技法

《嶧山刻石》宋代摹刻碑拓片（長安本）

《嶧山刻石》宋代摹刻碑拓片（長安本） (37
張)

筆法上，《嶧山刻石》大致有以下幾個特點：
首先，起筆藏鋒，行筆正鋒，收筆回鋒，法度
十分嚴謹。這種對中鋒圓筆的絕對強調，表現
了秦人對殷周古文書法的審美經驗的總結和提
煉。其次，行筆遲澀，線條具有渾勁圓凝的強
烈質感。這種具有強烈質感的線條也是中鋒圓
筆的結果，對這種線條，前人有“書如鐵石”
“千鈞強弩”的稱譽。再次，在筆勢方面，宛
轉圓活的曲筆和挺拔沉着的直筆交互為用，構
成筆勢變化律動的美，而在曲筆和直筆彼此轉
換的過程中，縱橫牽掣，鈎環盤紆。

結體上，《嶧山刻石》具有明顯的中正、勻稱
嚴整有序、封閉內向而趨於靜態的審美特徵。
其中正的特點表現為字的中軸線左右兩側體量
的對稱和平衡上，筆畫的分佈是圍繞着中軸線
展開的。其勻稱表現為筆畫（實）間空白
（虛）處的均勻及虛實的對比與和諧。筆畫排
列有條不紊，絕無張揚輕滑和失控處，使結字
給人以嚴整有序而內向之感。以上這些特點綜
合起來即可表現為結體的靜態美。其結體雖然
沉靜，但絕不呆板，這與其縱向展開的字勢有
密切的關係。總體來看，其結體布白均勻。從
橫向看，這樣的特點是一絲不苟的；但是，從
縱向看，在保證橫向筆畫間的空白基本一致的
前提下，將橫向筆畫稍向上提，使一些字的下
部留有較大空白，造成上緊下松的對比效果，
取得了縱向的字勢。這樣，既抬高了字的重心
示人以高峻肅穆，又以此調整全篇的疏密關係
在統一中寓以變化，也就避免了呆板。此外，
其字形大多呈長方形，但是正方形甚至扁形的
字也佔有一定的比例，也使其結字靈活而不僵
化。
章法上，《嶧山刻石》通篇的分行布白是嚴謹
有序而又不失靈動的，縱成行橫成列，上下左
右通達，但行間空白和列間空白都不是嚴格整
齊的，而是有參差出入的，再加上單字筆畫多
不同所造成疏密不一的隨機分佈等因素，使得
其章法特點更加耐人尋味
kĩ pháp

Bút pháp thượng，《 dịch san khắc thạch》 đại trí hữu dĩ hạ ki cá
đặc điểm ： thủ tiên ， khởi bút tàng phong ， hành bút chánh
phong， thu bút hồi phong， pháp độ thập phân nghiêm cẩn。 giá
chủng đối trung phong viên bút đích tuyệt đối cường điều ， biểu
hiện liễu tần nhân đối ân chu cổ văn thư pháp đích thẩm mĩ kinh
nghiệm đích tổng kết hòa đề luyện 。 kì thứ ， hành bút trì sáp ，
tuyến điều cụ hữu hồn kính viên ngưng đích cường liệt chất cảm 。
giá chủng cụ hữu cường liệt chất cảm đích tuyến điều dã thị trung
phong viên bút đích kết quả， đối giá chủng tuyến điều， tiền nhân
hữu“ thư như thiết thạch”“ thiên quân cường nỗ” đích xưng dự。 tái
thứ， tại bút thế phương diện ， uyển chuyển viên hoạt đích khúc
bút hòa đĩnh bạt trầm trứ đích trực bút giao hỗ vi dụng， cấu thành
bút thế biến hóa luật động đích mĩ， nhi tại khúc bút hòa trực bút bỉ
thử chuyển hoán đích quá trình trung， túng hoành khiên xế， câu
hoàn bàn hu。

Kết thể thượng，《 dịch san khắc thạch》 cụ hữu minh hiển đích
trung chánh、 quân xưng、 nghiêm chỉnh hữu tự、 phong bế nội
hướng nhi xu ư tĩnh thái đích thẩm mĩ đặc trưng 。 kì trung chánh
đích đặc điểm biểu hiện vi tự đích trung trục tuyến tả hữu lưỡng trắc
thể lượng đích đối xưng hòa bình hành thượng ， bút họa đích phân
bố thị vi nhiễu trứ trung trục tuyến triển khai đích 。 kì quân xưng
biểu hiện vi bút họa（ thật） gian không bạch（

hư） xứ đích quân quân cập hư thật đích đối bỉ dữ hòa hài。 bút họa
bài liệt hữu điều bất vấn， tuyệt vô trương dương khinh hoạt hòa thất
khống xứ， sử kết tự cấp nhân dĩ nghiêm chỉnh hữu tự nhi nội hướng
chi cảm。 dĩ thượng giá ta đặc điểm tống hợp khởi lai tức khả biểu
hiện vi kết thể đích tĩnh thái mĩ 。 kì kết thể tuy nhiên trầm tĩnh ，
đãn tuyệt bất ngai bản， giá dữ kì túng hướng triển khai đích tự thế
hữu mật thiết đích quan hệ。 tổng thể lai khán， kì kết thể bố bạch
quân quân。 Tung hoành hướng khán， giá dạng đích đặc điểm thị
nhất ti bất cẩu đích ； đãn thị ， tòng túng hướng khán ， tại bảo
chứng hoành hướng bút họa gian đích không bạch cơ bổn nhất trí đích
tiền đề hạ， tương hoành hướng bút họa sảo hướng thượng đề， sử
nhất ta tự đích hạ bộ lưu hữu giác đại không bạch， tạo thành thượng
khẩn hạ tùng đích đối bỉ hiệu quả， thủ đắc liễu túng hướng đích tự
thế。 giá dạng， kí đài cao liễu tự đích trọng tâm， thị nhân dĩ cao
tuấn túc mục ， hựu dĩ thử điều chỉnh toàn thiên đích sơ mật quan
hệ， tại thống nhất trung ngụ dĩ biến hóa， dã tựu tị miễn liễu ngai
bản。 thử ngoại， kì tự hình đại đa trình trường phương hình， đãn
thị chánh phương hình thậm chí biển hình đích tự dã chiêm hữu nhất
định đích bỉ lệ， dã sử kì kết tự linh hoạt nhi bất

cương hóa。

Chương pháp thượng，《 dịch san khắc thạch》 thông thiên đích
phân hành bố bạch thị nghiêm cẩn hữu tự nhi hựu bất thất linh động
đích， túng thành hành hoành thành liệt， thượng hạ tả hữu thông
đạt， đãn hành gian không bạch hòa liệt gian không bạch đô bất thị
nghiêm cách chỉnh tề đích， nhi thị hữu tham sai xuất nhập đích，
tái gia thượng đan tự bút họa đa bất đồng sở tạo thành sơ mật bất nhất
đích tùy cơ phân bố đẳng nhân tố， sử đắc kì chương pháp đặc điểm
canh gia nại nhân tầm vị