од
овие радиофармацевтски препарати одат
на друго место во телото
Ињектирање на Tc-99m Sestamibi, 10 минути по апликација

- Активнста е во срце, плувачни жлезди, тироидеа, скелетни мускули
(activity is in the heart, salivary glands, thyroid, skeletal muscle (забележан
недостаток на внес во коски)
- Екскреција од страна на бубрези во урината преку собирање во
мочниот меур, екскреција од црниот дроб во жолчката преку собирање
во жолчното кесе и цревата и инфилтрација на местото на ињектирање PA AP
Филтрација
Филтрација - специјален вид на дифузија која вклучува транзит на

молекули низ порите, или каналите, и е управувана од
хидростатички или осмотски градиент на притисок
Пример : гломеруларна филтрација (GFR) преку бубрези

Вклучени фактори :
- молекуларна големина наспроти големината на порите - само мали хидрофилни
молекули (т.е.со молекуларна маса од <5000) обично се во можност да минуваат
низ гломеруларните пори)
- достапност (само оние молекули кои се слободни во плазмата (т.е. не се врзани
со протеини) може да се филтрираат)
Потребни фактори :
- некој вид на сила или градиент на притисок (за гломеруларна филтрација, ова е
крвен притисок)
- не се вклучени транспортери, носачи или други рецептори (филтрацијата е
неселективна, не е компетитивно инхибирана од слични молекули и не подлежи
на заситеност)
Пример за филтрација
Tc-99m DTPA – визуелизација на бубрежна
гломеруларна функција
Бубрежна визуелизација со DTPA
ренографски криви со
користење на:
- 99mTc-DTPA (за
гломеруларна
филтрациона рата/GFR)
- 99mTc-MAG3 (за ефективен MAG3
бубрежен плазматски
проток / ERPF)
Олеснета дифузија
Посредуван транспорт преку мембрани со користење на
носач
Карактеристики кои ја дефинираат олеснетата дифузија :
- носачот во мембраната се користи за носење на молекулата низ мембраната

- носачот е селективен (само одредени молекули се вклопуваат во носачот)
- може да биде компетитивно инхибиран од присуството на слични молекули кои исто
така се вклопуваат во носачот
- ограничен број на носачи, можност за постигање на заситеност (максимална
реакција кога се вклучени сите носачи)
- користи носачи кои се пасивни (бара активен градитет на концентрација)
- не користи надворешна енергија.
Пример за олеснета дифузија
F-18 fludeoxyglucose (FDG) – аналог на глукоза, маркер за
ткивен прифат на глукоза
Мозок
Сива маса
F-18 FDG кај нормален пациент:

- Висок прифат во мозок,
- Променлив прифат во срце
- Умерен прифат во црн дроб, ГИ и
коскена срцевина
F-18 FDG се филтрира преку бубрези и

не се реапсорбира во дисталните
тубули
- останува во урината, покажувајќи
активност во системот за собирање на
бубрезите, уретерите и мочниот меур.
Активен транспорт
Вид на транспорт низ мембраната:
- Потребна е енергија, обично од АТП, за функционирање на транспортерите

- Користењето на енергетски зависни носачи овозможува транспорт на молекули против
градиент на концентрација
- Сличен на олеснета дифузија
- Селективен (само одредени молекули се вклопуваат во носачот)
- Може да биде конкурентно инхибиран од присуството на слични молекули кои исто
така се вклопуваат во носачот
- Можно е да се постигне заситеност (ограничен број на носачи и максимален одговор
кога се вклучени сите носачи)
Пример за активен транспорт
123I и 131I за испитување на тироидната
Јоните на јодот се пренесуваат во

тироидните клетки преку носач т.н. Na+/I-
symporter
Радиоактивен тироиден скен за испитување на хипотироидизам
99mTc-перртехнетат (TcO4-) (има сличен

јонски радиус со јодот и негативно
наелектризирање), се пренесува како и јодот
и се користи за визуелизација на тироидеата
Пример за активен транспорт
Талиум хлорид 201Tl / Рубидиум хлорид 82Rb
- перфузија на миокард
Na+/K+ пумпа, посебно значајна во срцевиот мускул
ТАЛИУМОТ не е хемиски аналог на калиум, туку е транзициски метал
- Јонот на талиум (Tl+) има јонски радиус сличен на K+ и лесно се вклопува во Na+/K+
пумпа.
- Има прифат во срцевиот мускул
- Мускулот ја покажува неговата одржливост, вијабилност
- важна е испорака на Tl + до клетките на миокардот преку проток на крв низ коронарните
артерии
РУБИДИУМ ХЛОРИД -82Rb, за ПЕТ перфузионен скен / визуелизација на миокад.

- Рубидиумот е хемиски аналог на калиумот, се наоѓа веднаш под него во периодниот
систем на елементи
- Rb+ се вклопува во Na+/K+ пумпа
Споредба на визуелизациони студии (скен) со користење на СПЕКТ и ПЕТ
техники. - 56-годишна жена со дијагноза на обезност (BMI: 31.2 cm/kg2),
хипертензија, хиперлипемија и дијабет тип 2, дополнително комплицирано
со ретинопатија и бубрежна слабост
Пример за активен транспорт - I-123 и I-131
metaiodobenzylguanidine (MIBG) норепинефрински носач во
терминали на адренергични нерви
Трансмембрански носач кој ги пренесува

моноаминските невротрансмитери во невроните
каде тие се акумулираат во везикули за
складирање.
123I-metaiodobenzylguanidine
(MIBG) структурно
соодветствува со норепинефрин и се вклопува во
овој транспортер.
Зголемена експресија на овој транспортер се

случува во следниве неоплазми:
- Neuroblastoma
- Pheochromocytoma
PA AP
123I- MIBG скен на Pheochromocytoma

Секреција
Специјален случај на активен транспорт надвор од жлезди и други ткива
Три примери:
- СЕКРЕЦИЈА НА ХЛОРОВОДОРОДНА КИСЕЛИНА ВО СТОМАК (Meckel’s Diverticulum - место на ектопично ткиво на

желудникот, обично во цревата)
99mTc-пертехнетат (TcO4-) е со слична големина и електричен како хлоридот (Cl-) и така бива
секретиран како пертехнетатна киселина (H+ TcO4-) и од страна на нормален стомак и од страна на
Meckel’s Diverticul-ум
- СЕКРЕЦИЈА НА ОДРЕДЕНИ СУБСТАНЦИ ОД СТРАНА НА БУБРЕЖНИТЕ ТУБУЛАРНИ КЛЕТКИ ВО СИСТЕМОТ ЗА

СОБИРАЊЕ НА УРИНА
99mTc-mertiatide (MAG3) со овој механизам се отстранува од крвта, што резултира присуство на негови многу
повисоки концентрации на урина и подобар контраст во однос на радиофармацевтските производи

елиминирани со гломеруларна филтрација
- СЕКРЕЦИЈА НА ОДРЕДЕНИ СУПСТАНЦИ ОД ЦРН ДРОБ ВО ЖОЛЧКА

99mTc-IDA radiopharmaceuticals (disofenin, mebrofenin) се излачуваат со користење на истиот органски јонски
систем за транспорт како што се користи од страна на билирубин

Пример за секреција
99mTc-пертехненетат"Meckel'sScan" станувај
поинтензивен со текот на времето (од горе Бубрежна визуелизација со 99mTc-MAG3 и ренографски Статички слики во 1-минута,
лево кон долу десно) во стомакот и десниот криви 1-час, 3-час и 24-часа после
долен квадрант, што укажува на ињектирање на
дивертикулумот на Мекел со гастрична 75 MBq од 99mTc- BrIDA
слузница
Фагоцитоза *
Процес при што клетката зафаќа честичка и ја интернализира (ретикулоендотелијалниот

систем / RES), клетките како што се Kupffer-овите клетки во црниот дроб ги фагоцитираат
колоидните честички)
Tc-99m сулфир колоид, радиофармацевтик кој се користи за скенирање на црниот дроб, се

локализирана преку овој овој механизам на фагоцитоза.
Фокалните регии кои немаат Kupffer-ови клетки, како што се тумори, цисти, абцеси или
хемангиоми ќе се прикажат како регии во кои нема прифат на радиоактивност.
Ако целиот црн дроб е слабо функционале, (хепатитис или цироза), обично постои типичен „
colloid shift“ (колоидна промена) - т.е. промена во нормалниот прифат на радиоактивниот
колоид со истовремен зголемен прифат на радиоактивноста во слезенката и коскената
срцевина.
* Механизмот кој потенцијално може да се засити
Фагоцитоза
Фагоцитоза – колоиди
Фагоцитоза – визуелизација на црн дроб со радиоактивни колоиди

Клеточна секвестрација *
- Процес при што старите или оштетени

еритроцити се отстрануваат од
циркулацијата - генерално поврзани со
специфичната функција на слезенката
- Радиофармацевтскиот препарат
генерално е приготвен од автологни
еритроцити радиоактвно обележани Tc-
99m (ин витро, ин виво, семи-ин витро) и
потоа топлински оштетени (со загревање)
на 49.50С за време од 15 минути
- Постапката за визуелизација е посебно

корисна за локализација и/или Визуелизација на слезенка со топлинско оштетени еритроцити
идентификација на акцесорна слезенка
spleens
* Механизмот кој потенцијално може да се засити

Капиларна блокада
- КАПИЛАРНА БЛОКАДА / МИКРОЕМБОЛИЗАЦИЈА (физичко заробување, физичка стапица)

на честички во капилари и пред-капиларни артериоли со користење на соодветен
- Дијаметарот на капиларите и пред-капиларните артериоли е околу 10 микрони и 20-30
µm,
- Овие честички треба да бидат малку помали по големина
- Испорака до капиларниот пул (простор) преку циркулација е неопходно за оваа
локализација
- После и.в. апликација на честичките, After intravenously injection of particles, првите

капиларни простори се белите дробови
- Радиоактивно обележаните агрегати (99mTc-макроагрегиран албумин/MAA) за

визуелизација на белодробна перфузија
Капиларна блокада
Локализацијата Tc-99m MAA во секое од двете белодробни крила е сурогат за релативен

проток на крв во секое од двете белодробни крила (механизмот нужно подразбира
доставување на радиоактивноста до капиларните простори преку проток на крв)
Tc-99m MAA визуелизација на белодробна перфузија може да се користи за проценка на
протокот на крв низ пулмоналните артерии
Слична постапка може да се користи и за проценка на протокот на крв во црниот дроб

99mTc- MAA се инјектира преку катетер поставен во хепатална артерија, се доставува преку
хепатален проток на крв во капиларите во црниот дроб
Фронтални пресеци на
пациент со COPD
(Chronic Obstructive
Pulmonary Disease)
99mTc-MAA - белодробна
перфузија
Јонска размена
Размена на јонски хемиски аналози, особено во кристална матрица
- Класичен пример вклучува размена на

Sr+2 за Ca+2 и F- за OH- во хидроксиапатит
Иако е потенцијално заситен, малку е

веројатно за малите дози што се користат во
- Најчести радиофармацевтици кои се

локализираат во коските преку овој
механизам се:
89Sr-стронциум хлорид, бета-емитер кој се
користи за третман на болни коскени
метастази (палиативна терапија)
18F-натриум флуорид, ПЕТ
радиофармацевтик за скен на коски 18F-натриум флуорид / скен на коски
Хемисорпција
Поврзување на фосфатни соединенија на површината на коската
- Јачината на ова врзување е на средина помеѓу хемиската ковалентна врска и водородно

врзување (адсорпција), па оттука се користи терминот хемисорпција
- Зголемениот прифат во области со поголема површина и со зголемен метаболизам воа

коските (на пр., грактура, инфекција, тумор)
- Иако е потенцијално заситен, малку е веројатно за малите дози што се користат во

- 99mTc- medronate (MDP) и oxidronate (HDP) за скелетна визуелизација
- 153Sm- lexidronam (EDTMP) за третман на болни коскени метастази
Хемисорпцијата може да се појави врз кристали на калциум фосфат, кои се таложат во

одредени ткива како последица на сериозен хиперпаратироидизам и хиперкалцемија.
99mTc MDP сцинтиграфија на пелвис Метастази со концентрација на 153 Sm EDTMP –

со коскени метастази предуслов за фиксирање и олеснување на болката
Клеточна миграција
- Насочена миграција на клетките, особено како одговор на стимулации

Пр. хемотакса на бели крвни клетки (леукоцити) до местата на инфекција
За локализација на местата на инфекција може да се користат автологни

леукоцити
(WBC- White Blood Cell Label –обележани леукоцити)
Радиообележани со 111In- oxine или 99mTc-examtazime (HMPAO)
Скен со 99mTc-HMPAO леукоцити на стапала на 111Indium-Oxineобележани леукоцити- област на зголемена

дијабетичен пациент со инфекција во петата на левото
стапало активност што укажува на инфекција во левата проксимална
тибија и дисталниот дел на бедрената коска
Рецепторско врзување
Принцип на „клуч и брава“ врзување на молекулата за одредено место
за рецептор
- Интеракците за врзување на антитело (или фрагмент на антитела) за антиген
- Лигаментите што се врзуваат за одредени места на рецепторот вклучуваат пептиди /

хормони и аналози на невротрансмитери
Општите карактеристики за врзување на рецепторот вклучуваат :
- Селективност
- Компетитивна инхибиција на слични молекули
- Можноста да бидат заситени
пример:
невроендокрини тумори со засилена експресија на
соматотатински рецеоптори
Пациент со неколку НЕТ лезии во

:
Ga-68 DOTATOC MIP(A)
Не видливи со In-111 octreotide –
на сцинтиграфија
Направена неколку дена
претходно(B),
Ga-68 DOTATOC PET/CT
визуелизација на лезии во глава
на панкреас (C–E).
Радиоактивно обележан
Рrostate specific membrane antigen (PSMA)
CT скен (лево) and 68Ga- PSMA

PET скен (десно) на пациент со
метастази на канцер на простата во
коските
Антитела насочени за CD20 рецептори за визуелизација и третман на non-
Hodgkin’s lymphoma (обележани со лутециум-177, изотоп со гама и бета
енергија / тераностик)
Пациент – куче со B
lymphoma
Предклинички студии
Квантификација на резултати
Специфичност / сензитивност (осетливист)
на користен радиофармацевтик
A B
Параганглиом :
A) Дијагностички 123I-MIBG сцинтиграм
B) Посттераписки 131I-MIBG сцинтиграм: метастази во бели дробови, црнт дроб,
лимфни јазли, меки ткива и коски
68Ga-PSMA ПЕТ/КТ пред и после
третман со 177 Lu-PSMA-617 :
A) Интензивна акумулација на
радиофармацевтикот во лимфни
јазли параезофагијално, во
абдомен и карлица пред терапија
A) После терапија акумулација на

радиофармацевтикот е евидентна
во значително намален број на
лимфни јазли.
Радиосиновиектомија
Терапија на перзистетнтен синовитис
Пред терапија После терапија
Пациент со ревматоиден артритис третиран со

радиосиновектомија. Скелетна сцинтиграфија 12 месеци по
терапијата покажува скоро целосна ремисија на третираните
зглобови, освен за десниот карпометакарпален зглоб.
Biochemical / Physiological Targets for PET Imaging
- Substrate metabolism
- carbohydrates, fatty acids, amino acids, oxygen, nucleosides, oligonucleotides
- Receptor binding
- adrenergics, cholinergics, neurotransmitters, hormone receptors, growth factor
receptors
- Ionic transport
- Na, K, Ca, F, Cl, I
- Perfusion
- water, ammonia, butanol
- pH
- Blood volume (11CO, C15O)
- Hypoxia (misonidazoles)
- Redox potentials
- Protein-protein interactions
- monoclonal antibodies
- Gene expression
- reporter genes and probes
Problems related to PET radiopharmaceutical imaging
1. Radiochemical limitations
- Short radionuclide half-life (usually <2 hr)

- Limited radionuclide availability (cyclotron production)
- Radiation exposure to chemist/pharmacist
>90% of PET radiopharmaceuticals are synthesize by simple 1 or 2 step

labeling followed by purification and formulation
Synthesis times typically under 45 min for C-11 (t 1/2 = 20 min) and
under 2 hr for F-18 (t 1/2 = 110 min)
2. Biochemical Complexity
TARGET
3. Signal of used radionuclide is chemically nonspecific
radiopharmaceuticals (Intermediates) TARGET

Nonspecific binding to proteins or membranes
alternative binding or metabolic products
systemic metabolites
(i.e. hepatic)
4. Physiological barriers to delivery of radiopharmaceutical

to the target
Transport of radiopharmaceutical to the target should not be rate-limiting

Limits utility of technique in poorly perfused tissues
Arterial / Vein Blood
Capillary RBCs and plasma
Endothelial cells
Interstitial fluid
Parenchymal cells
TARGET
(Subcellular compartmentation may also limit delivery)

5. Subcellular barriers of delivery
TARGET
Transport of radiopharmaceutical to the target should not be rate-limiting

Radiopharmaceutical must be able to leave cell if not acted upon
Прашања ?
РАДИОФАРМАЦЕВТИЦИ - Механизми на акумулација и
биодистрибуција во ткива

ПОЗИТРОНСКО-ЕМИСИОНА
ТОМОГРАФИЈА
(ПЕТ)
од Da Vinci до слика на мозочна функција...

МОЛЕКУЛАРНА ВИЗУЕЛИЗАЦИЈА
§ Слики на клеточно ниво со

визуелизација на промените Визуелизациона
технологија истражувања
внатре
§ Рана детекција и
карактеризација на болеста Соработка и
комуникација
§ Рана интервенција и
третман
§ Индивидуален пристап во Развој на
лечење и следење на радиофармацевтици
терапија
§ Планирање на
радиотерапија
Производство на ПЕТ радиофармацевтици
Дозирање / двоење
циклотрон Модули за на дози
синтеза
Добивање на
Добивање на радиоактивни Дозирање / двоење
изотопи /ПЕТ индивидуални дози
синтеза
Големата предност на нуклеарната медицина е
способноста да се добива квантитативно и
квалитативно претставување на динамичките
физиолошки процеси во различни органи од телото
За да се види главната промена во бараниот орган радиоактивниот

изотоп мора да биде даден во специфичен хемиски облик
(радиофармацевтски препарат) кој е високо специфичен само за
органот кој се испитува (пр. јодот за тироидната жлезда) или за
функцијата на органот кој се испитува (пр. проток на крв).
Овие радиофармацевтски препарати се состојат од две компоненти

- радиоактивен изотоп и
- хемиската компонента (високо специфична) за која се врзува.
Постојат неколку техники за
во нуклеарната медицна:
Статичка планарна сцинтиграфија - која дава дво-димензионална претстава

на тро димензионални објекти преку мерење на просторна дистрибуција на
радиоактивниот изотоп во телото
(се споредува со едноставната проекција на Х-зраците)
Динамичка планарна сцинтиграфија која ги мери временските промени на

просторната дистрибуција на радиоактивните изотопи во телото, преку
добивање на повеќе слики во временски периоди кои може да варираат од
неколку секунди до неколку часа во зависност од временската скала на
основната функција на органот кој се испитува.
Единечна фотонска емисиона томографија или позитронска емисиона

томографија која дава тро-димензионална статичко или динамичко
претставување на функцијата на поедини органи преку добивање на повеќе
слики од различни страни.
Видови нуклеарна визуелизација
Единечна фотонска емисиона томографија – СПЕКТ – дава

тродимензионално статичко или динамичко претставување на
функцијата на поедини органи преку добивање на повеќе слики од
повеќе пресеци по давање на радиофармацевтик обележан со гама
емитирачки радиоактивен изотоп.
Позитронска емисиона томографија – ПЕТ – дава

тродимензионално статичко или динамичко претставување на
функцијата на поедини органи преку добивање на повеќе слики од
повеќе пресеци по давање на радиофармацевтик обележан со
позитронски емитирачки радиоактивен изотоп.
ПЕТ скен
Што е ПЕТ скен?

слика добиена како резултат на создавање на
гама зраци од анихилирани позитрон/електрон
Што се позитрони?
- Доаѓаат од јадрото, имаат иста маса како бета (-)
електроните, но се позитивен полнеж
- Аниматерија - честички
Видови на проценка
• Најчесто се одредува односот на активноста во туморското (целно

ткиво) и основната радиоактивност (најчесто циркулирачка или во
неспецифични органи) – Т/В (tumor/background),
• а поретко т.н. Стандардизирана вредност на прифат (standardized
uptake value) – SUV, и
• однос на различен прифат (differential uptake ratio) - DUR
• Се применуваат и различни модели на просторни (компартмански
фармакокинетички) анализи
Четири “големи убијци”
тумор % 5 годишна
стапка на
преживување
Бели дробови 15
Дојка 80
Дебело црево 50
Простата 60
•СЗО - укажуваат на потребата од широка употреба на

томографски дијагностички техники, како и за подобрување на
структурите за онкологија на зрачење.
• МААЕ - силно ја поддржуваат ространетоста и подобрување на

квалитетот на употребата на радиолошките техники
Каде се применува
Hodgkin лимфом Белодробен карцином меланом
Non-Hodgkin лимфом Карцином на дојка Карцином на дебело црево Alzheimer–ова болест

Од морфолошка визуелизација до
функционална визуелизација
Основите на функционалната
визуелизација се на молекуларно ниво
Градежни блокови на органска хемија
Carbon
Fluorine Carbon
Oxygen Hydrogen Carbon Nytrogen
Carbon Nytrogen Oxygen
Hydrogen Oxygen Fluorine
Nytrogen Carbon Hydrogen Carbon
Позитронска анихилација
1 - 3 mm
Нестабилно јадро Позитронска траекторија
Електрон на
абсорбирачки
медиум
позитрон
пар фотони
емитирани во 180°
Анихилација -
добивање на позитронски емитери
Фотон добиен
со анихилација Состојба во атомот:
g Пред анихилација: системот е
Електрон/позитрон
во мирување
анихилација
По анихилација: два
b- формирани фотони кои мораат
да имаат иста енергија и
b+ патуваат во спротивна насока
Енергетска состојба:
g Фотон добиен Пред анихилација : 2 електрона,
со анихилација секој со маса во мирување од
511keV
По анихилација: 2 фотони, секој по
511keV
Распад со позитронска емисија
ПЕТ скенер
детектори
Позитронско- Добиени
електронска гама зраци
колизија
ПРОЦЕС НА АНИХИЛАЦИЈА
Коинцидентна детекција -
Детекција на случајност
Детекторски блокови
Случај на анихилација во
молекулата на пар фотони
радиофармацевтикот емитирани во 180°
При позитронската емисиона томографија
(ПЕТ) сликите ја прикажуваат функцијата на
органите или ткивата за разлика од другите
визуализациони техники (Х-зрачење, КТ,
МРИ) кои ја прикажуваат само структурата
на телото
Прстен од
детектори
Главни ПЕТ радионуклиди
Радионуклид T1/2 Нуклеарна

реакција
14N(p,a)11C
јаглерод-11 20 min
16O(p,a)13N
азот-13 10 min
14N(d,n)15O
кислород-15 2 min
18O(p,n)18F
флуор-18 (18F-) 110 min
20Ne(d,a)18F
флуор-18 (18F2) 110 min
• Лесни нуклиди
• Основни елементи за органска хемија
• Потенцијално, може да се следи секој биохемиски процес
Принципи на активација
Целно јадро (таргет) (18O)
Возбудено јадро
Забрзан протон
Добиено јадро (18F)
Гама фотон
неутрон
Добивање на радиоактивни
изотопи кои се користат во
•Сите радиоактивни изотопи кои се користат во

нуклеарна медицина се вештачки добиени
•Најчесто се добиваат во нуклеарни реактори,

генераторски системи или циклотрони
ЦИКЛОТРОНИ
• Циклотроните призведуваат радиоактивни изотопи со
бомбардирање на стабилни јадра со високо-енергетски
наелектризирани честички
ЦИКЛОТРОНИ
• Специјализираните циклотрони кои се наменети за

добивање на радиоактивни изотопи за болнички
цели произведуваат позитрон-емитирачки
радиоактивни изотопи наменети за позитронско-
емисиона томографија (ПЕТ)
Најчесто циклотроните се лоцирани
блиску ПЕТ камерите поради краткото
време на преживување на
радиоактивните изотопи кои се
произведуваат во нив
Lawrence и циклотрон
PETtrace циклотрон
200 cm
125 cm
120 cm 20 tons
Принцип на работа на негативен
јонски циклотрон
Систем за екстракција: го
радиофреквенција: менува јонскиот знак и ги
Извор на јони: забрзани јони насочува на целта
генерира честички e-
16.5MeV
e-
e-e- e-e-
p+ p+ p+
Магнетско поле: Јаглеродна

H- ги свиткува и контролира фолија за
H+
траекторите на честичките елиминација
Систем на работа на циклотрон
Екстракција
Цел/таргет
Магнетно поле
Рафиофреквенција
(Dee)
Извор на јони
Вакум систем
Акцелерација на бим
Карактеристики на најчесто
користените
позитрон-емитирачки
радиоактивни изотопи
ИЗОТОП Т1/2 (мин) Максимална Начин на

позитронска добивање
енергија
11C 20.3 0.96 циклотрон
13N 9.97 1.19 циклотрон
15O 2.03 1.70 циклотрон
18F 109.8 0.64 циклотрон
68Ga 67.8 1.89 генератор
64Сu 12.7 часа 0.653 циклотрон
Потенцијално интересни нови
ПЕТ радионуклиди
Радионуклид T1/2 b Emax (MeV)

61Cu 3.4 h 1.22
64Cu 12.7 h 0.65
68Ga 68 min 1.90
73Se 7.2 h 1.29
86Y 14.7 h 1.25
94Tc 293 min 1.10
124I 4.18 d 2.14
ПЕТ визуелизациона технологија
ПЕТ визуелизациона технологија
Коинцидентна детекција -
Детекција на случајност
Детекторски блокови
Случај на анихилација во
молекулата на пар фотони
радиофармацевтикот емитирани во 180°
Принципи на
g-зраци
радиоизотопна
g-зраци • Се аплицира радиоактивен изотоп
(специфичен радиофармацевтски
колиматор препарат) во телото од пациентот
• По неговата дистрибуција и прифатот во
органите / метаболозирање на прператот
сцинтилационен
Þ функционална визуелизација
кристал • Се детектираат регионалните промени на
дистрибуцијата на радиоактивноста како
Фотомултипликаторск показатели на присуство или отсуство на
и цевки
специфична физиолошка функција
• Детекција со гама камера или друг тип на
детектор
Аналогно-дигитален претворувач • Реконструкција на слика и пресметување
на функцијата на органите
компјутер
Мулти пресецен / Multi slice CT скенери
• 1991: два пресека

• 1998: четири пресека
• 2002: 16 пресека
• 2003: 32 пресека
• today: – 64 sub-mm пресеци/ 128....
– 0.4 s ротација и помалку
Ref. J. Weston, ImPACT

Мулти модалитет ПЕТ - КТ скен
Мулти модални
ПЕТ/КТ скенери
• брза и точна корекција на

атенуација
• времето на скенирање многу се
намали
• „Автоматска“ ко-регистрација на
слики
• истовремено морфолошко и
функционално снимање
• полесно толкување на сликата
• поддршка на планирање на
терапија со зрачење
КТ ПЕТ ПЕТ/КТ
Анатомско снимање Метаболичко и функционално Збир на позитивните

снимање. Чувствителност, карактеристики на обете
Предности Одлична просторна
квантитативен прифат: техники: чувствителност,
резолуција, точно
стадирање и контрола на специфичност,
одговорот на третманот квантитативност
Ограничена просторна
Слабости Ограничена чувствителност резолуција и можност во Апсорбирана доза од
при staging податоците за пациентот
Фузија на
Анатомија Метаболна анатомски
активност и
Визуелизација метаболни
податоци
Продуктивност ~ 4-5 пациенти на час ~ 1- (2) пациенти на час ~ 2- (3) пациенти на час
Шема на ПЕТ- КТ скенер - I
Шема на ПЕТ- КТ скенер - II
Шема на ПЕТ- КТ скенер - III
ПЕТ/КТ скенери
ПЕТ камера
Внатрешна градба на ПЕТ камера
Принципот на техникатаTime of Flight (TOF)
Dt
Мерење на разликата во времето на откривање на фотоните во пар на анилирање може да се

користи при проценка на положбата на настанот за уништување по линија на одговор (ЛОР)
ПЕТ/КТ може да открие метаболни абнормалности
пред значителни морфолошки откриени промени
КТ ПЕТ
ПЕТ/КТ Лимфни јазли од 8

mm со значаен
18F-FDG прифат.
Само врз основа на

анатомско снимање
ќе се класифицира
како нормално
Контрола на одговор на терапија
КТ ПЕТ
Медијастинална маса
со значителен прифат
ПЕТ/КТ на 18F-FDG по терапија
со зрачење.
Радиофармацеврски препарат
Радиоактивен изотоп
Високо специфичен лиганд
Иако радиофармацевтските препарати се користа за испитување

на функцијата на поедини органи, важно е да се напомене дека
немаат фармаколошки и токсиколошки ефекти кои може да
интерферираат со функцијата на органот кој се испитува.
Количеството на аплицираниот радиофармацевтскиот препарат е
во екстремно мали количества (10-9 г), додека на радиоактивниот
изотоп (10-12 - 10-15 мол),
Како функционира еден ПЕТ
ПЕТ студија кај пациент со промени на мозок
11C
methylphenidate
[11C]methylphenidate
Дистрибуција на [11C]methylphenidate во мозок
Нуклеарномедицинските визуализациони
постапки даваат слика на дистрибуцијата на
радиоактивниот изотоп /
радиофармацевтскиот препарат кај пациентот
Начин на апликација:
инекција
(соодветно за кој орган/испитување се работи)
Како се одредува дистрибуцијата
крвен волумен / проток / прифат во органи
Кој тип на радионуклид?
емитери на x-зраци
емитери на g - зраци
(наелектризирани честички се абсорбирани на телесно
ткиво)
Како се детектираат?
фотонска детекција
Модалитетите на ПЕТ сликите зависат
и од природата, локацијата и
големината на туморот, како и од
својствата на применетите
радиофармацевтски препарати.
Нивната употреба овозможува не само одлична визуелизација

(на примарни и секундарни тумори) чие ткиво го
карактеризираат промени, зголемен, забрзан метаболизам и
“топли" области, туку исто така и единствено ин виво
"мерење" на променетите метаболички процеси, што е од
големо значење за дијагнозата, како и за диференцијалната
дијагноза и прогноза, следење на моменталната и точна
проценка на терапевтските ефекти кај онколошките
заболувања.
• Во онколошката ПЕТ дијагностика најчесто се
користи 18F- деоксигликоза (18FDG)
• Овој аналог на гликозата во метаболно активните клетки се транспортира

на ист начин како гликозата. Се фосфорлизира со помош на деоксиглукозо-
6-фосфат, кој понатаму не се метаболизира и се насобира во клетките.
• Благодарение на тоа акумулацијата на радиоактивно обележаната
деоксигликоза е директно пропорционална на метаболизмот на гликоза во
испитуваното ткиво.
• Визуелизацијата на туморското ткиво се базира на интензивното
насобирање на 18F-FDG во туморското ткиво, кое се карактеризира со
зголемен метаболизам на гликоза, во однос на здравото ткиво.
• Исто така на основа на квалитативна или квантитативна проценка на
метаболизмот на гликозата, односно на акумулацијата на обележаната
деоксигликоза, може да се разликуваат бенигните од малигните тумори.
ЗОШТО СЕ КОРИСТИ ГЛИКОЗА
ОБЕЛЕЖАНА СО ФЛУОР – 18 (18F-FDG)?
ГЛУКОЗА 18F-FDG
КРВ КРВ
ГЛУКОЗА
18F-FDG
Хексокиназа
G-6 P
Хексокиназа
G-6 P
ГЛУКОЗА -6-Р
18F-FDG -6-Р
G-6-изомераза
G-6-изомераза
ФРУКОЗА – 6-Р
Кребсов циклус Клеточна мембрана

Предности на 18-F
За развој на ПЕТ радиофармацевтици 18F е идеален кандидат поради

следните причини:
1.Ниска позитронска енергија (0.635 MeV) и краток домет во ткивата (2.4

mm Max). Ова овозможува добивање на слика со висока резолуција.
2.Може да се произведе со висока специфична радиоактивност 20 до 50
Ci/µmol.
3.Се произведува во циклотрон во големи количини 18F (> 10 Ci)
4.Флуорот хемиски може да реагира со многу органски и неоргански
материи бидејќи е најелектронегативен од сите елементи
5.Може да реагира и како електрофил и како електрофил од хемиска гледна
точка
6. дава релативно висок принос при инкорпорирање во молекулите (20% to
70%) , при синтеза на било кој 18F-PET радиофармацевтик
7.Времето на полураспад е околу 109 минути и овозможува транспорт од
местото на производство до институциите со ПЕТ камери
8.Дава релативно висок принос (20% to 70%) при синтезата
• Мерењето на метаболизмот на гликозата овозможува
и диференцијација на малигните тумори спрема
степенот на нивната диференцираност.
• Утврдена е корелација помеѓу степенот на

малигнитет и метаболизмот на гликоза кај туморите,
кој интензитет го следи нивото на синтезата на
нуклеинските киселини.
Позитронско-емисиона томографија во комбинација
со компјутерска томографија
(фузиона визуелизација) на два модела
КТ скен ПЕТ скен ПЕТ/КТ скен
+ =
метаболизам и
морфологија
функција мултимодалитет:
физички
Метаболна активност, пр. Туморска детекција и
карактеристики локализација
искористеност на гликоза
на телото
кај тумори
Досегашните резултати одат во прилог на констатацијата дека интензитетот
на метаболизмот на гликозата претставува параметар на пролиферативни
активности и инциденцата на метастатското ширење односно за агресивност
на туморот.
Од друга страна, проценката на метаболизмот на гликозата со помош на ПЕТ

претставува осетлив показател на резултатите од примената терапија
(индикатор на вијабилност на туморот), во однос на проценка на волуменот
на туморот со помош на компјутерска тонографија или магнетна резонанца.
Проценката на вијабилноста на туморот преку „мерење“ на метаболизмот на

гликозата е посензитивен показател на терапевтскиот ефект и во однос на
концентрацијата на специфините туморски маркери во серумот на
пациентите.
18F-FDG рутински се користи во дијагностика на тумори на
глава и врат, малигни лимфоми, малигни меланоми,
карцином на дојка, црн дроб, јајници и колоректален
карцином.
Овој радиофармацевтик е со помала вредност при
проценката на туморите на мозокот, бидејќи интензивно
се врзува за здравото мозочно ткиво.
Ова може да биде случај и со некои други тумори и како
резултат на ова за него велиме дека има висока
сензитивност, но не и висока специфичност.
Визуализациони студии по апликација на ПЕТ
радиофармацевтски препарати
3D -ПЕТ ПЕТ/KT
• Денес се достапни и радиофармацевтски препарати
кои се базираат на друг вид на метаболизам во
туморските клетки.
• Широко се применуваат и ПЕТ методи кои се
засновани на радиоактивно обележани
аминокиселини, како што се 11C-metionin, 11C-tirozin и
18F-fluoroetil-tirozin (18F-FET), потоа и други мали
молекули 11C-choline, поради тоа што во туморските

клетки има пореметување и на транспортот на
аминокиселините и синтезата на протеините.
ЈАГЛЕРОД 11 - 11C
Т ½ = 20.3 min
НАЧИН АН РАСПАД: 99.8% позитронска емисија и 0.2%
електронски прифат
РАСПАДЕН ПРОДУКТ : 11B
МАКСИМАЛНА ПОЗИТРОНСКА ЕНЕРГИЈА= 0.96 MeV
.
Синтеза на [11C] Choline
[11C]CO2 + H2 Æ [11C]CH4
I2
• Loading of Target with
N2+O2
• Irradiation with [11C]CH3I
Cyclotron protons Transfer of
Target content to
Methylator (module
for syntehsis)
Methylator
CarbonSynthon
Dispensing
• Dose for patients
Clio
[11C] Choline
• 11C-metionin е во широка клиничка
употреба, најчесто за дијагностика на
тумори на мозокот, тумори на глава и
врат, карцином на дојка, карцином на
простата, саркоми на коски и меки ткива,
како и аденоми на паратироидни жлезди.
• Широка употреба има и 11C-acetat, како маркер на оксидативен
метаболизам.
• Со нивна помош добиени се одлични резултати при ПЕТ
дијагностика на тумори на мозок, хепатоцелуларен карцином,
карцином на бубрези, на бешика, простата, каде примената на
18F-FDG има одредени ограничувања.
• Се користат и радиофармацевтици како:

• - 11C-choline за утврдување на активност на холин киназа при
карцином на простата
• - 18F-fluoromizonidazol (18F F-FMISO) за утврдување на туморска
хипооксија
• - 18F-3'-fluoro-3'-deoksi-timidin (18F-FLT) за утврдување на
клеточна пролиферација
СЛИКИ СО [O-methyl-11C] Raclopride
• ПЕТ се користи и со цел оптимизација на терапевтски
протоколи.
• Така да при примената на хемотерапевтици обележани со
позитронски емитери, како што е 18F –5-fluoruracil, може
точно да се процени нивната индивидуална вредност во
лечењето на различни видови на тумори, земајќи го во
предвид и начинот на апликацијата.
РАДИОМЕТАЛИ - 68Gа
68Ga(T1 / 2 = 68 мин) во комплекси со пептиди се користи во
позитронска емисиона томографија за дијагностика на
невроендокрини тумори. Најперспективната стратегија за
производство на 68Ga е употребата на генератор на
радионуклиди 68Ge → 68Ga.
Во последно време се произведува од циклотрон
68Ga
68Ga
68 min
Галиум-68 уреа-простата (PSMA) на антиген

специфични мембрански инхибитори
64Cu
– радиометали
пример за потенцијални радиофармацевтик
Бакар-64 (T1/2 = 12,7 часа; β+: 19%, β-: 38%) има уникатен профил на
распаѓање и може да се користи за снимање на позитронска емисиона
томографија и терапија со радионуклиди. Добро воспоставената
координативна хемија на бакарот овозможува негова реакција со
различни типови на хелаторни системи. Може да се поврзе со антитела,
протеини, пептиди и други биолошки релевантни мали молекули. Два
потенцијални начини за производство на бакар-64 радиоизотопи се
однесуваат на употребата на циклотронот или реакторот. Овој преглед
сумираше неколку најчесто користени биомаркери на бакар-64
радионуклид.
Шематска илустрација на структурите на

комплексите Cu(II)-DOTA, Cu(II)- CYCLAM,
Cu(II)-TETA, and Cu(II)-SAR Мозок [64Cu]Cu2+ PET/CT скен на церебрален глиобластом собран
на 1 час по инјектирањето (инјектирана активност, 13 MBq/kg)
Радиометали - 89ZR
ПЕТ-радионуклиди базирани на метал како што се 64Cu, 89Zr и 68Ga главно се користат за
радиоактивно обележување на пептиди, протеини и антитела.
Бидејќи 64Cu и 89Zr имаат релативно долг полуживот, тие лесно може да се распределат на
долги растојанија и може да се користат за производство на широк опсег на пептиди и
антитела.
Моноклоналните антитела означени со 89Zr овозможуваат ПЕТ скенирање до 7 дена, каде
што вообичаено максималната целна сооднос над нецелната се постигнува на 3-4 дена по
инјектирањето
89
Zr-Trastuzumab прифат 5 дена по инјектирање
(а) пациент со метастази на црниот дроб и коските
(б) и (в) двајца пациенти со повеќе метастази во
коските. Голем број на лезии не се видени пред
имуноПЕТ.
E.Dijkers et al Clin.Pharm. &Ther.,2010,87,586-592

1.Физички Аспекти - Нуклеарна Медицина (7 Files Merged)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1.Физички Аспекти - Нуклеарна Медицина (7 Files Merged)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Физички аспекти во

Нуклеарна медицина– учебна 2021/22 година Проф. Емилија Јаневиќ

Што е нуклеарна медицина?

Употребата на радиоактивни препарати (радиофармацевтски

Зрачењето се емитува од внатрешноста на човечкото тело т.е.

Трасери/радиофармацевтици / радиоактивни изотопи: -

Оттука може да се добијат функционални информации за работата на

( ВИСОКО СПЕЦИФИЧНА МОЛЕКУЛА / ЛИГАНД)

ОПТИМАЛНА СЕЛЕКЦИЈА НА ЛИГАНД И СООДВЕТЕН НУКЛИД – КРИТИЧЕН ЧЕКОР ЗА УСПЕШНА

ВРЗУВАЊЕТО И ЛОКАЛИЗАЦИЈАТА ВО ОРГАНИ ИЛИ ЛЕЗИИ – НИЗА НА ПРОЦЕСИ КОИ СЕ ВРЗАНИ

( ВИСОКО СПЕЦИФИЧНА МОЛЕКУЛА / ЛИГАНД)

РАДИОНУКЛИД – бета емитер / алфа емитер

( ВИСОКО СПЕЦИФИЧНА МОЛЕКУЛА / ЛИГАНД)

Becquerel и откривањето на радијацијата

Радиоактивноста за прв пат е откриена во 1896 од

Откривањето на радиоактивноста се случи кога тој

Сите резултати беа негативни до моментот кога беше ставена

За откривањето на спонтаната, природна

Другата половина беше дадена на Pierre и

Радиофармацијата како специјалност за прв пат беше препознаена како

Денес нејзината препознатливост не е унифицирана и е различна во

Има потреба од уедначеност на знаење, квалификација и

Добро воспоставена Во фаза на развој

КАРДИОЛОГИЈА (миокардна перфузија)

ОНКОЛОГИЈА (визуелизација и локализација на тумори)

НЕВРОЛОГИЈА (церебрална перфузија)

Историски нуклеарната медицина во

Третман при коскени метастази за намалување на болка кај

131Iили 125I обележан MIBG [m-

Студии во фаза на испитување:

Примарни коскени карциноми

Се користат лекови во фаза на испитување (целни

Радиофармацевтиците се користат како трасери,

Специфично целно врзување:

Му овозможува на лекарот третман и лечење на многу

Идеално, радиофармацевтикот предизвикува минимални или

Фактори кои ја дефинираат

Времето на престој на радиоактивноста на врзаното целно место.

In vivo катаболизам и метаболизам на лекот

Оптимизација на релативниот однос на радиоактивниот лек

Нивните јадра како резултат на преуредување преминуваат во стабилна состојба

Радиоактивноста е карактеристична за одредени

Историја на атомската структура

1804 Теоријата на Dalton

1903 Теоријата на Thompson

1911 Теоријата на Rutherford

1913 Теоријата на Bohr

Историја на атомската структура

1804 Теоријата на Dalton

Материјата се состои од мали честички т.н. атоми.

Историја на атомската структура

1903 Теоријата на Thompson

Атомите се составени од помали честички.

Негативните честички кои биле набљудувани биле

Историја на атомската структура

1911 Теоријата на Rutherford

Поголемиот дел од масата на атомот е концентрирана во малиот,

Негативно наелектризираните електрони се наоѓаат во орбиталит

Историја на атомската структура

1913 Теоријата на Bohr

Електроните се движат единствено во одредени доволно големи

Надворешните орбитали може да соберат повеќе електрони

Историја на атомската структура

1913 Теоријата на Bohr