hôm nay chúng tabsẽ cùng đến với một trích đoạn rất hay trong trường ca Mặt
đường khát vọng
của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, đó chính là trích đoạn đất nước hãy cùng cô lắng nghe phần bình sản về câu thơ mở đầu xích đoạt đất nước của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm cho em nét Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, trong dàn hợp xướng thôi trẻ thời chống Mỹ bên cạnh một Phạm Tiến Duật trẻ trung sôi nổi phong trần đánh vần thơ lấm, Bụi trường sơn Nguyễn Duy mộc mạc chân thành và đằm thắm với âm gừng của ta Sao học về là muốn qua điềm tài hoa mà Nguyên bát truyền thống và hiện đại thơ của Nguyễn Khoa Điềm chính cả trong cảm xúc và suy tư của một trí thức một người lính một nhà thơ. Khi viết về đất nước và nhân dân à chích Đất nước nằm ở phần đầu chương được xem là Trương trụ cột Dương hay nhất của Trường Ca Mặt đường khát vọng được Nguyễn Khoa Điềm viết tại chiến khu Bình Trị Thiên năm in lần đầu năm Bản Trường Ca được viết để cướp tỉnh tuổi trẻ vùng tạm chiếm đô thị miền Nam nhận thức rõ bộ mặt xâm lược của đế quốc Mỹ hướng về non sông đất nước ý thức được sứ mệnh của thế hệ mình từ đứng dậy xuống đường đấu tranh hòa nhập với cuộc chiến đấu chống Đế quốc Mỹ của cả dân tộc cần thấy rằng đoạn trích Đất Nước có khả năng đứng độc lập sống như một bài thơ thể hiện trọn vẹn cảm hứng của tác giả về đất nước và nhân dân có thể nói tư tưởng bao trùm toàn bộ bài thơ đó là tư tưởng đất nước của nhân dân theo đó bài thơ được sáng tác theo phương thức trữ tình chính luật có kết cấu phần đầu tác giả bày tỏ suy ngẫm về đất nước đã có từ khi nào đất nước là gì và trách nhiệm của mỗi con người đối với đất nước phần sau tức là từ câu tác giả khẳng định nhân dân Làm nên đất nước trên các bình diện địa lý lịch sử và văn hóa khác với các nhà thơ khác khi viết về đất nước và tổ quốc Nguyễn Khoa Điềm cảm nhận và quy chiếu đất nước với phương diện thời gian chiều dài Không than chiều tộc văn hóa chiều sâu nhất là chiều sâu văn hóa của dân tộc có thể nói chính Câu thơ mở đầu thích đoạn đất nước đã cho chúng ta thấy đượ sự vận dụng rất tài tình chất liệu văn hóa dân gian của Nguyễn Khoa Điềm dựa theo từ điển tiếng Việt văn hóa dân gian là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do nhân dân sáng tạo ra trong xưởng kỳ lịch sử thời xa xưa theo đó rất liệu văn hóa dân gian là những giá trị những tất cả vật chất lẫn tinh thần văn hóa vật thể và phi vật thể Từ khái niệm ấy sao chiếu và bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm Ta thấy nhà thơ đã rất ý thức và có nhiều tìm tòi khai thác vận dụng sáng tạo các giá trị rất liệu văn hóa để làm nổi bật tư tưởng chủ đạo của bài thơ Đất Nước là của nhân dân chứ không phải của các Vương Triều như quan niệm phong kiến xưa tím câu thơ có vị trí thuê mời cảm xúc cho càng chân đất nước Đoạn thơ thể hiện chiều sâu cảm xúc mang tính triết lý của Nguyễn Khoa Điềm khi nhà thơ lý xài cội nguồn của đất nước với câu hỏi đất nước có từ bao giờ từ đó nhà thơm khẳng định đất nước có ở trong ta và quanh ta là những gì bình dị trong cuộc sống thường ngày câu thơ mở đầu tấm như một lời thông báo khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi trong câu thơ nhân vật trữ tình sưng ta mở ra một không gian rảnh khi trò chuyện đằm thắm thân tình giữa người con gái với người con trai khi nghĩ về đất nước nói về trường ca Mặt đường khát vọng Nguyễn Khoa Điềm từng thổ lộ Tôi viết về những điều sàn dị của chúng tôi về tuổi trẻ về bạn bè như nhân vật trữ tình của tôi là anh và em đó là những lời đằm thắm của người con trai với người con gái chúng tôi mỗi người có một số phận khác nhau nhưng đều gắn kết trong số phận chung của đất nước trong câu thơ nói riêng và cả chân đất nước nói chung hai chữ đất nước và nhân dân được viết hoa nó như những mỹ từ thể hiện tình yêu niềm kính sông của nhà thơ dành cho đất nước đồng thời tạo nên xương cảm mãnh liệt cho người đọc ở câu thơ này cũng như bốn câu thơ mở đầu đoạn trích ta nhận ra Yếu tố chính luận rất rõ hết đó là những khái niệm thời gian được xác định ông những cụm từ khi ta lớn lên Đất nước bắt đầu đất nước lớn lên tiếp nối nhau như đểt rả lời cho câu hỏi em có từ bao giờ trong đó cụm từ khi ta lớn lên và đất nước lớn lên như một Đống thong hàng nhưng không cùng thời điểm bởi lẽ khi ta lớn lên thì Đất Nước đã có rồi nghĩa là đất nước trở thành một giá trị vật chất tinh thần lâu bền được truyền nối qua nhiều thế hệ qua không gian và thời gian câu thơ thứ hai khắc họa hình ảnh đất nước được lưu chuyển qua những câu chuyện mẹ thường hay kể về cái ngày xửa ngày xưa vậy đến câu chuyện cổ tích nơi lưu giữ vẻ đẹp tâm hồn truyền thống văn hóa của người Việt hình ảnh đất nước được truyền nối qua các thế hệ bằng co đường tâm thức bà kể cho mẹ Mẹ kể cho con hình ảnh đất nước tươi đẹp đi vào tâm trí của mỗi con người qua những câu chuyện cổ tích hấp dẫn cụm từ ngày xửa ngày xưa cho thấy hình ảnh đất nước Đằng đặt trong thời gian đây không phải là thời gian lịch sử chính xác với những viên đạn cụ thể mà nó là chị Huyền siêu mơ hồ trong trí tưởng tượng của trẻ thơ về là thời gian không xác định nên nó giúp ta cảm nhận thấm thía về dòng thời gian trường tồn vĩnh hằng của đất nước đất nước hiện hữu với hình ảnh của mẹ Đứng Sinh Thành thiêng liêng đó là cảm xúc tự hào mà sâu sắc thành kính mà gần gũi đọc câu thơ của Nguyễn Khoa Điềm càng hiểu vì sao trong những ngày đánh máy khác liệt nhà thơ Nam Hà lại viết đất nước của những người mẹ mặc áo theo file hạt lúa củ khoai bền bỉ nuôichồng nuôi con Chiến Đấu Tiếp đó những quan điểm suy ngẫm về thời điểm bắt đầu của đất nước đất nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn câu thơ gợi nhắc tục ăn sầu hắn với miếng trầu là kết tinh trong nó bao nhiêu giá trị sâu xa đến dầu nhỏ nhắn nhưng không thể thiếu trong các nghi lễ trang trọng hỏi cưới chỗ trạm miếng trầu là vật dã sao đến dự những câu chuyện bến sầu kết duyên tình nghĩa vợ chồng anh em đến sầu đỏ thắm nặng sâu tình người miếng giàu còn làm vật giao duyên tình chồng nghĩa vợ sau này trầu tính trầu tình sầu Loan Sầu phụ trâu mình lấy ta những giàu thể hiện đức hạnh của con người đến Dầu gợi nhắc đến câu chuyện cổ tích Tấm Cám nhờ miếng trầu têm cánh phượng mà nhà vui nhận ra Tấn và đón nàng về hoàng cung hay truyện Sự Tích Trầu Cau chúng ta có cả một văn hóa trầu như vậy Tác giả khẳng định đất nước không chỉ bắt đầu với lãnh thổ bờ cõi quan trọng đất nước bắt đầu với những điều đẹp hơn cao đẹp hơn đó là văn hóa Văn Hiến là những giá trị tinh thần tự phong tục tập quán có từng nhanh đời người Việt Nam tự hào với nền văn minh sông Hồng sông Mã điều này trước đây khi đối thoại với các thế lực phong kiến phương Bắc Nguyễn Trãi cũng từng tự hào viết Như nước Đại Việt ta từ khi uống xưng nền văn hiến đã lâu nếu sông bờ cõi đã chia phong tục Bắc Nam cũng khác đến câu thơ thứ tư tác giả suy ngẫm về quá trình lớn lên của đất nước đất nước lớn lên khi sân mình biết chồng xe mà đánh giặc đất nước lớn lên trong quá trình dựng nước và giữ nước của nhân dân trường tồn và bền bỉ qua các cuộc kháng chiến chống xâm lăng câu thơ nhắc đến truyền thuyết Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân nhổ bụi xe bên đường làm vũ khí giết giặc Ân Thánh Gióng trở thành biểu tượng của lòng yêu nước và tinh thần chống giặc ngoại xâm thể hiện niềm Kiêu Hãnh về một đất nước Anh Hùng có ngoại xâm thị chống ngoại xâm có Nội thủ thỉ vùng lên đánh bài đó là đất nước của những con người tuốt gươm không chịu sống của cái phương sai của thánh tắm để trở thành Phù Đổng Thiên Vương Phải chăng biểu tượng cho sự lớn lên và lớn mạnh của đất nước qua chiều dài lịch sử và trong cả thời đại cách mạng tanh như Chùa Xưa thần dịch vụ đứng lên Đánh đuổi giặc Ân Câu thơ tiếp theo tác giả xây dựng hình ảnh đất nước hiện hữu trong đời sống sinh hoạt những vật dụng giản dị gắn bó với cuộc sống con người bắt mẹ thì bởi sau đầu cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn cái kẹo cái cột thành tên hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã giần sàng đất nước có từ ngày đó có điều gì Thật chi tiết thật tưởng tận sông cảm nhận của Nguyễn Khoa Điềm Đất nước hình thành từ những thuần Phong Mỹ tục qua cách bới tóc của mẹ câu thơ gợi vẻ đẹp thuần Việt xuất phát nữ tính của người phụ nữ Việt Nam gắn với mái tóc người phụ nữ có biết bao nhiêu câu ca dao tục ngữ hàm răng mái tóc là góc con người hay tóc ngang lưng vừa chừng em búi để chi xài bối rối lòng anh trải qua hàng nghìn năm Bắc thuộc ảnh hưởng của nhiều nền văn hóa khác nhau người phụ nữ vi anh nói riêng và con người Việt Nam nói chung vẫn giữ được nét đẹp truyền thống đặc trưng này đất nước Không Sủi hiện thân qua những thuần Phong Mỹ tục mà còn thể hiện ở lối sống nghĩa tình thủy chung con người dân tộc cụm từ gừng cay muối mặn không chỉ phản ánh văn hóa ẩm thực của dân tộc mà còn gợi ra lối sống nghĩa tình thủy chung được khai thác qua các câu ca dao dân ca tay bưng chén muối đĩa gừng gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau hoặc mỗi muối đường còn mặn Rừng Cây chín tháng ngừng hãy còn cay đôi ta Nghĩa Nặng Tình hình có xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa muối để càng lâu càng mặn gừng càng già càng cay Đây là những gia vị không thể thiếu trong thanh bếp của người Việt thuộc tính của nó lại rất đậm đà không thay đổi vì vậy thật hình ảnh gừng cay muối mặn đã trở thành biểu tượng cho tình cảm thủy chung trước sau như một của con người ở trong gian khổ Đắng Cay Tình Mẹ Cha càng gắn bó nồng nàn thủy chung đó là gốc rễ là cội nguồn đạo lí trong đời sống tình cảm của dân tộc Câu thơ tiếp theo cái kèo cái cổ thành tên gợi nhắc đến tập tục đặt tên con cái của người Việt xưa với những mong con cái sẽ khỏe mạnh trưởng thành và lớn khôn Theo tiến trình phát triển đất nước hình thành từ nền văn minh nông nghiệp từ việc xây dựng mái nhà che mưa che nắng đến cuộc sống lao động vất vả thể hiện phẩm xuất cần cù Chịu thương chịu khó của con người tất Việt để làm nên hạt gạo ta ăn hàng ngày người dân phảif rải qua bao khó khăn vất vả một nắng hai sương với những công đoàn xay giã giần sàng ý thơ của Nguyễn Khoa Điềm là người đọc nhớ đến câu ca dao mẹ Su thua nào cày đồng đang buổi ban trưa mồ hánh thót như mưa xuống cày II em bưng bát cơm đầy dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần câu thơ cuối loạn như một lời kết luận đất nước có từ ngày đó hai chữ ngày đó mang ý nghĩa phím chỉ một lần nữa tác giả đã khẳng định đất nước có từ xa xưa và tồn tại đến muôn đời ở đoạn thơ Nguyễn Khoa Điềm đã tạo ra một không khí một giọng điều một không gian nghệ thuật riêng đưa ta vào thế giới gần gũi Mỹ Lệ bay bổng của ca Sao truyền thuyết cổ tích nhưng lại mới nè qua cách cảm nhận bằng tư duy Thơ hiện đại và thể thơ tự do rất nhiều văn hóa dân gian được sử dụng đa sàng và sáng tạo có phong tục lối sống tập quán sinh hoạt những vật dụng quen thuộc của ca dao dân ca tục ngữ có truyền thuyết các truyện cổ tích xa xưa em vận dụng của tác giả thường chỉ là gợi ra một vài chữ câu ca dao hay một hình ảnh một chi tiết trong truyền thuyết sự tích cách sử dụng sáng tạo chất liệu văn hóa dân gian đã tác dụng to lớn khi khắc họa hình tượng đất nước tác giả đã tạo ra cách nghiệm mới mẻ sâu sắc để đất nước văn học cổ thường dùng những hình ảnh ước lệ cao sang như đế cư thiên thư dòng Nam Quốc Sơn Hà của Lý Thường Kiệt hai một mối xa thư đồ sộ hai vầng nhật nguyệt trói loa xong văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu Nguyễn Khoa Điềm ngại khác ông Bình sự hóa đất nước đầy đất nước hóa thân vào cổ tích ca sao vào đời sống hàng ngày nhà thơ đã đưa hình ảnh đất nước từ trời cao của thượng đế ngôi vàng của bậc Đế Vương xuống miếng trầu bà ăn câu chuyện mẹ kể mái tóc mẹ búi hiện hữu ở cái kèo cái cột trong ngôi nhà ta ở hai hạt gạo Thanh mỗi ngày đất nước trở thành bầu khí quyển bao bọc cuộc sống quanh ta đồng ý thơ của Nguyễn Khoa Điềm ta càng thấm thía lòng yêu nước À tao hiểu thêm được ý nguyện cao đẹp của Chế Lan Viên “Ôi tổ quốc ta yêu như máu thịt như mẹ Sa Pa như tờ như chồng ôi tổ quốc nếu cần ta chết cho mỗi ngôi nhà ngọn núi con” sông rất liệu văn hóa dân gian được sử dụng đậm đặc bác tạo nên một không gian nghệ thuật vừa bình gì gần gũi vừa bay bổng mộng mơ khắc họa hình ảnh đất nước tươi đẹp và quyền Diệu Có thể khẳng định rằng khai thác chất liệu văn hóa dân gian đặc biệt là văn học dân gian là dấu vân tay là cá tính sáng tạo nét phong cách nghệ thuật của Nguyễn Khoa Điềm góp phần tạo nên sự hấp dẫn và lôi cuốn còn thơ Ông bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước và con người Việt Nam. Tiếp theo trích đoạn đất nước sạchTrường Ca Mặt đường khát vọng của tácvgiả Nguyễn Khoa Điềm kem thân mến nhân dân không chỉ làm nên chiều rộng về không gian địa lý của đất nước không chỉ làm nên chiều dài về thời gian lịch sử mà nhân dân còn là những người sáng tạo lưu truyền để đẩy văn hóa cho đất nước trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước tashin là những người kiến tạo bảo tồn những giá trị văn hóa vật chất tinh thần và truyền thống của dân tộc họ dự và truyền cho ta hạt lúa ta chồng họ truyền lửa qua mỗi nhà từ hòn than qua Con cúi họ truyền giọng điệu mình cho con giọng nói họ đánh theo tên xã tên làng trong mỗi chuyến sinh dân Họ đắp đập be bờ cho người sau trồng cây hái trái những câu thơ bắt đầu bằng sữa họ một đại từ xưng hô số lượng nhiều để chỉ nhân dân những con người nhỏ anh bình dị thuộc đám đông trong xã hội sẽ không phải tất cá nhân anh hùng chính nhân dân đã làm nét nền văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần cho đất nước những hình ảnh nhân dân dữ đài truyền hạt lúa để đời sau sao cấy là sự bảo tồn phát huy những kinh nghiệm canh tác của nền văn minh lúa nước đó còn là đức tính cần cù lao động Chịu thương chịu khó của những con người đất Việt hành động chuyên lừa qua mỗi nhà từ hòn than qua Con cúi là hành động nuôi dưỡng sự sống kết nối sau tình nghĩa của con người Việt Nam với lối sống tập quán Cộng đồng tình làng Nghĩa xóm bền chặt Tối lửa tắt đèn có nhau ta biết ngôn ngữ là liệu hồn của một dân tộc thật sâu sắc khi Nguyễn quan điểm viết họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói ngôn ngữ là thước đo của nền văn minh là một yếu cấu tạo nên cách độc lập sự phát triển trường tồn của một dân tộc trong suốt năm Bắc thuộc cho tới những kẻ thù tàn bạo của thời hiện đại như thực dân Pháp đế quốc Mỹ Chúng đều muốn tổng hóa dân tộc ta bắt nhân dân ta phải ăn mặc. Vì sao chúng công lao của nhân dân vô sanh là đạo Thắng sức mình bảo tồn giọng điệu dân tộc chính là gìn giữ bản sắc điệu hồn của quê hương đất nước câu thơ học ánh theo tên xã tên làng trong mỗi chuyến du xuân gợi đến cuộc chinh phục đất đai mở mang bờ cõi hai sông lớn tiền qua Mỗi chuyến seasoned đầy gian khó của biết bao thế hệ nhân dân câu thơ thật hay và thấm thía bởi trong suốt chiều dài chiều rộng của đất nước Nước Hình Chữ S này có biết bao tên làng tên xã trùng nhau đó là ước vọng muốn lưu giữ những mảnh đất xa không cội nguồn của mỗi con người trong hành trình mở mang bờ cõi xứ sở Bởi thế mỗi mảnh đất dưới chân ta đều trở nên thiêng liêng gắn bó tiếp đó vẫn quan điểm khẳng định nhân dân đã đắp đập be bờ cho người sau trồng cây hái đót ánh ánh nắng sân vừa gieo trồng vừa gặt hái vô khi những hạt giống mùa sau mỹ nhân sinh các thần tượng những giá trị vật chất và tinh thần cho đời đời con cháu được thụ hưởng trong đoạn thơ vội qua đêm đã sử dụng một hệ thống ngữ dày đặc Giữ thuyền đánh bắt B có tác dụng khẳng định những việc làm nhỏ bé cụ thể Rất đỗi bình dị mà thiết thực ý nghĩa chính nhân dân đã Làm nhẵn bề dày văn hóa cho đất nước Mặt khác nó còn gợi lên một hình tượng nghệ thuật kỳ vĩ sự tiến hóa lịch sử của đất nước giống như một cuộc chạy tiếp sức không mệt mỏi của nhân dân qua các thế hệ nhân dân em cả cuộc đời mình để xây dựng bản lưu truyền văn hóa đất Nước ở trong công cuộc đấu tranh sự thật giữ nước cũng chính là nhân dân chứ không phải ai khác đã dệt nên trang sử vùng trán của dân tộc có ngoại xâm thị chống ngoại xâm có nội thù thì bùng lên đánh bài hai câu thơ được viết với nghệ thuật điệp cấu trúc ngữ pháp kết hợp với nghệ thuật tiểu đội đã khẳng định niềm tự hào về sức mạnh lớn lao của nhân dân trong công cuộc chống lại bè lũ bán nước Nội thù và cấp nước ngoại xâm nhân dân đã hun đúc nên truyền thống kiên cường bắt quất chứa đựng bản lĩnh của dân tộc Việt Nam một dân tộc mà lịch sử thành văn trên mình ngựa như nhà thơ Trần Mạnh Hào đã từng nhận định anh không chỉ bệnh nhân sân của làm nên bản lĩnh cốt của con người dân tộc để đất nước này là đất nước nhân dân đất nước của nhân dân đất nước của ca dao thần thoại xài anh biết yêu em từ trong nôi bếp quý công cầm vàng những ngày lặn lội bếp trồng tre đợi ngày thành cây biết trả thù mà không sợ xài lâu đoạn thơ mang tầm quát cho chúng ta thấy được triết lý tư tưởng trọng tâm của cảm Trương đất nước là nơi hội tụ mọi cảm xúc của Nguyễn Khoa Điềm về chiều sâu tưtưởng đất nước của nhân dân bằng cảm xúc tự nhiên chân thành nhà thơ đã trở về với cội nguồn phong phú đẹp đẽ của văn hóa dân gian để cảm nhận vẻ đẹp của đất nước những câu thơ Đất nước của nhân dân đất nước của ca dao thần thoại được chia làm dế song song đồng thẳng một là cách khẳng định độc đáo sàn xịt về đất nước có thể nói với vẻ đẹp truyền thống của đất nước vẻ đẹp tâm hồn của nhân dân hơn đâu hết có thể tìm thấy trong văn hóa dân gian mà tiêu biểu song ca dao thần thoại khẳng định đất nước của ca dao thần thoại cũng chính là khẳng định đất nước của nhân dân sâu hơn nữa nó còn gợi hình ảnh đất nước mang vẻ đẹp Huyền Thoại mơ mộng ở nhà thơ đã cho đến hình ảnh đặc sắc của văn hóa dân gian để nói về những phương tiện quan trọng nhất mang vẻ đẹp tâm hồn bản lĩnh của đất nước và con người Việt Nam tác giả khai thác chiều sâu ý nghĩa trong nhiều bài ca dao dân ca cụm từ yêu em từ trong nôi lấy từ bài ca dao yêu em từ trong nôi em nằm em khóc anh ngồi anh xu để khẳng định tình cảm mãnh liệt bền chặt thủy chung của người Việt câu thơ biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội lấy ý từ câu ca dao cầm vàng mà lội qua sông vàng rơi không tiếc tiếc công cầm vàng Cô muốn nhắn nhủ với chúng ta phải biết quý trọng công lao động hai câu thơ biết rằng treo đợi ngày thành gậy đi trả thù mà không sợ dài lâu đến từ câu ca dao thổ này ác Hàn còn lâu chồng sẽ thành gầy gặp đâu đánh què là để nhắn nhủ mọi người về tinh thần cảnh sát chống giặc ngoại xâm tất cả góp phần thể hiện tâm hồn tính cách lẽ sống của dân tộc ta có ý kiến cho rằng câu thơ miêu tả năm vẻ đẹp của đất nước giống như năm cánh của ngôi sao đất nước Tòa sáng tạo lời đó là đất nước của nhân dân đất nước của ca dao thần thoại đất nước say đắm thiết tha trong tình yêu đôi đất nước nghĩa tình thủy chung gắn bó và đất nước của truyền thống đánh giặc có vẻ đẹp thơ mục của núi sông đất nước được cách đọc lại trong những câu thơ cuối của trích đoạn đất nước ôi những dòng sông bắt nước từ đâu mà khi về đất nước mình thì bắt lên câu hát Người Đến hát khi chèo đò kéo thuyền vượt thắng lợi trong màu trên sáng xong xuôi những câu hát trên đã cho chúng ta thấy được tâm hồn tổ chức thơ soi bóng cùng núi sông những câu thơ cuối mang giọng điệu thiết tha của ca dao dân ca gợi lên vẻ đẹp của thiên nhiên và con người đất nước bằng một niềm tin bất diệt Đất nước tươi đẹp hùng vĩ như dòng sông trải dài đến bất tận tư tưởng đất nước của nhân dân được Nguyễn Khoa Điềm thể hiện trong đoạn thơ thật sâu sắc và thấm thía Nguyễn Khoa Điềm đã làm phong phú ý niệm từ đất nước trong thơ ca thời kỳ kháng chiến chống Mỹ trên cả ba phương diện Linh Hồn không san đất nước chiều dài lịch sử và để giày văn hóa Đồng thời tư tưởng đất nước của nhân dân đất nước của ca dao thần thoại nhà thơ đã tìm về cội nguồn văn hóa dân gian Cho đoạn thơ có sự đan Dệt Những câu ca dao tục ngữ truyện cổ dân gian và rất nhiều phong tục tập quán được vận dụng một cách linh hoạt sáng tạo đã khiến hình ảnh đất nước cho nên bình tùy gần gũi mà thiêng liêng vĩ đại Mặt khác tư tưởng đất nước của nhân dân còn được biểu đạt qua thể thơ tự do kết hợp giữa chất trữ tình và chính luận suy tưởng và triết lý có sức lay động trái tim và thuyết phục lý trí của người đọc trong rất nhiều những khúc ca trữ tình chính luận tại đất nước của thơ ca cách mạng Việt Nam Trường Ca Mặt đường khát vọng nói chung và chân đất nước nói riêng đã tìm được một tiếng nói cảm động độc đáo sâu sắc khi suy ngẫm tẩy Đất nước đó là kính mãn biểu dương tôn vinh vai trò lịch sử sứ mệnh kỳ diệu Sức Mạnh Kỳ Diệu của nhân dân trong suốt chiều dài dựng nước và giữ nước của dân tộc ta bằng những việc làm bình dị họ đã và sẽ mãi âm thầm lặng lẽ góp phần làm ở đất nước muôn đời và cứ thế nhân sân thường ít nói nhưng mẹ tôi lặng lẽ suốt đời và tư thế nhân dân cao vòi vọi hơn cả những ngôi sao cô độc giữa trời em vừa rồi cô đã hướng dẫn chúng ta phân tích và bình rằng những câu thơ cơ bản những đoạn trích cơ bản Sông trích đoạn Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm