DENEYİM 

KAZANMA
Deneyim Önemi ve Kazanma Yolları

İş deneyiminin önemi okulda öğretilmeyen ancak iş dünyasında oldukça önemli olan

yetkinliklerin kazanılması gereğinden ortaya çıkar. Çünkü kişisel ve sosyal yetkinliklerin büyük
bir bölümü deneyim kazandıkça gelişir. Üniversitede öğrenilen teknik bilgilerin iş dünyasında
kabul edilen bir yetkinliğe dönüşmesi için de iş deneyimine gereksinim vardır.

İş deneyimi kazanmanın en temel yolu, bir işyerinde tam zamanlı olarak çalışmaktır.
Üniversite eğitimi öncesi her ne işte olursa olsun tam zamanlı bir işte çalışmış olmak bu
açıdan önemlidir.

Bir öğrencinin başlıca deneyim kazanma yollları;

• Süreli ve yarı zamanlı çalışmalar

• Bilinçli yapılan staj
• Gönüllü çalışmalar
• Bireysel faaliyetler
 DENEYİM KAZANMA
Süreli ve Yarı Zamanlı Çalışmalar
Süreli çalışmalar, işin başlangıç ve bitim tarihlerinin baştan belirli olduğu çalışmalardır.
Öğrencinin daha çok yaz tatilleri süresince tüm gün yapabileceği işler bu gruba girer. Yarı
zamanlı işler ise günün belirli saatlerinde yapılan işler olup çalışanın tüm gününü almaz.

Öğrenciler eğitim gördüğü alanla ilgili işlerde çalışırlarsa sinerji yaratırlar ama bu şart değildir.
İşin tipinden çok, kişisel niteliklerini kullanabilecekleri ve geliştirebilecekleri işlerde çalışmaları
önemlidir.

Burada dikkat edilecek nokta, çalıştıkları işlerde takım çalışması, zaman yönetimi, müşteri
odaklılık, iş disiplini gibi aktarılabilir yetkinlikleri kazanmış olmalarıdır. Kazandıkları
yetkinliklerin ileride çalışmayı düşündükleri kariyer hedefleri ile ilgili işlerde kullanılabilecek
olması yeterlidir. Yarı zamanlı çalışanlar yaptıkları işlerin yanı sıra örgüt içinde destekçi
bularak ve sosyal ağlarını genişleterek başarılı bir süreç geçirebilirler.

Staj ile süreli/yarı zamanlı çalışmalar arasında en önemli farklardan biri de miktarı ne olursa
olsun öğrencinin «kendi kazandığı» bir paranın olmasıdır.
 DENEYİM KAZANMA
Bilinçli Yapılan Staj
Staj yapma zorunluluğu bulunan birçok öğrenci stajı, yaz tatilini baltalayan bir işkence olarak
görür. Ancak ister zorunlu ister gönüllü olsun, staj yapmak iş yaşamına hazırlanmanın en
etkin yollarından biridir.

Eğer öğrencinin staja bakış açısı çalışma yaşamına hazırlık yönünde ise stajdan çok şey
kazanabilir, aksine öğrenci stajı bir angarya olarak görürse öğrenciye hiçbir faydası olmaz.

Staja çalışma yaşamına hazırlık olarak bakan bir öğrencinin stajdan elde edeceği bir çok yarar
vardır;

Gerçek uygulamaları görmek

Öğrenme Çalışma
Temel Bilgiler Detay Bilgiler
Eski bilgiler Yeni Bilgiler
Olması gereken mekanik sistemler Olanlar‐ insan ya da çevre
faktörü

GERÇEK ŞOKU
 DENEYİM KAZANMA
Bilinçli Yapılan Staj
Çalışma koşullarını görmek

Üniversite eğitimi ve iş yaşamının çalışma koşulları arasında da önemli farklılıklar vardır.

Öğrenci bu koşulları staj sırasında gözlemleyebilir ve öğrenebilir. Üstelik hala öğrenci
olduğundan, yapacağı hatalar hoş görülür ve işle ilgili bilgilere daha kolay ulaşılabilir.

Mesleki gelişim için gerekli yetkinlikleri öğrenmek
Her meslekte gelişmek için gerekli olan birtakım yetkinlikler vardır. Bu yetkinliklerin
birçoğu, kurumsallaşmış örgütlerde iş tanımı ve gereklerinin belirlenmesi, işe alma,
terfi, performans değerlendirmesi, ücretlendirme gibi süreçlerde kullanılır. Öğrencinin
okulda öğrendikleri, bu yetkinliklerin daha çok bilgi boyutuna ilişkindir. Öğrenci bu
bilgileri, beceri ve tutumlarıyla birlikte gözlemlenebilir davranışlara, yani yetkinliklere
dönüştürmek durumundadır. Ayrıca birçok pozisyon için, mesleki bilginin yanında,
okulda temel bilgisi öğretilmeyen birçok yetkinliğin bulunması istenir. Yönetici
konumlarına yükseldikçe mesleki bilginin yerini giderek bu tür yönetici yetkinlikleri alır.
 DENEYİM KAZANMA
Bilinçli Yapılan Staj
Bilinçli staj yapmanın en önemli yararlarından biri de, iş yaşamında ne gibi yetkinliklerin
gerekli ve geçerli olduğunu öğrenmektir. Bunun için staj yapılan iş yerinin;

Öğrencinin kariyer hedefleri ile ilgili pozisyonların iş tanımları ve bu işleri yapacaklara

aranılan nitelikler

İşe alım süreçleri, işe alımda ne gibi özellikler arandığı

Terfi için nelere dikkat edildiği ve ne gibi özellikler arandığı

Performans değerlendirmesinin nasıl yapıldığı, performans değerlendirmesinde hangi

kriterlerin yer aldığı ve bu kriterlerin açıklamaları

Ücretlendirmenin hangi kriterlere göre yapıldığı öğrenilirse çok faydalı olur.

 DENEYİM KAZANMA
Mesleki çevre edinmek

Öğrenci staj ile birlikte mesleki alanda ilk iş çevresini de edinmeye başlar. Birçok örgütte
yöneticiler stajyerlere daha pozitif bakar ve o örgütte çalışmaya başlamış olsa bir çalışan
olarak kuramayacağı diyalogu bir stajyer olarak daha rahat kurabilir. Diğer yandan stajyerler
birçok örgüt için personel adayı kaynağıdır. Çalışmasından memnun kalınan bir stajyer için
deneme süresi gerekmez, çünkü performansı bilinmektedir.

Öte yandan işe alım sürecinde referans yöntemi oldukça sık başvurulan bir aday sağlama
yoludur. Öğrenci mezun olduğunda staj yaptığı örgütte yeni mezun personele ihtiyaç olmasa
bile staj yaparken birlikte çalışılan kişilerin, yeni mezunu başka örgütlere yönlendirmesi veya
en azından başvurduğu pozisyon için referans olması söz konusu olabilir. Ancak bu durum
öğrenci iyi bir staj dönemi geçirmişse mümkündür
 DENEYİM KAZANMA
Stajın bilinçli yapılması, öğrencinin kendi stajı için sorumluluk alması ve aktif olarak bazı
faaliyetleri yapması anlamına gelir. Bu faaliyetlerin başlıcaları;

Staj yerinin bulunması başvuru yapılması

Staj belgelerinin tamamlanması
Staj için ön hazırlık yapılması
Stajyerin işyerine «yük» olduğunun algılanması
Araştırıcı olunması
Örgüt çalışanlarınca verilen her işin yapılması
Örgüt kurallarına uyulması
 DENEYİM KAZANMA
Gönüllü Çalışmalar ve Bireysel Faaliyetler

Gönüllülük kısaca, bireyin maddi bir menfaat beklemeksizin çevresine fayda sağlamak için
kendi iradesiyle doğru olduğuna inandığı faaliyetlerde yer alması olarak tanımlanabilir.

Gönüllülüğün başlıca özellikleri ise şöyle sıralanabilir;

Zorunlu olmaması
Bedel karşılığı olmaması
Kurumsal yapısı içinde gerçekleşmesi
Kamu yararı amacıyla kamuya yönelmiş olması

Gönüllü çalışmalar aynı zamanda «yaşam boyu öğrenme» yaklaşımının önemli bir unsuru
olarak değerlendirilmektedir.

Gönüllülüğün bireye sağladığı başlıca katkılar;

İnsanlar arasındaki bağı güçlendirir, değer verme, değer görme , hoşgörü , paylaşımcılık,
başkalarının yararını gözetme, aidiyet ve güven gibi birçok olumlu duyguyu geliştirme olduğu
ifade edilmektedir.
 DENEYİM KAZANMA
Gönüllü Çalışmalar ve Bireysel Faaliyetler

Gönüllü çalışmalar iş yaşamı için gerekli yetkinliklerin kazanılmasına da yardımcı olabilir. Ekip
çalışmasına yatkınlık, çok yönlü düşünme becerileri, kişilerarası ilişkiler, kendini tanıma,
organizasyon yeteneği, katılım becerileri, ekip içi iletişim gibi yetkinlikler gönüllü çalışmalar
sırasında kazanılabilecek başlıca yetkinliklerdir.

Diğer yandan gönüllü çalışma yapılan kuruluşun hizmet alanıyla ilgili bazı uzmanlık bilgileri
edinmek de mümkündür. Bunun sonucunda gönüllü çalışmalar bireye öğrenimini gördüğü
alan dışında da iş olanakları sağlayabilir. Gönüllü olduğu konularda çalışan sivil toplum
kuruluşlarında (STK) ve diğer ilgili kuruluşlarda ücretli bir konum edinme, dolayısıyla kendisi
için «anlamlı» bir işte çalışması olasılığı da bulunabilir.
 DENEYİM KAZANMA
Gönüllü çalışmaların dışında iş yaşamı ile ilgili bazı bireysel faaliyetleri de öğrenciye iş yaşamı
ile ilgili yetkinlikler kazandırabilir. Öğrencilerin yapabileceği bu tür faaliyetlere ilişkin bazı
örnekler şöyledir;

Kendi adına çalışma

Doğrudan satış yapma

Üniversite temsilcilikleri

Projelerde çalışma

Ücretsiz aile işçisi olarak çalışma

Bireysel gönüllü çalışma