KAPITULLI 1: DREJTIMI FINANCIAR I SHOQERIVE SHUMEKOMBESHE: VESHTRIM I PERGJITHSHEM

1. Shpjegoni problemin e agjencise qe mund te linde tek shoqerite shumekombeshe? Pse kostot e
agjencise jane me te larta per shumekombeshet se sa per shoqerite e thjeshta vendase?

Problemi i agjencisë pasqyron një konflikt interesi mes aksionereve dhe drejtuesve te SHSHK, dhe
paraqitet vetem ne rastet kur shoqerite kane shume aksionere qe nuk jane edhe drejtues te saj. Ky
problem zakonisht vie si rezultat I vendimeve te drejtuesve te SHSHK qe vijne ne konflikt me qellimin e
shoqerise per maksimizimin e pasurise te aksionereve. Nje nder shembujt me te shpeshte te praktikes
eshte hapje e nje filiale te re ne nje vend te caktuar.

Kostot e agjencisë ndodhin në një përpjekje për të siguruar që menaxherët veprojnë në interesin më të
mirë të pronarëve. Kostos e agjencisë janë zakonisht më të mëdha për SHSHK sesa firmat thjesht
vendase për disa arsye: Së pari, SHSHK me filiale te perhapura ne gjithe boten mund te kene probleme
te medha agjencie, per shkak se monitorimi I drejtuesve te filialeve te largeta dhe ne vende te huaja
eshte me I veshtire. Se dyti, drejtuesit e huaj te ketyre filialeve me kultura te ndryshme, mund te mos
udhehiqen nga I njejti qellim. Se treti, vete permasat e SHSHK mund te krjojne probleme me te medha.
Se katerti, disa drejtues jo amerikane kane prirjen te nenvleresojne efektet a/sh te vendimeve te tyre,
cka mund te beje qe vendimet e marra ne filialet jashte SHBA te mos perputhen me qellimin e
maksimizimit te pasurise se aksionereve.

- Stili I decentralizuar I drejtimit te SHSHK?

Ndryshe nga stili I centralizuar I drejtimit, qe udhehiqet nga shoqeria meme, stili I decentralizuar ka te
ngjare te sjelle kosto me te larta agjencie sepse drejtuesit e filialeve mund te marrin vendime qe nuk
jane te orientuara nga maksimizimi I vleres se te gjithe shumekombeshes. Megjithate, ky stil u jep me
shume kompetenca atyre drejtuesve qe jane me prane operacioneve dhe ambientit te filiales. Per sa
kohe qe drejtuesit e filialeve e pranojne qellimin e maksimizimit te vleres se pergjithshme te SHSHK dhe
paguhen per arritjen e ketij qellimi, stili I drejtimit te decentralizuar mund te jete me I efektshem.

- Ndikimi I kontrollit te SHSHK?

SHSHK iu nenshtrohen formave te ndryshme te kontrollit, te cilat mund te perdoren per te zvogeluar
problemet e agjencise. Nje nder format e kontrollit eshte kompensimi I anetareve te bordit dhe
drejtuesve ekzekutive me aksione, gje qe I nxit ata te marrin vendime qe maksimizojne cmimin e
aksioneve te SHSHK. Nje forme e dyte e kontrollit eshte kercenimi I gllaberimit nga nje SHSHK tjeter nese
drejtimi nuk eshte ne shkallen e duhur. Ky kercenim mendohet se I nxit drejtuesit te marrin vendime ne
favor te rritjes se vleres se pergjithshme te SHSHK, pasi ne te kunderten, vendimet joadekuate do te
sillnin renie te vleres te saj, me c’rast nje SHSHK tjeter do te gllaberonte SHSHK ne fjale dhe te pushonte
drejtuesit ekzistues. Nje forme e trete e kontrollit eshte kontrolli qe ushtrohet nga aksioneret e
medhenj. SHSHK ne SHBA zakonisht monitorohen nga fondet e invesimit ose te pensioneve pasi jane
zoteruesit me te medhenj te aksioneve. Monitorimi nga ana e tyre fokusohet ne ceshtje madhore dhe
ne marrjen e masave qe SHSHK te perdorin systemin e shperblimit si mjet motivi qe drejtuesit dhe
anetaret e bordit te marrin vendime qe cojne ne maksimizim te vleres se pergjithshme te SHSHK, te
perdorin likuiditetin e tepert per te riblere aksione dhe jo per te investuar ne projekte te dyshimta, te
sigurohen qe SHSHK nuk merr masa qe perjashtojne mundesine e gllaberimit etj.

- Teorite per zgjerimin e SHSHK ne plan nderkombetar:

 2. Shpjegoni sesi teoria e avantazhit krahasues lidhet me nevojen per angazhim ne biznes
nderkombetar?

Avantazhi krahasues ka te beje me ndergjegjesimin se specializimi sipas vendeve mund te rrise eficensen
e prodhimit. Keshtu, vende te ndryshme priren qe t’I perdorin avantazhet e tyre per t’u specializuar ne
prodhimin e mallrave me efikasitet relativ. Specializimi ne prodhimin e disa lloj produktesh mund te beje
qe ai vend te mos prodhoje asnje lloj produkti tjeter, prandaj, del nevoja per te tregtuar me vende tjera,
dhe per ta eshte me e leverdishme qe nje pjese te te ardhurave qe I perfitojne nga aplikimi I
specializimit, t’I perdorin per importin e mallrave qe kane nevoje, sesa te angazhohen ne prodhimin e
tyre.

3. Shpjegoni sesi ekzistenca e tregjeve te papersosura ka cuar ne krijimin e filialeve ne tregje te

huaja?

Nese tregjet do te ishin te persosura, kjo nenkupton qe faktoret e prodhimit (me perjashtim te tokes),
do te ishin te levizshem dhe lehtesisht te transferueshem. Nje gje e tille do te krijonte barazi ne kosto
dhe kthim, duke eliminuar keshtu teorine e avantazhit krahasues, qe qendron ne themel te tregtise dhe
investimeve nderkombetare. Pikerisht per arsye se faktoret e prodhimit jane disi te palevizshem
transferi I tyre sjell kosto, si dhe shpeshhere kemi kufizime te ndryshme ne kete fushe, ekzistojne tregjet
e papersosura, me c’rast shoqerite shpesh perfitojne nga burimet e nje vendi te huaj. Keto tregje jane
stimul qe shoqerite te kerkojne ne vende te huaja mundesite per zhvillim.

4. Nese do te kishim tregje te persosura, a do te ishin pagat, cmimet dhe normat e interesit me te
ngjashme apo me pak te ngjashme se sa ne kushtet e tregjeve te papersosur? Pse?

Nëse do të ekzistonin tregjet e përsosura, burimet do të ishin më të lëvizshme dhe për këtë arsye mund
të transferohen lehtesisht në ato vende te cilat jane te gatshme te paguajne një çmim të lartë për ta.
Mungesa e burimeve ne ndonje vend do te eliminohej lehte per shkak te levizjes se pakufizuar te
faktoreve dhe nje gje e tille do te krijonte barazi ne kosto dhe kthim.

5. Shpjegoni sesi teoria e ciklit te produktit lidhet me rritjen e shumekombeshes?

Sipas kesaj teorie, shoqerite vendosen ne tregun e vendit te tyre si rezultat I nje lloj avantazhi qe ata
shohin ne raport me konkurrentet e tjere. Shoqerite se pari vendosen ne vendin e tyre sepse me lehte
mund te sigurojne info per tregun dhe konkurrentet. Fillimisht, kerkesa e huaj per produkte te shoqerise
mbulohet me eksporte, e me pas shoqeria merr parasysh mundesine qe te shtrije veprimtarine ne
tregun e huaj duke zvogeluar maksimalisht kostot e transportit. Me tutje, shoqeria harton nje strategji te
diferencimit te produktit, me qellim te shoqerite tjera te mos kene mundesine te ofrojne ekzaktesisht te
njejtin product. Ne fund, shoqeria zgjeron linjen e produkteve te saj.

6. Si ndikojne mundesite nderkombetare ne madhesine e shoqerive? Jepni nje skenar sipas te cilit
madhesia e shoqerise nuk ndikohet nga perfitimi prej mundesive nderkombetare?

Shoqerite qe kerkojne mundesi biznesi jashte vendit te tyre kane potencial rritjeje me te madh per shkak
te avantazheve te kostos qe ofron prodhimi ne vende te huaja apo per shkak te mundesive per te
ardhura, si rrjedhoje e kerkeses ne tregjet e huaja. Nje SHSHK ka avantazh ne raport me shoqerine
vendase ne sigurimin e fodeve per kapitale ose kosto me te ulet per shkak te mundesive qe ka SHSHK
per burime financancimi ne gjithe boten. Ne keto raste, kur SHSHK shqyrton mundesite e burimeve te
huaja, fondeve dhe projekteve te huaja, ajo veren se ka nje vellim me te larte projektesh te
realizueshme.

Mirepo, ka raste kur shoqeria nuk ka mundesi konkrete nderkombetare. Per me teper, edhe nese do te
kishte, rreziku I projekteve te huaja do te ishte me I madh sesa I atyre vendase, prandaj edhe kostos
rezultojne me te medha. Gjithashtu, disa firma mund të shmangin mundësitë sepse nuk kanë njohuri për
tregjet e huaja. Kështu, madhësia e këtyre firmave nuk ndikohet nga mundësitë nderkombetare.

7. Cilet jane faktoret qe bejne disa shoqeri te zgjerohen me shume ne rrafsh nderkombetar sesa
te tjerat?

Karakteristikat e funksionimit të firmës (ajo që prodhon ose shet) dhe perceptimi i rrezikut nga biznesi
ndërkombëtar do të ndikojnë në shkallën në të cilën ndërkombëtarizohet një firmë. Ndërkohë, faktorë
të tjerë të tillë si aksesi në kapital mund të jenë gjithashtu të rëndësishëm, si dhe firmat që punojne
intenzvisht mund te punojne më lehtë në vendet me paga të ulëta, ndërsa firmat që mbështeten në
përparime teknologjike nuk mundën.

8. Jepni mendimin tuaj se pse internet mund te coje ne rritjen e biznesit nderkombetar?

Interneti lejon komunikim të lehtë dhe me kosto të ulët midis vendeve, në mënyrë që firmat tani të
zhvillojnë kontakte me klientët e mundshëm jashtë shtetit duke pasur një faqe në internet. Shumë firma
përdorin faqen e tyre të internetit për të identifikuar produktet që ata shesin, së bashku me çmimet për
secilin produkt. Kjo u lejon atyre që të reklamojnë me lehtësi produktet e tyre tek importuesit e
mundshëm kudo në botë, pa përcjellë broshura në vende të ndryshme. Për më tepër, ata mund të
shtojnë linjën e tyre të produkteve dhe të ndryshojnë çmimet ne faqen e tyre të internetit, kështu që
importuesit mbahen në krah të informacionit mbi produktet e eksportuesit duke monitoruar në mënyrë
periodike faqen e internetit të eksportuesit. Firmat gjithashtu përdor faqet e tyre të internetit për të
pranuar porosi online. Gjithashtu interneti po mundeson qe permes emailit te percillen forma me te
standardizuara te informacionit me te fundit, te dergohen pamje te raporteve financiare apo dizajneve
te produkteve etj.

9. Shpjegoni sesi futja e euros si valuta e vetme e vendeve europiane mund te jete me perfitim si
per shumekombeshet e vendosura ne Europe, ashtu edhe per ato te vendosura ne Shtetet e
Bashkuara.

Ne vitin 1999 shume vende europiane pranuan euron si monedhe per kryerjen e transaksioneve mes
tyre, ndersa gjate vitit 2001 u fut gradualisht si monedhe edhe per transaksione te tjera, derisa
zevendesoi plotesisht monedhat tjera me 01.01.2002. Krijimi I Euros u dha mundesi shoqerive (perfshire
edhe filialeve shumekombeshe me qender ne SHBA) te perdornin nje monedhe te vetme ne
transaksione nderkombetare, duke eliminuar kostos e transaksionit qe rrjedhnin nga konvertimi I
monedhave, luhatjet e kurseve te kembimit etj. Nje monedhe e vetme pritet te jape shtyse te re te
zhvillimit te tregtise mes vendeve te ndryshme europiane si dhe mundesi per nje politike te unifikuar
monetare ne Europe.

10. Ne kuadrin e nje veshtrimi te pergjithshem te ketij kapitulli, identifikoni arsyet e mundshme per
shtrirje ne biznes nderkombetar. Me pas, beni nje liste te disavantazheve qe mund te
dekurajojne biznesin nderkombetar.
Arsyet: potencial me madh i rritjes per shkak te avantazheve te kostos qe ofron prodhimi ne vende te
huaja apo per shkak te mundesive per te ardhura si rrjedhoje e kerkeses se huaj. Disavantazhet: biznesi
ndërkombëtar i nënshtrohet rreziqeve të luhatjeve të kursit të këmbimit, kufizimeve të këmbimit
valutor, një marrje të qeverisë pritëse, rregulloreve tatimore.

11. Pershkruani kufizimet qe mund te cenojne objektivin e shoqerise shumekombeshe.

Gjate procesit te maksimizimit te vleres se nje SHSHK, ato perballen me veshtiresi te shumta te cilat
shtojne shpenzimet e filialeve ne vende te huaja. Keto pengesa mund te karakterizohen ne 3 grupe:

11.1. Pengesat ambientale – rregullat e ndertimit, largimi I mbeturinave dhe kontrolli I niveleve te
ndotjes.

11.2. Pengesat ne aktet nenligjore dhe ato rregullatore – tatimet, konvertimet e valutes, riatdhetesimin
e te ardhurave dhe rregulla te tjera qe prekin flukset e arkes per filialet e vendosura aty.

11.3. Pengesat etike – nuk ekzistojne standarde etike te pranuara nga te gjitha vendet, pasi disa
aktivitete qe mund te jene teresisht etike ne nje vend, mund te jene teresisht joetike, madje edhe te
paligjshme ne nje vend tjeter (psh. Ryshfetet per qeveritaret per qellime te perjashtimit apo lehtesimit
nga disa lloj te tatimeve).

12. Drejtuesit e Loyola Corp. kohet e fundit organizuan nje mbledhje per te diskutuar mundesite e
reja ne Europe si rezultat I integrimit qe po ndodhe kohe e fundit. Ata moren vendim per te
mos penetruar ne tregje te reja, per shkak te objektivit te zgjerimit te tyre ne SHBA. Drejtuesit
financiare te Loyoles I kane bere parashikimet e te ardhurave duke u nisur nga 12% I tregut qe
Loyola aktualisht ka ne Europe (percaktuar si % totale e shitjeve qe ajo realizon ne Europe). A
perfaqeson 12% vleresimin e sakte per pjesen e saj te tregut europian ne vitin qe vjen? Nese
jo, a ka gjasa qe kjo pjese e tregut te jete e mbivleresuar apo e nenvleresuar per vitin ne
vazhdim?

It would likely overestimate its

market share because the
competition should increase as
competitors penetrate the
European countries.
Jo, nuk mendoj se 12% paraqet vleresim te sakte per tregu europian ne vitin qe vjen. Ka të ngjarë të jete
e mbivlerësuar kjo pjesë e tregut sepse duhet pasur parasysh konkurrencen qe të rritet pasi
konkurrentët tjere mund te depërtojnë nderkohe në vendet e Evropës.
 13. Ne rastin e Berkley corp.vendimet me kryesore qe prekin filialet merren nga shoqeria meme,
ndersa ne rastin Oakland Corp. ndjekin nje metode me te decentralizuar. Cila nga shoqerite e ka
me te spikatur problemin e agjencise?

Problemi i agjencisë do të ishte më i theksuar për Oakland për shkak të një mundësie më të lartë që
vendimet plotësuese të binin ndesh me shoqerine meme. Duke supozuar se shoqeria meme përpiqet të
maksimizojë pasurinë e aksionarëve, vendimet nga ajo duhet të jenë në përputhje me objektivat e
aksionarëve. Nëse filialet do të merrnin vendimet e tyre, kostot e agjencisë do të ishin më të larta pasi
shoqerite meme do të duhet të monitorojnë filialet për të siguruar që vendimet e tyre kane për qëllim të
maksimizojnë pasurinë e aksionarëve.

14. Shpjegoni perse dhenie e specifikacioneve me te standardizuara per produktet ne te gjitha

vendet mund te coje ne rritje te konkurrences globale.

Specifikimet e standardizuara të produkteve lejojnë firmat të zgjerojnë më lehtë biznesin e tyre nëpër
vendet e tjera, gjë që rrit konkurrencën globale. Kjo lehtesi vjen si rezultat I besueshmerise me te madhe
nga ana e konsumatoreve, te cilet njoftohen me sakte dhe me qarte per permbajtjen, menyren e
perdorimit te produktit etj.

15. Si perfituan filialet gjermane te shumekombesheve me qender ne SHBA nga renia e Murit te
Berlinit?

Renia e Murit te Berlinit u be simbolike e marredhenieve te reja mes Gjermanise Lindore dhe asaj
Perendimore qe u pasua nga ribashkimi I dy vendeve. Nje ngjarje e tille I dha nje shtyse te re
sipermarrjes se lire ne te gjitha vendet e Europes Lindore dhe privatizimit te ndermarrjeve shteterore.
Nje nga motivet shtyse per t’u shtrire ne vendet e Europes Lindore ishte mungesa e shume artikujve ne
keto vende. Mirepo, ne anen tjeter, ekzistonin edhe shume rreziqe, pasi duke hequr pengesat mes
vendeve nderkufitare, shoqerite ekspozoheshin ndaj nje konkurrence me te forte.

16. McCanna Corp. ka nje filiale francez qe prodhon vere dhe e eksporton ne vende te ndryshme
europiane. Shpjegoni se si biznesi I filialit mund te jete ndikuar nga konvertimi I valutave
europiane per nje valute te vetme (euro) ne 1999?

Krijimi I Euros u dha mundesi shoqerive (perfshire edhe filialeve shumekombeshe me qender ne SHBA)
te perdornin nje monedhe te vetme ne transaksione nderkombetare, duke eliminuar kostos e
transaksionit qe rrjedhnin nga konvertimi I monedhave, luhatjet e kurseve te kembimit etj.

17. Shihni tabelen e lendes dhe thoni se c’perspektive kane kapitujt: macro apo micro? Macro (2-8)
Micro (9-21)
18. Shpjegoni se pse shumekombeshet te tilla si Cola Cola dhe Pepsi Co.ende kane mundesi te
shumta per ekspansion nderkombetar?

Coca Cola dhe Pepsi Co kanë akoma mundësi të reja ndërkombëtare sepse vendet janë në faza të
ndryshme të zhvillimit. Disa vende kohët e fundit kanë hapur kufijtë e tyre për SHSHK. Shumë nga këto
vende nuk ofrojnë ushqim ose pije të mjaftueshme për konsumatorët e tyre.

- Metodat me te perhapura per te zhvilluar biznesin nderkombetar:

1. Tregtia nderkombetare – eshte metode relativisht konservatore qe perdoret nga SHSHK per te
penetruar tregjet (me ane te eksporteve) apo per te siguruar lende te pare me kosto te ulet (me
 ane te importeve). Kjo metode ka rrezik shume te ulet, pasi shoqeria nuk ve ne rrezik
kapacitetet e saj, dhe nese e sheh qe eksportet apo importet e saj po pakesohen, ajo fillon
pakesimin normal e deri ne nderprerjen e ketyre aktiviteteve, duke bere shume pak shpenzime.
2. Licensimi – detyron nje shoqeri te jape teknologjine e saj (te drejtat e autorit, patentat, markat
tregtare apo emrat tregtare) ne kembim te pagesave apo te formave tjera te perfitimit.
Licencimi u jep mundesi shoqerive te perdorin teknologjine e tyre ne tregje te huaja pa bere
investime te konsiderueshme dhe pa shpenzime te transportit. Disavantazhi kryesor eshte se
per shoqerine qe jep teknologjine eshte e veshtire te garantoje kontrollin e cilesise se produktit
qe prodhohet ne vendin e huaj.
3. Franshizimi – shoqeria detyrohet te ofroje nje strategji te specializuar per shitjet apo sherbimet,
te jape asistence teknike dhe ndoshta edhe nje investim fillestar ne kembim te pagesave
periodike, keshtu duke I ofruar mundesi firmave te penetrojne ne tregje te huaja pa bere
investime te medha ne keto vende.
4. Ndermarrjet e perbashketa – krijohen atehere kur nje ndermarrje zoterohet dhe drejtohet
bashkarisht nga nje apo me shume shoqeri. Shume shoqeri penetrojne ne tregjet e huaja duke u
future ne nje ndermarrje te perbashket me shoqeri qe gjenden ne keto tregje. Shumica e
ndermarrjeve te perbashketa u japin mundesi te dyja shoqerive te perdorin avantazhet e tyre
krahasuese ne nje projekt te dhene. Ndermarrjet e perbashket me te shpeshta jane midis
prodhuesve te automobilave per shkak se secili nga prodhuesit mund te ofroje avantazhet e tij
teknologjike.
5. Blerja e operacioneve ekzistuese eshte mjet penetrimi ne tregje te huaja, kur shoqerite blejne
nje shoqeri tjeter ne nje vend te huaj. Kjo blerje I jep mundesi shoqerive te vendosin kontroll te
plote mbi bizneset e huaja dhe fitojne shpejte segmente te medha te tregut ne vendin perkates.
Mirepo, blerja e operacioneve ekzisutese eshte me me shume rrezik sesa metodat tjera, per
shkak te investimeve te medha qe nevojiten. Per me teper, nese rezultatet nuk do te jene aq te
mira, eshte shume e veshtire shitja e ketyre operacioneve me cmim te arsyeshem. Disa shoqeri
angazhohen ne blerje te pjesshme nderkombetare, ne menyre qe te arrijne te fusin vetem
njeren kembe ne tregun e huaj, dhe nje metode e tille kerkon investim me te vogel, dhe si
rrjedhoje e ekspozon me pak shoqerine ndaj rrezikut. Mirepo, nga ana tjeter, kjo shoqeri nuk
arrin te vendose kontroll te plote mbi operacionet e huaja pasi I ka blere vetem pjeserisht.
6. Ngritja e filialeve te reja jashte vendit – ngritja e operacioneve te reja ne vende te huaja per te
prodhuar dhe shitur produktet e tyre. Kjo metode kerkon investime te medha, por ka gjasa qe ky
investim I kerkuar te jete me I vogel se sa ne rastin e blerjes se operacioneve ekzistuese. Kjo
metode mund te parapelqehet ne raport me blerjen, pasi operacionet konceptohen teresisht
nga e para dhe jane ne perputhje me nevojat e shoqerise. Mirepo, kjo shoqeri nuk mund te
nxjerre perfitime nga investimi I saj, derisa filiali te konsolidohet duke krijuar nje baze te
fuqishme klientele.

- Investimet e huaja direkte (IHD)?

Investime te huaja direkte quhen ato metoda te shtrirjes se biznesit ne rrafsh nderkombetar te cilat ne
themel kane investimet direkte ne operacione te huaja. Tregtia nderkombetare dhe licencimi zakonisht
nuk konsiderohen investime te huaja direkte sepse nuk kerkojne investim direct ne operacione te huaja.
Franshizimi dhe ndermarrjet e perbashketa priren nga nevoja per investime ne operacione te huaja, por
ne shkalle te kufizuar. Blerja e shoqerive te huaja dhe ngritja e filialeve te reja ne vende te huaja
kerkojne investime te konsiderueshme ne operacione te huaja dhe perfaqesojne masen me te madhe te
investimeve te huaja direkte.

19. Duve Inc. deshiron te penetroje ne nje treg te huaj, duke u futur ne nje marreveshje licensimi
me nje shoqeri te huaj apo duke e blere ate teresisht. Shpjegoni dallimet per sa I perket rrezikut
dhe kthimit midis marreveshjes se licensimit dhe blerjes se nje shoqerie te huaj.

Një marrëveshje licencimi ka potencial të kufizuar për kthim, sepse firma e huaj do të marrë pjesën më
të madhe të përfitimeve si rezultat i marrëveshjes së licencimit. Sidoqoftë, SHSHK ka një rrezik të
kufizuar, sepse nuk ka nevojë të investojë fonde të konsiderueshme në eksportet e huaja.

Blerja e operacioneve ekzisutese eshte me me shume rrezik sesa metodat tjera, per shkak te
investimeve te medha qe nevojiten. Per me teper, nese rezultatet nuk do te jene aq te mira, eshte
shume e veshtire shitja e ketyre operacioneve me cmim te arsyeshem. Sidoqoftë, nëse ky investim është
i suksesshëm, të gjitha përfitimet I merr SHSHK.

- Ngjarjet qe kane pasur ndikimin me te madh mbi mundesite ne Europe:

1. Akti I Europes se Bashkuar – ne fund te viteve 1980, vendet e industrializuara te
Europes rane dakord qe rregullat t’I benin me uniforme dhe te hiqnin tatimet per
mallrat qe tregtoheshin ndermjet ketyre vendeve. Kjo marreveshje u mbeshtet nga Akti
I Europes se Bashkuar ne vitin 1987, e cila u pasua nga shume bisedime mes vendeve
dhe ne vitin 1992 u soll uniformiteti. Ky akt I siguronte shoqerive europiane, madje edhe
nenfilialeve europiane, me shume mundesi per mallrat e tyre dhe penetrim ne tregje te
reja, e madje me vone shume prej tyre filluan te kene me shume mundesi te arrijne
ekonomine e shkalles.
2. Rrezimi I Murit te Berlinit – u be simbolike e marredhenieve te reja mes Gjermanise
Lindore dhe asaj Perendimore qe u pasua nga ribashkimi I dy vendeve. Nje ngjarje e tille
I dha nje shtyse te re sipermarrjes se lire ne te gjitha vendet e Europes Lindore dhe
privatizimit te ndermarrjeve shteterore. Nje nga motivet shtyse per t’u shtrire ne vendet
e Europes Lindore ishte mungesa e shume artikujve ne keto vende. Mirepo, ne anen
tjeter, ekzistonin edhe shume rreziqe, pasi duke hequr pengesat mes vendeve
nderkufitare, shoqerite ekspozoheshin ndaj nje konkurrence me te forte.
3. Krijimi I Euros - Ne vitin 1999 shume vende europiane pranuan euron si monedhe per
kryerjen e transaksioneve mes tyre, ndersa gjate vitit 2001 u fut gradualisht si monedhe
edhe per transaksione te tjera, derisa zevendesoi plotesisht monedhat tjera me
01.01.2002. Krijimi I Euros u dha mundesi shoqerive (perfshire edhe filialeve
shumekombeshe me qender ne SHBA) te perdornin nje monedhe te vetme ne
transaksione nderkombetare, duke eliminuar kostos e transaksionit qe rrjedhnin nga
konvertimi I monedhave, luhatjet e kurseve te kembimit etj. Nje monedhe e vetme
pritet te jape shtyse te re te zhvillimit te tregtise mes vendeve te ndryshme europiane si
dhe mundesi per nje politike te unifikuar monetare ne Europe.

- Ngjarjet qe kane pasur ndikimin me te madh mbi mundesite ne Ameriken Latine:

1. NAFTA (North American Free Trade Agreement)- perfaqeson marreveshjen per tregtine
e lire per Ameriken e Veriut, duke u eliminuar keshtu ne vitin 1993 pengesat e tregtise
mes SHBA dhe Meksikes. Shoqerite amerikane kryesisht perfituan nga kjo marreveshje
 duke eksportuar mallra qe me pare ndaloheshin keshtu qe keto produkte tani I
ekspozoheshin konkurrences meksikane, duke krijuar filiale ne Meksike per te prodhuar
mallrat e tyre me kosto me te ulet me c’rast kane humbur disa pjese tjera te caktuara te
treugt, duke penetruar ne tregje te produkteve dhe te punes qe me pare ishin te
ndaluar etj.
2. GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) - u be kurorezimi I bisedimeve per
tregtine mes vendeve, duke bere thirrje per pakesim apo eliminim te kufizimeve te
tregtise per mallrat e caktuar importi per nje periudhe 10 vjecare mes 117 vendeve. Kjo
marreveshja ka krijuar mundesi te shumta biznesi nderkombetar per shoqerite qe me
pare nuk kishin mundesi te penetronin ne tregje te huaja.

- Ngjarjet qe kane pasur ndikimin me te madh mbi mundesite ne Azi:

1. Heqja e kufizimeve mbi investimet – ne vitin 1990 shume vende te Azise I pakesuan
kufizimet per investimet e SHSHK me seli ne vende te huaja. Si rezultat, SHSHK tani
mund te blejne shoqeri vendase shume me lehte, apo te lidhin marreveshje licensimi me
shoqerite aziatike pa nderhyrjen e qeverise. Shume shoqeri amerikane kane rritur
bizneset e tyre ne Azi, e sidomos ne Kine, per te perfituar nga perspektivat e rritjes
ekonomike te ketij vendi.
2. Ndikimi I krizes aziatike – ne vitin 1997 shume vende te Azise pesuan probleme te
shumta ekonomike. Shume shoqeri vendase falimentuan, duke shkaktuar keshtu
shqetesim per te ardhmen, gje qe rezultoi me rrjedhje te kapitalit jashte vendit. Kjo
rrjedhje e kapitalit rezultoi me burime te pakta ne vend per te zgjeruar ekonomine, me
norma te larta te interesit duke veshtiresuar edhe me shume kredimarrjen si dhe preku
edhe shume SHSHK amerikane qe zhvillonin biznes ne ato vende. Ne anen tjeter, kjo
krize krijoi mundesi te reja per biznes nderkombetar sepse vlera e shoqerive vendase ra,
duke mundesuar qe SHSHK amerikane t’I blejne keto shoqeri me kosto relativisht te
ulet.

20. Anheuse-Busch, prodhues I Budweiser dhe I llojeve te tjera te birres, kohet e fundit, eshte
zgjeruar ne Japoni duke u futur ne ndermarrje te perbashket me Kirin Brewery, distilatori me I
fuqishem ne Japoni. Ndermarrja e perbashket I jep mundesi te shperndaje birren ne Japoni,
madje edhe te prodhoje birren ne objektet e Kirin. Si kompensim duhet t;I jape Kirin-it info
mbi tregun amerikan te birres.
a. Shpjegoni sesi ndermarrja e perbashket e ndihmon Anheuser-Busch te arrije objektivin e
saj te maksimizimit te pasurise se aksionereve.

Sipërmarrja e përbashkët krijon larg që Anheuser-Busch të shpërndajë Budweiser në të gjithë Japoninë,

të depërtojë në tregun japonez pa kërkuar një investim të konsiderueshëm në Japoni, te perdore
avantazhet e saj krahasuese per projektin ne fjale etj.

b. Shpjegoni se si ndermarrja e perbashket mund te kufizoje rrezikun e biznesit

nderkombetar.

Ndërmarrja e përbashkët ka rrezik të kufizuar sepse Anheuser-Busch nuk ka nevojë të krijojë rrjetin e vet
të shpërndarjes në Japoni. Kështu, Anheuser-Busch mund të jetë në gjendje të përdorë një investim më
të vogël për biznesin ndërkombëtar, dhe ka një probabilitet më të lartë që biznesi ndërkombëtar të jetë i
suksesshëm.

c. Shume ndermarrje te perbashket krijohen me qellim qe te shamngin pengesat qe

normalisht I dalin konkurrences se huaj. Cilen nga keto pengesa po perpiqet te evitoje
Anheuser-Busch duke hyre ne ndermarrje te perbashket? Cilen pengese te SHBA po
mundohet Kirin ta shmange nepermjet ndermarrjes se perbashket?

Anheuser-Busch është në gjendje të përfitojë nga sistemi i shpërndarjes së Kirin në Japoni, i cili

normalisht nuk do të ishte aq lehte i arritshëm. Kirin është në gjendje të mësojë më shumë rreth asaj se
si Anheuser-Busch zgjeroi produktin e saj në shumë vende, dhe për këtë arsye thyen përmes një
pengesë informacioni.

d. Shpjegoni se si Anheuser-Busch rrezikon te humbase pjese te caktuara te tregut te saj

jashte Japonise si rezultat I kesaj ndermarrjeje te perbashket.

Anheuser-Busch mund të humbasë një pjesë të tregut të saj si rezultat i shpjegimit të strategjive të tij në
botë për zgjerim. Sidoqoftë, duket se Anheuser-Busch pret që përfitimet e mundshme të ndërmarrjes së
përbashkët të tejkalojnë çdo efekt negativ të mundshëm.

- Rreziqet potenciale nderkombetare ?

1.Ekspozimi ndaj levizjeve te kursit te kembimit – shume biznese shkembejne valuta per shkak te
nevojes per te bere pagesa, andaj eshte i nevojshem monitorimi I luhatjes se kurseve te kembimit. Si
rrjedhoje e kesaj luhatjeje, numri I njesive te monedhes vendase mund te ndryshoje, edhepse furnizuesi
nuk ka levizur cmimet, dhe e njejta ndodhe mund te ndodhe edhe per vleren e arketuar nga shoqerite
qe pranojne monedha te huaja si mjet pagese per produktet qe eksportojne. Luhatjet e kursit te
kembimit mund te ndikojne edhe ne kerkesen e huaj per produktet e shoqerise, sepse nese valuta
vendase forcohet, atehere produktet e shoqerise behen me te shtrenjta per konsumatoret e huaj, e cila
ndikon ne ulje te kerkeses dhe renie te arketimeve. Gjithashtu, luhatjet e kursit te kembimit ndikojne
mbi vleren e arketimeve te filialeve ne vende te huaja per tek shoqeria meme. Ne keto raste, kur valuta
e vendit te shoqerise meme eshte me e forte, fondet e riatdhetesuara nga filiali ne vendin e huaj do te
konvertohen ne nje vlere me te vogel te valutes vendase.

2.Ekspozimi ndaj kushteve ekonomike ne vendet e huaja – kur SHSHK hyjne ne tregje te huaja per te
shitur produktet e tyre, kerkesa per keto produkte (arketimet e cash-it) varet nga kushtet ekonomike te
ketyre tregjeve. Psh. Ketu mund te ndikojne ekonomite e dobeta, krizat financiare dhe ekonomike etj.

3.Ekspozimi ndaj rrezikut politik – ky rrezik lind sepse qeverite dhe publiku I vendeve pritese mund te
ndermarrin hapa qe ndikojne mbi arketimet e SHSHK. Nder format me te shpeshta te ketyre hapave jane
ngarkesa e filialeve te huaja me tatime me te larta, blerja e filialeve te huaja me nje cmim qe vendeve
pritese ju duket me e arsyeshme, sulmet terroriste te cilat ndikojne mbi operacionet e shoqerive dhe
punonjesve te tyre, te cilat me pas shkaktojne shqetesim per vendet tjera te cilat parashikojne se mund
te kete rritje te aktivitetit terrorist etj.

21. Shpjegoni se ne c’menyre rrezik politik ndikon negativisht mbi biznesin nderkombetar.
Ky rrezik lind sepse qeverite dhe publiku I vendeve pritese mund te ndermarrin hapa qe ndikojne mbi
arketimet e SHSHK. Nder format me te shpeshta te ketyre hapave jane ngarkesa e filialeve te huaja me
tatime me te larta, blerja e filialeve te huaja me nje cmim qe vendeve pritese ju duket me e arsyeshme,
sulmet terroriste te cilat ndikojne mbi operacionet e shoqerive dhe punonjesve te tyre, te cilat me pas
shkaktojne shqetesim per vendet tjera te cilat parashikojne se mund te kete rritje te aktivitetit terrorist
etj. Shembulli tipik I ketij sulmi jane sulmet e 11 Shtatorit 2001 ne World Trade Center, ku SHSHK nga me
me shume se 50 vende paten zyra ne ate objekt dhe u ndikuan negativisht.

Rreziku politik rrit nivelin e kthimit të kërkuar për të investuar në projekte të huaja. Disa projekte të
huaja do të ishin të realizueshme nëse nuk do të kishte ndonjë rrezik politik, por nuk do të jetë i
realizueshëm për shkak të rrezikut politik

22. Pas sulmit te 11/09/2001 mbi SHBA, vlera e shume shoqerive shumekombeshe ra me me
shume se 10%. Shpjegoni se perse flukset e pritshme te arkes tek shoqerite shumekombeshe
pesuan renie, edhe ne rastet kur ato nuk u goditen drejtperdrejte nga sulmet terroriste.

Flukset e parave të SHSHK mund të zvogëlohen në mënyrat vijuese. Së pari, një rënie e udhëtimit do të
ndikonte në çdo SHSHK që kanë biznes në industri të lidhura me udhëtimin. Linja ajrore, hoteleri dhe
industri të lidhura me turistët pritej të pësonin një rënie në biznes. Së dyti, këto efekte në industritë që
lidhen me udhëtimin mund të kalojnë në industri të tjera dhe të dobësojnë ekonomitë. Së treti, kostoja
e tregtisë ndërkombëtare u rrit si rezultat i kufizimeve më të rrepta për disa produkte. Së katërti, disa
SHSHK kanë bërë shpenzime si rezultat i rritjes së sigurisë për të mbrojtur punonjësit e tyre.

Rasti I blades Inc.

1. Cilat jane avantazhet qe mund te siguroje Blades Inc. nga importimi dhe eksportimi ne nje
vend te huaj si Tailanda?

Përparësitë nga Importimi nga Tajlanda përfshijnë uljen potencialisht të kostos së mallit të mirë. Nëse
inputet (gome dhe plastike) janë më të lira kur importohen nga një vend i huaj siç është Tajlanda, kjo do
të rrisë të ardhurat neto te Blades. Gjithashtu, si rrjedhoje e zvogelimit te kostos, Blades ka parasysh
edhe eksportin e produkteve te tij ne Tajlande per te kompensuar renien e shitjeve ne SHBA, sepse
ekonomia e Tajlandes po rilind dhe njerezit kane filluar te shijojne produktet e luksit si produktet e
Blades. Meqenëse konkurrentët e shumtë të Blades tashmë po importojnë komponentë nga Tajlanda,
importimi do të rrisë konkurrencen në Sh.B.A, veçanërisht pasi çmimet e tij janë ndër më të lartat në
industrinë e tehut. Ne plan me afatgjate, Baldes mendon te ngreje filale ne Tajlande dhe gradualisht ta
largoje fokusi nga tregu amerikane nese shitjet ketu nuk permiresohen. Nese tentative fillestare per te
eksportuar del me sukses, atehere ngritja e nje filiali ne Tajlande do te ruante shitjet e Blades, para se
konkurrentet e saj te futeshin ne tregun tajlandez.

2. Cilat jane disavantazhet qe Blades mund te hase si rezultat I tregtise nderkombetare ne te

ardhmen e afert? Po ne te ardhmen e larget?

Ekzistojnë disa pengesa të mundshme që Blades, Inc duhet t'i marrë parasysh. Para së gjithash, Blades
do të ekspozohej ndaj luhatjeve të monedhave në Baht Thai. Për shembull, kostoja e dollarit të inputeve
të importuara mund të bëhet më e shtrenjtë me kalimin e kohës. Sidoqoftë, shitjet e blades në Tajlandë
gjithashtu do të rriteshin në terma dollari, edhe nëse Blades nuk rrit çmimet e saj. Blades, Inc gjithashtu
do të ekspozohej ndaj kushteve ekonomike në Tajlandë. Për shembull, nëse ka një recesion, Blades do të
vuante nga ulja e shitjeve në Tajlandë. Në planin afatgjatë, Blades duhet të ketë kujdes nga çdo kufizim
rregullator dhe mjedisor që qeveria Thai mund të vendosë mbi të (të tilla si kontrollet e ndotjes). Për më
tepër, kompania duhet të jetë e vetëdijshme për rrezikun politik të përfshirë në operimin në Tajlandë.
Për shembull, duhet të vlerësohet gjasat e shpronësimit nga qeveria Thai. Një çështje tjetër e
rëndësishme e përfshirë në planet afatgjata të Blades është se si do të monitorohet filiali i kësaj forme.
Distanca gjeografike mund ta bëjë monitorimin shumë të vështirë. Kjo është një pikë veçanërisht e
rëndësishme pasi menaxherët Thai mund të kene qëllime të tjera nga maksimalizimi i pasurisë së
aksionarëve

3. Cilat teori te biznesit nderkombetar qe pershkruhen ne kete kapitull kane vlere ne rastin e
Blades ne te ardhmen e afert dhe te larget?

Ekzistojnë të paktën tre teori të biznesit ndërkombëtar: teoria e përparësisë krahasuese, tregësia e
papërsosur dhe teoria e ciklit të produktit. Në afat të shkurtër, Blades do të dëshironte të importonte
nga Tajlanda sepse inputet si goma dhe plastika janë më të lira në Tajlandë. Gjithashtu, do të dëshironte
të eksportonte në Tajlandë për të përfituar nga fakti që disa blloqe rrotullash shiten në të njëjtën kohë
në Tajlandë. Të dy këta faktorë sugjerojnë që teoria e papërsosur e tregjeve vlen për Blades në një afat
të shkurtër. Në të njëjtën kohë, qëllimi është që ndoshta të themelohet një degë në Tajlandë dhe të jetë
një nga prodhuesit e parë të tehut në Tajlandë, qe ne afat te gjate ka te beje me teorine e ciklit te
produktit.

4. Pervec planit te ngritjes se nje filiali ne Tajlande, cfare opsionesh tjera ka Blade ne te
ardhmen afatgjate dhe qe mund te ishin me te pershtatshme per shoqerine?
- Flukset e arkes per 3 lloje te SHSHK:
1. SHSHK e cila si biznes nderkombetar ka vetem tregtine nderkombetare – pra flukset e
arkes ne kete SHSHK vijne ose nga pagesat per produktet e blera ose nga arketimet e
pagesave per produktet qe ajo eksporton.
2. SHSHK e angazhuar ne tregti nderkombetare, por qe gjitashtu ka marreveshje tjera si
licencimi, franshizimi etj. – me c’rast secila marreveshje kerkon qe SHSHK te dergoje
para ne vende tjera per te permbushur detyrimet nga marreveshja (shpenzimet e
transferit te teknologjise, mbulimi I pjeses se saj te investimit), dhe ne anen tjeter kjo
marreveshje I sjelle SHSHK para ne forme te pageses se tarifave per sherbimet qe ofron.
3. SHSHK qe kryen tregti nderkombetare, investime te huaja direkte si dhe marreveshje
tjera te ndryshme – zakonisht ka me shume se 1 filiale. Shoqeria meme mund te
dergoje te filialat e saj para, ne forme te fondeve te investuara per te ndihmuar
financimin e operacioneve te filialit. Ne te njejten kohe, filiali dergon para te shoqeria
meme ne formen e te ardhurave te riatdhetesuara dhe pagesave te tarifave qe shoqeria
meme I ben filialit.

- Ndikimi I drejtimit financiar dhe kushteve nderkombetare mbi vleren?

SHSHK me qender ne SHBA e dijne se vleren e tyre mund te rrisin duke rritur flukset e arkes ose duke
ulur kostot e kapitalit. Keshtu, ata marrin vendim ne funksion te arritjes se njerit apo dy objektivave
bashke. Vendimet financiare te nje SHSHK kane te bejne me percaktimin e vellimit te biznesit qe duhet
te zhvillojne ne cdo vend dhe vellimin e financimeve qe duhet te sigurojne ne secilen valute, duke
percaktuar keshtu edhe masen e ekspozimit te saj ndaj kushteve nderkombetare. Nese ajo kryen vellim
te vogel te biznesit nderkombetar, ka shanse me te pakta per te rritur vleren e vet mirepo eshte
gjithashtu me pak e ekspozuar ndaj kushteve nderkombetare. Ne anen tjeter, nese ajo kryen vellim te
konsiderueshem ne tregje nderkombetare, ajo ka me shume mundesi rritje te flukseve te arkes por edhe
I ekspozohet me shume kushteve nderkombetare. Edhepse SHSHK nuk kane fuqi mbi kushtet
nderkombetare, ato mund te kontrollojne shkallen e ekspozimit te tyre ndaj ketyre kushteve me ane te
drejtimit financiar.

KAPITULLI 2: FLUKSET NDERKOMBETARE TE FONDEVE

Bilanci I pagesave eshte matesi I te gjitha transaksioneve qe kryhen mes qytetareve te nje vendi me ata
te vendeve te huaja brenda nje periudhe te caktuar kohore. Ky bilanc ndahet ne disa komponente por
me kryesoret jane llogaria korrente dhe kapitale.

Llogaria korrente perfaqeson nje shumatore te levizjeve te fondeve midis nje vendi te dhene dhe te
gjitha vendeve tjera per blerjen e mallrave dhe sherbimeve apo sigurimin e te ardhurave nga mjete
financiare.

1. Nga se perbehet llogaria korente?

1.1. Bilanci tregtar – paraqet diferencen mes importeve dhe eksporteve te mallrave, te cilat shprehen si
produkte te prekshme dhe mund te transportohen nga nje vend ne tjetrin. Deficit I ketij bilanci
tregon vlere me te madhe te importeve sesa te eksporteve dhe e kunderta.
1.2. Importi dhe eksporti I sherbimeve – paraqet sherbimet e ndryshme (ligjore, sigurimit, konsulences)
qe behen ne emer te qytetareve me vendbanim ne vende tjera. Eksporti I sherbimeve con ne hyrjen
e fondeve ne vend dhe e kunderta.
1.3. E ardhura factor – paraqet te ardhurat (pagesa interesi dhe dividenta) qe marrin investitoret nga
investimet e huaja ne mjete financiare. E ardhura factor paraqet hyrje te fondeve ne vend dhe e
kunderta.
1.4. Transfertat e pagesave – paraqesin ndihmat, grantet dhe dhuratat nga nje vend ne tjetrin.

Llogaria kapitale perfaqeson nje shumatore te levizjeve te fondeve qe rrjedh nga shitja e mjeteve
ndermjet nje vendi te caktuar dhe gjithe vendeve te tjera gjate nje periudhe te caktuar kohore.

2. Nga se perbehet llogaria kapitale?

2.1. Investimet e huaja direkte – perfaqesojne investimet ne mjete fikse ne vende te huaja qe mund te
perdoren per kryerjen e operacioneve te bizneseve (psh. Blerja e nje shoqerie te huaj, ndertimi I nje
shoqerie te re ne formen e nje linje prodimi apo shtrirjen e nje shoqerie ekzistuese ne nje vend te huaj).
Ne pergjithesi, investimet e huaja direkte masin shtrirjen e operacioneve te huaja te nje shoqerie.
2.2. Investimet e portofolit – perfaqesojne transaksione qe kane te bejne
me mjete financiare afatgjata (aksionet dhe obligacionet) midis vendeve, por qe nuk ndikojne ne
transferimin e kontrollit. Kjo nenkupton blerjen e disa aksioneve te nje shoqerie, qe perfaqeson blerjen
e nje mjeti te huaj financiar pa ndryshuar kontrollin e shoqerise. Ne te kunderten, nese do te bliheshin
te gjitha aksionet e asaj shoqerie, atehere do te kryhej nje transaksion blerjeje qe do te conte ne
transferim te kontrollit te shoqerise dhe si rrjedhoje do te klasifikohej si investim I huaj direct dhe jo
investim portofoli.
Investimet e portofolit kane ndikim te terthorte mbi SHSHK pasi ato mund te ndikojne normat e interesit
dhe vleren e letrave me vlere qe emetohen nga SHSHK. Keto investimet jane gjithashtu te rendesishme
per SHSHK qe financojne projekte duke emetuar obligacione apo duke marre hua agj, sepse kjo dmth qe
fondet sigurohen me kosto me te ulet, dhe si rrjedhoje rritin vleren e shoqerise.

2.3. Investime tjera kapitale – perfaqesojne transaksione qe kane te bejne me mjete financiare
afatshkurta (letra me vlere te tregut te parase) midis vendeve te ndryshme. Ne pergjithesi, investimet e
portofolit dhe investimet tjera kapitale masin levizjen neto te fondeve per shkak te transaksioneve te
mjeteve financiare qe kryhen midis investitoreve individuale apo atyre institucionale.

- Faktoret qe ndikojne mbi tregtine nderkombetare:

1. Inflacioni – rritja e inflacionit = zvogelim te llogarise korrente = rritje importeve & zvogelim I
eksporteve

2. E ardhura kombetare – rritja e te ardhures = zvogelim I llogarise korrente = rritja e importeve

3. Kufizimet shteterore -

4. Kurset e kembimit – rritja e vleres se nje valute = zvogelim I llogarise korrente = zvogelim I eksporteve

3. Shpjegoni pse $ I forte mund te coje ne rritje te deficitit te bilancit tregtar te SHBA?

Një dollar më i fortë vandas i bën eksportet më të shtrenjta, cka ndikon ne ulje te kërkesës se huaj per
produktet vendore. Nga ana tjetër, kjo bën që importet e SH.B.A.-së të jene me te lira, cka ndikon ne
rritje te kerkeses vendore per mallra te huaj.

4. Ne c’menyre ndikon inflacioni I larte ne vend mbi llogarine korente te nje vendi ne kushtet kur
te gjithe faktoret e tjere mbeten te pandryshuar?

Kur norma e inflacionit ne vend rritet ne raport me vendet e tjera me te cilat ai kryen tregti, llogaria
korente pritet te zvogelohet, ne rast se te gjtihe faktoret e tjere mbesin te pandryshuar. Konsumatoret
dhe shoqerite e atij vendi kane me shume gjasa te blejne mallra jashte vendit sepse paguajne me lire per
to, si dhe ne anen tjeter, duke qene se cmimet vendore jane me te shtrenjta, ndikojne qe eksportet te
jene me te shtrenjta, me c’rast niveli I eksportit zvogelohet.

5. Ne c’menyre ndikon dobesia e monedhes vendase ne llogarine korente te vendit ne kushtet ku

te gjithe faktoret e tjere mbeten te pandryshuar?

Një monedhë më e dobët vendase rrit çmimet (vlerat) e importeve të blera, gje qe ndikon ne ulje te
kerkeses se vendit per mallrat e huaj. Gjithashtu, nje $ I dobet ule cmimet e mallrave vendore per
konsumatoret e huaj gje qe con ne rritje te kerkeses per mallra vendore. Për këto arsye, dobesia e
monedhes vendase rritë llogarinë korente.

6. Ne c’menyre ndikojne kufizimet shteterore ne pagesat nderkombetare midis vendeve?

Kufizimet shteterore vendosen nga qeverite e vendit si mase parandaluese apo kufizuese e importeve
nga vendet e tjera. Kufizimet shteterore me te shpeshta jane tarifat dhe kuotat. Tarifat kur vendosen
mbi mallrat e importuar, rrisin cmimin e ketyre mallrave per konsumatoret, me c’rast arketimi me i
madh i parave con ne rritje ne llogarise korente te vendit, ndersa kuotat ndryshe njihen si kufiri tavan
per sasine qe mund te importohet. Gjithashtu, vendi mund te caktoje edhe kufizime te tjera te cilat
lidhen me shendetin apo sigurine e njerezve.

7. A e demton vendin nje llogari korente negative? Diskutoni.

Një llogari korente negative pasqyron tejkalim te importeve ndaj eksporteve. Shume eksperte dhe
politikane thone qe eshte me mire te konsumohen produktet brenda vendit (psh SHBA) sesa te blihen
jashte, mirepo ky supozim nuk mund te jete 100% i sakte pasi edhe tregtia me te huajt eshte po aq e
dobishme nga pikepamja ekonomike e pergjithshme sa tregtia me vendasit. Me rastin e shpenzimit te
monedhes vendase (amerikane) per blerjen e produkteve te huaja, ajo monedhe transferohet te
shoqerite e huaja, te cilet me pas mund t’i kthejne keto mjete duke blere te mira vendore (amerikane),
mund t’i investojne ne letra me vlere vendore (amerikane), mund t’i mbajne apo investojne ne forme
kapitali, apo t’i konvertojne per ndonje valute tjeter. Fakti qe ekziston llogaria korente negative, dmth
qe shoqerite e huaja po i mbajne $ apo investojne ne te mira kapitale, gje qe ktehet ne kompanite
amerikane ne forme te te mirave kapitale dhe jo ne forme te te mirave te thjeshta, dhe nje gje e tille
nxite rritjen ekonomike, qe eshte pozitive per vendin.

*Nderveprimi i faktoreve ; neutralizimi

8. Me shume se 500 shoqeri nga SHBA kane vendosur zyra apo kane hapur linja prodhimi ne
Kine. Shume te tjera eksportojne atje. Por megjithate SHBA shpesh ka kercenuar se do te
vendosin kufizime per biznesin qe kryhet mes dy vendeve nese Kina nuk I permireson te
drejtat e njeriut. Dhoma e Tregtise e SHBA vlereson se kufizimet e renda ne marredheniet
SHBA-kine do te nxirrnin te papune rreth 150,000 punetore ne SHBA. A duhet qe SHBA te
perdore kufizimet tregtare si mjet per te nxitur permiresimin e te drejtave te njeriut ne vende
me probleme? Nese po, si ndikon kjo mbi shoqerite amerikane qe kane ndermend te hapin
biznese ne vendet me pak te zhvilluara?

9. Ndonjehere sugjerohet se nje kurs I lire I kembimit levize spontanisht per te pakesuar ose
eliminuar deficitin e mundshem te llogarise korente. Pse ndodhe ky rregullim spontan? Pse kursi
I kembimit jo gjithmone rregullohet sipas deficitit te llogarise korente?

Një deficit i llogarisë rrjedhëse tregon se ky vend po shpenzon me shume fonde per blerjen e
produkteve te huaja se sa po merr nga eksportet e tij ne vende tjera. Per shkak se valuta e tij po shitet
ne volume me te medha sesa eshte kerkesa e huaj per valuten e tij, vlera e valutes duhet te bjere dhe
kjo renie parashah te coje ne rritje te kerkeses se huaj per mallrat vendas ne te ardhmen.

Në disa raste, monedha vendase do të mbetet e fortë edhe pse ekziston një deficit i llogarisë korente,
pasi faktorë të tjerë (p.sh. flukset e kapitalit ndërkombëtar si investimet e konsiderueshme ne tregun e
sigurime ne $) mund të kompensojnë presionin e vendosur në valutë per zhvleresim qe vinte nga deficiti
ne bilancin e tregtise.

- Gjithashtu, nje valute e dobet vendase nuk eshte gjithmone zgjidhje e persosur per rregullimin
e deficitit sepse mund te ndikojne edhe faktore te tjere si: Kundercmimet e konkurrenteve,
ndikimi I valutave tjera te dobeta, transaksione nderkombetare te fiksuara paraprakisht,
 tregtia midis kompanive (eksportuesi dhe importuesi kane te njejtin pronar, njera blen
produkte nga tjetra dhe kjo quhet tregti brendaperbrenda).

Flukset nderkombetare te kapitalit ndikohen nga IHD dhe IPN:

1. Faktoret qe ndikojne ne Investimet e Huaja Direkte:

1.1.Ndryshimet ne kufizime – sjellin me shume IHD ne vend
1.2.Privatizimi – krijon hapesira te reja per biznes nderkombetar sepse u jep mundesi shoqerive te
huaja te blejne ndermarrjet qe shteti I nxjerr ne shitje. Arsyeja kryesore pse vlera e tregut te nje
shoqerie te privatizuar eshte me e madhe eshte per shkak te permiresimit te aftesive drejtuese.
Drejtuesit e nje shoqerie private perqendrohen totalisht ne maksimizimin e pasurise se
aksionereve dhe jane me te motivuar te rrisin fitimet sepse nga kjo varet karriera e tyre. Si
rrjedhoje, ndermarrjet e privatizuara vihen ne kerkim te mundesive brenda vendit dhe ne plan
global per te rritur vleren e tyre.
1.3.Rritja e mundshme ekonomike – zgjerimi I SHSHK ne keto vende
1.4.Sistemet tatimore – tatime me te uleta
1.5.Kurset e kembimit – orientimi I investimeve ne ato vende ku valuta eshte ne process te forcimit
ne raport me ate te vendit te tyre.
2. Faktoret qe ndikojne ne investimet e portofolit nderkombetar:
2.1.Niveli I ulet i tatimit te interesave apo dividentave
2.2.Norma te larta te interesit
2.3.Kurse te kembimit ne favor te forcimit te monedhes vendase

FMN ishte rezultat I konferences se Bretton Woods te vitit 1944, e cila kishte per qellim te krijonte nje
sistem monetar nderkombetar te strukturuar. Fillimisht FMN ishte angazhuar per heqjen e kufizimeve
ne kurset e kembimit dhe garantimin e konvertibilitetit te monedhave me qellim te lulezimit te tregtise
nderkombetare. Gjithashtu, ajo u angazhua edhe per vendet qe zhvleresonin monedhen per te ulur
deficitin e bilancit, prandaj ofroi nje marreeveshje financimi per keto vende. Nje nder detyrat kryesore
te saj ishte krijimi I lehtesirave financuese kompensuese, qe kishin per qellim zvogelimin e ndikimit te
paqendrueshmerise te eksporteve. Edhepse kjo ndihme I ofrohet te gjitha vendeve anetare, me se
shumti perdoret nga vendet ne zhvillim. Anetaresia e secilit vend vjen me nje kuote qe duhet te
paguhet, dhe ne baze te asaj kuote ai vend mund te marre hua nga FMN. Financimi qe ofron FMN matet
me te drejtat speciale te terheqjes (DST) e cila perfaqeson nje mjet nderkombetar rezervash te krijuar
nga FMN dhe qe I percaktohet vendeve anetare ne shtese te rezervave te tyre valutore. FMN gjithashtu
luajti rol te rendesishem gjate krizes aziatike duke iu ofruar fonde, mirepo jo gjithmone qellimet e mira
te FMN jepnin rezultat te deshiruar. Psh, per te shpetuar Indonezine, kerkohej qe disa monopole te
prishen dhe te mbyllen disa banka te dobeta. Nje gje e tille u kuptua si krize bankare dhe keshtu
terhoqen depozitat nga te gjitha bankat e vendit. Me vone, FMN propozoi disa reforma ekonomike te
cilat edhepse u pranuan nga qeverite aziatike, ato ishin shume ambicioze per tu realizuar. Keto reforma
u negociuan disa here, dhe pavaresisht marreveshjes se perfunduar, qeveria aziatike nderpreu pa
paralajmerim subvenionet per karburante dhe ushqim, duke bere qe vendi te shperthoje ne revolta. Per
kete gje u fajesua FMN dhe investitoret e huaj me pretekstin se po perpiqeshin te blinin pasurite e
Indonezise me cmime te uleta.

10. Cilat jane disa nga objektivat madhore te FMN-se?

 1. Të nxise bashkimin e vendeve për çështje monetare ndërkombëtare,
2. Të nxise stabilitetin e kursit të këmbimit,
3. Të sigurojë fonde të përkohshme për vendet anëtare qe bejne perpjekje per te korrigjuar
cbalancimet e pagesave ndërkombëtare
4. Të nxise levizjen e lirë të fondeve kapitale nëpër vende
5. Te nxise tregtinë e lirë

Banka Nderkombetare per Rindertim dhe Zhvillim ( e quajtur ndryshe edhe si Banka Boterore ) eshte
nder huamarresit me te medhenj ne bote, me 70 miliarde $ hua te diversifikuara ne vende dhe valuta te
ndryshme. Qellimi kryesor I BB eshte dhenia e huave per vendet anetare me qellim te zhvillimit
ekonomik te tyre. Burimi kryesor I fondeve te kesaj banke eshte shitja e obligacioneve dhe
instrumenteve te tjera te borxhit, si investitore private ashtu edhe qeverive. Huate e kesaj banke nuk
jane subvencione, por u jepen investitoreve me norma te interesave te tregut, me kusht qe borxhi te
ripaguhet.

Koncept kyc I misionit te BB eshte Huaja per Rregullime Strukturore e cila ka per qellim te nxise rritjen
ekonomike te vendeve per nje periudhe afatgjate.

BB arrin te mbuloje vetem nje pjese te financimeve, andaj ajo perpiqet t’I shperndaje fondet e saj duke
hyre ne marreveshje bashkefinancimi, e cila arrihet permes:

- Agjensive zyrtare te ndihmes (bashkefinancimi I projekteve zhvillimore ne vendet me te ardhura

te pakta)
- Agjensive per kreditimin e eksporteve (bashkefinancimi I projekteve qe bazohen tek kapitali)
- Bankat tregtare (bashkefinancimi per zhvillimin e sektorit privat)

BB ka themeluar Agjensine per Garantimin e Investimeve Shumepaleshe, e cila ofron sigurime te

ndryshme nga rreziku politik dhe nxite zhvillimin e tregtise dhe investimeve nderkombetare.

Organizata Boterore e Tregtise - U krijua si forum per bisedimet shumepaleshe te tregtise dhe per te
zgjidhur mosmarreveshjet tregtare qe do te lindnin gjate zbatimit te GATT.

Shoqeria Nderkombetare e Financave, e cila fillimisht ishte krijuar per te nxitur ngritjen e ndermarrjeve
private ne vende ndryshme, ka per qellim nxitjen e zhvillimit ekonomik ndermjet sektorit privat, dhe ajo
atij qeveritar, duke ofruar kredi per shoqerite, duke bere aksione te tyre, duke u bere pronare e tyre dhe
jo thjesht kreditore. Kjo shoqeri financon si rregull 10-15% te fondeve te nevojshme per projektet e
sipermarrjes private, ndersa pjesen tjeter e siguon nga burime te tjera si hua apo tregjet financiare
nderkombetare.

Shoqata per Zhvillim Nderkombetar - Ka per qellim zhvillimin e vendeve te ndryshme duke qendruar
shume prane objektivave te BB. Politikat e saj te huadhenies jane te destinuara per vendet me pak te
zhvilluara, duke ofruar keshtu norma te uleta interesi per vendet e varfera qe nuk arrijne te permbushin
kriteret e BB.

Banka per Rregullime Nderkombetare - Perpiqet te lehtesoje bashkepunimin midis vendeve te

ndryshme ne fushen e transaksioneve nderkombetare. Ajo gjithashtu ofron asistence per vendet qe
kalojne ne kriza nderkombetare, mbeshtete vendet me pak te zhvilluara gjate krizave nderkombetare,
dhe zakonisht jep financime per BQ te Amerikes Latine dhe Europes Lindore. Ndryshe quhet edhe si
“banka qendrore e bankave qendrore” apo “huadhenesja e fundit ne rradhe”.

Agjensite e Zhvillimit Rajonal - Agjensi te cilat objektivat e tyre I kane te natyres rajonale ne fushen e
zhvillimit ekonomik.

Banka Europiane per Rindertim dhe Zhvillim - U krijua me qellim qe te ndihmonte vendet e Europes
Lindore te kalonin nga komunizmi ne kapitalizem.

11. Ne disa periudha ka ndodhur qe ndonese $ eshte zhvleresuar ne menyre te konsiderueshme,

kerkesa amerikane per importe te caktuara nuk eshte cenuar. Shpjegoni pse.

Kjo sepse FMN ka ofruar nje marreveshje financimi per vendet qe perballeshin me deficite te bilancit
tregtar, dhe ne menyre qe ata te mos zhvleresonin valuten e tyre, FMN u ofroi financim shume vendeve

qe kishin veshtiresi per shlyerjen e borxheve, dhe punonte ngushte me secilin vend per hartimin dhe
zbatimin e politikave qe do te contin ne permiresimin e bilancit tregtar.

12. Kur eksportet e Korese se Jugut nuk po rriteshin me (mbeten ne vend), disa prej shoqerive
koreanojugore pandehnin se shkaku kryesor ishte dobesia e jenit japonez. Si e interpretoni
kete thenie?

Një nga konkurrentët kryesorë të eksportit të Koresë së Jugut është Japonia, e cila prodhon dhe
eksporton të njëjtat lloje të produkteve në të njëjtat vende. Kur jeni japonez është i dobët, disa
importues kalojnë në produktet japoneze në vend të produkteve të Koresë së Jugut. Për këtë arsye,
shpesh sugjerohet që problemi kryesor i eksportit të Koresë së Jugut është dobësia në jen japoneze.

13. Nje deficit relativisht I vogel ne bilancin e tregtise se SHBA eshte rezultat I kerkeses se madhe
per eksportet amerikane. Cila mendoni eshte arsyeja per kete kerkese te madhe per mallrat
amerikane te eksportit?

Si rezultat i deficitit te bilancit tregtar te SHBA-se, vendi ka tendence te zhvleresoje valuten gje qe ben
qe eksportet e saj te jene me te lira, dhe kjo rezulton me rritje te kerkeses per eksportet e shitura ne
dollare.

14. Shpjegoni sesi ndikon ekzistenca e euros ne tregtine nderkombetare te SHBA.

Sistemi I monedhes se vetme ne Europe ka inkurajuar tregtine midis vendeve europiane duke lejuar qe
nje monedhe e vetme (euro) te perdoret per kembime midis tyre. Dalja e Euro-s ka eliminuar nevojen e
kembimit te valutave dhe ka shmangur rrezikun e kurseve te kembimit.

Kjo ndoshta do të bëjë që vendet europiane të tregtojnë më pak me SH.B.A., per shkak te synimit per
rritjen maksimale te tregtise midis vendeve europiane.

15. Vitet e fundit shume shoqeri shumekombeshe me qender ne SHBA kane shtuar investimet e
tyre ne tregjet e huaja te letrave me vlere, te cilat nuk jane edhe aq te ndjeshme ndaj
goditjeve negative te tregut amerikan. Gjithashtu kur mendohet se letrat me vlere ne SHBA
mbivleresohen, shumekombeshet mund te blejne letra me vlere joamerikane fati I te cilave
percaktohet nga tregje tjera. Per me teper, ne periudha kur normat amerikane te interesit
jane te uleta shoqerite amerikane fillojne te priren drejt investimeve ne letra me vlere te
 huaja. Ne pergjithesi, flukset e fondev ne vende te huaja kane prirje te ulen kur investitoret
amerikane parashikojne forcimin e $.
a. Shpjegoni se si ndikon prirja e $ per t’u forcuar ne prirjet e investitoreve amerikane per te
investuar jashte vendit?

Ne rastet kur $ vendas forcohet, atehere cmimet e importeve dhe investimeve te huaja duken me te lira,
c’ka I motivon investitoret te investojne jashte vendit, dhe te realizojne te hyra me te medha.

b. Shpjegoni sesi interest e uleta ndikojne ne prirjen e shoqerive shumekombeshe per te

investuar jashte vendit?

Normat e ulëta të interesit në Sh.B.A mund të inkurajojnë SHSHK me bazë amerikane që të investojnë
jashtë vendit, pasi investitorët kërkojnë kthime më të larta në investimet e tyre sesa mund të fitojnë në
SH.B.A.

c. Ne terma te pergjithshem, cfare I terheqe investitoret amerikane ne investimet e huaja?

Nje nder arsyet kryesore pse shoqerite amerikane investojne ne tregje te huaja (Psh emetojne aksione
ne tregje te huaja) eshte sepse shpeshhere kerkesat e regjistrimit ne SHBA mund te shkaktojne vonesa
ne shitjen e emisioneve. Disa shoqeri tjera shesin aksione ne tregje te huaja thjeshte per te rritur
prestigjin e tyre ne plan global. Investimi ne tregje te huaja pergjithesisht ofron mundesi financimi midis
opcioneve te ndryshme. Kur aksionet jane te regjistruara ne bursa te huaja, ato mund te tregtohen
shume lehte mes investitoreve te huaj te pranishem ne keto tregje.

16. Pse mendoni se vellimi I tregtise nderkombetare mund te ulej si rezultat I sulmeve terroriste
mbi SHBA me 11/09/2001? A ka produkte per te cilat tregtia nderkombetare mund te pesoje
rritje?

Rasti I Blades:

1. Si do te ndikonte rritja e inflacionit ne Tajlande mbi biznesin Blades (nese inflacioni ne SHBA
mbetet I pandryshueshem)

Një nivel i lartë i inflacionit në Tajlandë në raport me Shtetet e Bashkuara mund të ndikojë në mënyrë të
favorshme. Në përgjithësi, nëse norma e inflacionit të një vendi rritet në krahasim me vendet me të cilat
bën tregti, konsumatorët dhe korporatat brenda vendit ka të ngjarë të blejnë më shumë mallra jashtë
shtetit, pasi mallrat vendase bëhen më të shtrenjta. Si pasojë, shitjet e blades në Tajlandë mund të
rriten.

2. Si do te ndikoje mbi Blades konkurrenca nga shoqerite ne Tajlande dhe firmat amerikane qe
bejne biznes ne kete vend?

Blades do të preket në mënyrë të favorshme në krahasim me prodhuesit Thai dhe me prodhuesit e tjerë
amerikanë me operime në Tajlandë. Të dy grupet e firmave ka të ngjarë të detyrohen të rrisin çmimet e
tyre nëse dëshirojnë të mbajnë të njëjtin marzh fitimi nëse rritet inflacioni në Tajlandë. Kjo është
veçanërisht e vërtetë nëse të dy grupet e firmave furnizojnë furnizimet e tyre direkt nga Tajlanda, pasi
çmimet e këtyre furnizimeve i nënshtrohen inflacionit më të lartë në Tajlandë. Në të kundërt, kostoja
Blades e mallrave të shitura të ndodhura në Tajlandë është relativisht e vogël.
 3. Si do te ndikonte mbi Blades renia e nivelit te te ardhurave kombetare te Tajlandes?

Ne praktike, ne rastet kur te gjithe faktoret e tjere mbesin te pandryshuar, supozohet se me renien e te
ardhurave kombetare, zvogelohet edhe kerkesa per konsum, e ne kete konsum posacerisht bejne pjese
mallrat e huaja. Ne rastin tone, me qene se Blades blen dhe faturon produktet e saj ne baht, atehere,
me renien e vleres se monedhes dhe te ardhurave vendore, edhe Blades ndikohet duke pesuar renie te
kerkeses per produktin e tij.

4. Si do te ndikonte mbi Blades zhvleresimi I vazhdueshem I bahtit? Si do te ndikohej Blades nga

nje gje e tille ne raport me eksportuesit e tjere amerikane qe faturojne ne $ amerikane?

5. Nese Blades rrit biznesin e vet ne Tajlande dhe peson humbje te medha financiare, cilat agjenci
nderkombetare, nese ka te tilla, mund te ndihmojne me kredi, apo forma te tjera te asistences
financiare?

Ne kete rast, Shoqeria Nderkombetare e Financave, e cila fillimisht ishte krijuar per te nxitur ngritjen e
ndermarrjeve private ne vende ndryshme, ka per qellim nxitjen e zhvillimit ekonomik ndermjet sektorit
privat, dhe ajo atij qeveritar, duke ofruar kredi per shoqerite, duke bere aksione te tyre, duke u bere
pronare e tyre dhe jo thjesht kreditore. Kjo shoqeri financon si rregull 10-15% te fondeve te nevojshme
per projektet e sipermarrjes private, ndersa pjesen tjeter e siguon nga burime te tjera si hua apo tregjet
financiare nderkombetare.

KAPITULLI 3: TREGJET FINANCIARE NDERKOMBETARE

Motivet per te investuar ne tregje te huaja:

1. Arsyet ekonomike (investitoret mund te mendojne se shoqerite ne nje vend te huaj mund te kene
rezultate me te mira sesa ato ne vendet e tyre. Psh lehtesimi I kufizimeve ne Europen lindore permiresoi
kushtet ekonomike te vendit duke terhequr keshtu investitoret dhe kreditoret e huaj).

2. Parashikimet mbi kurset e kembimit (investitoret blejne letra me vlere ne monedha qe priten te
vleresohen kundrejt monedhes se tyre).

3. Diversifikimi nderkombetar (investitoret realizojne perfitime nga diversifikimi I portofolit te tyre, pasi
kur I gjithe portofoli I nje investitori nuk varet nga ekonomia e nje vendi te vetem, dallimet nga njeri
vend ne tjetrin zvogelojne rrezikun. Per me teper, futja ne tregje te huaja u jep casje ne fonde te
grupeve me te larmishme sesa atyre qe ekzistojne ne vendin e tyre).

Arsyet e dhenies se kredive ne tregje te huaja:

1. Normat e larta te interesit ne vendin e huaj (vendet qe kane mungese fondesh per kreditim, kane
norma te interesit relativisht te larta. Keshtu, investitoret duke deshiruar te perfitojne nga keto norma,
ofrojne fonde ne tregje te huaja. Gjithsesi, norma te larta te interesit jane shenja te situatave
inflacioniste sepse perderisa inflacioni shkakton zhvleresim te monedhes vendase, interesat e larta e
balancojne kete presion duke terhequr flukse hyrese te fondeve)

2. Pritjet per kursin e kembimit (kreditoret priren te investojne fonde ne tregjet e atyre vendeve te cilat
priren te kene monedhe me te forte sesa monedha e vendeve te tyre)

3. Diversifikimi nderkombetar (kreditoret perfitojne nga diversifikimi nderkombetar sepse nje gje e tille
zvogelon mundesine e falimentimeve te njekohshme qe disa huamarresve).

Arsyet e huamarrjes ne tregje te huaja:

1. Norma te uleta te interesit (disa vene kane me shume fonde ne dispozicion se sa qe eshte kerkesa per
keto fonde, dhe nje gje e tille con ne ulje te normave te interesit. Keshtu, huamarresit e huaj tentojne te
marrin fonde ne keto vende per shkak te normave te uleta te interesit. Gjithashtu, keto vende tentojne
te kene nivele te uleta inflacioni cka ben qe vlera e monedhes te rritet, mirepo ne anen tjeter
balancohet me avantazhin e interesave te uleta).

2. Pritjet per kursin e kembimit (nese filiali I nje SHSHK me qender ne SHBA riatdheteson fonde prane
shoqerise meme, ajo duhet t’I konvertoje keto fonde ne valuten vendase te shoqerise meme. Nese
SHSHK parashikon qe monedha e huaj do te zhvleresohet ne raport me monedhen vendase, ajo mund te
zvogeloje rrezikun e kursit te kembimit, duke kerkuar nga filiali te marre hua ne vend, cka nenkupton qe
filiali do te riatdhetesoje me pak fonde prane shoqerise meme.

Mirepo nese vete shoqerise meme I duhen hua per nevoja te veta, atehere ajo mund te marre hua ne
vendet me monedhe me te dobet, dhe t’I konvertoje fondet ne dollare ne menyre qe vlera e ketyre
fondeve te jete me e madhe.

Tregjet e huaja valutore mundesojne kembimin e monedhave me qellim te lehetesimit te tregtise

nderkombetare dhe transaksioneve financiare.

Historikisht:

Standardi I arit: ishte baze per dikitimin e kurseve te kembimit gjate viteve 1876-1913, gjegjesisht, cdo
monedhe konvertohej ne ar ne baze te nje norme te caktuar, dhe rrjedhimisht, kursi mes dy monedhave
percaktohej nga norma e konvertimit te tyre ne ar. Me fillimin e L.I.Boterore ne 1914, standardi I arit ra.
Deri ne 1920, disa vende u perpoqen te rikthenin kete standard, mirepo shume shpejte hoqen dore per
shkak te panikut bankar te SHBA dhe Europes gjate Depresionit te Madh. Ne vitet 1930, shume vende u
perpoqen te lidhin monedhen e tyre me dollarin amerikan apo paundin britanik, mirepo shume shpesh
iu duhej te rishikonin kurset e kembimit, dhe si rezultat I kesaj paqendrueshmerie te tregjeve dhe
kufizimeve te shtrenguara, vellimi I tregtise nderkombetare pesoi renie.
Marreveshjet per kurse fikse te kembimit: ne vitin 1944, ne konferencen e Bretton Woods, u arrit nje
marreveshje nderkombetare e cila bente thirrje per kurse fikse te kembimit. Kjo marreveshje zgjati deri
ne vitin 1971, pasi gjate kesaj periudhe qeverite detyroheshin te nderhynin per te bere qe kurset e
kembimit te mos leviznin me shume se 1% mbi apo nen nivelin e percaktuar fillimisht. Keshtu, ne fund te
vitit 1971, dollari amerikan dukej I mbivleresuar, andaj, perfaqesuesit e shteteve kryesore u mblodhen
per te diskutuar kete fenomen qe rezultoi me Marreveshjen Smithsoniane, e cila propozonte
zhvleresimin e dollarit kundrejt monedhave tjera si dhe lejonte levizjen e kursit te kembimit me 2% ne
raport me vlerat e reja te caktuara ne kete konference. Kjo levizje percaktoi hapin e pare ne drejtim te
lejimit te forcave te tregut per te percaktuar cmimet e valutave.

Sistemi I kurseve te luhatshme te kembimit: edhe pas marreveshjes smithsoniane, shtete te ndryshme
e kishin te veshtire te mbanin kurset e kembimit brenda kufinjve te caktuar, dhe si rrjedhoje, ne vitin
1973, valutat me te tregtueshme u lejuan te luhateshin ne perputhje me forcat e tregut, duke eliminuar
keshtu kufinjte e vendosur zyrtarisht.

Tregu I momentit quhet tregu ku kryhen transaksionet me te zakonshme te kembimit sipas kursit te
momentit. Ky kurs I kembimit duhet te jete I ngjashem ne te gjitha banakt qe ofrojne sherbime ne
fushen e kembimit valutor, sepse nese ka ndryshime te medha, klientet priren te blejne sasi te medha
ne banka qe ofrojne cmime te uleta dhe t’I shesin menjehere te bankat qe ofrojne cmime me te larta,
gje qe con ne cbalancim te kurseve te kembimit. Nese vete banka ka mungese ten je monedhe, ajo e
blen nga bankat tjera, veprim I cili quhet treg nderbankar dhe kryhet me ane te brokerave.

Transaksionet forward: lejojne SHSHK te parashikojne kurset e ardhme te kembimit me te cilin do te

blejne apo shesin valute. Keto transaksione kryhen permes kontratave forward, te cilat percaktojne
sasine e nej valute te caktuar qe do te blihet apo shitet nga shoqeria ne nje date te caktuar ne te
ardhmen dhe me nje kurs te caktuar. SHSHK perdorin kontratat forward per te garantuar pagesat qe
planifikojne te bejne apo te marrin ne nje valute te caktuar ne te ardhmen, duke eliminuar keshtu
shqetesimin e luhatjeve te kursit te kembimit.

1. Rreshtoni disa nga karakteristikat e rendesishme qe shoqerite shumekombeshe duhet t’I mbajne
parasysh ne fushen e sherbimeve bankare te kembimeve ne valute.
1.1. Konkurrenca ne kuotim ( nje kursim prej 1 cent ne nje sasi prej 1 milion, sjelle
(0.01*1,000,000)=10,000 perfitim)
1.2. Marredhenia e vecante me banken (banka mund te ofroje sherbime ne fushen e administrimit
te arkes, te tregohet e gatshme per oferta speciale, te siguroje valuta qe gjenden me veshtiresi
ne menyre qe te permbushe nevojat e klientit)
1.3.Shpejtesine e veprimeve ( realizimi I transaksioneve me shpejtesi dhe administrimi me kujdes I
dokumentacionit te kerkuar)
1.4.Keshillimet per kushtet aktuale te tregjeve ( banka mund te ofroje keshilla qe nisen nga
vleresimi I ekonomive te huaja dhe aktiviteteve perkatese ne ambientin financiar nderkombetar
dhe qe mund te ndikojne te klientet e tyre)
1.5. Keshillat per parashikimet ( banka mund beje parashikime per te ardhmen e ekonomive te
huaja, kurset e kembimit valutor etj).

2. Banka Utah e ka cmimin e blerjes te $ kanadez 0.7938$ dhe cmimin e shitjes 0.81$. sa eshte
diferenca blerje/shitje ne %?
($ 0.81 - $ 0.7938)/$ 0.81 = 0.02 ose 2% Diferenca blerje/shitje =
(CSH – CB) / CSH

3. Llogarisni diferencen blerje/shitje ne % per peson meksikane, ne qofte se kursi I blerjes eshte
0.11$ dhe ai I shitjes 0.10$.

($ 0.10 - $ 0.11) /$ 0.10] = - 0.1, ose -10%. Diferenca blerje/shitje =

(CSH – CB) / CSH

4. Pse I perdorin shoqerite shumekombeshe kontratat forward?

SHSHK ne pergjithesi I perdorin kontratat forward per te garantuar pagesat qe planifikojne te bejne apo
te marrin ne nje valute te caktuar. Ne kete menyre, ato eliminojne shqetesimin e luhatjeve ne tregun
spot te kembimit, derisa te vije koha e pagesave te tyre te ardhshme.

5. Shpjegoni gjendjet e kembimeve valutore per vendet qe perdorin euron kur hyjne ne
transaksione te tregtise nderkombetare midis tyre.

Vendet qe perdorin Euron si monedhe te tyre nuk kane nevoje qe per keto transaksione te bejne
konvertime valutore. Kjo ka rendesi te vecante per vendet qe zhvillojne veprimtarine e tyre ne Europe,
pasi nuk u duhet te paguajne kosto te transaksionit per kembime valutore. Per me teper, ata nuk
shqetesohen per luhatjet e kursit te kembimit per transaksionet qe kryhen brenda Europes.

Kuotime direkte: kuotime qe perfaqesojne vleren e nje valute te huaj ne dollare

Kuotime indirekte: kuotime qe perfaqesojne vleren e dollarit ne nje valute tjeter

6. Nese 1 Euro = 0.80$, sa eshte vlera e $ ne Euro?

1 Euro: 0.80 $ = X: 1 $  0.80 $ X = 1Euro$  X = 1Euro / 0.80 = 1.25 Euro

7. Supozoni se monedha polake (zloti) vlen 0.17$ dhe jeni japoneze 0.008$. Cili eshte kursi I
kembimit te zlotit me jenin? Dmth. me sa jen eshte e barabarte 1 zloti?

0.17 / 0.008 = 21.25 jen

8. Shpjegoni ku ndryshojne midis tyre tregjet e euromonedhave, eurokredise dhe

euroobligacioneve.

Dallimi kryesor mes ketyre 3 tregjeve qendron ne llojin e fondeve qe ato jane pergjegjese te sigurojne.
Keshtu, tregu I euromonedhave përqendrohet në depozita dhe kredi afatshkurtra, tregu i eurokredive
përdoret për të marrë hua afatmesme, dhe tregu i euroobligacioneve përdoret për të marrë fonde
afatgjata.

9. Pershkruani shkurtimisht zhvillimet historike qe cuan ne kalimin drejt kursit te lirisht te

luhatshem te kembimit ne vitin 1973.

Ne vitin 1944, sipas marreveshjes se Bretton Woods, u vendos per kurset fikse te kembimit ndermjet
monedhave. Kjo marreveshje zgjati deri ne vitin 1971, pasi tutje, qeverite detyroheshin te nderhynin per
te bere qe kurset e kembimit te mos leviznin me shume se 1% mbi apo nen nivelin e percaktuar
fillimisht. Tutje, $ amerikan dukej te ishte mbivleresuar, pasi kerkesa per $ amerikane ishte me e vogel
se oferta e $ per shitje. Pas nje mbledhje nga perfaqesuesit e shteteve kryesore, rezultoi Marreveshja
Smithsoniane, u vendos qe $ te zhvleresohej ne raport me monedhat e tjera te rendesishme. Kjo
marreveshje, pervec qe zhvleresoi $, lejoi edhe qe kurset e kembimit te luhateshin me 2% ne secilin kah.
Kjo levizje perfaqesoi hapin e pare ne drejtimin e lejimit te forcave te tregut per te percaktuar cmimet e
valutave. Keshtu, deri ne Mars te vitit 1973, valutat me te tregtueshme luhateshin ne perputhje me
forcat e tregut, duke eliminuar keshtu kufinjte e vendosur zyrtarisht.

Kontratat valutore te se ardhmes: percaktojne vellimin standard te nje valute te caktuar qe do te

kembehet ne nje date te caktuar. Gjithashtu perdoret si mjet nga SHSHK per tu mbrojtuar nga levizjet e
kursit te kembimit.

Kontratat forward ofrohen nga bankat tregtare, ndersa kontratat future dhe opsionet shiten ne bursa.
Kontratat e opsioneve ndahen ne ato per blerje dhe per shitje. Opsioni per blerje te jep te drejten e
blerjes se nje valute te caktuar me nje cmim te caktuar brenda nje periudhe te caktuar kohore dhe
perdoret per te mbrojtur pagesat e ardhshme. Opsioni per shitje te jep te drejten e shitjes se nje valute te
caktuar me nje cmim te caktuar brenda nje periudhe te caktuar kohore dhe perdoret per mbrojtur
arketimet e ardhshme. Opsionet ofrojne me se shumti fleksibilitet sepse ato nuk kerkojne permbushjen e
asnje detyrimi, qe dmth se firma mund edhe te mos e shfrytezoje opsionin fare.

Tregu I euromonedhave: Institucion financiar I specializuar per mbledhjen e fondeve nga njesite me
teprice dhe transferimin e tyre tek njesite me mungese fondesh.

Zhvillimi: Keto tregje linden mes viteve 1960-1970 kur SHSHK filluan te zgjerojne aktivitetin e tyre, e
sidomos kur shoqerite ne SHBA filluan te depozitojne dollare amerikane ne banka europiane
(eurodollare). Keto banka I pranuan keto depozita, sepse me pas mund t’ua huazonin shoqerive kliente
ne Europe. Zgjerimi I ketyre tregjeve sidomos favorizohej nga rregullat dhe ligjet ne SHBA te cilat
kufizonin huadhenien jashte vendit, si dhe kur filloi vendosja e tavaneve per norma te interesit te
depozitave ne dollare ne SHBA, dollaret filluan te transferoheshin ne keto tregje ku nuk aplikoheshin
tavane. Me qene se rezervat e ketij tregu nuk ishin subjekt I rezerves se detyrueshme, bankat kishin
mundesi te ulnin difference mes kostove dhe perfitimeve, dhe ende te realizonin fitime te kenaqshme,
gje qe e bente kete treg edhe me terheqes, pasi bankat edhe huazonin edhe arketonin depozita me
norm ate pranueshme.

Perberja: Ky treg perbehet nga disa banka te medha (eurobanka), te cilat pranojne depozita dhe japin
hua ne valuta te ndryshme. Historikisht, ky treg ka sherbyer per riciklimin e te ardhurave nga nafta
(petrodollare) nga vendet eksportuese te saj ne vende te tjera, qe dmth se te ardhurat e depozituara ne
eurobanka shpesh u jane dhene hua vendeve qe importojne nafte dhe qe kane mungese fondesh. Me
blerjen e sasive te medha te naftes, fondet perseri kalojne tek vendet eksportuese te cilat me I pas I
depozitojne perseri. Ky process riciklimi, ka qene burim I madh fondesh per disa vende.

Tregu I euromonedhave perqendrohet ne transaksione biznesi qe kane nevoje per depozita dhe hua te
medha, te cilat zakonisht kapin vleren 1milion +. Transaksione te permasave te tilla bejne qe bankat te
ulin shpenzimet operative, qka mundeson norma te favorshme si per depozita, ashtu edhe per hua.

Huate ne grup: Nje hua mund te jepet edhe ne grup nga nje sindikate e eurobankave, me c’rast disa
banka behen bashke dhe secila jep nje shume te caktuar per ofrimin e nje huaje. Per huane ne grup,
huamarresi duhet te paguaje interesin, koston e angazhimit te sindikates, koston e garantimit te huase,
tarife prej 0.25-0.50% ne vit per pjesen e paperdorur te huase se ofruar. Huaja ne grup pervec qe
zvogelon rrezikun e moskthimit te nje huaje, gjithashtu nxit huamarresin te shlyeje kredi, sepse nese nje
qeveri e caktuar nuk e paguan ne kohe huane, atehere sindikata shperndan fjale dhe ajo qeveri do te
kete veshtiresi ne sigurimin e huave te reja ne te ardhmen.

Standardizimi I rregullave bankare brenda tregut te euromonedhave:

1.1.Akti I bashkimit te Europes: filloi ne vitin 1992 ne te gjitha vendet e BE dhe u perckatuan
dispozitat me te rendesishme per industrine bankare:
1.1.1. Kapitali mund te qarkulloje lirshem ne te gjithe Europen
1.1.2. Ne BE, bankat mund te ofrojne nje game te gjere huash, qera financiare dhe aktivitete te
ndryshme ne fushen e letrave me vlere
1.1.3. Ne BE do te perdoren te njejtat rregulla sa I perket konkurrences, bashkimeve te shoqerise
dhe taksave
1.1.4. Nje banke qe ngrihet ne ndonjerin prej vendeve te BE ka te drejte te zgjerohet ne secilin apo
ne te gjitha vendet e BE.
1.2.Marreveshje e Baselit – marreveshje per uniformizimin e standardeve bankare. Kapitali ndahej
ne kapital kryesor dhe ne kapital dytesor. Kapitali kryesor duhet te ishte te pakten sa 4% e
mjeteve te rrezikuara. Vendosja e shkalleve te riskut mbi mjetet coi ne rritjen e raportit te
kapitalit te kerkuar per mjetet e rrezikuara.

Tregu I dollarit aziatik: Tregu I euromonedhave perfshin edhe bankat e Azise qe pranojne dhe japin hua
ne $. Ky treg shpesh trajtohet si tregu aziatik I $, dhe dallimi I vetem I rendesishem midis ketij tregu dhe
tregut te euromonedhave eshte vend-ndodhja. Bizneset e Azise nuk mund te mbeshteteshin ne bankat
Europiane per shkak te largesise dhe diferencave ne ore. Funksioni kryesor I ketyre tregjeve eshte
kanalizimi I fondeve nga depozituesit tek huamarresit. Burimet me te medha te depozitave jane SHSHK
me teprice parash dhe agjensite qeveritare, ndersa huamarresit me te medhenj jane shoqerite
prodhuese. Nje tjeter funksion I ketij tregu eshte huamarrja dhe huadhenia.

10. Cili eshte funksioni I tregut te euromonedhave?

Funksioni i tregut ndërkombëtar të parave është të lehtësojë në mënyrë efikase fluksin e fondeve
ndërkombëtare nga firmat ose qeveritë me fonde të tepërta për ata që kanë nevojë për fonde

11. Pershkruani shkurtimisht arsyet e lindjes dhe forcimit te tregut te euromonedhave.

Fillimisht keto tregje linden mes viteve 1960-1970 kur SHSHK filluan te zgjerojne aktivitetin e tyre, e
sidomos kur shoqerite ne SHBA filluan te depozitojne dollare amerikane ne banka europiane
(eurodollare). Keto banka I pranuan keto depozita, sepse me pas mund t’ua huazonin shoqerive kliente
ne Europe. Tutje, keto tregje u zgjeruar per shkak se favorizoheshin rregullat dhe ligjet e SHBA-se te cilat
kufizonin huadhenien jashte vendit. Per me teper, kur filloi vendosja e tavaneve per normat e interesit
te depozitave ne $ ne SHBA, $ filluan te transferoheshin ne tregun e eurodollarit ku nuk aplikoheshin
tavane. Me qene se depozitat e ketij tregu nuk ishin subjekt I rezerves se detyrueshme, bankat nuk
mund te arrinin fitime te knaqshme, qka ju mundesonte atyre te ofronin norma terheqese per depozita
per subjektet me teprice te fondeve, dhe po ashtu te jepnin hua per subjektet me deficit te fondeve,
perseri me norma te pranueshme.
 12. Pse normat e interesit ndryshojne nga njeri vend ne tjetrin? Pse normat e interesit jane te
ngjashme per vendet europiane qe perdorin euro?

Per cdo monedhe, normat e interesit mund te shpjegohen me nivelin e kerkeses dhe ofertes.
Ndryshimet ne normat e interesit te njeres monedhe mund te ndikojne mbi nje monedhe tjeter brenda
nje kohe te caktuar. Ceshtja eshte se liria e transferimit te fondeve nga nje vend ne nje vend tjeter ben
qe kerkesa dhe oferta per fonde te jene disi te lidhura, cka ben qe edhe levizjet e normave te interesit te
jene gjithashtu te lidhura. Nderkaq, normat e interesit ne vendet europiane qe marrin pjese ne euro,
jane te ngjashme sepse ato u nenshtrohen kushteve te njejta te kerkeses dhe ofertes.

Tregu I Eurokredise: Pergjegjese per sigurimin e huave afatmesme (1 vjecare +) qe I ofrohen SHSHK-ve,
agjensive qeveritare, dhe keto mjete zakonisht quhen eurohua dhe kane maturim prej 5 vitesh.

Duke qene se eurobankat mund te pranojne depozita a/sh dhe te japin hua a/gj, afatet e maturimit nuk
perputhen. Kjo mund te ndikoje negativisht ne rezultatet e nje banke ne periudhat kur interesat rriten,
sepse banka mund te kete dhene eurhuane me nje norme te caktuar interesi, kurse % qe paguan per
depozita a/sh vazhdon te rritet. Per te evituar kete rrezik, tani eurobankat perdorin eurohuane me
interesa te luhatshme.

13. Ne rastin e huave te ofruara nga tregu I eurokredive, cilet jane hua-marresit?

Shoqerite e medha dhe qeverite

14. Cfare eshte LIBOR-I dhe si perdoret ne tregun e eurokredise?

LIBOR (Norma e ofertës ndërbankare në Londër) është % i interesit me të cilin bankat në Evropë i japin
hua njëra-tjetres. Përdoret si bazë nga e cila përcaktohen normat e huasë për kreditë e tjera në tregun e
eurokredise.

15. Pse bankat jane te interesuara te marrin pjese ne huate ne grup te sindikuara qe ofrohen ne
tregun e eurokredise?

Ne rastet kur asnje banke nuk deshiron qe te huazoje e vetme nje shume te kerkuar nga shoqerite apo
qeverite e ndryshme ngrihet nje sindikate e eurobankave, me c’rast disa banka behen bashke dhe secila
jep nje shume te caktuar per ofrimin e nje huaje. Per huane ne grup, huamarresi duhet te paguaje
interesin, koston e angazhimit te sindikates, koston e garantimit te huase, tarife prej 0.25-0.50% ne vit
per pjesen e paperdorur te huase se ofruar. Huaja ne grup pervec qe zvogelon rrezikun e moskthimit te
nje huaje, gjithashtu nxit huamarresin te shlyeje kredi, sepse nese nje qeveri e caktuar nuk e paguan ne
kohe huane, atehere sindikata shperndan fjale dhe ajo qeveri do te kete veshtiresi ne sigurimin e huave
te reja ne te ardhmen.

Tregu I eurobligacioneve: treg nderkombetar ku emetohen obligacionet per te siguruar fonde afatgjata.
Keto obligacione mund te jene te huaja apo euroobligacione. Obligacionet e huaja jane fonde qe
emetohen nga huamarres te huaj ne vendin ku emetohet obligacioni. Euroobligacionet jane fonde qe
shiten ne vende te tjera, te ndryshme nga vendi I monedhes se emitimit te tyre.

Zhvillimi: Lindja e ketij tregu ne vitin 1963 erdhi pjeserisht si pasoje e Takses se Barazimit te Interesave,
e vendosur nga SHBA per te frenuar investitoret amerikane ne investimet ne letra me vlere. Keshtu,
huamarresit jo-amerikane qe zakonisht ju kishin shitur letra me vlere investitoreve amerikane, filluan te
kerkonin burime te reja fondesh. Per shkak te kesaj takse, shume nga obligacionet e SHBA emetoheshin
ne tregun e euroobligacioneve pasi qe perjashtoheshin nga pagesa e takses. Disa shoqeri amerikane e
perdornin kete forme financimi dhe kishin mundesine e shitjes se obligacionit me nje cmim relativisht te
larte per shkak te perjashtimit nga taksa, ndersa disa shoqeri te tjera nuk e perdornin kete forme
financimi sepse supozonin se qeveria ne cdo kohe mund te ndalonte kete menyre te shmangies se
takses, mirepo ne vitin 1984 qeveria hoqi taksen komplet dhe si rezultat u rrit vellimi I obligacioneve te
shitura nga shoqerite amerikane per investitoret jo amerikane.

Procesi I grantimit: euroobligacionet garantohen nga nja sindikate bankash qe ofrojne investime. Ato
hidhen njekohesisht ne shume vende, duke siguruar nje specter te gjere burimesh fondesh. Procesi I
grantimit kalon ne disa faza. Sindikata ja shet obligacionin nje ekipi garantuesisht. Zakonisht, para se
euroobligacioni te mberrije te bleresi, behet nje shperndarje e posacme per garantuesit rajonale, mirepo
nje nder te metat e kesaj metode eshte se garantuesit e hapave te dyte dhe te trete nuk e mbajne
gjithmone premtimin per te shitur obligacionin. Ne keto raste, sindikata detyrohet t’I rishperndaje
obligacionet e pashitura apo t’I shese vete ato drejteperdrejte, cka shton kostot e shperndarjes. Per te
evituar probleme te tilla, me shume obligacione shperndahen tek garantuesit te cilet I kane permbushur
detyrimet e tyre ne te kaluaren me rregull.

Tiparet: emetohen ne formen e mbajtesit pagesa e kuponeve te te cileve behet cdo vit, disa nga to kane
klauzole konvertueshmerie apo edhe norme te luhatshme interesi, ne pergjithesi kane shume pak
mbrojtje, cka perben nje avantazh per emetuesin, gjithashtu kane edhe opsionin e shlyerjes perpara
afatit te maturimit, mund te emetohen ne valuta te ndryshme. Ofrohet tregu sekondar, ku permes
Euroclear te gjithe tregtuesit informohen per emisionet qe kane mbetur pa shitur etj.

16. Diskutoni disa nga arsyet e popullaritetit te tregut te euroobligacioneve.

Tregu I euroobligacioneve perdoret me se shpeshti per te financuar zgjerimin ekonomik te vendit. Ky

treg lindi dhe u zhvillua si pasoje e Takses se Barazimit te interesave, pasi kjo takse po I rendonte disa
investitore me shume, e disa me pak. Pasi qeveria amerikane hoqi kete takes, shoqerite amerikane tani
mund te emetonin obligacione drejteperdrejte per investitoret amerikane, dhe si rrjedhoje, ne menyre
te konsiderueshme u rrit vellimi I obligacioneve te shitura.

Ky treg ofron njekohesisht, ne shume vende burime te fondeve. Edhepse procesi kalon ne disa faza, ne
fund, shperndahen me shume fonde tek garantuesit qe kane permbushur me mire detyrimet e tyre ne
te kaluaren.

Ky treg behet edhe me terheqes pasi obligacionet emetohen ne formen e mbajtesit, pagesat e te cileve
behen cdo vit. Disa nga to kane klauzole konvertueshmerie apo edhe norme te luhatshme interesi.
Euroobligacionet ne pergjithesi kane shume pak mbrojtje, cka perben nje avantazh per emetuesin. Ato
gjithashtu kane edhe opsionin e shlyerjes perpara afatit te maturimit. Emetohen ne valuta te ndryshme.
Ofrohet tregu sekondar, ku permes Euroclear te gjithe tregtuesit informohen per emisionet qe kane
mbetur pa shitur etj.

Se fundi, me pranimin e euros nga shume vende europiane, SHSHK te vendeve te ndryshme mund
emetojne euroobligacione, cka ben qe tregu te jete shume me I madh dhe me likuid.
 17. Llogarisni zbritjen apo cmimin shtese te ardhshem te paundit britanik, per te cilin kursi I
kembimit pas 180 diteve te ardhshme do te jete 1.75$ dhe kursi per momentin eshte 1.78$.
Thoni nese shifra juaj eshte zbritje apo prim?

18. Shoqeria Wolfpack eshte eksportues amerikan qe I faturon mallrat e saj ne UK ne paund
britanik. Nese parashikimet jane qe ne te ardhmen paundi te vleresohet kundrejt $, a duhet
qe kjo shoqeri te mbuloje rrezikun, duke perdorur kontratat forward? Shpjegoni.

Në këtë rast, Korporata Wolfpack nuk duhet të mbrohet, sepse do të përfitonte nga vlerësimi i paundit
me rastin e konvertimit te paundëve në dollare.

Emetimi I aksione te huaja ne SHBA: shoqerite apo qeverite e ndryshme jashte SHBA qe kane nevoje
per sasi te medha fondesh, emetojne aksionet e tyre ne SHBA (keto transaksione quhen oferta
aksionesh yankee) per shkak te likuiditetit te larte te emetimeve te reja ne kete vend. Keto shoqeri u
nenshtrohen kerkesave te forta per deklarimin e gjendjes se tyre financiare. Shume nga ofertat per
aksione nga shoqerite e huaja jane si rezultat I programeve te privatizimit, permes se cilit shume prona
qe ishin me heret te shtetit, tani iu kane kaluar aksionereve ne SHBA. Per shkak te madhesise se madhe
te disa prej ketyre pronesive, vetem tregjet vendase nuk ishin ne gjendje te perthithin gjithe oferten e
krijuar. Nje avantazh tjeter I emitimit ne SHBA eshte diversifikimi I bazes se aksioneve, gje qe ben qe te
ulet paqendrueshmeria e cmimeve te aksioneve. Gjithashtu, shoqerite joamerikane mund te financojne
aktivitetin e tyre permes certifikatave amerikane te depozitimit, te cilat u japin mundesi atyre te
provojne tregjet amerikane per mbledhje fondesh, duke shmangur disa nga rregullat e deklarimit.

Emetimi I aksioneve ne tregje te huaja: edhepse tregu ne SHBA ofron avantazhe per emisione te reja
per shkak te likuiditetit dhe permasave te tij, shpeshhere kerkesat e regjistrimit shkaktojne vonesa ne
shitjen e ketyre emisioneve. Per kete arsye, disa shoqeri amerikane kane emetur aksione ne tregje te
huaja. Disa shoqeri shesin aksione ne tregje te huaja thjeshte per te rritur prestigjin e tyre ne plan
global.

Ndikimi I Euros: pranimi I Euros nga shume vende europiane I ka nxitur SHSHK te vendosura ne Europe
qe te emetojne aksione. Investitoret ne te gjithe Europen jane te interesuar te investojne ne aksione
sepse nuk kane shqetesimin e ndryshimit te kurseve te kembimit. Gjithashtu, tregu sekondar I aksioneve
te emeruara ne Euro eshte me likuid per shkak te pjesemarrjes se investitoreve nga vendet e ndryshme
qe kane pranuar euron.

Pengesat qe kane kufizuar rritjen e tregtimit nderkombetar te aksioneve:

1. Kosto e transaksionit – vendet kane bursat e tyre permes se cilave tregtojne aksionet e
shoqerive te regjistruara publikisht. Tregimi brenda vendit ben qe te ulen kostot e
transksionit dhe te rritet eficensa. Pikerisht, bursa e Zvicrres sherben si model per bursat
ne te gjithe boten, sepse eshte plotesisht e kompjuterizuar dhe nuk ka me nevoje per
hollin e tregtimit. Urdherat per blerje/shitje pranohen ne institucionet financiare te
certifikuara te cilat regjistrohen ne systemin kompjuterik, I cili I bashkon bleresit dhe
shitesit, I dergon konfirmimin e transaksionit inst.financiar dhe e informon investitorin
se transaksioni ka mbaruar. Perparesia kryesore e sistemit te kompjuterizuar eshte
kriteri I dokumentimit qe I jep perparesi ekzekutimit te urdherave.
 2. Kosto e informacionit – interneti u jep investitoreve me shume informacion rreth
tregjeve te aksioneve, duke u dhene mundesi te marrin vendime me te mira pa pasur
nevoje te paguajne per kete informacion. Gjithsesi, ndryshimet ne rregullat e mbajtjes
se kontabilitetit vazhdojne te veshtiresojne interpretimin e te dhenave financiare te
shoqerive te huaja apo edhe krahasimin e ketyre te dhenave, mirepo gjithnje behet
perpjekje per uniformizimin e standardeve te kontabilitetit.
3. Rreziku I kursit te kembimit – investimi ne aksione te huaja, te emeruara ne monedha te
huaja, rrezikon gjate gjihe kohes qe monedha ne fjale te zhvleresohet perkunder
monedhes kombetare. Mundesia e renies se vleres se aksioneve per shkak te
zhvleresimit te monedhes esht me e madhe ne vendet qe sapo kane hyre ne ekonomine
e tregut.

Diversifikimi nderkombetar me aksione: investitoret priren qe te diversifikojne portofilin e tyre me

aksione, mirepo kufizimi kryesor eshte niveli I korrelacionit, I cili vitet e fundit eshte shume I larte, gje qe
ben qe fitimet e mundshme qe lidheshin me pakesimin e rrezikut nga diversifikimi te zvogelohen. Nje
nder shkaqet e rritjes se korrelacionit mes kthimeve te tregjeve aksionere eshte rritja e integrimit te
biznesit qe kryhet mes vendeve, sepse ajo con ne rritje te tregtise mes vendeve si dhe ne shtimin e
flukseve te kapitalit mes tyre. Korrelacionet e tregjeve aksionere behen me te dukshme gjate krizave,
andaj diversifikimi nderkombetar nuk eshte aq efektiv gjate periudhave te renies, sa gjate periudhave te
rritjes. 2 ngjarjet qe kane pasur efekte negative mbi shume tregje te aksioneve jane:

1. Levizjet e tregut gjate renies se vitit 1987 – gjate kesaj periudhe, 4 vendet kryesore (Tokyo,
Londer, Frankfurt, New York), edhepse me permasa jo te barabarta te renies, pesuan efekte
negative. Kur investitoret parashikuan renie ne cmime te pergjithshme te aksioneve, ata shiten
aksione nga te gjitha tregjet. Mendime te ndryshme supozonin se kjo krize erdhi si rezultat I
tregjeve amerikane, kompjuterizmit, tregtise se njekoheshme me kontrata te se ardhmes etj,
ndersa te tjere supozonin se ishin pikerisht tregjet joamerikane ato qe shkaktuan kete levizje te
tregut si dhe se kompjuterizimi nuk ishte pergjegjes per kete krize.
2. Levizja e tregjeve gjate krizes aziatike – renia ekonomike ne Azi beri qe investitoret te
rivleresonin aksionet me nje cmim me te ulet per te shkak te dobesise ekonomike, pasigurise
politike dhe mungeses se besimit ne zgjidhjen e problemeve. Keshtu, diversifikimi brenda Azise
nuk I mbrojti dot investitoret gjate krizes aziatike.

Metodat per vleresimin e aksioneve te huaja:

1. Perdorimi I modelit te skontimit te dividenteve me rregullimet per kursin e pritshem te

kembimit – me qene se aksionet e huaja paguajne dividente ne monedhen me te cilen jane
emeruar, ato duhet te konvertohen ne dollare, dhe ne rastet kur nuk ka siguri ne kurset e
kembimit, atehere nje investitor amerikan eshte I ekspozuar ndaj nje pasigurie me te madhe.
2. Perdorimi I raporteve cmim/fitim – fitimet e pritshme per cdo aksion te nje shoqerie te huaj
shumezohen me raportin perkates cmim/fitim per te nxjerre cmimin e duhur te aksioneve te
firmes. Kjo metode eshte me e thjeshte per tu zbatuar, mirepo ka disa kufizime: ky raport mund
te ndryshoje vazhdimisht ne disa tregje te huaja sidomos kur tregjet perbehen nga nje nr.i
kufizuar shoqerish, ky raport mund te kete nevoje te pershtatet posacerisht per vendin e
shoqerise sepse fitimet mund te ndikohen nga taksat apo rregullat e kontabilitetit, ky raport
 shprehe cmimin ne monedhen e vendit te huaj, andaj duhet te konvertohet, pra duhet te merret
parasysh edhe kursi I kembimit.
3. Vleresimi I kushteve makroekonomike dhe ndjeshmerise se shoqerise ndaj ketyre kushteve- kjo
metode priret te percaktoje fonde per aksionet e atyre vendeve qe priten te kene kushte shume
te favorshme ekonomike dhe fokusohet me pak ne ato aksione qe mund te nenvleresohen
brenda atij vendi.

Metodat qe perdoren per te investuar ne vende te huaja:

1. Blerjet direkte te aksioneve te huaja realizohet ne bursa nderkombetare, permes sherbimeve te

shoqerive ndermjetesuese te cilat kontaktojne me hollet e tregtimit te bursave te huaja. Kjo
metode eshte joefikase per shkak te disa pengesave te tregut si psh: mungesa e informacionit,
kostot e transaksionit dhe dallimet tarifore e taksore mes vendeve. Nje metode tjeter eshte
blerja e aksioneve te huaja ne bursa vendase, mirepo me qene se numri I shoqerive te huaja
eshte pergjithesisht I kufizuar, kjo metode mund te mos jete e pershtatshme per te perfituar
maksimalisht nga diversifikimi nderkombetar.
2. Investimin ne aksionet e SHSHK – zvogelon rrezikun duke diversifikuar shitjet jo vetem ne mes
industrive por edhe ndermjet shteteve, keshtu qe SHSHK mund te arrije stabilitet te ngjashem
me ate te nje portofoli aksionesh te rangut nderkombetar.
3. Certifikatat amerikane te depozituara – jane certifikata qe dokumentojne pronesine mbi
aksionet e huaja dhe shiten kryesisht ne tregun mbi banak te aksioneve. Keto certifikata nuk
tregohen aktivisht andaj cmimet e tyre nuk raportohen rregullisht. Ky lloj investimi mund te
zevendesoje investimin e drejteperdrejte ne aksione te huaja, mirepo per shkak te numrit te
kufizuar te certifikatave dhe kosto relativisht te larta te transaksionit, invesitoret preferojne
tjera metoda.
4. Aksionet benchmark te kapitalit boteror – jane indekse qe pasqyrojne grupime aksionesh te nje
vendi te caktuar. Ato u krijuan per t’u dhene mundesi investitoreve te investojne drejteperdrejte
ne indeksin e aksioneve te nje vendi, dhe shpesh quhen Aksione I. zakonisht keto aksione blehen
nga investitoret qe deshirojne te investojne ne nje indeks qe perfaqeson nje treg te caktuar
aksioner.
5. Fondet nderkombetare te investimeve – jane portofole aksionesh nga vende te ndryshme dhe
jane shume te perhapura per shkak te (1) shumave te vogla qe nevojiten per te marre pjese ne
to, (2) profesionalizmit te larte te administruesve te fondeve dhe (3) nivelit te larte te
diversifikimit si rezultat I perfshirjes ne portofol te shume aksioneve. Keto fonde jane protofole
te strukturuara andaj investitoret nuk I duhet qe ta ndertoje vete portofolin e tij pasi mund ta
gjeje te gatshem.

Rreziku I kursit te kembimit per aksionet e huaja mund te ulet permes (1) diversifikimit ne aksione te
shume vendeve. Kur korrelacioni midis levizjeve te monedhave te huaja eshte I ulet apo negative,
rreziku I kursit te kembimit ulet ne menyre efektive me ane te diversifikimit, dhe e kunderta. (2) marrja e
pozicioneve te shkurta ne monedhat ne te cilat jane emeruar aksionet. Edhepse investitoret mund te
gjejne menyra te mbrohen nga rreziku I kursit te kembimit, ata nuk mund t’ju shmangen 3 kufizimeve :

1. Nr I njesive te monedhes se huaj qe do te konvertohet ne monedhen vendase eshte I panjohur

2. Investitoret mund te zgjedhin te mbajne aksionet edhe pas mbarimit te afatit te parashikuar
fillimisht
 3. Per disa monedha mund te mos ekzistoje norma forward
19. Shpjegoni pse shoqerite emetojne aksione ne tregje te huaja. Pse shoqerite amerikane qe me
futjen e monedhes se vetme ne 1999, kane filluar te hedhin me shume aksione ne Europe?

Firmat mund të lëshojnë aksione në tregjet e huaja kur shqetësohen se tregu i tyre vendas mund të mos
jetë në gjendje të thithë tërë çështjen. Për më tepër, këto firma mund të kenë hyrje në valutë të huaj në
vendin e huaj që mund të përdoren për të paguar dividentë në aksionet e lëshuara nga jashtë. Ata
gjithashtu mund të dëshirojnë të përmirësojnë imazhin e tyre global. Meqenëse euro mund të përdoret
në disa vende, firmave mund t'u duhen një sasi e madhe eurosh nëse ato po zgjerohen në të gjithë
Evropën

20. Shoqeria amerikane Bullet Inc. planifikon te emetoje ne SHBA gjate ketij muaji aksione te reja.
I vetmi vendim qe ka mbetur pa marre eshte data e emitimit te emisionit te ri. Pse, sipas jush,
Bullet monitoron cdo mengjes bursen e Tokios?

Cdo mengjes duhet te kontrollohet levizja e kursit te kembimit sepse ajo ndryshon nga nata e djeshme.
Kjo per shkak se lajmet e mengjesit para hapjes se tregut ne nje vend, kane ndryshuar oferten dhe
kerkesen per nje valute te caktuar, pasi eshte caktuar nje kurs I ri nga bankat apo tregjet qe jane hapur
me heret. Ne cdo moment kursi I kembimit mes dy monedhave duheet te jete I ngjashem ne te gjitha
bankat qe ofrojne sherbime ne fushen e kembimeve valutore, sepse nese ka ndryshime te medha,
klientet apo edhe bankat e tjera mund te blejne sasi te medha nga bankat qe ofrojne cmim relativisht te
ulet, dhe t’I shesin menjehere tek bankat qe ofrojne cmim relativisht te larte.

21. Kohet e fundit Wal-Mart ka ngritur dy pika te shitjes me pakice ne qytetin e Shanzenit, Kine,
qe ka popullsi rreth 3.7 milione. Keto pika jane massive dhe perfshijne si produte te prodhuara
ne vend, ashtu edhe mallra tjere importi. Duke qene se te ardhurat jane me te medha se
nevojat e Wal-Mart ne Shanzen, shoqeria riatdheteson nje pjese te te ardhurave ne SHBA. Wal
Mart ka gjasa te ngreje ne te ardhmen pika te tjera te shitjes ne Shanzen apo edhe ne qytete
te tjera.
a. Shpjegoni se si keto pika te shitjes ne Kine perdorin tregun e momentit per kembimet e
valutave

Dyqanet Wal-Mart në Kinë kanë nevojë për monedha të tjera për të blerë produkte nga vendet e tjera,
dhe duhet të shndërrojnë monedhën kineze (juan) në monedhat e tjera në tregun vendas për të blerë
këto produkte. Ata gjithashtu mund të përdorin tregun vendas për të kthyer të ardhurat e tepërta të
shprehura në juan në dollarë, të cilat do t’i dërgohej prindit të Sh.B.A.

b. Shpjegoni se si mund ta perdore Wal-Mart tregun e euromonedhave, kur te ngreje dyqane

tjera ne Azi.

Wal-Mart mund të ketë nevojë të ruajë disa depozita në tregun e valutave euro që mund të përdoren
(kur është e nevojshme) për të mbështetur rritjen e dyqaneve Wal-Mart në tregje të ndryshme të huaja.
Kur disa dyqane Wal-Mart në tregjet e huaja kanë nevojë për fonde, ata marrin hua nga bankat në
tregun e euromonedhave. Kështu, tregu i euromonedhave shërben si një burim depozitimi ose huazimi
për Wal-Mart dhe SHSHK të tjera mbi një bazë afatshkurtër.

c. Shpjegoni se si Wal-Mart mund te perdore tregun e euroobligacioneve per te financuar

ngritjen e dyqaneve te reja ne vende te tjera.
Wal-Mart mund të lëshojë bono në tregun e euroobligacioneve për të gjeneruar fonde të nevojshme për
krijimin e mundesive të reja. Obligacionet mund të emërtohen në monedhën e nevojshme; atëherë, pasi
të jenë ngritur dyqanet, disa nga flukset e parave të krijuara nga ato dyqane mund të përdoren për të
paguar kamatë në bono.

22. Shpjegoni se ne c’menyre mund te ndikonte kriza aziatike mbi kthimin e nje shoqerie
amerikane qe ka investuar ne tregjet aziatike te aksioneve per te diversifikuar portofolin.

23. Ne c’menyre, sipas jush, sulmi terrorist mbi SHBA mund te sillte ulje te normave te interesit ne
kete vend? Duke pasur parasysh renien e mundshme ne normat e interesit dhe ne cmimet e
aksioneve brenda SHBA, si mund te ndikonte kjo situate ne flukset e kapitalit midis SHBA dhe
vendeve tjera?

Rasti I Blades:

1. Nje nga shqetesimet tuaja eshte mosperputhja ne kohe midis nomrave me te larta te interesit
ne Tajlande dhe vonesave ne konvertimin e bahtit ne $. Shpjegoni pasojat qe rrjedhin nga kjo.

Nëse flukset monetare neto të shprehura në baht shndërrohen në dollarë sot, Blades nuk i nënshtrohet
asnjë zhvlerësimi të ardhshëm të baht që do të rezultojë në flukse parash më pak të dollarit.

2. Nese shuma neto ne baht qe vjen nga operacionet ne Tajlande investohet po ne Tajlande,
cfare ndikimi do te kishte mbi operacionet qe kryhen ne Amerike? (supozoni se aktualisht
Blades paguan 10% per $ e marre hua dhe ka nevoje per me shume financime per firmen e tij).

3. Flukset e arkes mund te klasifikohen ne 4 funksione kryesore te kompanise: funksioni I pare

eshte tregtia e jashtme me shoqerite kliente (eksportet sjellin flukse hyrese, ndersa importet
sjellin flukse dalese), funksioni I dyte eshte investimi I huaj direct apo blerja e mjeteve te huaja
(fillimisht kerkohet dalje e parave por me pas gjenerohen hyrje te parave nepermjet
riatdhetesimit apo shitjes se mjeteve), funksioni I trete eshte investimi ash apo investimi ne
tregjet e huaja te letrave me vlere (tregu I euromonedhave) dhe funksioni I katert eshte
investimi agj ne tregje nderkombetare te kapitaleve.

KAPITULLI 4: INVESTIMET NE TREGJET FINANCIARE NDERKOMBETARE

1. Supozoni se kursi I dites I kembimit per paundin britanik eshte 1.73$. Kursi I dites pas nje viti
mendohet te jete 1.66$. Sa eshte % e zhvleresimit ne kete rast?

(1.66 $ – 1.73 $) / 1.73 $ = -4.05%

Faktoret kryesore qe ndikojne mbi kurset e kembimit jane:

1. Normat e inflacionit – nese normat e inflacionit ne vend rriten me shume se ne vendin e huaj,
atehere kerkesa vendore per mallrat e huaj rritet, si dhe ulet kerkesa e huaj per mallra vendore,
te cilat bejne presion ne rritje te vleres se monedhes se huaj.
2. Normat relative te interesit – nese normat e interesit ne vend rriten me shume se ne vendin e
huaj, atehere kerkesa vendore per mallra te huaj zvogelohet si dhe bie deshira te vendosen
depozita ne bankat e huaja pasi normat e vendit jane me terheqese. Ne anen tjeter, vendet e
huaja priren te depozitojne me shume ne vendin tone, duke rritur keshtu oferten e monedhes
se tyre per shitje.

Norma reale e interesit: edhepse nje norme relativisht e larte e interesit mund te terheqe hyrjen e
flukseve te huaja, nga ana tjeter kjo mund te reflektoje ne pritjet per rritjen e normes se inflacionit.
Duke qene se inflacioni I larte con ne zhvleresim ne monedhes vendase, investitoret mund te heqin dore
nga investimet ne ate monedhe dhe per kete arsye merren parasysh normat reale te interesit te cilat
bejne pershtatjen e normes nominale te interesit me normen e inflacionit. Kjo mund te shprehet me
formule si: Norma reale = Norma nominale – Norma e inflacionit. Ky raport ndryshe quhet edhe ndryshe
quhet edhe efekti Fisher. Ne kushtet kur te gjitha faktoret tjere mbesin te pandryshuar, atehere kemi
nje korrelacion te forte midis normave reale te interesit dhe vleres se dollarit.

3. Nivelet relative te te ardhurave – nese niveli I te ardhurave ne vend rritet me shume se ne

vendin e huaj, atehere kemi rritje te kerkeses vendore per mallra te huaj ndersa oferta e huaj
per shitje mund edhe te mos ndryshoje. Rritja e kerkeses vendore per mallrat e huaj ben qe te
rriten importet, mirepo ne anen tjeter, rritja e nivelit te te ardhurave mund te pasohet me rritje
te normave te interesit, dhe normat me te larta te interesit terheqin me shume fonde te huaja
ne vend, andaj rritja e nivelit te te ardhurave con ne forcimin e monedhes vendase si rezultat I
nderveprimit te disa faktoreve.
4. Kontrolli I qeverise – vendet te cilat kane kontroll me te larte dhe me te rrepte te qeverise,
bejne qe investitoret te heqin dore nga investimet ne monedhen e atij vendi. Keto masa te
qeverise zakonisht perfshijne: (1) vendosjen e pengesave ne fushen e kembimeve valutore, (2)
vendosjen e pengesave ne tregtine e jashtme, (3) nderhyrjen ne tregun valutor, (4) ndikimin mbi
treguesit makro si inflacioni, interesi, te ardhurat.
5. Pritjet – tregjet valutore reagojne ndaj cdo lajmi qe mund te sjelle pasoja ne te ardhmen. Lajmet
per nje rritje te mundshme te inflacionit ne nje vend bejne qe investitoret te heqin dore nga
investimet ne monedhen e atij vendi per shkak te pritjeve se vlera e asaj monedhe do te
zhvleresohet ne te ardhmen, dhe ky veprim ben qe menjehere te filloje renia e vleres se asaj
monedhe.

Gjate krizes azatike te vitit 1997-1998, bankat tregtare ne te gjithe boten shiten valutat aziatike per te
blere valuta te tjera, nisur nga mendimi se vlera e valutave te Azise ishte fictive. Keto veprime bene qe
vlera e valutave te Azise te bjere shume shpejte. Megjithate, keto veprime te bankave e cojne tregun
drejt niveleve reale.

Ndikimi I sinjaleve ne spekulimet valutore: spekulimet e perditshme mbi levizjet e ardhshme te kurseve
te kembimit motivohen kryesisht nga sinjale per levizjet e ardhshme te normave te interesit. Ndodhe qe
dollari nje dite te dobesohet ndjeshem dhe diten tjeter te forcohet ndjeshem, si rezultat I reagimeve pa
vend te spekulanteve te cilet marrin pozicione nisur nga sinjale qe mund te jene te gabuara. Keto
veprime me se shumti kane ndikim ne tregjet e ekonomive ne zhvillim sepse keto tregje kane vellime me
te vogla te kembimeve valutore dhe jane me pak likuide.

2. Supozoni se norma e inflacionit ne SHBA rritet shume ne raport me inflacionin kanadez. Ne

kushtet kur te gjitha faktoret e tjere mbeten te pandryshuar, si ndikon kjo ne:
a. Kerkesen amerikane per $ kanadeze - rritet
b. Oferten e $ kanadeze per shitje - ulet
c. Vleren e ekuilibrit per $ kanadeze – rritet
3. Supozoni se normat amerikane te interesit pesojne ulje ne raport me ato britanike. Ne kushtet
kur te gjithe faktoret e tjere mbeten te pandryshuar, si do te ndikoje kjo ne:
a. Kerkesen amerikane per paundin britanik - rritet
b. Oferten e paundit per shitje - ulet
c. Vleren ekuiliber te paundit - rritet
4. Supozoni se te ardhurat ne SHBA rriten per nje nivel shume me te larte sesa te nivelit ne
Kanada. Nese te gjithe faktoret e tjere mbesin te pandryshuar, si ndikon kjo ne:
a. Kerkesen amerikane per $ kanadeze - rritet
b. Oferten e $ kanadeze - mund te mos ndikohet
c. Vleren ekuiliber te $ kanadez - rritet
5. Supozoni se qeveria japoneze zbut kontrollin e saj mbi importet. Nese te gjithe faktoret e tjere
mbesin te pandryshuar, si ndikon kjo ne:
a. Kerkesen amerikane per jen japonez – mund te mos ndikohet
b. Sasine e jenit qe ofrohet ne treg - rritet
c. Vleren ekuiliber te jenit - ulet
6. Cila eshte lidhja e pritshme midis normave relative te interesit dhe kurseve te kembimit te
monedhave midis dy vendeve?

Sa më i lartë të jetë niveli real i interesit të një vendi në krahasim me një vend tjetër, aq më e fortë do të
jetë monedha vendase, duke marre parasysh qe faktoret tjere mbesin te pandryshuar.

7. Shpjegoni pritjet e fundit ne vleren e $.

8. Shpjegoni pse nje parashikim publik I normave te ardhshme te interesit nga nje economist I
njohur mund te ndikoje mbi vleren aktuale te $. Pse parashikimet e bera nga disa nga
ekonomistet e njohur nuk kane asnje ndikim mbi vleren e sotme te $?

Lëvizjet e normës së interesit ndikojnë në kurset e këmbimit. Spekulatorët mund të përdorin lëvizjet e
parashikuara të normës së interesit për të parashikuar lëvizjet e kursit të këmbimit. Ata mund të
vendosin të blejnë letra me vlerë në vende të veçanta për shkak të pritjeve të tyre për lëvizjet e
monedhës, pasi rendimenti i tyre do të ndikohet nga ndryshimet në vlerën e një monedhe. Këto blerje të
letrave me vlerë kërkojnë një shkëmbim të monedhave, të cilat mund të ndikojnë menjëherë në vlerën e
ekuilibrit të kursit të këmbimit. Nëse një parashikim i normave të interesit nga një ekonomist i
respektuar ishte parashikuar tashmë nga pjesëmarrësit e tregut ose nuk është i ndryshëm nga pritjet
origjinale të investitorëve, një parashikim i shpallur nuk jep informacion të ri. Kështu, nuk do të ketë
ndonjë reagim nga investitorët për një njoftim të tillë, dhe kurset e këmbimit nuk do të ndikohen.
 9. Supozoni se ndermjet SHBA, vendit A(Kanade) dhe vendit B(Japoni) kryhen levizje te
konsiderueshme kapitali ne te gjitha drejtimet. Nese normat e interesit ne vendin A(Kanade)
do te ulen, si do te ndikonte kjo ne vleren e monedhes A(Kanades) ne raport me $? Si ndikon
renia e normave te interesit ne vendin A(Kanade) mbi vleren e monedhes B(Japoni) ne raport
me $?

Nëse normat e interesit në Kanada bien, mund të ketë një rritje të fluksit të kapitalit nga Kanada në
SH.B.A. Përveç kësaj, investitorët e Sh.B.A.-së mund të investojne me norma më të larta interesi të
Sh.B.A-së, ndërsa investitorët amerikanë zvogëlojnë investimet e tyre në letrat me vlerë të Kanadasë.
Kjo vendos një presion në rënie mbi vlerën e dollarit kanadez. Investitorët japonezë që më parë
investuan në Kanada mund të zhvendosen në Sh.B.A. Kështu, uljet e fluksit të zvogëluar nga Japonia do
të bënin presion rënës mbi dollarin kanadez ndaj jenit japonez.

10. Cilet faktore ndikojne mbi levizjet e ardhshme te vleres se euros ne raport me $?

Kur bejme vleresimin e levizjeve te mundshme te nje monedhe, duhet te mbajme parasysh te gjithe
faktoret se bashku (inflacionin, interesin, te ardhurat, kontrollet e qeverise dhe pritjet) mes SHBA dhe
vendeve Europiane.

11. Blue Demon Bank parashikon qe monedha kineze (juan) te zhvleresohet ne raport me $ nga
kursi I dites prej 0.15$ ne 0.14$ ne 10 ditet e ardhshme. Normat ekzisutese te huamarrjes
nderbankare jane si me poshte:
Per $ amerikan ; norma e huamarrjes = 8.3% ; norma e huadhenies = 8.0%
Per juan kinez ; norma e huamarrjes = 8.7% ; norma e huadhenies = 8.5%
Supozoni se Blue Demon Bank mund te marre hua 10 milion $ ose 70 milion juan ne tregun
nderbankar, ne varesi te monedhes qe deshiron.

a. A mundet Blue Demon Bankn te perfitoje nga parashikimet qe ka bere, pa perdorur

depozitat e veta? Perllogarisni perfitimet qe mund te gjenerohen nga kjo strategji?

Po, ne keto menyra:

1. Te huazoje 70,000,000 peso meksikane

2. Te konvertoje 70 milion peso meksikane ne $ ( 70,000,000 * 0.15 $ = 10,500,000 $)
3. Te huazoje $ permes huamarrjes nderbankare ( 10,500,000 x (1 + (8% x 10/360)) = 10,523,333 $
4. Te ktheje huazimin prej 70 mil te pesove meksikane ( 70,000,000 x (1 + (8.7% x 10/360)) =
70,169,167 peso
5. Bazuar në normën e pritshme të vlerës prej 0,14 dollarë, shuma e dollarëve që nevojiten për të
shlyer kredinë e pesos është: 70,169,167 x 0.14 $ = 9,823,683 $
6. Pas shlyerjes së kredisë, Blue Demon Bank do të ketë një fitim spekulativ (nëse kursi i
parashikuar i tij i këmbimit është i saktë): 10,523,333 – 9,823,683 = 699,650 $

b. Sipas info te mesiperme, perveq parashikimit qe juani te vleresohet nga 0.15$ ne 0.17$ pas
30 diteve. Si mund te perfitoje nga keto parashikime pa perdorur fondet e depozituara?
Perllogarisni fondet qe mund te gjenerohen nga kjo strategji?
1. Te huazoje 10,000,000 $
 2. Te konvertoje 10 mil $ ne peso: 10,000,000 / 0.15 $ = 66,666,667 peso
3. Te huazoje pesot permes huamarrjes nderbankare ( 66,666,667 * (1 + (8.5% x 30/360)) =
67,138,889 peso
4. Te ktheje huazimin prej 10 mil $ ( 10,000,000 x (1 + 8.3% x 30/360)) = 10,069,170 $
5. Te konvertoje pesot ne $ per te kthyer huazimin: 67,138,889 x 0.17 $ = 11,413,611 $
6. Fitimi spekulativ: 11,413,611 – 10,069,170 = 1,344,441 $

12. Shifrat e deficitit tregtar te SHBA behen te njohura cdo muaj. Tregtaret e valutave shpesh
reagojne ndaj ketyre njoftimeve dhe perpiqen te parashikojne shifrat para se te shfaqen.
a. Pse sipas jush, njoftimet per deficitin tregtar kane efekt te tille mbi kembimet
valutore?

Shume investiture institucionale, pozicionet e tyre per valute I marrin ne baze ne parashikimeve te
levizjeve te kursit te kembimit ne vende te ndryshme. Nese parashihen qe normat e interesit ten je
vendi X te rriten, atehere ata vendosin qe perkohesisht te investojne fonde ne ate vend dhe e kunderta.
Pozicionimi sipas parashikimit ben qe valuta e vendit X te blihet shume me perpara, ne menyre qe te
perfitohet maksimalisht nga rritja e vleres e saj. Edhepse ky investim mund te jete I rrezikshem sepse
parashikimet mund te mos jene te sakta, keto parashikime ndikojne mbi kursin e kembimit sepse ato I
motivojne investitoret institucionale te pozicionohen ne valuten e huaj.

b. Ne disa periudha, tregtaret e valutave nuk reagojne ndaj njoftimeve te deficitit

tregtar, edhe kur deficit I publikuar eshte I niveleve te larta. Jepni shpjegimin per
mungesen e ketij reagimi.

Mungesa e ketij reagimi mund te vije si rezultat I tregtise me vellim te vogel mes dy vendeve, andaj njeri
vend nuk ndikohet nga deficit I vendit tjeter.

13. Shpjegoni pse vlera e paundit britanik ne raport me $ nuk do te ndjeke gjithmone vleren e
Euros ne raport me $?

Vlera e euros ndryshon si përgjigje e fluksit të fondeve midis SH.B.A. dhe vendeve që përdorin euron si
valutën e tyre. Vlera e paundit ndryshon si përgjigje e fluksit të fondeve midis SH.B.A. dhe UK.

14. Valutat e disa vendeve te Amerikes Latine zhvleresohen ne raport me $ ne baza ditore. Cili,
mendoni ju, eshte faktori kryesor qe ndikon ne uljen e vleres se ketyre monedhave? C’lloj
ndryshimi duhet bere ne politikat ekonomike te Amerikes Latine per te parandaluar
zhvleresimin e metejshem te monedhave latinoamerikane?

Nje nder shpjegimet me te pergjithesuar per kete rast eshte ekonomia argjentinase dhe venezuele, e cila
tregon inflacion te pakontrolluar dhe dobesi te perheshme te monedhes se saj ndaj dollarit. Ky eshte nje
problem qe preke te gjithe Ameriken Latine pasi Argjentina dhe Venezuela jane 2 ekonomite me te
medha te vendit, dhe cdo efekt mbi to prek edhe vendet tjera te rajonit.

Dy keshillat kryesore:

1. Komunikimi I qarte dhe I sakte I BQ lidhur me insentivet qe shtyjne qe inflacioni te jete mbi
normen e pranuar
 2. Nese pritjet a/gj fillojne te devijojne nga objektviti I tyre, BQ duhet te jene te gatshme te
ndermarrin masa proactive politike.

15. Ne vitet 1990, Rusia perpiqej te rriste importet, por nuk kishte se c’te eksportonte ne vende te
tjera. Pervec kesaj, niveli I inflacionit ne Rus ishte I larte. Shpjegoni ndikimin e ketyre
faktoreve mbi monedhen ruse.

Sasia e madhe e importeve ruse dhe mungesa e eksporteve ruse vendosën presion rënës në monedhën
ruse. Shkalla e lartë e inflacionit në Rusi gjithashtu vendosi presion rënës në monedhën ruse.

16. Analistet shpesh ia mveshin rritjen e vleres se nje monedhe parashikimeve per permiresimin e
kushteve ekonomike te atij vendi. Por megjithate, ky kapitull na meson se kur te gjithe
faktoret e tjere mbesin te pandryshuar, rritja e te ardhurave kombetare mund te coje ne
rritjen e importeve dhe te beje qe monedha e vendit te dobesohet. Ne realitet, faktoret e tjere
nuk mund te mbahen te pandryshuar. Cili eshte ai factor qe ka gjasa te ndikohet me shume
nga ritmet e larta ekonomike dhe te beje qe te rritet vlera e monedhes se vendit?

Normat e interesit kanë tendencë të rriten si përgjigje ndaj një ekonomie më të fortë, dhe normat më të
larta të interesit mund të ushtrojnë presion rritës mbi monedhën vendase.

17. Nese vendet aziatike po kalojne nje renie te ritmeve ekonomike ( si dhe renie te inflacionit
dhe te normave te interesit), si do te reagoje vlera e monedhave te ketyre vendeve ne raport
me $ amerikan?

Një rënie relative e rritjes ekonomike aziatike do të zvogëlojë kërkesën aziatike për produktet e SH.B.A.-
së, gjë që bën presion rritës ndaj monedhave aziatike. Sidoqoftë, duke pasur parasysh ndryshimin në
normat e interesit, shoqëritë aziatike me para të tepërta tani mund të investojnë në Sh.B.A ose vendet e
tjera, duke rritur kështu kërkesën për dollarë amerikanë. Kështu, një rënie e normave të interesit aziatik
do të bëjë presion në rënie mbi vlerën e monedhave aziatike.

18. Pse, sipas jush, krizat ne pergjithesi (te tilla si kriza aziatike) bejne qe monedhat vendase te
dobesohen menjehere? Shkak per kete jane flukset e tregtise apo flukset e kapitalit?

Flukset e kapitalit kanë një ndikim më të madh. Në përgjithësi, krizat kanë tendencë që investitorët të
presin që do të ketë më pak investime në vend në të ardhmen dhe gjithashtu shkaktojnë shqetësim se
çdo investim ekzistues do të gjenerojë kthime të dobëta (për shkak të paragjykimeve të huave ose
vlerësimeve të zvogëluara të aksioneve). Kështu, investitorët likuidojnë investimet e tyre dhe
shndërrojnë monedhën vendase në monedha të tjera për të investuar diku tjetër, duke vendosur keshtu
presion per rënie te monedhës vendase.

19. Sulmi terrorist ne SHBA pritej te dobesonte kushtet ekonomike dhe te ulte normen e interesit
ne vend. Sipas jush, si do te ndikonte dobesimi I ekonomise se SHBA ne flukset e tregtise dhe
mbi vleren e $? Si do te ndikonte ulja e normave te interesit mbi vleren e $ amerikan?

Ekonomia e dobët e Sh.B.A-së do të rezultojë në një ulje të kërkesës për produkte të huaja, e cila
rezulton në një rënie të kërkesës për valuta të huaja, dhe për këtë arsye vendos presion në rënie te
monedhave te huaja ndaj ne krahasim me dollarin (presion rritës mbi vlerën e dollarit). Ne anen tjeter,
normat e ulëta të interesit të Sh.B.A-së duhet të zvogëlojnë flukset e kapitalit në Sh.B.A, të cilat bëjnë
presion në rënie mbi vlerën e dollarit.

Rasti I Blades:

1. Si maten ndryshimet ne % ne vleren e nje monedhe? Ilustrojeni pergjigjen me shifra duke

supozuar nje ndryshim ne vleren e bahtit nga 0.022$ ne 0.026$.

((0.026-0.022) / 0.022 ) * 100% = 18.18%

2. Cilet jane faktoret baze qe percaktojne vleren e nje monedhe? Ne piken e ekuilibrit,
c’marredhenie vendoset midis ketyre faktoreve?

Faktoret kryesore qe percaktojne vleren e nje monedhe jane: inflacioni, interesi, te ardhurat, kontrolli I
qeverise dhe pritjet. Ne piken e ekuilibrit, keta faktore jane shume te lidhur me njerin – tjetrin, ashtu qe
nese ndonjeri nga keta faktore shkakton rritje/ulje te kerkeses per monedhe, faktoret tjere levizin ne ate
drejtim qe edhe oferta te korrespondoje me kerkesen e re, dhe te vihet perseri nje ekuiliber I ri.

3. Si kane ndikuar nivelet realtivisht te larta te inflacionit dhe normave te interesit ne Tajlande ne
vleren e Bahtit?

Niveli I larte I inflacionit ne Tajlande ben qe te rritet kerkesa per mallrat e huaj me c’rast dhe rritet edhe
kerkesa tajlandeze per valute te huaj. Rritja e kerkeses tajlandeze per valute te huaj, ben presion ne
rritjen e vleres se valutes se huaj, dhe zvogelim te vleres se bahtit. Njekohesisht, niveli I larte I inflacionit
ne Tajlande do te coje ne ulje te kerkeses se huaj per mallra tajlandez, me c’rast zvogelohet edhe
kerkesa per baht. (dobesohet)

Niveli I larte I normes se interesit ne Tajlande ndikon qe Tajlanda te zvogeloje kerkesen per valuta te
huaja, meqenese normat tajlandeze tashme jane me terheqese se ato te huaja. Keshtu, vendet e huaja
do te ofrojne valutat e tyre per shitje meqenese ata deshirojne te vendosin depozita ne Tajlande, me
c’rast forcohet vlera e bahtit.

4. Sipas jush, si ka ndikuar ne vleren e bahtit humbja e besimit ne kete monedhe, gje qe
provohet nga terheqja e fondeve prej investitoreve? A do te preket Blades nga ndryshimi I
vleres se bahtit me gjithe angazhimin e klientit te tij kryesor ne Tajlande?

Me rastin e terheqjes se fondeve nga Tajlanda, monedha ka prirje te dobesohet, cka mund te ndikoje
relativisht ne aktivitetin e Blades, mirepo ai ka lidhur kontrate angazhimi me klientin e tij kryesor edhe
per 3 vite te tjera, andaj mendoj se vazhdimi I aktivitetit I mposhte veshtiresite qe dalin rruges.

KAPITULLI 6: NDIKIMI I SHTETIT MBI KURSET E KEMBIMIT

 1. Krahasoni dhe beni dallimin midis sistemeve fikse, lirisht te luhatshem dhe me luhatje te
administruar

Sipas një sistemi fiks të kursit të këmbimit, kurset e këmbimit ose mbahen te pandryshuara ose lejohen
te luhaten brenda kufinjve shume te ngushte (1% të vlerës së caktuar fillimisht ). Nese nje kurs kebmimi
fillon te levize shume, shteti nderhyn per te mbajtur ate ne kufinjte e caktuar.

Sipas një sistemi lirisht te luhatshem, vlera e kurseve te kembimit percaktohet nga forcat e tregut dhe
ndërhyrja e qeverisë do të ishte jo ekzistente.

Sipas një sistemi të administruar, qeveritë do të lejojnë lëvizjen e kursit të këmbimit sipas forcave të
tregut pa pasur kufinje zyrtar; megjithatë, ata do të ndërhyjnë kur të besojnë se është e nevojshme per
te parandaluar ndonje levizje te madhe te monedhes se tyre ne njerin drejtim apo ne tjetrin.

Kritikat per systemin luhates te administruar: I jep mundesi shtetit te manipuloje kurset e kembimit ne
ate menyre qe te perfitoje vendi I vet ne kurriz te vendeve tjera, psh te dobesoje valuten e vet per te
stimuluar ekonomine.

2. Cilat jane avantazhet dhe disavantazhet e nje sistemi lirisht te luhatshem ne raport me nje
sistem fiks te kursit te kembimit?

Avantazhet e sistemit fiks: SHSHK kane mundesi te perfshihen ne tregtine nderkombetare pa u

shqetesuar per kurset e ardhshme te kembimit dhe si rrjedhoje drejtimi I kesaj SHSHK behet me I lehte.

Avantazhet e sistemit te luhatshem: vendet jane me te mbrojtura nga inflacioni I vendeve tjera, nga
problemet e papunesise te vendeve tjera, BQ nuk I kerkohet vazhdimisht te mbaje kursin e kembimit
brenda kufinjve.

Disavantazhet e sistemit fiks: gjithmone ekziston rreziku qe shteti te ndryshoje vleren e monedhes, si
dhe nga pikepamja makroekonomike, kursi fiks I kembimit ben qe keto vende te jene me te ekspozuara
ndaj kushteve ekonomike te vendeve tjera.

Disavantazhet e sistemit te luhatshem: ndikim negative ne inflacionin dhe papunesine e nje vendi.

3. Supozoni se Belgjika, nje nder vendet europiane qe perdore Euron si valuten e saj, do te
parapelqente qe valuta e saj te zhvleresohej ne raport me $. A mund te perdore nderhyrjen e
BQ per te arritur kete objektiv? Shpjegoni.

Nuk mund të aplikojë vetë ndërhyrjen sepse Banka Qendrore Evropiane (BQE) kontrollon furnizimin me
para të euros. Belgjika i nënshtrohet vendimeve të ndërhyrjes së BQE-së.

Sistemi I lidhur I kurseve te kembimit: disa vendin perdorin sistemin e lidhur te kurseve te kembimit ne
te cilin vlera e valutes se tyre mbahet e lidhur pas vlere se nje valute te huaj, dhe si rezultat, valuta e
tyre levize njejte sikur valuta e huaj ne raport me valutat tjera.

Krijimi I Marreveshje Europiane te Gjarperuar: ishte marreveshja me funksionuese e sistemit te lidhur e

krijuar nga vendet Europiane, sipas se ciles, disa prej valutave europiane do te mbaheshin brenda
kufinjve te njera-tjetres te percaktuara me pare. Mirepo, trysnia e tregut beri qe disa valuta te leviznin
jashte kufinjeve te vendosuar, dhe per pasoje, disa vende u terheqen nga kjo marreveshje, ndersa disa
valuta tjera u ripozicionuan.

Krijimi I Sistemit Monetar Europian (SME): u fut ne veprim si rezultat I problemeve te vazhdueshme te
marreveshjes se gjarperuar. Kryesisht kishte koncept te ngjajshem me marreveshjen e gjarperuar, me
perjashtim te disa karakteristikave. Kurset e kembimit ne vendet anetare mbaheshin te gjitha se bashku
brenda kufinjeve te caktuar dhe te gjitha se bashku u lidhen pas Njesise Valutore Europiane (ECU), vlera
e se ciles paraqiste mesataren e ponderuar te kurseve te kembimit te vendeve anetare, ku secila peshe
percaktohej nga produkti kombetar bruto I vendit dhe nga veprimtaria e tij ne tregtine ndereuropiane.
Kjo metode e lidhjes se valutave pas ECU u be e njohur si mekanizmi I kurseve te kembimit (ERM)

Mosfunksionimi I Sistemit Monetar Europian: ne vitin 1992 ERM (mekanizmi I kurseve te kembimit)
pesoi nje goditje te rende sepse vendet e ndryshme europiane kishin kushte ekonomike dhe objektiva te
ndryshme.

Qeveria gjermane ishte e interesuar te mbante nen kontroll inflacionin dhe te zbatonte nje politike te
shtrenguar monetare, duke cuar keshtu ne rritje te normave te interesit ne Gjermani, me c’rast fondet e
investitoreve europiane rridhnin drejte Gjermanise per te perfituar nga interesat e larta pa u bere
shume merak per rrezikun e kursit te kembimit. Nje gje e tille beri qe vendet e tjera te kishin mungesa te
fondeve, dhe si pasoje, ne keto vende normat e interesit filluan te rriten, ndersa ne anen tjeter shtetet
mundoheshin qe te ulnin interesat per te zhvilluar ekonomine. Rezultat I ketij veprimi ishte ulja e
shpenzimeve qe ishte e padeshiruar per shume vende te cilat kishin renie ekonomike. Keshtu, bankat
qendrore te disa vendeve europiane permes nderhyrjes se drejteperdrejte ne tregjet e shkembimeve
valutore bene perpjekje per te ruajtur kurset e kembimit, dhe ne anen benin edhe perpjekje per rritje te
normave te interesit ne menyre qe investitoret te mos terhiqeshin nga Gjermania. Mirepo kjo lloj
nderhyrje binte ne kundershtim me objektivin per rritjen ekonomike te vendeve perkatese. Si rezultat,
perpjekjet per stabilizimin e ERM nuk lejuan bankat qendrore te vendeve te perdornin politikat e tyre
monetare ne favor te zhvillimit ekonomik te vendeve te tyre. Gjate ketij viti, Gjermania kaloi ne nje
deficit te madh buxhetor te shkaktuar nga financimi I bashkimit te dy Gjermanive, duke u shqetesuar me
shume per inflacionin sesa papunesine, sepse ekonomia e saj ishte relativisht e shendoshe, nderkohe qe
vendet e tjera europiane ishin me shume te interesuar per nxitjen e ekonomise me qellim te uljes se
papunesise.

Gjithashtu, qeverite britanike dhe italiane hoqen dore nga pjesemarrja ne ERM nga pamundesia per te
arritur objektivat kombetar per nje ekonomi me te forte perballe presionit qe ushtronin normat e larta
te interesit ne Gjermani, gje qe nenkuptonte se monedhat britanike dhe italiane nuk do te ishin me te
lidhura as me marken gjermane as me ndonje monedhe tjeter europiane, me c’rast edhe normat e
interesave te ketyre vendeve do te vareshin me shume nga kushtet e brendshme sesa nga kushtet e
vendeve te tjera.

Ne te njejten kohe, edhe Irlanda kishin nivel te larte te papunesise dhe normave te interesit, duke mos
lene keshtu asnje factor nxites per zhvillimin e ekonomise. Me shkeputjen e lidhjeve te Britanise me
ERM, paundi u zhvleresuar ndjeshem edhe me valutat tjera europiane mirepo edhe me ate irlandeze,
me c’rast importet e Irlandes te destinuara per ne Britani u zvogeluan ndjeshem. Ne kushte te tilla,
Irlanda u detyrua te zhvleresoje monedhen e saj ne perpjekje per te rritur eksportet dhe per te nxitur
rritjen e ritmeve ekonomike.
Nderkohe, Danimarka perpiqej te mbante pozitat e saj ne ERM, mirepo 3 vendet me te cilat ajo kishte
tregti me se shumti : Finlanda, Norvegjia dhe Suedia lejuan qe valutat e tyre te zhvleresoheshin ne
raport me valutat e tjera te ERM, duke bere keshtu qe eksportet e Danimarkes te zvogeloheshin
ndjeshem sepse cmimet e tyre ishin me te larta sesa mallrat e ketyre vendeve.

BQ I administrojne kurset e kembimit per 3 arsye kryesore :

1. Per te sheshuar levizjet e kurseve te kembimit - BQE mund te sheshoje levizjet e kurseve te
kembimit ne Euro nese ajo merr sinjale se ekonomia e vendit mund te ndikohet negativisht nga
levizjet e papritura ne vleren e Euros. Masat qe BQE ndermerr bejne qe ciklet e zhvillimit te
biznesit te jene me pak te luhatshme. Gjithashtu, BQE duke kontrolluar pasigurine e kurseve te
kembimit, mud te nxise tregtine nderkombetare, cka ndikon ne zvogelimin e frikes se tregjeve
valutore dhe kontrollin e aktiviteteve speculative.
2. Per te vendosur kufinje per kurset e kembimit – disa BQ perpiqen qe te mbajne valuten e tyre
brenda disa kufinjeve jozyrtare apo te padukshem apo te nenkuptuar, mbi anen te cilet BQ e nje
vendi nuk lejon qe te levize vlera e valutes. Keta kufinje ka gjase qe me kohe te ndryshohen apo
modifikohen.
3. Per t’iu pergjigjur c’rregullimeve te perkohshme – ne disa raste, BQ nderhyn per te mbrojtur
vleren e valutes nga nje crregullim I perkohshem ne menyre qe te kompensoje trysnine e
menjehershme qe I behet valutes per tu zhvleresuar.

4. Si mundet nje BQ te perdore nderhyrjen e drejteperdrejte per te ndryshuar vleren e nje valute?

BQ mund te nderhyje drejteperdrejte duke shkembyer nje valute qe ka ne reserve me valuta tjera.
Keshtu, BQ përdorin rezervat e tyre të X monedhës për të blerë një Y monedhë specifike në tregun e
këmbimit valutor, në mënyrë që të bëjnë presion rritës mbi atë monedhë. Bankat qendrore gjithashtu
mund të përpiqen të detyrojnë zhvlerësimin e monedhës duke përmbytur tregun me atë monedhë
specifike (shitjen e asaj monedhe në tregun e këmbimit valutor në këmbim të monedhave të tjera). Kjo
nderhyrje eshte me efektshme kur BQ bashkerendojne perpjekjet e tyre, sepse nese te gjitha BQ te
vendeve ne te njejten kohe perpiqen te dobesojne valuten, atehere trysnia per dobesim do te ishte
shume me e madhe. Kjo nderhyrje, perderisa ndikon mbi kushtet ekonomike te vendit te huaj per shkak
te ndikimit mbi vleren e valutes se huaj, ajo gjithashtu ndikon edhe mbi kerkesen per produktet e
prodhuara nga filialet ne keto vende, dhe rrjedhimisht ndikon edhe ne arketime ne valute te huaj qe
priten te gjenerohen nga keto filiale.

5. Si mundet nje BQ te perdore nderhyrjen e terthorte per te ndryshuar vleren e nje valute?

Për të rritur vlerën e monedhës së saj, një BQ mund të përpiqej të rrisë normat e interesit, duke
tërhequr kështu një kërkesë të huaj për monedhën vendase. Për të ulur vlerën e valutës së saj, një BQ
mund të përpiqej të ulë normat e interesit në mënyrë që të zvogëlojë kërkesën për monedhën vendase
nga investitorët e huaj. Gjithashtu, nje menyre tjeter e nderhyrjes se terthorte eshte edhe kontrolli
valuator per te ruajtur kursin e kembimit te monedhes se tyre. Por ne rastet kur trysnia rritet shume,
shteti tenton te lere valuten ne forca te tregut deri ne nje mase dhe me pas vendos kufinj te rinje
pergjate ketij niveli.
 6. Media shpesh raporton se “vlera e $ u forcua ne raport me shume valute te tjera ne pergjigje
te planit te Rezerves Federale per te rritur normat e interesit”. Shpjegoni pse vlera e $ mund
te ndryshoje edhe me perpara se Rezerva Federale te rrise normat e interesit?

7. Supozoni se eshte krijuar mendimi se SHBA mund te kalojne nje periudhe renieje ekonomike.
Si duhet Rezerva Federale te ndikoje mbi $ per te parandaluar kete renie? Si do te reagonin
eksportuesit amerikane ndaj nje politike te tille (do t’a mireprisnin apo kundershtonin?). Po
shoqerite amerikane te importit?

Rezerva Federale normalisht do të konsideronte një politikë të parave të lira për të stimuluar
ekonominë. Sidoqoftë, në masën që politika ushtron presion rritës mbi rritjen ekonomike dhe
inflacionin, ajo mund të dobësojë dollarin. Një dollar i dobët pritet të ndikojë në mënyrë të favorshme
në firmat eksportuese të Sh.B.A-së dhe të ndikojë negativisht në firmat importuese të SH.B.A. Nëse
normat e interesit të Sh.B.A rriten si reagim ndaj rritjes së mundshme të rritjes ekonomike dhe
inflacionit në Sh.B.A, kjo mund të kompensojë presionin në rënie ndaj dollarit amerikan. Në këtë rast,
firmat eksportuese dhe importuese amerikane nuk do të preken aq shumë.

8. Nese te gjithe faktoret e tjere mbesin te pandryshuar, cili eshte ndikimi I nje monedhe
kombetare te dobet mbi ekonomine e vendit?

Nje monedhe e dobet kombetare mund te nxise kerkesen e huaj per mallrat e vendit. Keshtu, ajo mund
te rrise ne menyre te konsiderueshme eksportet e vendit dhe hapjen e vendeve te punes. Gjithashtu, ajo
mund te nxise edhe uljen e importeve. Ne anen tjeter, ajo mund te coje edhe ne rritje te inflacionit pasi
ka një ulje të konkurrencës së huaj, gje qe rrit edhe me shume trysnine per uljen e vleres se dollarit.

9. Nese te gjithe faktoret e tjere mbesin te pandryshuar, cili eshte ndikimi I nje monedhe
kombetare te forte mbi ekonomine e vendit?

Nje monedhe e forte kombetare mund te nxise konsumatoret dhe shoqerite e vendit te blejne mallra
nga vendet e tjera. Kjo situate nxite konkurrencen e huaj dhe I detyron prodhuesit vendas te tregohen te
frenuar me rritjen e cmimeve. Ne raste te tilla, nese te gjithe faktoret tjere mbesin te pandryshuar, kur
monedha kombetare eshte e forte, inflacioni duhet te jete ne nivele me te uleta. Megjithate, monedha e
forte mund te shkaktoje rritje te papunesise per shkak te cmimeve terheqese te mallrave te huaja.

10. Shpjegoni pasojat qe mund te vijne nga ndryshimi I vleres se valutes ne periudhe inflacioni?

Një monedhë e dobët kombetare mund të shkaktojë inflacion pasi që tenton të zvogëlojë konkurrencën
e huaj brenda çdo industrie të caktuar. Inflacioni më i lartë mund të dobësojë monedhën më tej pasi
inkurajon konsumatorët të blejnë mallra jashtë vendit (ku çmimet nuk janë të fryra).

Një monedhë e fortë në shtëpi mund të ulë inflacionin pasi ul çmimet e mallrave të huaj dhe detyron
prodhuesit e shtëpive të ofrojnë çmime konkurruese. Inflacioni i ulët, nga ana tjetër, bën presion rritës
mbi monedhën vendase.

11. Shpjegoni pse BQE mund te synoje te sheshoje levizjet e kurseve te kembimit ne Euro?

BQE mund te sheshoje levizjet e kurseve te kembimit ne Euro nese ajo merr sinjale se ekonomia e vendit
mund te ndikohet negativisht nga levizjet e papritura ne vleren e Euros. Masat qe BQE ndermerr bejne
qe ciklet e zhvillimit te biznesit te jene me pak te luhatshme. Gjithashtu, BQE duke kontrolluar
pasigurine e kurseve te kembimit, mud te nxise tregtine nderkombetare, cka ndikon ne zvogelimin e
frikes se tregjeve valutore dhe kontrollin e aktiviteteve speculative.

12. Pse lojtaret e tregjeve te huaja perpiqen te mbikqyrin perpjekjet e Rezerves Federale per te
nderhyre ne menyre te drejteperdrejte? Si perpiqet Rezerva te fshehe nderhyrjen e saj?
(spekulimi me nderhyrjen e drejteperdrejte)

Sepse lojtaret e tregjeve te huaja ndihen me te sigurte kur dijne nese BQE gjate nderhyrjes se saj per
ndryshuar vleren e nje valute, ka edhe perkrahjen e bankave te tjera, pasi nderhyrja e saj e izoluar nuk
besohet te jete e mjaftueshme per te pasur nje efekt a/gj mbi vleren e nje monedhe. Gjithashtu, lojtaret
e tregjeve te huaja perpiqen te percaktojne se kur do te nderhyrje BQ si dhe shkallen e kesaj nderhyrje
ne menyre qe te nxjerrin fitime maksimale. Per kete arsye BQ mundohet te fshehe nderhyrjen e kesaj,
duke pretenduar se eshte e interesuar te shese nje monedhe, nderkohe qe ajo realisht po perpiqet ta
bleje ate, dhe anasjelltas. Keshtu ajo kerkon nga bankat edhe kursin e blerjes edhe ate te shitjes,ne
menyre qe bankat te mos kuptojne cfare ajo po planifikon te beje.

13. –
14. Pse nderhyrja e terthorte e Rezerves Federale ka nje efekt me te forte mbi disa valuta, sesa
mbi disa te tjera?

Ndërhyrja mund të ketë një ndikim më të theksuar kur tregu për një monedhë të caktuar është më pak
aktive, në mënyrë që ndërhyrja të mund të pengojë kushtet e ofertës dhe kërkesës më shumë

15. Pse ka te ngjare qe nderhyrja e terthorte e nje BQ te jete me e efektshme sesa nderhyrja e
drejteperdrejte?

Pervec ndikimit qe ka kjo nderhyrje ne vleren e valutave, ajo gjithashtu mund te ndikoje edhe ne flukset
e ardhshme te arkes, sepse kur BQ ndikojne mbi kushtet ekonomike me qellim qe te ndikojne mbi vleren
e nje valute e huaj, ndryshimi ne kushtet ekonomike pritet te kete ndikim edhe ne kerkesen per
produktet e prodhuara nga filialet ne vendet e huaja.

16. Vlera e $ te Hong Kongut eshte e lidhur pas vleres se $ amerikan. Nese jeni japonez vleresohet
ne raport me $ amerikan, si do te ndikonte kjo ne:
a. Eksportet e Hong Kongut ne Japoni – rriten?
b. Eksportet e Hong Kongut ne SHBA – ulen?

Currency boards: jane struktura qe mbajne te lidhur vleren e valutes vendase me ate te nje valute tjeter.
Ne menyre qe nje currency board te kete sukses, ai duhet te kete besueshmeri ne premtimin per te
mbajtur kursin e kembimit ne nivele te caktuara. Kur kushtet ekonomike te ushtrojne trysni per uljen e
vleres se valutes vendase, atehere BQ duhet te nderhyrje per te mbrojtur vleren e valutes. Nese
spekulatoret mendojne se currency boards nuk do te funksionojne, ata ndermarrin vendime per te
nxjerre fitime qe ne momentin qe ky sistem heq dore nga mbrojtja e valutes vendase.

Gjendja ne Hong Kong: spekulatoret te shqetesuar per mundesine e zhvleresimit te $ te hong Kongut
me $ amerikan, kembyen keto monedha, duke vendosur trysni mbi kete valute dhe duke veshtiresuar
punen e currency boards. Mirepo, qeveria e Hong Kongut ia doli me sukses te ruaje vleren e valutes se
saj.
Gjendja ne Argjentine: Argjentina perballej me kushte ekonomike te pafavorshme sidomos per shkak te
pagimit masiv te borxheve. Keshtu ajo zhvleresoi monedhen vendase (peso) me qellim qe te nxise
eksportet dhe rritjen ekonomike. Ana pozitive e ketij veprimi ishte se ne rast suksesi, do te rriteshin te
ardhurat dhe deficit buxhetor do te zvogelohej, ndersa ana negative e ketij veprimi ishte se zhvleresimi I
pesos con ne rritje te inflacionit si rezultat I rritjes se kerkeses se huaj per prodhimin vendas.

Gjendja ne Indonezi: kur Indonezia kalonte probleme financiare per shkak te krizes aziatike, investitoret
shiten valuten e ketij vendi nga frika per zhvleresim te metutjeshem, gje qe dobesoi valuten edhe me
shume. Qeveria e Indonezise mendonte te ngrinte nje currency board per te stabilizuar monedhen dhe
per te ndaluar daljen e fondeve jashte vendit, mirepo investitoret kishin humbur besimin tek aftesia e
qeverise per te mbajtur kursin ne nivele te caktuara, keshtu qe qeveria hoqi dore nga ky mendim.

Ekspozimi I monedhes se lidhur ndaj levizjeve te normave te interesit: vendet qe kane currency boards
nuk I kane plotesisht nen kontroll normat e interesit, sepse ato do te levizin me normat e interesit te
monedhes me te cilen jane lidhur (psh $ amerikan dhe normat e interesit amerikane). Nese Hong Kongu
ule normat e saj te interesit per te nxitur rritjen ekonomike, normat e interesit ne vend do te jene me te
uleta se normat e interesit amerikane, me c’rast investitoret do te priren te shkembejne $ e Hong
Kongut per $ amerikan per ta investuar ate ne SHBA, dhe ne fund te periudhes t’I konvertojne perseri ne
$ te Hong Kongut ne kushtet kur kursi I kembimit te jete I fiksuar. Mirepo, nese SHBA vendose te rrise
normat e intersit, atehere edhe Hong Kongu detyrohet te ngrise normat e interesit.

Ekspozimi I valutave te lidhura ndaj levizjeve te kursit te kembimit: nje valute mund te lidhet ndaj nje
valute tjeter dhe te levize njejte me te ne raport me valutat e tjera. ----------

17. Shpjegoni dallimin midis nderhyrjes se sterilizuar dhe pasterilizuar?

Nderhyrja e pasterilizuar kryhet atehere kur shteti nderhyn ne tregun valuator pa marre masa per te
rregulluar ndryshimin ne oferten e parase, ndersa nderhyrja e sterilizuar kryhet atehere kur shteti
nderhyn ne tregjet valutore dhe ne te njejten kohe merr masa per te ekuilibruar kete nderhyrje ne
tregjet e letrave me vlere te qeverise, me c’rast oferta e parase mbetet e pandryshuar.

Dallimi kryesor mes dy nderhyrjeve eshte se nderhyrja e sterilizuar pervec qe arrin te siguroje te njejtin
vellim kembimesh ne tregjet valutore sikur nderhyrja e pasterilizuar, ajo gjithashtu ne te njejten kohe
kryen edhe nje transaksion tjeter per te rregulluar oferten e parase.

18. –
19. A duhet te lejojne vendet e Azise qe valutat e tyre te luhaten lirisht? Cilat do te ishin
avantazhet dhe disavantazhet e kesaj?

Një monedhë lirshëm e luhatshme mund të lejojë që kursi i këmbimit të përshtatet me kushtet e tregut,
të cilat mund të stabilizojnë flukset e fondeve midis vendeve. Nëse ka një sasi më të madhe të fondeve
kundrejt hyrjes, kursi i këmbimit do të dobësohet për shkak të forcave dhe flukset mund të ndryshojnë
sepse monedha është bërë më e lirë; kjo dekurajon daljet e mëtejshme. Megjithatë, një disavantazh
është që spekulatorët mund të marrin pozicione që detyrojnë një monedhë të lirë lundruese të devijojë
larg nga ajo që perceptohet të jetë një kurs i dëshirueshëm i këmbimit.
 20. Gjate krizes aziatike, disa banka qendrore aziatike I ngriten normat e interesit per te
parandaluar dobesimin e valutave te tyre. Por gjithsesi, valutat u dobesuan. Jepni mendimin
tuaj se perse perpjekjet e bankave qendrore per nderhyrje te terthorte nuk dhane rezultat.

Normat më të larta të interesit nuk tërhoqën fonde të mjaftueshme për të kompensuar daljen e
fondeve, pasi investitorët nuk kishin besim se monedhat do të stabilizoheshin dhe nuk ishin të gatshëm
të investonin në Azi

21. Pak dite pas sulmit terrorist mbi SHBA, Rezerva Federale uli normat e interesave afatshkurta
per te nxitur ekonomine. Si do te ndikonte kjo mbi hyrjen e fondeve ne SHBA dhe mbi vleren e
$ amerikan. Ne c’menyre efekti I krijuar tek $ amerikan do te rriste probabilitetin e forcimit te
ekonomise amerikane?

Normat e ulëta të interesit pritet të stimulojnë ekonominë e SHBA, duke inkurajuar më shumë
huamarrje dhe shpenzime. Normat e ulëta të interesit në Sh.B.A mund të zvogëlojnë sasinë e flukseve të
huaja në Sh.B.A, të cilat mund të kishin zvogëluar vlerën e dollarit. Nëse dollari do të dobësohej
eksportet amerikane do të ishin më të lira, gjë që mund të kishte rritur kërkesën për produktet e
prodhuara nga eksportuesit amerikanë

Dollarizimi eshte zevendesimi I monedhes vendase me dollarin. Ky process perfaqeson nje hap me
perpara sesa lidhja e vleres se nje valute me vleren e valutes se $ amerikan, sepse e detyron vendin te
heqe dore nga monedha vendase dhe ky vendim nuk mund te terhiqet mbrapa me lehtesi, sepse vendi
me nuk e ka monedhen e tij.

Monedha e vetme europiane: ne vitin 1999, Euro zevendesoi monedhat vendase te disa vendeve
europiane, duke u jepur mundesi te zhvillojne tregtine nderkufitare dhe te qarkullojne kapitalin lirisht pa
pasur nevoje te konvertojne parate. Ne kete menyre, ata jane te mbrojtur nga kostos e transaksionit dhe
rreziku I kursit te kembimit. Ne anen tjeter, Euro luhatet ndaj monedhave tjera varesisht kerkeses dhe
ofertes.

Ndikimi I politikes monetare europiane: Euro ka mundesuar oferten per nje politike monetare te
perbashket europiane dhe jo politika te vecanta, dhe si e tille, cdo efekt mbi oferten e parase do te
pasqyrohet ne te gjitha vendet europiane qe perdorin Euro-n. Zbatimi I kesaj politike sjelle unifikim
gjithnje me te madh politik te vendeve pjesemarrese qe kane ngjashmeri ne fushen e politikes se
jashtme dhe te mbrojtjes.

Banka Qendrore Europiane: eshte pergjegjese per hartimin e politikes monetare per te gjtha vendet
pjesemarrese ne Euro. Objektivi I saj eshte kontrolli I inflacionit ne keto vended he stabiilizimi I Euros ne
raport me valutet tjera kryesore.

Rrjedhojat e politikes monetare europiane: edhepse kjo politike ofron kushte te ngjajshme ekonomike
per vendet pjesemarrese, ajo nuk I lejon vendet e vecanta qe t’I zgjidhin problemet e tyre te brendshme
me politika monetare specifike, pasi nje politike monetare spceifike e nje vendi mund te zgjeroje
ekonomine e atij vendi, por mund te sjelle efekte negative ne ekonomite e vendeve tjera. Gjithsesi, secili
vend pjesemarres mund te zbatoje politikat e tij fiskale.
Ndikimi mbi biznesi brenda Europes: nje valute e vetme krijoi ambient te pershtatshem per zhvillimin
afatgjate te biznesit midis shoqerive te ndryshme, sepse ato tashme nuk jane te shqetesuara per efektet
e pafavorshme qe vijne si rezultat I levizjeve te valutave. Cmimet e produkteve mes vendeve europiane
dhe vendeve te tjera jane gjithnje me te krahasueshme per shkak te fiksimit te kursit te kembimit,
keshtu, bleresit do te jene ne gjendje te percaktojne me lehte dhe me mire se ku mund t’I sigurojne
produktet me cmim me te ulet. Ne pergjithesi, flukset e tregtise midis vendeve pjesemarrese ne Europe
pesuan rritje, keshtu qe kushtet ekonomike te secilit vend ndikojne ne vendin tjeter dhe si rrjedhoje
rritet integrimi mes ketyre vendeve.

Ndikimi mbi flukset financiare: cmimet e aksioneve mund te krahasohen me lehte ne vendet e
ndryshme europiane si dhe e forcojne shkallen e lidhjes se ekonomive te ketyre vendeve. Per shkak te
ketij integrimi, efektet e kurseve te kembimit do te jene te njejta per te gjitha tregjet e aksioneve, andaj
investituret e huaj qe investojne ne Europe do te kene me pak mundesi diversifikimi. Gjithashtu, edhe
investimet ne instrumente te borxhit jane me te sigurta per shkak se nuk shqetesohen per kursin e
kembimit. Disa obligacione te emetuara ne valuta tjera duhet te riemerohen ne Euro, megjithate, fitimi
nga keto obligacione nuk do te jete I njejte per shkak te riskut te kredise te ndryshem ndermjet vendeve.

Raport mbi statusin e Euros: qe nga krijimi I Euros ne 1999, Euro ka pasur shume ulje dhe ngritje.
Dobesia I dedikohet pikerisht daljes se kapitalit nga Europa, dalje e cila pjeserisht eshte shkaktuar si
mungese e besimit ndaj Euros. Stabiliteti I Euros varet nga gatitshmeria e vendeve pjesemarrese per te
vepruar bashkarisht, ne te kunderten, nese secili vend ndjeke qellimet dhe planet e tij vetanake, atehere
nuk jane ne gjendje te marrin vendime te perbashketa dhe mungesa e ketij uniteti con ne shtimin e
pasigurise. Keshtu, te gjitha vendet duhet te kufizonin shpenzimet ne menyre qe te permiresohej deficit
qeveritar, mirepo jo te gjitha vendet e respektuan kete vendim, dhe pikerisht kjo mungese solidariteti
ishte hezitimi kryesor ne kohen e konceptimit te nje monedhe te perbashket europiane.
KAPITULLI 7: ARBITRAZHI NDERKOMBETAR DHE BARAZIA E NORMAVE TE INTERESIT

1. Shpjegoni konceptin e arbitrazhit te lokalizuar dhe kushtet ne te cilat mund te perdoret ai?

Arbitrazhi I lokalizuar eshte procesi I blerjes se valutes ne nje vend te caktuar ku cmimi eshte me I lire
dhe I shitjes se tij ne nje vend tjeter ku cmimi eshte me I shtrenjte. Kushti kryesor per perdorimin e ketij
lloji te arbitrazhit eshte ekzistenca e ndryshimit te kurseve nga nje vend ne tjetrin, ne menyre qe lojtaret
e tregjeve te perfitojne nga mosperputhjet. Perfitimet qe nxjerret nga arbitrazhi I lokalizuar varet nga
sasia e parave qe perdoren dhe nga madhesia e diferencave ne kurset e kembimit.

2. –
3. Cilat jane forcat e tregut qe lindin per te eleminuar mundesite e metejshme per arbitrazh te
lokalizuar?

Nuk do te kete me vend per arbitrazh te lokalizuar nese kuotimet e bankave te ndryshme vijne ne te
njejtin nivel.

4. Shpjegoni konceptin e arbitrazhit trekendor dhe kushtet e nevojshme per ushtrimin e tij.

Arbitrazhi trekëndësh ka te beje me kurset e terthorta valutore. Kursi I terthotre I dy valutave

percaktohet nga vlera e drejte e ketyre te dyjave ne raport me nje valute te trete. Nese kursi aktual I
ketyre te dy valutave ndryshon nga ai qe duhet te jete, atehere ekziston mundesia e arbitrazhit
trekendor.

Kursi I terthorte I kembimit perfaqeson raportin midis 2 valutave, te ndryshme nga valuta e vendit.

Formula: Vlera e valutes X ne njesi te valutes Y = Vlera e X ne $ / Vlera e Y ne $

5. Cilat jane forcat e tregut qe lindin per te eleminuar mundesite e metejshme per arbitrazh
trekendor?

Nuk do te kete me vend per arbitrazh trekendor nese kurset e terthrota valutore vijne ne te njejtin nivel.

6. Shpjegoni konceptin e arbitrazhit te interesit dhe kushtet e nevojshme per ushtrimin e tij

Arbitrazhi I interesit te mbuluar eshte procesi I perfitimit nga diferenca e normave te interesit midis dy
vendeve, me kusht qe te merren masat e duhura per te mbuluar rrezikun e kursit te kembimit. Madhesia
e cmimit shtese apo zbritjes se kursit forward te nje valute duhet te jete afersisht e njejte me diferencen
midis dy normave te interesit ne fjale.

7. Cilat jane forcat e tregut qe lindin per te eleminuar mundesite e metejshme per arbitrazh te
interesit te mbuluar?

Forcat e tregut do te bejne qe normat e interesit te nivelizohen, me c’rast nuk ka me mundesi perfitimi
nga ky lloj arbitrazhi. Variablat qe mund te ndikohen nga ky lloj arbitrazhi jane:Kursi momental I
kembimit, normat e interesit te 2 vendeve, kursi forward I kembimit.

8. Shpjegoni konceptin e barazise se normave te interesit. Shpjegoni arsyet e ekzistences se tij?

Barazia e normave te interesit (BNI) eshte nje ekuiliber I cili vendoset ne rastet kur forcat e tregut I
detyrojne normat e interesit dhe kurset e kembimit te rinivelohen ne menyre qe te mos kete hapesira te
metejshme per arbitrazh.

BNI gjithashtu perfaqeson teorine sipas se ciles madhesia e cmimit shtese forward (Apo zbritjes) duhet
te jete e barabarte me diferencen e normave te interesit te te dyja vendeve ne fjale.

Arsyet e ekzistences se tij: ne kushte te ekzistences se BNI, arbitrazhi I interesit te mbuluar nuk eshte I
mundur sepse cdo lloj perfitimi nga norma e interesit ne vendin e huaj do te eliminohet nga zbritja e
kursit forward.

A ka vlere BNI? Per te percaktuar kete duhet krahasuar kurset forward te kembimit me kuotimet e
normave te interesit per te njejten kohe.

9. Pershkruani nje nga metodat qe provon ekzistencen e BNI

Nje nder metodat me te shpeshta eshte ndertimi I nje grafiku me te dhena realiste per valuta te
ndryshme, per te percaktuar nese ekziston mundesia e perfitimit nga arbitrazhi I interesit te mbuluar.
Vendndodhja e pikave eshte nje tregues I leverdisshem. Pikat qe gjenden pergjate vijes se BNI tregojne
se nuk ka mundesi te ushtrohet arbitrazhi I intersit te mbuluar. Pikat ne te djathte te vijes se BNI
tregojne se investitoret ne vendin e tyre kane mundesi te perfitojne nga arbitrazhi I interesit te mbuluar
sepse ne vendin e huaj ekziston mundesia e nxjerrjes se nje kthimi me te larte sesa normat e interesit ne
vend.

10. Pse eshte e rendesishme te mbajme parasysh kostot e transaksionit, kufizimet valutore dhe
ndryshimet ne ligjin e tatimeve e taksave kur llogarisim perfitimet e arbitrazhit te interesit te
mbuluar?

Nese investitori deshiron te marre parasysh edhe kostot e transaksionit, pika qe pasqyron diferencen e
normave te interesit dhe cmimin shtese te kursit forward te kembimit, duhet te jete sa me larg vijes se
BNI ne menyre qe arbitrazhi te kete vlere dhe fitimet shtese te tejkalojne kostot. Ne pikat qe gjenden
poshte dhe djathtas brezit te BNI, investitoret e vendit kane shanse te fitojne nga arbitrazhi. Per pikat qe
gjenden larte dhe majtas brezit te BNI, investitoret e huaj kane shanse te fitojne nga arbitrazhi.

Pervec kostove te transaksioneve, investitoret duhet te kene parasysh edhe rrezikun politik kur
deshirojne te investojne ne vende te huaja. Nese kontratat forward bllokojne kursin e rikonvertimit te
fondeve te huaja, asnjehere nuk ka garanci te plote se qeverite e huaja do te jene te gatshme te lejojne
rikonvertimin, pasi nese ndodhe ndonje krize ne vendet e huaja, ata mund te ndalojne konvertimin e
monedhes vendase ne monedhe te huaj dhe ne raste te tille investitori nuk do te mund te perdore
fonde derisa te hiqet ndalimi.

Investitoret duhet te jene te vetedijshem per ligjet dhe rergullat e tatimeve dhe taksave ne vendin e
huaj sepse mund te ndodhe qe fitimi nga arbitrazhi pas pageses se detyrimeve per taksa dhe tatime te
mos jete I leverdishem.

11. Supozoni se norma ekzistuese e interesave njevjecare ne SHBA eshte 10% ndersa ne Kanada
11%. Po ashtu supozoni se ekziston BNI. Kursi forward I kembimit te dollarit kanadaz duhet te
jete me zbritje apo cmim shtese? Nese investitoret amerikane do te tentonin arbitrazhin e
 interesit te mbuluar, sa do te ishte fitimit? Nese investitoret kanadeze perfshihen ne kete lloj
arbitrazhi, sa do te ishte fitimi I tyre?

12. Pse investitoret amerikane perfshihen ne arbitrazhin e interesit te mbuluar ne France kur
norma e interesit per Euro ne France eshte me e ulet sesa norma e interesit ne SHBA?

Investitoret mund të shfrytëzojnë arbitrazhin e interesit të mbuluar duke investuar në euro dhe të
arrijnë kthime më të larta sesa në SH.B.A,duke supozuar se primi I ardhshem ne Euro do te sjelle me
shume fitime.

13. –
14. Supozoni se norma aktuale e jenit paraqitet me cmim shtese 6% dhe jeni ne kushtet BNI. Nese
normat amerikane te interesit bien, si duhet te ndryshoje cmimi shtese per te ruajtuar BNI?
Pse duhet qe ndryshoje cmimi shtese?

15. Supozoni se cmimi shtese I kursit forward per euron ishte me I larte muajin e kaluar sesa sot.
C’do te thote kjo ne lidhje me diferencen e normave te interesit midis SHBA dhe Europes sot
krahasuar me nje muaj me pare?

Diferenca e normës së interesit është më e vogël tani sesa ishte muajin e kaluar.

16. Nese marredhenia qe percaktohet nga BNI nuk ekziston ne cdo periudhe, por ekziston
mesatarisht, atehere shoqerite amerikane nuk duhet te angazhohen ne arbitrazhin e
interesave te mbuluar. A jeni dakord me kete? Shpjegoni .

Nuk bie dakort. Nëse në çdo moment kohor, barazia e normës së interesit nuk ekziston, arbitrazhi i
interesit të mbuluar mund të fitojë kthime të tepërta (përveç nëse kostot e transaksioneve, ndryshimet
e taksave, etj., Kompensojnë kthimet e tepërta)

17. Norma vjetore e interesit ne Zelanden e Re eshte 6%, ne SHBA eshte 10%. Kursi ditor I $ ne ZR
=0.5$, ndersa kursi forward=0.54$. A do te ishte me leverdi per investitoret ne SHBA arbitrazhi I
interesit te mbuluar? Po per ata ne ZR? Shpjegoni sipas rastit pse eshte apo nuk eshte me
interes ky arbitrazh.

Për të përcaktuar rendimentin e arbitrazhit të interesit të mbuluar nga investitorët e Sh.B.A., filloni me
një investim të supozuar fillestar, siç janë $ 1,000,00

1,000,000$ / 0.50 $ = 2,000,000 $(NZ) x 1.06 = 2,120,000 $(NZ) x 0.54$ = 1,144,800 $

Rendimenti = (1,144,800 - 1,000,000) / 1,000,000 = 14.48%

Kështu, investitorët amerikanë mund të përfitojnë nga arbitrazhi i interesit të mbuluar sepse kjo
rendiment tejkalon normën e interesit të SH.B.A-së prej 10 përqind.
Për të përcaktuar rendimentin e arbitrazhit të interesit të mbuluar nga investitorët e Zelandës së Re,
filloni me një investim të supozuar fillestar, të tilla si 1.000,000 $ NZ:

1,000,000 x 0.50$ = 500,00$ x 1.10 = 550,000 $ / 0.54$ = 1,018,519 $(NZ)

Rendimenti =( 1,018,519 – 1,000,000 ) / 1,000,000 = 1.85%

Kështu, investitorët e Zelandës së Re nuk do të përfitojnë nga arbitrazhi i interesit të mbuluar pasi që
rendimenti prej 1.85% është më pak se 6% që ata mund të merrnin nga investimi i fondeve të tyre në
Zelandën e Re

18. Supozoni se norma vjetore e interesit ne SHBA eshte 11%, kurse ne nje nga vendet me pak te
zhvilluara eshte 40%. Supozoni se nje banke amerikane eshte e gatshme te bleje nga ju
valuten e ketij vendi me nje kurs forward njevjecar me zbritje 13%. A ka ndonje arsye per te
mos u angazhuar ne nje arbitrazh te tille ne keto rrethana .

Arbitrazhi i mbuluar i interesit do të vlente të merret në konsideratë pasi kthimi do të ishte 21.8 përqind,
që është shumë më e lartë se norma e interesit të Sh.B.A-së.

Duke supozuar një investim fillestar prej 1.000.000 $:

1.000.000 $ x (1.40) × 0.87 = 1,218,000 $

Rendimenti = (1,218,000 $ - 1.000.000 $) / 1.000.000 $ = 21.8%

19. Pse, sipas jush, valutat e vendeve me inflacion te larte kane prirjen te kene zbritje te larta
forward?

Këto monedha kanë norma të larta interesi, të cilat bëjnë që normat e ardhshme të kenë zbritje si
rezultat i BNI.

20. Supozoni se norma vjetore e interesit ne SHBA eshte 8% ndersa ne Gjermani 9%. Kursi forward
njevjecar I Euros aktualisht paraqet nje zbritje prej 2%.
a. A ekziston barazia e normave te interesit?

Jo, sepse zbritja është më e madhe se diferenca e normës së interesit

b. A mund te kene fitim nga arbitrazhi I interesit te mbuluar shoqerite amerikane qe

investojne fonde ne Gjermani?

Jo, sepse zbritja në një shitje përpara tejkalon përparësinë e normës së interesit për të investuar në
Gjermani

c. A mund te perfitoje filiali gjerman I nje shoqerie amerikane nga investimi I fondeve ne
SHBA, nese shfrytezon arbitrazhin e interesit te mbuluar?

Po, sepse edhe pse do të fitonte 1 % më pak interes gjatë vitit duke investuar në dollarë amerikanë, do
të ishte në gjendje të shiste dollarë për 2 % më shumë sesa pagoi për ta (do të blinte euro përpara me
një zbritje prej 2%)
 21. Sulmi terrorist ne SHBA zgjoi friken per dobesimin e ekonomise amerikane. Shpjegoni sesi kjo
frike mund te ndikoje ne normat amerikane te interesit dhe mbi cmimet shtese forward te
valutave te ndryshme

Pritjet për një ekonomi më të dobët amerikane rezultuan në një rënie të normave afatshkurtra të
interesit (në fakt, Fed i shpejtoi lëvizjen duke rritur likuiditetin në sistemin bankar). Norma e interesit të
Sh.B.A u ul, ndërsa interesat e huave jo. Prandaj, primi i ardhshëm në monedhë të huaj u ul, ose zbritja
forward u bë më e theksuar.

KAPITULLI 8: RAPORTET NDERMJET INFLACIONIT, NORMAVE TE INTERESIT DHE KURSEVE TE KEMBIMIT

Format kryesore te BFB jane:

1. Forma absolute e BFB – e quajtur ndryshe si “ligji I nje cmimi te vetem” dhe sygjeron qe cmimet e
produkteve te ngjajshme ne dy vende te ndryshme duhet te jene njesoj kur te kthehen ne nje valute.
Nese ekziston ndonje mosperputhje, atehere kerkesa per to ndryshon, duke bere qe cmimet te shkojne
drejte barazise. Ne realitet, kjo forme mund te zbatohet per shkak te kostove te transportit, tarifave dhe
kuotave te ndryshme.

2. Forma relative e BFB – shpjegom mundesine e deformimeve te tregut per shkak te ekzistences se
kostove te transportit, tarifave dhe kuotave te ndryshme, me c’rast cmimet e produkteve te ngjajshme
ne vende te ndryshme jo domosdoshmerisht jane te njejta kur kthehen ne nje valute te njejte.

1. Shpjegoni teorine e Barazise se Fuqise Blerese (BFB). Bazuar ne kete teori, si do te jete
parashikimi I pergjithshem I vlerave te valutave ne vendet me nivel te larte inflacioni?

BFB percakton nje raport te sakte midis normave te inflacionit dhe kurseve te kembimit te dy vendeve.
Kjo teori thote se kursi ekuiliber I kembimit do te rregullohet (pershtatet) me madhesine e differences se
normave te inflacionit mes dy vendeve. Edhepse kjo teori nuk eshte 100% e sakte, eshte perseri mjaft e
vlefshme sepse shume prova tregojne qe ne boten reale shmangiet nga teoria jane te konsiderueshme.

Nëse inflacioni në një vend të huaj ndryshon nga inflacioni në vendlindje, kursi i këmbimit do të
përshtatet për të ruajtur fuqinë e barabartë blerëse. Valutat në vendet me inflacion të lartë do të jenë të
dobëta sipas BFB, duke shkaktuar fuqinë blerëse të mallrave në vendlindje përkundrejt këtyre vendet të
jenë të ngjashme.

2. Shjegoni bazat e arsyetimit te teorise se barazise se fuqise blerese?

Prova konceptuale e BFB - Një metodë është që të zgjidhni dy vende dhe të krahasoni diferencat ne
normat e tyre te inflacionit me % e ndryshimit te kursit të këmbimit për disa periudha të ndryshme.
Pastaj, përcaktoni nëse ndryshimet e kursit të këmbimit ishin të ngjashëm me atë që do të pritej nën
teorinë e BFB. Nese shmangiet jane te konsiderueshme, atehere % e ndryshimit ne vleren e valutes se
huaj nuk ndodhet ne ndikimin e differences se inflacionit.

Prova statistikore e BFB - Një metodë e dytë është zbatimi I analizes regressive mbi kurset historike te
kembimit dhe diferencat e inflacionit. Varesisht rezultateve te fituara, nese koeficientit ndryshojne
shume nga ata qe priten, raporti midis differences se inflacionit dhe kursit te kembimit ndryshon nga ai
qe parashikon teoria e BFB.

3. Shpjegoni se si mund te percaktohet nese ekziston apo jo teoria e BFB.

Per te provuar ekzistencen e BFB jane bere shume studime. Disa nga to kane konstatuar prova per
shmangie te medha nga BFB ne periudha te gjata.

Hakkio, nga ana tjeter, percaktoi se kur nje kurs I kembimit shmanget shume nga vlera qe pritet ne baze
te BFB, ai fillon te levize drejt asaj vlere. Edhepse lidhja midis differences se inflacionit dhe kurseve te
kembimit nuk eshte pa te meta ne periudha afatgjata, perseri kjo lidhje mbeshtete perdorimin e
diferencave te inflaionit per te parashikuar levizjet ne kurset e kembimit per periudha te gjata kohore.

4. Diferenca ne normat e inflacionit midis SHBA dhe vendeve te industrializuara ka qene vetem
me disa pike per cdo vit. Por megjithate, kurset vjetore te kembimit midis valutave perkatese
kane ndryshuar me 10% apo me shume. C’do te thote kjo ne raport me BFB?

Informacioni sugjeron që ka faktorë të tjerë përveç diferencave të inflacionit që ndikojnë në lëvizjet e

kursit të këmbimit. Kështu, lëvizjet e kursit të këmbimit nuk do të përputhen domosdoshmërisht me
diferencat e inflacionit, dhe për këtë arsye teoria BFB nuk do të qendroje domosdoshmërisht.

5. Shpjegoni pse BFB nuk ka vlere.

Arsyet kryesore jane efektet coroditese (BFB nuk eshte e qendrueshme vazhdimisht sepse ka faktorë të
tjerë përveç inflacionit që ndikojnë në kurset e këmbimit, e vecanerisht interesi, niveli I te ardhurave dhe
kontrollet qe vendosin qeverite) dhe mungesa e zevendesuesve per mallrat e tregtuara (parimi kryesor I
BFB eshte se sapo te rriten cmimet ne vend, vendi tjeter pushon se importuari dhe I kthehet konsumit te
brendshem. Por kjo nuk eshte gjithnje e mundur sepse ne vend mund te mos ekzistojne zevendesues
per mallrat e importit).

6. Shpjegoni nje nga kufizimet e provave per vertetesine e BFB.

Nje nga kufizimet e provave te teorise se BFB eshte se rezultatet ndryshojne sipas periudhes baze qe
perdoret. Nese marrim si vit baze nje vit shume te hershem (psh 1978) atehere vlera e $ ka gjase te jete
e mbivleresuar. Nese marrim si vit baze nje vit me te vonshem (1984), $ ka gjase te jete I nenvleresuar.

7. Shpjegoni ENF. Cilat jane rrjedhojat e ENF per shoqerite me teprice likuiditeti qe investojne ne
menyre te vazhdueshme ne bonot e huaja te thesarit?

Efekti Nderkombetar I Fisherit (ENF) percakton nje raport te sakte midis normave te interesit te dy
vendeve dhe kurseve te tyre te kembimit. Sipas kesaj teorie, nje investitor qe investon periodikisht ne
letra te huaja me vlere qe sjellin interesa, do te arrije mesatarisht nje fitim te ngjashem me ate qe do te
nxirrte edhe brenda vendit. Kjo nenkupton se kursi I kembimit ne vendin me interesa te larta do te
zhvleresohet per te kompensuar avantazhin e kursi te kembimit qe ofron investimi I huaj.

8. Cila eshte baza e arsyetimit per ekzistencen e ENF? DHE PROVA PER ENF?

Baza e arsyetimit apo themeli I teorise se ENF eshte se nese nje shoqeri ben investime te huaja ne
menyre periodike per te perfituar nga normat e larta te interesit, ajo do te nxjerre fitim here me te larte
e here me te ulet sesa ne vend. Investimet periodike qe bejne shoqerite amerikane per te perfituar nga
normat e interesit do te japin fitime te ngjashme me ato qe shoqeria do te mund te nxirrte nese do te
investonte brenda vendit ne menyre periodike. Keshtu, permes paraqitjes grafike mund te shohim se
disa ndryshime ne kursin e kembimit nuk arrijne te mbulojne saktesisht diferencen ne normat e
interesit, ndersa ne disa raste tjera, ndryshimet ne kursin e kembimit e plotesojne dhe tejkalojne
diferencen ne normat e interesit. Ne teresi, rezultatet balancohen ne ate menyre qe diferenca e
normave te interesit te mbulohet nga ndryshimet ne kursin e kembimit, me c;rast investimet e huaja
japin te njejtin rezultat sikur investimet ne vend.

Paraqitja grafike e ENF: te gjitha pikat pergjate vijes se ENF pasqyrojne ndryshimet qe pesojne kurset e
kembimit per te eleminuar diferencat ne normat e interesit. Kjo dmth qe investitoret ne fund te fundit
do te dalin me te njejtin fitim pavaresisht se a investojne ne vendin e tyre apo ne vendin e huaj.
Gjithsesi, ENF nuk percakton nese kjo lidhje do te vazhdoje pergjate seciles periudhe kohore. Pikat nen
vijen e ENF pasqyrojne nje kthim me te larte nga investimet e huaja, dhe nese nje gje e tille do ndodhte
vazhdimisht, atehere investitoret e vendit do te vendosnin te hapnin depozita bankare ne vendin e huaj,
gje qe do te bente qe teoria e ENF te binte poshte. Pikat mbi vijen e ENF pasqyrojne fitimet nga
investimet e huaja te cilat jane me te uleta sesa fitime nga investimet ne vend, me c;rast nese
vazhdimisht paraqiten pikat siper vijes se ENF, kjo teori do te hudhej poshte.

9. Supozoni se normat amerikane te interesit jane pergjithesisht me te larta se ato te vendeve

tjera. C’do te thote kjo lidhur me dobesine apo forcen e dollarit ne te ardhmen, nisur nga ENF?
Shpjegoni.

ENF do të sugjeronte që dollari amerikan do të zhvlerësohet me kalimin e kohës nëse normat e interesit
amerikanë aktualisht janë më të larta se normat e interesit të huaj. Si pasojë, investitorët e huaj që
blenë letra me vlerë amerikane do të merrnin mesatarisht një rendiment të ngjashëm me atë që marrin
në vendin e tyre, dhe investitorët amerikanë që blenë letra me vlerë të huaj do të merrnin mesatarisht
një rendiment të ngjashëm me normat e SH.B.A.

10. Krahasoni dhe njeherazi beni dallimin ndermjet BNI, BFB dhe ENF.

Teoria e BFB perqendrohet ne raportin midis diferencave te normave te inflacionit dhe levizjeve te
ardhshme kursit te kembimit midis dy vendeve.

Teoria e ENF perqendrohet ne diferencen e normave te interesit dhe levizjeve te ardhshme te kurseve te
kembimit ted y vendeve.

Teoria e BNI perqendrohet ne raportin midis diferencave te normave te interesit dhe cmimit
shtese/zbrites te kursit forward te kembimit ne nje periudhe te caktuar kohore

11. Nje nga supozimet qe qendrojne ne themel te teorise se ENF eshte se te gjithe investitoret ne
te gjitha vendet kerkojne te njejten norme reale fitimi. C’do te thote kjo?

Kthimi i vërtetë është kthimi nominal minus i inflacionit. Nëse të gjithë investitorët kërkojnë të njëjtën
kthim real, atëherë diferencialet në normat nominale të interesit duhet të vijnë vetëm për shkak të
diferencimeve të parashikuara nga inflacioni midis vendeve.

12. Si mund te perdoret analiza e regresionit per t’u siguruar qe lidhja e pershkruar nga BFB
ekziston mesatarisht? Specifikoni modelin dhe thoni se si mund te vleresohen rezultatet e
regresionit per te nxjerre nese ekziston ndonje dallim I rendesishem nga ai qe sugjeron BFB.
13. Pershkruani nje test statistikor per ENF.

Nje test I thjeshte statistikor per ENF eshte analiza regresive e kurseve historike te kembimit dhe
differences se normave nominale te interesit qe kryhet permes t-testit, I cili eshte I pershtatshem per
secilin koeficient regresioni, dhe kerkon krahasimin e vlerave te hipotetizuara dhe me pas pjestimin me
gabimin standard te koeficienteve. Nese testi nxjerr se koeficientet ndryshojne ndjeshem nga vlera e
hipotetizuar, atehere teoria e ENF bie poshte.

ef = a0 + a1 [ (1+ih) / (1+if) – 1] + u

14. Nese investitoret ne Kanada dhe SHBA kerkojne te njente norme reale te fitimit dhe norma
nominale e interesit eshte 2% me e larte ne Kanada, c’do te thote kjo per parashikimet e
ardhshme te inflacionit ne SHBA dhe Kanada? C’pasoje do te sjellin normat e inflacionit mbi
kurset e kembimit ne te ardhmen?

Inflacioni i pritshëm në Kanada është 2 përqind mbi inflacionin e pritur në Sh.B.A. Nëse këto pritje
inflacioniste realizohen, BFB do të sugjeronte që vlera e dollarit kanadez duhet të zhvlerësohej me 2
përqind ndaj dollarit amerikan.

15. Supozoni se disa nga vendet europiane qe perdorin Euron perjetojne nje norme inflacioni me
te larte se sa ne SHBA, ndersa dy vende tjera ne zonen e euros e kane normen e inflacionit me
te ulet sesa SHBA. Sipas BFB si do te levize vlera e Euros ne raport me $ amerikan?

Inflacioni i lartë evropian në përgjithësi do të zvogëlojë kërkesën e Sh.B.A për produkte evropiane, do të
rrisë kërkesën evropiane për produkte amerikane dhe do të bëjë që euro të zhvlerësohet ndaj dollarit.

Sipas teorisë së BFB, vlera e euros do të përshtatet si përgjigje e normave të ponderuara të inflacionit të
vendeve evropiane që përfaqësohen nga euro në raport me inflacionin në SH.B.A. Nëse inflacioni
evropian rritet, ndërsa inflacioni amerikan mbetet i ulët, atje do të të jetë presion në rënie ndaj euros

16. Valutat e disa prej vendeve te Amrikes Latine, shpesh zhvleresohen ne raport me te vendeve
tjera. Me cilin nga konceptet e ketij kapitulli, shpjegohet ky fenomen ?

Vendet e Amerikës Latine zakonisht kanë inflacion shumë të lartë, deri në 200 përqind ose më shumë.
Teoria e BFB do të sugjeronte që monedhat e këtyre vendeve do të zhvlerësohen ndaj dollarit amerikan
(dhe monedhave të tjera kryesore) në mënyrë që të ruajnë fuqinë blerëse në të gjithë vendet. Inflacioni i
lartë dekurajon kërkesën për importet e Amerikës Latine dhe vendos presion në rënie në monedhat e
tyre të Amerikës Latine. Zhvlerësimi i monedhave dëmton çmimet e rritura për mallrat e Amerikës
Latine nga perspektiva e importuesve në vendet e tjera.Pariteti i normës së interesit detyron që normat
e përparme të përmbajnë një zbritje të madhe për shkak të normave të larta të interesit në Amerikën
Latine, gjë që pasqyron një disavantazh të mbrojtjes së këtyre monedhat. Vendimi për mbrojtje ka më
shumë kuptim nëse shkalla e pritshme e zhvlerësimit tejkalon shkallën e zbritjes përpara. Gjithashtu,
mbani në mend se disa dërgesa nuk mund të mbrohen në mënyrë të përsosur sidoqoftë, sepse shuma e
dërgesave të ardhshme është e pasigurt

17. Japonia e ka pasur normen e inflacionit gjithmone me te ulet sesa SHBA. Si pritet kjo te
ndikoje mbi vleren e jenit? Pse ne praktike nuk ndodhe gjithmone keshtu?

Inflacioni i ulët i Japonisë duhet të ushtrojë presion lart mbi vlerën e jenit. Megjithatë, faktorë të tjerë
ndonjëherë kompensojnë këtë presion. Për shembull, Japonia investon shumë në letrat me vlerë të
SH.B.A.-së, gjë që i bën presion rënës vlerës së jenit.
 18. Supozoni se norma nominale e interesit ne Meksike eshte 48% ndersa ne SHBA eshte 8% per
letrat me vlere pa rrezik falimentimi. C’thote ENF per diferencen ne normat e inflacionit qe
pritet ne keto dy vende? Nisur nga keto te dhena dhe nga teoria BFB, pershkruani fitimin
nominal te pritshem per investimet amerikane ne Meksike.

Nëse investitorët nga Sh.B.A dhe Meksika kërkuan kthimin e njëjtë real (të rregulluar nga inflacioni),
atëherë çdo ndryshim në normat nominale të interesit është për shkak të ndryshimeve në inflacionin e
pritur. Kështu që, norma e inflacionit në Meksikë pritet të jetë rreth 40 % mbi nivelin e inflacionit
amerikan.

Sipas BFB, pesoja meksikane duhet të zhvlerësohet me sasinë e diferencialit midis SH.B.A. dhe normave
të inflacionit meksikan. Duke përdorur një diferencial 40 %, pesoja meksikane duhet të zhvlerësohet me
rreth 40 %. Duke pasur parasysh një normë nominale interesi prej 48 % në Meksikë dhe zhvlerësim të
pritur të pesos prej 40 %, investitorët e Sh.B.A do të fitojnë rreth 8 %.

19. A nuk duket se ENF I dekurajon perpjekjet e investitoreve per te perfituar nga normat me te
larta te interesit? Pse disa investiture vazhdojne te investojne jashte vendeve te tyre, edhe kur
nuk kane transaksione te tjera biznesi me keto vende?

Sipas ENF, normat më të larta të interesit të huaj nuk duhet të tërheqin investitorët sepse këto norma
nënkuptojnë norma të larta të pritura të inflacionit, të cilat nga ana tjetër nënkuptojnë zhvlerësim të
mundshëm të këtyre monedhave. Megjithatë, disa investitorë ende investojnë në vendet e huaja ku
normat nominale të interesit janë të larta. Kjo mund të sugjerojë që disa investitorë besojnë se (1) niveli
i parashikuar i inflacionit i ngulitur në një normë interesi të lartë mbivlerësohet, ose (2) inflacioni
potencialisht i lartë nuk do të shkaktojë nënçmim të konsiderueshëm të valutës së huaj (e cila mund të
ndodhë nëse produktet zëvendësuese të përshtatshme do të ishin jo në dispozicion diku tjetër, ose (3)
ka faktorë të tjerë që mund të kompensojnë ndikimin e mundshëm të inflacionit në vlerën e valutës së
huaj

20. Supozoni se inflacioni ne Brazil pritet te rritet ne menyre te konsiderueshme. Si do te ndikoje

kjo ne vleren reale te mallit Brazilian dhe normat noninale te interesit? Nese ENF eshte I
vertete, si do te ndikohet fitimi nominal per investitoret amerikane ne kete vend nga kjo rritje
e madhe e inflacionit? Shpjegoni.

Norma nominale e interesit në Brazil ka të ngjarë të rritet për të ruajtur kthimin real të kërkuar nga
investitorët brazilianë. Realit brazilian pritet të zhvlerësohet sipas ENF. Nëse ENF qendron, kthimi tek
investitorët amerikanë që investojnë në Brazil nuk do të ndikohet. Edhe pse ata tani fitojnë një normë
nominale më të lartë interesi, rënia e pritshme në kompensimin real të Brazilit vendos interesin shtesë
që do të fitohet.

21. Si eshte e mundur qe BFB te kete vlere nese ENF nuk qendron?

Duke qene se BFB nuk ka funksionuar ne periudha te caktuara, dhe ENF bazohet ne BFB, atehere as ENF
nuk funksionon ne te gjitha rrethanat. Nisur nga fakti se kurset e kembimit ndikohen edhe nga faktore
tjere pervec inflacionit, ato nuk rregullohen gjithmone me diferencat e normave te inflacionit.

Që ENF të qendroje, kushtet e mëposhtme janë të nevojshme: (1) investitorët në të gjithë vendet
kërkojnë kthime të njëjta reale, (2) ndodh që norma e pritshme e inflacionit e ngulitur në normën
nominale të interesit të ndodhë, (3) kursi i këmbimit përshtatet me normën e inflacionit diferencial sipas
BFB. Nëse kushtet (1) ose (2) nuk mbajnë, BFB ende mund të kete vlere, por investitorët mund të arrijnë
kthime vazhdimisht më të larta kur investojnë në letrat me vlerë të një vendi të huaj. Kështu, ENF do të
refuzohej.

22. Shpjegoni pse ENF mund te mos vertetohet?

Vertetesia e ENF varet nga periudha qe merret ne shqyrtim. Edhepse ENF ne disa periudha duket sikur
eshte e vertete, ne disa periudha tjera ekzistojne prova se ajo nuk eshte e vertete. Rast konkret eshte
studimi I kryer nga Thomas, I cili vinte ne prove teorine e ENF duke shqyrtuar rezultatet e (1) blerjes se
kontratave se te ardhmes per valuta me norma te larta interesi qe permbanin zbritje dhe (2) shitjes se
kontratave te se ardhmes per valuta me norma te uleta te interesit qe permbanin cmim shtese. Nese
valutat me norm ate larta zhvleresoheshin kurse ato me norma te uleta vleresoheshin ne masen e
parashikuar nga teoria ENF, kjo strategji nuk do te sillte ndonje fitim te dukshem. Megjithate, pas
provave, 123/216 transaksione (57%) rezultuan me fitim. Pervec kesaj, fitimi mesatar ishte shume I larte
se sa humbja mesatare.

23. Supozoni se kursi ditor I kembimit te paundit britanik eshte 1.73$. Si do te pershtatet ky kurs
sipas BFB, nese inflacioni ne UK eshte 7% ndersa ne SHBA 2%.

Sipas BBF, kursi i këmbimit të paundit do të zhvlerësohet me 4.7 përqind. Prandaj, niveli i pikës do të
ndryshonte në:

1.73 $ × [1 + (-.0467)] = 1.649 dollarë.

24. Supozoni se kursi ditor I kembimit te $ te Singaporit eshte 0.70$. Norma vjetore e interesit
eshte 7% ne Singapor dhe 11% ne SHBA. Sa do te jete kursi ditor pas nje viti sipas ENF?

0,70 $ × (1 + 0.0374) = 0.7262 $.

Forca që shkakton këtë efekt të pritshëm në kursin e pikës është diferenciali i inflacionit. Diferencimi i
parashikuar i inflacionit mund të rrjedh nga diferenciali i normës së interesit
KAPITULLI 9: PARASHIKIMI I KURSEVE TE KEMBIMIT

1. Shpjegoni motivet e shoqerive qe I shtyjne ne parashikimin e kurseve te kembimit?

SHSHK I perdorin parashikimet e kurseve te kembimit per te marre vendime nese duhet te mbrojne:

1.1. Pagesat dhe arketimet – varesisht parashikimeve qe ka shoqeria per vleren e valutave te huaja
1.2. Financimet a/sh – nese vendosin te marrin hua, duhet te zgjedhin ne mes nje valute qe ka
norme te ulet interesi apo nje valute qe pritet te dobesohet gjate periudhes se financimit
1.3. Investimet a/sh – mjetet e teperta ne arken e tyre mund te depozitohen ne valuta te ndryshme,
ku me e pershtatshme do te ishte ose nje valute me norme te larte interesi ose nje valute qe
pritet te forcohet gjate periudhes se investimit.
1.4. Buxhetimin e kapitalit – gjate shqyrtimit te mundesise se investimit te fondeve te projekte te
huaja, mirret parasysh konvertimi I valutave, ashtu qe te gjitha flukset e arkes te jene te
matshme me valuten vendase.
1.5. Financimet a/gj – emetimi I obligacione per sigurimin e fondeve a/gj mund te behet edhe ne
valute te huaj, me c’rast do te preferohej nje valute qe zhvleresohet ne raport me valuten qe
arketohet nga shitjet.
1.6. Vleresimi I te ardhurave – raportimi I te ardhurave te nje SHSHK, perfshire edhe te ardhurat nga
filialet e saj, te njesohen dhe te kthehen ne valuten vendase te shoqerise meme.

Teknikat e parashikimit: teknike, themelore, bazuar nr treg, te perziera.

2. Shpjegoni metoden teknike te parshkimit te kurseve te kembimit

Metoda teknike ka te beje me perdorimin e kurseve historike te kembimit per parashikimin e vlerave te
ardhshme. Gjithashtu, perdoret edhe analiza statisitkore per te hetuar ndonje vecanti ne prirjet
historike.

3. Shpjegoni metoden themelore te parashikimit

Metoda themelore bazohet ne raportin themeltar midis ndryshoreve (variablave) ekonomike dhe
kurseve te kembimit. Duke u nisur nga vlerat aktuale te ketyre ndryshoreve si dhe nga ndikimi I tyre
historic mbi vleren e nje valute, shoqerite mund te nxjerrin parashikimet e tyre per kurset e kembimit.
Keto parashikime zakonisht nxjerren nga nje vleresim subjektiv I shkalles se levizjeve te pergjithshme te
ndryshoreve ekonomike ne nje vend te caktuar te cilat priten te ndikojne ne kurset e kembimit. Sipas
kendveshtrimit statistikor, ky parashikim duhet te bazohet mbi ndikimet sasiore te ketyre faktoreve mbi
kurset e kembimit.

Perdorimi I analizes se ndjeshmerise ne parashikimet themelore: nese nje model regresioni perdoret
per te bere parashikime, mirepo vlerat e faktoreve ndikues kane efekt te vonuar ne kohe mbi kurset e
kembimit, vlerat aktuale te ketyre faktoreve mund te perdoren si te dhena gjate parashikimit. Ne anen
tjeter, ka edhe faktore qe kane efekt te menjehershem ne kurset e kembimit, mirepo meqenese nuk
mund te njihen ne kohe reale, ata duhet parashikuar. Parashikimet e dobeta te ketyre faktoreve, mund
te cojne ne parashikime te gabuara te levizjeve te kurseve te kembimit, prandaj per te shmangur
pasigurine, perdoret analiza e ndjeshmerise e cila merr ne konsiderate me shume se nje rezultat per te
gjtihe faktoret qe shfaqin pasiguri.

Perdorimi I BFB ne funksion te parashikimeve themelore: meqenese teoria e BFB percakton lidhjen
themelore midis diferencave ne normen e inflacionit dhe kurseve te kembimit, supozohet se edhe nese
do te diheshin me siguri normat e ardhshme te inflacionit, kjo info ne vetvete nuk eshte e mjaftueshme
dhe BFB mund te mos jete ne gjendje te parashikoje me saktesi kurset e kembimit per shkak te arsyeve
te ndryshme. Nder to jane: (1) koha kur luhatjet e inflacionit japin efektin e tyre nuk dihet me saktesi, (2)
te dhenat e eprdorrua per te matur cmimet relative te dy vendeve mund te jene te pasakta, (3) pengesat
ne tregti mund te nxjerrin jashte funksionit praktikat tregtare qe duhet te funksiononin sipas BFB, (4) ka
edhe faktore te tjere si psh diferencat e normave te intersit midis vendeve, qe mund te ndikojne ne
kurset e kembimit.

4. Shpjegoni metoden e bazuar ne treg per parashikimin e kurseve te kembimit

Metoda e bazuar ne treg zakonisht eshte process I parashikimeve nga treguesit e tregut, te cilet bazohen
ne kursin ditor ose ne kursin forward.

Perdorimi I kursit ditor: kursi I dites se sotme perdoret si parashikim I kursit ditor qe do te ekzistoje ne
nje dite ne te ardhmen. Nese pritet qe nje X valute te vleresohet ne raport me $ atehere spekulatoret do
te blejne sot X valuten me $ dhe te presin vleresimin e X valutes. Nga keto blerje, vlera e X valutes mund
te rritet menjehere, dhe e kunderta.

Perdorimi I kursit forward: kursi forward I kuotuar per nje date te ardhme shpesh perdoret si parashikim
I kursit ditor ne daten e ardhshme te percaktuar. Kjo dmth qe kursi fwd 30 ditor jep nje parashikim per
kursin ditor pas 30 ditesh etj.

5. Shpjegoni metoden e perzier te parashikimit

Duke qene se asnjera nga teknikat e parashikimit nuk ka rezultuar me e mire se tjetra ne praktike,
shume shoqeri preferojne qe te nxjerrin parashikimet e vlerave te valutave duke perdorur nje numer
teknikash. Teknikave te perdorura u jepet nje peshe e caktuar, ne ate menyre qe shuma totale e
peshave te jete 100%. Teknikave me te besushme u jepet me shume peshe. Parashikimi konkret per nje
valute eshte mesatarja e ponderuar e parashikimeve te ndryshme te kryera per kete qellim.

6. Cilat jane disa nga kufizimet e perdorimit te parashikimeve teknike per te nxjerre kurset e
kembimit?

Shume shoqeri jane te prirura te perdorin parashikimet teknike sepse ato perqendrohen vetem ne te
ardhmen e afert, cka nuk jep mundesi per hartimin e politikave te shoqerise. Po ashtu, parashikimi
teknik nuk vlereson cdo pike te shkalles per vlerat e ardhme. Per shkak se analiza teknike nuk eshte ne
gjendje te llogarise saktesisht kurset e ardhme te kembimit, ne vetvete ajo nuk perfaqeson nje mundesi
te pershtatshme parashikimi per drejteusit financiare te SHSHK.

Gjithashtu, jane pikerisht faktoret teknike qe percaktohen si shkak kryesor per ndryshimet speculative
ne vleren e nje valute, duke perfshire ketu faktoret teknike qe mbizoterojne mbi lajmet ekonomike,
faktoret teknike qe shkaktojne shitjen massive te nje valute, e qe gjithashtu bejne qe te filloje blerja e
kesaj valute etj.

7. Cilat jane disa nga kufizimet e perdorimit te metodes themelore te parashikimit?

7.1. Nuk dihet momenti I sakte I ndikimit te disa faktoreve mbi vleren e valutes
7.2. Disa faktore e shfaqin efektin e tyre mbi kurset e kembimit menjehere. Parashikimi per keta
faktore duhet te behet per periudha qe korrespondojne me periudhat per te cilat nevojitet te
behet parashikimi I kurseve te kembimit. Keshtu, saktesia e parashikimit do te varet disi nga
saktesia e ketyre faktoreve. Edhe nese shoqeria di me saktesi levizjet e ketyre faktoreve mbi
kurset e kembimit, parashikimet qe do te beje mbi kurset e kembimit do te jene te pasakta nese
nuk mund te parashikohen vlerat e ketyre faktoreve.
7.3. Disa nga faktore me rendesi ne procesin e parashikimeve themelore nuk mund te shprehen
lehte ne vlere sasiore.
7.4. Koeficiente qe nxjerren nga analizat e regresionit nuk eshte e thene te mbeten te njejte gjate
gjithe kohes.
8. Cili eshte argumenti ne favor te perdorimit te parashikimeve te bazuara ne treg? ?? pyte lorikun

Spekulimi ben qe kursi forward te ngrihet ne nivelin qe pasqyron parashikimin e pergjithshem per kursin
ditor ne te ardhmen. Nese shoqerite jane te bindura qe kursi forward eshte nje tregues I besueshem I
kursit se te ardhmes, ato mund te monitorojne nivelet e kuotuara zyrtarisht per te nxjerre parashikimet
e tyre per kurset e kembimit.

9. Shpjegoni si vleresohen metodat te ndryshme te parashikimeve te kurseve te kembimit.

Metodat e parashikimit mund te vleresohen duke krahasuar vlerat aktuale te valutave me vlerat e
parashikuara nga metodat perkatese. Ky krahasim duhet bere per disa periudha me rradhe. Dy kriteret
per te vleresuar rezultatet e metodave jane elementet subjective dhe saktesia. Kur krahasojme
saktesine e parashikimeve per dy valuta, gabimi absolut I parashikimit duhet te pjestohet me vleren e
realizuar te valutes, per te kontroluar per ndryshime ne vlerat relative te monedhave.

10. Shpjegoni si zbulohen elementet subjective ne parashikimin e kurseve te kembimit

Elementet subjective mund te studiohen duke e ndare periudhen e parashikimit ne nenperiudha.

Keshtu, ne menyre grafike, secili grafik paraqet nje nenperiudhe te caktuar dhe mund te shohim se disa
grafiqe pasqyrojne nenvleresim, e dis ate tjera mbivleresim, cka nenkupton se elementet subjective
kane ndryshuar nga periudha ne periudhe.

Paqendrueshmeria e kurseve te kembimit per te periudhe te ardhshme mund te parashikohet duke

perdorur:

1. Normat aktuale te paqendrueshmerise -

2. Serite kohore te paqendrueshmerise historike
 3. Devijimin standard te nenkuptuar nga cmimet e opsioneve te valutave

KAPITULLI 10: MATJA E SHKALLES SE EKSPOZIMIT NDAJ LUHATJEVE TE KURSIT TE KEMBIMIT

Format e ekspozimit ndaj luhatjeve te kursit te kembimit:

1. Ekspozim per shkak te transaksioneve – shkalla me te cilen vlera e transaksioneve ne para preket nga
levizja e kurseve te kembimit. Matja e kesaj shkalle behet ne dy faza: (1) parashikimi I shumave te
arketimeve dhe pagesave ne secilen valute te huaj dhe (2) percaktimi I rrezikut te pergjithshem qe lidhet
me ekspozimin ndaj ketyre valutave.

Ekspozimi I transaksionit mund te vleresohet edhe bazuar ne vleren ne rrezik (VAR) e cila perfshin
luhatshmerine dhe lidhjet midis valutave per te percaktuar humbjen e mundshme maksimale nje ditore
ne vleren e pozicioneve te nje SHSHK qe eshte e ekspozuar ndaj levizjeve te kurseve te kembimit.

2. Ekspozim ekonomik – shkalla me te cilen vlera aktuale e flukseve te ardhshme te arkes mund te
ndikohet nga luhatjet e kurseve te kembimit. Ky ekspozim shkaktohet kryesisht nga transaksionet e
njejta qe shkaktojne edhe ekspozimin e transaksioneve, mirepo edhe nga disa te tjera.

- Ekspozimi ekonomik ndaj vleresimit te valutes vendase: sa I perket flukseve hyrese, ne rastet kur valuta
vendase vleresohet (forcohet), shitjet e saj brenda vendit priten te ulen sepse shoqeria perballet me
rritjen e konkurrences se huaj, sepse qytetaret blejne produkte te huaja te cilat kushtojne me lire. Dhe
gjithashtu, shitjet e saj jashte vendit (eksportet) ulen sepse importuesit e huaj duhet te paguajne me
shume per te paguar keto produkte. Sa I perket flukseve dalese, ne rastet kur valuta vendase vleresohet
(forcohet), kostoja e produkteve te importuara dhe interesat qe duhet paguar per financime do te ulen.
Ne pergjithesi, forcimi I valutes vendase shkakton ulje si ne arketime, ashtu edhe ne pagesa. Nje gje e
tille e ben shume te veshtire te percaktohet nese flukset neto te arkes rriten apo ulen kur valuta
vendase vleresohet, keshtu qe ndikimi mbi flukset neto te arkes varet nga fakti se a jane prekur me
shume arketimet apo pagesat.

- Ekspozimi ekonomik ndaj zhvleresimit te valutes vendase: sa I perket flukseve hyrese, ne rastet kur
valuta vendase zhvleresohet (dobesohet), shitjet e saj brenda vendit priten te rriten sepse shoqeria
perballet me uljen e konkurrences se huaj, sepse qytetaret blejne produkte te vendit te cilat kushtojne
me lire sesa te huajat. Dhe gjithashtu, shitjet e saj jashte vendit (eksportet) rriten, sepse importuesve te
huaj ju duken me te lira keto produkte. Sa I perket flukseve dalese, ne rastet kur valuta vendase
zhvleresohet (dobesohet), kostoja e produkteve te importuara dhe interesat qe duhet paguar per
financime do te rriten, sepse per te blere valute te huaj nevojitet me shume valute vendase tani qe
eshte dobesuar. Ne pergjithesi, zhvleresini I valutes vendase shkakton rritje si ne arketime, ashtu edhe
ne pagesa. Nje gje e tille e ben shume te veshtire te percaktohet nese flukset neto te arkes rriten apo
ulen kur valuta vendase zhvleresohet, keshtu qe ndikimi mbi flukset neto te arkes varet nga fakti se a
jane prekur me shume arketimet apo pagesat.

- Matja e ekspozimit ekonomik: matja e ekspozimit ekonomik behet me qellim per te marre vendim se a
duhet mbrojtur apo jo.

a. Ndjeshmeria e te ardhurave ndaj kurseve te kembimit: metode e matjes se ekspozimit ekonomik e cila
ben klasifikimin e flukseve te arkes ne zera te pasqyrave te ndryshme te te ardhurave dhe shpenzimeve
dhe parashikimi I cdo zeri bazohet ne parashikimin e kurseve te kembimit. Varesisht levizjeve te
parashikuara te ketyre pasqyrave, shoqeria mund te vleresoje ndikimin e levizjeve te valutave tek te
ardhurat dhe flukset e arkes. Kjo metode eshte vecanerisht e dobishme per ato shoqeri qe kane me
shume shpenzime sesa te ardhura ne nje valute te huaj te caktuar. Keshtu, shoqerite me me shume (me
pak) shpenzime te huaja sesa te ardhura te huaja do te ndikohen negativisht (pozitivisht) nga forcimi I
valutes vendase.

b. Ndjeshmeria e flukseve te arkes ndaj kurseve te kembimit: metode e matjes se ekspozimit ekonomik
permes zbatimit te analizes se regresionit mbi flukset historike te arkes dhe mbi kurset e kembimit. Ky
model mund te pershtatet dhe ne rastet kur vleresimi kryhet per valuta tjera, ku secila shtohen ne
model si variabla te pavarura, si dhe kjo ndjeshmeri mund te matet edhe ne raport me nje indeks
valutash.

PCFt = a0 + a1e1 + u

3. Ekspozim per shkak te konvertimeve – nenkupton ekspozimin e bilanceve te konsoliduara te SHSHK

ndaj luhatjve te kursit te kembimit, vecanerisht ekspozohen te ardhurat e filialeve kur konvertohen ne
valuten e shoqerise meme.

a. Kendveshtrimi I flukseve te arkes:

1. Pse SHSHK merr ne konsiderate vetem flukset neto te arkes ne secilen valute kur tenton te
parashikoje ekspozimet e transaksioneve?

Vleresimi I flukseve neto te konsoliduara te arkes per secilen shoqeri eshte hapi I pare I nevojshem per
vleresimin e ekspozimit te shoqerise, sepse kjo ndihmon ne percaktimin e pozites se pergjithshme te
SHSHK ne secilen valute.

SHSHK perqendrohen ne ekspozimin e transaksioneve ne periudha a/sh per te cilat ato kane mundesi te
parashikojne flukset e ardhshme te arkes ne valute te huaj me saktesi te arsyeshme.

Per te matur ekspozimin nga transaksionet, SHSHK duhet te parashikojne shumat e konsoliduara neto te
arketimeve dhe pagesave te kategorizuara sipas valutave te ndryshme. Nje filial I huaj mund te kete
arketime ne nje valute te huaj, kurse nje tjeter filial mund te kete pagesa ne te njejten valute. Ne nje rast
te tille, flukset neto te arkes te shoqerise mund te jene te paperfillshme ne valuten perkatese. Nese
shumica e filialeve te SHSHK presin flukse hyrese ne nje valute tjeter, flukset neto te arkes ne ate valute
do te jene te konsiderueshme.

2. Punedhenesi juaj, pronar I nje SHSHK te madhe, ju ka kerkuar te parashikoni ekspozimin e

transaksionit. Parashikimi per flukset e arkes per vitin qe vijon eshte si me poshte:

Valuta Arketimet totale Pagesat totale Kursi actual ne US $

Krona daneze 50,000,000 40,000,000 0.15 $
Paundi britanik 2,000,000 1,000,000 1.50 $
Supozoni se levizjet e monedhave daneze dhe britanike jane tejet te lidhura. Jepni mendimin
tuaj per shkallen e ekspozimit te transaksioneve qe ka shoqeria juaj. Argumentoni pergjigjen
tuaj.

Pergjigja:

Valuta Arketimet ne valute Kursi aktual I Vlera e ekspozimit

te huaj kembimit
Krona daneze 10,000,000 0.15 $ 1,500,000 $
Paundi britanik 1,000,000 1.50 $ 1,500,000 $

Vlerat e kronit dhe paundit lëvizin bashkë me dollarin. Si koni ashtu edhe ekspozimi i paundit tregojnë
hyrje neto pozitive. Kështu, ekspozimi i tyre duhet të zmadhohet nëse kurset e këmbimit të tyre ndaj
dollarit amerikan vazhdojnë të jenë shumë të lidhura

3. Cilet faktore ndikojne mbi shkallen e ekspozimit te transaksioneve qe ka shoqeria ndaj nje valute
te caktuar? Per secilin factor, shpjegoni karakteristikat e deshirueshme qe cojne ne uljen e
ekspozimit te transaksionit. Lorik

Faktoret kryesore jane matja e ndryshueshmerise se valutave (per keto matje shfrytezohen statistikat e
devijimit standard) dhe ndryshueshmeria ne kohe e valutave (e cila nuk qendron domosdoshmerisht
njesoj nga nje periudhe ne nje tjeter). Me kete rast, duke qene se nivelet e ndryshueshmerise se valutes
ndryshojne nga koha ne kohe, vleresimi qe ben SHSHK per ndryshueshmerine ne te ardhmen nuk mund
te jete I persosur kur si tregues perdoret nje periudhe kohore e me hershme.

Korrelacioni I valutave paraqet lidhjen mes valutave dhe shkallet e levizjeve te tyre maten me
koeficientin e korrelacionit. Ky tregues perdoret nga SHSHK per te percaktuar shkallen e ekspozimit te
transaksioneve. Rastet ekstreme jane lidhja e persosur positive (koeficienti=1) dhe lidhja e persosur
negative (koeficienti=-1). Lidhjet midis valutave jane pergjithesisht pozitive, pra ato priren te levizin ne
te njejtin drejtim me $ amerikan.

4. A jane lidhjet midis valutave (korrelacionet valutore) teresisht te qendrueshme ne kohe?

C’nenkupton pergjigja juaj per perdorimin e te dhenave te lidhjeve te marra nga e kaluara si
tregues per te ardhmen?

Jo, nuk jane teresisht te qendrueshme ne kohe! Kështu, korrelacionet e kaluara nuk do të shërbejnë si
parashikime të përsosura të lidhjeve të ardhshme. Gjithsesi prirja eshte qe gjate gjithe kohes te ruhet
nje lloj raporti.
Firmat nuk mund të supozojnë se lidhjet e kaluara do të jenë parashikime të sakta të sakta të lidhjeve të
ardhshme. Megjithatë, të dhënat historike mund të jenë akoma të dobishme nëse renditja e
përgjithshme e korrelacioneve është disi e qëndrueshme.

5. Kopetsky Co. kryen arketime neto ne disa valuta qe jane shume te lidhura (te korreluara) me
njera-tjetren. C’do te thote kjo per shkallen e pergjithshme te ekspozimit te transaksionit qe ka
shoqeria?

Ekspozimi i saj është i lartë pasi të gjitha monedhat lëvizin në të njëjtën kohë. Nëse ndonjë prej këtyre
monedhave zhvlerësohet ndjeshëm ndaj monedhës vendase të firmës, të gjithë të tjerët do të ndikohen
njejte, dhe kjo zvogëlon vlerën e këtyre arkëtimeve neto.

6. Krahasoni dhe beni dallimin midis ekspozimit ekonomik dhe ekspozimit te transaksioneve?

Ekspozimi I transaksioneve eshte ekspozimi I transaksioneve te ardhshme te arkes ndaj levizjeve te

kurseve te kembimit. SHSHK mund te masin ekspozimin e transaksioneve te tyre duke percaktuar
pozicionet e tyre te ardhshme si ne pagesa ashtu edhe ne arketime ne valuta te ndryshme, se bashku me
nivelet e ndryshueshmerise dhe lidhjes se ketyre valutave.

Ekspozimi ekonomik eshte cdo lloj ekspozimi I flukseve te arkes ten je SHSHK ndaj levizjeve te kurseve te
kembimit. SHSHK mund te tentojne te masin ekspozimin e tyre ekonomik duke percaktuar shkallen ne te
cilen flukset e tyre te arkes do te ndikohen nga ekspozimi ndaj cdo valute te huaj.

7. Si ndikon forcimi I monedhes vendase ne arketimet e nje shoqerie te caktuar? Pse?

Vlerësimi i monedhës fillestare të firmës:

1. Zvogëlon fluksin e hyrjes pasi kërkesa e huaj për mallrat e firmës zvogëlohet pasi importuesit e
huaj do te duhet te paguajne me shume per te paguar keto produkte. Keshtu, konsumatoret
vendas do te kene mundesi te blejne produkte alternative nga jashte, te cilat kushtojne me lire
kur monedha vendase forcohet.
2. Rritet konkurrenca e huaj. Shkalla e uljeve te shitjeve vendase do te varet nga shkalla e
konkurrences se huaj ne tregun e brendshme.

8. Si ndikon zhvleresimi I monedhes vendase ne arketimet e nje shoqerie te caktuar? Pse?

Zhvlerësimi i monedhës fillestare të firmës ben qe shitjet te rriten pershkak te pakesimit te

konkurrences se huaj, sepse cmimet e emeruara ne valuta te huaja te forcuara do ne krahasim me
vendasen do te duken me te larta per bleresit vendas. Eksportet e shoqerise te emeruara ne valute
vendase do tu duken me te lira eksportuesve, cka do te qoje ne rritje te kerkeses per keto produkte.
Gjithashtu, edhe disa eksporte te emeruara ne valute te huaja mund te cojne ne rritje te flukseve te
arkes, sepse me pas ato do te konvertohen ne valuten vendase.

9. Fischer Inc. eksporton nga Florida ne Europe. Ajo I blen materialet dhe I siguron financimet ne
vend. Si do te mund te ndikoje forcimi I Euros ne flukset neto te arkes se saj? Pse?

Fischer Inc. duhet të përfitojë nga forcimi i euros, sepse do të përjetojë një kërkesë të fortë për
produktet e saj kur euro ka më shumë fuqi blerëse (mund të marrë dollarë me një çmim të ulët)
 10. Pse flukset e arkes te nje shoqerie te thjeshte vendase jane te ekspozuara ndaj luhatjeve te
kurseve te kembimit?

Nëse firma garon me firmat e huaja që gjithashtu shesin në një treg të caktuar, konsumatorët mund të
kalojnë te produktet e huaja nëse monedha vendase forcohet.

11. Memphis Co. ju ka kontraktuar si konsulent per t’I parashikuar ekspozimin ekonomik qe I vjen
si pasoje e luhatjeve te kurseve te kembimit. Si do ta kryenit kete pune? Jini sa me konkrete.

Analiza e regresionit mund të përdoret për të përcaktuar marrëdhëniet midis vlerës së firmës dhe
luhatjeve të kursit të këmbimit. Kthimi i aksioneve mund të përdoret si një përfaqësues për ndryshimin
në vlerën e firmës. Periudha kohore mund të ndahet në dy nenndarje, në mënyrë që analiza e
regresionit të mund të zhvillohet për secilën nënndarje. Shenja dhe madhësia e koeficientit të
regresionit do të nënkuptojë sesi vlera e firmës ndikohet nga secila monedhë. Gjithashtu, koeficientët
mund të krahasohen midis nënprododave për secilën monedhë për të përcaktuar sesi ndikimi i një
monedhe po ndryshon me kalimin e kohës.

Cilet faktore ndikojne ne shkallen e ekspozimit te konvertimit te nje shoqerie? Shpjegoni se si secili nga
keta faktore ndikon mbi ekspozimin e konvertimit?

1. Permasat e biznesit qe kryejne filialet e huaja – sa me e madhe te jete % e biznesit qe kryjne

filialat e huaja, aq me e madhe eshte % e atij zeri te PF qe eshte I ndjeshem ndaj ekspozimit te
konvertimit.
2. Vendndodhja e ketyre filialave – zerat e bilancit te cdo filiali maten me valuten e vendit ku eshte
ngritur filiali.
3. Metodat e kontabilizimit qe perdor filiala – merret paraysh vlera funksionale, kursi I kembimit
ne daten e raportimit te pasqyrave te konsoliduara financiare, regjistrimi I fitimeve apo
humbjeve te realizuara etj.

12. Si mund ta perdorin shoqerite amerikane analizen e regresionit per te bere vleresimin e
ekspozimit ekonomik ndaj luhatjeve te paundit britanik?

Një kompani e Sh.B.A mund të përcaktojë sasinë e performancës së saj duke matur përqindjen e
ndryshimit në fitime, çmimin e aksioneve, ose ndonjë ndryshore tjetër që do të përdoret si variabël i
varur. Ndryshorja e pavarur është ndryshimi i përqindjes në paundin britanik. Variablat e kursit të
këmbimit të vonuar gjithashtu mund të përfshihen si variabla shtesë të pavarur për të kapur çdo ndikim
të vonuar të lëvizjeve të paundit në firmë.

13. Shqyrtoni nje periudhe gjate se ciles $ amerikan dobesohet ne raport me euron. Si do te
ndikoje kjo mbi te ardhurat e raportuara nga nje SHSHK me qender ne SHBA dhe me filiale ne
Europe?

Fitimet e konsoliduara do të rriten për shkak të forcës së monedhës vendase të filialeve (euro).

14. Shqyrtoni nje periudhe gjate se ciles $ amerikan forcohet ne raport me euron. Si do te ndikoje
kjo mbi te ardhurat e raportuara nga nje SHSHK me qender ne SHBA dhe me filiale ne te gjithe
boten?

Fitimet e konsoliduara do të zvogëlohen për shkak të dobësisë së monedhave vendore të filialeve.

KAPITULLI 11: VLERESIMI I NDRYSHUESHMERISE SE NJE PORTOFOLI

1. Quincy Corp. vlereson ne nivelet e meposhtme flukset e arkes 90 ditore nga filialet e saj:

Pozicioni neto ne cdo I matur ne valuten e Shoqerise Meme (ne 100 Cope)
valute
Filiali Valuta 1 Valuta 2 Valuta 3
A +200 -300 -100
B +100 -40 -10
C -180 +200 -40
Percaktoni ekspozimin neto te konsoliduar te shoqerise shumekombeshe ndaj seciles valute.

2. Supozoni se shoqeria Stevens Point ka per te arketuar fatura ne shumen 100,000$ te Singaporit
me afat 90 ditor. Kursi aktual eshte 0.50$ dhe norma e interesit eshte 2% per periudhen 90 ditore.
Sugjeroni sim und te realizoje mbulimin e rrezikut me tregun e parase nje shoqeri amerikane. Jinni
te sakte ne pergjigje.

Firma mund të huazojë shumën e dollarëve të Singaporit në mënyrë që 100,000 $ në Singapor që duhen
marrë mund të përdoren për të shlyer kredinë. Kjo arrin në (100,000 / 1.02) = rreth 98,039 $ S, e cila
mund të shndërrohet në rreth 49,020 dollarë dhe të investohet. Huamarrja e dollarëve në Singapor ka
kompensuar ekspozimin e transaksionit për shkak të arkëtimeve të ardhshme në dollarë në Singapor

3. Supozoni se Vermont Co.ka nje detyrim neto ne fatura te pagueshme prej 200,000 pesi meksikane
per nje periudhe `80 ditore. Norma meksikane e interesit eshte 7% dhe kursi aktual I pesos eshte
0.40$. Sugjeroni se si mund te realizoje nje shoqeri amerikane, nje mbulim te rrezikut me tregun e
parase. Jini te sakte ne pergjigje.

Nëse firma depozitonte MXP 186.916 (e llogaritur si MXP200,000 / 1.07) në një bankë meksikane duke
fituar 7% mbi 6 muaj, depozita do të vlente 200,000 pesos në fund të periudhës gjashtëmujore. Kjo
shumë do të përdoret më pas për t'u kujdesur për detyrimet neto të pagueshme. Për të bërë depozitën
fillestare prej 186.916 pesos, firmës do të duheshin rreth 18.692 dollarë (llogaritur si 186.916 × $ .10 $).
Mund të huazojë këto fonde.

4. Supozoni se shoqeria Citadel Co blen disa mallra ne Kili, te cilat blihen ne peso kiliane. Ajo u shet,
kundrejt $ amerikane, disa mallra shoqerive kiliane. Ne fund te cdo muaji, ajo ka nje pozicion te
madh neto ne fatura te pagueshme pesos kiliane. Si mund te perdore kjo shoqeri amerikane
strategjine e faturimit per te reduktuar ekspozimin e transaksionit? Permendni ndonje mangesi ne
efektivitetin e kesaj strategjie.
5. Shpjegoni se si nje shoqeri amerikane mund te mbuloje rrezikun e faturave te arketueshme neto, ne
euro, me ane te kontratave futures?

Me qellim qe te mbroje arketimet e ardhshme ne valute te huaj kundrejt vleres se valutes vendase,
shoqeria mund te shese nje kontrate valutore future ne valuten qe pret te arketoje. Si rezultat, shoqeria
e di sasine e valutes vendase qe do te arketoje pasi te kete konvertuar arketimet e valutes se huaj ne
valuten vendase. Duke bllokuar kursin e kembimit me te cilin do te mund te shkembeje valuten e huaj
per valuten e vendit te vet, shoqeria arrin te mbroje vleren e arketimeve te saj te ardhshme nga luhatjet
e kursit te kembimit te valutes se huaj nga koha ne kohe.

6. Shpjegoni se si nje shoqeri amerikane mund te mbuloje rrezikun e faturave te pagueshme, ne yen
japoneze, me ane te kontratave futures?

Me qellim qe te mbroje pagesat e ardhshme ne valute te huaj, shoqeria mund te bleje nje kontrate
valutore futures ne valuten qe I duhet per te bere pagesat e ardhshme. Duke pasur ne dore kete
kontrate, shoqeria bllokon shumen e valutes vendase qe do t’I duhej per te blere valuten e huaj ne te
cilen emerohet pagesa.

7. Shpjegoni se si nje shoqeri amerikane mund te mbuloje rrezikun e farurave te arketueshme, ne

ringgit malajziane, me ane te kontratave forward?

Korporata e Sh.B.A mund të shesë zile përpara duke përdorur një kontratë përpara. Kjo është arritur
duke negociuar me një bankë për të siguruar zile të bankës në këmbim të dollarëve me një kurs të
caktuar të këmbimit (kursi i ardhshëm) për një datë të caktuar të ardhshme.

8. Shpjegoni se si nje shoqeri amerikane mund te mbuloje rrezikun e farurave te pagueshme, ne $

kanadeze, me ane te kontratave forward?

Korporata e Sh.B.A mund të blejë dollarë kanadezë përpara duke përdorur një kontratë përpara. Kjo
arrihet duke negociuar me një bankë për të siguruar bankën dollarë amerikanë në këmbim të dollarëve
kanadezë me një kurs të caktuar të këmbimit (kursi përpara) për një datë të caktuar të ardhshme

9. Shpjegoni pse nje shoqeri mud te vazhdoje te konsideroje mbulimin e rrezikut, pavaresisht nese
mbulimi I rrezikut pritet qe te jete me I kushtueshem se sa mosmbulimi I tij?

Firmat shpesh preferojnë të dinë se çfarë do të jenë flukset e ardhshme të parave të tyre në krahasim
me pasigurinë e përfshirë me një pozicion të hapur në një valutë të huaj. Kështu, ata mund të jenë të
gatshëm të mbrohen, edhe nëse presin që kostoja e vërtetë e mbrojtjes të jetë pozitive.

10.
 Norma e interesit 90 ditor ne SHBA 4%
Norma e interesit 90 ditor ne Malajzi 3%
Kursi forward 90 ditor per ringgit malajzian 0.400 $
Kursi I ditres per ringgit malajzian 0.404 $
Supozoni se Santa Barbara do t’I nevojiten 300,000 ringgit per 90 dite. Ajo deshiron te mbuloje
rrezikun e pozicionit te ketyre faturave te pagueshme. Si do te ishte me mire per shoqerine, te
perdorte tekniken e kontrates forward apo ate te mbulimit te rrezikut me tregun e parase?
Bazojeni pergjigjen tuaj ne vleresimin e kostos per secilen teknike te mbulimit te rrezikut.

Nëse firma përdor tekniken e kontratave forward, ajo do të paguajë 300,000 (400 $) = 120,000 $ në 90
ditë.

Nëse firma përdor një mbrojtje të tregut të parave, ajo do të investojë (300,000 / 1.03) = 291.262 ringgit
tani në një depozitë Malajzia që do të grumbullohen në 300,000 zile në 90 ditë. Kjo nënkupton që numri
i U.S. dollarë që do të huazohen tani është (291,262. $ .404) = 117,670 dollarë. Nëse kjo shumë
huazohet sot, Santa Barbara do të duhet 122.377 dollarë për të shlyer kredinë në 90 ditë (e llogaritur si $
117,670 × 1,04 = 122,377 $). Në krahasim, firma do të paguajë 120,000 dollarë në 90 ditë nëse përdor
mbrojtësin forward dhe 122.377 $ nëse ajo përdor mbrojtjen e tregut të parave. Kështu, duhet të
përdorë mbrojtësin forward.

11.

Norma e interesit 180 ditor ne SHBA 8%

Norma e interesit 90 ditor ne UK 9%
Kursi forward 180 ditor per paundin britanik 1.50 $
Kursi I dites per paundin britanik 1.48 $
Supozoni se Riverside Crop ne SHBA do te arketoje 400,000 per 180 dite. Si dote ishte me mire per
shoqerine, te perdorte tekniken e kontrates forward apo ate te mbulimit te rrezikut me tregun e
parase? Bazojeni pergjigjen tuaj ne vleresimin e te ardhurave per secilen teknike te mbulimit te
rrezikut.

Nëse firma përdor kontratat forward, ajo do të marrë 400,000 (1.50 $) = 600,000 dollarë në 180 ditë.

Nëse firma përdor një mbrojtje të tregut të parave, do të marrë hua (400,000 / 1.09 $) = 366.972 paund,
për tu konvertuar në dollarë amerikanë dhe investuar në SH.B.A. 400,000 paund e marrë në 180 ditë do
të paguajë këtë kredi. 366.972 paund të huazuar të konvertuar në rreth 543,119 $ (llogaritur si 366.972
48 1.48 $), të cilat kur investohen me 8% interes do të grumbullohen të vlejnë rreth 586.569 dollarë. Në
krahasim, firma do të marrë 600,000 dollarë në 180 ditë duke përdorur mbrojtjen forward, ose rreth
586.569 $ në 180 ditë duke përdorur mbrojtjen e tregut të parave. Kështu, duhet të përdorë mbrojtjen
forward.

12. Si mund te mbulohet nga nje shoqeri rreziku I pozicioneve valutore afatgjata? Shpjegoni secilen
metode.
1. Kredite a/gj forward – vecanerisht terheqese per shoqerite qe kane nenshkruar kontrata
eksporti apo importi me cmime te fiksuara, per nje periudhe te gjate kohore dhe deshirojne te
mbrojne flukset e arkes nga luhatjet e kursit te kembimit.
2. Svopet valutore – te pershtatshme per shoqerite qe kane kerkesa te ndryshme a/gj. Per kryerjen
e ketij mbulimi perdoret sherbimi I ndermjetesve financiare (brokerave) per te eliminuar
 ekspozimin e transaksioneve te tyre ndaj nje valute caktuar, ne nje date te caktuar ne te
ardhmen, me c;rast brokeri gjen nje shoqeri qe I nevojitet valuta nga e cila shoqeria tjeter heqe
dore dhe ekzekuton transaksionin, per cka shperblehet me nje komision te caktuar.
3. Huate (kredite) paralele – nenkupton shkembimin e valutave midis dy paleve, me premtimin e
rishkembimit te valutave me nje kurs te caktuar ne nje date te ardhshme. Ajo perfaqeson nje
svop te dyfishte, nje ne fillim te kontrates se huase dhe tjetrin ne nje date te caktuar ne te
ardhmen.

13. Ne cilat kushte, filiali I shoqerise Zona Co do te konsideronte perdorimin e strategjise se shlyerjes se
parakohshme, per te zvogeluar ekspozimin nga transaksionet?

Nëse filiali pret që monedha e saj të zhvlerësohej ndaj një monedhe (te huaj) të faturës për mallrat e
importuara, ajo mund të tentoje te kryeje pagesa para se monedha e saj te zhvleresohet, dhe kjo quhet
shlyrje e parakohshme.

14. Ne cilat kushte, filiali I shoqerise Zona Co do te konsideronte perdorimin e strategjise se shlyerjes se
prapambetur, per te zvogeluar ekspozimin nga transaksionet?

Nëse filiali pret që monedha e saj të forcohet ndaj një monedhe (te huaj) të faturës për mallrat e
importuara, ajo mund të tentoje te vonoje pagesa pasi monedha e saj te forcohet, dhe kjo quhet shlyrje
e prapambetur.

15. Shpjegoni se si mund te perdore nje shoqeri strategjine e mbulimit te kryqezuar te rrezikut, per te
zvogeluar ekspozimin nga transaksionet?

Mbulimi I kryqezuar I rrezikut perdoret ne rastet kur rreziku I valutes X nuk mund te mbulohet. Keshtu,
shoqeria qe ka borxhe ne ate valute, duhet qe fillimisht te gjeje nje valute tjeter Y e cila mund te
mbulohet dhe qe eshte e lidhur ngushte me valuten X, ta bleje ate valute Y dhe me pas ta shkembeje ate
per valuten X qe I nevojitet. Efektiviteti I kesaj strategjie varet nga shkalla e korrelacionit mes valutes X
dhe Y.

16. Shpjegoni se si mund te perdore nje shoqeri strategjine e diversifikimit valutor, per te zvogeluar
ekspozimin nga transaksionet?

Diversifikimi valuator eshte metode e zvogelimit te ekspozimit te transaksioneve duke kufizuar efektin e
luhatjeve te nje valute te vetme, ne vleren e nje SHSHK. Vlera ne X valute e flukseve te ardhshme ne
valuta te huaja do te jete me e qendrueshme, nese valutat e huaja te arketuara nuk kane lidhje te forte
pozitive. Ky korrelacion I dobet, pozitiv apo negative, zvogelon ndryshueshmerine e vleres ne valuten X
te flukseve ne valutat e huaja.

Nëse një firmë ka hyrje neto në një shumëllojshmëri të monedhave që nuk lidhen shumë me njëra-
tjetrën, ekspozimi nuk është aq i madh. Kjo për shkak se jo të gjitha monedhat do të zhvlerësohen ndaj
monedhës vendase të firmës në mënyrë të njëkohshme në të njëjtën shkallë.

17. A do te ishte per Oregon Co. kosto reale mbulimit te rrezikut te faturave te pagueshme ne $
australiane cdo 90 dite, mesatarisht pozitive, negative, ose thuajse 0, gjate nje periudhe kohe kur
$ amerikan eshte vazhdimisht I dobet? C’nenkupton kjo lidhur me cilesine e kursit forward sin je
parashikues I paanshem I kursit ditor te ardhshem? Shpjegoni.
Kostoja nominale kur mbron detyrimet e dollarit australian do të kishte qenë nën koston nominale të
detyrimeve mbi një bazë të pambrojtur gjatë periudhës së dobët të dollarit, sepse dollari australian u
vlerësua ndjeshëm gjatë kësaj periudhe. Kështu, kostoja e vërtetë e mbrojtjes do të kishte qenë negative
gjatë periudhës. Kjo nënkupton që norma e ardhshme e dollarit australian nënvlerësoi në mënyrë të
vazhdueshme kursin e ardhshëm të dollarit australian gjatë kësaj periudhe dhe për këtë arsye ishte i
njëanshëm.

18. Nese ekziston barazia e normes se interesit, a do te ishte teknika forward e mbulimit te rrezikut
per faturat e pagueshme ne euro, me e favorshme, njelloj e favorshme apo me pak e favorshme
sesa teknika e mbulimit te rrezikun me tregun e parase? Shpjego.

Do të ishte po aq e favorshme (duke supozuar se nuk ka kosto të transaksioneve). Nëse ekziston IRP,
prempremiumi i normës së ardhshme do të pasqyronte diferencën e normës së interesit. Mbrojtja e
detyrimeve të ardhshme me një blerje të ardhshme siguron të njëjtat rezultate si huamarrja në normën
e interesit të shtëpisë dhe investimi në normën e interesit të huaj për të mbrojtur detyrimet e euros

19. A do te ishte per Montana Co. kosto reale e mbulimit te rrezikut te faturave te arketueshme ne
yen japoneze, mesatarisht pozitive, negative apo thuajse 0, gjate nje periduhe kohe kur $
amerikan eshte vazhdimisht I dobet? Shpjegoni.

Gjatë periudhës së dobët të dollarit, jen u vlerësua ndjeshëm kundrejt dollarit. Kështu, dollarët e
pranuar nga arkëtimet e mbrojta të jenit do të ishin më pak se dollarët e marrë nëse arkëtimet e jenit
nuk do të mbroheshin. Kjo nënkupton që kostoja reale e mbrojtjes së të arkëtueshme për jen do të ishte
pozitive gjatë periudhës së dobët të dollarit

20. Nese ju jeni nje importues amerikan I mallrave meksikane dhe besoni se kursi I sotem forward I
pesos eshte nje percaktim I sakte I kursit ditor te ardhshem, a do te mendonit se teknika e
opsioneve per blerje per peson meksikane do te ishte me e pershtatshme sesa teknika forward e
mbulimit te rrezikut? Shpjegoni

Nëse norma e ardhshme është afër ose tejkalon kursin e ditës së sotme, mbrojtja përpara do të ishte e
preferueshme sepse mbrojtja e opsionit të thirrjes do të kërkonte një premium për të arritur në të
njëjtën normë të mbyllur të këmbimit. Nëse norma e ardhshme ishte shumë më e ulët se niveli i ditës së
sotme, opsioni i thirrjes mund të ishte i preferueshëm sepse firma mund të lejonte që opsioni të
skadonte dhe të ishte më mirë.

21. Si eksportues mallrash per UK, ju besoni se kursi I sotem forward I paundit britanik e nenvlereson
shume kursin ditor te ardhdhshem. Sipas politikes se shoqerise, kerkohet qe te mbulohen faturat
e pagueshme ne paunde britanike. Cila do te ishte teknika me e pershtatshme e mbulimit te
rrezikut, ajo forward apo e opsionit per shitje? Shpjegoni

Një mundësi e vënies do të ishte e preferueshme sepse ju jep fleksibilitetin për të shkëmbyer paund për
dollarë në kursin e pikës mbizotëruese kur merrni pagesa.

22. Shpjegoni se sin je shoqeri malajziane mund te perdore tregun forward per te mbuluar rrezikun e
blerjeve periodike te mallrave amerikane me cmime ne $ amerikane .

Një firmë Malajziane mund të blejë dollarë përpara me ringgit, e cila bllokohet në këmbyesin në të cilin
tregton ringgit të saj për dollarë
23. Shpjegoni se sin je shoqeri franceze mund te perdore kontratat forward per te mbuluar rrezikun e
shitjeve periodike te mallrave ne SHBA te faturuara ne $ amerikane?

Firma franceze mund të blinte euro përpara me dollarë

24. Shpjegoni se sin je shoqeri britanike mund te perdore tregun forward per te mbuluar rrezikun e
blerjeve periodike te mallrave japoneze me cmime ne yen japoneze?

Firma britanike mund të negociojë një kontratë përpara me një bankë për të shkëmbyer paund për jen
në një moment të ardhshëm në kohë.

1. Pershkruani se si kriza aziatike mund te kete zvogeluar flukset e arkes ten je shoqerie amerikane
qe eksportonte produktet e saj ne vendet aziatike.

Dobësia e monedhave aziatike do të shkaktojë që importuesit aziatikë të zvogëlojnë kërkesën e tyre për
produkte amerikane, sepse këto importe nga SH.B.A. do të kishin kushtuar më shumë për shkak të
nënçmimit të monedhës aziatike.

A do te ishte e mundur qe nje shoqeri amerikane qe eksportonte produkte ne Azi, dhe qe kishte
parashikuar krizen aziatike, te arrinte t’I shmangte luhatjet e ndonje valute ndersa vazhdonte te
eksportonte ne Azi?

Mund të ketë faturuar eksportet në monedhat aziatike në mënyrë që aziatikët klientët nuk do t'i
nënshtrohen kostove më të larta kur monedhat e tyre do të zhvlerësohen, por gjithashtu do të kishin
mbrojtur llogaritë e arkëtueshme gjatë periudhës së krizës aziatike për të izoluar ndaj nënçmimit të
pritshëm të monedhave aziatike

2. Nese ju jeni nje eksportues amerikan I produkteve nga Europa, shpjegoni nese sulmi terrorist
mbi SHBA ju ka shtyre te mbuloni rrezikun e faturave tuaja te pagueshme me afat skadence pak
muaj me vone.

Sulmi do të shkaktonte pritshmëri të çmimeve të dobëta të aksioneve në Sh.B.A dhe ulur normat e
interesit të SH.B.A.-së, të cilat mund të kishin zvogëluar flukset e kapitalit në Sh.B.A dhe të ulnin vlerën e
dollarit. Nëse dollari dobësohej, kjo do të ndikonte negativisht në firmat importuese të SH.B.A. Nëse
prisni që dollari të forcohej si rezultat i sulmit terrorist (për shkak të një ekonomie të dobët dhe uljes së
inflacionit që zvogëlon kërkesën e SHBA për produkte të huaja), atëherë importuesit amerikanë nuk do
të ndikohen negativisht nga lëvizjet e kursit të këmbimit, dhe ju do të nuk e keni mbrojtur pozicionin
tuaj.

KAPITULLI 12: ADMINISTRIMI I EKSPOZIMIT EKONOMIK DHE EKSPOZIMIT NGA KONVERTIMI

1. –
2. SHHK amerikane Baltimore merr 10% te furnizimeve te saj nga prodhuesit europiane. 60% e te
ardhurave te saj vijne nga eksportet ne Europe, te faturuar ne Euro. Shpjegoni sesi Baltimore
mund te perpiqet te zvogeloje ekspozimin e saj ekonomik, ndaj luhatjeve te kursit te
kembimit te euros.
Baltimore Inc. mund të zvogëlojë ekspozimin e saj ekonomik duke transferuar disa nga shpenzimet e saj
amerikane në Evropë. Kjo mund të përfshijë zhvendosjen e burimeve të materialeve ose edhe një pjesë
të procesit të prodhimit të saj në Evropë. Mund të zvogëlojë të ardhurat e saj evropiane, por kjo ndoshta
nuk është e dëshirueshme

3. SHSHK amerikane UVA merr 40% te furnizimeve nga Tajlanda. Gjithashtu, ajo merr hua nga
bankat tajlandeze dhe konverton bahtet ne $ per te mbeshtetur operacionet e saj ne SHBA.
Ajo arketon 10% te te ardhurave te saj nga konsumatoret tajlandeze ne baht. Shpjegoni sesia
UVA mund te zvogeloje ekspozimin e saj ekonomik, ndaj luhatjeve te kursit te kembimit.

Kompania UVA ka pagesa periodike dalëse në Thai Baht që janë në thelb më shumë sesa pagesa e saj
hyrëse tajlandeze. UVA mund të zvogëlojë ekspozimin e saj ekonomik duke u përpjekur të rritë shitjet në
Tajlandë, e cila do të gjeneronte hyrje shtesë të bahtit Thai

4. SHSHK Albany ka nje kontrate te madhe me qeverine austrliane. Kontrata do te vazhdoje disa
vjet dhe I gjeneron shoqerise me shume se gjysmen e shitjeve totale. Qeveria australiane e
paguan shoqerine ne $ australiane. Rreth 10% e shpenzimeve operative te shoqerise jane ne $
australiane, ndersa shpenzimet tjera jane ne $ amerikane. Shpjegoni se sim und Albany te
zvogeloje ekspozimin e saj ekonomik, ndaj luhatjeve te kursit te kembimit.

Albany mund t'i kërkojë qeverisë Australiane të sigurojë pagesa në dollarë amerikanë. Përndryshe,
Albany mund të përpiqet të transferojë disa nga shpenzimet e tij në Australi, ose duke blerë pajisje
Australiane ose duke transferuar një pjesë të procesit të prodhimit në Australi. Këto strategji do të rrisin
daljet e dollarit australian, në mënyrë që hyrjet dhe daljet e dollarit australian të jenë më të ekuilibruar

5. Kur nje SHSHK ristrukturon operacionet e saj, me qellim te zvogelimit te ekspozimit ekonomik,
ajo here pas here mund te sakrifikoje ekonomite e shkalles. Shpjegoni.

Një SHSHK mund të përpiqet të përdorë disa impiante prodhimi. Prodhimi mund të rritet në vendet,
monedha e të cilit është e dobët (pasi kërkesa për produkte në ato vende do të ishte më e lartë).
Sidoqoftë, të kesh një fleksibilitet të tillë kërkon që impiantet e prodhimit të shpërndahen. Si pasojë,
firma heq dorë nga ekonomitë e shkallës që mund të arrihen duke krijuar një fabrikë të madhe prodhimi.

6. Shpjegoni se si te ardhurat e konsoliduara te nje SHSHK amerikane u ndikuan gjate nje

periudhe te tille si kriza aziatike?

Fitimet e konsoliduara të SHSHK me bazë në SH.B.A. zvogëlohen nga efekti i përkthimit kur monedhat e
huaja zhvlerësohen. Fitimet e huaja përkthehen me kursin mesatar të këmbimit gjatë vitit fiskal, kështu
që vlerat e ulëta të monedhave të huaja rezultojnë në një nivel të ulët të fitimeve të konsoliduara.

7. Shpjegoni se si nje shoqeri mund te mbuloje ekspozimin e saj nga konvertimi .

SHSHK mund te perdorin kontratat fwd ose futures me qellim qe te mbulojne rrezikun e ekspozimit nga
konvertimi. Ne menyre me specifike, ato shesin forward valuten qe filialet e tyre arketojne sit e ardhura.
Ne kete menyre, ato krijojne nje fluks dales arke ne ate valute, duke kompensuar te ardhurat e
arketuara ne valuten perkatese.
 8. SHSHK Bartunek ka filiale ne Europe dhe deshiron te mbuloje rrezikun e ekspozimit nga
konvertimi, ndaj luhatjeve ne vleren e euros. Shpjegoni disa kufizime (mangesi) kur ajo
mbulon rrezikun ndaj ekspozimit nga konvertimi.

Kufizimet janë si më poshtë. Së pari, Bartunek Inc. duhet të parashikojë të ardhurat e saj të huaj
ndihmëse dhe mund të parashikojë në mënyrë të pasaktë. Kështu, ajo do të mbrojë nga një nivel i të
ardhurave të huaja që ndryshon nga fitimet e huaja reale. Së dyti, kontratat e ardhshme nuk janë të
disponueshme për të gjitha monedhat, megjithëse Bartunek nuk do të ndikohet nga ky kufizim pasi
kontratat e ardhshme në euro janë të disponueshme. Së treti, humbjet e përkthimit nuk janë të
zbritshme nga taksat, ndërsa fitimet nga kontratat përpara të përdorura për të mbrojtur ekspozimin e
përkthimit tatohen Së katërti, ekspozimi i transaksionit mund të rritet si rezultat i ekspozimit mbrojtës
mbrojtës.

9. A do te jete me e afte nje SHSHK e konsoliduar apo me pak e konsoliduar, te mbuloje me me

shume efektivitet rrezikun e nje niveli te caktuar te ekspozimit nga konvertimi? Pse?

Nuk ka përgjigje të përsosur. Një mendim është se një SHSHK më e konsoliduar mund të parashikojë më
mirë nivelin e fitimeve të huaja, sepse biznesi i saj i huaj është i stabilizuar. Prandaj, është më në gjendje
të mbrojë shumën e duhur të fitimeve të huaja.

KAPITULLI 13: ADMINISTRIMI I RREZIKUT TE KURSIT TE KEMBIMIT

1. Pershkruani disa perfitime te mundshme, per nje SHSHK, qe rrjedhin nga investimi I huaj direct.
Shtjelloni secilin lloj perfitimi.

Motivet lidhur me te ardhurat perfshijne:

1.1. Terheqja e burimeve te reja te kerkeses – shoqeria merr ne konsiderim tregjet e huaja ku ka
kerkese potenciale per produktet e saj, pasi rritja ne vendin e vet eshte kufizuar per shkak te
konkurrences, apo edhe nese konkurrenca eshte e dobet, pjesa e saj e tregut ne vend tashme ka
arritur maksimumin e potencialit te saj.
1.2. Hyrja ne tregje fitimprurese – hyrja ne tregje te reja mund te rezultoje ne te ardhura shtese,
keshtu SHSHK vendose qe te shese produktet e veta ne keto tregje, shpeshhere me cmime me
te uleta qe te jete me terheqese.
1.3. Shfrytezimi I avantazheve monopoliste – shtritja ne rrafsh nderkombetar me burime apo
mjeshteri qe shoqerite tjera nuk I kane.
1.4. Reagimi ndaj kufizimeve tregtare – perdorimi I IHD si strategji mbrojtese me qellim te
anashkalimit te pengesave tregtare, dhe jo agresive.
1.5. Diversifikimi nderkombetar – shitja e produkteve ne disa vende eshte me e qendrueshme se
shitja e produkteve ne nje vend te vetem.

Motivet lidhur me te kostot perfshijne:

1.6. Perfitimi maksimal nga ekonomia e shkalles – shitja e produkteve ne tregje te reja me qellim te
rritjes se te ardhurave te saj dhe pasurise se aksionereve, duke shfrytezuar kosto mesatare per
njesi me te ulet,e cila arrihet me perdorimin e shume makinerive.
 1.7. Perdorimi I faktoreve te huaj te prodhimit – kosto e punes dhe tokes mund te ndryshoje shume
nga njeri vend ne tjetrin. SHSHK zakonisht perpiqen te ngrene stabilimente prodhimi ne vende
ku toka dhe puna eshte e lire.
1.8. Perdorimi I lendeve te para te huaja – zhvillimi I produktit ne vendin ku gjen lenden e pare, ne
menyre qe te shmange kostot e transportit.
1.9. Perdorimi I teknologjise se huaj – per te permiresuar proceset e tyre te prodhimit dhe per te
rritur eficencen prodhuese ne filialet ne mbare boten.
1.10. Reagimi ndaj luhatjeve te kursit te kembimit – nese nje valute e huaj eshte
nenvleresuar, shoqeria merr ne konsiderate kryerjen e nje IHD ne ate vend, meqenese
shpenzimet fillestare duhet te jene te uleta.
2. Nese SHBA vendose kufizime afatgjata mbi importet, sasia e investimeve te huaja direkte nga
shoqerite joamerikane do te rritet, zvogelohet apo te mbetet e pandryshuar? Shpjego.

Kjo ka të ngjarë të rritet sepse firmat e huaja do të duhet të zëvendësojnë biznesin e tyre eksportues me
DFI në mënyrë që të mbajnë biznesin e tyre në SH.B.A.

3. Disa SHSHK ngrene stabilimente prodhimi ne ato vende me kosto relativisht te ulet te punes.
Megjithate, ato disa here I mbyllin keto stabilimente me vone, sepse avantazhi I kostos fillon
dhe humbet. Si mendoni, pse avantazhi relative I kostos se venies ne funksion te
stabilimenteve ne keto vende, zvogelohet me kalimin e kohes? (mos merrni parasysh efektet
e kursit te kembimit)

pasi SHSHK-të kapitalizojnë me fuqi të ulët të punës, ato mund të krijojnë një kërkesë të fortë për punë,
e cila mund të shkaktojë mungesë të punës dhe rritje të niveleve të pagave, duke zvogëluar çdo
avantazh të kostos.

4. Jepni opinionin tuaj mbi ate qe pse ekonomite e disa vendeve me pak te zhvilluara me
kufizime te shumta mbi tregtine nderkombetare dhe investimet e huaja direkte jane deri diku
te pavarur nga ekonomite e vendeve tjera. Pse do te deshironin disa SHSHK te penetronin ne
keto vende? Nese keto vende do te zbusin kufizimet e siperpermdnura, a do te vazhdonin
ekonomite e tyre te ishin te pavarura nga ekonomite e tjera? Shpjegoni.

Vendet që nuk kanë lidhje me ekonomitë e tjera janë të dëshirueshme sepse biznesi në sekuenca nuk do
t'i nënshtrohej cikleve ekzistuese të biznesit në vendet e tjera. Si rrjedhim, fluksi i përgjithshëm i parave
të anSHSHK mund të jetë më i qëndrueshëm. Sidoqoftë, një arsye tipike pse ekonomitë e këtyre vendeve
janë të pavarura nga ekonomitë e tjera është kufizimet e qeverisë për tregtinë ndërkombëtare dhe DFI.
Kështu, ekonomitë e tyre izolohen nga vendet e tjera. Sidoqoftë, kjo do të thotë që përderisa sekretet e
vendit mund të jenë të dëshirueshme për SHSHK, ato gjithashtu mund të jenë jashtë kufijve për SHSHK.
Nëse qeveritë e këtyre vendeve heqin kufizimet, SHSHK mund të hynin në këto vende, por ekonomitë e
sekuencave nuk mund të ishin më të izoluara nga pjesa tjetër e botës.

5. SHSHK Dolphin me nje filial europian pret qe euro te vleresohet brenda disa vjeteve. Si do te
mund te pershtaste Dolphin Politiken e saj per te ardhurat e arketuara nga filiali I saj
europian?
6. Cilet mendoni ju se ishin perfitimet e mundshme me te rendesishme ne vendimin e Disney per
te ndertuar nje park ne France?
 a. Burime të reja të kërkesës — një park tjetër temash në Sh.B.A. do të kishte më pak potencial,
pasi SHBA-të turistët janë të gatshëm të udhëtojnë në Kaliforni ose Florida për të parë parkun e
temave.
b. Ekonomitë e shkallës duhet të vijnë nga parku i ri i temave, sepse shumica e kostove që lidhen
me planifikimin e një parku tematik janë bërë tashmë. Gjithashtu, shitjet e lodrave Disney do të
rriten, duke lejuar ekonomi shtesë të shkallës në prodhim.
c. Puna franceze nuk mund të jetë domosdoshmërisht më e kushtueshme se puna e Sh.B.A-së, por
mund të ketë një avantazh kosto për tokën në Francë (për shkak të subvencioneve të tokës të
dhëna nga qeveria franceze)
d. Shfrytëzoni përparësitë monopoliste - ka edhe parqe të tjera tematike në Evropë. Megjithatë,
disa turistë mund të kuptojnë se asnjë park tjetër tematik nuk është një zëvendësues adekuat i
Disney. Kështu, Disney tani mund të tërheqë turistët që nuk janë të gatshëm të udhëtojnë në
Sh.B.A. Diversifikimi park parqet e temave Disney në Sh.B.A kanë përjetuar ulje të shitjeve kur
thedollar është i fortë sepse turizmi i huaj në Sh.B.A bie. Një park tematik në Francë mund të
apelojë turistët që vendosin të mos udhëtojnë në Sh.B.A kur dollari është i fortë (euro është e
dobët). Në fakt, kjo madje tërheq më shumë turistë nga Sh.B.A kur dollari është i forte.
7. Sapo nje SHSHK ngre filial, investimi I huaj direct mbetet nje vendim me vijueshmeri ne kohe.
C’nenkupton kjo?

Filiali i krijuar për shkak të DFI-së do të gjenerojë të ardhura që do të investohen ose investohen në
vendin pritës ose do t'i dërgohen prindit. Kjo pasqyron një vendim të vazhdueshëm të DFI-së nëse do të
zgjerohet në vendin pritës

8. Pse do t’I ofroheshin lehtesira SHSHK nga ana e qeverive te huaja, per kryerjen e investimeve
te huaja direkte?

Qeveritë e huaja ndonjëherë presin që DFI të sigurojë ortekologjinë e nevojshme të punësimit për një
vend. Për këto arsye, ata mund të ofrojnë stimuj për të inkurajuar DFI

KAPITULLI 14: BUXHETIMI I KAPITALIT SHUMEKOMBESH

1. Pse buxhetimi I kapitalit per projektet e filialit duhet te vleresohet nga perspektiva e shoqerise
meme?

Buxhetimi I kapitalit mund te gjeneroje rezultate te ndryshme dhe nje perfundim te ndryshem varesisht
se a kryhet nga kendveshtrimi I shoqerise meme apo nga kendveshtrimi I filialit te SHSHK. Kur shoqeria
meme vendos nese duhet te vendoset nje projekt ne plan nderkombetar, ajo duhet te percaktoje nese
projekti eshte me leverdi nga kendveshtrimi I saj. Ne anen tjeter, nese nje buxhetim trajtohet nga
kendveshtrimi I filialit te SHSHK, eshte shume e mundshme qe te mos merret parasysh kursi I
mundshem I kembimit dhe efektet e tatimeve e taksave mbi flukset e arkes te transferuara nga filiali tek
shoqeria meme.

2. Cilet faktore shtese, qe normalisht nuk jane te rendesishem per nje projekt krejtesisht ne rrafsh
vendas, meritojne vemendje ne rastin e buxhetimit te kapitalit shumekombesh?
Luhatjet e kursit te kembimit, inflacioni, marreveshjet financuese, bllokimi I fondeve, vlera e mbetur e
pacaktuar, ndikimi I projektit mbi flukset ekzistuese te arkes dhe lehtesirat e qeverise se vendit prites.

3. Cili eshte kufizimi (magnesia) e perdorimit te vleresimit pikesor te kurseve te kembimit ne

analizen e buxhetimit te kapitalit?

Vlerësimet e pikave të kursit të këmbimit çojnë në vlerësimin e pikës së NPV të një projekti. Eshtë më e
dëshirueshme të kesh njohuri për një sërë rezultatesh (NPV) që mund të ndodhin.

4. Shpjegoni se si mund te perdoret stimulimi ne buxhetin e kapitalit shumekombesh. C’mund te

arrihet permes kesaj teknike, qe me teknikat e tjera te korrigjimit te rrezikut nuk mund te
arrihet?

Avantazhi I simulimit eshte qe SHSHK mund te shqyrtoje nje sere vlerash te mundshme per NPV-ne. nga
keto te dhena, ajo mund te percaktoje probabilietin qe NPV-ja do te jete pozitive (ose me e madhe se
nje vlere e vaktuar). Sa me e madhe pasiguria e kursit te kembimit, aq me e madhe pasigura e NPV-se.
Rreziku I nje projekti do te jete me I madh, nese ai perfshin kryerjen e transaksioneve ne valute shume
te luhatshme, nen supozimin se te gjithe faktoret e tjere mbesin konstate.

5. –
6. Listoni teknikat e ndryshme per korrigjimin e rrezikut ne buxhetimin e kapitalit shumekombesh.
Pershkruani avantazhet dhe disavantazhet e seciles teknike.
1. Norma e skontimit e korrigjuar me rrezikun – kjo norme priret te zvogeloje vleren e projektit ne
nje shkalle te tille qe pasqyron rrezikun qe paraqet projekti. Sa me e madhe pasiguria mbi
flukset e parashikuara te arkes nga nje projekt, aq me e madhe norma e skontimit qe aplikohet
mbi flukset e arkes. Gjithashtu, korrigjimi I njejte I normes skontuese per te gjitha periudhat nuk
pasqyron ndryshime te pasigurise nga nje periudhe ne tjetren, sepse mund te ndodhe qe flukset
e arkes ne periudha te ndryshme te kene shkalle te ndryshme pasigurie, andaj duhet te ndryshoj
edhe korrigjimi I flukseve te arkes, duke pasur parasysh faktorin e rrezikut. Kjo metode perdoret
gjeresisht per shkak te lehtesise me te cilen mund te korrigjohet arbitrarisht.
2. Analiza e ndjshmerise – perdorimi I skenareve “si – nese”. Objektivi eshte qe percaktohet sa e
ndjeshme eshte NPV-ja ndaj vlerave alternative te variablave fillestare. Nese NPV-ja eshte
pozitive, atehere SHSHK duhet te ndihet komode lidhur me kete projekt dhe e kunderta. Kjo
analize mund te jete me e dobishme sepse ajo rivlereson projektin e bazuar ne rrethana te
ndryshme qe mund te ndodhin.
3. Simulimi – perdoret per detyra te ndryshme, duke perfshire hartimin e shperndarjes
probabilitare per NPV-ne e bazuar ne nje interval vlerash te mundshme, per nje ose disa variabla
fillestare. Simulimi vecanerisht realizohet me ndihmen e paketave te programeve kompjuterike.
Avantazhi I simulimit eshte qe SHSHK mund te shqyrtoje nje sere vlerash te mundshme per NPV-
ne. nga keto te dhena, ajo mund te percaktoje probabilietin qe NPV-ja do te jete pozitive (ose
me e madhe se nje vlere e vaktuar). Sa me e madhe pasiguria e kursit te kembimit, aq me e
madhe pasigura e NPV-se. Rreziku I nje projekti do te jete me I madh, nese ai perfshin kryerjen e
transaksioneve ne valute shume te luhatshme, nen supozimin se te gjithe faktoret e tjere
mbesin konstate.
7. Punonjesi tuaj kane vleresuar vleren aktuale neto te nje projekti me 1.2 milione $, mirepo ata
nuk kane marre parasysh, dhe me nje NPV te tille te madhe, projekti duhet te pranohet, me
 qene se edhe NPV e korrigjuar per rrezikun ka shume mundesi te jete pozitive. A duhet te
pranohet projekti apo jo?

Vendimi nuk duhet të merret derisa të merret në konsideratë rreziku. Nëse projekti ka një rrezik të
marrjes së një qeverie, për shembull, një NPV e vlerësuar e madhe mund të mos jetë një arsye e
mjaftueshme për të pranuar projektin.

8. –
9. –
10. Shpjegoni sesi vendimi I financimit mund te ndikoje mbi ndjshmerine e vleres aktuale neto
ndaj parashikimeve te kursit te kembimit.

Duke financuar projektin me të njëjtën monedhë që merret nga projekti, firma mund të zvogëlojë
ndjeshmërinë e NPV-së së një projekti të huaj.

11. –
12. Kur shqyrtohet zbatimi I nje projekti ne disa vende te mundshme, cilat karakteristika te
tatimeve te ketyre vendeve duhet te vleresohen?

Taksat e korporatave në vend duhet të konsiderohen nga një SHSHK, së bashku me mbajtjen e taksave
në burim, dhe madje edhe tarifat tatimore individuale të vendosura për punonjësit e mundshëm. Taksat
e akcizës janë gjithashtu të rëndësishme.