Τρόπος διαχείρισης και προσαρμογής στο πρόβλημα ψυχικής ασθένειας από την

πλευρά της μητέρας.

Το συγκεκριμένο θέμα, το οποίο αποτελεί και ένα από τα κύρια ερωτήματα της
έρευνας εξετάζει το πώς η μητέρα προσαρμόστηκε και διαχειρίστηκε την ψυχική
ασθένεια του παιδιού της. Μετέπειτα, το ερώτημα αυτό κατακερματίστηκε σε
επιπλέον κατηγορίες που αφορούν τόσο την προσέγγιση της μητέρας όσον αφορά την
σχέση της με τον εκάστοτε ψυχίατρο, όσο και το βίωμα του κάθε παιδιού στο πως
διαχειρίστηκε και προσαρμόστηκε στο πρόβλημα της ψυχικής του ασθένειας.

Πιο συγκεκριμένα, έχει εντοπιστεί πως σε όσες περιπτώσεις μητέρων εξετάστηκαν,

υπάρχει ένας κοινός παρανομαστής σε όλες, ο οποίος είναι το ότι μετά την εκδήλωση
της ψυχικής ασθένειας του παιδιού τους η ζωή τους άλλαξε ριζικά. Οι κωδικοί οι
οποίοι μαρτυρούν αυτές τις καταθέσεις είναι ‘Ριζικές αλλαγές στη ζωή της μητέρας’,
‘Μεγάλη η στήριξη της οικογένειας’. Οι ίδιες καθώς και όλη η οικογένεια έχουν
αφοσιωθεί αποκλειστικά στην φροντίδα του παιδιού και οργανώνουν το πρόγραμμα
τους με βάση τις ανάγκες του. Στην μία περίπτωση, η μητέρα διέκοψε τελείως και την
κοινωνική της ζωή.

‘’Αλλά σίγουρα έχω αλλάξει. Η ζωή μου κόπηκε στα δύο. Έχω καταργήσει και φιλίες,
και πολλά. Τα είδα όλα από μια άλλη οπτική γωνία, και τη ζωή μου και τα πάντα.’’

‘’Βέβαια. Ζούμε με τους ρυθμούς του [όνομα γιου]. Μπορεί όλο το βράδυ για
παράδειγμα να μην κοιμηθεί. Άρα είμαι κι εγώ υποχρεωμένη να έχω τον νου μου, να
δω τι θα κάνει... όλα εξαρτώνται από τον [όνομα γιου]. Όλα γύρω από τον [όνομα
γιου]. Από εκεί ξεκινάνε πρώτα. Θα δούμε δηλαδή πρώτα αν θα βγει, πού θα πάει και
μετά θα κανονίσω εγώ αν μπορώ να κάνω κάτι.’’

Παράλληλα, οι μητέρες έχουν γίνει πιο υποχωρητικές απέναντι στην συμπεριφορά

του παιδιού τους, με μεγαλύτερη κατανόηση και επιθυμία να το βοηθήσουν. Κάποιες,
βέβαια, συνεχίζουν να κάνουν κριτική σε καταστάσεις που το θεωρούν απαραίτητο
και άλλες δεν κάνουν καμία παρατήρηση. Αυτό το φαινόμενο εξηγείται καλύτερα
από τους κωδικούς ‘Απαιτήσεις μητέρας για την κόρη της να βελτιώσει την
κοινωνική της ζωή’, ‘Αλλαγή της στάσης όλης της οικογένειας απέναντι στον γιο –
πιο υποχωρητικοί.’ ‘Μεγαλύτερη κατανόηση και επιείκεια της μητέρας προς το
παιδί’
‘’Βέβαια. Έγινα πιο επιεικής. Τον κατάλαβα καλύτερα, το γιατί δεν μπορούσε να κάνει
κάποια πράγματα. Στο γιατί δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του
σχολείου. Εγώ νόμιζα ότι είναι τεμπέλης, ή ότι είναι αδιάφορος, ενώ δεν ήταν έτσι, το
παιδί είχε πρόβλημα. Φυσικά, αλλάξανε πολλά πράγματα.’’.

‘’Προσπαθώ να είμαι κοντά της, άλλα να κάνει αυτό που θέλει. Όπως σου είπα σε
θέματα καθαριότητας παρεμβαίνω μόνο. Δε δέχεται παρατηρήσεις και κριτική. Το
κάνω βέβαια καμιά φορά – «γιατί δε βγαίνεις ας πούμε»- γιατί κι εγώ έχω απαιτήσεις.
Θέλω πάντα να κάνει κάτι περισσότερο για τον εαυτό της’’.

‘’Ναι έγινα πιο υποχωρητική, και έβαλα και τον αδερφό του, είπα και στη γιαγιά του
πέντε πράγματα. Ειδικά εκείνο το δύσκολο διάστημα δε το συζητώ, και τον ουρανό με
τα άστρα να μου ζητούσε, θα τον έδινα’’.

Στην μία περίπτωση, η μητέρα αναφέρθηκε πως το να καταφέρει να κατανοήσει και

να αιτιολογήσει τον λόγο για τον οποίο το παιδί της αντιδρούσε κατά αυτόν τον
τρόπο στο πλαίσιο της ψυχικής του ασθένειας αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα για
να προσαρμοστεί σε αυτήν την κατάσταση και να καταφέρει να την διαχειριστεί με
πιο λειτουργικό τρόπο.

‘’ Ζώντας με το παιδί κάθε μέρα κατάλαβα πως σκέφτεται και τι κάνει. Και το
αιτιολογώ’’

Στα αρχικά στάδια της εκδήλωσης συμπτωμάτων και επεισοδίων της διαταραχής, στις
δύο περιπτώσεις η διαχείριση του θέματος ήταν άμεση, καθώς οι μητέρες αναζήτησαν
κατευθείαν βοήθεια σε ψυχίατρο και στο internet. Στην μία περίπτωση, μάλιστα, το
κράτησε κρυφό από το παιδί της, λέγοντας ψέματα για τον λόγο επίσκεψη τους στον
ψυχίατρο και χορηγώντας του χάπια εν αγνοία του.

‘’ Πήρα την άλλη μέρα έναν γιατρό. Εντωμεταξύ μπαίνω στο ίντερνετ και βλέπω ότι
αυτά τα συμπτώματα είναι συμπτώματα σχιζοφρένειας. Πήγα στον γιατρό με τον πατέρα
του..’’

‘’ Σκαρφιστήκαμε με τον πατέρα του ότι ο ίδιος είχε ανάγκη να πάει σε έναν γιατρό να
τον δει και να πάει και αυτός μαζί. ‘’
Υπήρξε, παρ’ όλα αυτά, μία περίπτωση που παρότι η μητέρα είχε παραπέμψει ήδη το
παιδί σε ψυχολόγο από παλαιότερα, δεν είχε αφυπνιστεί από τις επαναλαμβανόμενες
απειλές του παιδιού για το ότι πρόκειται να διαπράξει απόπειρα αυτοκτονίας και δεν
είχε καταφέρει να παρέμβει και να διαχειριστεί το πρόβλημα. Αυτή η περίπτωση
διαφαίνεται μέσα από τους κωδικούς ‘Έλλειψη προσοχής στις αυτοκτονικές τάσεις’,
‘Παραμέληση μητέρας σε σχέση με τις πράξεις αυτοκτονίας’.

‘’Ένιωθα την ένταση, αλλά δεν ήξερα, δεν είχα εντρυφήσει στο θέμα να ξέρω, όπως
τώρα και γνωρίζω πια ότι αν ένα παιδί απειλήσει ότι θα το κάνει, το κάνει κιόλας.’’

Στην κατηγορία ‘’σχέση μητέρας με ψυχίατρου’’ έχουν βρεθεί θετικά αποτελέσματα

σχετικά με το πώς επηρέασε ο ψυχίατρος την μητέρα να προσαρμοστεί και να
διαχειριστεί όσο καλύτερα μπορεί την ψυχική ασθένεια. Σε κάθε περίπτωση ήταν
πρόθυμος να βοηθήσει να βρεθεί η καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση και να
συμπαρασταθεί παράλληλα στην μητέρα. Αυτό επιβεβαιώνεται από τους κωδικούς
‘’Ενασχόληση ψυχιάτρου κυρίως με τον γιο’’ και ‘’Μητέρα ψύχραιμη διαχείριση της
κατάστασης – επικρότηση από ψυχίατρο’’.

‘’(Οι ψυχίατροι) Αν σας εξήγησαν, τι σας είπαν ότι είναι, όταν σας έδωσαν τη διάγνωση
σας είπαν παραπάνω πράγματα...;

Όχι, δεν, δηλαδή, δεν έχουμε κάνει περισσότερη ανάλυση της αρρώστιας , το θέμα είναι
πώς να την αντιμετωπίσουμε. Ούτε πώς προήλθε ούτε...’’

‘’ Βέβαια έδειξα ότι δε φοβόμουν. Και μου λέει ο γιατρός καλά έκανες σε αυτή την
περίπτωση.’’

Στην μία περίπτωση, ο ψυχίατρος αξιοποιήθηκε και για προσωπικό όφελος, καθώς
βοήθησε την μητέρα να σταθεί ξανά στα πόδια της και να οπλιστεί με δυνάμεις ώστε
να μπορεί να ναι είναι δίπλα στο παιδί της αλλά και στον εαυτό της. Ο κωδικός
ονομάζεται ‘’Θεραπεία μητέρας’’.

‘’ [..]έκανα κι ενάμιση χρόνο ψυχοθεραπεία με κάποια μεταπτυχιακή φοιτήτρια σε

εβδομαδιαία βάση. Εντάξει, έμαθα κάποια πράγματα για τη σχέση μου με το παιδί, κι
όχι θεωρητικά τι και πώς...η ψυχοθεραπεία που έκανα με βοήθησε να ξαναβρώ τον
εαυτό μου, γιατί είχα πιάσει πάτο και δε το ήξερα.’’
Η τελευταία κατηγορία που δημιουργήθηκε για το συγκεκριμένο θέμα αφορά τον
τρόπο διαχείρισης του παιδιού σε σχέση με την ψυχική του ασθένεια και το πώς
προσαρμόστηκε σε αυτήν την κατάσταση. Σε μία από τις υποθέσεις το παιδί φάνηκε
να αρνείται την οποιαδήποτε παροχή βοήθειας και κυρίως από τον ψυχίατρο. Στις
υπόλοιπες, τα παιδιά φάνηκαν δεκτικά στην παροχή ψυχιατρικής βοήθειας με εμφανή
θετικά αποτελέσματα σε όλες τις περιπτώσεις.

‘’Τελικά έφτασα στο σημείο να πάω και σε έναν άλλο γιατρό, ψυχίατρο, τα ίδια μου
είπε πάνω κάτω, αλλά ήθελε να τον δει κιόλας αλλά ο γιος μου με τίποτα. Κάθετα
αρνητικός. Δεν μπόρεσα να τον βοηθήσω. ‘’

‘’ Πηγαίνει στο [δομή ψυχικής υγείας] τη βλέπει κάποιος ψυχίατρος κι επίσης ένας
ομοιοπαθητικός γιατρός μια φορά τον μήνα, της δίνει ομοιοπαθητικά φάρμακα, δεν
παίρνει αγωγή, μόνο αυτά’’.

‘’ Τι έχετε βρει ως πιο βοηθητικό για να αντιμετωπιστεί όλο αυτό;

Βασικά η ψυχοθεραπεία. Κι αυτά που κάνει με τις σπουδές.’’

Παρατηρήθηκε πως ο τρόπος που προσαρμόστηκαν τα παιδιά στην κατάσταση της

ψυχικής τους ασθένειας, ειδικότερα μετά την παροχή φαρμάκων, είχε ελπιδοφόρο
αντίκτυπο στις ζωές τους. Από τα συναισθήματα ευερεθιστότητας, θυμού και
απομόνωσης τόσο από την οικογένεια όσο και από την κοινωνική ζωή παρατηρήθηκε
αυξημένη κοινωνικότητα και ανάληψη κάποιων ευθυνών τόσο στον οικιακό όσο και
στον επαγγελματικό τομέα. Οι κωδικοί ‘’ Επαναφορά της προηγούμενης
κατάστασης’’ , ‘’Κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα’’ και ‘’ αποφυγή
ανάληψης σοβαρών ευθυνών’’ ισχυροποιούν τα παραπάνω λεγόμενα.

‘’ Πρωί μεσημέρι βράδυ είναι έξω. Κι όχι μόνο άμα του τηλεφωνούν, αυτός τους
παρακινεί τώρα. Πράγμα που τα τελευταία 4 χρόνια το είχε ξεχάσει, δε συνέβαινε ποτέ.
Ακόμη καλύτερα κι από ό,τι ήταν πιο μπροστά. Σίγουρα τα χάπια. Είχε ανάγκη από κάτι
τέτοιο το παιδί. ‘’

‘’Η κοινωνική του ζωή επανήλθε;

Πάρα πολύ, πάρα πολύ όμως. Τώρα ψάχνει για δουλειά, άρχισε να έχει ενδιαφέροντα’’

’’Πιο πολύ λοιπόν ξεκουράζεται και είναι της βόλτας. Δεν μπορώ να πω ότι
αναλαμβάνει κάτι. Μόνο ίσως μικροπράγματα, θα έρθει ας πούμε μαζί μου για ψώνια
για να βοηθήσει, αλλά όχι σε καθημερινή βάση κι όχι σαν υποχρέωση, όχι τέτοια’’ .

Παρ’ όλα αυτά, υπήρξε και μία περίπτωση στην οποία το παιδί δεν έδειξε κάποια
σημαντική βελτίωση όταν διέκοψε τα φάρμακα, ενώ όταν ήταν υπό την επιρροή τους
είχε ανέλθει ψυχολογικά και πρακτικά σε σχέση με διάφορους τομείς της ζωής τους.
Γι’ αυτό υπάρχει η σκέψη να αρχίσει ξανά η φαρμακοθεραπεία, για να προσαρμοστεί
πάλι καλύτερα το παιδί στην ψυχική του ασθένεια. Οι κωδικοί ‘’Ελλιπής κοινωνική
ζωή χωρίς την επιρροή φαρμάκων’’ και ‘’Συνέπεια με παράλληλη ψυχική κούραση’’
επεξηγούν κατάλληλα τα συγκεκριμένα συμπεράσματα.

‘’ Σου είπα είναι απόμακρη, δεν έχει φίλους, δε φλερτάρει, δεν έχει αγόρι, μόνο
διαβάζει. Αυτά με προβληματίζουν. Όταν έπαιρνε τα ψυχιατρικά φάρμακα, έβγαινε,
φλέρταρε, ήταν πιο άνετη, διαφορετική. Ίσως να χρειαστεί να ξαναπάρει, δεν ξέρω.’’

‘’Στο σπίτι, στην καθημερινότητα συμμετέχει, βοηθάει;

‘’Ναι, πάντα ήταν συνεπής και υπεύθυνη. Αλλά νιώθει κούραση εύκολα. Δεν μπορεί να
περπατήσει πολύ λέει. Εγώ νομίζω δεν είναι σωματικό, ψυχικά δεν έχει το σθένος.’’