Republic of the Philippines

SULTAN KUDARAT STATE UNIVERSITY

College of Teacher Education-Extension
PALIMBANG CAMPUS
Palimbang, Sultan Kudarat

MODYUL SA FIL- DIS

Ipinasa ni:
NORSIMA M. TUANSI
BEED 2-A
Ipinasa kay:
Ginang; HANAN A. NALUD, MAT
 KABANATA 1:
Filipino bilang Wikang Pambansa, Wika ng
Bayan at Wika ng Pananaliksik na Nakaugat sa
Pangangailangan ng Sambayanan

ARALIN 1: FILIPINO BILANG WIKANG PAMBANSA

Gawain:
1. Paano mailalarawan ang kalagayan ng wikang Filipino bilang
wikang Pambansa, wika ng bayan at wika ng edukasyon at
pananaliksik?
- Mailalarawan ang kalagayan ng wikang Pambansa, wika ng
bayan at wika ng edukasyon at pananaliksik sa pamamagitan
ng pag-aaral ng wika sapagkat sa panahon ngayon ang wikang
filipino bilang wikang Pambansa ay patuloy na itong
nagbabago at umuunlad dahil sa kasabay ng paglipas ng
panahon ay ang pagbabago ng anyo nito. Wikang filipino sa
wikang bayan, sa panahon ngayon ang wikang filipino ang
 ginagamit sa pag-aanunsyo ng mga balita dahil para mas
maunawaan o maintindihan ng mga tagapakinig.

Halimbawa:
Sa pagbabalita sa telebisyon, ang nangyayari sa panahon
ngayon ay wikang filipino ang kanilang ginagamit upang mas
naiintindihan at nauunawaan ng mga tagapakinig ang mga
balitang nais nilang iparating.

2. Paano mo nauugnay ang pagpapalakas ng wikang Pambansa sa

pagpapatibay ng kolektibong identidad at pagkakamit ng
pambansang pagkakaisa at kaunlaran?
- Sa patuloy na pagtuklas ng ating wikang Pambansa ay may
kaakibat ito sa ating mamamayang magkaisa sa pagkamit ng
kaunlaran. Ang wika ang ating nagging pundasyon, sagisag ng
bansa at nagging daan sa pagkakaunawaan at pagbubuklod
buklod ng isang matatag na relasyon.

Halimbawa:
Sa pagnenegosyo, kapag ka ang wikang filipino ang
ginagamit natin ay mas mauunawaan natin at
magkakaintindihan ang bawat isa.

3. Paano ka makapag-ambag sa pagtataguyod ng wikang Filipino

bilang daluyan ng makabuluhan at mataas na antas ng diskursong
akma at nakaugat sa lipunang Pilipino at bilang wika ng
pananaliksik na nakaayon sa pangangailangan ng komunidad at
bansa.
- Bilang isang mag-aaral ang aking maiaamb ag sa
pagtataguyod ng wikang Filipino ay ang pagsuporta,
pagmamahal, at paggalang. Patuloy ko itong gagamitin at
 ipagmalaki sa buong buhay na kahit na ako ay pay matuto ng
ibang lengwahe.

Halmbawa:
Ang tamang paggamit ng wikang filipino sa araw-araw at
tamang pagbigkas ng salita bago sabihin.
ARALIN 2: FILIPINO BILANG WIKA NG BAYAN
Gawain:
Panuto: Pumili ng dalawa sa mga pahayag sa ibaba at ibigay ang sariling
reaksyon ukol ditto batay sa araling tinalakay.
1. “Hindi makaiiral ang isang diwang Pambansa doon sa walang
wikag panlahat. Hindi tayo magkakaroon kailanman ng tuna na
pagkakilala sa ating karangalan bilang isang bansa hangga’t wala
tayong wika na sarili natin”
– Manuel Luis M. Quezon

- Hindi tayo makikilala ng ibang bansa kung wala tayong

mismong sariling wika na maipagmamalaki.
- Hindi magkaintindihan ang isang bansa kung wala silang
sariling wika na ginagamit.

2. “Dapat itanim sa isip tuwina na kung paanong iisa tayo sa lahi ay

nararapat namang maging isa rin sa wika, at ang wikang ito’y hindi
ang dayuhan kundi ang katutubo, ang sariling atin ang wikang
Pambansag Pilipino.”
-Claro M. Recto

- Kailangan nating pangalagahan ang ating sariling wika at

huwag pabayaan sapagkat bilang Pilipino dapat nating
panatilihin ang paggamit ng sariling wika upang makipag-
 ugnayan sa kapwa nating Pilipino at patuloy na payabungin
para sa susunod na heneresyon.

ARALIN 3: FILIPINO BILANG WIKA NG SALIKSIK

Ebalwasyon.
I. Isulat ang TAMA kung ang diwa ng pangungusap ay tama.
Kung mali, isulat ang salitang dapat humalili sa salitang may
salungguhit upang ang diwa ng pangungusap ay maging tama.
MALI 1. Ang wikang Pambansa ng pilipinas ay Pilipino. (Filipino)
TAMA2. May dalawang saligan ng pagpapayabong at
Pagpapayaman sa wikang Pambansa ng Pilipinas.
TAMA3. Ang pinaka-esenya ng konsepto ng Wikang Filipino ay ang
pagiging lingua franca nito.
MALI 4. Ang haypotesis ni Pool (1972) sa kanyang pananaliksik ay
nakatutulong sa kaunlarang pang-ekonomiya ang pagkakaiba-iba sa
wika.
MALI 5. Sa kanyang pananaliksik, ang ugnayan sa pagitan ng
dalawang baryabol ay kinakatawan ni Pool (1972) sa pamamaraang
grapikal na tinatawag na scatterplot.
 TAMA 6. Ayon kay Fishman (1968), ang mga bansang may iba-
ibang komposisyong linggwistik ay nahaharap sa natatanging sagabla
sa kaunlarana.
TAMA 7. Ang Pilipinas ay isa sa mga bansang linguistically diverse
sa daigdig.
MALI 8. Malinaw na layunin ng pagpapaunlad ng wikang Filipino
ang pagkitil sa ating mga diyalekto.
TAMA 9. Ayon kay Villacorta (1986), mahalaga ang tunay na
pagpapaunlad ng wikang pambansa upang mapabilis ang kolektinong
partisipasyon ng sambayanang Pilipino.
MALI 10. Napakarami pang dapat gawin upang mapaunlad ang
wikang Filipino nang sa gayo’y lubos itong makaganap sa tungkuling
kaugnay ng pambansang kapayapaan.
MALI 11. Ang katangiang espiritwal ng Pilipinas ang nagdudulot ng
pagkakaiba-iba ng wka at kultura sa bansa.
MALI 12. Batay sa sensus noong 2000, ang pinakalaganap na wika
sa Pilipinas ay Cebuano.
MALI 13. Nananatiling makapangyarihang wika ang Ingles sa
Pilipinas.
MALI 14. Ang kalagayang pang-edukasyon ang nagtutulak sa mga
Pilipinong sa ibang bansa magtrabaho.
MALI 15. Pangalawa ang Filipino sa mga wikang may
pinakamaraming nagsasalita sa Estados Unidos.
II. Magpunta sa inyong aklatan at pansinin ang mga kamakailang
pananaliksik na nakasulat sa wikang Filipino. Pagkatapos ay
kumpletuhin ang kasunod na talahanayan.

Pamagat Taon Mananaliksik Larangan

 A farmer’s 1979 Benito Agham
primer on Vergara
growing rice
Panitikang 1972 G.K Del Panitikan
Pilipino aklat. Rosario
Bago Pineda
dumating ang
mga kastila
hanggang sa
himagsikan sa
mga
Amerikano.
Sanga sa 2016 Jim Pacual Panitkan
basing lupa at Agustin
iba pang
Kuwento

III. Ilarawan ang kalagayan ng Wikang Filipino bilang wika ng

pananaliksik sa pamantayang ito.
- Ang wikang pananaliksik sa aking Pamantasan ay may punto
sapagkat sa ganitong punto makikita ang halaga ng pananaliksik
sa wika at kulturang Pilipino bilang makabuluhang gawain.
IV. Sumulat ng maikling sanaysay hinggil sa Wikang Filipino Bilang
Wikang Pambansa, Wika ng Bayan, at Wika ng Edukasyon at
Pananaliksik. Rubriks sa pagmamarka: Mainam ang diwa ng mga
pangungusap – 10 puntos; Katanggap-tanggap ang diwa ng
mgapangungusap- 8 puntos; Walang kaisipan ang pangungusap na
nabuo- 3 puntos.
- Wikang Filipino ng mga Pilipino ang wika ay isang mahalagang
kasangkapan na ginagamit upang maiparating ang mga nasa saloon
na ideya at damdamin ng isang tao. Ito ang praan na ating
ginagamit upang makipagtalakayan.Ang wika ay kumakatawan din
 sa pangunahing pagpaparating sa Iba ng panlipunang
pagkakakilanlan. Ang wika ay tumutulong na mapanatili ang mga
damdamin ng kultura,sining at pagkabansa ng isang bayan.

KABANATA 2: ANG FILIPINO BILANG DISIPLINA AT

FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA
ARALIN 2: FILIPINO SA SYENSIYA, MATHEMATIKA,
INHERIYA, AT IBA PANG KAUGNAY NA LARANGAN
Gawin: Sagutin ang sumusunod na katanungan
1. Paano at bakit ang Filipino ay naging isang disiplina? Ano ang istado
ng Filipino bilang isang disiplina?
Ano-ano ang mga patunay nito?
- Malinaw na ang Filipino ay naging isang disiplina dahil ang
wikang Filipino ay kabilang sa ibang larangan ng edukasyon. Ang
Filpino ay nagagamit sa ibat-ibang uri ng pananaliksik at ang
wikang Filipino ay tumutulong upang mas maunawaan. mabahagi
at maipresenta ng maayus upang mas mapalawak pa ang kaalaman.
2. Ano ang kakayahan ng wikang Filipino sa larangan ng siyensiya,
Matematika, Inhenyeriya, at iba pang kaugnay na larangan ?
Ano-ano ang mga patunay nito?
- Sinabi ni Dr. Fortunato Sevilla ng koliheyo ng Agham ng UST, sa
paggamit ng wikang Filipino sa pagtuturo ng siyensiya ay may
mabilis na mauunawaan ng mga mag-aaral ang lalim at lawak ng
mga konseptong pang agham.

Bunga nito mas magiging buhay ang talakayan sa klase dahil

ganap na nakikiisa ang mga mag-aaral. Ang ganitong pangyayari
ay nagbubukas sa mga mataas na paghahangat ng mga mag-aaral
na natuto ng siyensiya na magagamit nila sa pang-araw-araw na
buhay.

- Ayon sa eksperementrasyon ni Carlito M. Salazar na ang

kakayahan ng Filipino bilang wikang karunungan nang gamitin
niya itong midyum sa pagtuturo ng mga asignatura sa inhenyeriya
gaya ng Process Design in Chemical Engineering, Heat transfer,
computer calculation and Memoration Transfer. Sa katanungan
naman sa kaniyang mga mag-aaral ang pumapabor sa paggamit ng
wikang Filipino sa pagtuturo ng mga nasabing asignatura.
3. Ano ang kakayahan ng wikang Filipino sa larangan ng Humanidades
Agham panlipunan at iba pang kaugnay sa larangan?
Ano ano ang mga katunayan nito?
- Ang wika ay kasama sa pagsalang ng teknolohiya at
komunikasiyon. Ang lahat ng mga bagong imbinsiyon ng wika ng
tao ay inililipat sa ibat ibang parte ng mundo. Mawari sa mga ito
 ay isinasa aklat, nilalagay sa mga journal at report upang mabasa at
maging bahagi ng tinatawag na teknolohiya transfer.

WIIKANG FILIPINO SA HUMANIDADES

- Ang humanidades ay tumutukoy sa isang pangkat ng mga palagay
at saloobing naka tuon sa pag papahalaga sa buhay. Kong
susuruing mabuti, wika ang may pinakamalaking papel na
ginagampanan sa larangang ito- ang humanidades. Sa tulong ng
wika higit nating napapalawak ang larangang itopati na an gating
sarili at higit tayong maingat at magalang sa paniniwalang likha ito
at gawi ng ibang tao.

WIKANG FILIPINO SA AGHAM PANLIPUNAN

- Wika ang pangunahing kasangkapan sa pag uugnay sa pagitan ng

pamamahala at pinamamahalaan dahil dito dapat gamitin ang wika
sa komunikasiyon ng bayan para magkaunawaan sa larangang ito,
ang daluy o prosesso ng komunikasiyon ay dalawa; paghahatid ng
tugon. Sagut ng bayan konggayun dapat gamitin ang wikang
Filipino sa batas at politika dapat ding maging linggwahe ng
hukuman ang wikang ito tandaan natin habang may bayan sa batas
hindi mangyayari ang mga ito sa paggawa ng kabuktutan at
katiwalian.

WIKANG FILIPINO SA AGHAM AT TEKNOLOHIYA

 - Sa pagbabago ng panahun at lipunan, Natural lamang na sumabay
ang wika sa mga pagbabagut moderrisasyon ng lipunang
gumagamit nito kaylangag magamit ang Flipino sa pagtuturo at
pagsusulat sa larangan ng Agham, Matematika, at teknolohiya.
Ayon sa kanila ang paggamit ng wika ay nag dudulot ng mahusay,
mabilis, at mabisang pag unawa sa mga asignaturang siyentipiko at
teknikal sa makatuwid, dumating na nga ang panahon upang
mapayabong ang wikang Filipino bilang wikang intilikwalesado at
maaari ng umabot sa pamantayan upang maging isa ring
pandaigdig na wika.

4. Paano ba mapapalaganap at mapapaunlad ang paggamit ng wikang

Filipino sa ibat ibang bansa?
- Mapapalaganap at mapaunlad ang paggamit ng wikang Filipino sa ibat
iabang bansa sa pamamagitan ng paggamit nito sa araw araw na
pakikipag usap sa mga taong nakakasalamuha doon sa bansang iyon.
Ganoong pamaraan mas nagiging mabisa ang wika kong madali itong
magagamit, na babasa at nailalathala.
EBALWASYON
Sagutan ito sa hiwalay na sagutang papel
I. Isulat ang letra ng wastong salita sa loob ng panaklong upang
mabuo ang sumusunod na mga pangungusap.
1. Batay sa patakarang ng Pambansang Samahan sa Sikolohiyang
Pilipino, ang wikang (a. Tagalog, b. Filipino, c. Ingles) ay wikang
pagdudukalan ng pagkakakakilanlang pambansa.
2. Bilang (a. mamamaya, b. wika, c. asignatura), sakop ng Filipino ang
iba’t ibang kaalamang may kinalaman sa pagiging Pilipino na
magpapatibay sa pagkaugat ng mga estudyante sa sariling identidad.
3. Layunin dapat ng (a. pamilya, b. relihiyon, c. edukasyon) ang
humubog ng mga mag-aaral na tutuklas ng dunong-bayan na
pakikinabangan ng bayan.
4. Ang salitang pandamdamin sa wikang Filipino gaya ng saya na
nakabatay din ang pagpapakahulugan sa (a. emosyonal, b. kultural, c.
political) na kalagayan ng Pilipinas. 74
5. Patuloy ang (a. KWF, b. NCCA, c. UAAP) sa pagsasagawa ng mga
panayam at komperensya, pagsusulat at pagsasalin ng mga sanggunian
at paglathala ng pananaliksik sa mga larangang teknikal gamit ang
wikang Filipino sa tulong na rin ng mga iskolar na naininiwala sa
kakayahan ng wikang ito na magamit sa nabanggit na mga larangan.
6. Ayon kay Sevilla III, malaki ang pangangailangan ng paggamit ng
wikang Filipino sa agham at teknolohiya lalo na sa larangan ng (a.
Edukasyon, b. Agrikultura, c. Ekonomiya) na siyang kailangan ng
lipunan.
7. Pinatunayan na ng mga saliksik ma ang Filipino ay may kakayahang
maging (a. eksklusibong, b. inklusibong, c. komunikatibong) wika sa
edukasyon sa bansa sa darating na panahon.
8. Mahalagang tumimo sa isip ng bawat Pilipino na ang wikang (a.
Tagalog, b. Pilipino, c. Filipino) ay patuloy na uunlad sa iba’t ibang
larangan.
9 Ayon kay Timbreza, walang nakikitang problema sa paggamit ng
wikang Filipino sa mga disiplima tulad ng syensya, teknolohiya at
humanidades sapagkat ang wikang ito ay (a. mapag-ampon, b.
mapagkalinga, c. mapagmahal).
10. Malaki ang ginagampanang tungkulin ng wikang Filipino sa
larangan ng (a. Medisina, b. Inhenyerya, c. Agrikultura) dahil ito ang
nagsisilbing pangunahing instrumento ng mga doctor sa kanilang
panggagamot sa mga mamamayang Pilipino na nasa marhinalisadong
sitwasyon o maging mga nasa gitnang uri
II. Tukuyin kung Tama o Mali ang sumusunod na mga pahayag.
Isulat ang letrang T o M sa huling bahagi ng pahayag.
1. Ang Kalayaan bilang opisyal na pahayagan ng Katipunan ay
gumagamit ng wikang Tagalog sa paglathala bilang tugon sa
pangangailangan ng bayan. M
2. Lubos na matutuhan ng mga kabataang Pilipino ang kultura at
kasaysayan ng kanyang lipunan gamit ang wikang Ingles. M
3. Ang mga kasabihan o sawikaing Pilipino ay instrumento upang
maunawaan ang Pilosopiyang Pilipino. T
4. Humanidades ang substansya ng pagkatao ang bumubuo at
bumubuhay sa tao, lampas sa batayang pangangailangan. T
5. Sa layunin ng pagkatuto, mainam na gamitin ang wika ng bata sa
pagtuturo upang mas mabilis niyang maunawaan ang mga aralin. M
6. Sa kabuuan, maituturing na radikal o subersibo ang pahayagang La
Esperanza na nabuhay noong panahon ng pananakop ng mga Espanyol.
T
7. Walang kakayahan ang wikang Filipino na maging wika ng
karunungang pang-inhenherya batay sa naranasan ni Prop. Salazar sa
kanyang pagtuturo. M
8. Nagagamit na ang wikang Filipino bilang wika ng pananaliksik sa
Agham-Panlipunan. Patunay rito ang mga artikulong nalathala sa Malay,
Hasaan at Daluyan Journal. M
9. Pagsasalin ang isa sa mga pamamaraan upang matamo ng Filipino ang
intelektwalisasyon nito na matagal nang pinapangarap ng mga
nagtataguyod ng wikang ito. T
10.Tunay na mauunawaan ng isang propesor at mag-aaral ng
Sosyolohiya ang lipunang kanilang pinag-aaralan gamit ang wikang
katutubo sa nasabing bayan. T

III. Punan ang sumusunod na talahanayan ng mga gamiting

terminolohiya ukol sa bawat sumusunod na larangan o disiplina.
Itala rin ang kaukulang kahulugan, salin sa Filipino, at gamit sa
pangungusap ng salin sa Filipino ng mga terminolohiya.
A. MEDISINA

Terminolohiya Kahulugaan Salin sa Gamit sa

mula sa aklat at Filipino Pangungusap
diksyonaryo

Masakit na Matindi na ang

Acute pakiramdam na Matindi kanyang
nagpapahayag karamdaman sa
ng pagiging bato
malalang sakit.
Ito ay isang Si Marlon ay
Abdominal klase ng sakit na Sakit sa tyan nakakaramdam
naramdaman sa ng pananakit ng
bandang may tyan.
tyan.
Ito ay ang isang Si Karl na may
Medicine bagay na inomin Medisina sakit sa ngipin
o isinasagawa ay kailangang
nyang gumaling uminom ng
ang isang medisina.
pasyente.

B. INHENYERA

Terminolohiya Kahulugaan Salin sa Filipino Gamit sa

mula sa aklat at Pangungusap
diksyonaryo

Measure Ito ay isang Sukatin Ang mga

bagay na inhenyero ay
ginagamit sa gumagamit ng
pagsusukat. mga panukat
upang maka buo
ng proyekto.

C. SINING

Terminolohiya Kahulugan mula Salin sa Gamit sa

sa aklat at Filipino Pangungusap
diksyonaryo

Colors Ito ay bahagi ng Kulay Ang mga

sining na karpentero ay
 ginagamit ginagamit ng
upang mas tamang kulay sa
maging kaaya- pagpipinta
ayang tingnan
ang isang
imahe.
D.SOSYOLOHIYA

Terminilohiya Kahalagan mula Salin sa Gamit sa

sa aklat at Filipino Pangungusap
diksyonaryo

Family Pangkat sa Pamilya Si Joseph ay

lipunan kong may masayang
saan binubuo ng pamilya .
ina, ama at mga
anak

E. PAMAMAHAYAG

Terminolohiya Kahulugaan Salin sa Gamit sa

mula sa aklat at Filipino Pangungusap
diksyonaryo

Author Tumutokoy sa Manunulat Si Hannah ang

isang tao na manunulat nang
may akda binasa kung
akada.
F. DISIPLINANG PINAG AARALAN

Terminolohiya Kahulugan mula Salin sa Filipino Gamit sa

sa Aklat at Pangungusap
diksyonaryo

Phykesophy Tinutukoy sa Pilosopiya Pilosopiya ang

pag-aral tungkol Paboritong pag-
sa kaalaman at aralan ni
kamulatan ng Noraisa.
isang individual
sa sarili at sa
nasasakiyan nito.
 KABANATA III: REBYU SA MGA BATAYANG
KASANAYAN SA PANANALIKSIK

Ebalwasyon
I. Tukuyin kung anong kategorya ng batis ng impormasyon o
sanggunian ang inilalarawan ng sumusunod na pahayag.

A. Hanguang Primarya C. Hanguang Tersyarya

B. Hanguang Sekondarya D. Hanguang Elektroniko

C 1. Ang mga aklat at artikulo sa ensayklopidya at mga publikasyonng

para sa sirkulasyong pangmasa ay nabibilang sa kategoryang ito.
D 2. Ang mga datos mula sa hanguang ito ay magagamit at
mapagkakatiwalaan katulad ng kanilang mga nakalimbag na
counterpart.
A 3. Ang mga hanguang ito ang pinagmumulan ng mga raw data upang
masulit ang haypotesis at masuportahan ng mga haka.
4. Ang mga hanguang ito ay kinapapalooban ng mga ulat
pampananaliksik na gumamit ng mga datos mula sa mga hanguang
primarya upang malutas ang mga suliraning pampananaliksik.
D 5. Ang mga mananaliksik ay umaasa na ngayon sa Internet upang
maakses ang mga hanguang aklatan, mga ulat ng pamahalaan at iba pang
database, mga tekstong primary mula sa reputableng tagapaglathala,
pahayagan, maging mga iskolarling dyornal na abeylabol online.
B 6. Binabasa ito ng mga mananaliksik upang hindi mapag-iwanan sa
kanikanilang karangan at upang magamit ang mga datos na nabasa sa
paraang pagpapatunay o kaya ay pagpapabulaan.
C 7. Kinapapalooban ito ng mga aklat at artikulo na lumalagom at nag-
uulat tungkol sa mga naunang hanguan para sa pangkalahatang
mambabasa.
C 8. Kung gagamitin ang mga datos mula sa mga hanguang teksyarya
upang suportahan ang isang iskolarling argumento, maaaring hinidi
mapanaligan ng mga mambabasa ang pananaliksik.
A 9. Sa kasasayan, halimbawa, kinapapalooban ito ng mga dokumento
mula sa panahin o taong pinapaksa, mga bagay-bagay, mapa, maging
kasuotan.
C 10. Sa mga unang yugto ng pananaliksik, maaaring gamitin ang mga
hanguang ito upang maging pamilyar sa paksa.

II. Piliin sa loob ng kahon ang salita o terminong tinutukoy ng

sumusunod na pahayag. Isulat ang iyong sagot sa patlang.

aklatan Kabuluhan Presi

awtoridad Kasapatan Rasyunal
balangkas Konseptong Salin
buod Papel Sarili
hawig Layunin Sintesis
interes limitation Tuwiring
Sipi
Internet Metolohiya
Panimulang
Haka
Tuwirang sipi 11. Walang ibang ginawa rito kundi ang pagkopya ng
ideya.
Presi 12. Tinatawag din itong synopsis.
Hawig 13. Tinatawag itong paraphrase sa Ingles.
Presi 14. Galing ito sa salitang Panses na ang ibig sabihin ay pruned o
cut down statement.
Buod 15. Higit na maikli ito sa orihinal nang may 5 hanggang 40%.
Hawig 16. Isang hustong paglalahad ito ng mga ideyang gamit ang higit
na payak na salita ng mambabasa.
Sintesis 17. Pagsusuma ito ng mga mahahalagang paksang tinatalakay
sa isang akda.
Balangkas 18. Sistematikong hanay ito ng mga ideya na nagpapakita
ng malinaw na ugnayan.
Internet 19. Ito ang pinakamadali, mabilis, malawak at sopistikadong
paraan ng paghahanap ng paksa.
Awtoridad 20. Katangian ito ng mga paksa na tumutukoy sa maaaring
maging kapakinabangan ng mananakisik at iba pang tao.
Aklatan 21. Ito ang tradisyon na hanguan ng paksa.
Salin 22. Ginagawa ito dahil karamihan ng babasahing akademiko ay
nasusulat sa wikang Ingles.
Presi 23. Ito ay isang tiyak na paglalahad ng mga mahahalagang ideya
ng isang mahabang prosa o berso gamit ang sariling salita ng
mambabasa.
Hawig . Nagagawa nitong higit na nauunawaan ang mga akdang
teknikal o ano mang akdang mahirap intindihan.
Sintesis 25. Madalas itong inilalagay sa bandang huli ng isang akda
upang mabuhol ang mga pangunahing puntong pinatunayan sa isang
akda.
Salin 26. Hangga’t maaari, walang idinaragdag o ibinabawas dito.
Buod 27. Madalas itong tukuyin bilang gulugod ng isang papel.
Interes 28. Konsiderasyon ito sa pagpili ng paksa na tumutukoy sa
kawilihan ng mananaliksik.
Limitasyon 29. Konsiderasyon ito sa pagpili ng paksa na tumutukoy sa
mga abeylabol na datos.
Aklatan 30. Maaaring simulan dito ang pag-iisip ng paksang
pagpipilian.
Layunin 31. Ito ang nagsasaad ng pangkalahatang balak sa isasagawang
pananaliksik.
Rasyunal 32. Ito ang motibasyon at inspirasyong nagtulak sa pagtatangi
ng napiling paksain ng pananaliksik.
Layunin 33. Maaaring maihayag ito sa pamamagitan ng isang
katanungang nagbubukas ng pinto ng pagsisiyasat.
Rasyunal 34. Tumutukoy ito sa mga paunang tugon sa suliraning nais
tuntunin sa pananaliksik.
Metolihiya 35. Ito ay tumutukoy sa mga balak na hakbang sa
pangangalap ng datos at pag-iimbestiga ukol sa napiling paksa.

II. Bumuo ng konseptong papel pampananaliksik batay sa iyong

napiling paksa.

I. KRISIS PAMPINANSIYAL: UNANG

PANIMULA
A. PANUKALANG PAHAYAG
- Bilang isang mapanuring mag-aaral, ang maliit na pagkabagsak ng
isang malakas na bansa tulad ng Amerika ay isang malaking suliranin na
dapat tutukan. Ito sa aming palagay, ay nagsimula sa kapabayaan ng mga
kompanyang pampinansiyal kasama na ang paglaganap ng pagkalugi ng
ilang kompanya, gobyerno sa Europa, recession, at ang mababang pag-
unlad ng palitan sa stock market sa buong mundo. Batid namin ang
nakaambang kaguluhan, mangyaring ang lakas at kapangyarihan ng
kinikilala at tinitingalang bansa ng Amerika ay tuluyan nang maglaho.
Isang malaking dagok ito sa bansang Pilipinas, at iyon ang mas nais
naming bigyang pansin. Malaki ang sakop ng pag-unlad at pagkabagsak
ng Amerika, kaya’t pati ang maliliit na bansa tulad ng ating bayang
sinilangan ay hindi makaiiwas, lalo na’t malaki ang naitutulong ng
Amerika sa atin sa maraming aspeto, partikular sa ating pampinansiyal
na pangangailangan.
Kami rin naman sa kabilang banda, ay nakasisigurong iisip ng paraan sa
lalong madaling panahon si Uncle Sam upang hindi magpatuloy ang
masamang bangungot na hinaharap nila ngayon at upang tulungan ang
maliliit na bansang apektado nito.

Sa kabilang dako, nakapangangambang isipin na sa kasagsagan ng sigla

ng bansang Amerika, tayo’y naghihirap na; Paano pa kaya na sila na sa
mga pagkakataon ay ating sandalan, ngayon ay nanghihina na?

B. INTRODUKSYON
- RECESSION: Period of reduced economic activity. Noon ay nakaranas
ng kaginhawaan ang ating bansa. Sa katunayan, isa tayo sa mga
nangungunang mayaman na bansa. Hanggang sa makaranas ng unti-
unting pagkabagsak sa aspetong pampinansyal ang Pilipinas, ang bawat
indibidwal ay unti-unti naring nawawalan ng pag-asa. Hanggang ngayon
ay may tanong sa aming isip, ‘kung nakuha nating manguna noon, bakit
nahayaan itong bumagsak at hindi na muling nakabangon?’
- Dumating din ang oras na nakasanayan na ng ating mga kababayaan
ang mamuhay sa hirap, magtiis, at umunlad gamit ang tiyaga at sipag.
Hindi, hanggang sa maibalita noong nakaraang taon ang nalalapit na
paghina ng bansang Amerika at dagdag krisis pampinansyal di lamang
sa ating bansa kung hindi sa buong mundo, ay napukaw ng suliraning ito
ang aming atensyon.
- Ang pagbagsak ng mga negosyo, halaga ng piso sa pandaigdigang
stock market, maging ang reputasyon ng Pilipinas na nagdulot sa iba
nating kababayan upang matanggal sa trabaho, pati narin ang pagtaas ng
mga pangunahing gastusin tulad ng gasolina, bigas, pagkain, buwis, at
kuryente, at matrikula ay ilan lamang sa mga krisis pampinansyal na
nararanasan ng bawat mamamayang Pilipino.
- Bilang mag-aaral, unti-unti na naming nararamdaman ang masamang
dulot ng krisis pampinansyal: pagtaas ng bilihin, pamasahe,
pangmatrikula; ang buong sambayanan ay apektado na ng malawakang
krisis pampinansyal. Dati rati, ang ilan ay nakapagtitiis pa sa
pamamaluktot, ngunit paano na ngayon na lalo tayong naghihirap?
Gusto naming sisihin ang gobyerno. Maraming pagbabago at
pagpapaganda ng mga istruktura, subalit bakit wala paring pag-unlad?
Marami parin ang naghihirap at umaasa sa tulong na ibabahagi ng
gobyerno, at marami parin ang palad na pilit umaabot sa mga kamay ng
mga ito. Ang politika ay isa pang isyu, ngunit kung patuloy nating
ididikit ito sa aming isyu ay lalayo at lalawak lamang ang mga pahayag
at paglalahad. Higit sa lahat na aming nais bigyang diin ay ang
edukasyon; dumarami ang kabataang hindi nakapag-aaral. Madaling
sabihin ang lahat, ngunit alam naming may bahagi parin ang bawat
indibidwal dito. Kaya’t sa aming pananaliksik ay tatalakayin namin sa
matalas ngunit maingat na paraan ang isyu na ito na tumututok sa epekto
nito sa mga mag-aaral na gaya namin.
Nakalulungkot isipin na mahihirapan na tayo muling makaaahon sa
hirap at danasin muli ang pamamayagpag sa industriya at komersiyo,
hindi lamang sa Asya, kundi maging sa buong mundo. Ang pagiging
tanyag sa angking likas na yaman: tubig, lupa at tao, mayamang
produksyon ng mga produktong pang-export, magagandang tanawin na
dinarayo ng mga turista, mataas na halaga ng piso, at mataas na
reputasyon ng bansang Pilipinas. May paraan pa kaya talaga? Ano ang
maibabahagi ng isang estudyanteng tulad namin? Ano ang
kahahantungan ng Pilipinas at ng mga Pilipino kung magsasawalang
bahala lang ang ibang tao? Ito ba ang magbubuklod sa bawat isa upang
sugpuin ang krisis pinansyal ng ating bansa? Paano ang edukasyon ng
bawat batang Pilipino na itinuturing na pag-asa ng bayan?
C. REBYU/PAG-AARAL
- Nahirapan kami noong una sa kung anong thesis statement ang aming
tatapusin. Nariyan na hindi tinanggap ang una naming ginawa kaya’t
kinailangan naming baguhin ang buong ideya at umisip ng mas
nakapupukaw na paksa. Hindi madali sa una dahil akala namin ay tapos
na ang lahat; hindi namin inaasahan na kakailanganin naming
magsimula muli sa umpisa. Sa katanuyan, pangatlong thesis statement
na ito, subalit hindi nakapagsisi na ito ang aming tinatalakay sapagkat
hindi lamang ang mga mambabasa ang matututo, kundi maging kami na
nagsagawa nito ay matutulungan ng mga datos na aming nakalap. Hindi
lamang sa napapanahon ito, kundi makapag-uugnay din kami sa target
naming mambabasa. Ang suliraning pampinansyal ay sensitibo, kaakit-
akit ang pahayag ngunit malawak ang saklaw, ngunit sa kabila ng
pagkamaselan ng isyu na ito ay naroon parin ang aming interest, sa
simpleng dahilan na nakagaganang talakayin ito at nakasisiguro kaming
matatamo ang mga motibong aming tinala para sa pananaliksik na ito.
Ang pangangalap ng datos, pagsasagawa ng survey, at pagkuha ng sagot
mula sa mga napiling responde; lahat ng iyon ay nakatutuwang gawin na
kami ay maihahalintulad sa media na totoong gumagawa ng pag-aaral
ukol sa paksang ito.

Mahalaga na sa aming pananaliksik na ito ay masaya namin itong

ginagawa at marami kaming natututunan. At ang mga aral na
maibabahagi nito ay dadalhin namin hanggang sa realidad ng buhay.
D. LAYUNIN
- Ang aming pangkalahatang layunin ay magbigay ng kaalaman sa mga
mambabasa ukol sa epekto ng krisis pampinansyal ng ating bansa. Hindi
lingid sa ating kaalaman na mas lumawak ang sakop ng suliraning ito na
nakaabot na sa buhay estudyante ng isang mag-aaral.
- Layunin ng aming pananaliksik na makakalap ng mga personal na
komento o opinyon mula sa aming mga mambabasa. Mula sa mga
nakalap naming datos, ito’y aming susuriin upang maipakita ang
kaugnayan ng epekto ng krisis pampinansyal sa buhay ng mga
estudyante (1LAM ang napili naming kumatawan dito.) Pangunahin dito
na may maibahagi kaming aral mula sa pananaliksik na ito upang ang
pag-aaral na ito ay magsilbing liwanag na makapagsisimula ng
magandang hakbang tungo sa paglaban sa suliraning pampinansyal.
- Layunin din naming imulat ang isipan ng bawat mambabasa sa
napapanahong krisis at upang ang bawat makakabasa ay mahikayat na
maging bahagi sa pagtulong sa krisis pampinansyal, maliit man ito o
malaki.
- Panghuli sa lahat ay ang aming hangaring mailahad sa artistikong
pamamaraan ang mga kadahilan at epekto ng krisis pampinansyal sa
behavior ng aming target: masama man o mabuti.
E. HALAGA
- Mahalaga ang aming pananaliksik dahil makakapag-ambag ito ng
kaalaman, lalo na sa kabataan. Maaari din itong maging paraan upang
makapag-enganyo ng mga “psychologists”, para gumawa sila ng mas
malalim na pag-aaral ukol sa aming paksa. Ang pag-aaral na kanilang
isasagawa ay mas makakatulong hindi lamang sa kabataan kundi para na
din sa kanilang mga magulang, upang mapabatid sa lahat na ang bawat
isa’y dapat maging bahagi sa pagsugpo ng problemang ito na maaaring
simulan sa maliit na paraan.
- Hinahamon ng aming pananaliksik na magising ang mga kabataan na
ang mga kilos natin, maliit man o malaki, ay magiging kabahagi sa
lalong pagkabagsak o unti-unting pagbangon ng bansa mula sa krisis
pampinansyal. Nais naming maging mas maingat ang bawat kabataan sa
mga bagay na kanilang pinagtutuunan ng pansin (partikular sa paggamit
ng salapi), upang lalo kaming magkaroon ng karunungan sa pagtitipid at
pagpapahalaga sa mga importanteng bagay lamang. Napapanahon ang
paksang aming napili, kaya’t hangarin namin ang napapanahong
pagtalakay at mapanuring pag-aaral upang makapagbigay ng
napapanahong aksyon na maaaring ikonsidera ng aming mambabasa.
F. KONSEPTUWAL O TEORETIKAL NA BALANGKAS
- Ang konseptong ito ay nabuo bunga ng isang magandang panukala
mula sa isang mabuting kaibigan. Hindi kami nagdalawang isip sapagkat
ito ay pangkasalukyang suliranin ng bawat mamamayang Pilipino at
alam naming marami ang aming matatalakay mula sa isyu na ito.
- Ang ekonomiya ng bansa ay maihahalintulad sa “puzzle”, at ang
gobyerno ang bumubuo sa mas mahirap na bahagi; tayo sa mas madali at
maliit na parte. Ang ekonomiya ay maaaring masigla at magkaroon ng
biglaang pagkabagsak. Maraming dahilan kung susuriin mabuti:
maaaring nagkamali sa pagkakabuo sa malaking bahagi, o di kaya’y
hindi nagawan ng maaayos na bahagi sa maliit na parte. Sa kalagayan
natin, tayo ay dumaranas na ng unti-unting pag-unlad. Kahit paano ay
nakikita natin ang paglaban ng piso sa world market. Ang mga
infrustruktura’t reporma ng gobyerno ay nagdudulot ng magandang
resulta, ngunit narito at nakaamba ang mabilis na pagkabagsak muli ng
ekonomiya dahil sa nararanasang pangkalawakang krisis.
- Ano ang magagawa nito sa edukasyon? Malaki. Nakawawasak.
Maaaring ikabagsak ito ng pundasyon ng isang bata. Kapag nagpatuloy
ang pagdami ng mga batang hindi nakapag-aaral, mahihirapan ang bansa
na makapaghasa ng mahuhusay na mag-aaral na kinakailangang
manggagawa ng bansa. Dahil sa hirap ng buhay, ang mga katatapos pa
lamang mag-aral ay nagsisipangibang bansa na dahil hindi umaasa ng
kaginhawaan sa pananatili at pagtatrabaho dito sa ating bansa.
G. METODOLOHIYA
- Magsasagawa kami ng “survey” sa aming mga kaklase upang malaman
namin ang reaksyon nila tungkol sa aming pananaliksik. Kaakibat ng
survey na ito ang makakatulong sa pagtagpi-tagpi namin ng mga
makakalap naming datos. Mahalaga din ito upang malaman namin ang
mga kinakailangang pang pagbabago sa pananaw ng mga estudyante
ukol sa krisis pampinansyal. Gamit ang survey na ito, makabubuo kami
ng konklusyon at rekomendasyon na naaayon sa pagkakatugma ng
aming isyu at kaalaman ng aming mga kaklase ukol dito. Bubuo kami ng
survey na makapaglalabas ng opinyon at saloobin ng aming mga
napiling responde sa naturang isyu, upang maitalakay sa mas
detalyadong paraan ang mga bagay na dapat pang bigyang diin.
Mangangalap din kami ng mga impormasyon mula sa mga
mapagkakatiwalaang pahayagan, artikulo na makikita sa internet, at pati
narin ang mga balita sa radyo’t telebisyon. Gagamitin namin ito bilang
matibay na pangsuporta sa aming paglalahad at pagtalakay sa mga bagay
ukol sa aming naturang isyu. Binibigyan ding halaga ang opinyon ng
mga nakatatanda na mas bihasa’t may kaalaman sa isyu na ito, ngunit
ang makakalap mula sa mga ito ay hindi na ipalalabas sa mga nakalap na
datos, kung hindi ay magsisilbi itong impormasyon sa amin na
gagamitin sa pagpapalawak at pagdedetalye ng aming paksa.
H. SAKLAW DELIMITASYON
- Ang sentro ng aming pananaliksik ay ang klase ng 1LAM, dahil sila
ang pangunahing tauhan ng aming pananaliksik. Maaaring umabot ang
aming survey sa ibang tao ngunit hindi ito gaanong pagtutuunan ng
pansin. Malawak ang aming paksa ngunit ang tauhan ay partikular.
Kaya’t sisikapin namin na huwag ilayo ang isyu sa paksa. Pagtutuunan
ng pansin ang relasyon ng krisis pampinansyal at estudyante ng 1LAM.
Maaaring sa ibang bahagi ay tatalakayin namin ang isyu sa
pangkalahatang paraan, ngunit paliliitin parin namin ito upang
magtugma sa pangangailangan ng aming pananaliksik. Hindi
maiiwasang umabot sa malalaking puntos, dahil naniniwala kami na
kinakailangan ito upang mas lalo maipahayag ang damdamin ng isyu na
ito at maipakita kung paano nakaaapekto ito sa mas partikular na aspeto
katulad ng pag-aaral ng mga estudyante ng 1LAM; ngunit sa kabilang
banda ay babagsak parin ang isyu sa kung ano ang pinakapayak naming
paksa.
I. DALOY NG PAG-AARAL
- Katulad ng nabanggit, ang daloy ng pag-aaral ay magsisimula sa mas
malaki papunta sa maliit. Dahil sa lawak ng sakop ng pag-aaral sa
paksang ito ay hindi maiiwasang magsimula sa pangkalahatang isyu
bago ito mapunta sa mas payak na paglalahad, at naiisip namin na
epektibo ito upang maipakita kung ano talaga ang binibigyan ng diin sa
suliraning malaki at malayo ang pinag-ugatan. Kabit-kabit ang isyu
katulad ng nabanggit na, subalit ang daloy ng pag-aaral ay isesentro
parin sa epekto nito sa mga estudyante ng 1LAM., gamit ang “survey” at
nakalap na mga datos.
II. KRISIS PAMPINANSYAL: ANG PAGLALAHAD.
INTRODUKSYON NG PAKSA
Krisis Pampinansyal. Isang isyu na dapat tutukan, hindi lamang ng
bansang bumabagsak ang ekonomiya, hindi lamang ng malalaking
kompanyang unti-unting nalulugi, hindi lamang ng mga magulang na
nawawalan ng kabuhayan, kundi pati ng mga kabataan at mag-aaral na
katulad natin.
Dati ay laban lamang ito ng bansa, laban ng malalaking negosyong
nagpapayaman ng husto, at laban ng mga kilalang tao sa iba’t ibang
paraan; ngunit ngayon ay kasama na tayo sa laban. Kung kalian ito
nagsimula ay isa pang isyu na maaaring makapaglayo sa atin sa kung
ano ang dapat talakayin.
Ang krisis pampinansyal ay malalim na ang pinag-ugatan, at mas
malalim na pag-aaral ang kinakailangan upang isa-isahin ang mga ito,
subalit hindi na nangangailangan pa ng mas malaking pag-aaral upang
malaman natin na dapat na tayong maging kabahagi sa pagsugpo sa
suliraning ito dahil pati ang mga mag-aaral na tulad natin ay apektado
na. Malawakan ang paglaganap ng krisis na ito kaya nga’t ang mga
kritikal na pag-iisip ng ilang mag-aaral ay nagtatanong kung kailangan
na ba nilang mag-ipon para sa susunod nilang henerasyon. Maaaring
pagtawanan ang biro na ito ngunit sa seryosong usapan, ito’y isang
matalinong tanong na naaayon sa pangkasalukuyan nating kondisyon.
Hindi permanente ang lahat, maaaring ang mga magulang natin ay may
trabaho ngayon, maaaring bukas o makalawa ay hindi na. Hindi natin ito
hinihiling ngunit hindi rin natin inaalis ang katotohanan na hindi ito
malayong mangyari.
Maaaring para sa mga nakaaangat sa buhay, masasabi nilang hindi nila
nararamdaman ang buhay, masagana pa ang lahat kaya’t maaari pang
magsawalang bahala at isantabi ang pagtitipid. Isipin natin ang nangyari
sa Pilipinas na noon ay nagtatampisaw sa bukal ng kasaganaan. Bakit
bumagsak ang ekonomiya ng mayamang bansa natin? Ito ay dahil sa
kapabayaan at pagsasawalang bahala. At sa paraang ito din nila
mararanasan ang unti-unting pagkabagsak ng kinabuhayang
pinaghirapang ipundar ng buong lakas at sipag.

PRESENTASYON
Nais naming simulan ang paglalahad ng datos sa nakalap namin mula sa
mga responde ng aming survey. Karamihan sa 1LAM ay nagsasabing
namomroblema sa susunod na pangmatrikula. Sinasabi nilang
kinakailangan na nilang magtipid sa kuryente, at ang ilan pa ay
umaming nabawasan ang kanilang baon. Ang mga bagay na ito ay
nagpapatunay ng kanilang pagsalaysay na halos ang lahat ay
nakararamdam ng hirap ng buhay. May mga nawalan ng trabaho ang
kamag-anak, at ang iba rin ay hindi na nakakabayad sa mga bayarin sa
bahay sa takdang oras. Maraming nagsabi na kung dati ay nakukuha
pang gumastos kapag pumupunta ng mall, ngayon ay pumupunta na
lamang sa mga lugar na ito upang magpahinga, magpalipas ng oras at
magrelax. Sa kabilang banda, may ilan parin ang nakapagsasabing hindi
nila masyadong nararamdaman ang hirap ng buhay. Marahil ang mga ito
ay nabibilang sa mas mataas na estado ng pamumuhay, kaya’t ang iba ay
matikas na nakapagsasabing bumibili parin sila ng masasarap na pagkain
kahit ito ay may kamahalan.
Sa pagsuri namin ng kanilang behavior ukol sa mga bagay na binibigyan
nila ng halaga, napagalaman namin na iilan lamang ang taliwas sa sagot
ng karamihan na mas gugustuhin nilang manatili sa kanilang mga bahay
kaysa gumastos sa labas, at ikinokonsidera na din nila ang pagtatabi ng
barya na natitira sa kanilang mga baon. Huli na sa kanilang prayoridad
ang pagbili ng mga makabagong teknolohiya. Sa pagbili naman ng mga
damit, nagkakaisa ang lahat na uunahin nila ang mas mura, o di naman
kaya’y branded ngunit maghihintay ng sale. Sa pagpili ng pagkain,
kakaunti lamang din ang sumasalungat sa pagkakaisa ng sagot ng
karamihan na mas pipiliin nila ang mga kainan kung saan sila mas
makakatipid; mga lugar na pangmasa ngunit mabubusog ang natatakam
na sikmura at hindi gaanong kamahalan.
Mangilan ngilan parin ang addicted at corrupted ng mga makabagong
teknolohiya. Saan ka man pumunta at tumingin, ang bawat mag-aaral ay
may dalang kung ano sa kanilang mga bulsa. Ang mga ito raw ay
kailangan nila sa kanilang paglilibang at pleasure. Ang iba ay regalo
para sa nakamit na mataas na grado o di kaya’y kaarawan. Sa hirap ng
buhay, maraming mag-aaral parin ayon sa aming pag-aaral ang
nagnanais makatamo ng wisik ng teknolohiya at upang hindi mawala sa
fashion nito.
Ayon naman sa mga artikulong aming nabasa, ang industriyang
pampinansyal ay walang kuwestiyong nakararanas ng krisis sa
pangkasalakuyan. Nakaaapekto ito sa buhay kolehiyo ng isang mag-
aaral. Maaaring lingid o hindi ito sa kaalaman ng karamihan. Ayon sa
aming pag-aaral, bumabagsak ang career na pampinansyal kaya’t
iminumungkahi ng isang artikulo na aming nabasa na ang mga mag-
aaral sa kolehiyo ay maaaring mangailangan ng pagbabago sa kursong
kanilang tinatahak, dahilan nga sa pagbagsak ng mga malalaking
kompanyang pampinansyal. Malaking dagok ito sa bawat mag-aaral lalo
na sa mga nagsisimula pa lamang dahil hindi pa nila alam kung ano ang
naghihintay sa hinaharap. Ngunit mahalaga ngang pagtuunan mabuti ng
pansin kung ang sinisimulan ba namin ngayon ay makakatulong sa
hinaharap o mauuwi lang sa wala ang mga ipinupundar na hirap.
Bukod dito, isa pa sa mga artikulong aming nabasa ang nagsasabing
mahihirapan ang mga magulang na tustusan ang matrikula ng isang bata
ng isang may kayang pamilya dahil sa lalong pagtaas ng matrikula lalo
ng isang batang nag-aaral sa kolehiyo. Dagdag pa dito, dahil sa
humihinang mga pinansyal na institusyon ay mahihirapan ang mga
magulang na makahiram ng pera lalo’t walang kasiguraduhan ang
pagbayad sa mga ito. Kung susuriin, hindi lang naman pangmatrikula
ang iniintindi ng mga magulang lalo kung nasa mababang posisyon sa
kompanya. Madalas pinipilit ipagkasya ang kinikita ng mga magulang sa
lahat ng gastusin at bayarin sa bahay. Paano naman ang mga magulang o
kamag-anak na tumutulong sa pag-aaral ng bata, kung saan ay
nagtatrabaho sa ibang bansa at may peligrong matatanggal sa trabaho
dahil sa mga pagbagsak ng kompanya doon?
Maraming epekto ang krisis pampinansyal, napakalawak nito upang
talakayin. Kabit-kabit ang epekto nito. Madaling Makita sa mas
malaking apektado ng krisis na ito ngunit dahil dito, apektado na pati
ang pag-aaral ng mga mag-aaral sa kolehiyo. Napakahirap ng mangalap
ng pera ngayon. Nakapanghihinayang ang magagaling na bata na hindi
nabigyan ng pagkakataon na paghusayin nila ang karunungang ito sa
mas malalim na pag-aaral; sa halip sila ngayon ay kinakailangang
maghanap-buhay.
Sa kabilang banda, nakatutuwang isipin na dumarami ang mga
scholarship grants na handog ng mga unibersidad kaakibat ang suporta
ng gobyerno dito upang makatulong na makapag-aral ang isang mag-
aaral ng libre o di kaya’y makakuha ng discount sa matrikula. Ito ay
maaaring sa pagkuha ng mataas na grado, pagiging atleta sa naturang
eskwelahan, pagbibigay serbisyo o di kaya’y pinansyal na suporta sa
mga mag-aaral na kabilang sa lower class na pamilya na ang kinikita ay
nasa poverty level.
III. ANG PAGWAWAKAS
A. KRITIK
- Mahalaga na mapag-aralan ang pag-uugali ng mga estudyante ng
1LAM para sa pag-aaral na ito. Nakatutuwang isipin na buong
tapang ang kanilang pag-amin sa mga tanong na humamon sa
kanilang katapatan at personal na opinion ukol sa krisis
pampinansyal.
- Isa o dalawa sa aming mga responde ang nakapagsabing
kinailangan nilang magsanla upang ipangtustos sa mahalagang
pagkakagastusan. Sa hirap ng buhay, kinailangan ng isang nasa
murang edad gawin ito dahil sa awareness ng kanilang kondisyon
pampinansyal. Ito ay nagpapakita ng responsibilidad ng isang mag-
aaral sa 1LAM upang isugal ang isang iniingatang bagay upang
magamit sa mas makabuluhang paraan. Hindi katulad ng ibang
mag-aaral na kung anu-ano ang mga makabagong teknolohiya na
hinihingi sa magulang. Kung iisa-isahin natin ay hindi naman
makakatulong sa pag-aaral. Una ang cellphone: marami ang
nahuhumaling sa iba’t-ibang katangiang maibibigay ng bagay na
ito ngunit kung iisipin ay hindi naman ito gaanong mahalaga lalo
na’t wala pang trabaho. Sapat na sa aming palagay ang cellphone
 na magagamit sa pagtext o tawag sa pamilya at mga kaibigan.
Maaari ring samahan ng mga kakat’wang katangian nito katulad ng
camera at mp3 na magagamit sa paglilibang at paggawa ng mga
proyekto ngunit hindi kinakailangang mahal at pagkagastusan ng
malaki. Pangalawa ang iPod: kung tutuusin ay hindi naman talaga
kailangan nito. Sa aming palagay, hindi rin ito kailangan dahil
maraming paraan upang makapakinig tayo ng musikang gusto
natin. Masaya ang may koleksyon ng mga paborito mong kanta at
palagi itong papakinggan ngunit hindi ito sapat na rason upang
pagkagastusan ng halagang halos katumbas ng buong taong baon
sa eskwela. Marami pang mga bagay ang pinagtutuunan ng pansin
ng mga estudyante kahit mahirap ang buhay ngunit nakatutuwang
isipin na hindi ito lingid sa kaalaman ng 1LAM at ayon sa kanilang
mga sinagutan, sila ay nakikibahagi sa pagtitipid ng kanilang mga
magulang.
- Isa pa sa nais naming bigyang diin sa kritikong ito ay ang
edukasyon mismo ng 1LAM. Kami ay nagsisimula pa lamang
tahakin ang landas na napili namin. Hindi pa kami gaanong
nakalalayo ngunit marami ng nakaambang suliraning, at isa na nga
rito ang painansyal na aspeto. Karamihan ay mahihirapan na sa
susunod na pangmatrikula at kailangang gumawa ng paraan upang
maipagpatuloy ang pag-aaral. Dapat pang pagtuunan ito ng pansin
ng gobyerno. Maraming sa 1LAM ang nagnanais na magtrabaho sa
ibang bansa kaysa manatili sa Pilipinas at dito magpundar. Batid
naming ang hirap, at hindi nalalayo ito sa karanasan ng marami
nating kababayan na katatapos lang gumradweyt sa kolehiyo at
namomoroblema sa mga trabahonh papasukan.
- Tunay na napakahirap ng buhay, ngunit hindi dapat ipagsawalang
bahala ang pag-aaral. Ang 1LAM marahil ay nag-iisip narin ng
 mga kursong mas madaling makakuha ng trabaho at mas makapag-
iipon ng malaki. Lumalago ang kompetisyon sa komersyo, at sa
hirap ng buhay, hindi naming alam kung paano makikipagsabayan.

B. KONKLUSYON
- Inaakala namin sa una na ang 1LAM ay walang pakialam sa
paligid. Inaakala namin na aware man sila ay hindi sila gumagawa
ng aksyon ukol dito. Ang inaasahan namin ay taliwas sa aming
natuklasan. Sila pala sa maliit na paraan ay nakikibahagi din ngunit
naroon parin ang pagsasantabi ng ilang mga bagay na mas dapat
pagtuunan ng pansin at mas pinapahalagahan ang gusto nilang
gawin.
- Sang-ayon kami sa lahat ng datos na aming nakalap. Kahit saang
sulok ng mundo, ang larawang ito ay makikita at ang lahat ay
naaayon sa aming obserbasyon at pananaw. Nagbigay kaalaman
din ito sa amin sa mapanuring paglalahad ng suliranin, epekto nito,
at dapat gawin para dito. Ang lahat ay nasa ayos at nagkatugma-
tugma ayon sa aming layunin at hangarin.
Mula sa malaking detalye, na ginawa naming preview sa mas
payak na paksang aming binigyang diin, mga datos na nakalap,
methodolihyang ginamit, hanggang sa maliliit na detalye, ang lahat
ay nagkaugnay-ugnay.
Natutunan namin ang maging maingat sa mga desisyon aming
pipiliin dahil kung ano ang kinabukasan ay nakasalalay sa mga
desisyon at hakbang na aming gagawin sa kasalukuyan.
 KABANATA IV: MGA BATAYANG KAALAMAN SA MGA
TEORYA SA PANANALIKSIK NA AKMA O BUHAT SA
LIPUNANG PILIPINO

Ebalwasyon. Sagutin ang sumusunod na katanungan.

1. Ano ang teorya? Ano ang gamit at kahalagahan nito sa
pananaliksk- panlipunan?
- Ang teorya ay isang salitang maraming kahulugan. Sa una, ang
teorya ay maaaring isang magkakaugmang pangkat ng nasubukan
nang panglahatang mga mungkahi, na itinuturing bilang tama o
tumpak, na maaaring gamitin bilang mga prinsipyo ng paliwanag
at prediksiyon (hula) para sa isang uri ng kababalaghan.

- Ang teorya ay maaari ring isang pagkabatid o pananaw sa isang

bagay na gagawin, o kaya ng metodo ng paggawa nito. Ang teorya
ay maaari pa ring isang sistema ng mga panuntunan o mga
prinsipyo.

2. Ano-ano ang mga teorya o pananaw sa pananaliksik na akma sa

lipunang Pilipino? Ano-ano ang batayang premis at sensya ng
bawat isa? Bakit at paanong ang bawat isa sa mga iyon ay
masasabing akma sa lipunang Pilipino?
masasabing akma sa lipunang Pilipino?

Teoryang Dependensya
- Nakasaad sa teoryang ito, ang mga gawain at polisiyang pang-
ekonomiya ng mga mayayamang bansa ay direktang nakakaapekto
sa mga mahihirap nang mga bansa sa negatibong pamamaraan.
Patunay rito ang kabalintunaang ginawa ng mga mayayamang
bansa. Maihahalintulad ang sitwasyong ng lipunan natin sa Africa.
Kung saan sila ay tumanggap ng bilyong dolyar na utang mula sa
mga mayayamang bansa mula 1970 hanggang 2002. Nagkapatong-
patong ang interes ng mga utang na iyon. Bagamat nabayaran na
ng Africa ang kanilang utang ng kanilang mga lupain, may bilyong
utang pa rin ang Africa sa interes. Kakaunti, kung hindi man halos
wala nang resorses ang Africa upang mamuhunansa kanyang
sariling ekonomiya at pag-ulad ng tao. Malabo nang umunlad pa
ang Africa liban na lang kung patatawarin ang interes ng mga
makapangyarihang bansang nagpautang upang tuluyan nang
mabura ang utang ng Africa (Crossman, 2018).

Intersectionality: Teoryang Feminismo

- Ang teoryang Intersectionality ay naglalarawan kung paano ang
iba’t ibang paraan ng diskriminasyon ay nararanasan o kung
paanong ang diskriminasyon ay bunga ng magkakaiba subalit
magkakaugnay na elementong bumubuo sa tao o lipunan. Batay sa
 mga pagsusuring naisagawa na may kinalaman sa feminismo
partikular ang papel na ginagampanan ng kababaihan sa lipunang
Pilipino. Ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa ang
nais niyang ipaabot gamit ang kanyang tuwirang panitikan.

3. Ano-ano ang iba pang teorya o pananaw sa pananaliksik na akma

sa lipunang Pilipino? Ano-ano ang batayang premis at esensya ng
bawat isa? Bakit at paanong ang bawat isa sa mga iyon ay
masasabing akma sa lipunang Pilipino?
- Teoryang ng Sikolohiyang Filipino ito ay may kinalaman sa pag-
aaral ng isip ng mga Filipino sto ay ayun sa pag aaral ni Dr.
Virgilio G. Enriquez. Ang sikolohiyang ay bunga ng karanasan,
kaisipan at oryentasyon ng Pilipino. Binubuhay dito ang
pambansang identidad at kamalayan ng Pilipino ito rin ay
nakikisangkut sa mga isyung panlipunan at gawaing panlipunan at
sikohiya ng wika at kultura. Ito ang mahalagang batayan ng
Sikolohiyang Pilipino ang kinagisnang sikolohiya. Una na dito ay
ang mga aral at ritwal, mga dalangin, bulong, kuwentong-bayan.
alamat at epiko, ang tao at ang kanyang diwa, ang panahon ng
pagbabagong-isip, ang panahon ag pagpapahalaga sa kilos at
kakayahan ng tao, ang panahon ng pagpapahalaga sa suliranin sa
lipunan. Ang teoryang siklohiya ay higit na mailapat sa mga pag-
aaral na nag-uusisa sa pag- augali at paraan ng pag-iisip ng tao,
siklohiya at iba pangkatulad Pantayong pananaw ito po ay
ibinahagi Zeus Salazar ito po ay panloob na pagkakaugnay-ugnay
ng mga katangian, halgahin, kaalaman, karunungan, hangarin,
kaugalingan, pag-aasal, at karanasan ng isang kabuuang
pangkalingan. Magkakaroon lamang ng pantayong pananaw kapag
gumagamit ang lipunan at kalinangan ng Pilipinas ng mga
 konsepto at ugali na alam ng lahat ang kahulugan na magiging
talastasang bayan ayon kay Salazar (1997).

- Teioryang Markismo mula ito sa mga banyaga na itinatag nina

Karl Marx at Friedrich Engels na may matibay na paniniwalang
ang kapitalistang lipunan ang tunay na dahilan ng paghihirap ng
mga tao Bilang teorya, ito ay magagamit sa mga paksang
pananaliksik na may kaugnayan sa sumusunod Migrasyon at
diaspora. Karahasan sa mga kababaihan, Pang-aabuso sa mga
manggagawa, Kahirapan Globalisasyon at iba pa.
4. Ilahad ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga teoryang
tinalakay
 Ang pagkakaiba ng Teoryang Feminismo
- Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga kalakasan at
kakayahang pambabae at iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga
kababaihan. Madaling matukoy kung ang isang panitikan ay
feminismo sapagkat babae o sagisag babae ang pangunahing
tauhan ay ipimayagpag ang mabubuti at magagandang katangian
ng tauhan.

 Teoryang Saykolohikal/Sikolohikal
- Ang layunin ng panitikan ay ipaliwanag sa pamamagitan ng
pagpapakita ng mga salig (factor) sa pagbuo ng naturang behavior
(pag- uugali, paniniwala, pananaw, pagkatao) sa isang tauhan sa
kanyang akda. Ipinakikita sa akda na ang tao ay nagbabago o
nagkakaroon ng panibagong behavior dahil may nag-udyok na
mabago o mabuo ito.
 - Ang layunin ng teoryang ito ay ipakita na ang tao o sumasagisag sa
tao ay may sariling kakayahan na umangat buhat sa pagdurusang
dulot ng pang- ekononiyang kahirapan at suliraning panlipunan at
pampulitika. Ang mga paraan ng pag-ahon mula sa kalugmukan sa
adka ay nagsisilbing modelo para sa mga mambabasa.
- Ang pagkakatulad aytinutulungan nito ang mananaliksik na
maging malinaw ang kasagutan sa mga tanong sa pananaliksik sa
pamamagitan ng transisyon mula sa simpleng paglalarawan ng
penomenon at mga obserbarsyon tungo sa pagbubuo ng mga
kaisipan at teorya na may mas malawak na aplikasyon at
magagamit sa pagsusuri ng iba pang kaugnay na penomenon o
sitwasyon.

5. Pumili ng isang paksang panlipunang Pilipino na nakahatak ng

iyong interes. llapat ang alin man sa mga teoryang tinalakay
 Ang paksang aking napili ay pag aabuso sa mg kababaihan Ang
maiiugnay ko na TEORYA ay teioryang feminismo
 KABANATA V: MGA BATAYANG KAALAMAN SA
METODOLOHIYA SA PANANALIKSIK PANLIPUNAN

Ebalwasyon
Isulat ang sagot sa hiwalay na papel.
I. Basahin ang sumusunod na pangungusap. Isulat ang salitang TAMA
kung ang diwa ng pangungusap ay tama. Kung mali ang diwa ng
pangungusap, ang salitang MALI.
TAMA 1. Ang sarbey ay mainam na isagwa kung ang bilang ng
respondent ay malaki, sapagkat mahirap na makausap ng mananaliksik
ang bawat isa sa kanila upang makuha ang mga kakailanganing datos.
TAMA 2. Pareho lamang ang pamamaaan sa pagsasagawa ng interbyu
at focus group discussion sapagkat pangunahing aktibidad dito ang
pagtatanong –tanong.
TAMA 3. Sa eksperimental na pananaliksik, mayroong tinatawag na
controlled
variable. Itoang mga variable na nilalapatan ng treatment upang
maikompara
kalaunan ang resulta ng pag-aaral sa mga hindi nilapatan ng katulad na
treatment.
MALI 4. Kung nais makausap ng mananaliksik ang tatlong survivors sa
lumubog na
barko sa Dagat Tsina, gagawa siya s afocus group discussion kung nais
niyang marinig ang natatanging kwento ng bawat isa.
MALI 5. Sa discourse analysis, itinatala ang mga banta at kahinaang
nakikita sa
pagsusuri.
TAMA 6. Magkatulad lamang ang karaniwang obserbasyon at
participant observation
dahil kapwa limitado ang akses ng mananaliksik o obserber sa mga
informant sa parehong metodo.
TAMA 7. Sa etnograpiya, ang mananaliksik ay isa rin sa mga informant
dahil
nakikipamuhay siya sa mga ito.
MALI 8. Ang SWOT analysis ay nagpapakita ng pagkakatulad at
pagkakaiba ng
dalwang gawain, proyektoo programa.
TAMA 9. Kung iilan lamang ang informant, mainam na interbyuhin o i-
FGD ang mga ito
kaysa sa isarbey pa.
TAMA 10. Sa SWOT analysis, mailalahad ang mga kalakasan at
kahinaan ng isang
programa o proyekto, at mula rito’y makakapagrekomenda ng mga
hakbang
sa pagpapabuti nito.

II. Tukuyin ang terminong inilalarawan ng sumusunod na

pangungusap.
Isulat ang iyong sagot sa patlang sa unahan ng bawat bilang.
ETNOGRAPIYA 11. Isang paraan ito ng kritikal na pagsusuri sa teksto
o oral na pahayag upang makita ang lalim at nagtatagong mga
pakahulugan na hindi litaw kapag
hindiito malalimang sinuri.
COMPARATIVE ANALYSIS 12. Isa itong paraan ng pag-uugnay-
ugnay ng mga resuklta ng mga pag-aaral upang makitta ang koneksyon
ng mga ito na siyang inaasahang magagamit
upang hindi na maunawaan ang paksang sinaliksik.
SWOT ANALYSIS 13. Sa pamamaraang ito, masusing inililista ang
kahinaan ng isang plano o programa. Kaalinsabay nito ay ang paglalahad
din sa mga kahinaan at
banta at maging ang mga oportunidad na kaugnay nito.
FOCUS GROUP DISCUSSION 14. Ito ay ang paglalahad ng isang
informant ng isang tema o paksa at mula rito ay pinagtutuunan ng pansin
at malalimang tinatalakay ng mga kasama niyang kalahok sa diskusyon.
EKSPERIMENTASYON 15. Ito ay isang variable sa pananaliksik na
hindi manipulado sa proseso ng pag-aaral.
KWENTONG BUHAY 16. Naratibo ito ang mga katangi-tanging tagpo
okaganapan sa buhay ng isang indibidwal na mahalagang maibahagi
upang pagmulan ng aral at
inspirasyon sa iba.
OBSERBASYON AT PARTICIPANT OBSERVATION 17.
Tinatawag din itong aktibong aktibong pagmamasid sapagkat ang
mananaliksik ay may interaksyon sa mga informant.
FOCUS GROUP DISCUSSION 18. ang pangunahing layon ng
metodolohiyang ito ay ang pagbibigay ng solusyon sa mga tiyak na
suliraning natuklasan. Isinasagawa ito ng mga organisasyon, komunidad,
o grupo upang mapagbuti ang hindi magandang kalagayan.
ETNOGRAPIYA 19. Ang mananaliksik ay nakikipamuhay sa lipunang
nais niyang pag-aralan sa metodong ito.
DOCUMENT ANALYSIS AT CONTENT ANALYSIS 20. Isa sa
mga sinusuri sa metodong ito ang lingguwistik at retorikal na
mekanismo sa mga pahayag upang higit na maunawaan ang kabuuan ng
mensahe.
VIDEO DOCUMENTATION 21. Paraan ito ng paglalahad ng mga
sinuring pag-aaral o sulatin. Isinasaayos dito ang suri o sintesis sa
paraang ayon s apanahon ng pagkakagawa ng mga ito.
ACTION RESEARCH 22. Kasama sa datos na ito ang mga kopya ng
batas na uniiral sa komunidad, mga polisiya ng gobyerno at mga bayarin
sa buwis ng mga tao.
INTERBYU 23. Tumutukoy ito, sa pagtukoy sa kinakalabasan ng
programa o gawain ito man ay positibo o negatibo.
TRANSKRIPSYON 24. Ito ay proseso ng pagsasatitik sa mga audio
audio-visual na usapan o talakay upang mapaghanguan ng mga datos at
impormasyon na mahalaga
sa pananaliksik.
SALIKSIK-ARKIBO (ARCHIVAL RESEARCH) 25. Isa itong
paraan ng pagkuha ng mga mahalagang impormasyon mula sa mga
pangunahing sangguniang nakatago sa mga arbibya tulad ng mga
dokumento, recordings, mga opisyal na liham, memo at iba pa.
POLICY REVIEW AT IMPACT ASSESSMENT 26. Ito ay isang
metodo sa pananaliksik na paglalarawan sa pamamagitan ng pag-aaral
ng isang napapanahong kaso o mga kaso ng tunay na buhay.
PAGSAGAWA NG SARBEY 27. Ang mga yugto ssa pagsasagawa
nito ay pagpaplano, implementasyon, obserbasyon at pagmumuni.
PAGMAMAPA 28. Ito ay isang rebyu, hindi ng mga resulta tulad ng
rebuy sa mga kaugnay na literatura, kung hindi ng mga pagkakaugnay-
ugnay o linkages. Ito ay
kadalasang nakatuon sa mga nakalimbag nang pag-aaral at iba pang
midya
tulad ng aklat, pahayagan at iba pa.
LATERATURE REVIEW 29. Sa pagsusuri sa mga datos nito,
maaaring gawin ang pagsusuri batay sa tatlong pamamaraan: historikal,
lokalidad o tematik.
DISCOURSE ANALYSIS 30. Ito ay nakatuon sa proseso mg pagsusuri
sa paggamit ng wika sa loob ng panlipunang konteksto.
III. Aplikasyon. Batay sa iyong napiling paksang pampananaliksik,
ilahad ang
metodolohiya nito tulad ng disenyo at uri ng pananaliksik, paraan ng
pangangalap at pagsusuri ng mga datos.
Mungkahing Gawain
A. Magbigay ng mga salitang may kaugnayan sa Pananaliksik

ETNOGRAPIYA
SALIKSIK-
ARKIBO
ACTION
RESEARCH

DISCOURSE
LITERATURE ANALYSIS
REVIEW
PANANALIKSIK

PAGSASAGAWA NG
SARBEY
INTERBYU

FOCUS GROUP
DISCUSSION
 KABANATA VI: PAGSULAT, PAG-UULAT AT
PAGLALATHALA NG PANANALIKSIK

EBALWASYON

1. D
2. B
3. B
4. B
5. A
6. A
7. B
8. C
9. D
10. D
11. A
12. C
13. A
14. B
15. A
16. D
17. C
18. A
19. B
20. C
21. A
22. B
23. A
24. A
25. A