1.

Podsumowanie
 Proces wymiany towarów i usług odbywał się pierwotnie na zasadzie barteru, czyli zamiany
towaru na towar.
 Płacidła to towary powszechnie poszukiwane (np. zboże, zwierzęta, skóry, sól czy muszle), które
były zapłatą za inne towary bądź usługi.
 Pieniądz z czasem zmieniał swoją formę - od towarowego, przez kruszcowy, aż do papierowego
oraz elektronicznego.
 Główne cechy pieniądza to: stabilność, poręczność, trwałość, jednolitość, podzielność i
rozpoznawalność.
 Pieniądz pełni cztery podstawowe funkcje: miernika wartości, środka wymiany, środka
tezauryzacji oraz środka płatniczego.
 Pieniądz jest wart tyle, ile w danym czasie można za niego kupić towarów i usług. Wartość
pieniądza mierzy się jego siłą nabywczą. Kiedy rosną ceny, maleje siła nabywcza pieniędzy. Kiedy
ceny spadają - siła nabywcza wzrasta.
 Inflacja to zjawisko wzrostu ogólnego poziomu cen towarów i usług. Ze względu na przyczyny jej
powstania wyróżnia się inflację popytową oraz inflację kosztową.
 Inflacje, popytowa i podażowa, występują zazwyczaj równocześnie. Działa wtedy mechanizm tzw.
spirali inflacyjnej, polegający na wzajemnym wspomaganiu się ruchów cen, kosztów i dochodów.
 Miarą nasilenia inflacji jest stopa inflacji, która wyraża w procentach wzrost przeciętnego
poziomu cen w badanym okresie w stosunku do analogicznego okresu w przeszłości (najczęściej
porównań dokonuje się w skali roku).
 Stopę inflacji mierzy się za pomocą różnych wskaźników. Jednym z nich jest indeks cen towarów i
usług konsumpcyjnych CPI (ang. Consumer Price Index). W Polsce oblicza go Główny Urząd
Statystyczny.
 W zależności od stopy inflacji wyróżnia się inflację pełzającą, inflację kroczącą, inflację
galopującą oraz hiperinflację.
 Sposoby przeciwdziałania inflacji to m.in. ograniczenie deficytu budżetowego (polityka fiskalna),
a także kontrola emisji pieniądza przez bank centralny oraz kreacji pieniądza kredytowego przez
banki komercyjne (polityka monetarna).
 Polski system bankowy tworzą: Narodowy Bank Polski NBP, banki komercyjne, banki
spółdzielcze, Komisja Nadzoru Finansowego KNF oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny BFG.
 Założenia polityki pieniężnej (monetarnej) opracowuje Rada Polityki Pieniężnej RPP.
 Bank centralny (w Polsce jest nim NBP) pełni trzy podstawowe funkcje - jest on jednocześnie
bankiem emisyjnym, bankiem państwa oraz bankiem innych banków.
 Podstawowymi narzędziami polityki pieniężnej prowadzonej przez NBP są: stopy procentowe,
operacje otwartego rynku i stopa rezerwy obowiązkowej.
 Bank centralny może prowadzić dwa rodzaje polityki pieniężnej: politykę ekspansywną (miękką),
polegającą na zwiększaniu podaży pieniądza oraz politykę restrykcyjną (twardą), polegającą na
zmniejszaniu podaży pieniądza.
 Głównym celem działalności banków komercyjnych jest osiągnięcie maksymalnego zysku z
operacji finansowych, przyjmowania depozytów i udzielania kredytów.
 Banki spółdzielcze to spółdzielnie prowadzące działalność bankową. Głównym celem ich
działalności nie jest zysk, ale zaspokajanie potrzeb członków banku.
 Do głównych usług bankowych należą: zakładanie i prowadzenie rachunków bankowych,
wydawanie i obsługa kart płatniczych oraz udzielanie kredytów i pożyczek.
 Konto osobiste to inaczej rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy ROR.
 Limit debetowy (limit kredytowy) to kwota, do jakiej może się zadłużyć posiadacz konta w danym
banku.
 Jedną z najpopularniejszych form pomnażania oszczędności są lokaty bankowe.
 Kapitalizacja odsetek to okresowe (np. kwartalne) naliczanie odsetek od środków złożonych na
rachunku bankowym i dopisywanie ich do podstawowej, wpłaconej na początku kwoty.
  Podstawowymi rodzajami kart płatniczych są karty debetowe, karty kredytowe i karty
obciążeniowe.
 Zgodnie z polskim prawem kredytu może udzielać jedynie bank.
 Podstawowe różnice między pożyczką a kredytem regulują przepisy prawa. W przypadku
pożyczki, której udzielić może każda osoba (fizyczna lub prawna), jest to kodeks cywilny;
natomiast w przypadku kredytu - prawo bankowe.
 Kredytem konsumenckim jest każdy kredyt zaciągnięty na cele niezwiązane bezpośrednio z
prowadzeniem działalności gospodarczej, którego kwota wynosi więcej niż 500 zł i mniej niż
255 550 zł, a okres spłaty trwa dłużej niż 3 miesiące.
 Biuro Informacji Kredytowej BIK jest instytucją gromadzącą informacje o przeszłości kredytowej
osób starających się o kredyt.
 Zdolność kredytowa to maksymalna miesięczna kwota raty, którą jest w stanie spłacać osoba
ubiegająca się o kredyt w banku. Analizę zdolności kredytowej przeprowadza bank.
 Papiery wartościowe są dokumentami potwierdzającymi określone prawa majątkowe, które
przysługują ich posiadaczowi, np. akcje, obligacje.
 Ze względu na sposób przenoszenia własności wyróżnia się akcje imienne oraz akcje okaziciela.
 Ze względu na uprawnienia właścicieli akcji wyróżnia się akcje zwykłe oraz akcje
uprzywilejowane.
 Cena nominalna akcji jest wynikiem podzielenia wartości majątku spółki przez ustaloną liczbę
emitowanych akcji.
 Cena rynkowa akcji to rzeczywista cena, po której akcje są sprzedawane (np. na giełdzie papierów
wartościowych).
 Fundusze inwestycyjne to instytucje finansowe zarządzające pieniędzmi powierzonymi przez
indywidualnych inwestorów.
 W ramach rynku kapitałowego można wyróżnić: rynek pierwotny, na którym nabycie papierów
wartościowych nowej emisji oferuje ich emitent, oraz rynek wtórny, na którym (zazwyczaj za
pośrednictwem giełdy) odbywa się obrót papierami wartościowymi.
 Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie GPW funkcjonują dwa rynki giełdowe: rynek
podstawowy (na który trafiają akcje spółek spełniających rygorystyczne wymagania) i rynek
równoległy (obrót akcjami spółek, które nie są w stanie spełnić kryteriów rynku równoległego).
 NewConnect to rynek działający na GPW, na którym są notowane akcje młodych firm
niebędących w stanie spełnić wymogów dopuszczenia na rynek równoległy.
Natomiast Catalyst to rynek instrumentów dłużnych, m.in. obligacji komunalnych.
 Na GPW obowiązują dwa systemy notowań kursów instrumentów finansowych: system notowań
jednolitych, opierający się na tzw. fixingu, oraz system notowań ciągłych, w którym na bieżąco są
ustalane ceny instrumentu finansowego.
 Do najważniejszych indeksów giełdowych na GPW zalicza się m.in. WIG oraz WIG30.
 Hossa to długotrwały wzrost kursów na giełdzie papierów wartościowych (a także cen towarów
lub kursów walut).
 Bessa to odwrotność hossy, czyli długotrwały spadek kursów na giełdzie papierów wartościowych.

2. PIENIĄDZ

Pieniądz to powszechnie stosowany i akceptowany ekwiwalent towarów i usług, trwale wyrażający ich wartość
oraz bezpośrednio na nie wymienialny.

Ewolucja form pieniądza:

 pieniądz towarowy (np. zboże, zwierzęta, skóry, sól, muszle)

 pieniądz kruszcowy (np. bryłki metali szlachetnych, monety opatrzone stemplem)
  pieniądz papierowy
 pieniądz elektroniczny

Cechy pieniądza:

 stabilność - wartość pieniądza nie powinna podlegać dużym wahaniom w czasie

 poręczność - pieniądz powinien być łatwy w użytkowaniu, przenoszeniu i przechowywaniu
 trwałość - materiał, z którego jest wykonany pieniądz powinien być trwały
 jednolitość - pieniądze o takich samych nominałach powinny mieć jednakową wartość
 podzielność - pieniądz powinien być podzielny na mniejsze jednostki
 rozpoznawalność - pieniądze powinny być łatwo rozpoznawalne oraz trudne do podrobienia

Funkcje pieniądza:

 miernik wartości - wszystkie towary i usługi są przeliczane na pieniądze w celu umożliwienia ich
porównywalności w czasie i przestrzeni
 środek wymiany - uczestniczy w transakcjach wymiany na towar, ograniczając funkcjonowanie
barteru w gospodarce
 środek tezauryzacji - umożliwia gromadzenie bogactwa w formie pieniędzy
 środek płatniczy - ma powszechne zastosowanie w regulacji zobowiązań, dzięki czemu możliwe
jest odroczenie płatności w czasie

Wartość pieniądza mierzy się jego siłą nabywczą. Pieniądz jest więc wart tyle, ile można za niego kupić towarów i
usług.

Pieniądz jako środek wymiany znajduje się cały czas w obiegu między poszczególnymi podmiotami gospodarki.
Strumień pieniądza w tym obiegu płynie w przeciwną stronę niż strumień dóbr i usług.

Inflacja to zjawisko wzrostu ogólnego poziomu cen towarów i usług.

Rodzaje inflacji:

 inflacja popytowa - nadmierna ilość pieniądza w obiegu, co prowadzi do wzrostu popytu na

towary i usługi do poziomu przewyższającego możliwości jego zaspokojenia (w efekcie następuje
wzrost cen)
 inflacja kosztowa - wzrost kosztów produkcji, powodujący wzrost cen towarów i usług, co
ogranicza popyt na nie (w efekcie następuje spadek podaży)

Deflacja to przeciwieństwo inflacji, charakteryzujące się spadkiem ogólnego poziomu cen.

Spirala inflacyjna to mechanizm, który polega na wzajemnym wspomaganiu się ruchów cen, kosztów i dochodów.
Uaktywnia się on wtedy, gdy inflacja popytowa i podażowa występują równocześnie. Wówczas wzrost cen
powoduje wzrost kosztów, a następnie - dochodów. Z kolei wzrost dochodów determinuje dalszy wzrost cen.
Stopa inflacji to miara nasilenia inflacji, wyrażająca w procentach wzrost przeciętnego poziomu cen w badanym
okresie w stosunku do analogicznego okresu w przeszłości (najczęściej porównań dokonuje się w skali roku).

Najczęściej stosowaną miarą jest indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych CPI. W Polsce oblicz go Główny
Urząd Statystyczny GUS, porównując, np. co miesiąc, ceny z tzw. koszyka konsumpcyjnego. Zawiera on artykuły i
usługi nabywane przez przeciętne polskie gospodarstwo domowe.

Typy inflacji:

 inflacja pełzająca - do kilku procent rocznie

 inflacja krocząca - od kilku do kilkunastu procent rocznie
 inflacja galopująca - powyżej 20% w skali roku
 hiperinflacja - z reguły ponad 150% rocznie

Skutki inflacji:

 spadek siły nabywczej (wartości) pieniądza

 „ucieczka” od pieniądza - szukanie innych form oszczędności
 wzrost niepewności i osłabienie aktywności gospodarczej

Sposoby przeciwdziałania inflacji:

 prowadzenie odpowiedniej polityki państwa w zakresie kształtowania dochodów społeczeństwa

 ograniczanie deficytu budżetowego (polityka fiskalna)
 kontrola emisji pieniądza przez bank centralny (polityka monetarna)
 kreacja pieniądza kredytowego przez banki komercyjne (polityka monetarna)

3. BANKI

Bank to jednostka organizacyjna mająca osobowość prawną, utworzona zgodnie z przepisami ustaw i działająca
na podstawie zezwoleń do wykonywania określonych czynności bankowych, m.in. przyjmowania wkładów
pieniężnych, zakładania i prowadzenia rachunków bankowych czy udzielania kredytów.

Polski system bankowy:

 Narodowy Bank Polski NBP - bank centralny

 banki komercyjne
 banki spółdzielcze
 Komisja Nadzoru Finansowego KNF - centralny organ sprawujący nadzór nad całym rynkiem
finansowym
 Bankowy Fundusz Gwarancyjny BFG - instytucja gwarantująca w wypadku upadłości banków
krajowych zwrot gromadzonych depozytów

Funkcje banku centralnego:

 utrzymanie stabilności systemu finansowego kraju

  zapewnienie stabilności kursu waluty na rynku światowym
 emitowanie znaków pieniężnych
 prowadzenie obsługi bankowej budżetu państwa
 prowadzenie rachunków bankowych rządu i instytucji państwowych
 pełnienie funkcji regulacyjnych w stosunku do innych banków

Rada Polityki Pieniężnej RPP to organ NBP złożony z przewodniczącego (prezesa NBP) oraz dziewięciu
wyróżniających się wiedzą z zakresu finansów osób, powoływanych na 6-letnią kadencję.

Aby wielkość podaży pieniądza odpowiadała potrzebom gospodarki narodowej NBP dokonuje:

 zmiany stóp procentowych, które określają cenę, za jaką NBP udziela kredytu bankom, lub po
jakiej sprzedaje papiery wartościowe
 operacji otwartego rynku, polegających na sprzedaży lub zakupie przez bank centralny papierów
wartościowych
 zmiany stopy rezerwy obowiązkowej, będącej częścią ogólnej sumy wkładów, którą banki muszą
trzymać w banku centralnym

Rodzaje polityki pieniężnej:

 polityka ekspansywna, polegająca na zwiększeniu podaży pieniądza

 polityka restrykcyjna, polegająca na zmniejszeniu podaży pieniądza

Podział banków:

 banki uniwersalne - banki wykonujące wszystkie podstawowe czynności bankowe

 banki hipoteczne - banki koncentrujące się na udzielaniu kredytów zabezpieczonych hipoteką na
nieruchomościach
 banki inwestycyjne - banki specjalizujące się w finansowaniu długoterminowych inwestycji
 banki depozytowe - banki specjalizujące się w przyjmowaniu depozytów na dłuższe terminy
 banki samochodowe - banki specjalizujące się w udzielaniu kredytów na zakup nowego lub
używanego samochodu

4. RACHUNKI BANKOWE

Rodzaje usług bankowych:

 zakładanie i prowadzenie rachunków bankowych, służących do przechowywania i gromadzenia

środków pieniężnych oraz do bezgotówkowych rozliczeń finansowych
 wydawanie i obsługa kart płatniczych
 udzielanie kredytów i pożyczek

Podstawowe rodzaje rachunków:

 rachunki bieżące
 rachunki lokat terminowych
Konto osobiste (rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy ROR) to rachunek bieżący osób fizycznych. Umożliwia
ono bezpieczne gromadzenie środków finansowych, wpłacanie pieniędzy niemal w każdym miejscu i o każdej
porze, przeprowadzanie różnego rodzaju rozliczeń, zarówno gotówkowych, jak i bezgotówkowych oraz zadłużanie
się do kwoty określonej w ramach limitu debetowego.

Limit debetowy (kredytowy) to kwota na rachunku bankowym, do jakiej może zadłużyć się właściciel konta.

Konto firmowe to bieżący rachunek służący do rozliczeń w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Rodzaje kont bankowych:

 osobiste standardowe
 osobiste studenckie
 osobiste młodzieżowe
 osobiste konta VIP
 osobiste oszczędnościowe
 firmowe

Lokaty bankowe to środki finansowe powierzone bankowi przez klienta na określony czas.

Kapitalizacja odsetek to okresowe naliczanie odsetek os środków złożonych na rachunku bankowym i

dopisywanie ich do podstawowej, wpłaconej na początku kwoty.

Rodzaje lokat bankowych:

 lokaty terminowe (lokaty zakładane na określony czas, najczęściej z kapitalizacją odsetek po

ukończeniu okresu umowy)
 lokaty rentierskie (lokaty długoterminowe, w których odsetki od depozytu nie są kapitalizowane,
lecz wypłacane właścicielowi lokaty lub wskazanej przez niego osobie w ustalonych odstępach
czasu)
 lokaty progresywne (lokaty, w których oprocentowanie rośnie wraz z każdym miesiącem
przetrzymywania środków w banku)
 lokaty strukturyzowane (lokaty długoterminowe, w których zdeponowany kapitał jest dzielony na
bezpieczne papiery wartościowe i ryzykowne instrumenty finansowe)
 lokaty inwestycyjne (lokaty długoterminowe łączące cechy lokaty terminowej z inwestycją na
giełdzie)

Karta płatnicza to specjalna plastikowa karta z paskiem magnetycznym lub mikroprocesorem, służąca do
dokonywania płatności za nabywane towary i usługi, a także spełniająca funkcję karty bankomatowej.

Rodzaje kart płatniczych:

 karty debetowe
 karty kredytowe
 karty przedpłacone
 karty obciążeniowe
Aby obliczyć należne odsetki od lokaty bankowej przy kapitalizacji częstszej niż rok, należy skorzystać z
następującego wzoru:

r n*m
WPn = WO * (1 + ) ,
m
gdzie:

WPn - wartość przyszła zdeponowanej kwoty po n okresach

WO - wartość obecna zdeponowanej kwoty
r - roczna stopa procentowa
n - ilość okresów rocznych
m - ilość równych podokresów kapitalizacji występujących w okresie rocznym

5. KREDYTY

Rodzaje kredytów:

 ze względu na okres kredytowania:

o kredyty krótkoterminowe (do roku)
o kredyty średnioterminowe (od roku do 3 lat)
o kredyty długoterminowe (powyżej 3 lat)
 ze względu na walutę kredytu:
o złotowa (kredyt jest udzielany, wypłacany oraz zwracany wyłącznie w polskiej walucie)
o dewizowa (kredyt jest udzielany w walucie innych krajów, najczęściej jest ona wypłacana
przez bank i spłacana przez klienta w złotych, po kursie z dnia wypłaty i spłaty)
 ze względu na przeznaczenie kredytu:
o kredyty dla ludności
 kredyt konsumpcyjny
 kredyt odnawialny
 kredyt studencki
 kredyt konsolidacyjny
o kredyty gospodarcze
 kredyt obrotowy
 kredyt inwestycyjny
 faktoring
o kredyty hipoteczne

Kredyt konsumencki to rodzaj kredytu obejmujący ochrona konsumentów. Jest nim każdy kredyt zaciągnięty na
cele niezwiązane bezpośrednio z prowadzeniem działalności gospodarczej, którego kwota wynosi więcej niż 500zł
i mniej niż 255 550zł, a okres spłaty trwa dłużej niż 3 miesiące.

Aby ograniczyć ryzyko związane z udzielaniem kredytów, bank przeprowadza analizę zdolności kredytowej osoby
ubiegającej się o kredyt, czyli oblicza maksymalną miesięczna kwotę raty, którą jest ona w stanie spłacać.
Wysokość tej raty ma wpływ na wielkość przyznawanego kredytu.

Biuro Informacji Kredytowej BIK to instytucja gromadząca informacje o przeszłości kredytowej osób starających
się o kredyt w banku.
 Na co należy zwrócić uwagę starając się o kredyt:

 stopa procentowa
 opłaty i prowizje
 wymagany przez bank sposób zabezpieczenia kredytu
 długość okresu promocyjnego oprocentowania
 dostępność kredytu w interesującej nas walucie i wysokość spreadu walutowego

Zastaw hipoteczny to dobra kredytobiorcy, do których prawo własności ma bank do momentu, gdy kredytobiorca
spłaci cały zaciągnięty na nie kredyt wraz z odsetkami.

Spread walutowy to różnica między kursem kupna a kursem sprzedaży danej waluty.

Kredyt:

 umowę kredytu reguluje prawo bankowe

 udzielającym może być tylko bank
 umowa musi być zawarta w formie pisemnej
 przedmiotem umowy są wyłącznie pieniądze
 przedmiot umowy nie staje się własnością kredytobiorcy
 cel kredytu jest zazwyczaj ściśle określony w umowie
 umowa kredytu jest zawsze odpłatna

Pożyczka:

 umowę pożyczki reguluje kodeks cywilny

 udzielającym może być każda osoba fizyczna lub osoba prawna
 umowa może być zawarta w formie pisemnej lub ustnej
 przedmiotem umowy mogą być pieniądze lub rzeczy oznaczone co do gatunku
 pożyczkobiorca staje się właścicielem przedmiotu umowy i może nim swobodnie dysponować
 cel pożyczki jest dowolny
 umowa pożyczki może być odpłatna lub nieodpłatna

Aby obliczyć należne odsetki od kredytu za kolejne okresy wyznaczone datami ich płatności, należy skorzystać
z następującego wzoru:

t
It = P * i * ,
360
gdzie

It - odsetki od kredytu należne po t dniach

P - kwota zaciągniętego kredytu
i - roczna stopa procentowa
t - okres między kolejnymi płatnościami odsetek

6. POZABANKOWE FORMY INWESTOWANIA

Inwestowanie to lokowanie przez podmioty gospodarcze lub osoby fizyczne wolnych środków pieniężnych w
sposób zapewniający w przyszłości osiągnięcie zysków.

Podział inwestycji:

 ze względu na podmiot inwestycji:

o inwestycje rzeczowe, w których przedmiot inwestycji ma charakter materialny
o inwestycje finansowe, w których przedmiot inwestycji ma charakter niematerialny (jest to
tzw. instrument finansowy)
 ze względu na podmiot inwestowania:
o inwestycje prywatne dokonywane przez podmioty prywatne
o inwestycje komunalne dokonywane przez samorządy terytorialne
o inwestycje państwowe dokonywane przez rząd
 ze względu na cel inwestycji:
o inwestycje bezpośrednie, mające na celu uzyskanie kontroli nad działalnością
przedsiębiorstwa, w które się inwestuje
o inwestycje portfelowe, których celem jest udział w zyskach z inwestycji

Instrument finansowy to zobowiązanie pieniężne jednego podmiotu względem innego w postaci papieru
wartościowego lub zapisu księgowego niebędącego papierem wartościowym.

Papiery wartościowe to dokumenty będące potwierdzeniem określonych praw majątkowych przysługujących ich
posiadaczowi, np. akcje, obligacje.

Rodzaje papierów wartościowych:

 papiery wartościowe dłużne, potwierdzające wielkość zadłużenia danego podmiotu

wystawiającego te papiery, np. obligacje
 papiery wartościowe własnościowe, będące uznaniem prawa własności, np. akcje

Obligacje to papiery wartościowe, których emitent jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się do ich wykupu
wraz z odsetkami.

Rodzaje obligacji:

 obligacje skarbowe - ich emitentem jest Skarb Państwa

 obligacje gminne (komunalne) - ich emitentami są gminy lub związki gmin
 obligacje przedsiębiorstw (korporacyjne)

Bony skarbowe to krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa, z terminem wykupu
do jednego roku. Ich sprzedaż odbywa się z dyskontem, czyli za cenę niższą niż suma, na która opiewają.

Weksle to papiery wartościowe stwierdzające zobowiązanie ich wystawcy do zapłacenia wskazanej osobie lub ich
okazicielowi danej kwoty w określonym terminie.

Akcja to instrument finansowy emitowany przez spółkę akcyjną, potwierdzający udział w kapitale zakładowym
spółki.
 Rodzaje akcji:

 akcje imienne
 akcje na okaziciela
 akcje zwykłe
 akcje uprzywilejowane

Emisja akcji to wprowadzenie akcji przez podmioty gospodarcze do obiegu na rynku kapitałowym.

Rodzaje emisji:

 prywatna - przeznaczona tylko dla określonego adresata

 zamknięta - przeznaczona dla określonego kręgu inwestorów
 otwarta - przeznaczona dla innych potencjalnych inwestorów
 publiczna - przeznaczona dla dużej liczby drobnych inwestorów

Wartość nominalna to ustalona z góry wartość, która, pomnożona przez ustaloną liczbę emitowanych akcji,
określa wartość kapitału zakładowego spółki.

Cena emisyjna to cena, po jakiej spółka emituje akcje, czyli oferuje je inwestorom w tzw. obrocie pierwotnym.
Zwykle jest ona wyższa od wartości nominalnej akcji.

Centa transakcyjna to cena, po jakiej inwestorzy dokonują obrotu akcjami między sobą w tzw. obrocie wtórnym,
np. na giełdzie papierów wartościowych.

Cena rynkowa to średnia cena transakcyjna.

Fundusz inwestycyjny (powierniczy) to instytucja finansowa zarządzająca pieniędzmi indywidualnych inwestorów.

W zamian za dokonanie wpłaty inwestorzy otrzymują tytuły uczestnictwa w funduszu.

Jednostka uczestnictwa to tytuł prawny do udziału w aktywach netto otwartego funduszu inwestycyjnego.

Certyfikat inwestycyjny to papier wartościowy emitowany przez zamknięte fundusze inwestycyjne.

Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych TFI działające w formie spółki akcyjnej, jest jedynym podmiotem
uprawnionym do tworzenia funduszy inwestycyjnych i zarządzania nimi.

Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego to celowe działanie inwestora różnicujące portfel (zbiór) papierów
wartościowych w celu zmniejszenia ryzyka.

Portfel inwestycyjny to zbiór finansowych aktywów stanowiących formy lokowania majątku. W jego skład mogą
wchodzić papiery wartościowe, gotówka oraz aktywa rzeczowe.

7. GIEŁDA

Rynek kapitałowy w Polsce:

  Giełda Papierów Wartościowych GPW w Warszawie
 Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych KDPW
 Narodowy Bank Polski NBP
 Komisja Nadzoru Finansowego KNF
 domy i biura maklerskie, czyli wyspecjalizowane instytucje pośredniczące w transakcjach na
rynku kapitałowym

Podział rynku kapitałowego:

 rynek pierwotny, na którym nabycie papierów wartościowych nowej emisji oferuje ich emitent
 rynek wtórny, na którym odbywa się obrót papierów wartościowych między inwestorami

Giełda to miejsce, gdzie o określonych porach spotykają się kupujący i sprzedający w celu zawierania transakcji
kupna-sprzedaży.

Rodzaje giełd:

 giełdy papierów wartościowych, na których przedmiotem obrotu są papiery wartościowe,

głównie akcje i obligacje
 giełdy towarowe, na których obraca się dokumentami własności towarów

Rodzaje rynków na GPW:

 rynek podstawowy, na które trafiają akcje spółek spełniające szereg rygorystycznych wymagań
 rynek równoległy, na który trafiają akcje mniejszych spółek, niebędących w stanie spełnić
kryteriów rynku podstawowego
 NewConnect, na którym są notowane akcje młodych firm
 Catalyst, będącym rynkiem instrumentów dłużnych, m.in. obligacji komunalnych

Makler (broker) giełdowy to osoba zawodowo zajmująca się pośredniczeniem w transakcjach kupna i sprzedaży
papierów wartościowych.

Ceduła giełdowa to oficjalny wykaz kursów akcji oraz innych papierów wartościowych, a także kursów walut i cen
towarów będących przedmiotem transakcji zawieranych na giełdzie papierów wartościowych lub giełdzie
towarowej.

Systemy notowań na GPW:

 system notowań jednolitych opierającego się na tzw. fixingu, czyli wyznaczaniu ceny
instrumentu finansowego na podstawie zleceń złożonych przed rozpoczęciem notowań
 system notowań ciągłych, w którym na bieżąco ustala się ceny instrumentów finansowych,
zależnie od napływających zleceń

Indeksy giełdowe:

 indeksy całego rynku - WIG (Warszawski Indeks Giełdowy) i WIG-Poland

  indeksy dużych, średnich i małych przedsiębiorstw - WIG30, mWIG40 i sWIG80
 subindeksy sektorowe, np. WIG-BANKI, WIG-BUDOWNICTWO, WIG-MEDIA

Hossa to długotrwały wzrost kursów na giełdzie papierów wartościowych (a także cen towarów lub kursów
walut). Symbolem giełdowej hossy jest byk.

Bessa to odwrotność hossy, czyli długotrwały spadek kursów na giełdzie papierów wartościowych. Symbolem
bessy jest niedźwiedź.