Đồ an Trạm Xử Lý Nước Thải Bia Thanh Hoa

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
KHOA ĐIỆN

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
“Thiết kế hệ thống điều khiển giám sát cho công đoạn
xử lý nước thải cho nhà máy bia Thanh Hóa
công suất 2000 m3 /ngày đêm”
Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hoàng Quốc Xuyên
Sinh viên thực hiện: Mã sinh viên:

Lê Hữu Bằng 1041240145
Nguyễn Thị Phương Thảo 1041240193
Phạm Thị Thu 1041240115
Hà nội, 4/2019
Đồ Án Tốt Nghiệp GVDH: ThS. Hoàng Quốc Xuyên
MỤC LỤC
MỤC LỤC ................................................................................................................................ 2
DANH MỤC HÌNH ẢNH ........................................................................................................ 5
LỜI NÓI ĐẦU .......................................................................................................................... 7
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ CÔNG NGHỆ XỬ LÝ NƯỚC THẢI ................................. 9
1.1. Khái quát về nước thải và tầm quan trọng của việc xử lý nước thải (XLNT). .............. 9
1.1.1. Khái niệm về nước thải. ........................................................................................... 9
1.1.2. Thành phần lý hóa học của nước thải. ................................................................... 10
1.1.2.1. Tính chất vật lý. ............................................................................................... 10
1.1.2.2. Tính chất hóa học............................................................................................. 10
1.1.3. Tầm quan trọng của việc xử lý nước thải.............................................................. 11
1.1.3.1. Trên lĩnh vực kinh tế....................................................................................... 11
1.1.3.2. Trên lĩnh vực xã hội. ........................................................................................ 12
1.1.4. Các thông số đánh giá ô nhiễm. ............................................................................. 13
1.1.5. Các phương pháp xử lý nước thải. ......................................................................... 16
1.1.5.1. Phương pháp xử lý tự nhiên............................................................................. 16
1.1.5.2. Phương pháp xử lý cơ học. .............................................................................. 16
1.1.5.3. Phương pháp xử lý bằng công nghệ sinh học. ................................................. 19
1.1.5.4. Phương pháp xử lý bằng hóa học và hóa lý. .................................................... 25
1.2. Tổng quan về công nghệ xử lý nước thải. .................................................................... 27
1.3. Sơ đồ dây chuyền công nghệ xử lý nước thải của nhà máy bia. .................................. 27
1.3.1. Bể thu nước thải. .................................................................................................... 28
1.3.2. Bể gom (Bể điều hòa). ........................................................................................... 29
1.3.3. Bể cân bằng và bể khuấy........................................................................................ 29
1.3.4. Bể kỵ khí 1 và bể trung gian. ................................................................................. 30
1.3.5. Bể xử lý kỵ khí 2. ................................................................................................... 31
1.3.6. Bể hiếu khí. ............................................................................................................ 32
1.3.7. Bể lắng. .................................................................................................................. 33
1.4. Kết luận chương 1. ....................................................................................................... 34
CHƯƠNG 2. THIẾT KẾ PHẦN MỀM ĐIỀU KHIỂN CHO HỆ THỐNG ........................... 35
2.1. Giới thiệu PLC S7-1200. .............................................................................................. 35
2
2.1.1. Khái niệm và giới thiệu chung ............................................................................... 35
2.1.2. Cấu tạo của CPU. ................................................................................................... 36
2.1.3. Module mở rộng PLC S7-1200. ............................................................................. 37
2.1.4. Giao tiếp. ................................................................................................................ 37
2.2. Phần mềm TIA Portal. .................................................................................................. 38
2.2.1. Giới thiệu chung. .................................................................................................... 38
2.2.2. Làm việc với phần mềm Tia Portal. ....................................................................... 39
2.2.2.1. Giới thiệu SIMATIC STEP 15 Basic – tích hợp lập trình PLC và HMI. ........ 39
2.2.2.2. Kết nối qua giao thức TCP/IP. ......................................................................... 40
2.2.2.3. Cách tạo một Project. ....................................................................................... 40
2.2.2.4. TAG của PLC / TAG local. ............................................................................. 44
2.2.3. Làm việc với một trạm PLC................................................................................... 46
2.2.3.1. Quy định địa chỉ IP cho module CPU. ............................................................ 46
2.2.3.2. Đổ chương trình xuống CPU. .......................................................................... 46
2.2.3.3. Giám sát và thực hiện chương trình................................................................. 47
2.2.4. Kỹ thuật lập trình. .................................................................................................. 48
2.2.4.1. Vòng quét chương trình. .................................................................................. 48
2.2.4.2. Cấu trúc lập trình. ............................................................................................ 49
2.3. Các thiết bị khác được sử dụng trong hệ thống. ........................................................... 51
2.3.1. Contactor. ............................................................................................................... 51
2.3.2. Aptomat. ................................................................................................................. 52
2.3.3. Cảm biến đo nồng độ oxy hòa tan DO ................................................................... 54
2.3.4. Cảm biến đo độ PH. ............................................................................................... 56
2.3.5. Cảm biến mức ........................................................................................................ 57
2.3.6. Các loại động cơ sử dụng trong hệ thống. ............................................................. 58
2.4. Chương trình điều khiển. .............................................................................................. 61
2.4.1. Yêu cầu công nghệ của hệ thống. .......................................................................... 61
2.4.2. Lưu đồ thuật toán điều khiển hệ thống. ................................................................. 62
2.4.3. Chương trình PLC. ................................................................................................. 63
2.4.3.1. MAIN. .............................................................................................................. 63
2.4.3.2. KHỐI FB DO_LUONG. .................................................................................. 69
3
2.4.3.3. KHỐI FC XU_LY_ANALOG. ....................................................................... 73
2.4.3.4. KHỐI FB DIEU_KHIEN. ............................................................................... 75
2.4.3.5. KHỐI FB AUTO_MOD. ................................................................................. 81
2.4.3.6. KHỐI FC TINH_THOI_GIAN. .................................................................... 100
2.4.3.7. KHỐI FB MANUAL_MOD. ........................................................................ 101
2.4.3.8. KHỐI FC MANUAL. .................................................................................... 111
2.4.3.9. KHỐI FC WIRING........................................................................................ 112
2.4.3.10. KHỐI FC DEFAULT_BUT. ....................................................................... 115
2.4.3.11. KHỐI FB HMI_ALARM. ........................................................................... 121
2.4.3.12. KHỐI FC LS_ALARM. .............................................................................. 127
2.4.3.13. CHƯƠNG TRÌNH ĐIỀU KHIỂN PID NỒNG ĐỘ OXY HÒA TAN BỂ
HIẾU KHÍ. .................................................................................................................. 128
2.5. Kết luận chương 2. ..................................................................................................... 129
CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ GIAO DIỆN ĐIỀU KHIỂN GIÁM SÁT CHO HỆ THỐNG ..... 130
3.1. Giới thiệu phần mềm WinCC. .................................................................................... 130
3.1.1. Tổng quan về phần mềm WinCC. ........................................................................ 130
3.1.2. Cấu trúc của WinCC. ........................................................................................... 131
3.1.2.1. Control Center. .............................................................................................. 131
3.1.2.2. Những module chức năng. ............................................................................. 131
3.1.3. Các thành phần của dự án (Project). .................................................................... 132
3.1.4. Cách tạo một dự án. ............................................................................................. 133
3.1.5. Thiết kế giao diện. ................................................................................................ 137
3.1.6. Chạy chương trình. ............................................................................................... 141
3.1.7. Kết luận chương 3. ............................................................................................... 142
CHƯƠNG 4. MÔ HÌNH THỰC NGHIỆM VÀ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC .......................... 143
4.1. Xây dựng mô hình. ..................................................................................................... 143
4.2. Kết quả đạt được. ........................................................................................................ 145
4.3. Phương hướng phát triển của đề tài. ........................................................................... 148
4.4. Kết luận chương 4. ..................................................................................................... 149
KẾT LUẬN ........................................................................................................................... 150
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................... 151
4
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1. Phương pháp kỵ khí nhân tạo ................................................................................. 19
Hình 1.2. Kỵ khí tiếp xúc ........................................................................................................ 21
Hình 1.3. Sơ đồ công nghệ xử lý nước thải của nhà máy bia ................................................. 28
Hình 1.4. Bể chứa nước thải ................................................................................................... 28
Hình 1.5. Bể xử lý sinh học kỵ khí ......................................................................................... 30
Hình 1.6. Bể kỵ khí UASB. .................................................................................................... 32
Hình 1.7. Cơ chế bể aerotank. ................................................................................................. 33
Hình 1.8. Bể lắng đứng. .......................................................................................................... 34
Hình 2.1. Cấu tạo của CPU ..................................................................................................... 36
Hình 2.2. Các kết nối của PLC S7-1200 ................................................................................. 38
Hình 2.3. Phần mềm TIA Portal ............................................................................................. 39
Hình 2.4. Biểu tượng của phần mềm Tia Portal. .................................................................... 40
Hình 2.5. Màn hình chính của phần mềm TIA PORTAL ...................................................... 41
Hình 2.6. Tạo dự án mới trên phần mềm TIA PORTAL ........................................................ 41
Hình 2.7. Chọn configure a device ......................................................................................... 42
Hình 2.8. Chọn add new device .............................................................................................. 42
Hình 2.9. Chọn loại CPU PLC ................................................................................................ 43
Hình 2.10. Loại CPU PLC đã chọn ........................................................................................ 43
Hình 2.11. Bảng tag của PLC ................................................................................................. 44
Hình 2.12. Bảng nhóm tag. ..................................................................................................... 45
Hình 2.13. Bảng tìm và thay thế tag. ...................................................................................... 45
Hình 2.14. Sơ đồ cấu trúc lập trình của phần mềm Tia portal ................................................ 49
Hình 2.15. Contactor ............................................................................................................... 52
Hình 2.16. Aptomat................................................................................................................. 53
Hình 2.17. Cảm biến đo nồng độ oxy hòa tan ........................................................................ 55
Hình 2.18. Cảm biến đo nồng độ oxy DO .............................................................................. 55
Hình 2.19. Cảm biến Hach DPD1R1 đo PH. .......................................................................... 56
Hình 2.20. Cảm biến mức. ...................................................................................................... 57
Hình 2.21. Máy bơm nước ...................................................................................................... 58
5
Hình 2.22. Máy khuấy ............................................................................................................ 59
Hình 2.23. Van nước điện từ................................................................................................... 59
Hình 2.24. Máy sục khí. .......................................................................................................... 60
Hình 2.25. Máy ép bùn ........................................................................................................... 61
Hình 3.1. Cấu trúc của WinCC ............................................................................................. 132
Hình 3.2. Khởi động một dự án ............................................................................................ 133
Hình 3.3. Tạo trạm SIMATIC PC......................................................................................... 134
Hình 3.4. Tạo module giao tiếp IE genaral cho trạm SIMATIC PC .................................... 135
Hình 3.5. Tạo đường dẫn kết nối PLC và Wincc.................................................................. 135
Hình 3.6. Tạo kết nối Ethernet giữa PLC và CP IE .............................................................. 136
Hình 3.7. Kênh giao tiếp giữa PLC và Wincc sau khi hoàn tất ............................................ 136
Hình 3.8. Kiểm tra kết nối giữa PLC và Wincc .................................................................... 137
Hình 3.9. Tạo giao diện cho dự án ........................................................................................ 137
Hình 3.10. Màn hình HMI .................................................................................................... 138
Hình 3.11. Hộp công cụ (Toolbox) ....................................................................................... 138
Hình 3.12. Đối tượng trong mục Basic objects .................................................................... 139
Hình 3.13. Đối tượng của mục Graphics .............................................................................. 139
Hình 3.14. Đối tượng của mục Elements .............................................................................. 140
Hình 3.15. Đối tượng của mục Controls ............................................................................... 140
Hình 3.16. Giao diện các đối tượng của hệ thống xử lý nước thải ....................................... 141
Hình 3.17. Giao diện giám sát Wincc của hệ thống. ............................................................ 142
Hình 4.1. Sơ đồ mô hình điều khiển hệ thống ...................................................................... 143
Hình 4.2. Simatic S7-1214C DC/DC/DC ............................................................................. 144
Hình 4.3. LED xanh 10mm ................................................................................................... 145
Hình 4.4. hình ảnh thực tế của mô hình .................................. Error! Bookmark not defined.
Hình 4.5. Màn hình giám sát hệ thống xử lý nước thải trên PC ........................................... 148
6
LỜI NÓI ĐẦU
Trong vài năm trở lại đây, vấn đề xử lý nước thải ngày càng thu hút được nhiều sự
quan tâm, chú ý không chỉ từ các cơ quan, ban ngành có liên quan mà còn từ đông đảo quần
chúng nhân dân. Một thực trạng dễ nhận thấy là ô nhiễm nước thải tại các khu công nghiệp
và khu đô thị đã ở trong tình trạng báo động. Tình trạng nước thải công nghiệp, nước thải
sinh hoạt chưa qua xử lý xả trực tiếp vào nguồn nước hiện đang rất phổ biến. Theo kết quả
điều tra của Bộ Công Thương, cho đến tháng 7/2008, trong số 154 khu công nghiệp đang
hoạt động trên toàn quốc thì chỉ có 39 khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung
(chiếm 25,3%), 27 khu công nghiệp đang xây dựng và 27 khu có đã có kế hoạch xây dựng.
Bên cạnh đó, sức ép của quá trình đô thị hóa, gia tăng dân số, di dân tập trung cao tại các đô
thị lớn đã gây nên tình trạng quá tải về hạ tầng kỹ thuật. Một báo cáo toàn cầu mới được Tổ
chức Y tế thế giới (WHO) công bố cho thấy, mỗi năm Việt Nam có hơn 20.000 người tử
vong do điều kiện nước sạch và vệ sinh nghèo nàn, thấp kém. Còn theo thống kê của Bộ Y
tế, hơn 80% các bệnh truyền nhiễm ở nước ta liên quan đến nguồn nước. Người dân ở cả
nông thôn và thành thị đang phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh do môi trường nước ngày
một ô nhiễm trầm trọng. Không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh hoạt của
người dân, ô nhiễm nước thải còn gây ra thiệt hại lớn cho nền kinh tế. Ngân hàng thế giới
ước tính, mức thiệt hại kinh tế của Việt Nam do thiếu quản lý chất thải và nước thải lên đến
1,3% thu nhập quốc dân, vào thời kỳ suy giảm kinh tế, mức thiệt hại này có thể cao hơn nữa.
Trong khi đó, cơ chế chính sách phát triển chậm, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật còn
thiếu, chưa đồng bộ, chưa có tính pháp lý cao để thống nhất quản lý nhà nước về lĩnh vực xử
lý nước thải. Rõ ràng, xử lý nước thải hiện nay đã trở thành một vấn đề nhức nhối của toàn
xã hội, không những nhà nước cần đưa ra một chiến lược rõ ràng cũng như một bản quy
hoạch chi tiết để củng cố và phát triển ngành xử lý nước thải, mà tất cả các doanh nghiệp, cá
nhân trong xã hội cũng phải chung tay hành động thì mới có thể giải quyết được vấn đề này.
Nhận thấy tầm quan trọng chiến lược và ý nghĩa kinh tế, xã hội sâu sắc của vấn đề xử
lý nước thải cùng sự tư vấn của thầy giáo hướng dẫn Th.S Hoàng Quốc Xuyên nhóm chúng
em quyết định xây dựng đề tài “ Thiết kế hệ thống điều khiển giám sát cho công đoạn xử
lý nước thải trong các nhà máy bia sử dụng PLC S7-1200 và phần mềm TIA Portal”.
7
Nhằm mục đích nắm bắt ,củng cố kiến thức ,kinh nghiệm từ quá trình học tập và mong
muốn đóng góp một phần nhỏ vào việc giải quyết vấn để xử lý nước tải tại các nhà máy –
một trong những vẫn đề vô cùng cấp thiết hiện nay.
Đề tài của nhóm được trình bày thành 4 chương với nội dung cơ bản của từng chương
được tóm tắt như sau :
Chương 1- Tổng quan về công nghệ xử lý nước thải : Giới thiệu một tổng quan về
nước thải và công nghệ xử lý nước thải hiện nay.Đồng thời trình bày về quy trình công nghệ
xử lý nước thải tại các nhà máy bia.
Chương 2- Thiết kế phần mềm điều khiển cho hệ thống : Giới thiệu về phần mềm
Tia-portal và dòng PLC s7-1200.Xây dựng thuật toán và viết chương trình điều khiển cho hệ
thống.
Chương 3- Thiết kế giao diện điều khiển giám sát cho hệ thống : Giới thiệu về
phần mềm điều khiển giám sát Wincc và thiết kế giao diện điều khiển cho hệ thống xử lý
nước thải.
Chương 4- Mô hình thực nghiệm và kết quả đạt được : Từ kết quả thiết kế giao
diện chương 3 nhóm đã làm ra mô hình thực nghiệm của hệ thống, đánh giá kết quả và đưa
ra phương hướng phát triển.
Mặc dù đã cố gắng tìm hiểu, nghiên cứu để hoàn thành nội dung yêu cầu đặt ra, xong
vì thời gian và kiến thức của các thành viên trong nhóm có hạn nên đề tài này không thể
tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy nhóm mong nhận được sự chỉ bảo và góp ý tận tình của
các thầy cô giáo trong hội đồng bảo vệ để nhóm sẽ hoàn thiện đề tài này hơn. Chúng em xin
chân thành cảm ơn thầy giáo Th.S Hoàng Quốc Xuyên đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ
nhóm hoàn thành đề tài này.
Em xin chân thành cảm ơn!
8
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ CÔNG NGHỆ XỬ LÝ NƯỚC THẢI
1.1. Khái quát về nước thải và tầm quan trọng của việc xử lý nước thải
(XLNT).
1.1.1. Khái niệm về nước thải.
Nước thải là chất lỏng được thải ra sau quá trình sử dụng của con người và đã làm
thay đổi tính chất ban đầu của chúng.
Nước thải là nước đã dùng trong sinh hoạt, sản xuất hoặc chảy qua vùng đất ô nhiễm.
Phụ thuộc vào điều kiện hình thành, nước thải được chia thành: nước thải sinh hoạt, nước
công nghiệp, nước thải tự nhiên và nước thải đô thị.
Nước thải sinh hoạt

Nước thải sinh hoạt là nước thải từ các khu dân cư, khu vực hoạt động thương mại,
công sở, trường học hay các cơ sở khác. Chúng chứa khoảng 58% chất hữu cơ và 42% chất
khoáng. Đặc điểm cơ bản của nước thải sinh hoạt là hàm lượng cao các chất hữu cơ không
bền sinh học (như cacbonhydrat, protein, mỡ), chất dinh dưỡng (photphat, nitơ), vi trùng,
chất rắn và mùi.
Nước thải công nghiệp (hay nước thải sản xuất)

Nước thải công nghiệp là nước thải từ các nhà máy đang hoạt động sản xuất. Trong quá
trình công nghệ các nguồn nước thải có thể phân thành:
- Nước hình thành do phản ứng hóa học (chúng bị ô nhiễm bởi các tác chất và các
sản phẩm phản ứng).
- Nước ở dạng ẩm tự do và liên kết trong nguyên liệu và chất ban đầu, được tách ra
trong quá trình chế biến.
- Nước rửa nguyên liệu, sản phẩm, thiết bị.
- Nước hấp thụ, nước làm nguội.
Nước thải tự nhiên
Nước mưa được xem là nước thải tự nhiên. Ở những thành phố hiện đại, nước mưa
được thu gom bằng hệ thống riêng.
9
Nước thải đô thị
Nước thải đô thị là thuật ngữ chung chỉ chất lỏng trong hệ thống cống thoát của một
thành phố. Đó là hỗn hợp các loại nước thải kể trên.
Ở đề tài lần này nhóm chúng em tập trung vào việc xử lý nước thải công nghiệp.Vì
đây là loại nước thải độc hại và gây ô nhiễm môi trường nhất.
1.1.2. Thành phần lý hóa học của nước thải.
1.1.2.1. Tính chất vật lý.
Tính chất vật lý của nước thải được xác định dựa trên các chỉ tiêu: màu sắc, mùi, nhiệt
độ và lưu lượng.
Màu: nước thải mới có màu nâu hơi sáng, tuy nhiên thường là có màu xám có vẩn
đục. Màu sắc của nước thải sẽ thay đổi đáng kể nếu như bị nhiễm khuẩn, khi đó sẽ có màu
đen tối.
Mùi: có trong nước thải là do các khí sinh ra trong quá trình phân hủy các hợp chất
hữu cơ hay do một số chất được đưa thêm vào.
Nhiệt độ: nhiệt độ của nước thải thường cao hơn so với nguồn nước sạch ban đầu, do
có sự gia nhiệt vào nước từ các đồ dùng trong gia đình và các máy móc sản xuất.
Lưu lượng: thể tích thực của nước thải cũng được xem là một đặc tính vật lý của
nước thải, có đơn vị m3/người.ngày. Vận tốc dòng chảy luôn thay đổi theo ngày.
1.1.2.2. Tính chất hóa học.
Các thông số thể hiện tích chất hóa học thường là: số lượng các chất hữu cơ, vô cơ và
khí. Hay để đơn giản hóa, người ta xác định các thông số như: độ kiềm, BOD, COD, các
chất khí hòa tan, các hợp chất N, P, các chất rắn (hữu cơ, vô cơ, huyền phù và không tan) và
nước.
Độ kiềm: thực chất độ kiềm là môi trường đệm để giữ pH trung tính của nước thải
trong suốt quá trình xử lý sinh hóa.
Nhu cầu oxy sinh hóa (BOD): dùng để xác định lượng chất bị phân hủy sinh hóa
trong nước thải, thường được xác định sau 5 ngày ở nhiệt độ 200C. BOD5 trong nước thải
sinh hoạt thường nằm trong khoảng 100 - 300 mg/l.
10
Nhu cầu oxy hóa học (COD): dùng để xác định lượng chất bị oxy hóa trong nước
thải. COD thường trong khoảng 200 - 500 mg/l. Tuy nhiên, có một số loại nước thải công
nghiệp BOD có thể tăng rất nhiều lần.
Các chất khí hòa tan: đây là những chất khí có thể hòa tan trong nước thải. Nước
thải công nghiệp thường có lượng oxy hòa tan tương đối thấp.
Hợp chất chứa N: số lượng và loại hợp chất chứa N sẽ thay đổi đối với mỗi loại
nước thải khác nhau.
pH: đây là cách nhanh nhất để xác định tính axit cua nuoc thải. Nồng độ pH khoảng
1 - 14. Để xử lý nước thải có hiệu quả pH thường trong khoảng 6 - 9,5 (hay tối ưu là 6,5 - 8).
Phospho: đây là nhân tố cần thiết cho hoạt động sinh hóa. P thường trong khoảng 6 -
20 mg/l.
Các chất rắn: hầu hết các chất ô nhiễm trong nước thải có thể xem là chất rắn.
Nước: luôn là thành phần cấu tạo chính của nước thải. Trong một số trường hợp,
nước có thể chiếm từ 99,5% - 99,9% trong nước thải (thậm chí ngay cả ngay cả trong những
loại nước thải ô nhiễm nặng nhất các chất ô nhiễm cũng chiếm 0,5%, còn đối nguồn nước
thải được xem là sạch nhất thì nồng độ này là 0,1%).
1.1.3. Tầm quan trọng của việc xử lý nước thải.
1.1.3.1. Trên lĩnh vực kinh tế.
Trong một vài năm gần đây, các chuyên gia trong ngành nước trên thế giới đã chỉ ra
rằng sự khan hiếm tài nguyên, gia tăng dân số, di dân, và việc thiếu vốn đầu tư để nâng cấp
và mở rộng cơ sở hạ tầng, cũng như các quy định về tiêu chuẩn nguồn nước chính là những
yếu tố dẫn dắt sự phát triển của ngành công nghiệp nước trên thế giới. Thời gian này cũng
không có nhiều thay đổi trong ngành nước, ngoại trừ một thực tế rằng tình trạng nguồn nước
trên thế giới ngày càng trở nên xấu đi qua mỗi năm.
Rất nhiều chuyên gia đã tuyên bố, duới hình thức này hay khác rằng “Nước chính là
dầu của thế kỷ 21; “Nước là loại dầu bôi trơn cốt yếu của nền kinh tế”. Theo bài báo
“Running dry” đuợc đăng trên tạp chí The Economist ngày 21/8/2008, cũng như dầu, nguồn
cung nước đang phải chịu những áp lực ngày càng lớn. Theo ước tính của ngân hàng đầu tư
11
Goldman Sachs, lượng tiêu thụ nước trên toàn thế giới tăng gấp đôi sau mỗi 20 năm. Cũng
giống như dầu, nước là hàng hóa không thể thay thế. Trong lĩnh vực kinh tế, nước là nguyên
liệu thiết yếu của nhiều sản phẩm tiêu dùng. Theo JPMorgan, 5 nguời khổng lồ trong lĩnh
vực thực phẩm và đồ uống: Nestle, Uniliver, Cocacola, Anheuser-Busch and Danone mỗi
năm tiêu thụ khoảng 575 tỷ lít nước, lượng nước đủ để đáp ứng nhu cầu nước hàng ngày cho
tất cả mọi người trên trái đất. Không chỉ các ngành công nghiệp thực phẩm, đồ uống sử dụng
nhiều nước, các ngành năng lượng và công nghệ cao cũng sử dụng một lượng nước lớn trong
sản xuất, cần sử dụng 13 m3 nước ngọt để sản xuất ra một lát bán dẫn dày 200mm. Lượng
nước dùng cho chế tạo chip chiếm khoảng 25% tổng lượng nước tiêu thụ ở Silicon Valley.
Năng lượng cũng là ngành tiêu thụ rất nhiều nước. Ở Mỹ, hàng năm 40% lượng nước ngọt
bơm ra từ các hồ và tầng đất ngậm nước đuợc dùng để làm mát các nhà máy năng lượng. Để
tách ra đuợc 1 lít dầu từ cát dầu nặng cần dùng đến 5 lít nước.
Sử dụng một lượng lớn nước trong sản xuất chế biến, một điều tất yếu là các công ty
phải chi những khoản lớn để xử lý nước thải. Ở các nước công nghiệp phát triển, trong
ngành nước thì ngành công trình xử lý nước thải, cùng với ngành cung ứng nước là hai
ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất.
Sự yếu kém trong quản lý nguồn nước và nước thải có thể gây ra những thiệt hại lớn
cho nền kinh tế. Ở Trung Quốc, nạn khan hiếm nước do ô nhiễm và do mạch nước ngầm bị
phá huỷ gây ra thiệt hại 21.4 tỷ đôla Mỹ mỗi năm, bằng 1% GDP. Năm 2007, tính riêng sản
lượng công nghiệp của Trung Quốc đã sụt giảm 12 tỷ đôla Mỹ do chất lượng nguồn nước
ngày càng kém .Còn ở Việt Nam, theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, mức thiệt hại kinh
tế của Việt Nam do thiếu quản lý nước thải và chất thải lên đến 1,3% thu nhập quốc dân, vào
thời kỳ suy giảm kinh tế, mức thiệt hại này còn có thể cao hơn nữa.
1.1.3.2. Trên lĩnh vực xã hội.
Theo Bộ Y tế, có gần một nửa trong số 26 căn bệnh truyền nhiễm đều có nguyên nhân
liên quan tới nước, vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường, đặc biệt là các dịch bệnh đường
ruột. Trong đó có tới 80% các bệnh có liên quan đến nguồn nước, chiếm tới 50% tổng số
bệnh nhân nội trủ và 25.000 trường hợp tử vong mỗi ngày. Các chuyên gia y tế cảnh báo
12
nguồn nước sinh hoạt của người dân đang bị ô nhiễm trầm trọng bởi các chất thải sinh hoạt
và sản xuất, chất thải bệnh viện, cùng với các thói quen không hợp vệ sinh của người dân.
Chương trình quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn đặt mục tiêu
đến năm 2010 tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước sạch sẽ 85%
Nhu cầu vệ sinh môi trường, vệ sinh nguồn nước là nhu cầu cấp thiết cần được đáp
ứng của người dân. Xử lý nước thải, làm sạch nguồn nước không chỉ tiêu diệt các mầm bệnh
trong nước, làm giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở người mà về lâu
dài còn giảm được chi phí về nước do một phần nước thải được tái sử dụng cho việc tưới
cây, làm thuỷ lợi hay dùng để làm mát thiết bị trong các nhà máy sản xuất, chế biến. Do đó
nguồn nước cần để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, sản xuất của toàn xã hội sẽ giảm đi, nguy cơ
thiếu nước sạch sẽ trở nên bớt trầm trọng.
1.1.4. Các thông số đánh giá ô nhiễm.
Đánh giá chất lượng nước thải cần dựa vào một số thông số cơ bản, so sánh với các
chỉ tiêu cho phép về thành phần hóa học và sinh học đối với từng loại nước sử dụng cho mục
đích khác nhau. Các thông số cơ bản để đánh giá chất lượng nước là: độ pH, màu sắc, độ
đục, hàm lượng chất rắn, các chất lơ lửng, các kim loại nặng, oxy hòa tan... và đặc biệt là
BOD và COD. Ngoài các chỉ tiêu hóa học cần quan tâm tới chỉ tiêu sinh học, đặc biệt là
E.coli.
Độ pH:
Là một trong những chỉ tiêu xác định đối với nước cấp và nước thải.
Chỉ số này cho ta biết cần thiết phải trung hòa hay không và tính lượng hóa chất cần
thiết trong quá trình xử lý đông keo tụ, khử khuẩn...
Hàm lượng các chất rắn:
Tổng chất rắn là thành phần quan trọng của nước thải. Tổng chất rắn (TS) được xác
định bằng trọng lượng khô phần còn lại sau khi cho bay hơi 11 mẫu nước trên bếp cách thủy
rồi sấy khô ở 1030C cho đến khi trọng lượng khô không đổi. Đơn vị tính bằng mg hoặc g/l.
Màu:
Nước có thể có độ màu, đặc biệt là nước thải thường có màu nâu đen hoặc đó nâu.
Độ đục:
13
Độ đục làm giảm khả năng truyền ánh sáng trong nước. Vi sinh vật có thể bị hấp thụ
bởi các hạt rắn lơ lửng sẽ gây khó khăn khi khử khuẩn. Độ đục càng cao độ nhiễm bẩn càng
lớn.
Oxy hòa tan (DO - Dissolved oxygen):
Là một chỉ tiêu quan trọng của nước, vì các sinh vật trên cạn và cả dưới nước sống
được là nhờ vào oxy. Độ hòa tan của nó phụ thuộc vào nhiệt độ, áp suất và các đặc tính của
nước. Phân tích chỉ số oxi hòa tan (DO) là một trong những chỉ tiêu quan trọng đánh giá sự ô
nhiễm của nước và giúp ta đề ra biện pháp xử lý thích hợp.
Chỉ số BOD (Nhu cầu oxy sinh hóa - Biochemical Oxygen Demand):
Nhu cầu oxy sinh hóa hay nhu cầu oxy sinh học là lượng oxy cần thiết để oxy hóa các
chất hữu cơ có trong nước bằng vi sinh vật (chủ yếu là vi khuẩn) hoại sinh, hiếu khí. BOD là
chỉ tiêu thông dụng nhất để xác định mức độ ô nhiễm của nước thải.
Phương trình tổng quát oxy hóa sinh học:
Chất hữu cơ + O2  CO2 + H2O

Vi sinh vật
Quá trình này đòi hỏi thời gian dài ngày, vì phải phụ thuộc vào bản chất của chất hữu
cơ, vào các chủng loại vi sinh vật, nhiệt độ nguồn nước, cũng như một số chất có độc tính
xảy ra trong nước. Bình thường 70% nhu cầu oxy được sử dụng trong 5 ngày đầu, 20% trong
5 ngày tiếp theo, 99% ở ngày thứ 20 và 100% ở ngày thứ 21.
Xác định BOD được sử dụng rộng rãi trong môi trường:
- Xác địnhgần đúng lượng oxy cần thiết để ổn định sinh học các chất hữu cơ có
trong nước thải.
- Làm cơ sở tính toán thiết bị xử lý.
- Xác định hiệu suất xử lý của một quá trình.
- Đánh giá chất lượng nước thải sau xử lý được phép xả vào nguồn nước.
Trong thực tế, người ta không thể xác định lượng oxy cần thiết để phân hủy hoàn toàn
chất hữu cơ vì như thế tốn quá nhiều thời gian mà chỉ xác định lượng oxy cần thiết trong 5
ngày đầu ở nhiệt độ ủ 200C, ký hiệu BOD5. Chỉ số này được dùng hầu hết trên thế giới.
14
Chỉ số COD (Nhu cầu oxy hóa học - Chemical Oxygen Demand):
Chỉ số này được dùng rộng rãi để đặc trưng cho hàm lượng chất hữu cơ của nước thải
và sự ô nhiễm của nước tự nhiên. COD được định nghĩa là lượng oxy cần thiết cho quá trình
oxy hóa hóa học các chất hữu cơ trong nước thành CO2 và H2O. Lượng oxy này tương
đương với hàm lượng chất hữu cơ có thể bị oxy hóa được xác định khi sử dụng một tác nhân
oxy hóa hóa học mạnh trong môi trường axit.
Chỉ số COD biểu thị cả lượng các chất hữu cơ không thể bị oxy hóa bằng vi sinh vật
do đó nó có giá trị cao hơn BOD. Đối với nhiều loại nước thải, giữa BOD và COD có mối
tương quan nhất định với nhau.
Các chất dinh dưỡng:
Chủ yếu là N và P, chúng là những nguyên tố cần thiết cho các thực vật phát triển hay
chúng được ví như là những chất dinh dưỡng hoặc kích thích sinh học.
+ Nito (N): nếu thiếu N có thể bổ sung thêm N để nước thải đó có thể xử lý bằng sinh
học.
+ Phospho (P): có ý nghĩa quan trọng trong xử lý nước thải bằng phương pháp sinh
học.
Chỉ thị về vi sinh của nước (E.coli):
Trong nước thải, đặc biệt là nước thải sinh hoạt, bệnh viện, vùng du lịch, khu chăn
nuôi... nhiễm nhiều loại vi sinh vật. Trong đó có nhiều loài vi khuẩn gây bệnh, đặc biệt là
bệnh về đường tiêu hóa, tả lị, thương hàn, ngộ độc thực phẩm.
Chất lượng về mặt vi sinh của nước thường được biểu thị bằng nồng độ của vi khuẩn
chỉ thị - đó là những vi khuẩn không gây bệnh và về nguyên tắc đó là nhóm trực khuẩn
(coliform). Thông số được sử dụng rộng rãi nhất là chỉ số coli.
Tuy tổng số coliform thường được sử dụng như một chỉ số chất lượng của nước về
mặt vệ sinh, nhưng ở điều kiện nhiệt đới, chỉ số này chưa đủ ý nghĩa về mặt vệ sinh do:
+ Có rất nhiều vi khuẩn coliform tồn tại tự nhiên trong đất, vì vậy mật độ cao các vi
khuẩn của nước tự nhiên giàu dinh dưỡng có thể không có ý nghĩa về mặt vệ sinh.
+ Các vi khuẩn coliform có xu hướng phát triển trong nước tự nhiên và ngay trong cả
các công đoạn xử lý nước thải (trước khi khử trùng) trong điều kiện nhiệt đới.
15
1.1.5. Các phương pháp xử lý nước thải.
1.1.5.1. Phương pháp xử lý tự nhiên.
a. Xây dựng mô hình cánh đồng tưới

Nguyên tắc hoạt động: việc xử lý nước thải bằng phương pháp cánh đồng tưới, cánh
đồng lọc dựa trên khả năng giữ cặn nước trên mặt đất, nước thấm qua đất đi qua khe lọc, nhờ
có oxy trong các lỗ hổng và mao quản trong lớp mặt đất, các vi sinh vật hiếu khí hoạt động
phân hủy lớp hữu cơ bị nhiễm bẩn. Cáng sâu xuống, lượng oxy càng ít và quá trình oxy hóa
chất hữu cơ càng giảm. Cuối cùng , đến một độ sâu nào đấy chỉ còn quá trình khử nitrat. Đã
xác định quá trình oxy hóa lớp chất thải chỉ diễn ra trong độ sâu 1.5m. Vì vậy, các cánh
đồng tưới và các bãi rác sinh học thường được xây dựng ở những nơi có mực nguồn nước
thấp hơn 1.5m so với mặt đất.
Nguyên tắc xây dựng: cánh đông tưới và bãi lọc là những bãi đất được san phẳng
hoặc được xây dựng ở nơi dốc không đáng kể và được ngăn cách bằng cách tạo ô ngăn bằng
bờ đất. Nước thải được phân phối vào các mạng lưới phân phối gồm; mương chính, máng
phân phối và hệ thống tưới trong các ô. Nếu thửa đất chỉ xử lý nước thải và chứa nước thải
thì được goi là bãi lọc.
b. Hồ sinh học
Cấu tạo của hồ sinh học: là các ao hồ có nguồn gốc tự nhiên hoặc nhân tạo, còn gọi là
hồ oxy hóa hay hồ ổn định nước thải,…Trong hồ sinh vật diễn ra quá trình oxy hóa sinh hóa
các chất hữu cơ nhờ các vi sinh vật, tảo và các loại thủy sản khác.
Nguyên tắc hoạt động: vi sinh vật sử dụng oxy từ tảo trong quá trình quang hợp cũng
như oxy hóa từ không khí để phân hủy các chất hữu cơ, rong tảo lại hấp thụ lại khí CO2,
photphat và nitrat amon sinh ra từ sự phân hủy, oxy hóa các chất hữu cơ bởi vi sinh vật. Để
hồ hoạt động bình thường thì cần duy trì độ pH và nhiệt độ tối ưu.
1.1.5.2. Phương pháp xử lý cơ học.
a. Song chắn rác và lưới chắn rác

Loại bỏ tất cả các tạp vật có thể gây sự cố trong quá trính vận hành hệ thống xử lý
nước thải như tắc ống bơm, đường ống hoặc ống dẫn
16
Trong xử lý nước thải đô thị người ta dùng song chắn để lọc nước và dùng máy
nghiền nhỏ các vật bị giữ lại, còn trong xử lý nước thải công nghiệp người ta đặt thêm lưới
chắn.
Song chắn rác được phân loại theo cách vớt rác:
- Song chắn rác vớt rác thủ công, dùng cho trạm xử lý có công suất nhỏ dưới 0,1
m3/ngày .
- Song chắn rác vớt rác cơ giới bằng các bằng cào dùng cho trạm có c.suất lớn hơn
0,1 m3/ngày rác được vớt 2-3lần trong ngày và được nghiền để đưa về bể ủ bùn
hoặc xả trực tiếp phía trước thiết bị.
b. Bể điều hòa
Dùng để duy trì sự ổn định của dòng thải, khắc phục những vấn đề vận hành do sự
dao động của lưu lượng dòng nước thải gây ra và nâng cao hiệu suất của các quá trình ở cuối
dây chuyền xử lý.
Lợi ích:
Làm tăng hiệu quả của hệ thống sinh học do nó hạn chế hiện tượng quá tải của hệ
thống về lưu lượng cũng như hàm lượng các chất hữu cơ, giảm được diện tích xây các bể
sinh học (do được tính toán chính xác hơn). Hơn nữa các chất ức chế quá trình xử lý sinh
học sẽ được pha loãng hoặc trung hòa ở mức độ thích hợp cho các hoạt động của vi sinh vật.
Chất lượng NT sau xử lý và việc cô đặc bùn ở đáy bể lắng thứ cấp được cải thiện do
lưu lượng nạp chất rắn ổn định.
Diện tích bề mặt cần cho hệ thống lọc nước giảm xuống và hiệu suất lọc được cải
thiện, chu kỳ làm sạch bề mặt các thiết bị lọc cũng ổn định hơn.
c. Lọc
Lọc được ứng dụng để tách các tạp chất phân tán có kích thước nhỏ khỏi nước thải mà
các bể lắng không thể loại chúng được, là quá trình tách các hạt rắn ra khỏi pha lỏng hoặc
pha khí bằng cách cho dòng khí hoặc lỏng có chứa hạt chất rắn chảy qua lớp ngăn xốp, các
hạt rắn sẽ bị gữi lại. Lọc có thể xảy ra dưới tác dụng của áp suất thủy tĩnh của cột chất lỏng
hoặc áp suất cao trước vách ngăn hay áp suất thấp sau vách ngăn.
Vật liệu :
17
Dạng vách: làm bằng thép tấm có đục lỗ hoặc bằng lưới thép không rỉ nhôm, niken,
đồng,.. và cả các loại vải khác nhau (thủy tinh, amiang, bông len, sợi,..).Yêu cầu: trở lực
nhỏ, đủ bền về hóa học, dẻo cơ học, không bị trương nở và bi phá hủy ở điều kiện lọc cho
trước.
Bể lọc với lớp vật liệu dạng hạt: có thể là cát thạch anh, than cốc, sỏi nghiền, than
nâu, than gỗ,...tùy thuộc vào loại NT và điều kiện kinh tế. Đặc tính quan trọng của vật liệu
lọc là: độ xốp và bề mặt riêng. Độ xốp phụ thuộc vào cấu trúc, kích thước các hạt xốp, cách
sắp đặt các hạt xốp. Bề mặt riêng của lớp vật liệu xốp được xác định bằng độ xốp của các hạt
và hình dạng của chúng.
Quá trình lọc gồm các giai đoạn sau: 1 .di chuyển các hạt tới bề mặt các chất tạo thành
lớp lọc. 2.gắn chặt các hạt vào bề mặt. 3.tách các hạt bám dính ra khỏi bề mặt.
Lọc qua màng lớp bã được tạo thành trên bề mặt vật liệu lọc: các hạt có kích thước
lớn hơn kích thước mao quản lớp vật liệu lọc bị gữi lại, tạo thành lớp bã và cũng trở thành
như lớp vật liệu lọc. (đặc trưng cho bể lọc chậm).
Lọc không tạo thành lớp màng các tạp chất: quá trình lọc xảy ra trong bề mặt lớp vật
liệu lọc dày, các hạt tạp chất bị gữi lại trên các hạt của vật liệu lọc bằng lực bám dính. Đại
lượng bám dính phụ thuộc vào các yếu tố: độ lớn, hình dạng hạt, độ nhám bề mặt, thành
phần hóa học, tốc độ dòng chảy, nhiệt độ chất lỏng,...
Khi số hạt tới bề mặt lớp lọc trong một đơn vị thời gian bằng số hạt rời khỏi bề mặt
đó, sự bão hòa xảy ra và lớp lọc không còn khả năng lọc nữa.
d. Bể lắng cát
Trong xử lý nước thải, quá trình lắng được sử dụng để loại các tạp chất ở dạng huyền
phù thô ra khỏi nước thải. Theo chức năng, các bể lắng được phân thành: bể lắng cát , bể
lắng sơ cấp, bể lắng thứ cấp.
Yêu cầu: có hiệu suất lắng cao và xả bùn dễ dàng.
Cũng có thể sử dụng bể lắng như công trình xử lý cuối cùng, nếu điều kiện vệ sinh nơi
đó cho phép.
Bể lắng sơ cấp: đặt trước công trình xử lý sinh học dùng để gữi lại các chất hữu cơ
không tan trong nước thải trước khi cho nước thải vào các bể xử lý sinh học và loại bỏ các
chất rắn có khả năng lắng (tỉ trọng lớn hơn tỉ trọng của nước) và các chất nổi (tỉ trọng bé hơn
18
tỉ trọng nước). Nếu thiết kế chính xác bể lắng sơ cấp có thể loại bỏ 50 -70% chất rắn lơ lửng,
25 - 40% BOD của nước thải.
Bể lắng thứ cấp: đặt sau công trình xử lý sinh học.
- Căn cứ vào chiều nước chảy phân biệt các loại: bể lắng ngang, đứng, radian.
1.1.5.3. Phương pháp xử lý bằng công nghệ sinh học.
a. Phương pháp xử lý sinh học kỵ khí

Có 2 loại:
+ Quá trình xử lý bằng phương pháp kỵ khí nhân tạo
+ Phương pháp kỵ khí tự nhiên: ao hồ kỵ khí
a.1) Phương pháp kỵ khí nhân tạo có các phương pháp :
- Bể UASB
- Lọc sinh học kỵ khí
- Kỵ khí tiếp xúc
Bể UASB (Upflow anearobic sludge blanket).
Là bể xử lý sinh học dòng chảy ngược qua tầng bùn kỵ khí. UASB được thiết kế cho
nước thải có nồng độ ô nhiễm chất hữu cơ cao và thành phần chất rắn thấp. Nồng độ COD
đầu vào được giới hạn ở mức min là 100mg/l, nếu SS>3000mg/l không thích hợp để xử lý
bằng UASB.
Hình 1.1. Phương pháp kỵ khí nhân tạo
19
Cơ chế hoạt động:
Nước thải được đưa vào bể UASB được phân phối từ dưới lên với vận tốc 0,6-0,9
m/h, qua lớp bùn kỵ khí , tại đây sẽ diễn ra quá trình phân hủy chất hữu cơ bởi các vi sinh
vật, hiệu quả xử lý của bể được quyết định bởi tầng vi sinh này.
Hệ thống tách pha được thiết kế gồm các tấm chắn khí được đặt ở phía trên bể với
nhiệm vụ tách các pha rắn – lỏng và khí. Phần nước và khí tiếp tục đi lên, các hạt cặn lơ lửng
sẽ bám vào bọt khí và đi lên tới thành tấm chắn sẽ bị va đập và rơi xuống, bọt khí đi lên
được thu lại qua ống thu khí. Bùn sẽ được giữ ở dưới đáy bể, nước trong sẽ được dâng lên
trên và được thu hồi theo ống dẫn đi sang công trình xử lý hiếu khí tiếp theo.
Lọc sinh học kỵ khí
Quá trình xử lý nước thải bằng phương pháp lọc kỵ khí thường sử dụng để xử lý nước
thải có hàm lượng chất hữu cơ ( BOD, COD) rất cao (lên tới hàng ngàn mg/l). phương pháp
này sử dụng rất nhiều các chủng vi sinh vật để xử lý, các chất khí được tạo thành sau quá
trình xử lý là CH4 , H2S, H¬2, CO¬2, NH3.
Việc xử lý nước thải bằng phương pháp lọc kỵ khí thông qua 4 giai đoạn: giai đoạn
thủy phân (chuyển hóa protein thành các axit amin, cacbonhydrat và các chất hữu cơ mạch
dài); giai đoạn acid hóa (sử dụng vi sinh vật lên men các chất hữu cơ hòa tan thành các acid
béo dễ bay hơi); giai đoạn axetic hóa ( sử dụng vi khuẩn axetic thành axit axetic, CO2,H2O);
giai đoạn metan hóa (chuyển hóa các sản phẩm của các giai đoạn trên thành khí metan, sinh
khối mới, CO2).
Nước thải được đưa vào bể lọc kỵ khí sẽ được phân phối đều theo diện tích đáy bể,
nước đi từ dưới lên chảy qua lớp vật liệu lọc, các chất hữu cơ sẽ bám lại tại vật liệu lọc có
chứa vi khuẩn yếm khí và tạo thành lớp màng vi sinh vật. Tại đây, các chất hữu cơ sẽ được
hấp thụ và phân hủy, bùn cặn sẽ được giữ lại trong khe rỗng của lớp vật liệu lọc. Sau 2-3
tháng ta sẽ xả bùn dư một lần. Phần nước sau khi qua lớp vật liệu lọc sẽ được chảy vào máng
thu và tiếp tục đi sang công trình xử lý hiếu khí.
Vật liệu lọc có thể là:
- Dạng tấm (chất dẻo).
- Vật liệu rời hạt, như hạt polyspiren có đường kính 3-5 mm.
20
Kỵ khí tiếp xúc:
Công trình gồm một bể phản ứng và một bể lắng riêng biệt với một thiết bị điều chỉnh
bùn tuần hoàn.
Công trình gồm một bể phản ứng và một bể lắng riêng biệt với một thiết bị điều chỉnh
bùn tuần hoàn.
Hình 1.2. Kỵ khí tiếp xúc
Cơ chế hoạt động: Nước thải chưa xử lý được khuấy trộn với vòng tuần hoàn và sau
đó được phân hủy trong bể phản ứng kín không cho không khí vào. Sau khi phân hủy, hỗn
hợp bùn nước đi vào bể lắng, nước trong đi ra và bùn được lắng xuống đáy.
a.2) Quá trình xử lý bằng phương pháp kỵ khí tự nhiên.
Ao hồ kỵ khí là loại ao sâu. Các vi sinh vật kỵ khí hoạt động sống không cần oxy của
không khí.
Hồ sinh học là các thủy vực tự nhiên, không lớn mà ở đó sẽ diễn ra quá trình chuyển
hóa các chất bẩn. Quá trình này tương tự như quá trình tự làm sạch trong các hồ tự nhiên với
vai trò chủ yếu là các loại vi khuẩn và tảo.
Khi vào hồ, do vận tốc dòng chảy nhỏ, các loại cặn lắng xuống đáy. Các chất hữu cơ
còn lại trong nước thải sẽ bị các vi sinh vật hấp thụ và oxy hóa mà sản phẩm tạo ra là sinh
khối của nó, CO2, các muối nitorat, nitơrit,...Khí CO2, các hợp chất nitơ, phôtpho được rong
tảo sử dụng trong quá trình quang hợp, giải phóng oxy cung cấp cho quá trình oxy hóa các
chất hữu cơ của vi khuẩn. Sự hoạt động của rong tảo giúp ích cho quá trình trao đổi chất của
vi khuẩn. Trường hợp nước thải đậm đặc chất hữu cơ, tảo có thể chuyển từ tự dưỡng sang dị
dưỡng, tham gia vào quá trình oxy hóa chất hữu cơ. Nấm, xạ khuẩn cũng thực hiện các quá
trình này.
21
Các hợp chất nitơ, photpho, cacbon,...trong hồ sinh học cũng được chuyển hóa theo
chu trình riêng với sự tham gia của vi khuẩn, tảo và các thực vật bậc cao khác.
Ưu điểm: sử dụng ao hồ tự nhiện nên chi phí đầu tư xây dựng thấp, vận hành đơn
giản, có hiệu quả xử lý, khử trùng, có thể kết hợp nuôi cá, trồng tảo. Hồ sinh học ổn định
phù hợp với các vùng khí hậu nhiệt đới và các khu dân cư vừa và nhỏ.
Nhược điểm: cần diện tích lớn, khó điều khiển quá trình xử lý, nước hồ thường có mùi
khó chịu đối với các khu vực xung quanh. Khắc phục: làm thoáng nhân tạo cung cấp oxy
cho hồ bằng các biện pháp cưỡng bức (khí nén, khuấy cơ học,...) nhờ đó mà các vùng chết
trong hồ giảm, điều kiện tiếp xúc giữa chất hữu cơ-oxy-vi khuẩn tăng lên nên hiệu quả xử lý
NT được đảm bảo.
b. Phương pháp xử lý sinh học hiếu khí.
Các quá trình hiếu khí có thể xảy ra trong điều kiện tự nhiên hay trong các điều kiện
xử lý nhân tạo. Trong điều kiện xử lý nhân tạo người ta tạo ra các điều kiện tối ưu cho quá
trình oxy hóa sinh hóa nên quá trình xử lý có tốc độ cao và hiệu suất cao hơn.
Quá trình chuyển hóa vật chất:
Quá trình oxy hóa chất hữu cơ :(đáp ứng nhu cầu năng lượng của tế bào)
𝑣𝑠𝑣
CxHyOzN + O2 → CO2 + NH3 + H2O + Q (1)
Quá trình tổng hợp tế bào:(tổng hợp xây dựng tế bào)

𝑣𝑠𝑣
CxHyOz + NH3 + O2 → C5H7NO2 + CO2 + H2O + Q (2)
(C5H7NO2: Công thức theo tỷ lệ trung bình các nguyên tố chính trong tế bào vi sinh
vật)
Quá trình oxy hóa nội bào (tự oxy hóa): nếu tiếp tục tiến hành QT oxy hóa thì khi
không đủ chất dinh dưỡng, Qúa trình chuyển hóa các chất của tế bào bắt đầu xảy ra qúa trình
tự oxy hóa:
𝑣𝑠𝑣
C5H7NO2 + O2 → CO2 + NH3 +H2O + Q (3)
Trong quá trình oxy hóa sinh hóa hiếu khí, các chất hữu cơ chứa N, S, P cũng được
22
chuyển thành NO3", SO42", PO43", CO2, H2O.
𝑣𝑠𝑣
NH + O
3 2 → HNO 2 + O +vsy HNO
2 3 (4)
và (2): lượng oxy tiêu tốn cho các phản ứng này là tổng BOD của NT.
(1), (2), (3), (4): lượng oxy tiêu tốn gần gấp 2 lần lượng oxy cho 2 phản ứng đầu.
Khi môi trường cạn nguồn C hữu cơ, các loại vi khuẩn nitơrít hóa (nitrosomonas) và
nitơrat hóa (nitrobater) thực hiện quá trình nitơrat hóa theo 2 giai đoạn:
𝑛𝑖𝑡𝑟𝑜𝑠𝑜𝑚𝑜𝑛𝑎𝑠
55NH4+ + 76O2 + 5CO → 2 C H NQ + 54NO2- + 52H2O + 109 H+
5 7 2
𝑛𝑖𝑡𝑟𝑜𝑏𝑎𝑡𝑒𝑟
400 NO2- + 19 O + NH + 2 H2O + 5CO →
2 3 2 C H NO + 400 NO3-
5 7 2
b.1) Lọc sinh học

- Cơ chế xử lý nước thải theo nguyên tắc lọc-dính bám:
+ Sau một thời gian, màng sinh vật được hình thành và chia thành 2 lớp: lớp ngoài
cùng là lớp hiếu khí được oxy khuếch tán xâm nhập, lớp trong là lớp thiếu oxy (anoxic).Bề
dày màng sinh vật từ 600-1000 micromet trong đó phần lớn là vùng hiếu khí.Do đó quá trình
lọc sinh học thường được xem như là quá trình hiếu khí nhưng thực chất là hệ thống vi sinh
vật hiếu-yếm khí.
+ Thành phần: vi khuẩn (chủ yếu), dộng vật nguyên sinh, nấm, xạ khuẩn,...Sau một
thời gian hoạt động, màng sinh vật dày lên, các chất khí tích tụ phía trong tăng lên và màng
bị bóc khỏi VLL. Hàm lượng cặn lơ lửng trong nước tăng lên. Sự hình thành các lớp màng
sinh vật mới lại tiếp diễn.
+ Các công trình xử lý nước thải theo nguyên tắc này chia làm 2 loại: loại có VLL
tiếp xúc không ngập trong nước với chế dộ tưới theo chu kỳ và loại có VLL tiếp xúc ngập
trong nước giàu oxy.
- Bể lọc sinh học nhỏ giọt.

- Bể lọc sinh học cao tải.
- Đĩa lọc sinh học.
- Bể lọc sinh học có VLL ngập trong nước (bể biotank).
b.2) XLNT bằng bùn hoạt tính
23
Các vi sinh vật thường tồn tại ở trạng thái huyền phù. Bể được sục khí để đảm bảo
yêu cầu oxy và duy trì bùn hoạt tính ở trạng thái lơ lửng. Huyền phù lỏng của các vi sinh vật
trong bể thông khí được gọi chung là chất lỏng hỗn hợp và sinh khối.
Khi NT đi vào bể thổi khí (bể aerotank), các bông bùn hoạt tính được hình thành mà
hạt nhân của nó là các phần tử cặn lơ lửng.
Các loại vi khuẩn hiếu khí đến cư trú, phát triển dần cùng với các động vật nguyên
sinh, nấm, xạ khuẩn,... tạo nên các bông bùn màu nâu sẫm, có khả năng hấp thụ các chất hữu
cơ hòa tan, keo và không hòa tan phân tán nhỏ.
Vi khuẩn và vi sinh vật sống dùng chất hữu cơ và chất ding dưỡng (N, P) lam thức ăn
để chuyển hóa chúng thành các chất trơ không hòa tan và thành tế bào mới.
Dẫn đến trong bể aeroten lượng bùn hoạt tính tăng dần lên, sau đó được tách ra tại bể
lắng đợt 2, một phần được quay trở lại đầu bể aeroten để tham gia xử lý nước thải theo chu
trình mới Quá trình cứ tiếp diễn đến khi chất thải cuối cùng không thể là thức ăn của các vi
sinh vật được nữa.
Nếu trong nước thải đậm đặc chất hữu cơ khó phân hủy, cần có thời gian để chuyển
hóa thì phần bùn hoạt tính tuần hoàn phải được tách riêng và sục khí oxy cho chúng tiêu hóa
thức ăn đã hấp thụ. Quá trình này gọi là tái sinh bùn hoạt tính.Như vậy quá trình xử lý nước
thải bằng bùn hoạt tính bao gồm các giai đoạn sau:
- Khuấy trộn tạo điều kiện tiếp xúc nước thải với bùn hoạt tính
- Cung cấp oxy để vi khuẩn và vi sinh vật oxy hóa chất hữu cơ
- Tách bùn hoạt tính ra khỏi nước
- Tái sinh bùn hoạt tính tuần hoàn và đưa chúng về bể aerotank
Yêu cầu chung về vận hành:
+ Các bể aerotank phải đảm bảo bề mặt tiếp xúc lớn giữa không khí, nước thải và
bùn.
+ Không khí được cấp vào nước thải bằng: nén khí qua bộ phận khuếch tán ngập
trong nước bằng sục khí hoặc dùng khuấy cơ học thổi vào chất lỏng bằng
thông khí cơ học.
+ Nước thải đưa vào DO >2mg/l, SS < 150mg/l (đối với hàm lượng sản phẩm
dầu mỏ thì < 25mg/l), pH 6,5-9, nhiệt độ 6-30oC, độc tố: GHCP, khoáng hòa
24
tan: đầy đủ, BOD (chất hữu cơ dễ bị phân hủy), nồng độ các chất dinh dưỡng
khác: đảm bảo.
Phân loại bể aerotank:
+ Theo chế độ thủy động lực có: bể aerotank đẩy, khuấy trộn, trung gian
Theo phương pháp tái sinh bùn hoạt tính: loại có tái sinh tách riêng, loại không có tái
sinh tách riêng
+ Theo tải lượng bùn: loại tải trọng cao, trung bình, thấp
+ Theo số bậc: 1 bậc, 2 bậc, nhiều bậc
+ Theo chiều dẫn nước thải vào: xuôi chiều, ngược chiều
1.1.5.4. Phương pháp xử lý bằng hóa học và hóa lý.
a. Phương pháp đông tụ.

Mục đích: để tăng nhanh quá trình lắng các chất lơ lửng phân tán nhỏ, keo,... người ta
dùng phương pháp đông tụ, khi đó nồng độ chất màu, mùi, lơ lửng sẽ giảm xuống.
Các chất đông tụ thường dùng là nhôm sunfat, sắt sunfat, sắt clorua, Al2(SO4)3 khi
vào nước sẽ tác dụng với bicacbonat trong nước tạo thành Al(OH)3 dạng bông và sẽ hấp phụ
, kết dính các hạt huyền phù, các chất ở dạng keo lơlửng trong NT. Các bông này sẽ lắng
xuống đáy ở dạng cặn.
Al2(SO4)3 + 3Ca(HCO3)2—► 2Al(OH)3 + 3CaSO4 + CO2
Khi dùng các muối sắt:
2FeCl3 + 3Ca(OH)2—► 3CaCl2 + 2Fe(OH)3
Hiệu suất đông tụ cao nhất khi pH 4-8,5. Để tạo các bông lớn, dễ lắng người ta dùng
thêm chất trợ đông. Đó là chất cao phân tử tan trong nước và dễ phân ly thành ion, gồm chất
trợ đông tụ loại anion và cation. Hay dùng là poliacrylamit (CH2CHCONH2)n , natri silicat
hoạt tính, ...
Giới hạn sử dụng: chọn lựa hóa chất, liều lượng tối ưu, thứ tự cho vào nước, lượng
cặn tạo thành,... phải được tiến hành bằng thực nghiệm, thường dùng 1-5mg/l.
25
Điều kiện: để phản ứng diễn ra hoàn toàn và tiết kiệm, cần phải: khuấy đều có thể sử
dụng các loại máy trộn khác nhau. Loại hay dùng: cánh quạt cơ giới thì nước thải sẽ chuyển
động vòng và tạo bông dễ dàng ở toàn bộ thể tích.
b. Phương pháp trung hòa.
Nước thải sản xuất trong nhiều lĩnh vực có chứa nhiều axit hoặc kiềm Để ngăn ngừa
hiện tượng xâm thực ở các công trình thoát nước và tránh cho các quá trình sinh hóa ở các
công trình làm sạch và trong hồ, sông không bị phá hoại, người ta phải trung hòa các loại
nước thải đó. Trung hòa còn với mục đích làm cho một số muối kim loại nặng lắng xuống và
tách ra khỏi nước.
Công nghệ ưu tiên: tính đến khả năng trung hòa lẫn nhau giữa các loại nước thải chứa
axit và kiềm.
b.1) Trung hòa bằng cách trộn nước thải chứa axit và nước thải chứa kiềm
Phương pháp này được dùng khi nước thải của xí nghiệp là axit còn xí nghiệp gần đó
có nước thải kiềm. Cả hai loại nước thải này đều không chứa các cấu tử gây ô nhiễm khác.
b.2) Trung hòa nước thải bằng cách cho thêm hóa chất
Nếu nước thải chứa quá nhiều axit hay kiềm tới mức không thể trung hòa bằng cách
trộn lẫn chúng với nhau được thì phải cho thêm hóa chất.
Phương pháp này thường để trung hòa axit.
Hóa chất sử dụng: phế liệu công nghiệp địa phương
Để trung hòa axit vô cơ có thể dùng bất kỳ dung dịch có tính bazơ nào. Hóa chất rẻ
tiền và dễ kiếm là Ca(OH)2, CaCO3, MgCO3, đôlômit, còn NaOH và xôđa Na2CO3 chỉ được
dùng khi chúng là phế liệu.
Liều lượng hóa chất được xác định theo điều kiện trung hòa hoàn toàn axit tự do và
lấy lớn hơn tính toán một chút.
Việc đưa dung dịch công tác vào nước thải được tiến hành nhờ bơm hoặc các thiết bị
định lượng (kiểu phao, định mức với áp lực cố định,...)
b.3) Trung hòa nước thải chứa axit bằng cách lọc qua những lớp vật liệu trung hòa.
Sử dụng cho nước thải chứa HCl, HNO3, H2SO4 với hàm lượng dưới 5g/l và không
chứa muối kim loại nặng.
26
Cách tiến hành: cho nước thải tiếp xúc các bể vật liệu lọc là đá vôi, magiezit, đá hoa
cương, đôlômit,. kích thước hạt 3-8 cm với tốc độ phụ thuộc vào vật liệu nhưng không quá
5m3/h và thời gian tiếp xúc không quá 10 phút, nước thải có thể chuyển động ngang hoặc
đứng trong bể lọc.
b.4) Dùng khí thải, khói từ lò hơi để trung hòa nước thải chứa kiềm
Đây là biện pháp khá kinh tế để trung hòa nước thải chứa kiềm vì khí từ ống khói
cháy tốt thường chứa khoảng 14% CO2.
1.2. Tổng quan về công nghệ xử lý nước thải.
Hệ thống xử lý nước thải thường bao gồm tổng hợp các phương pháp lý học (cơ học),
hoá học và sinh học.
Việc áp dụng các phương pháp trên ngoài sự phụ thuộc vào tính chất nước thải, lưu
lượng nước thải còn phụ thuộc vào hàng loạt các yếu tố khác như: kinh phí, diện tích dành
cho hệ thống xử lý, đặc điểm địa hình, hệ thống thoát nước, mục đích sử dụng của nguồn
nước tiếp nhận v.v...
Nhìn chung lại thì một công nghệ xử lý nước thải cần chia làm 3 bậc xử lý :
Xử lý bậc 1: còn gọi là xử lý sơ bộ thông thường là các công trình xử lý lý học (cơ
học) như: Song chắn rác, bể lắng. Các công trình nhằm mục đích tách các chất không tan
trong nước thải. Xử lý bậc 1 nhiều khi mang mục đích xử lý có chất ô nhiễm, tạo điều kiện
phù hợp để đưa tiếp vào hệ thống xử lý tiếp theo. Ví dụ: Xử lý dầu mỡ, trung hoà nước
thải... để tạo điều kiện cho biện pháp xử lý sinh học tiếp theo.
Trong những trường hợp này xử lý bậc 1 có thể là các biện pháp lý - hoá.
Xử lý bậc 2: Thông thường xử lý bậc 2 là các công trình xử lý sinh học dùng để oxy
hoá sinh hoá các chất hữu cơ còn lại dạng tan, keo và không tan (nhưng không lắng được).
Xử lý bậc 3: thường được thực hiện theo yêu cầu xử lý có chất lượng cao hơn. Đó là
các trường hợp cần thiết phải áp dụng các biện pháp như triệt khuẩn, khử tiếp các chất bẩn
còn lại trong nước thải như nitrat, photphat, sunphat....
1.3. Sơ đồ dây chuyền công nghệ xử lý nước thải của nhà máy bia.
27
Hình 1.3. Sơ đồ công nghệ xử lý nước thải của nhà máy bia
1.3.1. Bể thu nước thải.
Nước thải từ các xưởng trong nhà máy được tập trung tại bể chứa để chuẩn bị cho quá
trình xử lý.
Nước thải từ các khu xưởng chảy theo kênh dẫn chính về hồ thu nước thải, ở Kênh
dẫn chính được đặt hệ thống song chắn rác thô khoảng cách giữa các thanh từ 60 đến
100mm nhằm giữ lại các rác thải có kích thước lớn.
Tại bể chứa sẽ có lắp đặt máy cào rác để tiến hành lọc các loại rác vô cơ và hữu cơ có
kích thước lớn mà song chắn rác chưa lọc được.
Nước trong hồ chứa được đưa sang các bể kế tiếp theo nguyên tác tràn.khi mức nước
trung bể đạt
tới mức
LS5 thì sẽ
chảy theo
kênh dẫn
sang bể kế
tiếp.
28
Hình 1.4. Bể chứa nước thải
1.3.2. Bể gom (Bể điều hòa).
Sau công đoạn lọc rác thô,nước từ bể chứa chảy vào bể điều hòa thông qua kênh dẫn
có lắp đặt hệ thống song chắn rác mịn có khoảng cách giữa các thanh từ 10 đến 25mm,
nghiêng một góc 60o đặt ở cửa vào bể gom và được lấy rác bằng máy cào rác cuối ngày.
Tại bể gom sẽ diễn ra quá trình tự trung hòa độ axit và bazơ của nước thải.Ở các nhà
máy bia thì tùy vào thời gian sẽ xả các loại nước thải có tính axit hoặc tính bazơ.Khi được
chứa chung trong bể gom nước thải sẽ tự trung hòa để độ PH có thể đạt gần tới mức ta đặt
ra, tạo thuận lợi cho quá trình kế tiếp.
1.3.3. Bể cân bằng và bể khuấy.
a. Bể cân bằng.
Phương pháp xử lý nước thải được sử ở bể cân bằng là phương pháp trung hòa lẫn
nhau giữa các loại nước thải chứa axit và kiềm.
Nước ở bể gom khi đạt tới mức đầy LS1 thì sẽ được bơm sang bể cân bằng.Theo thời
gian trong ngày nước thải với các mức PH khác nhau sẽ được trung hòa tại bề cân bằng.
b. Bề khuấy.
Đây là công đoạn quan trọng nhất trong việc xử lý độ PH của nước thải.Tại đây trước
khi nước thải đưa sang giai đoạn kế tiếp sẽ phải đảm bảo độ PH trong khoảng từ 6.4 – 7.5.
Phương pháp được đưa ra ở đây sẽ là trung hòa nước thải bằng cách thêm hóa
chất.Khi nước thải cho tự cân bằng trong bể khuấy mà vẫn không thể đạt được độ PH cần
thiết thì ta sẽ phải cho thêm hóa chất.Cụ thể là:
29
Nếu nước thải có độ PH > 7.5 thì ta sẽ bơm thêm dung dịch axit HCl từ bể chứa dung
dịch axit để cân bằng nồng độ OH-.
Nếu nước thải có độ PH < 6.4 thì ta sẽ bơm dung dung dịch NaOH để giảm nồng độ
H+ trong nước.
1.3.4. Bể kỵ khí 1 và bể trung gian.
a. Bể kỵ khí 1.
Tại bể kỵ khí 1 ta sẽ sử dụng phương pháp phương pháp lọc kỵ khí,thường sử dụng để
xử lý nước thải có hàm lượng chất hữu cơ ( BOD, COD) rất cao.
Nước thải được đưa vào bể lọc kỵ khí sẽ được phân phối đều theo diện tích đáy bể,
nước đi từ dưới lên chảy qua lớp vật liệu lọc, các chất hữu cơ sẽ bám lại tại vật liệu lọc có
chứa vi khuẩn yếm khí và tạo thành lớp màng vi sinh vật. Tại đây, các chất hữu cơ sẽ được
hấp thụ và phân hủy, bùn cặn sẽ được giữ lại trong khe rỗng của lớp vật liệu lọc. Sau 2-3
tháng ta sẽ xả bùn dư một lần.
Phần nước sau khi qua lớp vật liệu lọc sẽ được chảy vào máng tràn và tiếp tục đi sang
bể trung gian.
Phần khí sau khi nhóm sinh vật kỵ khí phân hủy chất hữu cơ sinh ra sẽ được đưa tới
hệ thống tách pha và đưa tới hệ thống lò hơi để đốt cháy.
Hình 1.5. Bể xử lý sinh học kỵ khí
b. Bể trung gian.
30
Dùng để chứa nước tràn sau khi đã qua xử lý kỵ khí của bể kỵ khí 1.Nước được lưu
trữ để chuẩn bị cho quá trình tiếp theo.
1.3.5. Bể xử lý kỵ khí 2.
Tại quá trình này ta sử dụng phương pháp UASB: bể xử lý sinh học kỵ khí dòng chảy
ngược qua lớp bùn.
Tại bể xử lý nước thải UASB trong đó nước thải sẽ được phân phối từ dưới lên và
được khống chế vận tốc phù hợp (v<1m/h). Cấu tạo của bể UASB thông thường bao gồm:
hệ thống phân phối nước đáy bể, tầng xử lý và hệ thống tách pha.
Nước thải được phân phối từ dưới lên, qua lớp bùn kỵ khí , tại đây sẽ diễn ra quá trình
phân hủy chất hữu cơ bởi các vi sinh vật, hiệu quả xử lý của bể được quyết định bởi tầng vi
sinh này. Hệ thống tách pha phía trên bê làm nhiệm vụ tách các pha rắn – lỏng và khí, qua
đó thì các chất khí sẽ bay lên và được thu hồi, bùn sẽ rơi xuống đáy bể và nước sau xử lý sẽ
theo máng lắng chảy qua công trình xử lý tiếp theo.
Hiệu suất của bể UASB bị phụ thuộc vào các yếu tố như: nhiệt độ, pH, các chất độc
hại trong nước thải.... Với nước thải bia, quá trình lên men Acid xảy ra nhanh chóng vì vậy
vào bể UASB chỉ thực hiện công việc lên men methane, mà điều kiện để quá trình này xảy
ra tốt là pH >6 (tôt nhất là 7.5).Trong khi đó, nếu các nước thải khác thì vấn đề này không dễ
chút nào, vì bể UASB vừa lên men acid vừa lên men methane, mà khi quá trình lên men acid
xảy ra pH giảm rất thấp..dễ dẫn đến hiện tượng khó chịu trong công nghệ UASB "Lên men
chua". Và đây là lí do thiết thực nhất mà tại sao sử dụng UASB trong xử lý nước thải bia.
Nước thải sau kỵ khí được xử lý sẽ tiếp túc được chuyển sang bể hiếu khí.
31
Hình 1.6. Bể kỵ khí UASB.
1.3.6. Bể hiếu khí.
Ở bể này ta sử dụng phương pháp xử lý nước thải bằng công nghệ aerotank ,là quy
trình xử lý sinh hiếu khí bằng bùn hoạt tính.
Tại đây các chất hữu cơ dễ bị phân hủy sinh học bởi vi sinh vật sau đó được vi sinh
vật hiếu khí sử dụng như một chất dinh dưỡng để sinh trưởng và phát triển. Qua đó thì sinh
khối vi sinh ngày càng gia tăng và nồng độ chất ô nhiễm của nước thải giảm xuống. Không
khí trong bể Aerotank được tăng cường bằng cách dùng máy sục khí bề mặt, máy thổi
khí…để cung cấp không khí một cách liên tục.
Cơ chế của aerotank :
Trong bể bùn hoạt tính hiếu khí với sinh vật sinh trưởng dạng lơ lửng, quá trình phân
hủy xảy ra khi nước thải tiếp xúc với bùn trong điều kiện sục khí liên tục. Việc sục khí nhằm
cung cấp đủ lượng oxy một cách liên tục và duy trì bùn hoạt tính ở trạng thái lơ lửng.
32
Vi sinh vật phát triển bằng cách phân đôi. Thời gian cần để phân đôi tế bào thường
gọi là thời gian sinh sản, có thể dao động từ dưới 20 phút đến hằng ngày.
Quá trình chuyển hóa cơ chất, oxi hóa và tổng hợp tế bào:
Chất hữu cơ + O2 => CO2 + H2O + tế bào mới + sản phẩm trung gian.
Hình 1.7. Cơ chế bể aerotank.
1.3.7. Bể lắng.
Đây là phương pháp xử lý nước thải cơ học bằng cách lắng.Dùng để loại bỏ các chất
rắn có khả năng lắng (tỉ trọng lớn hơn tỉ trọng của nước) và các chất nổi (có tỉ trọng nhỏ hơn
tỉ trọng của nước).
Bể lắng 1 (bể lắng sơ cấp): sẽ loại bỏ các cặn vi sinh và bùn có khả năng lắng xuống
đáy bể.
Bể lắng 2 (bể lắng thứ cấp): Nhờ hệ thống bơm polyme thì nước thải sau khi từ bể
lắng 1 chảy sang bể lắng 2 sẽ xảy ra quá trình đông keo tụ trong nước.Các chất nổi lơ lửng
trong nước thải sẽ được lắng xuống đáy bể 2.
Ở cả 2 bể lắng sẽ có hệ thống gạt bùn để loại bỏ bùn lắng đọng khỏi bể.
Bể lắng đứng được thiết kế hình trụ tròn có đáy hình nón chóp với độ dốc 40-
60o,được trang bị thêm thiết bị gạt váng trên bề mặt và cặn dưới đáy bể.
Nước sau khi từ bể lắng 2 sẽ đi ra ngoài ao sinh học bằng hệ thống kênh dẫn tràn của
bể lắng
33
Ngoài ra trong hệ thống còn có công đoạn xử lý bùn và cạn vi sinh.Sau các công đoạn
ở bể kỵ khí và bể lắng bùn sẽ được chuyển tới bể bùn.Tại đây máy ép bùn sẽ nén bùn lại và
đưa ra ngoài môi trường.
Hình 1.8. Bể lắng đứng.
1.4. Kết luận chương 1.
Qua những phân tích tổng quan về công nghệ xử lý nước thải ở phần trên, ta có
thể rút ra nhận xét như sau:
Tình trạng ô nhiễm nguồn nước ngày càng trở nên trầm trọng hơn,ảnh hưởng đến
môi trường cũng như đời sống của con người.Chúng ta đã đưa ra được có rất nhiều
phương pháp xử lý nước thải khác nhau. Mỗi phương pháp có những ưu điểm và
nhược điểm khác nhau và được áp dụng vào từng công đoạn xử lý khác nhau.
Công nghệ xử lý nước thải trong các nhà máy bia là một ví dụ điển hình cho công
nghệ xử lý nước thải trong các khu công nghiệp hiện nay. Trong chương 2 tiếp theo
nhóm chúng em sẽ đưa ra giải pháp và thiết kế chương trình điều khiển hệ thống xử lý
nước thải.
34
CHƯƠNG 2. THIẾT KẾ PHẦN MỀM ĐIỀU KHIỂN CHO HỆ
THỐNG
2.1. Giới thiệu PLC S7-1200.
2.1.1. Khái niệm và giới thiệu chung
Năm 2009, Siemens ra dòng sản phẩm SIMATIC S7-1200 dùng để thay thế dần cho
SIMATIC S7-200. SIMATIC S7-1200 có những tính năng nổi trội như sau:
- SIMATIC S7-1200 là một dòng của bộ điều khiển logic khả trình (PLC) có thể kiểm
soát nhiều ứng dụng tự động hóa, phù hợp với các ứng dụng tự động hóa ở quy mô vừa và
nhỏ. Thiết kế nhỏ gọn, chi phí thấp, và một tập lệnh mạnh làm cho chúng ta có những giải
pháp hoàn hảo hơn cho ứng dụng sử dụng với SIMATIC S7-1200.
- Hết sức đơn giản trong cài đặt, lập trình và vận hành. Có thể sử dụng cho các nhiệm
vụ điều khiển đơn giản và phức tạp.
- Đa ứng dụng, có thể sử dụng như là một hệ thống đơn lẻ hoặc trong một mạng với
hệ thống phân phối.
- Có thể tận dụng các thiết bị cũ để tiết kiệm chi phí.
- Có tính năng thời gian thực hết sức mạnh mẽ. Dễ dàng cho việc ứng dụng thời gian
thực cho hệ thống.
- S7-1200 bao gồm một bộ vi xử lý (microprocessor), một nguồn cung cấp được tích
hợp sẵn, các đầu vào/ra (DI/DO).
- S7-1200 tích hợp sẵn cổng truyền thông PROFINET:
+ Dùng để kết nối máy tính, với màn hình HMI hay truyền thông PLC-PLC.
+ Dùng kết nối với các thiết bị khác có hỗ trợ chuẩn Ethernet mở.
+ Đầu nối RJ45 với tính năng tự động chuyển đổi đấu chéo.
+ Tốc độ truyền 10/100 Mbits/s.
+ Hỗ trợ 16 kết nối ethernet.
+ TCP/IP, ISO on TCP, và S7 protocol.
- Các tính năng về đo lường, điều khiển vị trí, điều khiển quá trình:
35
+ 6 bộ đếm tốc độ cao (high speed counter) dùng cho các ứng dụng đếm và đo
lường, trong đó có 3 bộ đếm 100kHz và 3 bộ đếm 30kHz
+ 2 ngõ ra PTO 100kHz để điều khiển tốc độ và vị trí động cơ bước hay bộ lái
servo (servo drive)
+ Ngõ ra điều rộng xung PWM, điều khiển tốc độ động cơ, vị trí valve, hay điều
khiển nhiệt độ...
+ 16 bộ điều khiển PID với tính năng tự động xác định thông số điểu khiển
(auto-tune functionality).
2.1.2. Cấu tạo của CPU.
Hình 2.1. Cấu tạo của CPU
1. Bộ phận kết nối nguồn

2. Các bộ phận kết nối nối dây của người dùng có thể tháo được (phía sau các nắp
che)
3. Khe cắm thẻ nhớ nằm dưới cửa phía trên
4. Các LED trạng thái dành cho I/O tích hợp
5. Bộ phận kết nối PROFINET (phía trên của CPU).
36
Các kiểu CPU khác nhau cung cấp một sự đa dạng các tính năng và dung lượng giúp
cho người dùng tạo ra các giải pháp có hiệu quả cho nhiều ứng dụng khác nhau.
2.1.3. Module mở rộng PLC S7-1200.
PLC S7-1200 có thể mở rộng các module tín hiệu và các module gắn ngoài để mở
rộng chức năng của CPU. Ngoài ra, có thể cài đặt thêm các module truyền thông để hỗ trợ
giao thức truyền thông khác.
Khả năng mở rộng của từng loại CPU tùy thuộc vào các đặc tính, thông số và quy
định của nhà sản xuất.
S7-1200 có các loại module mở rộng sau:
- Communication module (CP).
- Signal board (SB)
- Signal Module (SM)
2.1.4. Giao tiếp.
S7-1200 hỗ trợ kết nối Profibus và kết nối PTP (point to point).
Giao tiếp PROFINET với:
- Các thiết bị lập trình
- Thiết bị HMI
- Các bộ điều khiển SIMATIC khác
Hỗ trợ các giao thức kết nối:
- TCP/IP
- SIO-on-TCP
- Giao tiếp với S7
37
Hình 2.2. Các kết nối của PLC S7-1200
2.2. Phần mềm TIA Portal.
2.2.1. Giới thiệu chung.
Phần mềm dùng để điều khiển và lập trình cho Simatic S7-1200 là TIA Portal. TIA
Portal (The Totally Integrated Automation Portal) là phần mềm cơ sở tích hợp tất cả các
phần mềm lập trình cho các hệ thống tự động hóa và truyền động điện. Phần mềm tích hợp
các sản phẩm SIMATIC khác nhau trong một phần mềm ứng dụng ví dụ Simatic Step 7 V13
để lập trình các bộ điều khiển Simatic, Simatic WinCC V13 để cấu hình các màn hình HMI
và chạy Scada trên máy tính, giúp tăng năng suất và hiệu quả làm việc.
38
Hình 2.3. Phần mềm TIA Portal
TIA Portal giúp cho các phần mềm này chia sẽ cùng một cơ sở dữ liệu, tạo nên sự
thống nhất trong giao diện và tính toàn vẹn cho ứng dụng. Ví dụ, tất cả các thiết bị và mạng
truyền thông bây giờ đã có thể được cấu hình trên cùng một cửa sổ. Hướng ứng dụng, các
khái niệm về thư viện, quản lý dữ liệu, lưu trữ dự án, chuẩn đoán lỗi, các tính năng online là
những đặc điểm rất có ích cho người sử dụng khi sử dụng chung cơ sở dữ liệu TIA Portal.
TIA Portal cung cấp một hệ thống kĩ thuật mới thông minh và trực quan hơn, với các
giao diện trực quan, dễ nhìn, tính năng “kéo- thả” đơn giản, thuận tiện cho việc lập trình.
Hai phần mềm quan trọng nhất trong TIA Portal là Simatic Step 7 và Simatic WinCC
(phiên bản mới nhất dành cho S7-1200 là TIA Portal V15).
2.2.2. Làm việc với phần mềm Tia Portal.
2.2.2.1. Giới thiệu SIMATIC STEP 15 Basic – tích hợp lập trình PLC và HMI.
Step 15 basic hệ thống kỹ thuật đồng bộ đảm bảo hoạt động liên tục hoàn hảo.
Một hệ thống kỹ thuật mới
39
Thông minh và trực quan cấu hình phần cứng kỹ thuật và cấu hình mạng, lập trình,
chẩn đoán và nhiều hơn nữa.
Lợi ích với người dùng:
-Trực quan : dễ dàng để tìm hiểu và dễ dàng để hoạt động
- Hiệu quả : tốc độ về kỹ thuật
- Chức năng bảo vệ : Kiến trúc phần mềm tạo thành một cơ sở ổn định cho sự đổi mới
trong tương lai.
2.2.2.2. Kết nối qua giao thức TCP/IP.
- Để lập trình SIMATIC S7-1200 từ PC hay Laptop cần một kết nối TCP/IP
- Để PC và SIMATIC S7-1200 có thể giao tiếp với nhau, điều quan trọng là các địa
chỉ IP của cả hai thiết bị phải phù hợp với nhau
2.2.2.3. Cách tạo một Project.
Bước 1: từ màn hình desktop nhấp đúp chọn biểu tượng Tia Portal V15
Hình 2.4. Biểu tượng của phần mềm Tia Portal.
Bước 2 : Click chuột vào Create new project để tạo dự án.
40
Hình 2.5. Màn hình chính của phần mềm TIA PORTAL
Bước 3 : Nhập tên dự án vào Project name sau đó nhấn create
Hình 2.6. Tạo dự án mới trên phần mềm TIA PORTAL
Bước 4 : Chọn configure a device
41
Hình 2.7. Chọn configure a device
Bước 5 : Chọn add new device
Hình 2.8. Chọn add new device
Bước 6 : Chọn loại CPU PLC sau đó chọn add
42
Hình 2.9. Chọn loại CPU PLC
Bước 7 : Project mới được hiện ra
Hình 2.10. Loại CPU PLC đã chọn
43
2.2.2.4. TAG của PLC / TAG local.
Tag của PLC

- Phạm vi ứng dụng : giá trị Tag có thể được sử dụng mọi khối chức năng trong PLC
- Ứng dụng : binary I/O, Bits of memory
- Định nghĩa vùng : Bảng tag của PLC
- Miêu tả : Tag PLC được đại diện bằng dấu ngoặc kép
Tag Local
- Phạm vi ứng dụng : giá trị chỉ được ứng dụng trong khối được khai báo, mô tả tương
tự có thể được sử dụng trong các khối khác nhau cho các mục đích khác nhau.
- Ứng dụng : tham số của khối, dữ liệu static của khối, dữ liệu tạm thời
- Định nghĩa vùng : khối giao diện
- Miêu tả : Tag được đại diện bằng dấu #
Sử dụng Tag trong hoạt động :
Hình 2.11. Bảng tag của PLC
- Layout : bảng tag PLC chứa các định nghĩa của các Tag và các hằng số có giá trị
trong CPU. Một bảng tag của PLC được tự động tạo ra cho mỗi CPU được sử dụng
trong project.
- Colum : mô tả biểu tượng có thể nhấp vào để di chuyển vào hệ thống hoặc có thể kéo
nhả như một lệnh chương trình
- Name : chỉ được khai báo và sử dụng một lần trên CPU
- Data type : kiểu dữ liệu chỉ định cho các tag
- Address : địa chỉ của tag
44
- Retain : khai báo của tag sẽ được lưu trữ lại
- Comment : comment miêu tả của tag
Nhóm tag : tạo nhóm tag bằng cách chọn add new tag table
Hình 2.12. Bảng nhóm tag.
Tìm và thay thế tag PLC
Hình 2.13. Bảng tìm và thay thế tag.
Ngoài ra còn có một số chức năng sau:

- Lỗi tag
- Giám sát tag của plc
- Hiện / ẩn biểu tượng
- Đổi tên tag : Rename tag
45
- Đổi tên địa chỉ tag : Rewire tag
- Copy tag từ thư viện Global
2.2.3. Làm việc với một trạm PLC
2.2.3.1. Quy định địa chỉ IP cho module CPU.
IP TOOL có thể thay đổi IP address của PLC S7-1200 bằng 1 trong 2 cách. Phương
pháp thích hợp được tự động xác định bởi trạng thái của địa chỉ IP đó :
- Gán một địa chỉ IP ban đầu : Nếu PLC S7-1200 không có địa chỉ IP, IP TOOL sử
dụng các chức năng thiết lập chính để cấp phát một địa chỉ IP ban đầu cho PLC S7-
1200.
- Thay đổi địa chỉ IP : nếu địa chỉ IP đã tồn tại, công cụ IP TOOL sẽ sửa đổi cấu hình
phần cứng (HW config) của PLC S7-1200.
2.2.3.2. Đổ chương trình xuống CPU.
Đổ từ màn hình soạn thảo chương trình bằng cách kích vào biểu tượng download trên
thanh công cụ của màn hình
Chọn cấu hình Type of the PG/PC interface và PG/PC interface như hình dưới sau đó
nhấn chọn load
46
Chọn start all như hình vẽ và nhấn finish
2.2.3.3. Giám sát và thực hiện chương trình
Để giám sát chương trình trên màn hình soạn thảo kích chọn Monitor trên thanh công
cụ.
47
Hoặc cách 2 làm như hình dưới
Sau khi chọn monitor chương trình soạn thảo xuất hiện như sau:
2.2.4. Kỹ thuật lập trình.
2.2.4.1. Vòng quét chương trình.
PLC thực hiện chương trình theo chu trình lặp. Mỗi vòng lặp được gọi là vòng quét.
Mỗi vòng quét được bắt đầu bằng giai đoạn chuyển dữ liệu từ các cổng vào số tới vùng bộ
đệm ảo I, tiếp theo là giai đoạn thực hiện chương trình. Trong từng vòng quét chương trình
được thực hiện từ lệnh đầu tiên đến lệnh kết thúc của khối OB1.
Sau giai đoạn thực hiện chương trình là giai đoạn chuyển các nội dụng của bọ đệm ảo
Q tới các cổng ra số. Vòng quét kết thúc bằng giai đoạn truyền thông nội bộ và kiểm tra lỗi.
48
Chú ý rằng bộ đệm I và Q không liên quan tới các cổng vào / ra tương tự nên các lệnh
truy nhập cổng tương tự được thực hiện trực tiếp với cổng vật lý chứ không thông qua bộ
đệm.
2.2.4.2. Cấu trúc lập trình.
Hình 2.14. Sơ đồ cấu trúc lập trình của phần mềm Tia portal
Khối tổ chức OB – OGANIZATION BLOCKS

Organization blocks (OBs) : là giao diện giữa hoạt động hệ thống và chương trình
người dùng. Chúng được gọi ra bởi hệ thống hoạt động, và điều khiển theo quá trình:
+ Xử lý chương trình theo quá trình
+ Báo động – kiểm soát xử lý chương trình
+ Xử lý lỗi
49
Startup oB, Cycle OB, Timing Error OB và Diagnosis OB : có thể chèn và lập trình
các khối này trong các project. Không cần phải gán các thông số cho chúng và cũng không
cần gọi chúng trong chương trình chính.
Process Alarm OB và Time Interrupt OB : Các khối OB này phải được tham số hóa
khi đưa vào chương trình. Ngoài ra, quá trình báo động OB có thể được gán cho một sự kiện
tại thời gian thực hiện bằng cách sủ dụng các lệnh ATTACH, hoặc tách biệt với lệnh
DETACH.
Time Delay Interrupt OB : OB ngắt thời gian trễ có thể được đưa vào dự án và lập
trình. Ngoài ra, chúng phải được gọi trong chương trình với lệnh SRT_DINT, tham số là
không cần thiết
Start Information : Khi một số OB được bắt đầu, hệ điều hành đọc ra thông tin được
thẩm định trong chương trình người dùng, điều này rất hữu ích cho việc chẩn đoán lỗi, cho
dù thông tin được đọc ra được cung cấp trong các mô tả của các khối OB
Hàm chức năng – FUNCTION
Funtions (FCs) là các khối mã không cần bộ nhớ. Dữ liệu của các biến tạm thời bị mất
sau khi FC được xử lý. Các khối dữ liệu toàn cầu có thể được sử dụng để lưu trữ dữ liệu FC.
Functions có thể được sử dụng với mục đích :
- Trả lại giá trị cho hàm chức năng được gọi
- Thực hiện công nghệ chức năng, ví dụ : điều khiển riêng với các hoạt động nhị phân
- Ngoài ra, FC có thể được gọi nhiều lần tại các thời điểm khác nhau trong một chương
trình. Điều này tạo điều kiện cho lập trình chức năng lập đi lặp lại phức tạp.
FB (function block) : đối với mỗi lần gọi, FB cần một khu vực nhớ. Khi một FB được
gọi, một Data Block (DB) được gán với instance DB. Dữ liệu trong Instance DB sau đó truy
cập vào các biến của FB. Các khu vực bộ nhớ khác nhau đã được gán cho một FB nếu nó
được gọi ra nhiều lần.
DB (data block) : DB thường để cung cấp bộ nhớ cho các biến dữ liệu . Có hai loại
của khối dữ liệu DB : Global DBs nơi mà tất cả các OB, FB và FC có thể đọc được dữ liệu
lưu trữ, hoặc có thể tự mình ghi dữ liệu vào DB, và instance DB được gán cho một FB nhất
định.
50
2.3. Các thiết bị khác được sử dụng trong hệ thống.
2.3.1. Contactor.
Contactor là khí cụ điện hạ áp, thực hiện việc đóng ngắt thường xuyên các mạch điện
động lực có dòng điện ngắt không vượt quá giới hạn dòng điện quá tải của mạch điện. Thao
tác đóng ngắt của contactor có thể thực hiện nhờ cơ cấu điện từ, cơ cấu khí động hoặc cơ cấu
thuỷ lực. Nhưng thông dụng nhất là các loại contactor điện từ.
Thông số cơ bản của contactor:
Dòng điện định mức : Là dòng điện dài hạn chảy qua hệ thống tiếp điểm chính của
contactor khi đóng mạch điện phụ tải. Với giá trị này của dòng điện, mạch dẫn điện chính
của contactor không bị phát nóng quá giới hạn cho phép.
Điện áp định mức : Là điện áp đặt trên hai cực của mạch dẫn điện chính của
contactor.
Khả năng đóng ngắt của contactor :
+ Khả năng đóng của contactor : Được đánh giá bằng giá trị dòng điện mà contactor
có thể đóng thành công. Thường thì giá trị này bằng từ 1 đến 7 lần giá trị dòng điện định
mức.
+ Khả năng ngắt của contactor : Được đánh giá bằng giá trị dòng điện ngắt, mà ở giá
trị đó, contactor có thể tác động ngắt thành công khỏi mạch điện. Thường giá trị này bằng từ
1 đến 10 lần dòng điện định mức.
Độ bền cơ : Là số lần đóng ngắt khi không có dòng điện chảy qua hệ thống tiếp điểm
của contactor. Vượt quá số lần đóng ngắt đó, các tiếp điểm xem như bị hư hỏng, không còn
sử dụng được nữa. Các loại contactor thường có độ bền cơ từ 10^6 đến 5.10^6 lần thao tác.
Độ bền điện : Là số lần đóng ngắt dòng điện định mức. Contactor loại thường có độ
bền điện vào khoảng ≤ 10^6
Phân loại contactor:
Theo nguyên lý truyền động : Ta có contactor kiểu điện từ, kiểu hơi ép, kiểu thuỷ lực
… Thường thì ta gặp contactor kiểu điện từ ( nội dung chương trình học ).
Theo dạng dòng điện : Contactor điện một chiều và contactor điện xoay chiều.
51
Theo kết cấu : Người ta phân contactor dùng ở nơi hạn chế chiều cao ( như bảng điện
ở gầm xe ) và ở nơi hạn chế chiều rộng ( ví dụ buồng tàu điện ).
Theo khả năng tải dòng : Tiếp điểm chính ( cho dòng điện lớn đi qua từ 10A đến
1600A hay 2250A ), tiếp điểm phụ ( cho dòng điện đi qua có giá trị từ 1A đến 5A )
Theo trạng thái hoạt động : Tiếp điểm thường đóng ( là loại tiếp điểm ở trạng thái kín
mạch khi cuộn dây nam châm trong contactor ở trạng thái nghỉ không có điện ), tiếp điểm
thường mở ( là tiếp điểm ở trạng thái hở mạch khi cuộn dây nam châm trong contactor ở
trạng thái nghỉ không có điện ).
Cách lựa chọn contactor :
- Contactor 3P
- Điện áp đầu vào : 400 VAC
- Dòng điện định mức : 16A hoặc 21A
Hình 2.15. Contactor
2.3.2. Aptomat.
Aptomat (máy cắt_CB) là thiết bị khí cụ điện dùng để đóng cắt mạch điện (một pha,
ba pha).
Công dụng :
52
CB được quy định ở tiêu chuẩn IEC 974 như sau : là thiết bị đóng cắt ở điều kiện bình
thường, aptomat có khả năng cho dòng điện chạy qua và trong các điều kiện bắt thường do
ngắn mạch phải có khả năng trị dòng điện trong khoảng thời gian xác định và cắt chúng.
CB cho phép tác động bằng tay phụ thuocj hoặc độc lập cũng như bằng cơ cấu tích
lũy năng lượng. CB cho phép tác động bằng tay, động cơ hoặc bằng bộ mã như hở mạch,
quá dòng, điện áp thấp, công suất,hoặc dòng điện ngược. Hình dáng bên ngoài của một máy
cắt phổ biến :
Hình 2.16. Aptomat
Yêu cầu chọn thiết bị :

Chế độ làm việc ở định mức của CB phải là chế độ làm việc dài hạn, nghĩa là trị số
dòng điện định mức chạy qua CB là lâu tùy ý. Mặt khác, mạch của dòng điện CB phải chịu
được dòng lớn (khi ngắn mạch) lúc các tiếp điểm của nó đã đóng hay đang đóng
CB phải ngắt được trị số dòng điện ngắn mạch lớn, có thể vài chục KA, Sau khi ngắn
mạch dòng điện, CB đảm bảo vẫn làm việc tốt ở trị số dòng điện định mức.
Để nâng cao tính ổn định và điện động của các thiết bị, hạn chế sự phá hoại do dòng
điện ngắn mạch gây ra, CB có thời gian cắt bé. Muốn vậy thường phải kết hợp lực thao tác
cơ học với thiết bị dập hồ quang bên trong CB.
Việc lựa chọn một CB tùy thuộc vào các điều kiện sau :
- Các đặc tính của lưới điện mà nó đặt vào.
53
- Môi trường sử dụng của thiết bị, nhiệt độ xung quanh, vị trí lắp đặt.
- Khả năng tạo và cắt dòng ngắn mạch.
- Các yêu cầu khai thác.
- Các đặc tính tải.
- Các quy tắc lắp đặt, đặc biệt là bảo vệ người.
Do đó CB được chọn theo các yêu cầu cơ bản sau :
UđmCB ≥ UđmLĐ
IđmCB ≥ Itt
Icđm ≥ IN
Loại CB được chọn :
- Aptomat 3P
- Điện áp đầu vào : 400 VAC
- Dòng điện định mức : 16 A hoặc 21 A
- Dòng cắt ngắn mạch khoảng: 6 kA hoặc 10 kA
2.3.3. Cảm biến đo nồng độ oxy hòa tan DO
Nguyên lý hoạt động :

Các cảm biến đo hàm lượng oxy hòa tan thông dụng hoạt động dựa trên nguyên lý do
Macbeth đề xuất, trong đó, cảm biến hoạt động giống như một pin điện hóa. Nguyên lý về
cấu tạo và hoạt động của cảm biến này được trình bày trên hình sau :
54
Hình 2.17. Cảm biến đo nồng độ oxy hòa tan
Trong cảm biến chứa dung dịch KCl và 2 điện cực, anốt bằng kẽm hay chì và catốt
bằng bạc. Một màng chắn xốp ngăn cách phần trong cảm biến và dung dịch cần đo nhưng
cho phép oxy di chuyển vào trong cảm biến.
Tại anốt xẩy ra sự oxy hóa : Zn → Zn2 + + 2 e -
Tại catốt xẩy ra sự khử oxy : 2 e -+ ½ O2 + H2O → 2 OH -
Do các phản ứng oxy hóa khử trên mà cảm biến hoạt động giống như một pin điện
hóa và tạo ra dòng điện. Cường độ dòng điện này phụ thuộc vào hàm lượng oxy hòa tan
trong dung dịch đo. Khi đo được cường độ dòng điện ta xác định được hàm lượng oxy hòa
tan.
Cảm biến được chọn :
Cảm biến đo oxy hòa tan (DO) có bù nhiệt độ Sensorex DO1200TC
Hình 2.18. Cảm biến đo nồng độ oxy DO
55
Thông số kỹ thuật :
- Dải đo oxy hòa tan: 0-20 mg/L
- Chất liệu điện cực: Noryl và Epoxy
- Nhiệt độ: 0~50⁰ C
- Đầu ra bão hòa: HDPE = 47mV +/- 9mV; PTFE = 33mV+/-9mV
- Áp suất: 0-100 psig (7.5 Bar)
- Hiệu chỉnh: Một điểm trong không khí
- Thời gian đáp ứng: Sau khi cân bằng, HDPE 1 phút cho 2mV, PTPE 2 phút cho 2mV
- Chiều dài cáp chuẩn: 0.75m cùng với đầu dây tráng thiếc
2.3.4. Cảm biến đo độ PH.
Nguyên lý làm việc :

Giá trị pH được tính theo nồng độ ion H+. Khi có sự chênh lệch pH bên trong điện
cực đo (bầu kính) và trong dung dịch đo, ion H+ sẽ di chuyển vào bên trong điện cực đo để
cân bằng pH. Lúc này chênh lệch điện áp giữa điện cực mẫu và điện cực đo sẽ được cảm
biến xác định và chuyển thành giá trị pH.
Cảm biến được chọn : Cảm biến Hach DPD1R1 là mã thiết bị đo pH được tin cậy sử
dụng trong hệ quan trắc nước thải, nơi có hóa chất ăn mòn, cặn bẩn, môi trường khắc nghiệt.
Hình 2.19. Cảm biến Hach DPD1R1 đo PH.
Thông số kỹ thuật :
- Dải đo: -2 đến 14pH
- Độ nhạy: ±0,01pH
56
- Độ trôi: 0,03pH / 24h
- Có bù trừ nhiệt tự động bằng NTC 300 Ohm.
- Cầu muối là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với dung dịch đo, gồm 3 bộ phận chính:
điện cực đo là một bầu kính, điện cực nối đất titan và điện cực mẫu.
- Dòng nước tại điểm làm việc không quá 3m/s.
- Vỏ cảm biến bằng nhựa Ryton có khả năng chống ăn mòn bởi hóa chất.
- Đầu cảm biến chịu được áp suất 6,9bar ở 70⁰C.
2.3.5. Cảm biến mức
Nguyên lý hoạt động: Cảm biến mức bằng sóng siêu âm sử dụng sóng siêu âm, đầu dò
của cảm biến phát ra sóng siêu âm, đến bề mặt cần đo sẽ phản xạ lại 1 sóng siêu âm về đầu
thu, dựa vào thời gian phản hồi thì có thể tính toán được mức nước hiện có trong bể.
Cảm biến được chọn: Cảm biến đo mức siêu âm Finetek ZMICROFLEX-CIS
Hình 2.20. Cảm biến mức.
Thông số kỹ thuật:
- Dải đo: 10M(0.45~11M)
- Độ chính xác: <1.0m +/-2.5mm.
- Độ phân giải: 1mm
- Khoảng mù: 300mm
- Nhiệt độ môi trường: -40oC~60oC
- Nhiệt độ làm việc: -30oC~70oC
- Áp suất làm việc: -0.25~3Bar
57
- Nguồn nuôi: 2 wire 12~30Vdc
- Tín hiệu đầu ra: 4~20mA(750 Ohm)
2.3.6. Các loại động cơ sử dụng trong hệ thống.
a. Máy bơm nước.

Dùng để bơm nước thải dùng từ bể xử lý này sang bể xử lý kia. Máy bơm được điều
khiển bởi điều kiện độ cao của mực nước trong bể chứa, độ PH trong bể chứa hoặc thời gian
đặt.
Hình 2.21. Máy bơm nước
- Điện áp sử dụng: Chọn loại 220V/50Hz.

- Lưu lượng bơm: Chọn loại máy bơm có lưu lượng 45 lít /phút.
- Công suất bơm: 200W.
b. Máy khuấy.
- Cấu tạo là một động cơ điện 1 chiều kết nối với chân vịt qua hệ thống truyền động
giảm tốc.
- Được sử dụng để khuấy đều nước trong bể giúp hóa chất được hòa tan.
58
Hình 2.22. Máy khuấy
- Công suất: 260W.
- Số vòng quay: 2970 vòng/phút.
- Điện áp sử dụng: 220V/50Hz
c. Van điện.
Được dùng để đóng mở đường dẫn nước vào bể chứa. Van được đóng mở theo máy
bơm nước cùng hoạt động.
Hình 2.23. Van nước điện từ.
- Thông số kỹ thuật van:

+ Lưu lượng : từ 0 – 60 m3/h.
+ Áp lực từ : từ 0 – 20bar.
59
+ Đường kính : từ 10 – 500mm
d. Máy sục khí.

Bơm không khí chứa oxy vào bể hiếu khí tạo điều kiện hòa tan oxy vào nước, giúp
sinh vật hiếu khí dễ dàng hoạt động.
Hình 2.24. Máy sục khí.
- Thông số kỹ thuật:
+ Công suất : 2.2kW
+ Áp suất chân không : 2200 mmH2O
+ Lưu lượng Q (m3/phút): 5.
+ Nguồn điện sử dụng: 3 pha 380 - 50Hz
e. Máy ép bùn.
Giúp ép bùn nhão thành khối để dễ dàng vận chuyển tới nơi xử lý chất thải rắn hoặc
tập kết tại bãi.
60
Hình 2.25. Máy ép bùn
+ Nguồn điện: 3 pha, 380V/50Hz.
+ Độ rộng băng tải 800mm.
+ Khả năng xử lý: 3-5m3/h (tùy thuộc vào tính chất của lượng bùn); lượng bùn cô đặc
trong khoảng S.S 1.5% - 2.5% trước khi xử lý. Khối lượng bùn sau khi ép là khoảng 45 –
75Kg/h.
2.4. Chương trình điều khiển.
2.4.1. Yêu cầu công nghệ của hệ thống.
Sẽ có 2 chế độ hoạt động :

- Chế độ Auto: nước trong các bể được cấp tự động thông qua các hệ thống bơm. Độ
pH trong bể khuấy được được ổn định thông qua việc điều khiển tự động các bơm
định lượng hóa chất vào bể. Nồng độ oxy hòa tan bể hiếu khí DO được điều khiển ổn
định thông qua việc điều khiển tự động các máy nén khí. Hệ thống máy khuấy, máy
gạt bùn, van điện, và các bơm khác cũng được điều khiển hoàn toàn tự động.
- Chế độ bằng tay: toàn bộ hệ thống bơm, máy khuấy, máy cào rác, gạt bùn, máy nén
khí và các van được điều khiển Bật/Tắt thông qua người vận hành.
61
2.4.2. Lưu đồ thuật toán điều khiển hệ thống.
Begin
Đúng
Stop?
Sai
Sai
Start?
Đúng
Đúng Sai
Auto?
Chương Chương
trình Auto trình bằng
tay
End
62
2.4.3. Chương trình PLC.
Hình 2.26. Tổng quan chương trình
2.4.3.1. MAIN.
a. Bảng định đỉa chỉ PLC Tags

Trung gian:
Đo lường:
63
Ngõ ra:
64
Auto:
65
HMI:
66
b. Chương trình lập trình
67
68
2.4.3.2. KHỐI FB DO_LUONG.
a. Bảng định địa chỉ Tags
69
70
71
72
2.4.3.3. KHỐI FC XU_LY_ANALOG.
73
74
2.4.3.4. KHỐI FB DIEU_KHIEN.
a. Bảng định đỉa chỉ Tags
75
76
77
78
79
80
2.4.3.5. KHỐI FB AUTO_MOD.
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
2.4.3.6. KHỐI FC TINH_THOI_GIAN.
100
2.4.3.7. KHỐI FB MANUAL_MOD.
a. Bảng định địa chỉ
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
2.4.3.8. KHỐI FC MANUAL.
111
2.4.3.9. KHỐI FC WIRING.
112
113
114
2.4.3.10. KHỐI FC DEFAULT_BUT.
115
116
117
118
119
120
2.4.3.11. KHỐI FB HMI_ALARM.
121
122
b. Chương trinh lập trình
123
124
125
126
2.4.3.12. KHỐI FC LS_ALARM.
127
2.4.3.13. CHƯƠNG TRÌNH ĐIỀU KHIỂN PID NỒNG ĐỘ OXY HÒA TAN BỂ
HIẾU KHÍ.
Để quá trình xử lý nước thải bằng vi sinh vật hiếu khí được diễn ra nhanh chóng và
đạt hiệu quả xử lý cao. Thì chỉ dựa vào lượng oxy vốn có trong nước thải là không đủ do đó
phải bổ xung thêm lương oxy từ bên ngoài vào trong nước thải. Đồng thởi phải đảm bảo
lượng oxy có trong nước thải sau khi xử lý phải đạt tiêu chuẩn xả thải để các vi xinh vật
sống trong môi trường nước có thể sinh sống ổn định. Vì vậy, lượng oxy hòa tan trong bể
hiếu khí được điều chỉnh ổn định thông qua bộ điều khiển PID.
128
Nội dung chương 2 nhóm đã giới thiệu về PLC S7-1200 và cách sử dụng phần mềm
Tia-portal để thiết kế 1 chương trình điều khiển.Và từ yêu cầu công nghệ của chương 1
nhóm đã đưa ra thuật toán điều khiển và thiết kế chương trình điều khiển hoạt động cho
công đoạn xử lý nước thải trong nhà máy bia.
Ở chương 3 tiếp theo nhóm sẽ sử dụng phần mềm Wincc Runtime Professional được
tích hợp trong phần mềm Tia-portal để thiết kế giao diện điều khiển cho hệ thống xử lý nước
thải trong nhà máy bia theo chương trình điều khiển đã xây dựng.
129
CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ GIAO DIỆN ĐIỀU KHIỂN GIÁM SÁT
CHO HỆ THỐNG
3.1. Giới thiệu phần mềm WinCC.
3.1.1. Tổng quan về phần mềm WinCC.
Ngày nay các thiết bị điều khiển khả trình PLC (Programmable Logic Control) được
thay thế dần cho các thiết bị điều khiển quá trình cũ để thực hiện việc tự động hoàn toàn một
quá trình công nghệ, thực hiện việc tích hợp mạng công nghệp (Industrial Ethernet). Trên thế
giới các hãng lớn về tự động hóa như Siemens (Đức), Omron (Nhật), Allen Bradly (Mỹ),…
không ngừng phấn đấu để đưa ra những sản phẩm mới trong lĩnh vực này với những tính
năng của PLC ngày càng mạnh, tốc độ xử lý nhanh đáp ứng được các yêu cầu của nền công
nghiệp với các bài toán điều khiển khó, có độ phức tạp cao. Hiện nay trên thị trường Việt
Nam, PLC của Hãng Siemens được sử dụng khá nhiều trong các lĩnh vực như Điện lực, sản
xuất Giấy, Xi măng,… Các chủng loại PLC của hãng phong phú như S7-200, S7-300, S7-
1200, S7-1500,… được sản xuất đa dạng tùy theo nhu cầu sử dụng và độ phức tạp của bài
toán điều khiển. Tuy nhiên, ta thấy rằng trong công nghiệp vấn đề giao diện người-máy HMI
(Human Machine Interface) cũng rất quan trọng trong việc điều khiển và giám sát quá trình
sản xuất. Hãng Siemens đưa ra một số phần mềm để xây dựng giao diện người-máy như
Protool/Protool CS, WinCC có tính linh hoạt và mềm dẻo để thực hiện giao diện này. Những
phần mềm này không những có thể sử dụng cho các thiết bị chính hãng mà nó còn mở rộng
tương thích với các thiết bị của hãng khác như GE, Allen Bradly, Misubishi,… thông qua
các kênh điều khiển riêng.
WinCC (Window Control Center) là phần mềm tạo dựng hệ SCADA và HMI rất
mạnh của hãng SIEMENS hiện đang được sử dụng phổ biến trên thế giới và Việt Nam.
WinCC hiện có mặt trong rất nhiều lĩnh vực như sản xuất xi măng, giấy, thép, dầu khí,…
WinCC là một hệ thống điều khiển trung lập có tính công nghiệp và kỹ thuật, hệ
thống màn hình hiển thị đồ họa và điểu khiển nhiệm vụ trong quá trình sản xuất và tự động
hóa quá trình. Hệ thống này đưa ra những module chức năng tích hợp công nghiệp cho hiển
thị đồ họa, những thông báo, những lưu trữ và báo cáo. Nó là một trình điều khiển mạnh,
130
nhanh chóng cập nhật các ảnh, và những chức năng lưu trữ an toàn bảo đảm một tích lợi cao
cho người vận hành một giao diện trực quan dễ sử dụng, có khả năng giám sát và điều khiển
quá trình công nghệ theo chế độ thời gian thực.
3.1.2. Cấu trúc của WinCC.
3.1.2.1. Control Center.
- WinCC Explorer trong Control Center: giao diện đồ họa cho cấu hình Window
95 và Window NT
- Quản lí dữ liệu: cung cấp ảnh quá trình với những Tag giá trị theo các loại sau:
+ Chu kì.
+ Chu kì với sự thay đổi.
+ Điều khiển sự kiện thời gian.
- Truyền nhận dữ liệu từ các hệ thống tự động hóa theo những cách sau:
+ Nhận.
+ Yêu cầu.
3.1.2.2. Những module chức năng.
- Hệ thống đồ họa (Graphics Designer): trình bày và kết nối quá trình bằng đồ
họa.
- Soạn thảo hoạt động (Global script): làm một dự án động cho những yêu cầu
đặc biệt.
- Hệ thống thông báo (Alarm Logging): những thông báo đầu ra và báo đã nhận
được thông tin ở đầu ra.
- Soạn thảo và lưu trữ những giá trị phép đo (Tag Logging):
+ Soạn thảo những giá trị phép đo và cất giữ chúng trong thời hạn lâu dài.
+ Soạn thảo dữ liệu hướng người dùng và cất giữu chúng lâu dài.
- Hệ thống báo cáo (Report Designer): báo cáo những trạng thái hệ thống.
131
Hình 3.1. Cấu trúc của WinCC
3.1.3. Các thành phần của dự án (Project).
- Các bộ điều khiển truyền thông:

Bộ điều khiển truyền thông là giao diện kết nối giữ hệ thống PLC và WinCC. Hệ
thống WinCC chứa các bộ điều khiển truyền thông trong kênh DLL.
- Khối kênh:
Một kênh trong WinCC được thực hiện như một Windows DLL và được liên kết động
với hệ thống. Mỗi kênh WinCC thực hiện việc truy cập kiểu tham số kết nối đặc biệt với các
nghi thức đặc biệt.
- Kết nối:
Một kết nối logic mô tả giữa hệ thống tự động và quản lí dữ liệu trong WinCC. Quản
lí dữ liệu của máy đảm trách nhiệm về việc cung cấp các Tags với các giá trị khi Runtime.
Quản lí dữ liệu cung cấp các giá trị quá trình đến các Tags nội bộ của nó cũng như các Tags
ngoại tương ứng. Quản lí dữ liệu chuyển các Tags được truy cập đến kết nối logic của chúng
vì thế đến được kênh thích hợp. Các kênh sẽ thực hiện truyền thông cần thiết bằng tuyến quá
trình theo cách tối ưu nhất.
132
- Biến (Tag):
Tag là một dạng đối tượng được tham chiếu tới một vùng nhớ nào đó trên PLC, thông
qua Tag ta có thể truy cập vùng nhớ để đọc hoặc ghi giá trị của chúng.
Tất cả các kết nối truyền thông và Tag được quản lí bởi Tag Management trong
WinCC. Tag Management gồm hai loại là Tag nội (Internal tag) và Tag ngoại (External
tag) :
+ Tags nội: là các Tags không liên kết tới vùng nhớ của PLC, ta có thể xem nó như
một biến trong WinCC mà ta có thể dùng nó cho các mục đích lập trình, cấu hình của mình.
Ta có thể đọc và ghi giá trị của các Tags này mà không cần bất kì kết nối online nào tới
PLC.
+ Tags ngoại: là các Tags liên kết tới các địa chỉ vùng nhớ của PLC, ta cần một kết
nối online đến PLC mà Tag đó liên kết tới.
Tag Management mặc định có một thư mục “Internal tag” để chứa tất cả các Tags nội.
Với các Tags ngoại, chỉ khi được kết nối với PLC thì WinCC sẽ tạo ra một mục tương ứng
với Tag đó.
3.1.4. Cách tạo một dự án.
Sau khi hoàn tất chương trình PLC, để thiết kế giao diện WinCC mô phỏng hệ thống
ta thực hiện như sau:
- Bước 1: Từ Project tree ta chọn Add new device
Hình 3.2. Khởi động một dự án

133
- Bước 2: Khi màn hình Add new device hiển thị ta chọn PC systems → SIMATIC
HMI application → WinCC RT Professional để tạo ra một trạm SIMATIC PC.
Hình 3.3. Tạo trạm SIMATIC PC
- Bước 3: Khi tạo được trạm SIMATIC PC ta tạo module giao tiếp giữa WinCC và
PLC bằng cách chọn Communications modules → PROFINET / Ethernet → kích
chuột chọn IE genaral và thả vào SIMATIC PC station.
134
Hình 3.4. Tạo module giao tiếp IE genaral cho trạm SIMATIC PC
- Bước 4: Sau khi đã tạo được module giao tiếp ta thực hiện kết nối giữa PLC và
WinCC, ta chọn Network view → Network devices. Từ Network devices trỏ chuột
vào cổng Ethernet của PLC, sau đó kéo và thả vào cổng Ethernet của CP IE.
Hình 3.5. Tạo đường dẫn kết nối PLC và Wincc
Tiếp theo chọn Create new connections, tương tự như Network devices, ta trỏ chuột
vào cổng Ethernet của PLC, sau đó kéo và thả vào cổng Ethernet của CP IE.
135
Hình 3.6. Tạo kết nối Ethernet giữa PLC và CP IE
Sau khi việc kết nối hoàn tất, giữa PLC và WinCC sẽ có một kênh giao tiếp như sau:
Hình 3.7. Kênh giao tiếp giữa PLC và Wincc sau khi hoàn tất
Để chắc chắn PLC và WinCC đã được kết nối với nhau, ta kiểm tra lại bằng cách
chọn Compile, nếu hệ thống báo không có lỗi thì kết nối được hoàn tất.
136
Hình 3.8. Kiểm tra kết nối giữa PLC và Wincc
3.1.5. Thiết kế giao diện.
Sau khi WinCC và PLC đã được kết nối, chuyển sang thiết kế giao diện cho dự án.
Đầu tiên khởi tạo một màn hình Screen:
Chọn PC-System_1 [SIMATIC PC station] → HMI_RT_1 [WinCC RT Professional]
→ Screens → Add new screen.
Hình 3.9. Tạo giao diện cho dự án
Màn hình HMI tạo được như sau:
137
Hình 3.10. Màn hình HMI
Khi tạo được màn hình, ta thực hiện thiết kế giao diện cho dự án bằng cách sử dụng
các hình ảnh ở Hộp công cụ (Toolbox) được tích hợp sẵn trong WinCC.
Hình 3.11. Hộp công cụ (Toolbox)
Những hình ảnh trong WinCC rất đa dạng, từ những đối tượng cơ bản trong mục
Basic objects:
138
Hình 3.12. Đối tượng trong mục Basic objects
Cho đến những đối tượng phức tạp trong mục Graphics:
Hình 3.13. Đối tượng của mục Graphics
Các thiết bị hiển thị những yếu tố trong dự án ở mục Elements:
139
Hình 3.14. Đối tượng của mục Elements
Điều khiển các đối tượng bằng các danh mục trong Controls:
Hình 3.15. Đối tượng của mục Controls
Sau khi lựa chọn được các thiết bị cần thiết cho dự án, ta tiến hành cấu hình cụ thể
cho từng đối tượng sao cho khi chạy chương trình ta có thể giám sát hệ thống một cách dễ
dàng và hiệu quả nhất. Khi cấu hình cho các đối tượng trong dự án, ta gán Tags đã khai báo
cho chúng và vào các thanh công cụ:
- Properties: chỉnh sửa phông nền, phông chữ…
- Animations: tạo những hiệu ứng hiển thị, chuyển động…
- Events: tạo những sự kiện trong quá trình hệ thống hoạt động như tácc động nút
ấn…
140
3.1.6. Chạy chương trình.
Sau khi giao diện của dự án được hoàn thiện, ta tiến hành chạy Runtime mô phỏng
chương trình. Trước khi chạy ta kiểm tra lại chương trình có lỗi không bằng cách chọn
Compile, nếu máy báo không có lỗi thì tiến hành khởi chạy chương trình, chọn Start
simulaton.
Từ yêu cầu công nghệ đã đưa ra ở chương 1 thì một công đoạn xử lý nước thải trong
nhà máy bia sẽ cần những giao diện hình ảnh gồm các loại bể xử lý, máy bơm nước, các cảm
biến, máy nén khí …để mô phỏng cho các giai đoạn trong quá trình xử lý. Bằng việc sử
dụng phần mềm Wincc nhóm đã đưa ra được giao diện gồm các đối tượng như hình dưới:
Hình 3.16. Giao diện các đối tượng của hệ thống xử lý nước thải
Khi quá trình chạy hoàn tất ta sẽ có màn hình hiển thị hệ thống như sau:
141
Hình 3.17. Giao diện giám sát Wincc của hệ thống.
3.1.7. Kết luận chương 3.
Nội dung chương 3 từ yêu cầu công nghệ nhóm đã thiết kế giao diện điều khiển của
hệ thống bằng phần mềm Wincc Runtime Professional. Tạo kết nối giữa PLC S7 – 1200 với
phần mềm giám sát Wincc.
Chương 4 nhóm sẽ tiến hành làm mô hình thực nghiệm dựa trên giao diện Wincc đã
thiết kế.
142
CHƯƠNG 4. MÔ HÌNH THỰC NGHIỆM VÀ KẾT QUẢ ĐẠT

ĐƯỢC
4.1. Xây dựng mô hình.
Dựa vào yêu cầu công nghệ xử lý và giám sát hoạt động xử lý nước thải, nhóm xây
dựng mô hình hệ thống bao gồm những thành phần sau.
PC
with
WinCC RT
PLC1
Sensor ĐC máy nén

Van điện Bơm Sensor Sensor đo nồng khí, máy cào
VE1 – VE5 B1 – B22 đo mức đo pH độ oxy rác, máy khuấy,
LS1 - LS5 pH1- pH5 hòa tan và gạt bùn
Hình 4.1. Sơ đồ mô hình điều khiển hệ thống
Các thiết bị dùng trong mô hình:

- PLC Simatic S7-1200
- Nguồn cấp: 210 – 240 VAC
- CPU: 1214C DC/DC/DC
- Ngõ vào Digital: 14 input – 24VDC
- Ngõ ra Digital: 10 Output – Relay
143
- Ngõ vào Analog: 2 ADC 16bit
- Cổng truyền thông: 1 cổng Profinet
Hình 4.2. Simatic S7-1214C DC/DC/DC
- LED mô phỏng cho các bơm, động cơ và Van điện

- Màu: Xanh
- I hoạt động: 15 - 18 mA
- Điện đáp: 1.9 – 2.1 V
- Điện áp ngược: 5V
- Bước sóng: 380 - 385 nm
144
Hình 4.3. LED xanh 10mm
4.2. Kết quả đạt được.
Sau khi hoàn thiện mô hình nhóm thực hiện đã đạt được giao diện điều khiển và giám
sát cho hệ thống. Hiển thị được trạng thái hoạt động của các động cơ, thực hiện điều khiển
PID nồng độ oxy hòa tan bể hiếu khí đảm bảo quá trình xử lý bằng vi sinh vật hiếu khí được
diễn ra nhanh chóng và đạt hiệu quả xử lý cao, cũng như đảm bảo lượng oxy hòa tan trong
nước thải đạt tiêu chuẩn xả thải.
145
Hình 4.4. Hình ảnh thực tế của mô hình
146
147
Hình 4.5. Màn hình giám sát hệ thống xử lý nước thải trên PC
4.3. Phương hướng phát triển của đề tài.
- Thực hiện điều khiển PID độ pH trong bể khuấy

- Tạo báo cáo các hoạt động của hệ thống
- Tạo lưu trữ các tham số vận hành của hệ thống
- Phân quyền điều khiển hệ thống
148
- Bổ xung chức năng cài đặt nâng cao các thông số của bộ PID bằng tay
- Xây dựng chương trình cảnh báo lỗi
Qua 4 chương nhóm thực hiện đã hoàn thành mô hình thực tế của đề tài, điều khiển và
hiển thị các trạng thái hoạt động của các bơm trên màn hình điều khiển,đưa về những thay
đổi trạng thái khi mà bơm hoạt động hoặc không hoạt động và kiểm chứng chức năng PID
của PLC S7-1200.
149
KẾT LUẬN
Sau thời gian nghiên cứu và làm việc một cách nghiêm túc, khẩn trương cùng với sự
giúp đỡ nhiệt tình của giáo viên hướng dẫn Th.S Hoàng Quốc Xuyên và các quý thầy cô
trong khoa Điện trường Đại Học Công Nghiệp Hà Nội, nhóm thực hiện đã hoàn thành được
đề tài với yêu cầu đặt ra. Quá trình làm đồ án, nhóm thực hiện đã tích lũy được thêm nhiều
kiến thức để có thể tự tin hoàn thành các công việc liên quan đến chuyên ngành trong đời
sống, tìm được niềm đam mê với các công nghệ hiện đại, nắm bắt và tổng hợp lại được
nhiều kiến thức đã được học ở trường. Ngoài ra, Chúng em còn rèn luyện thêm cho mình
khả năng làm việc thực tế và theo nhóm. Đây là bước khởi đầu cho sự phấn đấu, cố gắng cho
quá trình học tập, làm việc sau này của chúng em.
Trong thời gian thực hiện đề tài “Thiết kế hệ thống điều khiển giám sát cho công
đoạn xử lý nước thải trong các nhà máy bia sử dụng PLC S7-1200 và phần mềm TIA
Portal”, nhóm thực hiện vẫn còn những hạn chế nhất định. Do thời gian thực hiện còn hạn
chế nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Chúng em mong nhận được sự góp ý, bổ sung
nhiều hơn của thầy cô giáo để đề tài này ngày càng hoàn thiện hơn.
150
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] T. T. S. Nguyễn Trọng Thắng, "Điều Khiển Logic Lập Trình PLC," Nhà xuất bản khoa
học và kỹ thuật.
[2] L. N. B. -. P. Q. Huy, “Lập Trình PLC Scada Mạng Truyền Thông Công Nghiệp,” Nhà
xuất bản ĐHBKHN.
[3] K. P. Q. H. PGS. TS Trần Thu Hà, “CAD trong tự động hóa,” trong Tự học S7 & Win
CC bằng hình ảnh, Nhà xuất bản Hồng Đức.
[4] P. Q. H. TS. Ngô Văn Thuyên, “Lập Trình Với PLC: S7 1200 Và S7 1500,” Nhà xuất
bản Thanh Niên.
[5] S. AG, "SIMATIC S7-1200," Siemens AG , 2010.
[6] SIEMENS, S7-1200 Easy Book.
[7] SIEMENS, "SIMATIC S7-1200 Programmable controller - System Manual," SIEMENS

AG, 2010.
[8] https://tailieu.vn, "https://tailieu.vn/tag/tong-quan-ve-simatic.html," [Online].
[9] https://text.123doc.org, "https://text.123doc.org/document/4141276-bai-tap-lon-mon-

scada.htm," [Online].
151

Đồ an Trạm Xử Lý Nước Thải Bia Thanh Hoa

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Đồ an Trạm Xử Lý Nước Thải Bia Thanh Hoa

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hoàng Quốc Xuyên

Sinh viên thực hiện: Mã sinh viên:

1.1.1. Khái niệm về nước thải.

Nước thải sinh hoạt

Nước thải công nghiệp (hay nước thải sản xuất)

1.1.2. Thành phần lý hóa học của nước thải.

1.1.2.1. Tính chất vật lý.

1.1.2.2. Tính chất hóa học.

1.1.3. Tầm quan trọng của việc xử lý nước thải.

1.1.3.1. Trên lĩnh vực kinh tế.

1.1.3.2. Trên lĩnh vực xã hội.

1.1.4. Các thông số đánh giá ô nhiễm.

Chất hữu cơ + O2  CO2 + H2O

1.1.5.1. Phương pháp xử lý tự nhiên.

a. Xây dựng mô hình cánh đồng tưới

1.1.5.2. Phương pháp xử lý cơ học.

a. Song chắn rác và lưới chắn rác

1.1.5.3. Phương pháp xử lý bằng công nghệ sinh học.

a. Phương pháp xử lý sinh học kỵ khí

Hình 1.1. Phương pháp kỵ khí nhân tạo

Hình 1.2. Kỵ khí tiếp xúc

Quá trình tổng hợp tế bào:(tổng hợp xây dựng tế bào)

b.1) Lọc sinh học

- Bể lọc sinh học nhỏ giọt.

b.2) XLNT bằng bùn hoạt tính

1.1.5.4. Phương pháp xử lý bằng hóa học và hóa lý.

a. Phương pháp đông tụ.

1.2. Tổng quan về công nghệ xử lý nước thải.

1.3.1. Bể thu nước thải.

1.3.2. Bể gom (Bể điều hòa).

1.3.3. Bể cân bằng và bể khuấy.

1.3.4. Bể kỵ khí 1 và bể trung gian.

Hình 1.5. Bể xử lý sinh học kỵ khí

Hình 1.6. Bể kỵ khí UASB.

1.3.6. Bể hiếu khí.

Hình 1.7. Cơ chế bể aerotank.

Hình 1.8. Bể lắng đứng.

1.4. Kết luận chương 1.

2.1.1. Khái niệm và giới thiệu chung

2.1.2. Cấu tạo của CPU.

Hình 2.1. Cấu tạo của CPU

1. Bộ phận kết nối nguồn

2.1.3. Module mở rộng PLC S7-1200.

2.1.4. Giao tiếp.

Hình 2.2. Các kết nối của PLC S7-1200

2.2. Phần mềm TIA Portal.

2.2.1. Giới thiệu chung.

Hình 2.3. Phần mềm TIA Portal

2.2.2. Làm việc với phần mềm Tia Portal.

2.2.2.2. Kết nối qua giao thức TCP/IP.

2.2.2.3. Cách tạo một Project.

Hình 2.4. Biểu tượng của phần mềm Tia Portal.

Bước 2 : Click chuột vào Create new project để tạo dự án.

Bước 3 : Nhập tên dự án vào Project name sau đó nhấn create

Hình 2.6. Tạo dự án mới trên phần mềm TIA PORTAL

Bước 4 : Chọn configure a device

Hình 2.7. Chọn configure a device

Bước 5 : Chọn add new device

Hình 2.8. Chọn add new device

Bước 6 : Chọn loại CPU PLC sau đó chọn add

Hình 2.9. Chọn loại CPU PLC

Bước 7 : Project mới được hiện ra