Günümüzde, küreselleşmenin tüm sınırları ortadan kaldırması ve rekabet olgusunun tüm dünyayı kapsayacak

şekilde yayılması ile birlikte kırılgan hale gelen ekonomik yapı bir yandan sosyal devlet anlayışını zayıflatmış, diğer
yandan da işletmelerin küçülme, kademe azaltma, dış kaynak kullanma, esnekleşme gibi personel maliyetlerini
düşürmeye yönelik politikalara yönelmelerine neden olmuştur. Bu gelişmeler sonucunda, çalışanına uzun süreli
istihdam olanağı sunan ve çalışanını kariyer geliştirme faaliyetleri ile destekleyen örgüt olgusunun giderek ortadan
kalkmaya başladığı ve kariyer yaşamının büyük ölçüde bireyin sorumluluğuna bırakıldığı söylenebilir. Teknoloji ve
bilişim alanında yaşanan gelişmeler sonucunda emeğe olan ihtiyacın da azalması ile birlikte özellikle vasıfsız
çalışanlar daha da olumsuz şekilde etkilenmekte ve büyük kitleler işsizlikle karşı karşıya kalabilmektedir. Bu
nedenle bireyin büyük ölçüde yalnız bırakıldığı çalışma yaşamında sadece mevcut işyeri için değil tüm emek
piyasası için aranan bir çalışan olabilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. İstihdam edilebilirlik olarak tanımlanan bu
olgu bireyin mevcut işi ya da örgütü için gerekli bilgi ve beceri birikimini değil mevcut ve gelecekte olası emek
taleplerinin gerektirdiği bilgi ve becerileri kazanmasını dolayısıyla ömür boyu süren bir öğrenme, kendini
geliştirme ve planlama sürecini gerektirmektedir.

Diğer yandan özellikle bilişim alanında yaşanan dönüşümlerle birlikte çalışma ve istihdam biçimleri de değişmiş,
ofis-ev ayırımı giderek ortadan kalkmış bilgi ve becerisi emek piyasası açısından değerli hale gelen bilgi işçileri
ortaya çıkmıştır. Bu olgular çalışanların da örgüte bağlılıklarını zayıflatmış, kendi işlerine, mesleklerine, çıkar ve
beklentlerine olan bağlılıklarının güçlenmesine neden olmuştur. Bu nedenle günümüzde bireyin kariyerini mevcut
durumunu, işini ve işyerini aşacak ve tüm yaşamını kapsayacak şekilde, kişisel hedefleri doğrultusunda planlaması
gereğinin ortaya çıktığı söylenebilir. 2 Çalışma yaşamında yaşanan dönüşümlerle birlikte günümüzde kariyer
başarısının anlamının da giderek değişmeye başladığı söylenebilir. Bir örgüt içerisinde uzun yıllar çalışarak terfi
etmenin ve maddi kazanç sağlama olgusunun değişen örgütsel yapılarla birlikte imkansız hale geldiği, bilgi
işçilerinin ortaya çıkması ile birlikte ise böyle bir başarı tanımının cazibesini yitirdiği söylenebilir. Günümüzde
çalışanlar giderek daha fazla bilgi ve beceri birikimlerini sürekli olarak geliştirebilecekleri, çalışma sürelerini
kendilerinin belirleyebileceği, özel yaşamlarının göz ardı edilmediği, yaşamlarını anlamlı kılan, kendilerini mutlu
eden işlerde çalışmayı istemektedir. Dolayısıyla kariyer başarısının anlamının da değiştiği ve bireyin belirli bir örgüt
içerisindeki gelişiminden memnun olmasını değil, kariyerin tüm yaşamına yayılan etkilerinden memnun olmasını
gerektirdiği söylenebilir. Böyle bir başarı tanımı ise örgüt uygulmalarını aşan ve bireyin kendisinin belirlediği başarı
ölçütlerine yönelen bir kariyer planlamayı gerektirmektedir. Bireyin başarı ölçütleri ise yine ancak kendisinin
belirleyeceği hedefleri ile ilintilidir.

Son otuz yılda yaygınlaşan hedeflerle ilgili araştırmalar, hedef belirlemenin bireyi arzuladığı sonuca yönelik
olarak güdülediğini açık bir şekilde göstermektedir. Araştırmalar kişisel hedefleri doğrultusunda ilerleyen
bireylerin iş ve yaşam doyumlarının da olumlu yönde etkilendiğini göstermektedir. Dolayısıyla bireyin öncelikle
kariyerini kendisi için önemli ve anlamlı olan hedefler doğrultusunda planlamasının kariyer başarısını da olumlu
yönde etkileyeceği söylenebilir. Ancak literatürde hedef belirleme ile doğrudan kariyer başarısı ilişkisinin
irdelendiği çalışma sayısı oldukça sınırlıdır. Bu nedenle bu çalışmada hem bu eksikliği gidermek hem de kariyer
planlama sürecine hedef belirleme ve kariyer başarısı arasındaki ilişkiden elde edilen bulgulardan hareketle işlerlik
kazandırmak adına literatürden elde edilen bulgulara yer verilmiş ve bu bulgular ülkemizde faaliyet gösteren bir
özel kurum çalışanlarına uygulanan bir anketle irdelenmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede, ilk bölümde tarihsel süreç
içerisinde meydana gelen değişimlerle birlikte şekillenen kariyer kavramına ve çağdaş kariyer yaklaşımlarına
değinilmekte, kariyerde giderek artan bireysel sorumluluktan hareketle ön plana 3 çıkan kariyer planlama ve
kariyer planlamanın aşamalarından biri olarak hedef belirleme süreçleri ele alınmakta, hedef belirlemenin kariyer
planlama sürecindeki rolüne değinilmektedir. Çalışmanın ikinci bölümünde kariyer planalamada hedef belirleme
sürecinin etkinliğini arttırmak adına hedef belirleme ile kariyer başarısı ilişkisine değinilmektedir. Bu kapsamda
öncelikle hedef kavramının tanımı ve önemine değinilmekte, hedef belirleme bir süreç olarak ele alınmakta,
yapılan literatür taramasından hareketle hedeflerin birey ve çalışma yaşamı üzerindeki etkileri irdelenmektedir.
Sonrasında kariyer planlama ve hedef belirlemenin yöneldiği durum olarak kariyer başarısı belirli ölçütler ışığında
tanımlanmakta ve kariyer başarısına etki eden unsurlar kariyer planlama sürecine işlerlik kazandıracak şekilde
sunulmaktadır.
KARİYER KAVRAMI KARİYER KAVRAMI

Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nde, bir meslekte zaman ve çalışmayla elde edilen aşama, başarı ve uzmanlık olarak
tanımlanmaktadır. Bu tanımdan da yola çıkarak kariyerin, genellikle meslekte yükselme, belirli bir statü elde etme,
ilerleme ve tercih edilen bir mesleğe sahibi olma şeklinde 1 ele alındığı söylenebilir. Bu yönüyle kariyer, belirli bir
konuda uzmanlık gerektiren meslek şeklinde algılanmakta ve fazla uzmanlık gerektirmeyen meslekler ise iş olarak
görülmektedir2 . Bir başka tanıma göre kariyer, seçilen bir iş hayatında ilerlemek ve bunun sonucunda daha fazla
para kazanmak, daha fazla sorumluluk üstlenmek, daha fazla statü, güç ve saygınlık elde etmektir3 . Kariyer
başarısının terfi ve maddi getiriler ile ölçüldüğü bu görüşe göre kariyerden söz edebilmek için çalışılan
pozisyonların birbiri ile ilgili olması ve dikey olarak ilerlemenin kat edilmesi gerekmektedir4 . Oysa kariyer, sadece
üst düzeyde ilerleme olanağı bulunan şahısları değil, tüm çalışanların iş yaşamları boyunca yaptıkları işler düzeyini
içermektedir. Kariyer sadece dikey anlamda yukarı tırmanma değil, yatay olarak kişinin hoşnut olabileceği çalışma
alanlarına yönelmesini de kapsamaktadır5 . Dolayısıyla kariyer, bireyin yaşamı boyunca işle ilgili görev aldığı
pozisyonlar6 ve deneyimlediği işe ilişkin görevler, roller, faaliyetler ve tecrübeler dizisi7 olarak da
tanımlanmaktadır.

Hall’e göre kariyer bireyin yaşamı boyunca edindiği işe ilişkin deneyimleri ve faaliyetleri ile ilgili algıladığı tutumlar
ve davranışlar dizisi olup daha iyi anlaşılabilmesi için aşağıdaki noktaların göz önünde bulundurulması
gerekmektedir8 : - Kariyer kavramı ile başarı veya başarısızlık, hızlı veya yavaş ilerleme kastedilmemektedir.

- Kariyer başarısı veya başarısızlığını en iyi şekilde değerlendirebilecek kişiler, araştırmacılar, işveren, eş ya da
arkadaşlar değil, söz konusu kariyere sahip olan bireyin kendisidir. Çünkü kariyer değerlendirmesinde mevcut bir
standart bulunmamaktadır. Ek olarak bir kişinin başka birinin kariyerini değerlendirmesi günümüzde etik açıdan
uygun bulunmamaktadır.

- Kariyer bir kişinin yaptığı ve hissettiği şeyler olarak, davranış ve tutumların her ikisini birden içerir. Bu nedenle
kariyerin bir yönünü değerlerde, tutumlarda ve bireyin motivasyonunda zamanla oluşan değişiklikler (öznel
kariyer) oluştururken, diğer yönünü bireyin gözlemlenebilen seçimleri ve faaliyetleri oluşturmaktadır (nesnel
kariyer). Bu nedenle kariyerin doğru bir şekilde değerlendirilebilmesi için her iki yönünün göz önünde
bulundurulması gerekmektedir.

- Kariyer bireyin işle ilgili deneyimlerinden oluşan bir süreçtir. Dolayısıyla belli bir zaman içerisinde yapılan her
türlü çalışma –ücret karşılığı olan ya da olmayan- bireye kariyer sağlamaktadır (gönüllü yapılan işler, ev işleri,
politik faaliyetler, okul işleri vb.)

Kariyer, bir ömür boyu yaşanan olaylar dizisi, mesleklerin ve diğer yaşam rollerinin birbirini izlemesi sonucu
oluşan genel görünüm ve mesleki gelişim çizgisinde ilerleme, duraklama ve gerilemeleri ifade eden bir kavramdır.
Yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Sadece mesleğe ya da işe yönelik faaliyetleri değil, mesleğe hazırlanma,
meslek görevlerini yerine getirme, hizmet içi eğitim, boş zaman faaliyetlerini, toplumda üstlenilen diğer rolleri ve
bütün bu görevlerdeki gelişimi de içeren bir kavramdır11 . Bu bölümde ele alınan kariyer tanımlarından hareketle
kariyer, bireyin yaşamında ulaşmak istediği hedeflerine yönelik olarak edindiği bilgileri, becerileri, tutum ve
davranışları ifade eden, her türlü eğitim, öğrenme ve çalışma deneyimlerini ve bu süreçte geliştirdiği ilişkileri
içeren, bireyin değişimi ve gelişimi ile şekillenen devamlı bir süreç olarak tanımlanabilir.

Kariyer başarısının sadece yüksek başarı ve mesleki statü ile ölçülemeyeceği, birçok insanın kariyer başarısına
yönelik olarak, işleri dışındaki ilişkilerini sürdürmelerine ve sosyal faaliyetleri için boş zaman ayırabilmelerine
olanak sağlayan bir mesleğe sahip olmak şeklinde bir anlayış geliştirdiği söylenebilir25. Bu nedenle kariyer başarısı
bireyin belirli bir örgüt ya da meslekteki gelişimini değil tüm yaşamı içerisindeki mutluluğunu gerektiren bir nitelik
kazanmaktadır. - Kariyerin öznel yönü ön plana çıkmaya başlamış, bireyin kariyerinin dışarıdan görünen yüzünün
veya başkalarının bireyin kariyerini nasıl değerlendirdiğinin önemi gittikçe azalmış, buna karşılık kişinin kendi
kariyerini nasıl algıladığı daha önemli hale gelmeye başlamıştır.26 Kariyer başarısı ancak kişilerin kendi değer,
yetenek, ilgi, başarı hissi vb. gibi faktörleri çok iyi kullanarak ulaşabileceği bir hedef haline gelmiştir27 .

Geleneksel anlamdaki kariyer büyük, istikrarlı ve hiyerarşik olarak yapılanmış bir ya da iki örgüt içerisinde,
örgütsel basamaklarda yükselmeyi ifade eden ve doğrusal bir şekilde ilerleyen gelişim aşamalarından oluşan bir
süreç olarak tanımlanmaktadır. Bu anlayışa göre kariyer başarısı da terfi ve ücret artışı ile ölçülen ve örgütler
tarafından belirlenen bir süreç olarak ele alınmaktadır. Örgütsel kariyer olarak da tanımlanan bu anlayış, dönemin
örgüt yapılarının da desteklemesi ile 1980’ler boyunca istihdam biçimlerine hakim olmuştur29 .

Çağdaş anlamdaki kariyer?(Ekle!!!!)

Kariyer geliştirmede, kişinin, eğitim, yetiştirme ve iş tecrübesi yolu ile kariyerinin planlanması ve kariyerine ilişkin
yaptığı planların gerçekleşmesi hedeflenmektedir50. Bir kariyer geliştirme programının yürütülmesinde dört temel
aşama izlenmektedir. Bu aşamalar51: - Sahip olduğu becerilerin, ilgi alanlarının ve kariyer hedeflerinin bireyin
kendisi tarafından değerlendirilmesi, - Bireyin becerilerinin ve sahip olduğu potansiyelin örgüt tarafından
değerlendirilmesi, - Örgüt içerisindeki kariyer olanaklarının ve fırsatların bildirimi, karşılıklı değerlendirilmesi, -
Başarıya ulaşacak gerçekçi hedefler ve planların oluşturulması için kariyer danışmanlığı sunulmasıdır.

Kariyer Planlama

Günümüzde kariyer, büyük ölçüde bireyin sorumluluğunda şekillenen, bunun yanında örgütün de bu konuda
bireyi desteklediği bir olgu olarak değerlendirilmektedir53. Artık bireyler, örgütlerin sağladığı güvencenin giderek
azaldığı ya da tamamen ortadan kalktığı bir dünyada nasıl ilerleyeceklerini ve kalabalıktan nasıl sıyrılacaklarını
düşünmek zorundadırlar54. Dolayısıyla çalışanlar iş yaşamlarında nerede olduklarını, ne yapabildiklerini ve
gelecekte ne yapabileceklerini ne kadar iyi anlarlarsa, nereye gitmek istediklerini, oraya ulaşmak için ne yapmaya
gereksinimleri olduklarını daha iyi anlayabileceklerdir. Bireylere bu olanağı kariyer planlaması
sağlayabilmektedir55. Ancak her ne kadar bireyin sorumluluğunda olsa da kariyer planlamanın hem bireyi hem de
örgütü içeren boyutları göz önünde bulundurulmalıdır.

Bireysel Kariyer Planlama

Bireysel kariyer planlama bireyin kendisini ve içinde bulunduğu çevreyi değerlendirerek, iş yaşamı ile ilgili
hedefler belirlemesi ve bu hedeflere ulaştıracak faaliyetleri planlamasıdır63 . Kariyer planlama bir insanın diğeri
için yapabileceği bir şey değildir. Birey kariyeri ile ilgili gerçek isteklerini ancak kendisi bilmekte ve bu istekler de
bireyden bireye önemli derecede farklılık göstermektedir64. Bu nedenle kendi kariyer planına sahip olan
bireylerin, kariyer yolu boyunca ilerleme kaydetmesi durumunda tatmin olma olasılığı artmaktadır. Çünkü iyi bir
kariyer planı, yol üzerindeki önemli kilometre taşlarını tanımlamakta, bireyin bu kilometre taşlarının bilinçli bir
şekilde farkına varması ve onlara ulaşması durumunda da, başarı duygusunu yaşama olasılığı artmaktadır65. Bu
nedenle bir sonraki bölümde bireysel kariyer planlamanın aşamaları ve bu aşamalardan biri olarak hedef belirleme
süreci ele alınacaktır.

BİREYSEL KARİYER PLANLAMANIN AŞAMALARI

11. Kendini Değerlendirme Özdeğerleme olarak da ifade edilen ve kariyer planlamanın ilk aşaması olan kendini
değerlendirme süreci oldukça sıkıntılı bir süreç olabilmektedir. Bu konuyla ilgili birçok kitabın bulunmasına karşın
yine de kitaplar bir grubun vereceği duygusal destek, motive etme ve doğru eyleme yönlendirme gücünden
yoksun 62 Mathis ve Jackson, s. 327. 63 Erdoğmuş, Kariyer, s. 15. 64 Byars, ss. 228-229. 65 Byars, s. 227 24
kalabilmektedir66. Bu nedenle bireyin bu aşamada etkili bir özdeğerleme yapabilmesi için çevresinden de destek
alması gerekmektedir (Danışmanlık, koçluk, örgüt desteği, kişilik, ilgi envanterleri vb.). Kendini değerlendirme
aşamasında bireyin;

- Bireysel vizyonunu,

- Kişilik özelliklerini,
- Güçlü ve zayıf yanlarını,

- Bireysel ihtiyaçlarını,

- İlgi alanlarını,

- Değerlerini,

- Sahip olduğu yetkinliklerini değerlendirmesi gerekmektedir.

Bireysel vizyon, bireye yaşamı boyunca yön gösteren bir rehber, bir anlamda hayatın bir pusulası niteliğindedir.
Bireysel vizyonu netleştirmek için birey, şu iki sorunun yanıtını bulmak durumundadır : "Ben kimim (neyim)?" ve
"Ben ne olmak istiyorum?". İlk soru bireyin kendisini tanımasıyla, ilke ve değerlerini belirlemesi ile ilgili bir süreçtir.
İkincisi ise "Ne için yaşıyorum ?" ya da "Yaşamımın anlamı ne?" sorularının özel bir halidir. Birey, bu soruların
yanıtını soyut insan için değil, "kendisi" için bulmalıdır. Görüldüğü üzere bu sorulara bir yanıt bulmadan girişilen
faaliyetlerde "neyin doğru, neyin yanlış" olduğunu anlamak mümkün değildir67. Bu sorulara verilen cevaplar
aslında bir ölçüde bu çalışmanın da konusu olan hedef kavramına uzanmaktadır. Çünkü hedefler, bireyin vizyonu
ile belirlediği noktalara doğru atılan adımlardır. Hedefler kısa ve uzun dönemli olarak saptanabilir ve hedeflere
ulaşıldıkça, yenileri belirlenebilir. Ancak bireyin yaşam felsefesi değişmedikçe bireyin vizyonunda önemli
değişiklikler olmamaktadır68. Bu bağlamda bireyin etkin bir kariyer planlamasını yapabilmesinin en temel
koşullarından biri de bireyin vizyonu ile uyumlu kişisel hedeflerini belirlemesidir.

2. Kariyer Olanaklarının Değerlendirilmesi

Bireyin gerçekçi kariyer hedefleri belirleyebilmesi için mevcut olanakları ve fırsatları değerlendirmesi
gerekmektedir69. Birey bu süreçte çalışma yaşamı ile ilgili birçok alanda araştırma yapmak ve karar vermek
durumunda kalmaktadır.

Bu alanlar70:

- Meslek seçimi,

- Hedef uzmanlık alanlarının belirlenmesi,

- Hedef çalışma ortamlarının belirlenmesi,

- Hedef pozisyonların belirlenmesi şeklinde ele alınabilir. Kariyer olanaklarının gerçekçi bir şekilde
değerlendirilmesi belirli bir bilgi ve deneyim birikimini gerektirmektedir. Günümüzde bireyi bu konuda
destekleyen birçok unsur bulunmaktadır. Danışmanlık kuruluşları, mesleki dergiler, internet, gelir araştırmaları,
meslek kuruluşları ve meslek üyeleri, üniversiteler, kitaplar, yakın çevrenin bilgi ve deneyimleri gibi birçok kaynak
aracılığı ile birey ihtiyaç duyduğu bilgilere ulaşabilmektedir. Bu süreçte ilgi duyulan meslek ya da kariyer alanı ile
ilgili iş görüşmelerine katılmak, staj yapmak, dönemsel işlerde çalışmak gibi faaliyetlerin de bireyin ihtiyaç
duyduğu alanlardaki deneyimlerini geliştirmesinde, gerekli bilgi ve yetkinlikleri kazanmasında, çalışma yaşamına
ilişkin gerçekçi bilgiler ışığında kariyer olanaklarını değerlendirmesinde etkili olmaktadır72 .

Kariyer olanaklarının değerlendirilmesi aşamasında dünyadaki ve ülkedeki ekonomik, sosyal, kültürel ve

teknolojik gelişmeler, sektörel ve mesleki unsurlar yakından izlenmelidir. Ancak günümüzde yaşanan örgütsel
değişimler ve mesleklerin gerektirdiği niteliklerin hızla değişmesi karar vermeyi ve tercihte bulunmayı
zorlaştırmaktadır. Bugün cazip görülen meslek ve sektörler zamanla cazibesini yitirebilmektedir. Bu nedenle
olanakların değerlendirilmesi süreci dinamik . şekilde ele alınmalı ve sadece mevcut durum değil, çalışma
yaşamında hakim olan, olması beklenen eğilimler de göz önünde bulundurulmalıdır .

Mehmet Öner, Kişisel Kariyer Planlaması, Kariyer Yayınları, İstanbul, 2001, s. 143. 72 Öner, ss. 139-174. 26 bir 71
3. Hedef Belirleme

Planlama kavramı, hedefi gerçekleştirmeye yönelik belirli davranışsal stratejiler geliştirme sürecini tanımlamak
için kullanılmaktadır. Planlama süreci ile hedefler belirli davranış komutlarına, taktiklere, alternatif stratejilere
dönüştürülmektedir. Bu nedenle planlama farklı hedefler arasında öncelik belirleme, geribildirimi değerlendirme
ve gerektiğinde hedefe yönelik faaliyetleri yeniden gözden geçirme imkanı sunmaktadır74. Dolayısıyla planlama,
uzun vadeli hedef belirleme ve bu hedefleri gerçekleştirmeye yönelik kısa vadeli alt hedefleri oluşturma
aşamalarının birbirini izlediği sürekli bir süreç olarak tanımlanabilir.

Kariyer planlama Kuzgun’a göre yetenek ve becerileri gerçekçi bir tutumla değerlendirmeye niyet etmeyi ve bunu
sürdürmek için gerekli güce donanıma sahip olmayı gerektirmektedir. Ancak kariyer planlamaya hazır olmak için
bireyin hedeflerini ve değerlerini tutarlı bir şekilde belirlemiş olması gerekmektedir75 . Kariyer hedefleri bireyin
gelecekte çalışma yaşamında hangi noktada bulunmak istediğidir, bir anlamda bireyin çalışma yaşamındaki
rotasıdır76. Ancak bu süreçte birey birçok faktörün etkisinde kalmakta ve bazen yanlış hedefler
belirleyebilmektedir. Kariyer hedeflerinin belirlenmesi aşamasında birey birtakım tuzaklara düşebilmektedir. Bu
tuzaklardan biri, ilk işe girilen pozisyona dayalı bir kariyer alanı seçmek gibi tesadüfen yapılan seçimlerdir. Bu
tuzağa düşen bireyler sonrasında daha mutlu ya da başarılı olabilecekleri kariyer olanaklarının da bulunduğunu
pişmanlık içinde öğrenebilmektedir. Bir diğer düşülen hata ise para, prestij, güç ve güvenlik gibi dışsal kazançları
elde etmek amacı ile belirli bir kariyer alanını seçmektir. Oysa uzun vadede bireyin nesnel kazançlarının yanı sıra
işinden zevk alması da önem kazanmaktadır. Yeterli bir bilgi birikimine sahip olmadan kararlar vermek ise yapılan
bir diğer hatadır. Birçok birey 20’li yaşlarında verdiği kariyeri ile ilgili kararlarını sonradan değiştirebilmektedir.
Diğer yandan kariyer kararını sürekli erteleyen bireyler de 30’lu yaşlara geldiklerinde gerçekçi kariyer hedefleri
belirlemek için ihtiyaç duydukları çalışma deneyiminden yoksun kalabilmektedir. Bu nedenle kariyer hedeflerini
belirlerken bireyin fırsatları iyi tanımlaması ve hedeflerini edindiği bilgi ve deneyimlerle gözden geçirmesi
gerekmektedir77. Yine bireyin aşağıda özetlenen kariyer hedeflerine etki eden faktörlerin farkında olması da
gerçekçi ve doğru kararlar almasında etkili olmaktadır78:

- İçsel Faktörler: Kişilik, kariyer sürecinin oluşumunda en önemli içsel faktördür. Yaşam boyunca bireyi etkileyen
ve kişiliğinin gelişimine katkıda bulunan duygular, düşünceler, başarılar ve psikolojik unsurlar ile bunlara dayalı
olarak oluşmuş güdüler bireyi kariyer seçim sürecinde etkilemektedir. Özellikle bireyin ihtiyaçları arasında yer alan
“kendini gerçekleştirme güdüsü” kariyer sürecinde en önemli içsel güç olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda
bireyde kişilik oluşumu sonucunda ortaya çıkacak “ilgi alanları” da onun kariyer yönetiminin lokomotifini
oluşturmaktadır. Bu nedenle kariyer hedefleri bireyin kişiliği, ilgi alanları ve kişisel değerleri ile uyumlu olmalıdır.
Bunun için birey yapmaktan hoşlandığı aktiviteleri, geçmişte başaralı olduğu alanları göz önünde bulundurarak ilgi
alanlarını ya da yetenekli olduğu alanları belirleyebilir. Yine bireyin kendini tanıması, kişisel özellikleri,
gereksinimleri, güdüleri ve değerleri ile uyumlu bir çalışma yaşamına yönelik kariyer hedefleri belirlemesinde etkili
olmaktadır79. Kariyer hedefleri bireyin yaşam hedefleri ile uyumlu olmalıdır (yaşam hedeflerinin bir alt kümesi
olmalıdır). Sağlıklı bir insanın her zaman işi dışında sahip olduğu ilgi alanları vardır. Kariyer planı bu ilgi alanlarını
göz önünde bulundurarak ve bunları destekleyecek şekilde hazırlanmalıdır. Ancak sıklıkla, kariyer hedefleri yaşam
hedeflerini desteklemek yerine onlarla çatışmaktadır80 .

- Dışsal Faktörler: Dışsal faktörlerin en belirleyici olanı bireyin sosyal özgeçmişidir. Sosyal özgeçmiş, aile, çevre,
eğitim, sosyo-ekonomik olgular vb. öğelerden oluşan geniş bir yelpazeyi oluşturmaktadır. Bu faktörler zaman
içerisinde bireyi etkilemek sureti ile onun motivasyonunu ve kariyer hedeflerini yönlendirmektedir. Yıldırım’a göre
sosyal ve ekonomik faktörleri göz önünde buludurmadan başarı ( hem kişisel hem de mesleki) peşinde koşmak boş
bir çabadır. Bu süreçte bireyin toplumsal konumunun, ailesinin, eğitiminin, sosyal çevresinin kendisine sağladığı
fırsat ya da tehditlerin, fırsatları nasıl değerlendireceğinin ya da zorlukların üstesinden nasıl geleceğinin bilincinde
olması gerekmektedir. Çünkü toplumsal faktörler bireyi birçok yönden etkilemektedir81:

Farklı toplumsal şartlar farklı bireysel gelişmelere yol açmaktadır.

Ekonomik koşullar zeka ve bireysel yetenekleri etkilemektedir.

Kültürel ortam bireylerin düşünme, anlama ve problem çözme yeteneklerini geliştirmektedir.

Aile gibi toplumsal yapıların insan varlığı üzerinde derin etkileri bulunmaktadır. Kariyer hedeflerinin
belirlenmesinde önemli olan bireyin içsel faktörlerle dışsal faktörler arasındaki dengeyi çok iyi kurabilmesidir. İçsel
faktörleri göz ardı etmek yaşam boyu devam eden bir süreç olan kariyerde bireyin mutsuzluğuna, motivasyon
düşüklüğüne neden olabilmekte, dışsal faktörleri göz ardı etmek de bireyin gerçekçi olmayan hedefler belirlemesi
ve dolayısıyla hayalkırıklıkları yaşaması olasılığını arttırmaktadır.

Zajas’a göre hedeflerini belirleme sürecinde bireyin, aşağıdaki sorulara ölçülebilir, belirli ve ayrıntılı cevaplar
verebilmesi gerekmektedir82:

- Neyi başarmak için plan yapıyorum?

- Hedeflerimi gerçekleştirmek için ne kadar zamana, maliyete ve çabaya ihtiyaç duymaktayım?

- Yaşamımda nereye ulaşmayı istiyorum ve bu hedefim beni istediğin noktaya nasıl ulaştıracak?

- Hedefe ulaştığımda neye sahip olacağım ya da ne olacağım?

Tüm bu sorulara cevap veren hedeflerin en azından aşağıdaki alanların bir kısmını içermesi gerekmektedir83:

- İş başarımı hedefleri,

- Terfi yolları hedefleri,

- İlişki hedefleri,

- Eğitim hedefleri,

- Finansal hedefler,

- Aile ve özel yaşam hedefleri,

- Sosyal/ toplumsal hedefler,

- Sağlık ve zindelik hedefleri,

- Manevi ve dini hedefler.

Greenhause ve diğerleri, geliştirdikleri kariyer yönetimi modelinde bireylerin kariyerlerini nasıl yönlendirmeleri
gerektiği ve hedef belirlemenin kariyer planlamadaki rolü üzerinde durmuşlardır84 . Bu modele göre bireyler
öncelikle kendileri ( değerleri, ilgi alanları, yetenekleri, seçtikleri yaşam biçimleri) ve çevreleri (meslekler, işler,
kariyer yolları, örgütler, sektörler, ailevi sınırlamalar) ile ilgili farkındalığa ulaşmak için kariyer keşif süreçlerinden
geçmektedirler.
 Bireylerin, kendileri ve çevreleri ile ilgili yüksek farkındalığa sahip olması kendi yetkinlikleri ile uyumlu gerçekçi
kariyer hedefleri belirlemelerine ve dolayısıyla etkin kariyer stratejilerinin geliştirilmesine ve yürütülmesine neden
olmaktadır. Kariyer stratejilerinin uygulanması sonucunda kariyer hedefine ulaşılıp ulaşılamadığı ya da kariyer
hedefi ve stratejisinin uygun olup olmadığına ilişkin bir geri bildirim elde edilmektedir. Bu geri bildirimlerin sürekli
olarak değerlendirildiği kariyer değerlendirme süreci ile kariyer planlama döngüsü tamamlanmaktadır. Böylece
kariyer planlama sürecinde hedef belirlemek bireyin düşüncelerinin netleşmesine neden olmakta, bireyin
motivasyonunu arttırmakta, kariyer stratejilerininin geliştirilmesinde ve geribildirimin sağlanmasında temel rol
oynamaktadır.

Zajas’a göre bireyin ihtiyaç ve isteklerinden kaynaklanan hedefler, kariyer planlama sürecinin etkinliğini
arttırmaktadır. Hedef belirlemek, bireyin farkındalığının artmasına, daha disiplinli bir şekilde hareket etmesine,
sorumluluklarının bilincine varmasına ve ertelemelerin, düşük performansın belirlenmesine ve üstesinden
gelinmesine yardımcı olmaktadır85 .

Kariyer planlama sürecinde hedeflerin belirlenmesine yönelik yapılan eleştirilerde, her şeyin hızla değiştiği
günümüz dünyasında bireyin kariyerini planlamasının ve anlamlı kariyer hedefleri belirlemesinin imkansız bir hale
geldiği; değişime uyum sağlamayı ve esnekliği engellediği; kariyer hedeflerini izleyen bireyin geleceğe çok fazla
odaklandığı ve dolayısıyla mevcut işindeki performansını ve iş doyumunu göz ardı ettiği; giderek yatay hale gelen
örgütlerde terfi fırsatlarının ve ulaşılacak hedeflerin de azaldığı, bu nedenle de düş kırıklığı yaşama riskinin arttığı
ileri sürülmektedir86 .

Kariyer planlama ve hedef belirlemeye yönelik yapılan eleştirilerden hareketle bireyin hedeflerinin genel bir
rehber niteliğinde olması ve bu süreçte aşağıdaki noktalara dikkat edilmesi gerektiği söylenebilir87:

- Birey kendi değerleri, yetenekleri, ilgi alanları ve yaşam biçimi ile uyumlu hedefler belirlemelidir. Başkalarının
etkisi ile belirlenen hedeflerin bireyin değer ve arzularını tatmin etmesi mümkün değildir. Kariyer hedefleri anne
babayı, işvereni, eş, ya da herhangi başka birini memnun etmek için değil, bireyin kendi memnuniyeti için
seçilmelidir.
- Birey hem şimdiki hem de gelecekteki doyumunu göz önünde bulundurmalıdır. Sürekli geleceğe odaklanan
bireyin mevcut işinden zevk alması oldukça güçtür. Anlamlı ve ilgi çekici olan bir işin yerini hiçbir şey alamaz.
Birçok çalışan uzun dönemli hedeflerine ulaşabilmek için kısa dönemli sıkıcı ve önemsiz görevleri üstlenebilir.
Ancak bu tarz işlerin istisna olmaktan çıkıp sürekli hale gelmesi doyumun yerini gelecek beklentisinin almasına
neden olmaktadır.

- Kariyer hedefleri bireyin yaşamını bir bütünlük içinde ele almalı, bireyin iş ve iş dışı yaşamı arasında bir denge
kurmalıdır.

- Birey, kariyerini planlarken esnek olmalıdır. Yetenekler deneyim ve olgunlaşma ile birlikte gelişmekte, kariyer
değerleri ve ilgi alanları, aile ya da bireysel konulardaki öncelikler zamanla değişebilmektedir. Bu nedenle birey
önem kazanan ihtiyaçlarının farklı pozisyonlarda ve farklı örgütlerde de karşılanabileceğini göz önünde
bulundurmalı ve esnek davranmalıdır.

Bu bölümde ele alınan bulgulardan hareketle gerçekçi ve esnek bir yaklaşımla yapılandırılan bir hedef belirleme
sürecinin kariyer planlamadaki rolü ve önemi aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

- Hedef belirleme, kariyer planlamanın temel bir amacıdır: Kariyer planlama her şeyden önce bireyin çalışma
yaşamında gerçekleştirmek istediği şeylere ulaşmaya yönelik gerçekleştirdiği bir faaliyettir. Dolayısıyla hedef
belirleme aynı zamanda kariyer planlama sürecinin varlığının dayandığı bir süreçtir.

- Hedef belirleme kariyer planlamaya işlerlik kazandırmaktadır. Uzun ve kazançları gelecek zamanda elde edilen bir
süreç olan kariyer planlama hedefler aracılığı ile kısa vadeli hedeflere ve günlük faaliyetlere bölünerek hem bireyin
güdülenmesine hem de davranışlarını gelecekteki beklentileri doğrultusunda organize etmesine yardımcı
olmaktadır.

- Geribildirim aracıdır: Hedefler bireye kıyaslama yapabileceği ölçütler sunarak planlamanın başarısı ya da
başarısızlığı ile ilgili bildirim sağlamkatadır.

- Değerlendirme ve yeniden düzenleme aracıdır: Geribildirim doğrultusunda hedefler aracılığı ile plan
değerlendirilir ve gerektiğinde hedefler yeniden oluşturulur.

- Motive etme aracıdır: Hedeflere ulaşılınca birey başarı duygusunu hisseder ve yeni hedefler belirlemeye yönelir.

4. Kariyer Planının Hazırlanması ve Uygulanması

Kariyer planı, bireyin kariyer hedeflerine ulaşmak için gerekli her türlü faaliyeti içermektedir. Bu aşamada, iş
hayatındaki deneyimlere dayanarak uygun kısa vadeli planlarla başlamak ve başarı sağladıkça daha büyük ve uzun
vadeli gelişme programları hazırlamak yerinde olacaktır88. Kariyer planının hazırlanması bireyin 88 Aytaç, s. 156.
33 belirlediği kariyer hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik alt hedeflerini ve uygun kariyer stratejilerini
geliştirmesini gerektiren bir süreçtir. Geliştirilen alt hedeflerin ve startejilerin de günlük faaliyetlerle
desteklenmesi gerekmektedir. Çünkü davranışa dönüşmeyen bir hedefin ve planlamanın kariyer planlama
sürecinin başarı üzerindeki etkisini önemli ölçüde azaltacağı söylenebilir.

5. Geribildirim

Günümüzde kariyer planlama yaşam boyu devam etmesi gereken dinamik bir süreç haline gelmiştir. Sürecin
dinamikliği ise geribildirim aracılığı ile sağlanmaktadır. Çalışanların, kariyer geliştirme çabalarına ve kişisel
farkındalıklarına ilişkin geribildirim yapılmaksızın, gereksinim duydukları kariyer hedeflerine ulaşması oldukça zorlu
bir süreç olabilmektedir. Bu nedenle bu son aşama, çalışanların performanslarını ve kariyer planlarını
düzenlemede önemli bir role sahiptir. Performans değerlendirme sonuçları, meslektaş ve yöneticilerin görüşleri
bireyin kariyer planını gözden geçirmesinde ve şekillendirmesinde önemli olabilmektedir89 . Kariyer planlama
aşamaları göz önünde bulundurulduğunda hedef belirlemenin hem bir aşama olarak hem de diğer kariyer
planlama aşamalarını bütünleştiren bir süreç olarak kariyer planlamanın etkinliğini arttırdığı söylenebilir. Bu
bağlamda bir sonraki bölümde hedeflere ayrıntılı bir şekilde değinilecek, hedeflerin birey ve çalışma yaşamına
etkileri üzerinde durulacaktır. 89 Anafarta, s.8. 34

HEDEF BELİRLEME VE KARİYER BAŞARISI

Sağlıklı insan çalışarak, üreterek kapasitesini kullanır, geliştirir, bundan haz ve doyum sağlar. Bu nedenle
yaşamak için paraya ihtiyacı olmayan insanların da bir meslek edinip çalıştıkları, bazı kimselerin az gelir getiren
meslekleri daha çok gelir sağlayabilecek mesleklere tercih ettikleri görülmektedir. O halde meslek para
kazanmanın ötesinde, kapasiteyi kullanma ve kendini (özünü) gerçekleştirme yoludur90.

Maslow’a göre kendini gerçekleştirme bir kimsenin potansiyel olarak ne olmaya elverişli ise ne olabilecekse
giderek daha çok o olmasıdır91. Bu nedenle çalışan her bireyin öncelikle kendini gerçekleştirmesi ve insan olma
özelliğinden kaynaklanan ihtiyaçların giderilmesi gerekmektedir. Nitekim Eric Fromm’a göre insan davranışlarını
güdüleyen en önemli güçler, onun varoluş koşullarından yani “insanlık durumundan” kaynaklanmaktadır. Bu
güçlerin üretim yönünde harekete geçirilmesi, bireyin işe olan ilgisini ve performansını arttırmaktadır92. Fromm’a
göre bireylerin yaşamlarını sürdürürken ve ilerisi için planlar yaparken göz önünde bulundurdukları bu güçlerin en
önemlisi ilgi ve amaç edinmedir. İnsanlar yaşamlarını sürdürürken bir hedefi gerçekleştirir daha sonra yaşamının
geriye kalanında başka hedefler edinirler. Birey için her bir hedef hayata bağlanma ve hayata tekrar motive
olmaktır93 .

HEDEFLERİN TANIMI ÖNEMİ VE SINIFLANDIRILMASI Hedefler psikolojik araştırmalarda yaygın bir şekilde
kullanılan kavramlardır. Ancak hedeflerle ilgili araştırmalar bilişsel psikoloji, kişilik psikolojisi ve motivasyonla ilgili
çalışmaların içerisinde dağınık bir şekilde yer almaktadır. Bireyin arzuladığı sonuçların içsel bir ifadesi olarak
hedefler bir yandan fiziksel ihtiyaçların bir ifadesi olarak kullanılabildiği gibi kariyer başarısı gibi bilişsel kavramlara
yönelik istenen sonuçları ifade etmekte de kullanılmaktadır94 . Hedeflerle ilgili çalışmalardan yola çıkarak
hedeflerin belirli bir tanımını ve sınıflandırmasını yapmak oldukça güç bir çabadır. Birçok farklı alandan etkilenen
bu araştırmalar aynı zamanda hedefleri farklı şekillerde tanımlamakta ve sınıflandırmaktadır. Bu bölümde
hedeflerle ilgili yapılan tüm bu farklı araştırmalardan yola çıkarak hedeflerin tanımı ve sınıflandırılmasına yönelik
genel bir çerçeve sunulacaktır.

Hedeflerin Tanımı ve Önemi

Hedef, Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde “nişan alınacak yer, nişangâh”, “yapılması tasarlanan iş, amaç”,
“varılacak yer, ulaşılacak son nokta” şeklinde tanımlanmaktadır. Çoğunlukla hedefle eş anlamlı olarak kullanılan
amaç da “ulaşılmak istenilen sonuç, maksat”, “ümit”, “gaye”, “bir kimseye veya bir kurula verilen özel amaçlı
görev, misyon”, “bir edim, işlem ya da sürecin yöneldiği ve gerçekleştirmek istediği sonuç”, “erişilmek istenen
sonuç, maksat” olarak tanımlanmaktadır.

Hedefler organizmanın elde etmeye çalıştığı son durumlardır. Her hedefin kendisi ile bütünleşen bilişsel,
duygusal ve davranışsal öğeleri vardır. Hedefin bilişsel öğesi, hedefin zihinsel temsili, hedef hiyerarşisinin
oluşturulması ve hedefe giden yolların belirlenmesi ile ilgilidir. Hedefin duygusal öğesi hedefle bütünleşen
duygusal tepkilerdir. Davranış öğesi ise hedefin gerçekleştirilmesine yönelik planla bütünleşen eylemleri
kapsamaktadır95. Bu verilerden ve literatür taramasından elde edilen bulgulardan hareketle hedeflerin
tanımlanmasında temel olarak üç boyutun ön plana çıktığı söylenebilir.

Kişiliğin Bir Boyutu Olarak Hedefler

İnsanlar, kişisel olarak tanımlanmış, anlamlı hedefler doğrultusunda çaba gösteren ve hareket eden kasıtlı,
genellikle rasyonel varlıklardır. Hedefler insan davranışlarına tutarlılık kazandran ve insan davranışlarını
şekillendiren, yaşamı anlamlı kılan kişiliğin anahtar bir boyutudur96 .

Hedefleri, kişiliğin bir boyutu olarak ele alan çalışmaların, büyük ölçüde yaşamı oluşturmada asıl faktör olarak
insan zihninin gerçekliğini ele alan ve insanın oluşturduğu temsillerin, onun yaşamını ve davranışını belirlediği 97
varsayımına dayanan biliş araştırmalarından etkilendiği söylenebilir. Bu varsayıma göre insan, yaşamını geçmiş
deneyimlerinden edindiği temsillerden oluşan bir zihinsel çerçeve aracılığı ile yorumlamakta ve kurmaktadır.
Dolayısıyla insanın yaşamını ve davranışlarını bu zihinsel çerçevenin oluşturduğu içsel idealler ve standartlarla
yönlendirdiği ve kıyasladığı söylenebilir.

Yapılan araştırmalar, mutluluğun ve yaşam doyumunun bu tür karşılaştırmalar sonucunda ortaya çıktığını
göstermektedir98 . Bireyin yaşamını ve davranışlarını etkileyen, bilinçli olarak belirlenmiş ya da bilinçsiz olan bu
tür ideallerin bireyin yaşamını anlamlı kılan en soyut düzeydeki kişisel hedeflerini oluşturduğu söylenebilir. Kişisel
hedefler, insanın eylemlerinin temelindeki gaye99 , gerçekleştirmek istediği şeylerin arkasında yatan maksat,
niyet100 olarak tanımlanmaktadır. Kişisel hedefler aynı zamanda bireyin içsel güdülerinin101 , arzuladığı
durumların102 içsel bir ifadesi olarak da ele alınmaktadır.

Kişisel hedefler, bireyin belirgin ve kendine özgü bir şekilde ne yapmaya çalıştığıdır103 . Hedefler, insanların
sahip olduğu istek ve arzularını, yaşamda gerçekleştirmek istedikleri şeyleri ifade etmektedir. Hedefler sadece
geleceğe ilişkin beklentiler değildir, bireyin ulaşmaya ya da sürdürmeye çalıştığı sonuçları ifade eden,
davranışlarını ve seçimlerini yönlendiren kişiliği ile ilintili beklentileridir. Bu yönüyle kişisel hedefler bireyi
diğerlerinden ayıran belirgin özelliklerinden biridir104 .

Amaçlı hareket eden bir varlık olan insan yaşamı boyunca kalıcı bir amaç olarak eylemlerini düzenlemede
“kendi olma” hedefini göz önünde bulundurarak alt hedefler koymakta ve davranışlarını organize etmektedir.
Davranışın organize olması aynı zamanda ona örüntü kazandırmaktadır105. Dolayısıyla hedeflerin, “kendi olma”
gibi en soyut düzeydeki idealleri gerçekleştirmeye yönelik birçok ana ve alt hedeflerden ve bu hedefleri
gerçekleştirmeye yönelik davranışlardan oluşan belirli bir hiyerarşik sistem oluşturduğu ve bu sistemin bireye özgü
ve kişiliğinin bir boyutu olduğu söylenebilir.

Kişiliğin bir boyutu olarak hedefler kariyer planlamanın özdeğerleme aşamasında etkili olan unsurlardır. Bu
süreçte sadece kişiliğin, ilgi alanlarının, değerlerin belirlenmesi yetersiz bir yaklaşım olacaktır. Önemli olan bu
verilerden hareketle bireyin yaşamını kıyasladığı içsel idealleri ile uyumlu kişisel hedeflerini belirlemesi ve bu
hedeflerle uyumlu bir vizyona yönelik kariyer hedefleri oluşturmasıdır.

Güdüleyici Unsurlar Olarak Hedefler

Hedeflerin bir diğer anlamı “bir edim, işlem ya da sürecin yöneldiği ve gerçekleştirmek istediği sonuç”,
“erişilmek istenen sonuç, maksat” tanımlarında da ifade edildiği üzere bireyin davranışlarının yöneldiği sonucu,
arzuladığı durumları ifade etmektedir. Bu yönü ile hedefler bireyin ulaşmak istediği sonucu belirleyen ölçütler
olarak değerlendirilmekte ve bireyi motive eden unsurlar olarak ele alınmaktadır. Temelde insan motivasyonuna
etki eden iki sistemin varlığından söz edilebilir.

İhtiyaç ve güdülerden oluşan duygu güdümlü içsel sistem ve değerleri, hedefleri içeren bilişsel, dışsal sistem
106 . İçsel güdüler bireyin fizyolojik ve duygusal ihtiyaçlarını, güdülerini yansıtırken, değerler ve hedefler daha çok
sosyal çevrenin bir yansımasıdır. Dışsal motivasyon unsurları bireyin bilinçli olarak kabul ettiği birçok hedeften ve
bu hedefleri gerçekleştirme yönünde geliştirdiği strateji ve planlardan oluşmaktadır107. Emmons’a göre hedefler,
güdüler ve değerler gibi motivasyonel unsurlar, çevresel uyarıcılara bağlı olarak çeşitli düzeylerde harekete
geçirilebilecek hiyerarşik bir sistem oluşturmaktadırlar108.

Bu nedenle hedeflerin motivasyon sürecindeki rolünün anlaşılabilmesi için bu sisteme etki eden unsurların
belirli bir ilişki içerisinde tanımlanması gerekmektedir: - İhtiyaçlar: İhtiyaçlar organizmanın gidermeye çalıştığı
fizyolojik ya da psikolojik eksiklikleridir109. Her davranışın gerisinde, giderilmeye çalışılan bir ihtiyaç vardır ve her
davranış bu ihtiyaçları gidereceği düşünülen objelere (insan, nesne, durum) yöneliktir110.

Psikolojinin bu temel ilkesi mesleki faaliyetler için de geçerlidir. Bireyin iş veya mesleğinden hoşnut olabilmesi,
meslek ve/veya işin en güçlü olandan başlayarak sırası ile ihtiyaçlarına ne ölçüde cevap verebildiği ile ilintilidir111 .
- Güdüler: Güdüler, davranışa enerji ve yön veren, organizmayı bir amaca yönelik olarak harekete geçmeye sevk
eden güç olarak tanımlanmaktadır112 . İhtiyaçlar belirdikleri anda organizmada bir uyanış olur ve hareketi
sağlayan enerji ortaya çıkar. Böylece birey belirli bir hedefe yönelik olarak harekete hazır olma durumuna geçer.
Bu nedenle güdüler, organizmayı belirli bir hedefe doğru davranmaya sevk eden itici güç olarak da
tanımlanabilir113 .

- Değerler: Beliren bir ihtiyaç karşısında organizmayı harekete geçiren güdünün belirli bir hedefe yönelmesi
gerekmektedir. Ancak bu süreçte güdünün yöneleceği hedefin ne olacağını belirleyen unsurlar etkili olmaktadır.
Her insanın yaradılışından kaynaklanan ve çevrenin etkisi ile biçimlenen, kendine özgü bir değerlendirme sistemi,
ihtiyaçları sıraya koyma esnasında başvurduğu bir ölçütler takımı bulunmaktadır. Değerler, bireyin karar verirken
seçenekler arasında hangisine yöneleceğine, davranışları ve olayları önem sırasına koymasında yardım eden
kavramlar takımıdır114 .

Değerler, bireyin ihtiyaçlarından kaynaklanmakta ve hedeflerin ana temelini oluşturmaktadır. Değerler bireyin
yaşamına kılavuzluk eden temel ilkelerdir. Bu yönüyle durum ötesi hedefler olarak da tanımlanabilir. Davranışa
yönelik hareketi başlatma, yönlendirme ve sürdürme kapasitesi açısından her ne kadar ihtiyaçlarla benzerlik
gösterse de değerler deneyim ve öğrenme ile kazanılmaktadır. Muhtemel davranışlar arasından uygun olanın
belirlenmesinde kullanılan normlar olarak da değerler ihtiyaçlara oranla davranışa daha yakındırlar115 . –

Hedefler: Hedefler değerlerin daha belirgin ve özgün hali olarak tanımlanabilir. İhtiyaçlarla değerler arasındaki
neden sonuç ilişkisinin değerlerle hedefler arasında da olduğu söylenebilir. Hedefler değerlerin eyleme
dönüşmesine neden olan süreçlerdir. Bireyler ihtiyaçları, değerleri ve durumlarına göre hedefler belirlemekte,
hedeflere ulaşmak için starteji oluşturmaktadır. Kendileri ve kimlikleri ile ilgili varsayımlar geliştirmektedir116 .
Yukarıda belirli bir ilişki içerisinde tanımlanan tüm kavramların nasıl işlediğini Locke belirli bir süreç içinde
aşağıdaki şekilde özetlemiştir. İhtiyaçlar bireyi davranışa yönelik olarak güdülemekte, güdülenmenin ne yönde
olacağına bireyin sahip olduğu değerler belirli bir çerçeve sunmakta ve hedeflerle birlikte değerler belirli bir
davranışa dönüşmektedir117. Yetim’e göre bu süreçte duygular hedeflerin motivasyonel öğesidir. Duygular
olumluluğu en yükseğe çıkarma ve olumsuzluğu en aza indirme ilkesine göre davranışı yönlendirmektedir. 118 .

Her ne kadar insan genellikle maksatlı hareket eden bir varlık olsa da insanın toplum ya da grup içindeki
davranışları her zaman belli bir amaca yönelik ve rasyonel değildir. Duygusal etkilerin, kollektif bilinçdışı gibi
faktörlerin, çevresel ve durumsal etkenlerin de bu sürece etki ettiği unutulmamalıdır119. Bu nedenle yukarıdaki
şekilde toplumsal ve çevresel faktörlerin de davranışa etki eden dışsal faktörler olarak ele alınması daha doğru bir
yaklaşım olacaktır.

Kariyer planlama sürecinde hedeflerin motivasyonel boyutunun göz önünde bulundurulması, hedeflerin bireyi
güdüleyecek şekilde belirlenmesinde etkili olacaktır. Bireyin ihtiyaç ve güdülerinin, duygu durumunun farkında
olması, değerlerini tanımlamış olması ve kariyer hedeflerini bu doğrultuda belirlemesi bireyin kariyer başarısına
yönelik motivasyonunu arttıracaktır.

Günlük Faaliyetler Olarak Hedefler

Hedeflerin davranışsal boyutu olarak alınan bu düzeydeki hedefler, hedefe ulaşmayı sağlayacak planlarla
bütünleşen eylemleri kapsamaktadır120. Hedefler, onlara yönelik çabayı başlattıkları zaman bir anlam
kazanmaktadır. Hedefler, literatürde mevcut ilgiler, kişisel projeler gibi farklı kavramlar altında bireylerin erişmek
istediği sonuca yönelik olarak yapmayı tasarladıkları işleri, görevleri, günlük faaliyetleri de ifade etmekte
kullanılmaktadır. Bu düzeydeki hedefler daha soyut olan kişisel hedefleri, içsel arzuları gerçekleştirmeye yönelik
olarak bireyin bilinçli bir şekilde tasarladığı günlük görev ve faaliyetlerden oluşmaktadır.

Araştırmalar hedeflerin günlük faaliyetler ya da kısa süreli planlarla desteklenmesinin başlangıçta bilinçli bir
faaliyet olan hedef belirlemeyi alışkanlık haline getirdiğini dolayısıyla hedefe ulaşma olasılığını önemli oranda
arttırdığını göstermektedir121 .

Davranışsal boyuttaki hedeflerin belirlenmesi kariyer planlarının hazırlanması ve uygulanması aşamasında

plana işlerlik kazandırmaktadır. Çünkü belirlenen hedeflere ulaşmak ancak hedeflere yönelik eylemlerin
gerçekleştirilmesi ile mümkündür. Bu süreçte uzun vadeli, soyut kariyer hedeflerinin kısa vadeli eylemlere ve
günlük faaliyetlere dönüştürülmesi gerekmektedir.

Bu bölümde ele alınan farklı boyutlarından yola çıkarak hedeflerin ve hedef belirlemenin önemi aşağıdaki
şekilde özetlenebilir:

- Hedefler, bireyin kişiliğinin bir ifadesi olarak yaşamını anlamlı kılmakta ve ona tutarlılık kazandırmaktadır.

- Arzuladığı ya da belirlediği sonuçlara yönelik olarak insanı motive etmekte dolayısıyla bireyi zorluklar karşısında
dirençli kılmaktadır.

- Günlük faaliyetlerin ve davranışların anlamlı ve tutarlı bir şekilde organize olmasını, geleceği şekillendirecek
şekilde bugünün düzenlenmesini sağlamaktadır.

Hedeflerin Sınıflandırılması

Hedeflerin sınıflandırılması, hedeflerin birey ve çalışma yaşamına etkilerini anlayabilmek açısından bir çerçeve
oluşturmaktadır. Çünkü hedefler ele alındıkları sınıflandırmaya ve özelliklerine göre bireyi ve çalışma yaşamını
farklı şekillerde etkileyebilmektedir.

Hedeflerin Hiyerarşik Olarak Sınıflandırılması

Hedeflerin, yukarıda değinilen çok boyutlu anlamından yola çıkarak belli bir hiyerarşik yapı içerisinde işlediği ve
bulunduğu hiyerarşiye bağlı olarak da anlamının farklılaştığı söylenebilir.

Cropanzano ve diğerleri, kişiliği, insan davranışını yönlendiren ve organize eden birbiri ile belirli bir ilişki
içerisinde işleyen hedefler dizisi olarak kavramsallaştırmışlardır122. Bu anlayışa göre hedefler en soyut düzeydeki
yönelimlerden başlayarak, somut davranışlara yönelik hedeflere kadar uzanan belirli bir hiyerarşi içerisinde
işlemekte ve bireyi diğerlerinden ayıran kişiliğin önemli bir boyutunu oluşturmaktadır.

Hedef hiyerarşisinde en soyut düzeydeki hedefler, yaşamı anlamlı kılmak yaşamdan tatmin olmak, kişisel
farkındalığı sağlamak gibi bireyin genel olarak yaşamını organize etmesinde ve yönlendirmesinde etkili olan üst
düzey hedefler bulunmaktadır123. Bu gruptaki hedefler lüteratürde genellikle kişisel hedefler olarak ele
alınmaktadır.

Ancak birçok araştırmada bireyin sahip olduğu değerler, psikolojik gereksinimler, hedef yönelimi gibi büyük
ölçüde bilinçdışı ve değişmez olan psikolojik faktörlerin de bu düzeydeki hedefler ya da hedef benzeri kavramlar
olarak ele alındığı söylenebilir.

Üst düzeydeki soyut hedeflere doğrudan ve kalıcı olarak ulaşabilmek için “gönüllü çalışmalara katılmak” gibi
daha somut hedeflerin aracılık etmesi gerekmektedir. Literatürde, mevcut ilgiler, kişisel çabalar ya da kişisel
projeler gibi farklı şekilde kavramsallaştırılan bu orta düzey hedeflerin üst düzey hedeflerden farklı olarak belirgin
bir ulaşma noktası vardır ve genellikle birkaç ay içerisinde elde edilebilmektedir124. Bu gruptaki hedefler
arzulanan sonuca yönelik belirli standart ve ölçütler sunmakta, bireyin bilinçli olarak çaba göstermesini
gerektirmekte, dolayısıyla bireyin motivasyonuna etki etmektedir.

Alt düzey hedefler bireyi davranışa, harekete yönlendiren daha çok kısa dönemli faaliyetleri uygulamaya
yönelik planlardan oluşmaktadır125. Bu hedefler daha üst düzeydeki hedeflere yönelik davranışların ne zaman,
nerede ve nasıl yapılacağını belirlemektedir126 .

Hedeflerle ilgili araştırmalardan yola çıkarak, hedeflerin belirli bir hiyerarşi içerisinde işlediği ve üst düzey
hedeflerle orta düzey ve alt düzey hedefler arasında bir tutarlılığın olduğu ya da olması gerektiği söylenebilir.
Belirli bir hedef sistemi içerisinde hareket etmek Kuzgun’a göre aynı zamanda sağlıklı bir insan işleyişinin de
gereğidir. Bireyin değerlerinin ve hedeflerinin tutarlı bir şekilde işlediği bir hedef sisteminin olmayışı patolojik bir
durum olarak kabul edilmekte ve kendine güvensizlikle ilişkilendirmektedir. Bu da bireyi kararsızlığa ve ideal
yokluğuna sürüklemektedir127 .

Hedeflerin hiyerarşik olarak sınıflandırılması, bireye, kariyerini kişiliği ile uyumlu bir şekilde planlamasına ve
kendisi için anlamlı kılacak şekilde yapılandırmasına olanak sağlamaktadır. Çünkü hiyerarşik sınıflandırma bireyin
her şeyden önce kişiliğinin bir ifadesi olan, yaşamını anlamlı kılacak en soyut düzeydeki hedeflerini belirlemesini ve
bu hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik faaliyetler için orta ve alt düzeydeki hedefleri birbiri ile tutarlı bir şekilde
planlamasını gerektirmektedir.

Hedeflerin İçeriklerine Göre Sınıflandırılması

Hedeflerle ilgili çalışmalarda hedeflerin içerikleri açısından da farklı şekillerde ele alındığı söylenebilir. Neyin
hedef olarak belirlendiği ya da hedeflerin neye dayandırıldığı sorusu aynı zamanda hedefin niteliğini ve içeriğini
belirlemekte ve hedef belirleme ile ilgili süreci ve varılan sonuçları etkilemektedir. Bazı çalışmalarda hedefler
dayandırıldıkları gereksinimlere göre sınıflandırılırken, bazı çalışmalarda bireyin içsel güdüleri ile ya da hedef
yönelimi gibi büyük ölçüde değişmez olan kişilik özellikleri ile ilişkilendirilmekte, bazı çalışmalarda ise hedeflerin
çıkış noktası olarak değerler temel olarak ele alınmaktadır.

Hedefler dayandırıldıkları farklı gereksinimlere göre içsel ve dışsal hedefler olarak sınıflandırılmaktadır. Tüm
insanlarda evrensel olarak var olan gereksinimlere yönelik belirlenen hedefler içsel hedefleri oluştururken,
toplumun empoze ettiği hedefler ise dışsal hedefleri oluşturmaktadır131 .

Deci ve Ryan’a göre insanların evrensel olarak ihtiyaç duyduğu üç temel psikolojik gereksinimi bulunmaktadır.
Bu gereksinimler bireylerin eylemlerinde kendi kendine karar verebildiklerini, seçimlerinde özgür olduklarını
hissetmeleri (özerklik ihtiyacı); çevreleri ile başa çıkabilecek ölçüde kendilerini yeterli hissetmeleri (yeterlilik
ihtiyacı) ve destekleyici, tatmin edici insan ilişkilerine sahip olduklarını hissetmeleri ( ilişki kurma ihtiyacı) şeklinde
özetlenebilir 132 .

İçsel hedefler bu gereksinimleri karşılamaya yönelik belirlenen özkabul, sosyal ilişkiler kurma ve gönüllülük gibi
faaliyetlere yöneliktir. Dışsal hedefler ise finansal başarı, fiziksel çekicilik gibi belirli ödüllere ulaşma ya da
başkalarının takdirini kazanmaya yönelik olan hedeflerdir133. Benzer bir yaklaşımla hedefler, maddi olmayan ve
rekabet gerektirmeyen hedeflerle maddi ya da rekabet gerektiren hedefler olarak da sınıflandırılabilmektedir134 .
 Bazı çalışmalarda hedefler ilişkilendirildikleri içsel güdülere göre de sınıflandırılmaktadır135. McClelland’a göre
insanlar kendi kültürlerinde çeşitli durumlarda kendi yaşantıları ile öğrendikleri ya da kazandıkları üç temel güdü
ile hareket etmektedir. Başarı ihtiyacı yüksek düzeyde güdülenmiş bireyler kendi çabaları ile başarılı sonuçlar
almaya yönelmektedir. İlişki ihtiyacı yüksek olan bireyler, arkadaşça ve sıcak ilişkiler kurmaya önem vermekte, güç
ihtiyacı yüksek bireyler ise başkalarını etkilemeye, bulundukları ortamda kontrolü sağlamaya yönelmektedir136.
Dolayısıyla içsel güdülerin bir ifadesi olarak hedefler de başarı, ilişki ve güç yönelimli hedefler olarak
sınıflandırılabilmektedir.

Hedefler, hedef belirlemenin temelde bireyin kişiliğinden etkilenen bir süreç olduğu ve hedeflerin, bireyin
başarıya yönelik tutumuna bağlı olarak farklılaştığı varsayımına dayanan çalışmalarda, öğrenme hedefleri ve
performans hedefleri olarak sınıflandırılmaktadır. Bu yaklaşıma göre başarılı olmak için performans göstermeye
yönelen bireyler performans hedefleri seçerken, görevi başarmak için gerekli bilgi ve becerileri geliştirmeye
yönelen bireyler öğrenme hedefleri seçmektedir137 . Örneğin öğrenciler sınavladan yüksek puan almak gibi aynı
hedeflere yönelik olarak çok farklı tutumlar içine girebilmektedir.

Öğrenciler, yüksek notu zeki olduklarını kanıtlamak ya da edindikleri bilgi ya da beceri düzeyini ölçmek için
hedefleyebilmektedir. Yetkinliğin geliştirilmesi ya da yetkinliğin gösterilmesi, kanıtlanması gibi iki farklı yönelim
insanların başarıya yönelik olarak farklı hedefler belirlemesine neden olmaktadır138 .

İçerikleri açısından hedefler kapsadıkları yaşam alanına göre de sınıflandırılabilmektedir. Örneğin yaşam
hedefleri temel olarak üç ana başlık altında toplanabilir. Bunlar139:

- Maddi, kazanç ve başarı yönelimli hedefler,

- Aile yaşamı (evlilik, çocuklar, ev yaşamı) ile ilgili hedefler,

- Özgecil (arkadaşlık, başkalarına yardım etmek ve sosyal ve politik açıdan aktif olmak) hedefler şeklinde ele
alınabilir.

Hedeflerin içeriklerine göre sınıflandırılması bireyin güdülenmesi açısından önem kazanmaktadır. Çünkü
yaşamın önemli bir bölümünü kapsayan kariyer yaşamında bireyin içsel olarak güdülenmesi, bireyin içsel
gereksinimleri, güdüleri ile uyumlu hedefler doğrultusunda hareket etmesini gerektirmektedir. Bu nedenle
hedeflerin içeriğinin belirlenmesinde içsel gereksinimlerin, güdülerin, değerlerin ve kişisel özelliklerin farkına
varılması ve hedeflerin bu doğrultuda belirlenmesi önem kazanmaktadır.

Hedeflerin Genel Özelliklerine Göre Sınıflandırılması

Hedeflerin genel özellikleri daha çok hedef belirleme sürecine etki eden belirginlik, zorluk gibi yönleri ile ilgili bir
sınıflandırmayı gerektirmektedir. Çünkü hedefler bireyin kişiliği ve hedefin içeriğinden bağımsız olarak da genel
özelliklerine göre farklı etkilerde bulunabilmektedir. Örneğin hedeflerle ilgili yapılan çalışmalar, açık ve belirgin
hedeflerle karmaşık ve belirsiz hedeflerin, zorlayıcı hedeflerle kolay hedeflerin farklı etkilerinin olduğunu
göstermektedir.

Hedef belirleme sürecinde hedefler zaman sınırlaması açısından yakın ve uzak hedefler olarak da
sınıflandırılmaktadır. Yakın hedefler bireyin şimdiki zamanda ya da yakın gelecekte yaptıkları/yapacakları ile ilgili
iken, uzak hedefler ise gelecekle ilgilidir140 .

Hedefler, bireyin kendisinin belirlediği kişisel hedefler, başkalarının belirlediği verilen hedefler ve bireyin de
katılımının sağlandığı ortak hedefler şeklinde de sınıflandırılabilmektedir141 . Hedeflerin genel özelliklerine göre
sınıflandırılması bir süreç olarak hedef belirlemeye belirli bir sonuca yönelik olarak işlerlik kazandırmaktadır.
Dolayısıyla bilinçli bir çabayı gerektiren hedef belirleme sürecinin etkin kılınması için hedeflerin genel özelliklerinin
de saptanmış olması gerekmektedir.

Kariyer planlama süreci, etkin bir hedef belirleme ve hedeflere yönelik faaliyetlerin planlanması süreci olarak
ele alındığında hedeflerin sınıflandırılmasının bu sürecin yönetilmesinde büyük bir öneme sahip olduğu
söylenebilir. Bu kapsamda bir sonraki bölümde hedeflerin genel özelliklerinin bir süreç olarak hedef belirlemeye
nasıl etki ettiğine değinilecek ve daha sonra hedeflerin genel olarak birey ve çalışma yaşamına etkileri üzerinde
durulacaktır.

BİR SÜREÇ OLARAK HEDEF BELİRLEME

Kariyer planlama ve hedef belirleme kariyer başarısına yönelik olarak geliştirilen süreçlerdir. Dolayısıyla bireyin
bilinçli olarak bu süreçlere katılması ve çaba göstermesi gerekmektedir. Edwin A. Locke tarafından geliştirilen
Hedef Belirleme Kuramı ile ilgili yapılan birçok araştırmada zor ve belirgin hedeflerin bireylerin performansını
arttırdığı gözlenmiştir. Buradan hareketle Locke ve Latham hedeflerin nasıl etkin bir şekilde belirleneceği ile ilgili
önemli verilere ulaşmışlardır.

Hedef Belirleme Süreci

Locke tarafından geliştirilen Hedef Belirleme Kuramına göre hedef belirlemek bireyi belirlediği hedefe ulaşmaya
yönelik olarak motive etmektedir. Bu kuram çalışanların hedefleri uğruna bilinçli olarak eylemlerde bulunacağı tezi
üzerine kurulmuştur. Çalışanlar iş yaşamında kendilerine uygun hedefler belirlemekten, hedefe ulaşmak için
gerekli çabayı harcamaktan ve belirledikleri hedeflere ulaşmaktan haz duymaktadır142. Bu sürecin nasıl işlediği
Lock’un Amaç Kuramındaki verilerden de yararlanarak aşağıdaki şekilde gösterilebilir.

Etkin bir hedef belirleme süreci için öncelikle seçilen hedeflerin özelliklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Çünkü
hedeflerin özellikleri aynı zamanda hedef belirleme sürecinin etkinliğini ve elde edilen sonuçları da etkilemektedir.
Yapılan araştırmalardan hareketle performans ve motivasyonu arttıran hedeflerin özellikleri aşağıdaki şekilde
özetlenebilir:

Hedefin zor ancak ulaşılabilir olması: Yapılan araştırmalar zor hedeflerin, kolay hedeflerden daha yüksek iş
performansına neden olduklarını göstermektedir. Ancak zorluk derecesi ile performans ilişkisi arasında doğrusal
bir ilişki bulunmamaktadır. Ne çok kolay hedefler ne de ulaşılması imkansız olarak görülen hedefler bireyi motive
edebilmektedir143. Hedeflerin zor olması ile performansmotivasyon ilişkisi bir noktaya kadar paralellik
göstermekte, bir noktadan sonra hedefin zorluk derecesi artmaya devam ettiğinde performans artışı durmakta ve
bir noktadan sonra da geriye gitmektedir. Bu nedenle hedefin birey için önemli ve ulaşılabilir olması hedefe
bağlılığı güçlendirmektedir. Bireyin bilgi ve beceri düzeyini aşan ya da çevresel, durumsal koşullarla uyuşmayan
hedeflerin performansı arttırması beklenmemektedir144 .

Hedefin belirgin ve açık olması: Belirgin ve açık hedefler performansın daha etkin bir şekilde düzenlenmesine
neden olmaktadır. Çünkü bu hedefler, başarıya ulaşmak için gerekli olan çabayı tam olarak tanımlamakta, bireye
katettiği ilerlemeyi ölçebilmesi için belli bir kriter sunmakta ve dolayısıyla öz yeterliliğin artmasına neden
olmaktadır145 . Hedefleri daha belirgin ve açık hale getirmek için ölçme (satışlarda %10 artış vb.) ve listeleme
(bitirilmesi gereken işlerin sıralanması vb.) gibi yöntemler kullanılabilir146. Hedefler yazılı hale getirildiklerinde de
belirginlik kazanmaktadır. Bu nedenle birçok kişisel gelişim kitabı hedeflerin mutlaka yazılı bir hale getirilmesi
gerektiği üzerinde durmaktadır.

Zaman sınırlılık: Zaman sınırlılık özellikle hedeflere ulaşmak için gerekli planlama süreci açısından önemli bir
unsurdur147. Yakın hedeflere uzak hedeflere oranla daha kısa sürede ulaşılabilmketedir. Bu nedenle yakın
hedeflerin daha yüksek bir motivasyon düzeyine neden oldukları söylenebilir 148. Yakın hedefler, bireyin
performansı ile ilgili anında bir geribildirim sağlar ve bireyin başarı duygusunu hissetmesi ile içsel motivasyonunu
ve ilgisini arttırır.

Uzak hedeflerin sonuçlarını öngörmek oldukça zordur. Bandura ve Shunk’ın matematiğe ilgisi olmayan ve bu
alanda başarısız çocuklar üzerinde yaptıkları bir araştırmada, yakın hedefler belirlemenin, çocukların
yetkinliklerinin ve öz yeterlilik algılarının geliştirilmesi ve içsel motivasyonlarının arttırılması üzerinde olumlu bir
etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle geleceğe yönelik uzak hedeflerin şimdiki ve yakın zamana yayılan
yakın hedeflerle desteklenmesi gerekmektedir 149. Zaman sınırlılık unsuru aynı zamanda hedeflerin hiyerarşik
olarak sağlıklı işlemesi açısından da önemlidir.

Eğitim, kariyer ya da yaşam hedefleri gibi üst düzey hedefler daha uzun bir zamana yayılırken, sınavı geçmek ya da
diyet yapmak gibi daha somut alt düzeydeki hedeflere kısa süre içerisinde ulaşılabilmektedir150. Bireyin
hedeflerine ulaşma zamanını bu hiyerarşik yapının bilincine vararak planlaması, hem tüm hedefler arasındaki
uyumluluğun artmasına hem de zamanın daha etkin bir şekilde kullanılmasına neden olacaktır.

Hedefin birey için önemli ve anlamlı olması: Hedeflerle ilgili yapılan araştırmalar, bireyin içsel güdüleri ile uyumlu,
kendisi için önemli ve anlamlı hedefler doğrultusunda ilerlemesinin, bireyin iylik halini ve motivasyonunu olumlu
yönde etkilediğini göstermektedir. Bu nedenle bireylere kendi hedeflerini belirleme olanağının verilmesinin,
hedefe bağlılığı ve dolayısıyla motivasyonunu arttırdığı söylenebilir151. Koestner’a göre hedeflerini belirlemede
özgür olan bireyler daha fazla çaba göstermekte, daha az çatışma hissetmekte ve kendi davranışlarını
değiştirebilme gücüne daha fazla sahip olmaktadır152. Yine bireyin, kendisine verilen hedefleri kişiselleştirmesi ya
da kendi hedefleri ile uyumlu hale getirmesi, verilen hedeflere bağlılığı daha fazla arttırmaktadır. Locke ve Latham
başkalarının belirlediği hedeflerin de birey tarafından içselleştirilmesi, anlamlı ve önemli hale getirilmesi ile etkili
olabileceğini ileri sürmüşlerdir. Örneğin, çalışanları teşvik edici bir vizyon doğrultusunda birleştiren ve onları
destekleyen bir lider hedefin önemli olduğu konusunda çalışanları ikna edebilmektedir. Dolayısıyla hedefleri
belirlerken çalışanların da katılımının sağlanması hedefe olan bağlılığı arttrımaktadır153 . Hedeflerin özelliklerinin
belirlenmesi Locke ve Latham’a göre bireyleri hedefe yönelik olarak motive etmektedir.

Bu süreç aşağıdaki şekilde işlemektedir154:

Yönlendirme işlevi: Hedefler dikkati, eylemi ve çabayı hedefle ilintili faaliyetlere yönlendirirken, hedefle ilintili
olmayan eylemlerden uzaklaştırmaktadır.

Harekete geçirme ve sürekliliği sağlama işlevleri: Zor hedefler, daha kolay ya da belirsiz hedeflere oranla bireyi
daha fazla çaba göstremesi ve dirençli olması yönünde motive etmektedir.

Uygun bilgi ve strateji arayışına / kullanımına yönlendirme işlevi: Performans sadece motivasyonu değil aynı
zamanda gerekli yetkinliklere sahip olmayı da gerektirmektedir. Hedefler ayrıca bireyleri mevcut yetkinliklerini
kullanma, hedefle ilintili yektinliklerinin farkında olma ya da gerekli yetkinlikleri kazanmaya yönelik hareket etme
yönünde motive etmektedirler.

Bu süreç aşağıdaki şekilde işlemektedir:

- Görev yönelimli hedeflerle karşılaşan bireyler daha önce edindikleri ve hedefe ulaşmaya yardımcı olacak bilgi ve
becerilerini bilinçli bir ek planlamaya ihtiyaç duymaksızın otomatik olarak kullanmaktadır.
- Hedef olarak belirlenen görev birey için tamamen yeni ise bireyler hedefe ulaşmak için gerekli donanımları
sağlayacak stratejileri dikkatli bir şekilde planlamaktadırlar. Hedeflerin özelliklerinin belirlenmesi ve bunun
sonucunda motivasyonu artan bireyin yüksek performans göstermesi ile birlikte birey arzuladığı sonuca ulaşmakta
ve bunun sonucunda doyum sağlamaktadır. Sağlanan doyum aynı zamanda bir geri bildirim niteliği taşımakta ve
bireyin yeni hedefler belirlemesi sonucunu doğurmaktadır.

Ancak yapılan araştırmalar hedef belirleme sürecine etki eden birçok unsurun da bulunduğunu göstermektedir.
Dolayısıyla hedef belirleme sürecine etki eden bu unsurların da göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Hedef Belirleme Sürecine Etki Eden Unsurlar Hedef belirleme birçok faktörün birbirini etkilediği bir süreçtir. Bu
süreçte etkili olan başlıca unsurlar ise aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

Hedefe Bağlılık: Hedeflere sahip çıkıldığı ve onlar üzerinde ısrarlı olunduğu zaman, hedefler performansı daha fazla
etkilemektedir. Bu noktada hedeflerle ilgili yapılan araştırmalarda en çok ele alınan konulardan biri olan hedefe
bağlılık kavramı önem kazanmaktadır. Hedefe bağlılık, bireyin hedefe ulaşmak için gösterdiği bağlılık ve kararlılık
derecesini ifade etmektedir155.

Hedefe bağlılık bireyin belirli bir hedefe ulaşmak için ne kadar süre çaba göstermeye istekli olduğu ile
ilntilidir156. Hedefe bağlılığı yüksek bireyler zorluklar karşısında yılmaz ve hedefe yönelik üstün çaba sarfederken,
bağlılığı düşük bireyler hedefi gerçekleştirmek için fazla çaba göstermemekte ve zorluklar karşısında dirençsiz
olabilmektedir157 . Hedefe bağlılık, hedeflerin zor ve belirgin olması durumunda daha kritik bir öneme sahiptir.
Kolay hedeflere ulaşmak bir adanmışlık gerektirmemekte, belirsiz hedefler ise düşük performansa uygun bir
şekilde yeniden tanımlanabilmektedir

- Bireylerin hedefe ulaşmak için otomatik olarak kullanabilecekleri bilgi ve becerileri yoksa, daha önce benzer
durumlarda kullandıkları bilgi ve becerilerden yararlandıkları gözlenmektedir. Oysa hedeflerin zor ve belirgin
olması durumunda bağlılığın yüksek olması, başarımın daha yüksek olmasına neden olmaktadır158.

Yine daha önce de değinildiği gibi hedefin birey için önemli ve anlamlı olması da hedefe bağlılığı arttırmaktadır.
Öz yeterlik: Araştırmalar öz yeterlik inancının motivasyon ve performans üzerinde önemli ölçüde olumlu bir etkiye
sahip olduğunu göstermektedir159.

Bandura tarafından ortaya atılan ve yetkinlik beklentisi olarak da ele alınan öz yeterlik (selfefficacy) kavramı, bir
kimsenin belli bir işi başarı ile yapma hususunda yeterliliğine inancı olarak tanımlanmaktadır. Bu kavram, bir
kişinin bir işe girişip girişmeyeceği, işi sonlandırmak için ne kadar çaba harcayacağı, engellere ve yıldırıcı durumlara
ne derece direneceği anlamına gelmektedir.

Öz yeterlik, kişinin kendi yetenekleri ile çevreyi etkileyerek, engelleri aşarak hedefine erişeceğine
inanmasıdır160. Bu nedenle, yüksek öz yeterlik duygusuna sahip bireyler, düşük öz yeterliğe sahip olanlara oranla
hedefe ulaşmak için daha etkin stratejiler geliştirmekte ve olumsuzluklar karşısında daha dirençli olmaktadır.

Öz yeterliğin arttırılmasında161:

- Gerekli yetkinlikleri kazandıracak eğitimleri sağlayarak başarı deneyimlerinin arttırılması,

- Bireyin kendisi ile özdeşleştirebileceği rol modellerin belirlenmesi,

- Hedefe ulaşılacağına dair özgüveni arttıracak ikna edici bir iletişimin kurulması gibi yöntemler yararlı olmaktadır.

Araştırmalar, öz yeterlik inancının hedef belirleme sürecindeki etkinliğinin yanı sıra kariyer kararının verilmesi
ve kariyer gelişmi üzerinde de olumlu etkilerinin olduğunu göstermektedir. Yüksek öz yeterliğe sahip bireyler
eğitim ya da çalışma yaşamı ile ilgili gereklilikleri karşılamak için çalışma yaşamına yönelik olarak kendilerini
geliştirmek için daha fazla çaba göstermekte, daha fazla kariyer olanağını değerlendirmekte ve kariyerde yaşanan
zorluklar karşısında daha fazla direnç göstermektedir162 .
Hedeflerin çatışması: Hedeflerin çatışması, bireyin belirlediği bir hedefe yönelik ilerlemesinin, genellikle aynı
düzeydeki diğer bir hedefine ulaşmasını zorlaştırdığı ya da engellediği durumlarda ortaya çıkmaktadır.

Ancak hedef çatışması farklı düzeydeki hedefler arasında da yaşanabilmektedir. Örneğin üst düzey bir hedefin
alt düzey hedeflerle desteklenmediği durumda da hedef çatışmasından söz edilebilir163 . Bireyin hedeflerinin
birbiri ile uyumlu olması onlara ulaşma olasılığını arttırmaktadır. Belirlenen hedeflerin birbiri ile çatışması ise
hedefe ulaşmayı olumsuz yönde etkilemektedir164. Hedef çatışmasını mümkün olduğunca en aza indirmek için
birey belirlediği hedeflerin uzun vadeli etkilerini ve sonuçlarını düşünmelidir. Yine hedef doğrultusunda ilerlerken
birbiri ile çatışan yaşam görevlerinin, kişisel hedeflerinin üstesinden gelmek için, önceliklerini belirlemek, farklı ve
alternatif hedefler üzerinde odaklanmak, farklı görevleri aynı anda yapabilecek şekilde birleştirmek gibi belirli
startejiler de geliştirmelidir165 .

Örgütsel boyutta ise bireyin hedeflerinin, örgütün ya da birlikte çalıştığı ekibin hedefleri ile uyuşmaması hem
bireyin hem de ekibin performansını olumsuz yönde etkilemektedir166 .

Görevin karmaşıklığı: Belirgin ve zor hedeflerin seçilmesi, hiç hedefin olmamasından ya da “elinden gelenin en
iyisini yap” türünden belirsiz hedeflerden çok daha yüksek performans sağlamaktadır. Ancak belirginliğin her
zaman istenmeyebileceği (örneğin yaratıcılık gerektiren durumlarda) göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin,
karmaşık görevlerle karşılaşan bireylere belirli bir performans hedefi seçmek yerine elinden gelenin en iyisini
yapmalarının söylenmesi daha iyi stratejilere neden olabilmektedir.

Performans hedefleri bireyleri başarma baskısı altında stres yaşamalarına ve etkin stratejileri öğrenmelerini
sağlamak yerine plansız bir çabalama içerisine girmelerine neden olmaktadır. Böyle durumlarda görevin
üstesinden gelmek için gerekli belirli sayıda farklı stratejilerin bulunması gibi belirli öğrenme hedeflerinin seçilmesi
daha uygun bir yaklaşım olacaktır. Yine, uygun olmayan stratejiler kullanan bireye verilen zorlayıcı hedef kolay
hedefe oranla daha olumsuz sonuçlara neden olmaktadır167 .

Geribildirim: Hedefler geribildirim sağlanmasını gerektirir. Çünkü insanlar kendi performanslarını hedeflerle
karşılaştırmak isterler. Olumlu geri bildirim başarı ve güven duygularını pekiştirir168.

Geri bildirimin olmaması durumnda ise insanlar hedef doğrultusunda kat ettikleri ya da kat etmeleri gerekli
aşamaları öğrenememekte, dolayısıyla performans ve etkinliği arttıracak düzeltici, düzenleyici faaliyetlerde
bulunamamaktadır169. Araştırmalar ek olarak tekrarlanan olumlu geribildirimin bireyi kendisi için daha zorlayıcı
hedefler belirlemesi yönünde motive ettiğini göstermektedir170 . Bu bölümde ele alınan tanımlarından hareketle
hedeflerin çok boyutlu kavramlar oldukları ve sadece tek boyutu ile alınmalarının oldukça sınırlı bir yaklaşım
olacağı sonucuna varılabilir. Dolayısıyla hedef belirlemeye sadece bir teknik gözüyle bakmak hedeflerin bire

Hedef Belirlemenin Motivasyon ve Performans Üzerindeki Etkileri

Hedefler, bireyleri istenen görevleri yerine getirmek için gerekli çabayı harcama ve daha fazla gayret gösterme
konusunda güdülemektedir. Bireyler herhangi bir görev ya da iş üzerinde çalıştıklarında, kendi performanslarını
hedefleriyle karşılaştırmaktadır. Bireylerin bu şekilde kendilerini değerlendirmeleri, kendi yeterliliklerine olan
inancı güçlendirmekte ve dolayısıyla güdülenmeyi arttırmaktadır. Hedeflere ulaşma, öz yeterlik beklentisini
arttırmakta ve bireyi yeni hedefler seçmesi ve engeller karşısında dirençli olması yönünde motive etmektedir.
Dolayısıyla hedefler bireylerin göreve odaklanmasına, uygun stratejiler belirlemesine ve süreci yönetmesine
yardımcı olmaktadır172 . Hedeflerin performans üzerindeki olumlu etkisinin yanı sıra, bireyin çalıştığı örgütteki
hedefleri gerçekleştirmeye yönelik davranışları ve tepkileri de bireyin kişisel hedeflerine uygun algılama ve
yargılama süreçlerinden etkilenmektedir. Birey önce çevresel bir değerlendirmeye girerek kişisel hedeflerini
belirlemekte, bu hedeflere göre belirlediği davranışları da işyerindeki başarılarını etkilemektedir (Şekil 9)173 . 171
Katarina Salmela-Aro ve Jari-Erik Nurmi,

Hedef yönelimi, bireyin başarı durumunu nasıl yorumladığı ve bu duruma nasıl karşılık verdiğini gösteren
zihinsel bir çerçeve182 olarak tanımlanabilir. Bu çerçeve bireyin başarıya yönelik olarak nasıl bir yaklaşım
sergilediğini ve ne gibi tepkiler verdiğini belirlemektedir183 . Dweck ve meslektaşları zeka, kişilik, karakter gibi
insan özelliklerinin değişmez olduğuna inanan bireylerle, bu tür özelliklerin değişebileceğine, gelişebileceğine
inanan bireylerin farklı hedeflere ve davranışlara yöneldiklerini saptamışlardır. Bu tür özelliklerin değişmez
olduğuna inanan bireyler ölçmeye, yargılamaya ya da değerlendirmeye yönelik hedefler seçerken (performans
hedefleri), değişime ve gelişmeye inanan bireyler bu tür özellikleri geliştirmeye ve bu alandaki insan davranışının
ardındaki dinamikleri öğrenmeye (öğrenme hedefleri) yönelmektedir. Yargılamaya yönelik hedefler belirleyen
bireyler olumsuz sonuçları görmeye daha çok meyilli olmakta ve olumsuz durumlar, zorluklar karşısında daha
duyarlı hale gelmektedir184. Öğrenmeye, gelişmeye inanan bireyler ise engeller karşısında daha dirençlidirler.

Engelleri kendileri için yararlanacakları, kendi stratejilerini değerlendirme ve geliştirme imkanı sunan
öğrenme araçları olarak görme eğilimindedirler. Dolayısıyla bu tür öğretici engeller, dirençlerini kırmak yerine,
başarıya yönelik beklentilerini daha da arttırmaktadır185. Bu nedenle öğrenme yönelimli bireyler bilgi ve
becerilerini geliştirebilecekleri görevler seçerken, performans yönelimli bireyler, hata yaptıklarında başkalarının
eleştirilerine maruz kalmamak ve iyi görünmek adına kolay görevler seçme eğilimindedirler186 .

Tüm bu verilerden hareketle öğrenme yönelimli hedeflerin bireyi başarı ya da öğrenmeye yönelik davranışları
geliştirmesi yönünde içsel olarak motive ettiği söylenebilir. Performans yönelimli hedefler ise bireyi kendi
yetkinlikleri ile ilgili olumlu izlenimleri korumaya yöneltmekte ve dışsal olarak motive etmektedir187 . Hedef
yönelimi ile ilgili araştırmalar, öğrenme yönelimli hedeflerin öz yeterlik beklentisini arttırma, etkili öğrenme
stratejilerini kullanma ve kendi kendini düzenleme konularında daha etkili olduklarını göstermektedir188 .

Araştırmalar, hedef yönelimi ile ilgili bulguların örgütsel davranış alanına da uyarlanabileceğini
göstermektedir189. Brett ve VandeWalle performans yönelimli çalışanların diğer çalışanları etkilemeye
yöneldiklerini ve dolayısıyla performanslarının çıktıları üzerine odaklandıklarını, öğrenme yönelimli çalışanların ise
görevlerini tam olarak öğrenmeye, yetkinliklerini geliştirmeye, yeni beceriler kazanmaya ve deneyimlerinden ders
almaya çalıştıklarını belirlemişlerdir190 . VandeWalle ve diğerleri öğrenme yönelimli hedeflerin sadece
yetkinlikleri geliştirmede değil iş performansının arttırılmasında da etkili olduklarını gözlemlemiştir. Tıbbi malzeme
satan 167 çalışan üzerinde yapılan çalışmada performans yönelimli hedeflerle satış performansı arasında bir ilişki
saptanamazken, öğrenme yönelimli hedeflerin, deneyimli çalışanların satış performansını dahi olumlu yönde
etkilediği gözlenmiştir191 .

Tüm bu araştırmalardan yola çıkarak hedef yönelimi ile ilgili bulguların çalışma yaşamına aktarılmasının hem
çalışan hem de örgüt açısından yararlarının olacağı söylenebilir. Çalışan öğrenme hedefleri belirleyerek kendi bilgi
ve beceri gelişimini ve iş performansını arttırırken, örgüt de edinilen yeni bilgi ve becerilerin çalışma yaşamına
aktarılmasından yarar sağlayacaktır192 .

Hedef belirleme kuramı ile hedef yönelimi kuramının hedefleri farklı açılardan ele aldığı söylenebilir. Hedef
belirleme kuramında bireyin hedeflerini bilinçli olarak belirlediği süreç üzerinde durulmakta ve hedefler belirginlik,
açıklık, zorlayıcılık gibi genel özellikleri ile tüm bireyler üzerinde aynı etkiye sahip olan unsurlar olarak ele
alınmaktadır. Hedef yönelimi ise hedefleri bireyin bilnçsiz olarak yöneldiği ve büyük ölçüde değişmez kabul edilen
kişilik özelliklerinden biri olarak ele almaktadır. Ancak hedefleri farklı şekillerde alan bu iki yaklaşımın birbirini
etkilediği ve birbirini geliştirdiği söylenebilir.

Dolayısıyla her iki yaklaşımdan yola çıkarak hedef belirleme ile ilgili aşağıdaki sonuçlara varılabilir193:

- Hedef yönelimi her ne kadar bireyin kişiliğinin bir unsuru da olsa, eğer birey hedef belirleme yaklaşımındaki gibi
bilinçli olarak seçtiği hedeflerin içeriğini öğrenme hedefleri olarak belirlerse bireyin öğrenme ve gelişme
performansı artmaktadır. Dolayısıyla hedef belirleme süreci ile birlikte, durumsal bir değişken olan hedefin, ruhsal
bir değişken olan hedef yönelimini maskelediği söylenebilir.

- Açık, belirgin ve zorlayıcı performans hedefleri belirlemek elinden gelenin en iyisini yap türünden hedeflere
oranla bireyin performansını daha fazla arttırmaktadır.
 Ancak hedef yönelimi ile ilgili çalışmalar bu ilişkinin bireyin zaten bilgi ve becerisinin yeterli olduğu, karmaşık
olmayan, açık ve belirgin görevlerde geçerli olduğunu göstermektedir.

- Yeni bilgi ve beceriler gerektiren karmaşık görevlerde belirgin performans hedefleri belirlemeye oranla elinden
gelenin en iyisini yap türünden hedefler belirlemek öğrenme ve performansı daha fazla etkilemektedir.

- Karmaşık görevlerde belirgin ve zorlayıcı öğrenme hedefleri belirlemek ise elinden gelenin en iyisini yap
türünden hedeflere oranla performans ve gelişmeyi daha da fazla etkilmektedir.

Hedef yönelimi ile ilgili çalışmalardan yola çıkarak bireyin doğrudan hedefe ya da belirli sonuçlara odaklanmak
yerine hedeflere yönelik sürece odaklanmasının daha doğru bir yaklaşım olacağı söylenebilir194. Benzer bir
yaklaşımla Amundson da bireyin süreç odaklı hedeflere odaklanmasının kariyer gelişimini daha olumlu yönde
etkileyeceğini ileri sürmektedir.

Süreç odaklı hedefler bireyin kontolünde olan içsel kazançlara, motivasyona ve eyleme yönelikken, sonuç odaklı
hedefler daha çok ekonomik ve politik etkenler gibi dışsal faktörler tarafından belirlenen iş bulmak ya da bir eğitim
programına kabul edilmek gibi başarımlar üzerinde durmaktadır. Bu sınıflandırmayı göz önünde bulundurmak
bireyin kendisi için daha etkin olacak alanlar üzerinde odaklanmasında ve bireysel sorumluluğunun sınırlaını
belirlemesinde yardımcı olacaktır.

Kariyer planlamada kilit öneme sahip süreç odaklı hedefler aşağıdaki gibi sıralanabilir195:

- Kendini Tanıma: Bireyin sahip olduğu becerileri, ilgi alanlarını, değerlerini ve kişisel tarzını açık bir şekilde
tanımlaması,

- Sosyal Sistemi ve İşgücü Piyasasını Tanıma: Sosyal sistem ve işgücü piyasası ile ilgili güncel trendlerin, mevcut
olanakların ve yazılı olmayan kuralların öğrenilmesi,

- Kişisel Esneklik: Risk almaya istekli olmak, yaratıcı düşünme, alışılmış kalıpların dışına çıkmak ve öğrenmeyi
yaşam boyu süren bir etkinlik olarak kabul etmek,

- Kişilerarası İlişiler: Bireyin emsalleri ile ve üst düzey kişilerle olumlu ilişkiler kurması ve kendisine destekleyici bir
iletişim ağı oluşturması,

- Beceriler Edinmek: Kariyer seçimi, eğitim planlaması, iş bulma ve işte kalma süreçleri ile ilintili bilişsel ve
davranışsal beceriler edinme,

- Tutumlar Geliştirmek: İyimserlik, özgüven, özsaygı ve engeller karşısında direnmeye istekli olmak gibi tutumlar
geliştirmektir. Süreç odaklı kariyer hedefleri aynı zamanda bireyi iş bulmak gibi sonuç odaklı hedeflere yönelik
olarak motive etmekte ve geliştirmektedir. Dolayısıyla bir ölçüde bireyin, hedeflediği sonuçlara yönelik olarak hazır
olmasını sağlamaktadır.

Hedeflerin İş ve Yaşam Doyumu Üzerindeki Etkileri

Kariyerde başarılı olmanın önemli göstergelerinden biri de insanın kendini mutlu ve sağlıklı hissetmesidir.
Kendini psikolojik ve fiziksel yönden sağlıklı hissetmeyen bireyin kariyerinde başarılı olduğunu söylemek oldukça
zordur. Kendini sağlıklı ve mutlu hissetme olgusunun literatürde genellikle öznel iyilik hali ya da yaşam doyumu ile
kavramsallaştırıldığı söylenebilir.

Öznel iyilik hali, bireyin kendi bakış açısı ile yaşamını değerlendirdiğinde hissettiği iyilik hali düzeyidir. Olumlu ya
da olumusuz olabilecek bu değerlendirmeler insanın yaşam doyumu ile ilgili hislerini, yargılarını, ilgi ve
meşguliyetlerini, sevinç ve üzüntü gibi yaşam olayları karşısındaki duygusal tepkilerini, iş, ilişkiler, sağlık, boş
zaman, anlam ve amaçlar ve diğer önemli alanlardaki doyum düzeylerini içermektedir196. Mutluluğun herkesi
memnun edecek genel bir tanımını yapmak oldukça güç görünse de modern psikologlar öznel iyilik hali kavramını
birbiri ile tutarlı ve anlamlı unsurlara bölerek, mutluluğun kavramsallaştırılmasında önemli bir gelişme
katetmişlerdir.
 Öznel iyilik halinin bu unsurları: yaşam memnuniyeti, iş, sağlık, evlilik gibi yaşamın önemli alanlarından memnun
olmak, olumlu duygulara ve ruh haline sahip olmak, olumsuz duygu ve ruh halinden uzak olmak gibi unsurlardan
oluşmaktadır197 .

İnsanın kendini, dünyayı ve olayları değerlendirme niteliğinin bir biçimi olan öznel iyilik hali ya da yaşam doyumu
yargısı, yaşam içinde sürdürülen amaçlı eylemlerin bir ürünüdür198. Son otuz yılda gelişen, hedeflerin öznel iyilik
hali üzerindeki etkisi ile ilgili araştırmalar anlamlı ve önemli hedeflere sahip olmanın ve bu hedefler doğrultusunda
ilerlemenin bireyin öznel iyilik halinin korunması ve devamlılığı açısında önemli bir role sahip olduğu varsayımına
dayanmaktadır199 .

Diener’e göre öznel iyilik halinin en temel ön koşullarından biri hedeflere sahip olmak ve bu hedefler
doğrultusunda başarılı bir şekilde çaba göstermektir. Bireyin sahip olduğu hedeflerin türü, yapısı, hedeflere
ulaşabilme başarısı, hedefleri doğrultusunda katettiği ilerleme gibi unsurlar bireyin duygularını ve yaşam
doyumunu etkilemektedir. Çünkü bireyler hedefleri yönünde ilerlediklerinde olumlu tepkilerde bulunurken,
hedeflere ulaşmada başarısız olduklarında olumsuz tepkiler vermektedir. Bu yönüyle hedeflerin duygusal sistem
için de önemli bir referans noktası olduğu söylenebilir200. Ancak hedeflerle ilgili yapılan araştırmalar içeriklerine
göre farklılık gösteren hedeflerin birey üzerindeki davranışsal ve duygusal etkilerinin de farklılaştığını
göstermektedir201. Bu noktada ne tür hedeflerin bireyi olumlu yönde etkilediği sorusu ortaya çıkmaktadır.

Üniversite öğrencileri üzerinde yapılan bir araştırmada kişisel hedeflerine bağlı, ulaşılabilir hedefleri olan ve bu
doğrultuda ilerleme kateden öğrencilerin öznel iyilik halinin olumlu yönde etkilendiği gözlenmiştir202. Yine bireyin
birbiri ile uyumlu günlük hedefler belirlemesi fiziksel sağlığını olumlu yönde etkilemektedir203 .

311 üniversite öğrencisi üzerinde yapılan ve 3 yıl süren bir başka araştırmada ise olumsuz kişisel hedefler
belirleyen ya da hedefleri olumsuz olarak değerlendiren bireylerin depresif belirtiler gösterdikleri ve öznel iyilik
hallerinin düşük düzeyde seyrettiği belirlenmiştir204 . Hedeflerin içeriği ile ilgili birçok araştırma bireyin kişisel
hedeflerinin, psikolojik gereksinimleri ve içsel güdüleri ile uyumlu olmasının öznel iyilik halini etkilediğini açık bir
şekilde göstermektedir205. Bu araştırmalara göre içsel güdüleri ile uyumlu olmayan hedeflere sahip bireylerin,
içsel güdüleri ile uyumlu hedefler doğrultusunda hareket eden bireylere oranla daha düşük bir öznel iyilik hali
içerisinde oldukları gözlenmiştir. Literatürde genellikle içsel güdüler olarak ele alınan başarı, ilişki ve güç
gereksinimleri McClelland’ın Kazanılmış Gereksinimler Kuramına dayanmaktadır.

Yapılan araştırmalar örneğin ilişki gereksinimi yüksek bir bireyin gönüllü çalışmalara katılmak gibi ilişki yönelimli
hedefler belirlemesinin başarı ya da güç yönelimli hedefler belirlemesine oranla öznel iyilik halini çok daha olumlu
yönde etkilediğini göstermektedir.

Yine hedeflerini gerçekmiş gibi hayal eden bireylerin içsel güdüleri ile uyumlu muhtemel hedeflerini seçmede
daha başarılı oldukları saptanmıştır206. Araştırmalar bu varsayımın sadece belirli kültürler değil, batı dışındaki
topumlar için de geçerli olduğunu göstermektedir207 .

Hedefler ile öznel iyilik hali arasındaki ilişkiyi ele alan araştırmaların bir bölümü de psikolojik gereksinimlerle
hedeflerin uyumu üzerinde durmaktadır.

Deci ve Ryan, bireyin temel psikolojik gereksinimlerini karşılayan hedeflerin bireyin mutluluğu ve motivasyonu
üzerinde daha olumlu bir etkiye sahip olduğunu ileri sürmüşlerdir. Bireyler, evrensel olarak sahip oldukları üç
temel psikolojik gereksinim olan özerklik, yetkinlik ve ilişki kurmak gereksinimleri karşılandığı ölçüde motive
olmakta ve kendini mutlu ve sağlıklı hissetmektedir208. Dolayısıyla bu temel gereksinimleri gidermeye yönelik
belirlenen ilişki kurmak, üretken olmak ve kişisel olarak kendini geliştirmek gibi içsel hedefler bireyin öznel iyilik
halini ve içsel motivasyonunu olumlu yönde etkilemektedir.

Bireylerin psikolojik gereksinimlerinin karşılanmaması, örneğin servet, ün, çekicilik elde etmek gibi dışsal
hedefler peşinde koşulması durumunda ise bireyler yaşamlarından çok az memnun olmakta ya da hiç memnuniyet
duymamaktadır209. Yine Alman ve Amerikalı öğrenciler üzerinde yapılan bir başka araştırmada özkabul, toplumsal
katılım ve ilişki kurmaya yönelik hedefleri olan öğrencilerin daha mutlu oldukları, diğer yandan finansal kazanç,
çekici bir dış görünüş, toplumsal itibar gibi ödüllere yönelik hareket eden öğrencilerin ise öznel iyilik hali
düzeylerinin düşük seyrettiği tespit edilmiştir210 .

Headey’in, 12.000’in üzerinde katılımcıdan oluşan örneklem üzerinde gerçekleştirdiği çalışmasında sağlıklı aile
ya da arkadaşlık ilişkileri kurmak, başkalarına yardım etmek, gönüllü sosyal çalışmalara katılmak gibi maddi
olmayan ve rekabet gerktirmeyen hedeflerine öncelik veren bireylerin yaşam doyumlarının önemli ölçüde yüksek
seyrettiği gözlenmiştir. Diğer yandan gelir, servet, statü kazanmak, kariyer başarısı elde etmek gibi maddi ve
rekabet gerektiren yaşam hedeflerine öncelik veren bireylerin ise yaşam doyumlarının olumsuz yönde seyrettiği
belirlenmiştir211 .

Araştırmalar çalışma yaşamında da bireyin psikolojik gereksinimleri ile uyumlu hedefler doğrultusunda
ilerlemesinin bireyin motivasyonunu ve öznel iyilik halini olumlu yönde etkilediğini göstermektedir212. Hedeflerin
iş doyumu üzerinde de olumlu etkilerinin olduğunu gösteren araştırmalar bulunmaktadır. İş doyumu genellikle
öznel iyilik halinin temel unsurlarından biri olan yaşam doyumu kavramının içerisinde ele alınmaktadır. İş doyumu
ile yaşam doyumu parçabütün ilişkisi olan birbiri ile ilintili kavramlardır. İş bireyin yaşamında önemli bir yere
sahiptir. İş ile iş dışı yaşam arasındaki sınırı belirlemek de oldukça zordur. Örneğin, sosyal ilişkiler, bireyin işi ile ilgili
doyumu ve duygu durumu iş dışı yaşamına da yansıyabilmektedir213.

Lent ve Brown’a göre hedefler belirlemek, hedefe bağlılık ve anlamlı, önemli hedefler doğrultusunda ilerleme
kaydetmek (özellikle yakın, içsel, zorlayıcı ancak ulaşılabilir hedefler) iş ve yaşam doyumunu olumlu yönde
etkileyebilecekken, hedefsizlik, hedefe bağlı olmamak ya da başarısızlık hissetmek iş ve yaşam doyumsuzluğuna
neden olabilmektedir214. Locke iş doyumunun işin bireyin anlamlı hedeflerine ulaşmasına olanak sağlamasından
kaynaklandığını belirtmiştir215. Yine bireyin kişisel hedeflerini destekleyen bir sosyal ve iş çevresi doyumu
arttırırken, hedefe yönelik ortaya çıkan engeller doyumsuzluğa neden olmaktadır216 .

Hedef Belirlemenin Kariyer Başarısı Üzerindeki Etkileri

Günümüz zor koşulları altındaki iş dünyasında başarılı olabilmek için çalışanların kariyerleri ile ilgili kişisel
hedefler belirlemesi büyük bir öneme sahiptir. Kişisel iş hedefleri belirlemekle çalışanlar mesleki faaliyetlerini
yönlendirmenin yanında, kendi başarı kriterlerini de belirlemektedir.

Araştırmalar çalışanların iş deneyimlerini kişisel hedefleri doğrultusunda değerlendirdiklerini ortaya

koymaktadır. Bu nedenle iş alanındaki kişisel hedefler, bireyleri hedefle ilintili davranışlara yönlendirerek ve başarı
için kriterler oluşturarak kariyer başarısını olumlu yönde etkilemekte, bireylerin iş hayatında proaktif
yaklaşmalarını sağlamaktadır. Böylece çalışanlar kişisel iş hedefleri belirleyerek sadece çalışma yaşamındaki
taleplere cevap vermemekte aynı zamanda ani dışsal baskılara karşı da önceden harekete geçebilmektedir220 . İş
yaşamında çalışanlar anlamlı ve önemli hedefler doğrultusunda ilerleyerek ve bu hedeflere ulaşarak kendilerini
geliştirebilme ve işle ilgili zorlukların üstesinden gelebilme becerisine sahip olduklarını gördüklerinde başarı
duygusunu deneyimlemektedir221 .

Wiese ve Freund’un 82 genç profesyonel üzerinde yaptıkları üç yıllık bir araştırmada bireylerin kişisel iş
hedefleri doğrultusunda ilerlemesinin, öznel iylik hallerini, iş doyumlarını ve işle ilgili öznel başarılarını olumlu
yönde etkilediği gözlenmiştir222 .

Frieze ve diğerlerinin 800 MBA mezunu üzerinde yaptıkları uzunlamasına bir araştırmada, yüksek kazanç elde
etmek, çok iyi bir işi başarmak gibi başarı ya da güç odaklı maddi değerlere sahip olan MBA mezunlarının 16 yıl
sonra daha fazla kazandıkları saptanmıştır. Başkalarına yardım etmek gibi değerlerle maaş arasında ise anlamlı bir
ilişki bulunmamıştır223. Ancak maaş kariyer başarısının tek ölçütü değildir. Diğer yandan bu çalışma iş değerleri
gibi psikolojik faktörlerin uzun yıllar içerisinde maaş gibi kariyer başarısı ölçütleri üzerindeki etkisini göstermesi
açısından önemlidir.
 Abele ve Spark’ın kariyer hedeflerinin doğrudan kariyer başarısı üzerindeki etkisini araştırdıkları çalışmalarında
734 tam zamanlı ve eğitimli çalışana, mezun olduklarında, mezuniyetlerinden 3 yıl sonra ve 7 yıl sonra olmak üzere
üç kez sorular sorulmuştur. Çalışmada, kariyer yaşamının başında belirlenen yüksek kariyer hedeflerinin 3 yıl sonra
gelir ve statü üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu, yedi yıl sonra da statü değişikliğine etki ettiği saptanmıştır.
Ancak 7 yıl sonra yüksek gelir ve statü gibi nesnel başarı unsurlarına sahip olan bireylerin, daha düşük kariyer
hedeflerine sahip bireylere oranla kariyerlerinden daha az doyum aldıkları saptanmıştır. Bunun yüksek kariyer
hedeflerine sahip bireylerin düşük düzeyde kariyer hedefine sahip bireylere oranla daha zor tatmin olmasından
kaynakladığı söylenebilir224. Ancak bu noktada hedeflerin önemli bir boyutunun etkisi de göz ardı edilmemelidir.
Bu çalışmada, güç odaklı değerlerin ve maddi hedeflerin kariyer başarısını etkileyen en önemli unsurlardan olduğu
varsayımı ile kariyer hedefleri kariyer basamaklarında ilerlemek, nüfuz, maddi kazanç ve prestij elde etmek
anlamında başarı kazanmayı içeren hedefler olarak ele alnımıştır.

Yapılan araştırmalar gelir, ün gibi dışsal hedefler belirlemenin, öz-kabul, sosyal çalışmalar, ilişki hedefleri gibi
içsel hedeflere oranla çok daha düşük bir öznel iyilik haline neden olduğunu göstermektedir. Bu nedenle kariyerde
hem öznel hem de nesnel anlamada başarıya sahip olmak için sadece dışsal hedefler ya da nesnel kariyer hedefleri
belirlemenin yetersiz kaldığı söylenebilir. Önceki bölümlerde hedeflerin öz-düzenleme sürecinde çok önemli bir
role sahip olduğuna değinilmişti. Bu nedenle hedeflerin öz-düzenleme stratejileri aracılığı ile de kariyer başarısını
olumlu yönde etkilediği söylenebilir.

Almanya’nın büyük bir üniversitesinden mezun olduktan yedi yıl sonra 1.185 çalışanla yapılan bir araştırmada
kişisel kariyer hedefleri belirlemek, hedefe yönelik hareket etmek, kariyer planlaması yapmak gibi öz-düzenleme
startejilerinin hem öznel hem de nesnel kariyer başarısını olumlu yönde etkilediği saptanmıştır225 . Hedefler,
başarının bir ölçütü olarak da kariyer başarısına etki etmektedir. Hall’e göre kariyer alanında psikolojik başarı,
hedef belirleme ve hedefe ulaşma faaliyetlerinin birbirini izlediği dairesel bir döngü şeklinde gelişmektedir.
Psikolojik başarı hissi, bireyin bağımsız olarak zorlayıcı, kendisi için anlamlı hedefler belirlemesi ve onlara ulaşmak
için çaba göstermesi sonucunda hedefine ulaşması ile ortaya çıkmaktadır. Bu döngü Hall’ün tezine göre bireyin
özsaygı düzeyinde artışa, daha yetkin bir kişilik Kariyerde başarının anlamı her zaman bireysel, profesyonel ve
örgütsel hedeflerle ve bu hedeflere ne ölçüde ulaşıldığı ile ilgilidir.

Başarının birinci kriteri hedeflere ne ölçüde ulaşıldığı, ikinci kriteri ise bunun bireyin gereksinimlerini ne
ölçüde karşılamaya devam ettiğidir. Bu nedenle her zaman hayal edilen bir mesleğe, örgüte ya da belli bir işe
sahip olmak mutluluğu ya da elde edilen başarı ile tatmin olmayı garantilememektedir227. Önemli olan bireyi
yaşamı boyunca devam eden kariyer sürecinde mutlu ve başarılı kılacak temel kişisel hedeflerinin ne olduğunun
belirlenmesi ve yaşamını ve kariyerini bu temel hedefleri destekleyen esnek hedef ve startejiler doğrultusunda
planlamasıdır.

Hedef belirleme ve planlama süreçleri belirli bir sonuca yönelik yapılan faaliyetlerdir. Dolayısıyla bu süreçlerin
etkili olabilmesi istenilen sonucun ve ölçütlerinin tanımlanmasını, sonucu etkileyen unsurların belirlenmesini
gerektirmektedir. Kariyer planlama kariyer başarısını elde etmeye yönelik yapılan bir faaliyettir. Bu nedenle bir
sonraki bölümde kariyer başarısı tanımlanacak ve kariyer başarısına etki eden unsurlar ayrıntılı bir şekilde ele
alınacaktır.

KARİYER BAŞARISI

Başarının Tanımı

TDK Sözlüğünde başarı kişinin yetenek ve yetişmeye bağlı olarak gösterdiği ansal ya da eylemsel etkinliklerinin
olumlu ürünü olarak tanımlanmaktadır. Başarı, önceden belirlenmiş hedefler doğrultusunda, planlı ve programlı
bir şekilde çaba gösterilerek istenilen sonuca ulaşılması, kısaca insanın hayatta istediği sonuçları elde
edebilmesidir228. Yine benzer bir tanıma göre başarı istenen sonuca ulaşma, güdülen amaca erişme, isteneni elde
etme olarak da tanımlanabilir229. Sonuç olarak başarının tanımlanmasında üç temel faktörün ön plana çıktığı
söylenebilir: - Birey için anlam/olumluluk ifade eden, arzulanan bir hedef, - Hedefe yönelik gerçekleştirilen çaba, -
Çaba sonucunda elde edilen ve birey açısından olumlu olarak değerlendirilen kazançlar. Tüm bu süreçler boyunca
hedefi belirleyenin, çaba sarf edenin ve sonucu da olumlu/olumsuz olarak değerlendirenin bireyin kendisi olduğu
göz önünde bulundurulursa başarının elde edilmesinde temel belirleyici faktörün birey olduğu, dolayısıyla başarı
kavramının öznel bir olgu olduğu ve her insana göre içeriğinin değiştiği söylenebilir.

Sevinç, başarıyı herkesin kendi çizgisinde bir önceki ve bir sonraki durumunu değerlendirdiği bir kayıt olarak
tanımlamış ve kişinin başarıyı, çevresini memnun etmek için elde ettiği kazanımlar olarak değil de kendi kendisi ile
yarıştığı bir ilerleme ve gelişim sürecinin bir sonucu olarak görmesi gerektiği üzerinde durmuştur230.

Ancak diğer yandan başarının herkes tarafından kabul edilen, nesnel ölçütlerinin de olduğu bir gerçektir. Bu
ölçütlerden yola çıkarak Elmacıoğlu genel olarak insan yaşamındaki başarıyı şu şekilde sınıflandırmıştır231:

- Okul Başarısı: Bireyin okul yaşamında örnek ve başarılı bir öğrenci olmasıdır.

- Aile Başarısı: Aile içi ilişkilerin iyi olması, aile üyeleri arasında karşılıklı sevgi, saygı çerçevesinde hayatın dürüstçe
paylaşılmasıyla gerçekleşir.

- Sosyal Hayat Başarısı: Bireyin arkadaş ilişkilerinde kabul görmesi, sosyal ve kültürel çalışmalara katılarak aktif bir
yaşam sürmesidir.

- İş Başarısı: Bireyin işini iyi yapması, üretken olması, ekonomik yönden belli bir hayat standardına ulaşması
şeklinde özetlenebilir.

Başarı ile ilgili literatür incelendiğinde yaşam başarısının genellikle iş başarısı ile, özellikle de başarının
geleneksel ölçütleri olan gelir artışı ve terfi ile değerlendirildiği gözlenmektedir232. Oysa başarı bir bütün olarak
görülmelidir. Bireyin okul, aile, iş ve sosyal yaşamını bir bütünlük içinde yürütebilmesi, dolayısıyla başarının
hayatının bütününe dengeli bir biçimde yayılması gerekmektedir233 .

Parker ve Chusmir’in Amerikalı çalışanların yaşam başarısı ile ilgili değerlerini araştırdıkları bir çalışmada,
çalışanların sırasıyla en çok değer verdikleri alanları aşağıdaki şekilde belirlemişlerdir234:

- Kendini gerçekleştirme,

- Aile ilişkileri,

- Güvenlik,

- Mesleki onay,

- Toplumsal katılım,

- Statü/gelir.

İnsanın başarılı olma çabasındaki temel amacı mutlu olabilmesidir. Başarıyla mutluluk birbirini tamamlayan
fonksiyonlara sahiptir. Hayatın bazı alanlarında elde edilen kısmi başarılar insanı mutlu etmeye yetmez. Esas olan
hayatın bütününde başarılı olmak ve hayatın değişik yönlerini ustaca dengeleyebilmektir235. Bu nedenle
iş/kariyer başarısı ile ilgili çalışmalarda bile başarının, iş ve kariyerin ötesinde daha geniş boyutlu bir kavram olarak
ele alınması gerekmektedir236.

Günümüzde kariyer yaşamının örgütleri aşması ve giderek diğer yaşam alanlarına yayılması ile birlikte bu
anlayışın günümüz çalışanları tarafından da daha yaygın bir şekilde kabul edilmeye başlandığı söylenebilir. 2.4.2.
Kariyer Başarısı Kavramı ve Ölçütleri Kariyer kavramı ile kariyer başarısı kavramlarının hem literatürde hem de
günlük kullanımda birbiri içerisine geçmiş kavramlar olduğu söylenebilir. Genellikle kariyer kavramı, ‘kariyer
yapmak’, ‘kariyer sahibi olmak’ gibi ifadelerle kendi içinde başarıyı da içerecek şekilde kullanılmaktadır. Kariyer
başarısı ile ilgili yapılan araştırmaların büyük bir çoğunluğu kariyer başarısının, ‘bireylerin iş deneyimleri
sonucunda elde ettikleri nesnel ya da öznel kazançlar’ tanımı üzerinde birleşmektedir237. Kariyer başarısı, bireyin
iş deneyimleri sonucunda elde ettiği olumu psikolojik ve işe ilişkin kazançlarıdır238.

Kariyer başarısı bireyin iş deneyimlerinin bir sonucudur. Bireyin zaman içerisinde iş deneyimleri ile ilgili
herhangi bir konuda arzuladığı sonuçları elde etmesi olarak da tanımlanabilir239 . Bu noktada kariyer başarısının
sadece bir sonuç mu yoksa elde edilen olumlu kazançlar mı olduğu sorusu ortaya çıkmaktadır. Yine yaşanan iş
deneyimlerinin sonucunun bireyin kendisi ve çevresi tarafından nasıl (iyi/kötü ya da başarılı/başarısız)
değerlendirildiği ve bu değerlendirmenin zaman içerisindeki değişimi de önem kazanmaktadır. Çünkü bireylerin
kendi kariyerleri ile ilgili değerlendirmeleri gerçekte olanlardan çok farklı olabilmektedir240.

Bu noktada kariyerde başarıyı tanımlarken temelde iki farklı boyutun ön plana çıktığı söylenebilir: Kariyer
başarısının öznel kazançlarla/ölçütlerle belirlendiği boyutu ve kariyer başarının nesnel kazançlara/ölçütlere
dayandırıldığı boyutu.

Kariyer seçiminde karar verme süreci üç evreye ayrılmaktadır:

Hayal dönemi, geçici seçimler dönemi ve gerçekçi dönem. Hayal dönemi, 6-11 yaşları arasıdır. Bu dönemde birey,
çevresindekilerle olan ilişkilerine bağlı olarak kariyer tercihlerini yapmaktadır. Hayal döneminde yapılan seçimler
gerçeklikten uzaktır (Osipow; Fitzgerald, 1996: 29).

Geçici seçimler dönemi olarak bilinen ikinci dönem, ergenlik dönemine rastlamaktadır. Bu dönem, ilgi, kapasite,
değer ve geçiş olmak üzere dört aşamaya bölünmüştür. Geçici seçimler dönemi boyunca birey, ilgilerini, işleriyle
ilgili bilgi ve becerilerini, değer yargılarını açıklamakta ve sınırlar koymaktadır. Bu dönemde gözlenen olgunlaşma
ve kendini tanımanın bir sonucu olarak bireyler, kariyerlerine ilişkin seçenekleri azaltmakta ve açık olarak birbirine
uymayan seçimleri kabul etmemektedirler (Sharf, 2002: 188).

Üçüncü dönem olan gerçekçi dönem ise inceleme, billurlaştırma ve kesinleştirme aşamalarından oluşmaktadır.
İnceleme aşamasında birey, kişisel ve sosyal değerlerine uygun seçenekleri belirler. Geçici seçimler döneminden
farkı ise birey burada daha gerçekçi bir bakış açısına sahiptir. Billurlaştırma aşamasında, birey inceleme
aşamasındaki izlenimlerine dayanarak net bir meslek seçimi yapmaktadır. Son aşamada ise birey uzmanlaşmak
isteği branşı seçerek kariyer tercihini kesinleştirmektedir (Sharf, 2002: 189).

Ginzberg ve arkadaşları, başlangıçta kariyer seçiminin yetişkinlik döneminin başlarında gerçekleştirildiğini ifade
etmelerine rağmen; daha sonra Ginzberg, kariyer seçimini belli bir dönemde iç faktörler (istekler) ile dış faktörlerin
(imkanlar) uzlaşması olarak gören anlayışta değişiklikler yapmıştır. Ginzberg’e göre, kariyer seçimi hayat boyu
devam eden bir karar verme süreci olup, bireyler iş dünyasının değişen gerçekleri ile kendi kariyer amaçları
arasındaki uygunluğu sürekli gözden geçirmekte ve iyileştirmeler yapmaktadır (Erdoğmuş, 2003: 57).

HEDEF BELİRLEME

4 Temmuz 1952 günü 34 yaşındaki bir kadın Pasifik Okyanusu'na dalarak Catalina adasından, 21 mil batıda kalan Califomia'ya

doğru yüzmeye başlar. Eğer başarılı olursa bunu yapan ilk kadın olacaktır.

Florensa Chadwick adındaki bu yüzücü, Manş denizini her iki yönde geçen ilk kadındır. O sabah okyanusun suyu, insanın

vücudunu uyuşturacak ölçüde soğuktur ve hava oldukça sislidir. Öyle ki yüzücü, etrafındaki refakatçi teknelerini bile zor

seçmektedir. Milyonlarca seyircinin televizyonlardan izlediği rekor denemesi, köpek balıklarına ve dondurucu soğuğa rağmen

sürmektedir.
 Kadın yüzücü, bütün olumsuzluklara rağmen tam 15 saattir rekor denemesine devam etmektedir. Yakındaki bir teknede

bulunan annesi ve antrenörü karaya çoklaştığını söylemesine rağmen, kadın yüzücü bu sırala rekor denemesinden vazgeçmek

istediğini belirtir. California kıyılarına yarım mil kala rekor denemecinden vazgeçen yüzücü, bu davranışının nedenini

gazetecilere şöyle açıklar:

- Karayı görseydim başarabilirdim.

Evet, bu büyük rekor denemesinden yüzücünün vazgeçmesinin nedeni ne soğuk, ne köpek balıkları, ne yorgunluk ne de başka

bir etkendir. Rekor denemesinin kırılmasına engel olan tek şey, kadının sis nedeniyle karayı görememesidir. Yani, hedef somut

ve ulaşılabilir olmalıdır.

 Şimdi isterseniz hedef belirlerken dikkat edeceğiniz bazı kurallara değinelim.

 Hedefleriniz Somut Olmalıdır

Öncelikle şunu vurgulayalım ki genel bir hedef olmaz. Yani: "Ben Fen lisesine gitmek istiyorum. Anadolu lisesini kazanmak

istiyorum. Mühendis olmak istiyorum. Doktor olmak istiyorum." gibi genel hedefler sizi başarıya götürmez. Çünkü bu hedefler

sislidir. Hedefin sizi çalışmaya motive etmesi için somut olması gerekir. Örneğin: "Ben şu şirkette Bilgisayar Mühendisi olarak

çalışacağım." somut bir hedeftir.

Sonra sizi bu somut hedefe götürücü küçük hedefler belirlersiniz. Örneğin: "Matematik ve fen derslerine ağırlık vereceğim.

İstanbul Fen Lisesi'ni kazanacağım. Bu okulda derslerim hep 5 olacak. Sonra x bilgisayar kursuna gideceğim. Aynı zamanda

yabancı dilimi y düzeyine getireceğim. Üniversite sınavlarına sayısaldan hazırlanacağım, z üniversitenin Bilgisayar Mühendisliği

bölümünü kazanacağım. Orayı dört yılda bitireceğim. Sonra t kuruluşunda işe başlayacağım." şeklinde hedeflerinizi

belirleyebilirsiniz.

Hedefleriniz Gerçekçi Olmalıdır

Hayal kurmak güzeldir. Hatta muhteşem şairimiz Yahya Kemal Beyatlı: "İnsan bu dünyada hayal ettiği müddetçe yaşar."diyor.

Evet, hayallerimiz bize yaşama sevinci aşılar. Ancak olmayacak hayaller kurmak, hep duvara toslamamıza neden olur. Sonra

canımız sıkılır. Başarabileceğimize olan inancımızı kaybederiz. Hayat bize çekilmez gibi gelir. Öyleyse, hedeflerimiz gerçekçi

olmalıdır.

Diyelim ki gözlerinizde bir sorun var. Sağ gözünüz 2, sol gözünüz ise 3 numara miyop. Bu durumda sizin pilot olmayı

hedeflemeniz gerçekçi değildir. Çünkü pilot olabilmeniz için gözlerinizde hiç sorun bulunmamalı.Demek ki, belirleyeceğimiz

hedefler gerçekçi olmalıdır.

Hedefleriniz Ulaşılabilir Olmalıdır

Çok çalıştığınız hâlde bir şeyi elde edemezseniz moraliniz bozulur. Çalışma isteğinizi yitirirsiniz. Bir de çalıştıklarınızın işe

yaramadığını düşünürsünüz. Bu nedenle hedefleriniz ulaşılabilir olmalıdır. Ne düşük, ne yüksek... En yüksek performansı

gösterdiğinizde ulaşacağınız nokta neyse, orayı hedeflemelisiniz.

Diyelim ki benim gibi sayısalınız iyi değil. Ama sözeliniz çok iyi. İlkokuldan beri hep sayısal dersler normal, sözel derslerde çok

yüksek puanlar alıyorsunuz. Ne kadar çalışsanız da üniversite sınavında Bilgisayar Mühendisliğini kazanacak kadar puan

alamayacağınızı biliyorsunuz. Şimdi bu durumdayken sizin gidip Bilgisayar Mühendisliğini hedeflemeniz ulaşılabilir bir hedef

değildir.

Siz, elinizden geleni yaptıktan sonra doğal olarak ulaşabileceğiniz hedefler belirlemelisiniz. Bunun için de; kendiniz iyi

tanımalısınız. Geçmişteki başarılarınızı dikkate almalısınız. Yeteneklerinizi keşfetmelisiniz. Bu konuda sizi tanıyan

öğretmenlerinizden yardım almalısınız. Ailenize danışmalısınız. Arkadaşlarınıza bile kulak vermelisiniz. Bol bol denemeler

yapmalısınız. Gerekirse uzanmalara başvurmalısınız.

Hedefleriniz Motive Edici Olmalıdır.

Arkadaşlar, hedefleriniz motive edici olmalıdır. Bunun ölçüsü nedir? Diyelim ki canınız sıkılıyor. Hiçbir şey yapmak

istemiyorsunuz. Ders de çalışmak istemiyorsunuz. Tam da bu sırada çalışma masanıza veya odanızın duvarına daha önce

kocaman kâğıtlara pabuç gibi harflerle yazarak yapıştırdığınız hedefler gözünüze çarptı. Bu durumda çalışma isteği

duyuyorsanız, o hedef motive edicidir.

Motivasyon, bir şeyi isteyerek yapmak demektir. Hedefinizi seviyorsanız, ona ulaşmak istiyorsanız, bunun Biçin çalışmanız

gerektiğini iyi bilirsiniz.Hedefiniz de size çalışma şevki veriyorsa o hedef lotive edicidir.

Hedefleriniz Fiziksel Yapınıza Uygun Olmalıdır

Her insanın bir yapısı vardır. Buna fiziksel yapı da pahil... Herkes her işi yapacak değildir. İnsanlar fiziksel rapılarına uyan işleri

yaparlarsa daha başarılı olurlar. Bazı okullar giriş koşullan olarak boy, kilo gibi fiziksel bakımlardan bazı standartlar arar.

Örneğin Liselere Giriş Sınavına hazırlanan bir öğrencimiz Askerî Liseleri hedefliyorsa bu okulların gerektirdiği fiziksel

yeterlilikleri taşımalıdır. Aynı durum, üniversitelerin bazı bölümleri için de geçerlidir. Bu bakımdan hedefiniz fiziksel yapınıza

uygun olmalıdır.

Hedefleriniz Sağlık Durumunuza Uygun Olmalıdır

Arkadaşlar, diyelim ki matematik ve fen dersleriniz çok iyi. Bu derslerden hep yüksek başarılar elde ediyorsunuz. Doktorluğu

kazanabilecek bir akademik alt yapınız var. Ama sizi kan tutuyor. Kan görünce bayılıyorsunuz. Bu durumda sizin doktor özellikle

de cerrah olmayı hedeflemeniz doğru olmayacaktır. Yani, hedefleriniz sağlık durumunuza da uygun olmalıdır.

 
Hedefleriniz Beklentilerinize Uygun Olmalıdır

Siz benden daha iyi biliyorsunuz ki hedef belirleme (konusunda ülkemizde en son, öğrenciye söz hakkı tanınmaktadır. Aileler bu

konuda çok müdahalecidir. Kendi ulaşamadıklan hedefleri sizin önünüze koyarlar. Veya onlar gibi olmanızı isterler."Baba

mesleği sürsün!" derler. Sizleri kendileriyle özdeşleştirirler. Akrabalarınız da aynısını yapar. Çevreniz size bir rol biçer.

Arkadaşlarınız ve öğretmenleriniz kendi kafalarında size bir hedef tayin eder. Oysa hayat, sizin hayatınız. O hedefe ulaşacak

kişi sizsiniz. Bir ömür boyu o işle siz uğraşacaksınız. Mutlu ya da mutsuz olacak olan yine sizsiniz. Bu durumda başkalarının,

özellikle de ebeveyn ve öğretmenlerinizin tavsiyelerini dikkate alın; ama rehber öğretnenleriniz yol göstericiliğinde hedefinizi siz

belirleyin.

Gelecekte kendinizi ne olarak görmek istiyorsunuz?

Nasıl bir hayat sizi mutlu edecek? Neleri yapmaktan hoşlanıyorsunuz? Neler sizi mutlu ediyor? Nasıl bir ortamda yaşamak

istiyorsunuz? Hangi sosyal çevrede bulunma arzusundasınız? Ekonomik beklentileriniz neler? Seçtiğiniz mesleği zevkle

yapabilecek misiniz? Seviyeniz ne? Nasıl bir hayat siz bekliyor? Bütün bunları dikkate alın ve hedefinizi ona göre belirleyin.

Ailelerinizin belirlediği; ama istemediğiniz hedefler sizi başarıya götürmeyecektir. Bu bağlamda hedef belirlerken belirleyici olan

başkalarının değil, sizin beklentileriniz olmalıdır.

Hedefleriniz Ekonomik Durumunuza Uygun Olmalıdır

Ülkemizde bazı okullar paralıdır. Paralı olmayan okulların ise bazı bölümlerinde okumak çok para gerektirir.Bu nedenle hedef

belirlerken ekonomik durumunuzu da dikkate almalısınız.Bu konuda etraflıca bir araştırma yaparak hedef

belirlemelisiniz.Örneğin bir okulun çok istediğiniz bir bölümü paralı olabilir ya da çok para gerektirebilir. Ama bu bölümde

okuyanların burs imkânları çok fazlaysa ve sizin de bu imkânlardan yararlanma ihtimaliniz kesin gibiyse sorun çözülmüş

demektir.

Hedefleriniz Sosyal Durumunuza Uygun Olmalıdır

İlkokul öğretmenlerinin köylerde çalışma olasılığı vardır. Petrol mühendislerinin de dağlarda...Bazıları akşama kadar masa

başında üç beş kişiyle bir arada çalışır. Bazıları ise halkın içinde şehir şehir dolaşır.Kaptanlar ailelerinden uzakta aylarca

denizde kalır. Pilotlar gökyüzünde dolaşır.Haberciler akşama kadar olayları kovalar. Valiler halkın sorunlarıyla yaka paça

olurlar.Bu durumda, hedef belirlerken gelecek adına nasıl bir çevrede yaşamak istediğinizi de dikkate almalısınız.Bunun için de

hedef belirlemeden önce meslekler hakkında ayrıntılı bilgi edinmelisiniz.

Nasıl bir sosyal çevrede yaşamak istiyorsunuz? Ailenizle birlikte mi yaşamak istiyorsunuz? Mezun olduğunuzda hangi işleri

yapabilirsiniz? « Ailenizden uzakta kalabilir misiniz? Yarın bir yuva kurunca evden ayrı kalabilir misiniz? Bu işlerli nerelerde

yapabilirsiniz? Bu iş karşılığında ne kadar para kazanabilirsiniz? Yaptığınız bu iş sizi memnun ve mutlu edecek mi? Hangi

ortamlarda ve ne tür insanlarla bir arada olmak istiyorsunuz? İşte bu soruların cevabını hedeflerinizi belirlerken çok iyi

düşünmelisiniz. Buraya kadar anlattıklarımızı düşünerek belirlediğiniz hedefler sizi başarıya götürebilir.
 P.Drucker, "Gideceğiniz yeri bilmiyorsanız, vardığınız yerin önemi yoktur." Yada Mahatma
Gandhi’nin dediği gibi “Siz yolunuza bakın, böyle yaparsanız hedefe kendiliğinden varırsınız.”
Evet, hedefler bizim hayatımızdaki ilerlemeyi ölçebilmenin en iyi yollarından biridir. Eğer başarılı
bir yaşam istiyorsanız en başta hedeflerinizi belirlemelisiniz ve belirlediğiniz bu hedefler
doğrultusunda ilerleme kaydetmelisiniz. Hedefleriniz sizin nereye varacağınız ve nasıl
varacağınızı gösterir. Tüm başarı öykülerinde de, bize hep bir hedefimizin olması gerektiği
anlatılmıştır. Elbette hedeflerimizin olması yaşamımızı anlamlı kılar ancak bizim için doğru olan
hedefi nasıl belirleyeceğiz önemli olan bir diğer konudur.
 

Hedef belirlemek neden çok önemlidir?

Çünkü hedefsiz bir insan mutlu olamaz. Çünkü hedef belirleyip, o hedefe
ulaştığınızdaki his harika bir duygudur.

PEKİ HEDEF NASIL BELİRLENİR?

DOĞRU HEDEF BELİRLEMEK ÇOK ÖNEMLİDİR.

HEDEF BELİRLERKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?

Kendinize hayatta ne istediğinizi sık sık sorun.

o Bugün ne yapmak istiyorsunuz?

o Yarın ne yapmak istiyorsunuz?
o Bundan 10 yıl sonra kendinizi nasıl bir konumda görmek istiyorsunuz?
Bu sorulara vereceğiniz cevaplar ise tamamen size kalmıştır.

o Mutlu olmak istiyorum.

o Avukat olmak istiyorum.
o Anne olmak istiyorum.
o Dünyaca ünlü bir moda fotoğrafçısı olmak istiyorum.
o Dağ evinde eşim ve köpeğimle yaşamak ve kitap yazmak istiyorum.
o Her hafta ailemle en az iki kez akşam yemeği istiyorum.
o Annemi günde en az bir kere aramalıyım.
o İş yerinde terfi etmeliyim.
o Sektörden önemli 3 kişiyle tanışmalıyım.
o Sigarayı bırakmalıyım.
o Çaya şeker atmayı bırakmalıyım.
o İspanyolca öğrenmeye başlamalıyım.
o Yüksek lisans yapmalıyım.
2. Daha Somut Hedefler Belirleyin

Hayatınızda değiştirmek ve geliştirmek istediğiniz alanları belirleyin. Kariyer, para,

sağlık, aile, eğitim gibi alanlar olabilir bunlar. Bu alanların hangisinde ne tür
değişiklikler yapmak istediğinize karar verin ve söz gelimi 5 yıl içinde bu alanlarda
nasıl bir gelişme kat edeceğinizi düşünün.

“Daha sağlıklı ve fit olmak istiyorum” gibi muğlak bir hedef yerine “Artık şeker ve
ekmek tüketmeyeceğim” demeniz daha somut bir hedef koymanız açısından
önemlidir.

“Kendi işimi kurmak istiyorum” yerine “Şehir merkezine yakın bir noktada kırtasiye
açmak istiyorum” demeniz de yine hedefinizi gözünüzde canlandırabilmeniz
bakımından idealdir.

3. Kısa Vadeli Hedeflerinizi Not Alın

Birkaç yıl içinde ne yapmak istediğinizi temel olarak belirledikten sonra daha somut
ve kısa vadeli planlar yapmanız gerekir. Kendinize örneğin 6 ay ya da 1 yıl gibi kısa
bir süre tanıyın.

Hedeflerinizi not aldığınız zaman unutmanız ve yadsımanız daha zor olur. Kendinizi
bu hedeflere karşı sorumlu hissedersiniz.

Örneğin daha sağlıklı ve fit olmak için günlük en az 5 kilometre yürümeye

başlayabilirsiniz.

Kendi işinizi açmak istiyorsanız öncelikle girişimcilik ve muhasebe ile ilgili 3 aylık bir
kursa gitmeyi düşünebilirsiniz.

 
 4. Planlar Arası Bağlantı Kurun

Temel olarak neden kendinize belli hedefler koyduğunuzu sormalı ve neyi başarmak
istediğinizi belirlemelisiniz.

o Buna değer mi?

o Doğru zaman mı?
o İhtiyaçlarımı karşılıyor mu? … benzeri sorular sorabilirsiniz yani.
Örneğin kısa vadeli fitness planınız 6 ay boyunca spor salonuna düzenli gidip
çalışmaksa bu hedefin uzun vadeli hedefiniz olan maraton koşmaya nasıl katkı
sağlayacağını düşünün. Eğer kısa vadeli plan, uzun vadeli plana katkı
sağlamayacaksa kısa vadeli planınızı değiştirmeye çalışın.

5. Hedeflerinizi Güncelleyin ve Düzenleyin

Hedef koyarken kendinizi büyük hedefler düşünürken bulabilirsiniz. Bu çok normaldir.

Büyük hedefler kişiyi hayata bağlar. Ancak dediğimiz gibi büyük hedefler, ancak
küçük hedeflerin başarıyla gerçekleştirilmesi yoluyla elde edilir. Örneğin kendinize
koyduğunuz 6 aylık süre boyunca ne yaptınız? Yaptığınız şeyler, sizi büyük
hedefinize ulaştırabilir mi?

Örneğin fit ve sağlıklı olmak için günlük 5 kilometre yürüyüş hedefini 6 ay boyunca
düzenli olarak gerçekleştirdiniz. Ancak bu hedefi gerçekleştirmek sizi yeni
hedeflerden alıkoymamalı, bu sefer de günlük 10 kilometre yürümeyi düşünmelisiniz.

Ya da kendi işinizi açmak için muhasebe ve girişimcilik kursuna gittiniz. Açmak

istediğiniz dükkan için şahane bir lokasyon buldunuz. Şimdi sıra işinizi finanse
edebilmek için kredi ve hibe bulmaya gelmiş demektir. Sırayla dükkan kiralama,
dükkanı döşeme, işe eleman alma gibi adımlar atmalısınız. Yani hedeflerinizi düzenli
aralıklarla güncellemelisiniz.
 

6. Spesifik Düşünün

Amaç belirlerken “kim, ne, ne zaman, nerede, nasıl, niçin” sorularına yanıt
vermelisiniz. Yani 5N 1K’yı cevaplayabilir olmanız gerekir. Her spesifik amaç için bu
sorgulamayı yapmanız da büyük önem taşır.

Fit ve sağlıklı olmak için maraton koşma hedefi koydunuz kendinize. Burada da 5N
1K’yı kendinize sormanız gerekir?

Kim? Ben
Ne? Günlük 5 kilometre yürümek
Nerede? Atatürk Parkı’nda
Ne zaman? Her sabah
Nasıl? Gerekirse internette daha az zaman harcayıp kendime zaman ayırarak
Neden? Maraton koşabilmek için bedenimi kuvvetlendirmek amacıyla
 

7. Hedeflerinizi Ölçümleyin

Gelişim düzeyini ölçebilmek için amaçlarınızın somut ve ölçülebilir olması gerekir.

“Daha çok yürüyeceğim” yerine “Atatürk Parkı’ndaki parkuru her gün 3 kez
turlayacağım” demeniz gerekir örneğin.

Günlük 5 kilometre yürümek ölçülebilir bir hedeftir. Metreleri ve kilometreleri

sayabilirsiniz. Hatta günlük 5 kilometre yürüme hedefini sabah en az 2, akşam en az
3 kilometre olarak da yeniden düzenleyebilirsiniz.  Daha sonra bu hedefinizi zaman
kısıtlamasına da sokabilirsiniz. Her sabah 5 kilometreyi 20 dakikadan az sürede
yürüyeceğim gibi…

 
8. Gerçekçi Olun

Durumunuzu dürüst ve açık bir şekilde değerlendirmek ve hedeflerinizin gerçekçi

olup olmadığını değerlendirmeniz şarttır. Hedefinizi gerçekleştirebilmek için zaman,
beceri, kaynak ve bilgi gibi şeylere sahip olduğunuzdan emin olmalısınız.

Yani maraton koşmak istiyor olabilirsiniz. Ancak her gün düzenli olarak antreman
yapma durumunuz yoksa, günde 14 saat çalışıyorsanız bu hedefiniz maalesef
sadece sözde kalmaya oldukça mahkumdur.

Diğer bir ifadeyle hedeflerinizi gerçekçi bir biçimde belirlemeli, laf olsun diye hedef
koymamalısınız.

9. Önceliklendirmeye Önem Verin

Bir insanın günün belli bir saatinde irili ufaklı birçok hedefi olabilir. Şu an hem
maraton koşmak istiyor, hem trafiğe takılmamak istiyor hem de akşam Netflix’te
House of Cards izlemek istiyor olabilirsiniz. Burada hedefleriniz arasında
önceliklendirmeye gitmeli; gerçekten çok istediğiniz hedeflerinizi öncelik sırasında
başa almalısınız.

Sağlıklı olmak istiyorsunuz. Şahane. Günde 5 kilometre yürümek, haftada iki gün
yüzmek, sebzeye ağırlıklı beslenmeye geçmek istiyorsunuz. Ancak tüm bunların
hepsini yapacak enerjiye sahip olamayabilirsiniz. Örneğin temel amacınız maraton
koşmak ise haftada iki gün yüzmek şahane olsa bile birincil önceliğiniz değildir. Sizin
önceliğiniz günlük 5 kilometre yürümek ya da koşmak olmalıdır.

Kendi işinizi kuracaksanız önceliğiniz dükkana mobilya almak değil, finansman

meselesini halletmek olmalıdır.
 

10. Gelişiminizi Takip Edin

Kişisel ve mesleki gelişiminizi takip edebilmek için not almak çok faydalıdır. Belli bir
zaman diliminde bir hedef için ne kadar gelişme gösterdiğinizi göstermek sizi oldukça
motive eder ve daha sıkı çalışmanız için cesaretlendirir.

Söz gelimi sizin gibi maraton koşmak isteyen birileriyle arkadaş olmak, birbirinize
destek olmak ve tatlı bir rekabet içine girmek son derece yararlı olabilir. 1 ay önce 5
kilometreyi kaç dakikada koştuğunuz ile bugün 5 kilometreyi kaç dakikada
koştuğunuzu değerlendirmek, yine size özgüven kazandırır ve gelişme hissi verir.

Kendi işinizi kurma konusunda gelişiminizi takip etmek bir miktar daha zor olsa bile
yine de tüm hedeflerinizi (alt hedefler de dahil olmak üzere) not alıp hallettiğiniz
işlerin yanına tik koymak da sizi cesaretlendirir ve hedeflerinize bağlı kılar.

11. Hedeflerinizi Değerlendirin

Hedeflerinizi gerçekleştirdiğiniz zaman mutlu olmayı ve durumu gözden geçirmeyi
unutmayın. Fikir aşamasından hayalin gerçekleşmesine kadar geçen sürede nasıl
zaman geçirdiniz? Ne tür zorluklar atlattınız? Neler öğrendiniz? Kimler tanıştınız?
Zaman ve beceri konusunda nasıl yol aldınız?

12. Hedef Koymaya ve Hayal Kurmaya Devam Edin

Hedeflerinizi gerçekleştirdiğiniz zaman işiniz bitmez. Şimdi sıra yeni hedefler

koymaya gelmiştir.

Örneğin hayalinizde maraton koşmak vardı ve 1 yıl boyunca düzenli antreman

yaparak bu hayali gerçekleştirdiniz… Peki şimdi sırada ne var? 10 kilometrelik bir
maratona mı katılmak istiyorsunuz? Sürekli aklınızda yer eden paraşütle atlamaya mı
yönelmelisiniz, yoksa uzun zamandır yazdığınız şiirleri bir kitap halinde bastırmalı
mısınız? Yoksa dağcılığa mı başlamalısınız?

İşin özeti, kendinize somut ve gerçekçi hedef koymalı; bu hedefleri gerçekleştirmek

için sıkı çalışmalı, sık sık durum değerlendirmesi yapmalı ve bu hedefi
gerçekleştirene dek durmamalısınız.

Hedeflerin, hayallerin, amaçların gerçeğe dönüşmesinden alacağınız zevki, dünyada

çok az şeyden alabileceğinize emin olabilirsiniz…
1. Kendinizi tanıyın. Ne istediğinizden emin olun.
İstediğiniz şey sizi heyecanlandırmalı, aklınıza geldikçe sizi harekete
geçirmeli. Onu başardığınızdaki mutluluğun hayali sizi hedefinize
ulaştıracaktır.

2. Ulaşılabilir bir hedef belirleyin.

Ulaşamayacağınız hedefleri belirlemek, sizin motivasyonunuzu düşürüp
moralinizi bozmaktan başka bir işe yaramaz. O yüzden hedefleriniz zorlayıcı
ama ulaşılabilir olmalıdır.

Örneğin üniversite sınavına bir ay kala sınava hazırlanmaya başlamak gibi

bir hedef doğru bir hedef belirleme olmayacaktır.
3. Hedefleriniz sadece size bağlı olmalı.
Hedeflerinize ulaşmak için ikinci bir kişiye ihtiyaç duyuyorsanız o hedef sizin
hedefiniz olamaz. Çünkü ikinci kişinin duygularını ve zamanını siz
yönetemezsiniz. O zaman o hedef size ait bir hedef olmaktan çıkar. Hedef
sadece sizin kararlarınız ve davranışlarınız ile ulaşabileceğiniz bir nokta
olmalı. İkinci bir kişinin desteğine ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu ayrı bir konu.
Kişiden destek isteyip yardım alabilirsiniz. Ama hedef sadece o kişiye bağlı
ise sizin hedefiniz olmayacaktır.
4. Hedefi gerçekleştirmek için kendinize makul bir süre verin.
Ana hedefi belirledikten sonra yapacağınız çalışmaları küçük hedeflere bölüp
o küçük hedeflere ulaşmak için de zaman belirlemelisiniz.
5. Engellere karşı esnek olun.
Hedefinize doğru yürürken öngörülemeyen engeller, sorunlar karşınıza
çıkabilir. İşte o zaman hemen hedefinizi gözden geçirmeli ve gerekirse
hedefinizde değişiklikler yapmalısınız. Bu esnekliğe sahip olmalısınız.
6. Planınızı belirli aralıklarla gözden geçirin.
Hedefinize ulaşma yolunda doğru yolda olup olmadığınızı görmek için
mutlaka planınızı kontrol etmelisiniz. Bir aksama veya yanlış giden bir şeyler
varsa hemen önlem alın. Bu gibi durumlar için kendinize b planı oluşturun.

Hedef belirlerken kendinize soracağınız sorular;

• Bu hedefe ulaşmayı gerçekten istiyor muyum?

• Bu hedef sadece bana mı bağlı?
• Hedefim ulaşılabilir bir hedef mi?
• Bu hedefe ulaşmak için kendime ne kadar süre veriyorum?
• Bu hedefe ulaşmak için bana kimler/neler yardımcı olabilir?
• Hedefimi hangi aralıklarla kontrol edeceğim?

Peki, hedef ne zaman belirlenir? Genelde baktığımızda çoğu kişi hedef

belirlemek için yılbaşını bekler. Yeni yıl, yeni başlangıçlar, yeni hedefler.
Oysaki hedef belirlemek için en iyi zaman ŞİMDİ’dir. Haydi, o zaman
hayallerinize ulaşmak için hedeflerinizi hemen şimdi yazın.

Hedefinizi belirlerken ölçülebilir bir hedef olmasına özen gösterin. Çok para
kazanacağım veya iş yerinde çok başarılı olacağım şeklinde genel hedefler, ne zaman
ulaşacağınızı ölçemediğiniz için ve sizi tatmin edecek durum günün koşullarına göre
sürekli farklılık göstereceğinden yararlı olmayacaktır. Bunun yerine, örneğin bu yılın
sonuna kadar 400.000 TL kazanacağım, okulda not ortalamamı bu yıl 3.50’nin
üzerine çıkartacağım, iş yerinde yıllık hedefimin 1.5 katını yakalayacağım gibi
ölçebileceğiniz hedefler koymak, hem şu anda hedefinize göre nerede olduğunuzu
anlamanız açısından, hem de hedefinize her yaklaştığınızda motivasyonunuzu
arttırması açısından çok daha faydalı olacaktır.

Ölçülebilir hedefler koyarsanız hedefinize ulaşıp ulaşmadığınızı veya ulaşmanız için

ne kadar zaman daha planlarınıza uygun hareket etmenizi gerektiğini kolayca
anlarsınız. Buna karşılık, ucu açık hedefler koyduğunuzda, hangi noktada hedefinize
ulaşacağınızı belirlemeniz olanaksız olacaktır. Böyle bir durumda, kısa sürede
motivasyonunuzu kaybedip eski hedefsiz hayatınıza geri dönersiniz. Aksine,
ölçülebilir kesin hedefler etrafınızdaki kafa karışıklığı yaratabilecek bütün etmenleri
ortadan kaldırıp, sizin başarılı olmanız için gereken çalışma azmini size sağlayacaktır.

Hedeflerinizi belirlerken, bir arkadaşınıza başardığınız bir şeyi anlatıyormuşçasına

kesin olun.  Oluşturduğunuz hedefler nerede, ne zaman, nasıl, ne kadar, kiminle
sorularına olabildiğince detaylı şekilde cevap versin. Hedefleriniz sizin ile ilgili olsun
ve sizin başaracağınız bir hususu simgelesin.

Hedefinizi yazın. Nereye olduğu çok da önemli değil, ama yazın. Yazmadığınız sürece,
aklınızda tuttuğunuz fikirlerin hiçbir önemi yoktur. Bugün ilk adimi atin ve hedefinizi
kâğıda dökün. Yoksa, gelip geçen fikirleriniz, dünya üzerindeki en yaratıcı fikir dahi
olsa hiçbir işe yaramaz. Kimse sizin için hedeflerinizi kâğıda dökmeyecek, o yüzden
zor da gelse zaman ayırın ve hedeflerinizi yazın. Bugün hedeflerinizi yazmasanız,
yarın muhtemelen başkalarının hedeflerini gerçekleştirmesine yardım etmek için
çalışıyor olursunuz.

Hedefiniz, kâğıda döktüğünüzde hali hazırda gerçekleşmiş gibi gözünüzde

canlandırabileceğiniz bir an oluştursun. Bu vesileyle, beyninizde hedefinizi başarmış
olursunuz, geriye kalan tek şey onu gerçek hayatta somutlaştırmaktır.  Bunun için ise,
sadece planlamanın diğer aşamalarına bağlı kalmanız yeterli olacaktır.
 Örneğin, Boğaziçi Üniversitesi İşletme Bölümü’nü kazanmak istiyorsanız: “Boğaziçi
Üniversitesi İşletme Bölümü’nü kazandım ve orada okuyorum” seklinde bir hedef
koyun. Bu hedefi yazdığınız anda, gözünüzde o anı canlandırın. Hatta, eğer
imkanlarınız el veriyorsa, Boğaziçi Üniversitesi İşletme Bölümü’ne gidin ve bu hedefi
orada da kafanızda canlandırın.  Bu örneği, binlerce farklı duruma uyarlayabilirsiniz.
Bu şekilde, hedefinizi açık ve kesin şekilde kâğıda döktüğünüz anda, artık nereye
giderseniz o da sizinle birlikte gelecektir. Kesinlikle şüphe duymayın, çünkü artık
hayatınızın bundan sonraki kısmı için çok önemli bir adım atmış oldunuz.
Şüphelerinizi, kuruntularınızı, korkularınızı bir kenara bırakın, siz artık bir hedef
sahibisiniz.

HEDEF BELİRLERKEN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER

Önce Kendinizi Tanıyın
Bir hedef belirlemeden önce mutlaka kendinizi tanıyın. Hayattan neler beklediğinizi, yetenekleriniz, karakter
özelliklerinizi, fiziksel özelliklerinizi, ailenizin ekonomik durumunu değerlendirin ve bütün bunlara uygun bir hedef
belirleyin.
Hedefiniz Ulaşılabilir Olsun
Belirlediğiniz hedefin, seviyenizin çok üstünde veya çok altında olmamasına özen gösterin. Kendi
durumunuza uygun bir hedef belirleyin.
Hedeflerinizi Yazın
Ulaşmak istediğiniz hedeflerinizi yazıp duvara, çalışma masanıza veya rahatça görebileceğiniz bir yere asın. Çalışma
isteğiniz azaldığında yazdığınız hedefinize bakı.
Net ve Somut Hedefler Belirleyin
Hedefleriniz net ve somut olsun. Herhangi bir okulu kazanmak istiyorum demek yerine ........ Anadolu Lisesini
kazanmak istiyorum deyin ve bu hedef için çaba gösterin.
Hedefiniz Beklentilerine Uygun Olsun
Hayattan ve gelecekten ne beklediğinizi düşünün ve bu beklentilere uygun hedefler belirleyin.
Hedefiniz Motive Edici Olsun
Belirlediğiniz hedefin sizde çalışma isteği uyandırması çok önemlidir. Hedefiniz motivasyonunuzu attıracak bir güç
olmalıdır.
1. Adım: Büyük Yaşam Hedeflerinizin Belirlenmesi
Kişisel hedefleri belirlemenin ilk adımı, yaşamınızda veya en azından gelecekte
önemli bir yaşta ne elde etmek istediğinizi, yani büyük yaşam hedeflerinizi
düşünmektir. Büyük yaşam hedeflerinizi belirlemek, karar verme sürecinizin diğer tüm
yönlerini şekillendiren genel bakış açısını şekillendirir.

Yaşamınızdaki tüm önemli alanları geniş ve dengeli bir şekilde kapsamak için,
aşağıdaki kategorilerin bazılarında (veya sizin için önemli olan diğer kategorilerde)
hedefler belirlemeyi deneyebilirsiniz:

 Kariyer – Kariyerinizde hangi seviyeye ulaşmak istersiniz, ya da kariyerinizde neyi

başarmak istiyorsunuz?
 Finansal – Hangi aşamada, ne kadar kazanmak istiyorsunuz? Bu şu andaki ariyer
hedeflerinizle nasıl bağlantılı?
 Eğitim – Özellikle edinmek istediğiniz herhangi bir bilgi var mı? Başka hedeflere
ulaşmak için hangi bilgi ve beceriye sahip olmanız gerekir?
 Aile – Bir ebeveyn olmak ister misiniz? Eğer öyleyse, nasıl iyi bir ebeveyn
olacaksınız?
 Sanatsal – Herhangi bir sanatsal hedefe ulaşmak istiyor musunuz?
 Tutum – Zihninizin herhangi bir parçası sizi geride bırakıyor mu? Davranış veya
alışkanlıklarınızdan beğenmedikleriniz var mı? Öyleyse, davranışınızı geliştirmek
veya soruna bir çözüm bulmak için bir hedef belirlemelisiniz.
 Fiziksel – Elde etmek istediğiniz atletik hedefler var mı, yoksa sadece yaşlılığa
sağlıklı olarak mı girmek istiyorsunuz? Bunu başarmak için hangi adımları
atacaksınız?
 Zevk – Hayattan nasıl zevk almak istersiniz? Hayatın bir kısmının kendinizin
olduğundan emin olmalısınız!
 Kamu Hizmeti – Dünyayı veya ülkenizi daha iyi bir yer yapmak ister misiniz?
Öyleyse bunu nasıl yapacaksınız?
2. Adım: Daha Küçük Hedefler Belirleme
Büyük yaşam hedeflerinizi belirledikten sonra, yaşam planınıza ulaşmak için
tamamlamanız gereken beş yıllık küçük hedefler belirleyin.

Bir sonraki adımda, büyük yaşam hedeflerinize ulaşmak için bir yıllık plan, altı aylık
plan ve bir aylık aşamalı daha küçük hedefler oluşturun. Bunların her biri bir önceki
plana dayanmalıdır.

Daha sonra, büyük yaşam hedeflerinize ulaşmak için bugün yapmanız gereken
“Günlük Yapılacaklar Listesi” oluşturun.

Başlangıç aşamasında, daha küçük hedefleriniz belli konularda kitap okumak ve üst
düzey hedeflerinize ulaşmanız hakkında bilgi toplamak olabilir. Bu, hedef ayarınızın
kalitesini ve gerçekliğini geliştirmenize yardımcı olacaktır.

Son olarak, planlarınızı gözden geçirin ve yaptığınız planların yaşamak istediğiniz

hayata uyduğundan emin olun.

Hedeflerinizi Belirlemek için Diğer İpuçları

Aşağıda verilen diğer ipuçları etkili ve ulaşılabilir hedefler belirlemenize yardımcı
olacaktır:

 Hedefleri Olumlu Yazın – Her hedefi olumlu bir ifade olarak ifade yazın. Bu onları
kristalleştirir ve onlara daha fazla güç verir.
 Kesin Olun – Başarıyı ölçebilmeniz için kesin hedefler belirleyin, tarihleri, saatleri ve
miktarları belirtin. Bunu yaparsanız, tam olarak ne zaman hedefe ulaştığınızı bilirsiniz
ve bunu başarmış olmanızın tam memnuniyetini dw hissedebilirsiniz.
 Öncelikleri Belirleyin – Birkaç hedefiniz olduğunda, her birine bir öncelik verin. Bu,
çok fazla hedefe sahip olmanızdan bunalmış hissetmemenize yardımcı olur ve
dikkatinizi en önemli olanlara yönlendirmenize yardımcı olur.
 Operasyonel Hedefleri Küçük Tutun – Çalıştığınız düşük seviyedeki hedefleri
küçük ve ulaşılabilir hale getirin. Eğer bir hedef çok büyükse, operasyonel adımlar
 ona doğru ilerlemiyormuş olduğumuzu bize gösterebilir. Hedefleri küçük tutmak ve
arttırmak, kendinizi ödüllendirmeniz için size daha fazla fırsat verir. Bu da sizi motive
eder.
 Performans Hedeflerinizi Belirleyin, Sonuç Hedeflerini Değil – Mümkün
olduğunca fazla kontrol sahibi olduğunuz hedefleri belirlemenize özen
göstermelisiniz. Kontrolünüzün ötesinde nedenler için kişisel bir hedefe ulaşmakta
başarısız olmak sizi zorlayabilir! Bu nedenler işletmekerde kötü iş ortamları veya
hükümet politikasının beklenmedik etkileri olabilir. Sporda, kötü hakem, kötü hava
koşulları, yaralanma ya da sadece kötü şanslar içerebilirler. Hedeflerinizi kişisel
performansa dayandırırsanız, o zaman hedeflerinizin başarısı üzerinde kontrol sahibi
olabilir ve onlardan memnuniyeti yakalayabilirsiniz.
 Gerçekçi hedefler belirleyin – Elde edebileceğiniz hedefler belirlemek önemlidir.
Diğer insanlar, örneğin, işverenler, ebeveynler, medya veya toplum, sizin için
gerçekçi olmayan hedefler belirleyebilirler. Bunu genellikle kendi arzularınız ve
ihtiraslarınızdan mahrum bırakarak yaparlar. Çok zor olan hedefler koymak da
mümkündür, çünkü yoldaki engelleri takdir edemezsiniz ya da belirli bir performans
seviyesine ulaşmak için ne kadar beceri geliştirmeniz gerektiğini anlayabilirsiniz.
Hedefleri Başarmak
Bir hedefe ulaştığınızda, bunu yapmanın memnuniyetini yaşamak için kendinize
zaman ayırın. Hedef başarısının etkilerini hazmedin ve diğer hedeflere doğru
yaptığınız ilerlemeyi gözlemleyin.

Hedef önemli biriyse, uygun şekilde kendinizi ödüllendirin. Tüm bunlar, hak ettiğin
özgüvenini oluşturmana yardımcı olur.

Bu hedefe ulaşma deneyimiyle, hedef planlarınızın geri kalanını gözden geçirin:

 Eğer hedefi çok kolay bir şekilde başardıysanız, bir sonraki hedefinizi daha da
zorlaştırın.
 Hedef, ulaşmak için uzun bir zaman aldıysa, bir sonraki hedefi biraz daha
kolaylaştırın.
 Diğer hedefleri değiştirmenize neden olacak bir şey öğrendiyseniz, bunu yapın.
 Hedefe ulaşmanıza rağmen becerilerinizde bir açık fark ederseniz, bunu düzeltmek
için hedefler koyup, koymamanız gerektiğine karar verin.
Bir sonraki hedeflerinizi belirleme sürecinde öğrendiğiniz dersleri geri bildirim olaerak
işin içine katın. Zaman geçtikçe hedeflerinizin değişeceğini de unutmayın.
Bilgilerinizdeki ve deneyimlerinizdeki büyümeyi yansıtmak için bunları düzenli olarak
ayarlayın ve yeni bilgilerinizin ışığında eğer hedefler artık daha fazla ilginizi
çekmiyorsa, onlardan vazgeçin.

Örnek Kişisel Hedefler

Örneğin, Mehmet hayatında ne yapmak istediğini düşünmeye karar verdi ve Büyük
Yaşam Hedefleri için şu kararları aldı diyelim;
 Mehmet’in Büyük Yaşam Hedefleri:

 Kariyer – “Çalıştığım gazetenin editörü olacağım.”

 Sanatsal – “Resim becerilerimi geliştieceğim. Sonunda, şehir merkezindeki galeride
kendi sergimi açacağım.”
 Fiziksel – “Bir maraton koşmak için hazırlanacağım ve bir maroton koşusuna
katılacağım.”
Mehmet Büyük Yaşam Hedeflerini bu şekilde belirledikten sonra, bu hedeflerin her
birini daha küçük, daha yönetilebilir hedeflere indirebilir. Örneğin çalıştığı gazetenin
editörü olma planını şu şekilde yapabilir;

 Beş yıllık hedef: “Önce yardımcı editör olmalıyım.”

 Bir yıllık hedef: “Mevcut Yönetici Editörün hazırladığı projeler için gönüllü
olmalıyım.”
 Altı aylık hedef: “Okula geri dönüp ve yarım bıraktığım gazetecilik derecemi
bitirmeliyim”
 Bir aylık hedef: “İşi yapmak için hangi becerilere ihtiyaç duyulduğunu belirlemek için
mevcut yönetim editörüyle konuşmalıyım.”
 Bir haftalık hedef: ” Yönetici Editör ile görüşmek için hazırlanıp, bir randevu
almalıyım.”
Bu örnekten de görebileceğiniz gibi, büyük hedefleri daha küçük, daha yönetilebilir
hedeflere bölmek, hedefin nasıl başarılacağını görmeyi çok daha kolay hale getiriyor.

Hedef Koymada Kilit Noktalar

Hedef koymak aşağıdakiler için önemli bir yöntemdir:

 Hayatınızda neye ulaşmak istediğinize karar vermek.

 Önemli olmayan şeylerden önemli olanı ayırmak.
 Kendinizi motive etmek.
 Hedeflerin başarılı bir şekilde elde edilmesine dayalı olarak, özgüveninizi inşa etmek.
Önce Büyük Yaşam Hedeflerinizi belirleyinSonra, Yaşam Boyu Hedef planınıza
ulaşmak için tamamlamanız gereken beş yıllık küçük hedefler belirleyin. Hedeflerinizi
düzenli olarak gözden geçirip güncelleyerek süreci devam ettirin. Ve bunu yaparken
hedeflerinize ulaşmanın memnuniyetini yaşamak için kendinize zaman ayırmayı
unutmayın.

Hedefleri henüz belirlemezseniz, hemen başlayın. Bu tekniği hayatınızın bir parçası

haline getirdiğinizde, kariyerinizin hızlandığını ve hayatınızı kendinizin yönettiğini
göreceksiniz.
 Hedef ve Plan Arasındaki İlişki: Sonuç ve Engellerin Belirlenmesi

Hedefinizi belirledikten sonra, bu hedefe ulaşmanızı sağlayacak plan kendiliğinden

ortaya çıkmayacaktır. Bu planın oluşturulabilmesi için, hedefiniz üzerinde
düşünmeniz ve onun pozitif getirilerini bu getirilere ulaşmak için aşmanız gereken
engellerler ile birlikte incelemeniz gerekmektedir. Bu inceleme, her ne kadar
hedefinize ulaşmanızda aşmanız gereken bir başka engel gibi görünse de esasında çok
eğlenceli bir süreçtir.  Bu süreçte, hedefinize ulaşan yolu beyninizde bir kez gitmiş
olursunuz. Bu aşamayı geçince yapmanız gereken, kafanızda oluşturduğunuz rotayı
kâğıda döküp yola çıkmak olacaktır.

Bu süreç, New York ve Hamburg Üniversiteleri’nde psikoloji profesörü olarak

görev yapan Gabriele Oettingen tarafından “Olumlu Düşünmeyi Tekrar Düşünmek”
(Rethinking Positive Thinking: Inside the New Science of Motivation) adlı kitabında
incelenmiştir. Buna göre, uzun zamandır popüler kültürde bize aşılanan olumlu
düşünmenin hedeflerimize ulaşmamız için gereklidir ve fakat yeterli değildir.

Olumlu düşünmek, kendimizi bir hedefi gerçekleştirmiş olarak hayal etmektir. 

Bazılarına göre, olumlu düşünme ve insanın düşüncesinde hedefini gerçekleştirilmiş
gibi hayal etmesi başarıya götüren bir yöntemdir. Popüler kültürde, sürekli ister kilo
verip güzel bir vücuda sahip olmak, ister iş yerinde herkesin gıpta ile baktığı bir
kariyere sahip olmak, ister okulda çok yüksek notlar almak, ne yapmak istiyorsanız
bu hedefleri gerçekleştirmiş olarak kendimizi görüntülemeniz ve buna kendimizi
inandırmanız gerektiği ve ancak bu şekilde bu hedefleri gerçekleştireceğiniz empoze
edilmektedir. Bu “gizemli” düşüncenin sahipleri, bu sistemde hedefi
gerçekleştirdiğimizde hayatımızda olacak kazanımları ve bu yolda aşmamız gereken
engelleri hesaba katmazlar.

Oettingen’e göre olumlu düşünme ve canlandırma hedeflerimizi gerçekleştirmemiz

için yeterli değildir. Hedeflerimizi gerçekleştirirken, bu hedefi gerçekleştirdiğimizde
bize neler getireceğini ve bu hedefe giden yolda karşılaşacağımız engelleri önceden
incelememiz gerekir. Bu incelemenin sonrasında, belirlediğimiz engelleri aşmak için
plan yapmamız, hedefimize ulaşmanın en etkili yoludur. Yani insanların hedefleri ile
bunların gerçekleşmesi arasında üç adet daha aşama bulunmaktadır. Bu aşamalar:

 Hedefe ulaşmanın sonuçlarının belirlenmesi,

 Hedefe ulaşmak için aşılması gereken engellerin belirlenmesi, ve
 Planlamanın yapılmasıdır.

O halde, planlamaya geçmeden önce, sonuçların ve engellerin belirlenmesi ne

demektir bir göz atalım.
Sonuçların Belirlenmesi

Çoğu zaman hepimizin bir hedefi vardır. Ancak, bu hedef gerçekleşirse neler
olabileceğini, hayatımızın nasıl değişebileceğini fazla düşünmeyiz. Ne olursa olsun bu
hedefe ulaşmak isteriz ve fakat hedefin sonuçları hakkında detaylı bir inceleme
 yapmak zahmetine girmeyiz. Hedefimizin sonuçları hakkında düşünmek esasında
hedefe ulaşmanın çok önemli bir parçasını oluşturur.

Hedefimizi belirledikten sonra, bunun için çalışmaya başlayıp detaylar içerisinde

kaybolmaktansa, bir an durup kendimize şu soruları sormalıyız:

 Bu hedefe ulaşırsam, hayatım nasıl değişecek?

 Hedefe ulaşmanın hayatım, eğitimim, kariyerim, ilişkilerim üzerindeki olumlu
sonuçları neler olacak?
 Hedefe ulaştığımda nasıl hissedeceğim?

Bu soruların cevaplarını ayrıntılı biçimde düşünmemiz gerekir. Eğer gözünüzde

canlandırmanıza yardımcı olacaksa kısa notlar da alabilirsiniz. Bu sonuçları hayal
etmek, hedefinizi kafanızda gerçekleştirmeniz anlamına gelecektir. Bu da istediğiniz
çalışma azmini size sağlayacaktır.
Engellerin Belirlenmesi

Hedefinizin sonuçlarını düşünürken, elbette sürekli aklınıza takılan bir şeyler

olacaktır. Bu aklınıza takılan hususlar, hedefe giden yolda aşmanız gereken
engellerdir. Çoğu zaman, bu engellerin ne olduğunu, bunları aşmanın ne kadar güç ve
zaman gerektirdiğini düşünmeden, engeller hakkında endişeye kapılırız. Engelin ne
olduğunu tam olarak bilmeden, bu engelin bizi hedefimizden alıkoyacağını düşünerek
motivasyonumuzu yitirir, hareket edemez duruma geliriz.  İşte bu durum uzun
vadede bizi tembel, elini taşın altına sokmayan, tatminsiz bireyler haline getirir.

Aklınıza yapacağınız işe veya hedefinize ilişkin engeller geldiğinde, umutsuzluğa

kapılıp motivasyonunuzu yitirmeyin. Öncelikle rahatlayın, derin bir nefes alın. Bu
durumun üstesinden gelmek için gereken her özelliği sahipsiniz. Engeller kaçmanız
gereken engebeler değildir, siz bu engellerin üzerinden atlamayı başarabilecek
güçtesiniz. O halde, düşünmeye başlayalım:

 Hedefinizi gerçekleştirmenizin önündeki engeller nelerdir?

 Sizi şu anda rahatsız eden nedir? Hedefinizin peşinden huzurlu şekilde gitmenize
engel olan nedir?

Eğer daha kolay olacaksa, bir kalem kâğıt alın ve hedefinizi gerçekleştirmenizin
önündeki engelleri listeleyin. Sakın aklınıza gelen bir engeli, bu o kadar da önemli
değil diyerek küçümsemeyin, aklınıza gelen ve orada takılan her bir engeli yazın.
Aklınıza gelen her detay, her küçük soru işareti, ileride büyüyüp daha büyük
sorunlara yol açabilir. O yüzden kendi benliğinizden sıyrılıp, soruyu objektif şekilde
sorun: Beni bu hedefi gerçekleştirmekten alıkoyan nedir? Bu engel içinizde
büyüttüğünüz bir duygu, başkalarının sizi yapmaya veya inanmaya zorladığı mantık
dışı bir düşünce veya bağımlı hale geldiğiniz bir alışkanlık olabilir. Bu engeli veya
engelleri bulduğunuz an, artık hedefiniz tam karşınızda, dokunabileceğiniz uzaklıkta
duruyor olacaktır.
İnanın ki, yukarıdaki soruların cevaplarını bilen tek kişi sizsiniz ve ne kadar para ve
emek harcarsanız harcayın bu engelleri tek tek belirlemek için size yardımcı
olabilecek başka bir kişi daha bulunmuyor. Cevapları sadece siz biliyorsunuz.
Engelleri bilen sadece siz olduğunuza göre, bunları çözecek olan ve hedefinize
ulaşacak olan da sizsiniz.

Bu engellere cevapları bulurken, aklınızda bulundurmanız gereken önemli bir husus

da elinizdeki imkanlardır. Eğer elinizdeki imkanlarla, önünüzdeki engellerin
üstesinden gelmek mümkün değilse, öncelikle imkanlarınız dahilindeki hedeflere
yönelmeniz ya da aklınızdaki hedeflere ulaşırken karşınızdaki engellerin üstesinden
gelmenize yönelik olarak imkanlarınızı geliştirmeniz gerekir. Örneğin, üniversitede
finaller sırasında, daha önce gerekli çalışmayı yapmadığınız üç dersin sınavına
girmeden önce sadece bir gününüz varsa, elinizdeki imkanlar dahilinde (yani 24
saat), bu dersler arasında finalde iyi bir not almanın en önemli ve sizin açınızdan en
avantajlı olanını seçip, onun finaline çalışmanız yerinde bir seçim olacaktır.
Planı Belirlerken Doğru Soruları Sormak

21. yüzyılda, hangi alanda faaliyet gösteriyor olursak olalım, önümüzde hedefe
ulaşmak için izlenebilecek birden fazla yol bulunmaktadır. Bu birden fazla seçenek
içinde kararsız kalmak çok doğal bir sonuç olarak ortaya çıkar. Bu seçenekler
içerisinde, sizin koşullarınıza en uygun ve isteklerinizi karşılayabilecek olanı bulup,
takip etmek belli bazı soruları kendimize sormayı gerektirir.

Ancak soracağınız soru veya soruları da çok iyi düşünmek ve ondan sonra sormak
gerekir. Zira, sorduğunuz sorulara alacağınız cevaplar sizi yanlış yola veya daha
düşük ölçekli başarılara götürebilir. Aklımızda ulaşmayı istediğimiz bir husus
olduğunda, ilk sorduğumuz sorular “Bunu yapmanın iyi bir yolu nedir?” ya da “Bu
sonuca nasıl ulaşabilirim?” gibi sorulardır.  Ancak bu sorular bizi tek bir cevaba
değil, az önce bahsettiğimiz seçenekler havuzuna götürür.  Bu da kararsızlık illetine
yakalanmamız için atılmış ilk adım olur.

O halde yapılacak olan, bu seçenekler havuzundaki en iyi seçeneği bulup

çıkartmaktır. Bu en iyi seçeneği bulmak için de en iyi soruları sormamız gerekir. Biz
artık bir şeyi yapmanın iyi bir yolunu değil, o şeyi yapmanın en iyi yolunu arıyor
olacağız. Artık bu nasıl yapılır değil, bu en mükemmel şekilde nasıl yapılır sorusunu
soracağız. Bunu yaptığımızda, artık en iyinin altındaki, iyi ama mükemmel olmayan
seçeneklerle vakit kaybetmeyeceğiz. Her zaman en iyi, en güzel, en doğru, en kârlıya
ulaşmak için sorularımızı soracağız.

Örnek verecek olursak, sene sonunda üniversite sınavına girecek olan bir öğrenci
iseniz, artık üniversiteyi kazanmanın bir yolu nedir diye sormamalısınız. Çünkü bu
soruyu sorarsanız, bu yollardan herhangi bir tanesini bulursunuz. Ama siz üniversite
sınavı sonunda, herhangi bir yer kazanıp, ömrünüzün sonuna kadar yapacağınız
herhangi bir mesleğe sahip olmak istemiyorsunuz. Sizin istediğiniz, bu sınav
sonucunda en mükemmel sonucu alıp, hayatınızın geri kalanını en mükemmel
şekilde geçirmenize yardımcı olacak bir meslek sahibi olmaktır. O yüzden, üniversite
sınavında en mükemmel sonucu almam için ne yapmam gerekir sorusunu tekrar
tekrar kendinize sorup, bunun cevabını almanız gerekmektedir. Bu soruyu
sorduğunuzda artık seçenekleri bire indirmiş ve en mükemmel cevabı aramaya
başlamış olursunuz.

Bizim yetiştiriliş tarzımızda, alçak gönüllü olmak çok önemli bir yer tutar. Bu erdem,
uzun vadede insana çok şey kazandırabilecek bir özelliktir. Ancak, hedeflerinizi
belirlerken ve rotanızı çizerken alçak gönüllülüğü kapının dışında bırakın. Bu
noktada, siz kendinizle, kendi benliğinizle ve kendi isteklerinizle baş başasınız.
Kendinize karşı alçak gönüllü olmanızın hiçbir manası yok.

Tabii ki, çoğu zaman, en mükemmel seçenek ortalıkta dolaşmaz. Bu seçeneği sizin
bulmanız gerekmektedir. En mükemmel seçeneği bulmak için sorunuzu
sorduğunuzda, karşınıza birden fazla seçenek, en mükemmel seçenekmiş gibi
çıkabilir. Bir diğer ihtimal de, hiçbir seçeneğin gözünüze mükemmel bir seçenek
olarak görünmemesidir. Bu durumda, benim için en iyi seçenek ne olurdu sorusuyla
başlamak yerinde olacaktır. Bu soruya verilecek cevap, sizin istekleriniz ve elinizdeki
imkanlar dahilinde, mantık süzgecinden geçirilecek bir inceleme gerektirir. Eğer
seçeneklerin bazıları, sizi isteklerinize ulaştıramayacak veya sizin elinizdeki imkanlar
dahilinde uygulamaya konulamayacaksa, bu seçenekleri mantık süzgeci içerisinde
elemiş olacaksınız. Bu mantık süzgeci, yukarıda belirttiğimiz seçenekler havuzundaki
birçok seçeneği bire değilse bile, birkaç seçeneğe indirmenize yardımcı olur.

Yukarıdaki soruya geri dönersek, üniversite sınavında en mükemmel sonucu almam

için nasıl hareket etmem en mükemmel seçenek olurdu diye düşünmek yerinde
olacaktır.  Bu soruya cevaben, aklınıza gelen mümkün seçenekleri sıraladığınızda,
elinizde fazla sayıda test çözmek, ders notlarını çalışmak, özel ders almak, o dersi iyi
bilen bir arkadaşla birlikte çalışmak, anlamadığınız bölümleri okulda öğretmenle
konuşmak gibi bir seçenekler havuzu ortaya çıkabilir. Üniversite sınavına
hazırlanırken öncelikli istekleriniz ve elinizdeki imkanlar dahilinde, bu seçenekler
veya diğerleri arasında bir elemeye gidersiniz. Bu eleme sonunda, elinizde kalan en
iyi seçeneklerle kendinize bir rota oluşturabilirsiniz.
Bu şekilde, seçenekler havuzunda en mükemmel seçeneği bulmak, sizi elinizdeki
imkanlar dahilinde en iyiyi yapmaya teşvik eder. Artık kapasitenizin altında, iyi ama
mükemmel olmayan hedeflerle ve sonuçlarla yetinmek zorunda değilsiniz. Kendinize
sorduğunuz soruları değiştirdiğiniz ve artık herhangi bir cevabı değil en mükemmeli
aradığınız için, hayatınızda da önemli gelişmeler ve iyileşmeler görmeniz bu sürecin
doğal bir sonucudur. Doğru soruları sorarak, imkanlarınız dahilinde en iyiye ve en
mükemmele olan yolculuğunuzun ilk adımını atmış oldunuz.

 Hedef nedir? Plan oluşturmaya nereden başlayacağım? Nasıl plan yapılır?

Planlamayı neden yaptığımızı anlamamız çok önemlidir, ancak yeterli değildir.  Bir sonraki
aşama nasıl planlama yapmalıyız sorusu ile karşımıza çıkar.  Planlama ulaşmak istediğimiz
sonuçtan bağımsız bir çalışma değildir. Esasında planlama sırasında ulaşmak istediğimiz
asıl hedefi parçalara böleriz. Daha sonra, zaman içerisinde belirlediğimiz vadelerde
hedefimizin bölünmüş parçalarını tamamlarız. Bu yazıda nasıl plan yapılır sorusunun ilk
adımı yani hedef belirleme hakkında konuşacağız. Eğer sizin hali hazırda bir hedefiniz
varsa ve doğrudan plan yapma tekniklerini öğrenmek istiyorsanız Plan Yapma
Teknikleri yazıma geçebilirsiniz. Amaç ve Hedef
Plan yapmayı bir yapboza benzetebiliriz. Hepimizin aklında tamamlanmış ve anlamlı bir
bütün teşkil eden yapboz vardır, ancak asıl hedef olan tamamlanmış yapboza derhal
ulaşamayız.  Bunun için ilk yapboz parçasından başlayarak teker teker yapbozu
birleştirmemiz gerekmektedir. Planlama, bir yandan nihai hedefinizi her daim göz önünde
bulundurmanızı ve aynı zamanda zaman içerisinde güzergahınızı çizen planınızda
değişiklikler yapabilmenizi sağlayacaktır. Yani, birkaç yapboz parçasını yanlış
koyduğunuzu derhal anlar ve hatalarınızı çok geç olmadan düzeltme şansı
bulursunuz. Amaç ve Hedef
Nasıl plan yapılır sorusu herkesin farklı cevaplar verebileceği bir sorudur. Planlama
yaparken kullanılacak yöntemler ve planın gerçekleşmesi için öngördüğünüz süre kişiye
göre farklılık gösterecektir. Tabii, bu yöntemin seçilmesinde kişisel tercihler söz sahibi
olurken, vadelerin uzunluğunun belirlenmesinde hedefinizin ne olduğu ve hedefinizin
oluşturduğu yapbozu tamamlamak için ne kadar süre gerektiği önemli olacaktır. Amaç ve
Hedef
Özellikle, gerçekleştirmek istediğiniz hedefleriniz var ve fakat sabırsızlıkla nereden
başlayacağınızı bilmiyorsanız ve hedefinize ulaşmanın çok uzun bir zaman alacağını
düşünüp o ilk adımı atmaktan kaçınıyorsanız, planlama sizin dünyanızı değiştirecek ve artık
hayal kuran değil hayallerini gerçekleştiren kişi olacaksınız. Amaç ve Hedef
Kafamızda bir sorun veya ulaşılması gereken hedef olduğunda, bu durumu belli bir vade
sonunda en etkili şekilde istediğimiz konuma getirmek isteriz.  Yani, bir sorunumuz varsa
bunu çözmek veya bir hedefimiz varsa bunu gerçekleştirmek için gerekenleri düşünürüz.
Planlama, hem bu hedefi çizmemizi sağlar, hem de hergün yapmamız gerkenleri
yaptığımız sürece, başarılarımızı korumak ve ilerlememizin hiç durmadan devam etmesini
sağlamak için bize yol gösterir. Amaç ve Hedef
Planın uygulanması ve günlük hayata aktarılması ise bambaşka bir alandır.  Bir çoğumuz
planlar yapsak bile bu planları günlük hayatımıza aktarmakta büyük zorluklar yaşarız.
Yukarıda yaptığımız benzetmeden yola çıkarsak, planımız bir yapboz ise hayatımızın her
günü, her saati, her dakikası bu yapbozun parçalarını oluşturur. İster bu yapboz parçalarını
gerektiği gibi kullanır ve hedefimize her an biraz daha yaklaşırız, ister bu parçaları çöpe
atar ve boş ve hedefsiz geçen hayatımızı mutsuz ve tatmin olmamış şekilde devam
ettiririz. Amaç ve Hedef
Aklınızdan çıkmayan hedefinizi size garanti etseler çok mutlu olursunuz. İşte, planlama bu
garantiyi size verecek. Yeter ki yapılması gerekenleri sırasıyla ve sabırla yapın. Bir günde
köşeyi dönmeyeceksiniz veya bir anda işinizde veya okulunuzda büyük başarılar
yaşamayacaksınız. Ama bu bir günler bir araya gelecek ve düşündüğünüzden çok daha kısa
bir zamanda, farkında bile olmadan aklınıza bile getiremeyeceğiniz başarılar
yakalayacaksınız. Ondan sonra ise, artık başarının formülünü bildiğiniz için hayatınızın geri
kalanı bir başarı hikayesi olacaktır. Amaç ve Hedef
Hedef nedir? Hedef Belirleme ve Planlama
Okulda veya işyerinde başarıyı yakalamanız için hedefler belirlemek ve her hareketinizde
bu hedeflerinizi aklınızda tutmak çok büyük bir etkiye sahiptir. Başarılı insanların hepsi
uzun vadeli düşünebilen ve hedeflerini kendi hayatlarının rotası olarak belirleyen
insanlardır. Bu insanlar, hedeflerini hep kendilerine hatırlatırlar ve bu hedefe daha hızlı
ulaşmak için neler yapmaları gerektiğini hep kendilerine sorarlar. Amaç ve Hedef
Nasıl plan yapılır? Planın anahtarı ve başlangıç noktası ulaşmak istediğiniz hedefi
belirlemenizdir. Daha sonrasında, bu hedefe ulaşmak için ihtiyaç duyacağınız temel
özellikleri belirlersiniz. Bunu takiben de bu temel özelliklerin kazanılmasına veya
geliştirilmesi için orta vadeli ve kısa vadeli plan yaparsınız. Bu sayede gelecek vizyonunuzu
kullanarak anlık kararlarınızı netleştirmiş olursunuz. Yazılı bir plan, gelecek vizyonunuzu
her yeni günün koşullarına uygun olarak yenilemenize izin verir. Amaç ve Hedef
Bu yazıda, hedef belirlemenin ve planın farklı yönlerini ele alacağız ve bu süreçte bize
yardımcı olacak yöntemleri inceleyeceğiz. Nasıl plan yapılır sorusunu cevabına farklı
yönlerden bakacağız. Başlamadan önce bir şeyi çok önemli şekilde belirtmek istiyorum. 
Aşağıdaki sistem size ne istiyorsanız verecektir ama bu süreç ciddi bir süreçtir.  Bunu
yaparken her an yanınızdan ayıramadığınız cep telefonunuzdan, televizyondaki en
sevdiğiniz yarışma programından ya da diğer zevkli fakat dikkat dağıtan şeylerden uzak
durmanız gerekmektedir. Amaç ve Hedef
Hedef Belirleme
Neden İnsanlar Hedefsiz Yaşıyor? Ben Neden Böyle Yapmamalıyım? Nasıl plan yapılır
sorusunun cevabı hedef belirleme ile başlar. Amaç ve Hedef
Planlamanın, ilk aşaması ne istediğinize karar vermektir. Dünya üzerinde, bugüne kadar
yaşamış insanların ezici çoğunluğu ne istediklerine karar vermeden ölüp gitmiştir. Bunu
binlerce yıl içerisinde milyarlarca insan için düşündüğünüzde, ne kadar büyük bir kayıp
olduğunu daha iyi anlarsınız. Amaç ve Hedef
Eğer hedef belirlemek bu kadar önemliyse, neden bu kadar insan hayatlarını herhangi bir
hedef belirlemeden manasızca yaşıyor? Bunun en önemli sebebi bilgi eksikliğidir. Eğitim
hayatımız boyunca, bize her gün bilgi pompalanıyor; ancak kimse bize hedefimizin ne
olduğunu sormuyor. Bize, hedef koymanın ve belli bir amaç doğrultusunda yaşamanın
önemi öğretilmiyor. Bu bilgi eksikliği, kafası ansiklopedi haline getirilmiş yarış atları
oluşturuyor. Ancak, bu yöntem artık yeterli olmuyor; zira artık bilgi her an her yerde
ulaşılabilir durumda. Dolayısıyla, bilgiye her yerden ulaşmak bu kadar kolayken artık bizi
okulda pompalanan bilgi kurtaramaz. Amaç ve Hedef
Dolayısıyla, daha küçük yaşlardan ve bugüne kadar yapmadıysak artık daha fazla zaman
kaybetmeden yapılması gereken, manasız bilgi yığınlarından kurtulmak, ve öncelikle ne
istediğimize karar vermektir. Bu kapsamda, okullarda öğrencilerin ne istediklerini
konuşmamız, işyerlerinde çalışanların hedeflerini konuşmamız ve onlara hayatı doya doya
ve var oluş amaçlarına uygun olarak yaşatmamiz gerekmektedir. Amaç ve Hedef
Hayatınıza bir anlam katmak için, ne istediğinize karar vermeli ve daha sonra da bu
istediğinizi nasıl gerçeklestireceginizi bulmanız gerekmektedir. Etrafınıza baktığınızda,
sanat, spor ve diğer bir çok alanda başarılı olanlar ve diğerlerine öncülük edenler hayatta
ne istediklerini bilen insanlardır. Bu blog size, hem hayatta ne istediğinizi anlamak, hem de
bunu nasıl gerçekleştireceğiniz hususunda yol gösterecektir. Amaç ve Hedef
Hedefler koymaktan kaçınmamızın bir nedeni de, etrafın baskısıyla, bu hedefleri
gerçeklestiremeyeciğimiz düşüncesidir. Etrafımızda negatif enerji yayan foseptik çukurları
çoktur. Bu foseptik çukurları “tek akıllı sen misin”, “bu hayatta olmaz”, “rüyanda görürsün”
tarzı söylemlerle sizi hareket edemez hale getirmeye çalışırlar. Aslında, bu kelimelerle
anlatmak istedikleri ise “sen başarılı olursun diye çok korkuyorum, lütfen bu söylediklerini
yapmaya çalışma”, “umarım başarısız olursun da senin başarılı olduğunu görüp üzülmem
gerekmez”dir. Etrafınızdaki foseptik çukurlarını görmezden ve duymazdan gelin, bırakın
onlar bulundukları yerde kalsınlar. Siz çok daha iyi yerlere layıksınız. Amaç ve Hedef
Şunu aklınızdan çıkarmayın ki hedef koyduktan sonra yaptığınız her yanlış, boş oturup
hayatta güzel günlerin gelip sizi bulmasını beklemekten iyidir. Hedefe giderken yanlış
yaptığınızda, yanlışınızın farkında olursunuz. Buna karşılık, olduğunuz yerde oturup
hareket etmiyorsaniz, televizyondan veya oyun konsolundan kafayı kaldırıp, hayatım geçip
gidiyor ne yapmalıyım demiyorsanız, her saniye yanlış yapıyorsunuz demektir. Otura otura
ancak karpuz büyür ki, onun bile insanlığa bir yararı var. Amaç ve Hedef
Okulda ve işte hedeflerinizi çok açık şekilde belirlemeniz gerekmektedir. Açık hedefler
belirlemeden, yani nereye koştugunuzu bilmeden geçirdiğiniz her dakika sınırlı hayat
hazinenizden kaybettiğiniz altın külçeleridir. Hedefiniz belli olmadan yaşadığınızda,
başarıya ulaşamamanız yanında, bir ömür tatmin olmamış bir iç sesle birlikte de yaşamak
zorunda kalırsınız. Her gün içinizde bir ses, bu şekilde geçen bir hayatın doğru olmadığını
ve sizin dünyaya geliş amacınızın gayesiz bir hayat yaşamak olmadığını söyler. İnsanı insan
yapan ve var oluş gayesini tamamlayan, kendisine hedefler koyması ve bu hedefleri
gerçekleştirmek gayesiyle dolu dolu bir hayat yaşamasıdır. Amaç ve Hedef
Hedeflerinizi açık olarak belirlemeden de okulda başarılı notlar alabilirsiniz veya işinizde
başarılı olabilirsiniz. Ancak, iyi belirlenmiş bir hedefiniz olmadığında, eğitim ve kariyer
yolculuğunuzda karşınıza çıkan zorluklar sizi çok hızlı şekilde etkileyecek ve kazanılmış
başarıları bir anda ortadan kaldırabilecektir. Dolayısıyla, hedefiniz olmadan kazandığınız
başarılar, bilinçli alınmış kararlar sonucunda ulaşılan başarılara benzemeyecektir. Bu
başarılar, uzun vadede unutulacak ve sizin için bir anıdan ibaret kalacaktır. Amaç ve Hedef
Hedef koymak, irade gücü kullanmanızı gerektirir. Bu zamanın geçmesiyle kendiliğinden
olacak bir olay değildir; kimse de sizin yerinize düşünüp sizin için bir hedef koymayacaktir.
Eğer, böyle bir durum varsa, sizin için hedef koyanlar hep kendi menfaatlerini düşünürler.
Onların koyduğu hedefleri kabul etmeyin. Beyninizi çalıştırın ve düşünün: Daha iyi olmak,
daha güzel bir hayat yaşamak, ömrümün her anından mutluluk duyacağım bir yaşam
sürmek için ne yapmak istiyorum? Bu sorunun cevabını siz vereceksiniz. Aklınızdaki kara
lekeleri, düşünerek çözüp atacak ve berrak bir irade ile ne yapmak istediğinize karar
vereceksiniz. Ya da o kara lekelerle, tatmin olmamış bir hayat yaşar ve kendiniz için açık
hedefler belirlemediğiniz sürece, bu sıkıntılardan dolayı acı çekmeye devam
edersiniz. Amaç ve Hedef
O yüzden, şimdi bulunduğunuz yerde durup düşünün. Şu anda bulunduğum noktaya nasıl
geldim? Bu yolculuk, herhangi bir hedef belirlemeden, rüzgarın sizi götürdüğü yerde mi
son buldu? Yoksa, belirlediğiniz hedefler doğrultusunda mı hareket ediyorsunuz. Eğer
cevabınız ikincisiyse, zaten doğru yoldasınız. Ama eğer buraya bilinçli şekilde geldiğinizi
düşünmüyorsanız, nereye gittiğinizi bilmiyorsunuz demektir. Bu durumdayken de okulda
başarılı olabilirsiniz, iş yerinde terfi alabilirsiniz, kendi kurduğunuz iş başarılı olabilir,
evlenebilirsiniz ve çocuk sahibi olabilirsiniz. Ama bunların hiçbiri sizin özgür iradenizle
aldığınız kararlar olmayacaktır. Sadece bir başkasının hayatını yaşamış olacaksınız. Tam
da bu sebepten dolayı, hayatınıza yol verecek hedefler belirlemenizin vakti gelmiştir. Amaç
ve Hedef
Bugün gerçekten neye ihtiyacınız olduğuna karar verin, ve geleceğinizi okuldaki kaprisli
öğretmenin, iş yerindeki sorunlu patronun mantıksız hareketlerine teslim etmeyin.
Hayatınızın dizginlerini kendiniz tutun ve nereye gitmek istediğinize kendiniz karar verin.
Bu yol yanlış bir yere de çıksa, bu sizin yanlışınız olacaktır. Başkalarının doğrularını
yaşamak yerine, kendi yanlışlarınızla gurur duyun. Bu sayede, milyarlarca insandan bir
farkınız olacak ve onların hiçbir zaman deneyimleyemeyeceği muazzam bir kontrol hissi
yaşayacaksınız. Amaç ve Hedef

Plan Yapma Teknikleri

Eylül 28, 2017Volkan Celen

Hedefimizi belirledikten sonra, hedefimizi gerçekleştirmenin hayatımızda nasıl değişiklikler

yapacağı hakkında düşündük. Daha sonrasında ise, hedefimizle şu anki durumumuz arasında
duran engelleri tek tek belirledik.  Artık hedefimizi de bu hedefe ulaşmak için aşmamız
gereken engelleri de çok iyi biliyoruz. Şu an bulunduğumuz noktaya (A) noktası diyelim,
hedefimiz de (B) noktasında duruyor diyelim. (A) ve (B) noktaları arasında da daha önce
neler olduğunu açık olarak belirlediğimiz engellerimiz duruyor. İşte bu engelleri kimi zaman
çözerek, kimi zaman üzerinden atlayarak, kimi zaman da etrafından dolaşarak, (A)
noktasından (B) noktasına en kısa sürede ve en etkili yoldan ulaşmamızı sağlayacak rotaya
başarı planı diyoruz. Bu yazıda başarı planı nasıl yapılır sorusuna cevap vereceğiz. Plan
Yapma Teknikleri
Hayat size her zaman kolay ve rahat bir çalışma ortamı sunmayacaktır. Eğer, öyle olduğunu
düşünüyorsanız, derhal yaptığınız ne varsa bırakın ve tekrar düşünün. Zira, eğer böyle bir
durum içindeyseniz, muhtemelen yavaş yavaş dibe çöküyorsunuz. Plan Yapma Teknikleri
Hayatın zorlukları ile karşılaştığımız noktada, dışarıdaki insanların telkinlerine ve yol
göstermelerine daha açık hale geliriz. Bu tavsiyeler bazı durumlarda yardımcı olsa da
özellikle rekabetçi eğitim ve iş ortamlarında çok da yararlı olmayabileceklerdir. Sizin bir plan
dahilinde hareket etmeniz, sizi insanların kötü niyetli olabilecek telkinlerinden koruyacaktır.
Zira, dışarıdakiler ne derse desinler, siz başarı planı doğrultusunda hareket ettiğiniz sürece
nereye doğru yol aldığınızı bileceksiniz. Üç aylık planınıza her baktığınızda, ulaşmak
istediğiniz son noktanın ne olduğunu hatırlarsınız ve bu vesileyle dışarıdakilerin yol
göstermesinin sizi bu hedefe daha da yaklaştırıp yaklaştırmayacağını da kolaylıkla
anlarsınız. Plan Yapma Teknikleri
Aynı şekilde, bazen hayatta ani değişiklikler olabilir. Ancak, bizler bulunduğumuz konumu
kaybetmemek için karşımıza çıkan değişiklikleri fırsat olarak görüp peşinden gitmek yerine,
bulunduğumuz konuma sıkı sıkıya bağlanmayı seçeriz. Buna karşılık, başarı planı yaparak
hareket edersek, artık tek tek ağaçları değil, bütün ormanı aynı anda gördüğümüzden,
karşımıza çıkan fırsatları derhal değerlendirebiliriz. Unutmayın ki, hepimizin hayatında her
gün onlarca fırsat beliriyor, ancak bunların fırsat olduğundan bile habersiz hayatımızı devam
ettiriyoruz. Planlama, bize bu fırsatların hepsini kuşbakışı görmek, ortaya çıktığı anda zaman
kaybetmeden fark etmek ve eğer planımızla uyumluysa, tutarlı kararlar alarak bu fırsatların
peşinden gitme yeteneğini ve cesaretini verir. Plan Yapma Teknikleri
Özellikle, yıllar ilerleyip sorumluluklarımız arttıkça, bu planlama faaliyetini yapmak bize
büyük kolaylık sağlayacaktır. Zira, birden fazla sorumluluk alanımız olduğunda, gün
içerisinde aldığımız kararlar için uzun uzadıya düşünme fısatımız olmaz. Eğer, üzerinde
düşünülmüş ve iyi hazırlanmış bir planımız varsa, günlük kararları alırken vakit harcamamıza
gerek kalmayacaktır. Zira, böyle bir durumda, karar mekanizmamız bunun planımızla uyumlu
olup olmadığına bakacak ve uyumluysa yapmamıza, değilse yapmamamıza karar
verecektir. Plan Yapma Teknikleri
Planlama, geleceği bugünden kafanızda canlandırmamıza yardımcı olur. Planımızı
oluşturduğumuzda, gelecekte belirsiz bir nokta olarak duran hedefimiz, daha görünür ve
ulaşılabilir bir mesafede belirir. Gelecekte neler olacağını bilemediğimiz için, elbette ki bu
uzaklık zaman içinde bizim olduğumuz yere yaklaşıp uzaklaşabilir, ama her zaman bir deniz
feneri gibi gitmemiz gereken yönü gösterecektir. Plan Yapma Teknikleri
Planın Vadesi
Başarı planı yaparken, akla gelen sorulardan bir tanesi, yaptığımız planın ne kadar bir süre
için olması gerektiğidir. Bu süre kişiden kişiye değişebilir. Ben, üç aylık (90 günlük) bir süre
dilimini temel alarak planlamamı yapıyorum. Üç aylık süre, bana hem ulaşılması daha kolay
hedefler veriyor, hem de hedefime ulaşmam için gereken süreyi öngörülebilir hale getiriyor.
İnsanoğlunun doğası gereği, yaptığımız çalışmanın sonuçlarını en kısa zamanda görmek
istememiz sebebiyle, kısa vadeli planlamalar uzun vadeli (1-2 yıl) planlamalara nazaran daha
uygulanabilir ve tekrarlanabilir oluyor. Plan Yapma Teknikleri
Bu durum, tabi ki daha uzun vadeli hedeflerimizin olmasına engel değil.  Eğer, hedefimiz üç
aydan daha fazla sürecek bir yolculuğu gerektiriyorsa, hedefimizi bir ekmeği dilimler gibi, üç
aylık dilimlere ayırabilir ve ilk dilimden başlayarak 90 günlük planlamamızı yapmaya
başlarız. Plan Yapma Teknikleri
90 günlük planlar yaptığımızda, sadece bu 90 günü değil, bunu takip eden 2-3 yılı da
düşünmüş oluruz. Zira, bu 90 gün içerisinde yapmayı hedeflediklerimiz esasında takip eden
yıllarda tamamlamak istediğimiz daha büyük bir planın parçalarını oluşturmaktadır.  Bunu
bilmek yeterlidir, 90 günün ötesini düşünürken o günlerin planlamasını bugünden yapmamıza
gerek yoktur. 90 günlük periyod bizim daha uzun vadeli planlarımızı parçalara bölüp
incelediğimiz bir düzen oluşturur. Plan Yapma Teknikleri
Peki Nasıl Plan Yapacağım?
Öncelikle başarı planı için dikkatinizi toplayabileceğiniz bir zaman ayırmalıyız. Planlama için
gereken zamanı bulduktan sonra, bir kâğıt üzerinde, bu konu için geliştirilmiş uygulamalarda
veya bilgisayarda bir dokümanda planımızı yapabiliriz. Bu yaptığımız, hayatımızı tamamen
değiştirebilecek güçte bir çalışma olduğundan, hak ettiği değeri vermemiz bizim
menfaatimize olacaktır. Etrafımızda konsantrasyonumuzu bozabilecek ve bizi bu çalışmanın
gerektirdiği ilgiden alıkoyabilecek ne varsa kurtulmalıyız.  Cep telefonumuzdan bir süre ayrı
kalacağız, ama sanırım daha büyük başarılar yakalamak için bunu bir süre yapabiliriz. Plan
Yapma Teknikleri
Ben, bu çalışmayı halen kâğıt üzerinde yapmayı yeğliyorum, zira kâğıt kolay ulaşılabilir
olması, ucuz olması ve bilgisayar programlarının sınırlarına bağlı olmaması sebebiyle bu
planlamayı daha hızlı ve kolay yapmamı sağlıyor. Ama benim bu tür konularda zaman zaman
eski kafalı davrandığımı hesaba katarsak, planı bilgisayar ortamında yapmanın da hiçbir zararı
yok. Aklınızdan çıkarmayın, başarı planı yapma pratiği zaman alacaktır. Ancak, bu uğurda
harcadığımız zamanı kesinlikle zaman kaybı olarak görmemeliyiz.  Belki de yıllardır
yaptığımız en kârlı ve en akıllıca işi yapıyoruz. Planımızı oluşturmak ve günün koşullarına
göre revize etmek bazen sıkıcı olsa da, günlük koşturmaca içinde asil gayemizi gözden
kaçırmamak için çok önemli ve gerekli bir yere sahiptir. Plan Yapma Teknikleri
Artık hedefimizin ne olduğunu biliyoruz. Hedefimizi neden istediğimizi, bu hedefin
hayatımızda yapacağı değişiklikleri de biliyoruz ve bu bize büyük bir motivasyon sağlıyor.
Hedefimiz tam karşımızda duruyor, ama hedefimiz ile aramızdaki engelleri de biliyoruz ve
gözden kaçırmıyoruz. Planımızı yapmaya başlamadan önce, bu engellere son bir göz
atıp, başarı planı yapmaya başlayalım. Plan Yapma Teknikleri
Planlama Teknikleri
Her başarı planı yapıldığı anda büyük ve güzel beklentilerle yapılır. Kimse, zaten başarılı
olmayacak diyerek plan yapmaz. Ancak, planımızın başarı şansını artırmak için takip
edebileceğimiz birtakım teknikler var ve bu teknikler planımızı yaparken bize yol gösterici
olacaktır. Plan Yapma Teknikleri
Parçalara Bölme
Çoğu zaman hedeflerimiz çok çekicidir, ancak nereden başlayacağımızı bilemeyiz. Büyük ve
nereden başlayacağımızı bilmediğimiz soyut hedeflerimizi somut hale girmek için ilk adımı
hedefimiz ile aramızdaki engelleri belirlerken atmıştık. Şimdi bu engelleri planımızın içine
eyleme geçirilecek öğeler halinde yerleştirmeye başlayacağız. Plan Yapma Teknikleri
Esasında, bu bize 90 günlük planımızın içinde daha kısa vadeli (örneğin 7 günlük)
tamamlanabilir küçük hedefler verecektir. Bunlar bizim kısa vadeli hedeflerimiz ve
planlarımızdır ve bir araya geldiklerinde 90 günlük ana planımızı ve 90 günlük hedefimizi
oluşturur. Bu haftalık planımızı zaman zaman (2-3 günde bir) güncelleyip gerçek hayattaki
durumumuza uyarlarız. Plan Yapma Teknikleri
Bu 7 günlük plan, ana planımız olan 90 günlük planın ilk 7 gününü oluşturur. Bu yöntemle,
90 planımızı da 7 günlük alt planlara bölmüş oluruz. Yani diğer bir deyişle, asıl hedefimizi
önce 90 günlük ana plana aktarmış, daha sonra bu planı da 7 günlük alt planlara bölmüş
oluruz. Bu bize, ilk başta ısıramayacak büyüklükteki hedefimizi, yiyebileceğimiz kadar küçük
parçalara bölmüş oluruz. Tabi ki 7 günlük plan ve 90 günlük plan birbirinden bağımsız
değildir; birinde meydana gelen değişiklik veya gecikme mutlaka diğerini de etkileyecektir.
Dolayısıyla, her iki plan da yürüdüğümüz yolda bize yön gösterdiğinden, her zaman
gözümüzün önünde ve ulaşılabilir bir durumda olmalıdır. Plan Yapma Teknikleri
Artık 90 günlük ve 7 günlük planlarımız hazır olduğuna göre, bunu günlük yapılacaklar
listesine dökmek zor olmayacaktır. Günlük yapılacaklar listesi, 7 günlük planımızı
tamamlamamız için her gün atmamız gereken her bir adımı gösterir. Günlük yapılacaklar
listesini yaparken, ben Google Keep’i kullanıyorum. Bu, Google’ın tamamen ücretsiz
sağladığı bir hizmet ve günlük yapılacaklar listesini hızlı bir şekilde hazırlamamıza ve
gerektiğinde değişiklikleri kolayca gerçekleştirmemize yardımcı oluyor. Plan Yapma
Teknikleri
Günün sonuna geldiğimizde, 7 günlük planımız ışığında sonraki günün yapılacaklar listesini
oluşturacağız. Günlük yapılacaklar listemize, hem iş ve eğitimle ilgili hem de kişisel olarak
yapmamız gereken bütün yapılacaklarımızı yazabiliriz. Tabi gün içerisinde, bu yapılacaklar
listesine eklemeler ve listeden çıkartmalar yapmamız gerekebilir; ama sonraki gün
yapacaklarımızı önceden yazılı olarak görmemiz, sonraki güne psikolojik olarak hazırlar ve
belirsizlik dolayısıyla strese girmemizin önüne geçer. Plan Yapma Teknikleri
Modelleme
Başarı planı yapmakta en etkili yönetimlerden birisi de modelleme yöntemidir. Modelleme
yönteminde, gerçekleştirmek istediğimiz hedefi hali hazırda gerçekleştirmiş olan birisini
bulmamız gerekmektedir. Bu kişiye şu anda ulaşmak istediğimiz hedefe ulaşmak için neler
yaptığını sorabiliriz. Daha sonra, yapmamız gereken tek şey bu kişinin yaptıklarını
tekrarlamak olacaktır. Plan Yapma Teknikleri
Biliyorum bu yazdıklarım size çok basit gelebilir. Eğer bu iş böyle oluyorsa, o zaman herkes
başarılı olurdu da diyebilirsiniz. Size cevabım evet olacaktır. Eğer herkes egolarından
kurtulup, gerçekleştirmek istediği hedefi gerçekleştirmiş olan insanların fikirlerini
sorabilseydi ve onların yol göstericiliğini alçak gönüllülükle kabul edebilseydi herkes başarılı
olurdu. Bu çok basit görülen hareketi yapmak oldukça zordur.  Zira, bizler doğamız gereği
başarıyı illa ki kendimize özel ve daha önce hiç kimsenin denemediği yollardan yakalamak
isteriz. Size bir şey söyleyeceğim. Bu düşünce büyük bir saçmalıktan başka bir şey değil. Plan
Yapma Teknikleri
Başarıyı yakaladığınız sürece kimse nasıl yakaladığınızı düşünmez. Örneğin, bir futbol
maçında yanlışlıkla atılan bir gol ile mükemmel güzellikte jeneriklik bir gol aynı değerdedir.
Hiçbir hakem, bu gol çok güzeldi bunu üç sayalım demeyecektir. Bu sebeple, egolarınızdan
kurtulun. İşyerinde bir arkadaşınız çok mu başarılı, bir gün onu çay veya kahve içmeye
götürün ve ona sorun. Ne yapıyorsun? Nasıl yapıyorsun? Bunlar çok basit sorular, ama
cevapları size başarıya giden yolda kısa yolu gösterecektir. Plan Yapma Teknikleri
Bunu bir yemek tarifleri kitabı gibi de düşünebilirsiniz. Yemek yapmayı hiç bilmeseniz de
yemek tarifleri kitabını açıp, beğendiğiniz bir tanesini orada yazılanlara harfiyen uyarak
yaptığınızda o yemeği yapmış olursunuz. Bunun için Amerika’yı yeniden keşfetmenize gerek
yok ve inanın ki bu hayalinizdeki bütün hedefler için işe yarayacak bir yöntemdir. Eğer birisi
yaptıysa, siz de aynı adımları takip ederek yapabilirsiniz. Plan Yapma Teknikleri
Örnek olarak, yıllar önce, orta okul yıllarında derslerim çok kötüydü ve o zaman maalesef
modelleme yönteminden de haberim yoktu. Günün birinde, kimya öğretmeni, sağ olsun,
Volkan senden adam olmaz diye sınıfın önünde beni azarlayınca, hayatın o şekilde
geçmeyeceği kanaatine vardım. Bugün bile halen bunu diyen öğretmenime dua ederim. Plan
Yapma Teknikleri
Bunun üzerine, sınıftaki sürekli olarak iyi notlar alan ve öğretmenin gözde öğrencilerinden
birine, ona birkaç sorum olacağını söyledim ve ona nasıl çalıştığını, günde kaç saat çalıştığını,
sınavlara nasıl hazırlandığını sordum. Tabi, o yaştaki çocuklar arasında bu şekilde ciddi
meselelerin konuşulması alışıldık olmadığı için, benim sorularım eminim başta çok saçma
gelmiştir. Ama arkadaşım bana yardımcı oldu ve sorularıma büyük bir içtenlikle yanıt verdi.
Ben de bu noktadan sonra üzerime düşeni yaptım ve içine hiçbir yorum katmadan sadece
onun söylediklerini harfiyen yaptım. Bu yaptıklarım, beni başarıya götürecek mi diye
düşünmedim veya acaba boşuna mı uğraşıyorum diye tasalanmadım. Sadece bir bilgisayar
gibi, verilen komutu yerine getirdim. Sonuç ne mi oldu? Okulda yıldan yıla artan bir başarı
yakaladım. Üniversite sınavında da oldukça iyi bir puan aldım ve hep girmek istediğim
üniversitede ve bölümde okuma fırsatı buldum. Plan Yapma Teknikleri
Gariptir ki, etrafımızda hedeflerini gerçekleştiren insan sayısı çok azken, akıl veren çok
bulunur. Eğer siz dinlemeye istekliyseniz, herkes size hayat tecrübelerini aktarmak için
yarışır. Fakat, bu akıl vermek için istekli olanlar, genelde hedeflerine ulaşamamış ve başarısız
olup mücadelesini yarı yolda bırakmış insanlardır. Bu insanların tavsiyeleri bazen size çok
mantıklı gelebilir ve sanki bu tavsiyelere uyulursa başarının kesin olduğu izlenimini
doğurabilir. Ancak, sizin bu tavsiye denizi içinde aramanız gereken gerçek dünyada başarı ile
taçlandırılmış tavsiyelerdir. Plan Yapma Teknikleri
Modellemenin, birçok basamağı birden atlayıp başarıya kısa yol oluşturmasının sebebi de tam
olarak budur. Başarılı olmuş insanları dinleyerek, havada asılı kalan bir tavsiyeyi değil
başarıya giden yolu izlemiş olursunuz. Kendisi başarılı olmamış ve sizin hedeflerinizi kendi
de gerçekleştirememiş insanların tavsiyelerini kesinlikle almayın ve mümkünse bu kişiler
tavsiye vermeye kalktıklarından onların yanından uzaklaşın. Bu insanlar, ancak ve ancak sizin
yarı yolda kalmanızı sağlayacak tavsiyeler vereceklerdir. Sizin hedefiniz yarı yolda kalmak
değil, istediğinizi elde etmektir. O zaman, kaybedenlerin tavsiyelerini kesinlikle
dinlemeyin. Plan Yapma Teknikleri
Bu dediğimi, spor kulüplerinde de görmek mümkündür. Siz ne kadar yatırım yaparsanız
yapın, başınızdaki antrenör eğer başarılı olmak nedir bilmiyorsa veya daha önce başarılı
olmuş antrenörleri araştırıp incelemiyorsa, başarılı olması ihtimali çok düşüktür. Böyle
durumlarda, gelen başarılar genellikle tesadüfi, bir kerelik başarılar olmaktadır. Başarılı olmuş
büyük antrenörleri incelediğinizde, hepsinin deneyimli ve daha da önemlisi başarılı
antrenörlerin yanında piştiğini görürsünüz. Yanında yetiştikleri başarılı antrenörler, yıllar
içinde yüzlerce farklı strateji üzerinde çalışmış, başarılı olanları tutmuş, başarısız olanları ise
elemiştir. İşte, başarılı hocalardan alınan bu süzülmüş altın değerindeki başarı sırlarına kendi
deneyimlerini de katarak ilerleyen antrenörler kendi başarılarını da yakalarlar. Plan Yapma
Teknikleri
İnsanların tavsiye almak hususunda yaptıkları büyük bir hata, tavsiyeyi genelde kendileri ile
aynı veya benzer hedefleri olan ama bu hedeflere ulaşamamış insanlardan almalarıdır. Bu tarz
tavsiyeler dinlemesi çok ilginç olsa da, beş para etmez. Zira, bu insanlar size nasıl hedefe
ulaşılırı değil, kendi akıllarındaki planı anlatırlar. Ayrıca çoğu zaman rekabet dolayısıyla,
ulaşmayı düşlediğiniz hedeften olmadık tavsiyelerle vazgeçirmeye çalışırlar. Hedefe
ulaşmamış, sizinle aynı durumda olan insanlarla saatlerce konuşmak yerine, sizin düşlediğiniz
hedefe ulaşmış insanlarla ayaküstü konuşmak bile çok daha yararlıdır. Kendinizle aynı
seviyede olan, sizinle aynı hedeflere yönelmiş insanlarla arkadaş olun, onlarla zaman geçirin,
ama iş hedefinize ulaşmak için tavsiye almaya geldiğinde, kendi seviyenizdekilere değil, daha
yukarıdakilere bakın. Onlar, sizin hedeflerinize bir defa eriştiklerinden, ellerinde çok önemli
bir bilgi vardır.  Bu bilgiyi, onlarca defa deneyip yanılarak kendiniz de bir ihtimal
bulabilirisiniz, ama eğer bunun daha kolay bir yolu varsa neden bu kolay yolu
seçmiyorsunuz? Plan Yapma Teknikleri
Modelleme, çok basit bir mantık üzerine kurulu mükemmel bir tekniktir. Ancak, hayatta farklı
sebeplerle modelleme yapmadığımız için boşa harcadığımız zaman ve para inanılmaz
boyuttadır. Bugünden tezi yok, kafanızdaki hedefi gerçekleştirmiş olan insanları bulun ve
onlara bu hedefe ulaşabilmek için ne yaptıklarını sorun.  Söylediklerini bir tarafa not edin.
Sizin istediklerinizi yapmış insanların hayatlarını anlatan kitapları alın ve anlatılanları
dikkatlice okuyun. Bundan sonrası çok kolay, yapmanız gereken sadece size söylenenleri
sorgulamadan yapmak. Sonuçları derhal görmeye başlayacaksınız. Başarıya ulaşmanız çok
yakın. P

Hangi yaşta çocuklar hedef belirler?

Hedef koyma, çocuk gelişim sürecinin önemli bir parçasıdır. Doğumdan itibaren ebeveynlerin çocukları için
koyduğu birçok hedef davranış vardır; yemeğini kendi başına yeme, isteğini ağlamadan belli etme, vs. Çocuklar ise,
annelerinden ayrı bir birey olduklarını fark etmeye başladıkları andan itibaren kendilerine irili ufaklı hedefler
koymaya başlarlar. İlk yıllardaki bu hedefler net olarak belirlenen ve belli basamaklara ayrılan hedefler olmasa da
çocuğun gelişimine katkı sağlar. Hedef koyma becerisinin oluşma aşamasında ebeveynlerin tutumu oldukça
önemlidir. Bazı ebeveynler çocuklarının kendi başlarına karar veremeyeceklerini ve hedef oluşturamayacaklarını
düşünürler, oysa uygun koşullar sağlandığında bu becerinin geliştiği bir gerçektir. Çocuğun hedef koymayı
öğrenebilmesi için ilk başta ebeveynlerin basit, kolay başarılabilir, kısa süreli hedefleri çocuklarına sunmaları
destekleyicidir. Bu süreç ne kadar erken başlarsa çocuk için o kadar yararlı olur.

Yaş gruplarına göre hedefler diye bir ayrım yapabilir miyiz? Hangi yaşta hangi hedeflerin olması gerek?
Sosyal ve akademik yaşamdaki beklentiler her yaş çocuğu için farklıdır. Dolayısıyla bu beklentileri karşılama
arzusunda olan çocukların hedefleri farklılık göstermektedir. Okul öncesi eğitim döneminde olan bir çocuğun,
anneden ayrılmayı başarma, eve oranla kuralların daha net bir şekilde belirlendiği okul ortamına uyum
sağlayabilme, arkadaşlıklar kurma, kendini ifade etme, isteklerini dile getirme, ince motor, kaba motor, dil ve
özbakım becerilerinin gelişiminde yaş grubuna uygun faaliyetleri başarabilme gibi genel hedefleri olması beklenir.
Okul çağına gelmiş bir çocuğun, şüphesiz ki akademik başarıyı yakalama ile ilgili hedefleri ön plana çıkacaktır.
Sınıfta ilk okumayı söken, en iyi yazan öğrenci olma, sınıf başkanı seçilme gibi hedeflere bu yaş grubunda sık
rastlanır. Ergenlik dönemi ile birlikte karşı cinsle ilişkiler ve beden imajı önem kazanmaya başladığından hedefler
arasına bir kızla/erkekle görüşme, çeşitli seviyelerde cinsel roller üstlenme, hoş bir fiziksel görünüme sahip olma
gençler için hedef teşkil etmektedir. Kısacası, çocukluğun ilk yıllarında daha kısa süreli ve daha çok maddi şeylere
dayalı olan hedeflerin (şeker, çikolata, oyuncak, çok popüler bir bilgisayar oyununa sahip olma, vs.), zaman
geçtikçe yerini daha sofistike, uzun vadeli ve manevi değerlere dayalı olan hedeflere bıraktığı gözlemlenmektedir.

Çocukların hedef belirlemesine nasıl yardımcı olunabilir? Hedef belirlemede okula, veliye ve çocuğa ne görevler
düşer?
Çocuğun kendine uygun bir hedef seçebilmesi için ilk başta kendini tanıması gerekir. Bu nedenle, ilk önce inşa
edilmesi gereken çocuğun kendi ile ilgili farkındalığıdır. Yeteneklerinin, ilgi alanlarının, bilgi ve becerilerinin farkında
olan çocuğun hedef belirlemesi daha kolaydır. Ayrıca, çok erken yaşlardan itibaren çocuğa kendi ile ilgili karar
verme şansı tanımak, sorumluluk vermek ilerde hedef oluşturma becerisine katkı sağlayacaktır. Çocuğun kendi ile
ilgili karar vermesini sağlamak için ilk başta sizin sunduğunuz seçenekler arasından seçim yapmasını isteyerek işini
biraz kolaylaştırabilirsiniz. Ardından sizin sunduğunuz seçeneklere onun da katkıda bulunmasını isteyebilirsiniz. Bir
süre sonra kendi seçeneklerini kendi koyabilen ve bu doğrultuda karar veren bir birey haline gelecek ve koyduğu
hedefler konusunda sorumluluk alma sürecine girecektir. Sorumluluk verilen çocuk hayatını yönlendirebileceği
konusunda kendine güven duyduğundan hedef koymakta daha az zorlanacaktır.

Hedef belirlerken neleri gözetmek, dikkate almak gerekir?

Hedef belirlerken en önemli kriterler çocuğun genel gelişim düzeyi, yaşı, ilgi alanları, zihinsel becerileri başka bir
deyişle hedef için “yeterliliği”dir. Örneğin, sınır zekaya sahip bir çocuğun sınıf birincisi olmasını hedeflemek, çocuğu
zorlayıp mutsuzluğa neden olabileceğinden uygun değildir.
 

Zaman zaman hedefler ile istekler karıştırılabilir. Ancak, her istek bir hedef değildir. “Bizim hedefimiz çocuğumuzun
iyi bir birey olması”, birçok ebeveynden duyduğumuz bir söylemdir. Ancak bu bir hedef değil, sadece bir arzudur.
Bu arzunun hedefe dönüşmesi için ortaya bir eylem koymak gerekir. Ayrıca, hedefleri belirlerken kısa, orta ve uzun
süreli olarak üç gruba ayırmak motive edicidir. Kısa süreli hedefler birleşerek orta süreli hedeflerin gerçekleşmesine
ve başarı ile sonuçlanan orta süreli hedefler, uzun süreli hedeflerin gerçekleşmesine yardımcı olurlar. Örneğin,
uzun süreli hedef “yıl sonunda sınıfı geçmek” ise, orta vadeli hedefler “sınavlardan geçer not almak”, “dönem
projesini zamanında tamamlamak”, kısa süreli hedefler “sınavlara çalışmak”, “tekrar yapmak” , “günde 30 soru
çözmek” şeklinde belirlenebilir.

Hedefin çocuğun kişisel özelliklerine uygun olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Psikoloji alanında kullanılan çeşitli değerlendirme araçları ve envanterler sayesinde çocukların kişisel özellikleri ve
ilgi alanları kolaylıkla belirlenebilmekte dolayısıyla ailelere hedef oluşturma konusunda yardımcı olmaktadır.

Hedeflerin gerçekleşme realitesi nasıl bilinir?

Çocukla çalışan kişilerin (öğretmen, anne-baba, danışman, vs.), çocuğun yeterliliği hakkındaki gözlemleri, çocuğun
bilgi birikimi, zihinsel ve ruhsal kapasitesi, seçilen hedefin uygunluğuna bağlı olarak hedefin gerçekçi olup olmadığı
değerlendirilebilir.

Aileler ne zaman endişe etmeli?

Çoğu zaman aileler çocuklarının hayatta hiçbir hedefi olmadığından yakınarak yardım talebinde bulunabiliyorlar. Bu
durum ülkemizde daha çok SBS, OKS ve ÖSS sınavlarına hazırlanma sürecinde ortaya çıkıyor. Ebeveynler, kendi
beklentileri ile çocuğun istekleri, ilgi alanları ya da kapasitesi uyuşmadığında çocuklarının hedefleri olmadığını
düşünebiliyorlar. Oysa burada sıkıntı doğuran, “hedefsizlik” değil, varolan hedeflerin uyuşmamasıdır. Böyle
durumlarda paniğe kapılmadan orta yolu bulmaya çalışmak, kariyer danışmanlığı almak destekleyici olabiliyor.
 

Ancak, zaman zaman yaşamını motive eden kaygının normal sınırların altında olması hedefsizliği doğurabiliyor. Bu
durum ile karşılaşıldığında profesyonel yardım almak ve yapılan motivasyon arttırma çalışmaları yararlı olmaktadır.

Başarı için hedef şart mı?

Yapılan araştırmalar, başarıyı yakalayan kişilerin net ve açık hedefleri olduklarını desteklemektedir. Örneğin, 1953
yılında Yale Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada hedef belirleme ile başarı arasında olumlu bir ilişki
bulunmuştur. Çalışmaya katılan bireylerin sadece % 3’ünün net olarak tanımlanmış hedefleri olduğu belirlenmiş ve
20 yıl sonra çalışmaya katılan kişilerin hayattaki başarıları karşılaştırıldığında net hedefleri olan %3’llük grubun
diğer gruba oranla duygusal, sosyal ve ekonomik açıdan daha başarılı oldukları saptanmıştır. Sonuç olarak başarı
için herhangi bir hedef koymak yeterli olmayabiliyor. “Biz çocuğumuzun iyi bir insan olmasını istiyoruz” gibi genel bir
hedef yerine, kısa süreli basamaklara bölünmüş, net olarak tanımlanmış hedefler koymak başarı olasılığını
arttırmaktadır.
 

lan
Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 29
Volume: 7 Issue: 29 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 EĞİTİMDE HEDEF GELİŞTİRME
GOAL SETTING IN EDUCATION Sevinç MERSİN*1 Bilge EREN** Emine ÖKSÜZ*** Öz

Bir bireyin ya da toplumun ulaşmak istediği konum, düzey veya duruma hedef denir. Öğrencinin, hedefe
ulaşmasında çevre(okul ve aile), zeka, ekonomik durum, yetenek, uyum kapasitesi, motivasyon ve
psikolojik durum faktörleri etkilidir. Hedef öğrenciyi başarıya götüren en önemli motivasyon kaynağıdır.
Hedef bir amaçtır ve ulaşmak için çaba gerekir. Bu çabayı uygun şekilde yönlendirebilen eğitimcilerin
olması, öğrencinin hedefe ulaşmasını kolaylaştırır. Hedef bir süreç sonucunda ulaşılan bir durum olduğu
için, sırasıyla bazı basamakları takip etmeyi gerektirir. Öğrencilerin hedeflerine ulaşabilmesi için, bu
basamakların takip edilmesi hedeflerin ulaşılabilme ihtimalini arttırır.

Keywords: Target, Student, Educator.

1-Giriş Hedef, bir çabada ulaşılmak istenen durumdur. İnsan doğduğu andan itibaren sürekli bir çaba
içerisindedir. Hedef belirleme kuramı, son yıllardaki çalışmalarda ve değişik alanlarda uygulanmaya
başlanmıştır. Ulaşılması zor hedefler, ulaşılması daha kolay hedeflerden daha çok performans
gerektirmektedir. İnsan zor hedefe ulaşmak için daha çok performans gösterir. Bu durum insanda
memnuniyetsizlik yaratabilir. Fakat zor hedefe ulaşan insanların, kolay hedefe ulaşan insanlara göre,
kendilerinden daha çok memnun oldukları görülmüştür (Locke and Latham 2006: 265). 1

Hedefin, davranışa iki yönlü etkisi vardır. İlk etkisi davranışın sonucunu belirleyen etkisidir. Bu durumda
hedef, davranışın sonunda ulaşılacak konumu ve elde edilecek ürünü gösterir. Diğer etkisi ise, davranış
sonucunda elde edilen hedefin kalitesini belirlemesidir. Fakat her ikisi, hedefe ulaşmada, birbirinden
farklı olmayan ve birbirini tamamlayan öğelerdir (Lemos 1999: 473).
Örneğin, bir sağlık dersinde hedef sadece yapılacak işlemin sonuçlanması değildir. Hastanın
memnuniyeti, hastanın yaşam kalitesine katkısı gibi konular da önemlidir.. Başarılı insanlar, amaçlarını
ve ulaşmak istedikleri hedeflerini açık ve net olarak belirlerler. Başarıya giden yollarda kimi zaman hayal
kırıklıkları yaşayabilirler. Bütün hayatlarını amaçlarına ulaşmaya adayabilirler. Çok çalışıp, çok deneyip
başarısız olabilirler. Fakat onlar için amaç hep yerinde durur. Bu insanların tek hedefi amaçlarını
gerçekleştirmektir. Örneğin, Thomas Edison defalarca başarısız olmasına rağmen, çalışmalarını devam
ettirmiş ve sonunda ampulü bulmuştur (Rader 2005: 123).
Günümüzün eğitim sistemi, öğrenciye hedef oluşturmayı öğretmek yerine sadece bilgiyi doldurmak
üzerine kurulmuştur. Genellikle, öğrencinin aktif değil pasif olması desteklenmektedir. Öğrencinin
hedefini belirlemesi konusunda yeterince destek sağlanmamaktadır. Bu durum, bütün hayatını eğitime
verdiği halde yetişkinlik döneminde mutsuz insanların oluşmasını kaçınılmaz hale getirmektedir. Hedefe
ulaşmak için öğrencilerin bazı kişisel özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar öğrencinin kaygı
düzeyi, depresyon durumu, stres düzeyi, uyum yeteneği, kültür yapısı, zeka kapasitesi ve çeşidi,
ekonomik durumu gibi kişisel özelliklerdir. (Rader, 2005: 123, Altıntaş, 2003, Karayılmaz, 2008).

Öğrencilerin kişisel farklılıkları uzmanlar tarafından değerlendirilmeli ve öğrenciye rehberlik edilmelidir.

Öğrencinin farklı yönleri hedef oluşturmada kullanılmalıdır. Örneğin, matematik ve teknik yeteneği olan
öğrenciler mühendislik gibi mesleklere yönlendirilmelidir. Öğrencilerin fark edilen üstün yönleri
öğrenciler ile paylaşılmalı, bu konudaki becerisini arttırması için motive edilmeli, bu konuda yaşadığı
sorunların çözülmesine yardım edilmelidir (Rader 2005: 124, Given 2006).
Aşırı stresli ve kaygılı öğrencilerin hedeflerine ulaşmada zorluklar yaşadıkları bulunmuştur. Stresin ve
kaygının dozu önemlidir. Stres ve kaygı hedefe ulaşmada motive edici olurken, çok fazla olduğu zaman
ise, kişinin kapasitesinin altında başarı sergilemesine neden olmaktadır (Yılmaz 2006: 97-100).

Ayrıca bazı kültürlerde hedefe ulaşma kadere ya da çalışmaya bağlanabilmektedir. Bazı öğrenciler ilk
başarısızlıkta bu işin kaderlerinde olmadığını düşünerek, hedeflerinden vazgeçebilmektedir. Bazı
öğrenciler ise, her başarısızlıktan sonra durumu değerlendirip, hedefe ulaşmak için tekrar çalışma
yöntemini seçebilmektedir. Tüm bunlar eğitimciler tarafından değerlendirilmelidir.

Eğitimde hedefe ulaşmada en önemli etkenlerden biri zekadır. Wechsler, zekayı şöyle tanımlamıştır.
Zeka, bireyin, amaca uygun davranma, gerçekçi düşünme ve çevresiyle etkili iletişim içinde olma
kapasitesidir. Gardner ise, zekayı problem çözme becerisi, yaşadığı topluma katkıda bulunma kapasitesi
olarak tanımlamıştır(Akt. Başbay, 2000: 13).
Ellison (1992: 69)’un çalışmasında ise, Gardner’in çalışması tekrar ele alınarak bazı düzenlemelere
gidilmiştir. Örneğin iki grup öğrenci değerlendirilmiştir. İlk grupta yer alan öğrencilerin problem çözme
becerilerinin yüksek olduğu gözlenmiştir. Bu öğrenciler tüm organizasyonda yer almaya çalışmışlar.
Daha çok arkadaşları olmuştur. Onların problem çözme stratejisinde hep “kazankazan” tekniğinden
yararlandıkları anlaşılmıştır. Onlar kişilerarası sorunlarını çözmede etkili olmuşlardır. Etrafındaki kişilere
karşı ilgilidirler ve işbirliğine açık oldukları açıkça görülmüştür.
Diğer grupta yer alan öğrencilerin ise, etrafındaki gelişmelere duyarsız kaldıkları, genellikle bilgiye
ulaşmak için çaba göstermekten kaçındıkları, tv gibi hazır bilgi sunucuların verdikleriyle yetindikleri
görülmüştür. Bu öğrencilerin yaşama karşı yenik olduklarını düşünerek günden güne çabalarının azaldığı
görülmüştür. Genellikle seyahat etme gibi bilgi dağarcıklarını genişletecek davranış içinde olmadıkları,
etraflarındaki yetişkinlerle ilişki içinde olmadıkları için, yetişkinlerin, bilgi ve deneyimlerinin farkında
olmadıklarının farkına - 642 - varılmıştır.

Ellison’un çalışmasında, kişilerarası zeka(kendini anlamak için kapasite) önem kazanmıştır. Öğrencilerin
hedeflerinde onların hissettikleri, ilgileri, sorunlulukları ve kendini yönetme durumları önem kazanmıştır.
Bu çalışmada, kişilerarası zekanın okul başarısında ve öğrencinin hedef belirlemesinde önemli olduğu
ortaya koyulmuştur (Ellison, 1992: 70). Buzan ve Keane(1994) değişik zeka çeşitleri
tanımlamışlardır(Akt. Başbay, 2000). Bunlar;
-Sözel Zeka: IQ olarak tanımlanabilir. Akademik başarının etkilendiği zeka çeşididir.
-Sayısal Zeka: Matematik becerisi olarak ele alınır.
-Ruhsal Zeka: Genellikle, diğer tüm zekaların özellikle yüksek bir seviyede aynı anda işlediği zamanlarda
ortaya çıkan zekadır.
-Yaratıcı Zeka: Yeni düşünce ve ifadelerin yer aldığı parlak ve patlayıcı düşünce sürecine yönelen zeka
türüdür.
-Mühendislik Zeka: Bu zeka, üç boyutlu dünyanın karmaşık ilişkileri hakkında düşünebilmemizi sağlar.
-Duyusal Zeka: Bu zekaya sahip kişiler tüm duyularını birleştirip bağlantı kurmayı başarabilirler.
-Bedensel Zeka: Genellikle problem çözme becerisi olarak algılanır.
-Kişilik-içi Zeka:Kişinin kendisinden memnuniyeti, kendini tanıması gibi faktörlerin yer aldığı zeka
çeşididir.
-Kişilerarası Zeka: Başkalarının tanınmasını içeren zeka türüdür. Bu zekaya sahip kişiler diğer kişiler
hakkında bilgi sahibidir. Diğer kişileri iyi gözlemlerler Farklı zeka seviyelerine ve farklı zeka çeşidine
sahip öğrencilerin aynı sınıf içinde okutulması ve onlardan aynı hedeflerin beklenmesi anlamsızdır. Bazen
maddi durumu kötü ve iyi öğrencilere aynı hedefin konulması da motivasyonu olumsuz etkileyebilir.

Öğrencinin değerleri, inançları önemlidir. Tüm bunlar göz önüne alınarak öğrencinin hedef
oluşturmasına yardım edilmeli ve hedefler gözden geçirilmelidir (Aydın, 2010: 43, Robinson and
Gahagan, 2010: 27).
İyi bir hedefin üç özelliği vardır. Belirlenen hedefler yazılmalı, gerçekçi ve ölçülebilir olmalıdır.
Yazılan hedef, unutulmayacak şekilde öğrencinin gözü önüne yerleştirilmelidir. Hedef objektif olmalı ve
sonucu öngörülebilir olmalıdır. Gerçekçi hedef oluşturmada zaman, kaynak uygunluğu
değerlendirilmelidir.

Öğrencinin hedefine ulaşabilmesi için aşağıdaki basamaklar izlenebilir (Rader 2005: 124);
1- Hedefin belirlenmesi: Bu aşamada, belirlenen hedef mutlaka yazılmalıdır. Bu hedefler değişik
alanlarda olabilir. Bazen araba kullanabilmek, bazen yüzebilmek, bazen mühendis olabilmek hedef
olabilir. İnsanın belirlediği bütün hedeflerini yazması önem kazanmaktadır. Ayrıca hedefler kısa, orta ve
uzun sürede gerçekleşecek hedefler olarak ayrılarak yazılmalıdır. Öğrencinin kısa, orta ve uzun dönemde
gerçekleştireceği hedeflerin yazıldığı listeler hazırlanmalıdır. Hedefe ulaşmayla ilgili harekete geçmeden
önce beklenilmeli, liste tekrar gözden geçirildikten sonra eksik kalan yönleri değerlendirilerek
uygulamaya geçilmelidir.
2- Hedefin ulaşılacağı tarihin belirlenmesi: Hedefin tarihinin belirlenmesi uygulamaya geçmek için
gerekli motivasyonu sağlar. Öğrencinin hedeflerini yazdığı listeye hedefe ulaşmayı planladığı tarih ve
zaman belirtilmelidir.
3- Hedefe ulaşmak için bir plan oluşturulması: Bu aşamada ise, planın uygulamasını zorlaştırılabilecek
engeller ortaya koyulmalıdır. Engellerle savaşmak için engeller küçük - 643 - parçalara ayrılmalı ve her
zorlukla baş edildikten sonra öğrencinin başarısı takdir edilmelidir. Bazen engellerle baş edebilmek için
uzman, arkadaş, dost ve aile bireylerinden yardım alınmalıdır.
4- Hedefin gerçekleştirildiğinin zihinde canlandırılması: Canlandırma hedefe ulaşmada güçlü bir
tekniktir. Öğrenciyi güçlendirir. Kendine olan güveni arttırır. Öğrencinin yapabileceği düşüncesini
pekiştirir.
5- Çok çalışmak için gayret gösterilmesi ve asla pes edilmemesi: Bu aşamada da, öğrencinin olumlu
davranışları ve çabaları desteklenmelidir. Övgüler sunulmalıdır. Fakat gerçek olmayan başarılar
söylenmemelidir. Gerçek başarılar övülmelidir. Böyle yapılması motivasyonu arttırır. Sık sık olumlu
yönler vurgulanmaya çalışılmalı, daha önceki başarılardan konuşulmalıdır.
6- Öğrencinin kendini değerlendirmesi: En son aşamada ise, öğrencinin kendini değerlendirmesi
istenmelidir. Öğrencinin eksikliklerini tespit etmesi eksiklerini tamamlamasına olanak sağlamaktadır. Bu
durum ise, öğrencinin yaptığı hatalardan ders almasına ve kendini geliştirmesine yardım etmektedir.
7- Öğretmen faktörü hedef oluşturmada oldukça önemli bir yere sahiptir. Gerek formal gerekse
formal olmayan eğitimde, öğretmenler, öğrencilerle etkileşim halinde olduklarından, öğrencilerin yaratıcı
ve yenilikçi düşünme becerilerinin geliştirilmesinde ön plandadırlar. Öğretmenlerin yaratıcı ve yenilikçi
düşünme becerilerini geliştirmedikçe, okullara yaratıcılığı, inovasyonu bunu sonucunda ortaya çıkacak
hedefi olan ve hedefe ulaşabilen öğrenci yetiştirme çabaları umutsuz kalacaktır.

Bu açıdan öğretmenlerin yaratıcı ve düşünme becerilerini en üst düzeye çıkarmak kritik önem
taşımaktadır (Özmusul, 2012: 734).
1- Öğretmen faktörünü tamamlayıcı olarak, eğitimde hedef belirlemede önerilen metotlardan birisi de
akademik koçluktur. Akademik koçluk sisteminde, başlangıçta yapılan planlamalar(sözleşme),
öğrencilerin başarısında oldukça önemlidir. Çağımız öğrencileri, bireysel danışmanlık sistemine ilgi
göstermekte ve bulundukları eğitim kurumunun bir parçası olduklarını hissettiklerinde başarıları
artmaktadır. Akademik koçluk 3 temel basamaktan oluşur (Robinson and Gahagan, 2010: 27). Bu süreç
boyunca, öğrenciler ilgi alanlarını, motivasyon kaynaklarını ve imkanlarını belirlerler.
2- Kendini değerlendirme(self-assessment): Koç ve öğrenci arasındaki, iletişim sürecine temel
oluşturacak bilgilerin, yani başlangıç noktasının belirlendiği süreçtir. Bu süreçte koç, öğrencinin
alışkanlıklarını, hazır bulunuşluk düzeyini ve öğrenciyle arasında oluşturduğu sözleşmeyi
değerlendirerek, öğrenci hakkında hızlı bir fikir sahibi olur.
3- Etkileşim basamağı(reflection): Bu süreçte koç, öğrencinin ilgi alanları, hedefleri ve motivasyonları ile
ilgili daha fazla bilgi sahibi olmak için açık uçlu ve olumlu-yapıcı sorular sorar.
Örneğin; Koç, öğrenciyi, okulda öğrenci olduğundan beri etkileyen şeyin ne olduğunu anlamaya çalışır.
Öğrencinin, kendisini iyi hissettiği alanları ve projelerinin neler olduğunu anlamaya çalışır.
4- Hedef oluşturma(goal-setting): Bu basamakta ise, koç ile öğrenci bir araya gelerek önceki
görüşmelerini genişletirler. Değişik yönleri tartışırlar. Temelde öğrencinin ve koçun birlikte
yaratıcılıklarını ortaya çıkaracak çalışmalar planlarlar.

2- Sonuç ve Öneriler
Hedef öğrenciyi başarıya götüren en önemli motivasyon kaynağıdır. Hedef bir amaçtır ve ulaşmak için
çaba gerekir. Bu çabayı uygun şekilde yönlendirebilen, yaratıcı öğretmenlerin ve akademik koçların
olması, öğrencinin hedefe ulaşmasını kolaylaştıracaktır. Öğrencinin hedefini doğru belirleyebilmesi ve
hedefine ulaşabilmesi için şunlar önerilebilir;
-Hedef sahibi olan, yaratıcılığını kullanarak doğru yönlendirme yapabilen öğretmenlerin yetiştirilmesi, -
Hedefe ulaşma basamaklarının takip edilmesi,
-Öğrencinin kişisel özelliklerinin göz önüne alınması,
-Ulaşılacak hedefin toplumun ortak çıkarlarıyla çatışmaması,
-Öğrencinin hedefinin eğitimciler tarafından, ailelerle paylaşılması,
-Öğrencinin faklılıklarının ve becerilerinin paylaşılması ve geliştirilmesi,
-Hedefe ulaşmada temel olarak öğrencinin kendisinin etkin olacağının öğrenciye kavratılması,
-Hedefe ulaşmak için zaman ve emek harcanması gerektiğinin vurgulanması,
-Hedefin sonunda ulaşılacak durumun temel olarak öğrencinin hayat başarısını etkileyeceğinin öğrenciye
açık ve net anlatılması,
-Çalışmanın ve başarının toplumsal bir erdem olduğunun kavratılması,
-Öğrencinin zeka türünün belirlenmesi ve buna yönelik hedeflere yönlendirilmesi,
-Öğrencinin kendi kendine motive etmesi için eğitimcilerin pekiştireç olarak övgüyü kullanmaları,
-Hedeflerine ulaşarak başarılı olmuş öğrencilerin(yetişkin), daha önceki eğitim-öğretim kurumlarında
konferanslar vermelerinin sağlanması,
-Görsellik etkili olduğu için, hedeflerini gerçekleştirmiş öğrencilerin(yetişkin), başarıdan önceki hayatları
ile başarıdan sonraki hayatlarının resimlerle anlatmalarının sağlanması.

KAYNAKÇA AYDIN, Gülay (2009). 7.sınıf öğrencilerinin daha gelişmiş zeka alanlarının saptanması ve
buna uygun çoklu zeka kuramı etkinlikleri ile öğretim yapılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Gazi Üniversitesi. Ankara.
BAŞBAY, Alper (2000). Çoklu zeka kuramına göre eğitim programları ve sınıf içi etkinliklerin
incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi. Ankara
ELLISON, L. (1992). Using multiple intelligences to set goals. Educatıonal Leadershıp, October, 69-72.
GIVEN, B.K. (1996). Learning styles: A synthesized model. Journal of Accelerated Learning and
Teaching, 21(1&2), 11- 43.
KARAYILMAZ, Duygu (2008). Ana sınıfına devam eden çocukların duygusal zeka ve sosyal uyum
becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi.
Ankara.
LEMOS, M.S. (1999). Students' goals and self-regulation in the classroom. International Journal of
Educational Research, 31, 471-485.
ÖZMUSUL, M. (2012). Öğretmen eğitiminde yaratıcılık ve inovasyon. Kastamonu Eğitim Dergisi. 20(3),
Eylül, 731-746.
RADER, L.A.(2005). Goal setting for students and teachers. Clearing House, 78( 39), Jan-Feb, 123.
ROBINSON, C. and Gahagan, J. (2010). Coaching students to academic success and engagement on
campus. About Campus, 15 (4), 26-29, Sep- Oct.
WILSON, B.G. (1997). Reflections on constructivism and instructional desig. Denver. Englewood Cliiffs
N. J. Educational Technology Publications.
YILMAZ, O (2006). Stresin performans üzerine etkisi 40. Piyade Eğitim Alay Komutanlığı lider
personeli üzerinde bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi.
Isparta. Ya
Görselleştirme iste

Bir İngiliz üniversitesinde öğretmenler bir deney yaptılar. Mezunlar gelecekteki hedefleri hakkında yazmaya
davet edildi. Ve öğrencilerin sadece% 5'i bu görevle başa çıktı. Gerisi istediklerini formüle edemedi. 5 yıl
sonra aynı kişiler arasında bir anket yaptılar. Hedeflerini kağıt üzerinde belirleyen öğrencilerin onlara ulaştığı
ve hatta Hedefiniz üzerinde çalışarak başarılı olacaksınız

Aslında, birçok insan hayatta hedef görmüyor. Kendinize “Hedefim nedir?” Sorusunu sorun. Daha sonra
akrabalarınızdan, arkadaşlarınızdan ve tanıdıklarınızdan buna cevap vermelerini isteyin. Bazıları hiç cevap
vermeyecek, geri kalanı ise çoğunlukla arzuları hakkında konuşacak, ama hedeflerinden değil. Desire ve
goals arasındaki fark nedir? Bir arzu, aslında, sadece bir şey arzusudur, sadece kafamızda göründükleri için
gerçekleşmesi muhtemel olmayan bir rüyadır. Hedef, net bir tanımı olan belirli bir miktardır. Bu, bir kişinin
uğraştığı ve zamanını feda etmeye hazır olduğu sonuçtur.

Vasya, kanepede uzanıyorsa başını kaşıyor ve şöyle diyorsa: “Oh, Moskova'ya taşınmak ve yönetmen olmak
istiyorum” ─ bu sadece bir arzu. Ancak bir hafta içinde Moskova'ya gideceğini, bir üniversiteye kaydolacağını,
mezun olduğunu, son terlemeye kadar diğerlerinden daha fazla ve daha iyi çalışacağını ve gelecekte
yönetmen pozisyonunu alacağını söylüyorsa - bu, bunu başarmak için bir plan ile hedeftir. Hangi durumda
Vasya'nın yönetmen olma şansı daha fazla? Açıkçası, ilk durumda, Vasya hemen olmasa bile ikinci durumda
kanepede kalacak, ancak amacına ulaşacaktır.

En üzücü olan, hedefi olmayan çoğu insanın en sevdikleri kanepede uzanmaktan mutlu olmasıdır. Yıllarca,
bazen nefret ettikleri, diktatör patronuna katlandıkları ve zar zor sona erdirdikleri aynı iş yerine giderler. Maaş
eklediler, iyi, hayır, iyi, tamam, başaracağım. Hatta hiçbir şeyi değiştirmeye bile çalışmazlar. Nasıl DOM-2
televizyon programının katılımcıları çevrenin ötesinde bir hayat olmadığını düşünüyorsa, bazı insanlar
ofislerinin gezegende para ödedikleri tek yer olduğundan eminler.

Bu insan kategorisi her türlü mazereti bulur. Mesela, bir işe, yeteneklere, becerilere başlayacak başlangıç \
u200b\u200bsermayem yok. Yapamam, başaramayacağım. Her şey kolay ve basit olsaydı, herkes zengin
olurdu, vb. Aslında, böyle bir akıl yürütme tam bir saçmalıktır. İnsanlar sadece evlerini terk etmekten
korkarlar, kendilerine, yeteneklerine güvenmezler, herhangi bir plan yapmak istemezler. Ve asıl sebep,
sağlığınız için hiçbir şey yapmamaya teşvik eden temel bir tembelliktir.

Hedefler neden eksik?

Hedef belirleme, öğrenilmesi gereken bir sanat türüdür. Edwin Locke tarafından ortaya konan hedefler ve
hedefler koyma teorisi bile vardır. İnsanların hiçbir şey planlamamasının, kendileri için hedef belirlememesinin
birkaç nedeni vardır:
 Hedef nasıl belirlenir?
Hedef belirleme aşamaları aşağıdaki gibidir:

 Ulaşmak istediğiniz ana hedefin ve büyük ölçekli hedeflerin tanımı;

 Büyük hedeflerin nihai hedeflere ulaşılmasına yardımcı olacak küçük hedeflere ezilmesi;

 Hedeflere ulaşmak için planlı plan üzerinde çalışın.

Aşama 1: Büyük Hedefler Seçme

1. Doğru hedef belirleme, başarıya giden yolda ilk adımdır, arzuların yerine getirilmesi ve hayallerin
gerçekleşmesi ona bağlıdır. Yapılacak ilk şey, kendiniz için en çok istenen hedefleri belirlemektir. En önemlisi,
bu hedefler sadece sizin, en aziz ve gizli olanlarınız olmalıdır. Ebeveynler, akrabalar, arkadaşlar veya medya
tarafından empoze edilmez. Öncelikle uzun vadeli bir rüya hedefi seçmelisiniz. Her şeyden daha çok ne
istiyorsun, ne hakkında hayal ettiğin. Böyle bir hedef kalp tarafından seçilir, bununla ilgili düşünceler
olağanüstü heyecanla dolsa bile ilham vermelidir.

2. Ana hedefe karar verdikten sonra, aile, kariyer, finans, toplum, sağlık, hobilerle ilgili eşit derecede önemli
diğer yaşam hedeflerini seçmeniz gerekir. Bir hedef belirlemeden önce kendinize 5 soru sormalısınız:

o Kim olmak istiyorum?

o Ne yapmak istiyorum?

o Ne almak istiyorum?

o Onu aldığımda ne olur?

o Hedeflerime ulaşmam bana memnuniyet verecek mi?

3. Tüm hedefler kaydedilmelidir, aksi takdirde sadece arzu, hayal olarak kalırlar.  Doğru ifadeler çok önemlidir.
İstemedikleriniz hakkında değil, istediğiniz şeyler hakkında doğru yazın. “Zengin olacağım”, “Zayıf olacağım”,
“Bir daire satın alacağım” ─ bu doğru ifadeler. “Yoksulluktan kaçının”, “fazla kilolardan kurtulun”, “Kiralanmış
bir dairede yaşamak istemiyorum” ─ bu kişinin hedeflerinin yanlış bir ifadesidir. "Zorunluluk, zorunluluk,
zorunluluk" gibi kelimeler şöyle değiştirilmelidir: "İstiyorum, yapabilirim, yapacağım."
4. Hedefler spesifik olmalıdır. Finansal durumu iyileştirmeyi planlıyorsanız, “Çok para istiyorum” ifadesi herhangi
bir özellik taşımaz. Tam olarak istediğiniz miktarı belirtmelisiniz.

5. Hedefler gerçek olmalı. Bir ay içinde 500.000 ruble almam gerekiyorsa ve şu anda 50.000 ruble kazanıyorum,
o zaman geliri birkaç kez 10 kat arttırmanın mümkün olacağından şüpheliyim. Büyük paraya yavaş yavaş
gidin.

6. Hedeflere ulaşmak için son tarihler belirlemek gerekir.

7. Hedefe ulaşmak için hedefler belirlemek için, sadece kendi gücünüze güvenmeniz gerekir, böylece
başarısızlık durumunda başkalarını bunun için suçlama cazibesi yoktur.

Aşama 2: Alt Hedefler Belirleme

Hedef belirlendiğinde ve büyük ölçekli hedeflerin bir listesi olduğunda, önümüzdeki birkaç yıl için bir plan
hazırlamak gerekir. Büyük hedefler küçük, küçük - aşamalara ayrılır. Her bir adımı, gerçekleştirilmesi
planlanan her eylemi açık bir şekilde tanımlamak gerekir. Hedefler ve hedefler belirlemek, istenen sonuca
ulaşmak için zamanınızı ve kaynaklarınızı düzenlemenize yardımcı olacaktır.
En önemlilerine ulaşmak için tüm alt hedefleri tamamlamanız gerekiyor

Örneğin, hedef yeni bir daire satın almak. Değerini belirlemek, satın alma tarihini ayarlamak gerekir. Sonra
gelirinizi ayık bir şekilde değerlendirin ve hedefinize yaklaşmak için neler yapabileceğinizi kendinize sorun.
Eylemlerinizin net ve ayrıntılı bir planını, hedefinize nasıl ulaşacağınızı yazmanız gerekir. Gelirimi nasıl
artırabilirim? Yarı zamanlı bir iş bulun, başka bir mesleği öğrenin, terfi edin, vb. Kurslara veya eğitimlere
katılmanız gerekebilir. Bu büyük hedefleri küçük hedeflere bölüyor.

Hedeflere ulaşmak için adım adım talimatlar

Hedefleri belirlemek ve bunları başarmak, Brian Tracy tarafından “Başarıların Psikolojisi” kitabında mükemmel
bir şekilde anlatılmıştır. Herhangi bir hedefe ulaşmak için sadece 12 adım. Etkili teknoloji zaten binlerce insan
tarafından test edilmiştir, hatta ateşli şüpheciler bile test etmişlerdir.

Birinci Adım: Arzu Uyandır

Güçlü ve karşı konulmaz bir arzu en güçlü teşviktir. Eğer arzu yoksa, o zaman hiçbir şey olmayacaktır; bir
kişinin istemezse herhangi bir işlem yapması tipik değildir. Güçlü bir arzu, insanların hayallerini
gerçekleştirmelerini engelleyen tüm korkuların üstesinden gelmeye yardımcı olacaktır. Düşündüğümüz her
şeyin büyüyebileceğini hatırlamak çok önemlidir. Korkuyu düşünürsek, o zaman bizi tamamen yutacaktır.
Hedefimize ulaşmak istiyorsak, kesinlikle yapacağız.
İlk adım arzu

Bir hedef belirlerken, sadece arzularınız ve hayaliniz hakkında düşünmeniz gerekir. Bir rüya sadece senin
olmalı. Tam olarak ne istediğinizi, kim olmak istediğinizi bilmeniz gerekir. Sizi inanılmaz mutlu edebilecek en
önemli hedefi belirlemeniz gerekir.

İkinci Adım: Emin Olun

Hedefe ulaşmanın mümkün olduğuna sadece% 100 güven, bilinçaltı kullanabilir ve onu müttefik haline
getirebilir. Kendine güvenmeli ve hedefe ulaşılacağına kesin olarak inanmalısın, çünkü bunu hak ediyorsun.
Tek koşul ─ hedeflerin gerçek olması gerekir. Ayda birkaç kez geliri artırmanın neredeyse imkansız olduğunu
bilmelisiniz, ancak altı ay boyunca% 20-30 oranında tamamen uygulanabilir bir arzu.
İkinci adım güven kazanmaktır

Küresel hedeflere ulaşmak çok zaman alır, bu yüzden bunun azim, azim ve sabır gerektireceğini anlamanız
gerekir. Örneğin, 15 kg kaybetmeniz gerekir. Teorik olarak, bu mümkündür, ancak sağlığa verilen zarar çok
belirgin olacaktır. Ve eğer kendinizi ayda 2 kg kilo verme hedefini belirlerseniz, böyle bir hedefe kolayca
ulaşılabilir ve bilinçaltı zihin buna inanacaktır. Hedefler oldukça karmaşık olmalı, bizi çalıştıran ve
potansiyelimizi sonuna kadar kullanan onlar. Aynı zamanda, güvenilir ve başarılarından kesinlikle ikna
olabilmeleri için gerçek ve inanılır olmalıdırlar.

onları aştığı ortaya çıktı. Toplam gelirleri, mezunların kalan% 95'inin toplam gelirini aştı.
NLP’YE GÖRE BAŞARI STRATEJİSİ VE SONUÇ ALMA
Kısaca “KESE” olarak kodladığımız başarı formülü şöyledir:
1) Karar Ver: Ne istediğinizi bilmek, istediğinizi almanızın ilk adımıdır. İnsanlar ihtiyaçları tarafından
güdülenir. Bu ve daha birçok nedenle kişi, ihtiyaçlarını (ruhsal, bedensel ve zihinsel) karşılamak ve
başarılı olmak ister. Bunun için kendisine istekleri doğrultusunda ulaşılabilir hedefler belirlemesi gerekir.
Herhangi bir konuda hedef belirlediğinizde bilin ki, hedefini belirlemeyen milyonlarca insanın önüne
geçmiş oluyorsunuz. O halde ilk adımı atın. Hedef belirlemek için karar verin.
2) Eyleme Geç: Hedef belirlendikten sonra hemen eyleme geçmek son derece önemlidir. Bunun için eğer
varsa iyi bir rol modeli bulup onun düşünme ve davranma biçimini örnek alırsanız, eylemleriniz kısa
sürede sonuç vermeye başlar. Yani modellerinizin açtığı yol size en kestirme yoldur; çünkü bu yol
denenmiş ve başarılı olmuştur. Tabi ki kendi yolunuzu da çizebilirsiniz. Ama her ne olursa olsun eyleme
geçmek yaptığınız işin yarısını yapmaktır. ‘Keşkeci’ler hiçbir zaman eyleme geçmezler, hep bir zaman
geçtikten sonra düşünmeye ve keşke yapsaydım demeye başlarlar.
Siz de üşenmeyi bırakıp ve gitarı elinize alıp öğrenin. Deneyin demiyorum yapın!
3) Sonuçları Değerlendir: Eylemlerimizin bizi hedefimize yaklaştırıp yaklaştırmadığını düzenli olarak
kontrol etmeliyiz. Ne yaptığımızı niçin yaptığımızı ve aldığımız sonuçların hedefimize uygun olup
olmadığının farkında olmalıyız. Geri bildirimler bize bundan sonra nelere dikkat etmemiz gerektiğinin
bilgisini vereceğinden oldukça önemlidir. Sonuçları hiçbir zaman başarısızlık olarak
değerlendirmeyeceğiz. Sadece geri bildirim var ve bu bildirimler bize kılavuz olacak. Doğru yoldaysak
devam edeceğiz ki yanlış yoldaysak vazgeçip oturmak yok. Tekrar deneyip başarıyı bulacağız.
4) Esneklik: Başarıya ulaşan tüm insanların esnek olma özelliği vardır. Gittiğin yol seni hedefine
ulaştırmıyorsa alternatif yoları dene. NLP’ye göre her zaman bir seçenek vardır. Hedefe ulaşıncaya kadar
sebatla, uygun çözümler üzerinde sürekli çalışmak ve gerektiğinde farklı bir yol izlemek oldukça
önemlidir. Seçeneklerimiz ne kadar fazlaysa başarılı olma olasılığımız o derece fazlalaşır. Tek seçenek
kaybetmektir her zaman. Elimizde farklı yollar olması bizi küskünlüğe, bezginliğe itmez. O olmadıysa bu
olur diyebilmeliyiz. Sizde burada biraz mola verin ve kendi amaç (hedef) listenizi oluşturun. Gitar çalmak
ile ilgili ulaşmak istediğiniz en yüksek noktayı belirtin. Hedeflerinizi yazın ve her zaman güncelleyin.
Kısa vadeli hedeflerden uzun vadeli hedeflere doğru bir sıra takip ederseniz ve hedeflerinizi küçük
parçalara bölerseniz motivasyonunuzuda korumuş olursunuz. ..
.
BİR HİKÂYE... KARTAL YA DA TAVUK OLMAK… SEÇİM SİZİN!
Bir zamanlar, büyük bir dağda kartallar yuva yaparlarmış. Bir kartal da 4 tane yumurtası ile bu dağda
yaşıyormuş. Bir gün bir deprem olmuş ve yumurtalardan bir tanesi dağdan yuvarlana yuvarlana vadide
yer alan bir çiftliğe kadar düşmüş. Bu çiftlik bir tavuk çiftliğiymiş.
Çiftlikteki tavuklar, bu değişik ve normalden büyük yumurtayı sahiplenmeye karar vermişler. Yaşlı bir
tavuk, bu yumurtayı ve içinden çıkacak yavruyu koruması altına almış. Günlerden birgün küçük kartal
doğmuş. Çevresinde tavukları görmüş ve kendini bir tavuk zannetmiş. Bütün tavuklar da ona bir tavuk
gibi davranmışlar. Ailesini de çok seviyormuş. İçinden bazen, “ben kimim?” sorusu geçiyormuş; ama o
bir tavukmuş. Bunu böyle bilmeliymiş. Bir gün çiftlikte oyun oynarlarken yukarı baktığında bir grup
kartalın özgürce uçtuklarını görmüş. “Aman Allah’ım, ne kadar güzel uçuyorlar. Ben de onlar gibi
uçmayı çok isterdim." demiş. Tavuklar, bu düşünceye hep birlikte gülmüşler. "Sen bir tavuksun ve
tavuklar uçamazlar." demişler. Küçük kartal, artık daha sık gökyüzüne bakıyor ve uçan kartallar gibi
uçmak, özgür olmak istiyormuş. Ne zaman bu düşüncesinden arkadaşlarına, ailesine bahsetse hep şu
cevabı alıyormuş: "Sen bir tavuksun. Bırak bu hayalleri
Zamanla küçük kartal da bu düşünceyi kabul etmiş. Hayal kurmaktan vazgeçmiş ve hayatını bir tavuk
olarak yaşamaya karar vermiş. Ve hayatının sonu geldiğinde de bir tavuk olarak ölmüş. Ne olduğunu
düşünürsen o olursun. Eğer hayatınızın herhangi bir zamanında, kartal olma hayali kurarsanız,
hayallerinizi takip edin. Tavukların sözlerini değil…”
ULAŞILABİLİNİR BİR HEDEFİN ANAHTARLARI
Kendinize şu soruyu sorarak başlayın: “Nasıl olur da şimdi ona sahip değilim?”
1. Hedefi olumlu olarak ifade edin. Tam olarak ne istiyorsunuz? (“ne istemiyorsunuz?” değil)
İstediğiniz her neyse onu olumlu ifadeler kullanarak isteyin. Şu anda üzerinde çalıştığımız hedef: “İyi bir
gitarist olmak.” Siz de kendinize bu konuda amaçlar belirleyin ve hepsi olumlu ifadeler olsun. Ne
istediğinizden bahsedin, neler yapmak istediğinizden, nerelerde gitar çalmak istediğinizden mesela...
2. Kendi kendinize başlatmak ve devam ettirmek mümkün mü?
Sizin tek başınıza yapabileceğiniz hedefler seçin. Başkalarına bağlı hedefler başarılı olmayı da
başkalarına bağlı kılar. Sadece sizin başlattığınız ve devam ettirdiğiniz hedefler, istemediğiniz sonuçları
almanızı engeller.
3. Mevcut durumu belirtin.
Şu anda neredesiniz? (İç gözlem)
Hedeflediğiniz durumla ilgili neredesiniz, elinizde ne var, ne gibi imkanlarınız var ve mevcut durum sizi
nereye götürebilir, belirleyin.
4. Hedefinizi belirtin.
Ulaştığınız zaman ne görecek, duyacak, hissedeceksiniz?
• Sanki şimdi oluyormuş gibi
• Hedefi çekici hale getirin
• Geleceğe yerleştirin. Geleceğe yönelik resmi mutlaka dışarıdan gözlemleyin. Hedefinizi belirtin ve
ulaştığınızdaki hislerinizi duyumsayın. Bu biraz size garip gelebilir fakat hislerinizi ne kadar canlı ve
içten yaşarsanız, hedefinizle bağınız o kadar güçlü ve sağlam olur. Böylece gerçekleşmesi hayal olmaktan
çıkar.
5. Kanıt prosedürünü belirtin.
Hedefe ulaştığınızı nasıl anlarsınız?
Hedeflerinize ulaştığınızda bunun tadını çıkarın; çünkü bu sizin başarınız ve hakkınız. Bunun için
öncelikle hedefinize ulaştığınızın farkına varmanız gerekir dolayısıyla kendinizi hedefinize ulaştığınızda
olacaklara şartlandırmalısınız. Daha önceden zihninizde canlandırdığınız geleceğe yönelik resmi gerçek
hayatta tekrar gördüğünüzde hedefinize ulaşmış olursunuz. Bunun gibi kendinizi proglamlayacağınız
kanıtlarla gerçekleştirdiğiniz hedefinizi es geçmeden tadını çıkarabilirsiniz.
6. Tutarlılıkla istenir bir hedef mi? Motivasyonunuz nedir?
Bu hedef size ne sağlayacak veya ne yapmanızı mümkün kılacak?
Hedefinizi belirlerken bu soruları kendinize sorun. İstediğiniz hedefte tutarlı mısınız yoksa bir heves mi?
İşte gitar çalmada karşımıza çıkan en büyük engel. Gitara başlayan çoğu insanın bir heves doğrultusunda
ilerlediğini bir zaman sonra anlaması ve gitarı evin en kimsesiz yerine terketmesi. İşte bizim burda
yapacağımız olay hedefimizin tutarlı olup olmadığını test etmek. Peki bunu nasıl yapacağız. Kendinizi en
iyi tanıyan yine sizsinizdir. Ya hedefi belirleyip sonuna kadar gidersiniz ya da sonuna kadar
gidebileceğiniz bir hedef seçersiniz. Başarıdaki sırlardan biri de budur; çaba ve hırs.
7. Düzgün bir şekilde bağlamsallaştırıldı mı?
Nerede, ne zaman, nasıl ve kiminle istiyorsunuz?
Amacınızı gerçekleştirmek için nerede olmalısınız, kimden ders almalısınız ve ne zaman başlamalısınız.
Öncelikle zaman konusu burada en önemlisi. Proaktif insanlar yani eylem insanları yaptıkları işe bir an
önce başlarlar, çoğu zaman işe başladıktan sonra düşünür ve plan yaparlar. Reaktif insanlar ise eyleme
hep geç kalırlar, hep bir zaman beklerler ve o zaman bazen hiç gelmez; çok düşünür ve devamlı plan
yaparlar. Buradan da anlayacağınız gibi proaktif insanlar sahilde gitarı elinde ateş başında eğlenirken,
reaktif insanlar hep ‘keşke’lerle boğuşur.
Siz de hedefinizi gerçekleştirmek adına yer, zaman ve kişileri belirleyin; nasıl yapacağınız konusunda
biraz kafa yorun, düşünün.
8. Hangi kaynaklar gerekli?
Şimdi elinizde neler var ve hedefe ulaşmak için nelere ihtiyacınız var?
• Hiç buna sahip oldunuz mu? Veya hiç bunu yaptınız mı?
• Sahip olan birini tanıyor musunuz?
• Sahipmiş gibi davranabilir misiniz?
Hedefe giderken belirli kaynaklara sahip olmalısınız. Öncelikle birinci kaynak sizsiniz ve en önemlisi
de bu. Sonrasında elinizde tuttuğunuz bu kitap da siz kadar önemli.
Elinizde sahip olduğunuz kaynakları gözden geçirin ve gitar çalmak için sahip olmanız gereken
ekipmanlara sahip olun.
 Daha öncede bahsettiğim modelleme konusunu hatırlayacaksınız. Hedeflediğiniz şeyi daha önce
gerçekleştiren biri var mı çevrenizde. Eğer varsa onu ya da sevdiğiniz bir sanatçıyı modelleyerek
hedefiniz doğrultusunda siz de amacını gerçekleştirmiş gibi davranın. İyi bir gitarist olduğunuzu
kendinize inandırın ve bu şekilde davranın.
9. Ekolojik mi?
• Hangi amaçla istiyorsunuz?
• Hedefe ulaştığınız zaman ne kazanacak veya kaybedeceksiniz?
• Ulaştığınız zaman ne olacak?
• Ulaştığınız zaman ne olmayacak?
• Ulaşmadığınız zaman ne olacak?
• Ulaşmadığınız zaman ne olmayacak?
Hedefimizin ekolojik olması gerekiyor elbette. Bu ne için gerekiyor ve ekolojik hedef nedir
açıklayayım. Hedefiniz size ve çevrenize yararlı mı ya da en azından çevrenize zarar verecek mi, önce
bunu tespit etmemiz gerekiyor. Hedefinizi elbette anne babanızın veya çevrenizin düşünce yapısına göre
yapmayacaksınız; ama birilerine zarar verme ihtimali olmamalı.
Örnek vermek gerekirse, fabrika kurmak istiyorsunuz ve çok büyük hedefleriniz var. Bu hedefi
insanlara yararlı olmak adına, iş sağlamak ve kendi ailenizin geleceğini düşünerek vb. gerçekleştirdiniz.
dilediğiniz herşeyi de yaptığınızı varsayıyorum. O halde sizin hedefiniz ekolojik bir hedef olmuş oluyor.
Bir de tam tesini düşünelim. Siz yanınızda çalışan insanlara hükmetmek ve çok para kazanıp haytınızı
baştan aşağı değiştirmek istiyorsunuz. ( komik gelebilir ama ne yazık ki bu tarz hedefleri olanlar var ve
gerçekleştirdiklerinde haberlerde izliyoruz. ) Sonuç olarak gerçekleşen böyle bir hedef sonrasında mutsuz
insanlar ve yıkılmış bir aile belki... İşte ekolojik olmayan bir hedef.

AMAÇLARI BELİRLEME
MEVCUT DURUM / İSTENEN DURUM
Bir iş ortamında değişikliği düşünmenin yollarından biri de mevcut durumdan istenen duruma doğru bir
yolculuk gibidir. Herhangi bir sorunu iki şey arasındaki farklılık olarak da düşünebilirsiniz.

İstenen durum (veya hedef) sizin ve ekibinizin gerçekten ulaşmak istediği bir şey olmalıdır. Hem
ulaşılabilir, hem de değerli olmalıdır. Bu yönde motivasyon, yola çıkmak için ihtiyacınız olan enerjiyi
sağlayacak ve yolda karşılaşacağınız engelleri aşma esnekliğini kazandıracaktır.
Her yolculukta olduğu gibi istenen duruma ulaşmanıza yardım edecek kaynaklara ihtiyaç
duyabilirsiniz. Bu ihtiyaçların neler olduğunu (beceri, teknik, bilgi, ruh hali, vs.) belirleyin ve bunları elde
etmeye çalışın.

İYİ TASARLANMIŞ AMAÇLAR

Ne istediğinizi net ve kesin olarak belirlerseniz, onu elde etme şansınız yükselir. Bunu başarmak için
sonuçların veya istenen hedeflerin iyi düşünülmüş ve tasarlanmış olması gerekir. Ne istediğinizi kesin bir
çerçeveye oturmak önemlidir. Ne istediğini sorduğunuz zaman bazı insanların kesin olarak ne
İSTEMEDİKLERİNE dair upuzun bir liste sıraladıklarını hiç fark ettiniz mi? “Bunu istemiyorum. Şunu
istemiyorum. Orada yaşamak istemiyorum. Şunu bırakmak istiyorum.” Öte yandan, ne İSTEDİKLERİNİ
tanımlarken güçlüğe düştüklerini gördünüz mü? İnsanların çoğu özel ve iş yaşamlarındaki olayları ‘sorun’
olarak görürler. Bu nedenle de sorunlar kendilerini engellediği zaman ‘takılıp kalırlar’.
Her hangi bir sorunu, bir sonuç haline dönüştürebilirsiniz:
‘İstemiyorum/Sevmiyorum – ‘Bunun yerine ne isterdin?’ diye sorun.
‘Yapamam/Yapamayacağım’ – ‘Yaparsan ne olur?’ diye sorun.
İyi tasarımlanmış bir sonuç biraz esneklik gerektirir ama kendi kaynaklarınızla elde edebileceğiniz bir
şeydir. Ayrıca ölçeklemenin doğru yapılması gerekir. Eğer sonuç aşırı büyükse, daha küçük bir parçası
üzerinde çalışın. Eğer uğraşmaya değmeyecek kadar küçükse, ait olduğu bütünü düşünün ve çıktı olarak
onun üzerinde çalışın.

İYİ TASARIMLANMIŞ BİR SONUÇ İÇİN KONTROL LİSTESİ

1. Ne elde etmek istiyorsunuz? Kesin olarak belirtin.
2. Başarı yönünde ilerleyip ilerlemediğinizi nasıl anlarsınız? Doğru yolda olduğunuzu bilmek önemlidir.
3. Başardığınız zaman göreceğiniz, duyacağınız veya hissedeceğiniz ilk şeyler nelerdir?
4. Bunu nerede, ne zaman ve kiminle başarmak istiyorsunuz? Mevcut Durum İstenen Durum
5. Bunu nerede, ne zaman ve kiminle başarmak İSTEMİYORSUNUZ?
6. Bunu başarmak için hangi kaynaklarınız vardır veya elde etmeniz gerekir? Nesneler, insanlar, rol
modelleri, kişisel nitelikler, finansman.
7. Başardığınız zaman ne olacak?
8. Bunu başarmanın size ve çevrenizdeki insanlara (aile, dostlar, iş arkadaşları, vs.) ne faydası olacak?
9. Bu çıktıya ulaşmanın sizin ve çevrenizdeki insanların üzerinde olası sonuçları nelerdir?
10. Bunu başarmak yaşamınızın diğer yönlerini (aile, hobiler, vs için ayrılacak zamanı) nasıl
etkileyecektir?
11. Başardığınız zaman ne olacak?
12. Başarmadığınız zaman ne olacak?
13. Başardığınız zaman ne olmayacak?
14. Başarmadığınız zaman ne olmayacak?
15. İlk önce ne yapacaksınız? Eylemler.

NLP’NİN VARSAYIMLARI Ve BAŞARI İLKELERİ

NLP’nin bu önermeleri bireylerin başarı ve motivasyon eğitiminde son derece önemlidir. Birçok kez
denenmiş ve kanıtlanmış olan varsayımlar bireysel gelişimi sürdürmekte ve bunlara benzer birçok önerme
NLP’ye eklenmektedir.
Bu varsayımların bir kısmı şu şekilde açıklanmıştır:
1) Başarısızlık yoktur, sadece geri bildirim vardır:
Deneyimleri, başarısızlık çerçevesi yerine öğrenme çerçevesi açısından değerlendirmek daha doğru
olur. Eğer kişi herhangi bir konuda başarılı olamadıysa, bu başarısız olduğu anlamına gelmez. Sadece söz
konusu şeyi yapmamanın bir yolunu keşfettiği anlamına gelir. O zaman kişi başarmanın yolunu
buluncaya kadar davranışını değiştirmelidir.
“Hiç yanılmadım, 10.000 işe yaramayan yol buldum.” Thomas Edison
Elde ettiğimiz sonuçların başarısızlık olmadığının, sadece bize başarıyı gösteren bir yol olduğunu
anlatan güzel bir söz. Elde ettiğimiz sonuçları değerlendirirken bu açıdan değerlendirirsek hedefimize
ulaşabiliriz.
2) İnsanlar, amaçlarına ulaşmak için gerekli kaynaklara sahiptirler:
Dünyada mümkün olan her şey benim için de mümkündür; sadece nasıl yapılacağını bilmek gerekir.
Eğer bir insan belli bir davranış sergileyebiliyorsa, o zaman benim için de bunu yapmak mümkündür.
Bunun “nasıl” yapıldığını saptama işlemine “modelleme” denir. Nöro Linguistik Programlama ilk olarak
bu işleme dayanarak ortaya çıkmıştır. Zaten modelleme konusunu siz artık çok iyi biliyorsunuz, tekrar
etmeyi gerek görmüyorum.
Dünyada en önemli kaynak sizsiniz demiştim. Hedeflerinize ulaşabilmek bunun farkında olmakla
başlıyor, yani kendimize güvenle. Amacımızı nasıl yapacağımız konusunda bir fikrimiz olmalı; yoksa da
bu fikri bulmalıyız.
3) Zihin ve beden aynı sistemin parçalarıdır:
Zihin ve beden aynı sibernetik sistemin ayrılmaz parçalarıdır ve birbirlerini etkilerler. “Zihin” ve
“beden” birbirlerinden bağımsız değildir. Bu şu anlama gelir; kişi, doğrudan düşünme şeklini değiştirerek
ya da fizyolojisini veya hislerini değiştirerek düşüncelerini değiştirebilir. Aynı şekilde, düşünme şekli
değiştirilerek fizyoloji veya hisler değiştirilebilinir.
Bunun şöyle bir doğal sonucu vardır: Bir eylemin daha iyi yapılmasını sağlamak için görselleştirme ve
zihinsel prova yani imajinasyon çok önemlidir. İmajinasyon konusuna daha sonra değineceğim. Fakat
burada önemli bir nokta var, o da şu ki: Zihnimiz ve bedenimiz bir birini etkiliyor. Bu zaman zaman iyi
yönde de olabiliyor kötü yönde de. Elbette bizim tercihimiz zihnimizin ve bedenimizin her zaman iyi
durumda olması.
Bugün nasıl düşünüyorsan bedeninde o duygu ile paraleldir. Etrafına mutluluk veriyor ve kendini iyi
hissediyorsan bedeninin duruşu da o derece kendine güvenli ve sağlamdır, yüzün etrafa gülücükler
atıyordur. Aynı şekilde tam zıttını da düşünebiliriz. Bedeniniz ile herkese sinirli hareketler yapıyor,
ellerinizi kasarak havaya kaldırıyorsunuz, kaşlarınız çatık ve ayaklarınızı sinirli sinirli sallıyorsunuz, vb.
Bu hareketlerin zihinsel süreçlere etkisi elbetteki olumsuz olacaktır. Kendinizi daha mutsuz ve huzursuz
hissedeceksiniz.
Bu örneklerden sonra zihnimizi ve bedenimizi nasıl kullanmamız gerektiğini az çok anlatabilmişimdir
umarım. Yukarıda da söylediğim gibi kişi, doğrudan düşünme şeklini değiştirerek ya da fizyolojisini veya
hislerini değiştirerek düşüncelerini değiştirebilir. Yani nasıl düşünüyorsak öyle davranırız.

4) Eğer bir insan bir şeyi yapabiliyorsa, onu yapmayı herkes öğrenebilir:
Tabi ki ruhsal, fiziksel ve çevresel bir engel yoksa.
Aslına bakarsak bir şeyi yapabilmek için onu daha önce birilerinin yapmış olması hiç önemli değildir.
İlk siz de yapıyor olabilirsiniz. Ama birileri yapabiliyorsa biz kesin yapabiliriz; çünkü daha önce
yapılabilmiş. NLP’nin bu varsayımı biraz daha garantici bir önermedir. Yani daha önce birileri tarafından
yapılabilmiş olması imkansızı ortadan kaldırır. Böylece (üzülerek söylüyorum ki!) gitar çalmak için
elinizde hiçbir bahane kalmıyor. Çünkü daha önce bu işi yapan milyonlarca insan vardır. Siz de biraz
çalışarak bu milyonlara katılabilirsiniz.
5) Eğer yaptığın şey işe yaramıyorsa başka bir şey yap:
Her zaman yaptığınız şeyi yaparsanız hep aynı sonucu alırsınız. Eğer yeni bir sonuç almak istiyorsanız
farklı bir şey yapın; çünkü her zaman bir seçenek daha vardır.
6) Her deneyimin bir yapısı vardır:
İçinde bulunduğumuz durumun özellikleri yaşam deneyimlerimizi etkiler. Havanın sıcak yada soğuk
olması, ruhsal anlamda sevinçli yada gergin ve stresli olmamız deneyimin yapısı hakkında bilgi verir. Ve
bütün bunlar hakkındaki düşüncelerimiz bizim davranışlarımızı etkiler.
7) İnsanlar ellerindeki seçenekler arasından en iyisini seçerler:
Hepimizin kendine özgü bir kişisel geçmişi vardır. Ondan ne yapacağımızı, nasıl yapacağımızı, neye
değer vereceğimizi öğrendik. Bunlar bizim deneyimlerimiz. Bütün seçimlerimizi bunların bize
sunduklarının içinden yapmak durumundayız. Ta ki aralarına daha yeni ve iyi seçenekler ekleninceye
kadar. Şu anki davranışımız şu anda mümkün olan en iyi seçeneğimizi simgeler.
8) Davranışlar mevcut duruma göre değerlendirilir, anlaşılır veya değiştirilir:
Birey ne olmak istediğine göre kendi davranışlarını değerlendirmelidir. Elinden gelenin en iyisi olma
yönünde çaba göstermelidir.
9)İnsanlar istedikleri değişiklikleri gerçekleştirmek için gereken bütün kaynaklara sahiptir:
Yapılması gereken, bu kaynakların yerini bulmak veya bunlara erişmek ve doğru bağlamda ortaya
çıkmalarını sağlamaktır. NLP bu görevin başarılmasını sağlayan teknikler sunar. Bu şu anlama
gelmektedir; insanların, kendi sorunlarını kavramaya çalışmak veya bunların üstesinden gelecek araçlar
geliştirmek için zaman kaybetmeleri gerekmiyor. Sorunları çözmek için gereken bütün kaynaklara zaten
sahipler. Yapmaları gereken tek şey bu kaynaklara erişmek ve bunları şimdiki zaman çerçevesine
aktarmaktır.

AKTİF İMAJİNASYON TEKNİĞİ

 Aktif imajinasyon; sesleri, görüntüleri, kokuları, tatları dokunsal mesajları zihinde bir film halinde
canlandırabilme yeteneğidir. Boyut değiştirme yeteneği sınırlı bir alanı ilgilendirir. Sadece görüntüler
üzerinde ve belli çerçevelerde yapılmaktadır. Oysa aktif imajinasyonda tüm sınırları aşıyoruz. Kendi
kontrolümüzde hayali filmler oluşturuyoruz.
Hayal kurmaya çok benzeyen bir çalışma ama bu hayalı film tam bilincimizle ve isteğimize göre
ilerleyen bir film olacak. Bu filmin kahramanları daha önce zihnimize yerleştirdiğimiz tüm sesler,
görüntüler, kokular vs dir.
***Aktif imajinasyonun iki boyutu vardır:
- İmajların canlılık düzeyi
- İmajların film gibi üretilebilirlik düzeyi
Hiç yapmadığınız halde hayalen Japonya’da gezebilir misiniz?
Hayalen savaşabilir misiniz?
Hayalen öğretmenlik yapabilir misiniz?
Buluşlar imajinasyonun meyveleridir. Hayali filmler sayesinde tüm bilgilerimizi defalarca yeniden
ilişkilenmeye tabi tutarız. Her filmle, her hayalle bilgilerden yeni bir yumak yaparız. Einstein "Hayal
bilgiden üstündür" demiştir. Bilinçli ve kontrollü hayal (aktif imajinasyon) hayatımızda devrim yapabilir.
Tüm buluşların aktif imajinasyonun meyveleri olduğunu biliyor musunuz? ...
Hareketli filmler oluşturacağız... Oluşturacağımız olayların "tek kare" resim olmaması gerekir.
Hareketli filmler oluşturacağız. Tüm duyularımızı kullanarak canlandırma yapacağız. Duyularımızı filme
katabilme düzeyimiz başarı düzeyimizin en önemli ölçütü olacaktır.
Faydası:
Güçlü hafıza, bağlantılı ve sistemli bilgiler... Hafızada kayıtlı bilgileri pratik hayatta kullanabilme
yeteneği... Her türlü sanatsal üretimler. Yeni keşifler yapabilme yeteneği. Zengin bir duygu ve düşünce
dünyası. İş yapma, üretme, başarı, özgüven, sevinç... Dahasını merak ediyor musunuz? Sırf bunlar için
"hayal gücümüzü geliştirmeye değmez mi? Aktif imajinasyon yaparken aşağıdaki imajinasyon biçimleri
uygulanabilir. Bunlar beynin hayal gücünü geliştiren çalışmalardır. Keşfedici beyin nesneleri
olduklarından farklı canlandırabilen, tabiatta var olmayan biçimleri hayalen onlara kazandırabilen
beyindir.
Unutmayalım! Bir müzik bestekârı müziğin filmini önce beyninde yaşar. Bir ressam tabloya çizeceği
ağacın kabuğunun tüm girinti, çıkıntılarını beyninde görür. Sahneye çıkan bir konuşmacı konuşmasını
beyninde defalarca yapmıştır. Bir uçağı dizayn eden mühendisin kafasında binlerce uçak ve uçuş biçimi
canlanmıştır.
Bilgiye değer verebilme gücü: Bilginin hatırlanabilirlik düzeyini artırabilmek için çok kolay bir yol
vardır. Çocuklara dikkat edin. Neden önce çok hızlı ve sürekli öğrenirken sonradan bu süreç duraklar?
Çocuk ilk yıllarında uzaydan gelmiş bir yaratık gibi her şeye ilgiyle ve merakla bakmakta ve bu bakış da
daha fazla ve daha hızlı öğrenmesine yol açmaktadır. Ancak zamanla "ülfet" adını verebileceğimiz bir
hastalık gelişir ve kişiler "artık gerekli olan her şeyi bildiklerini" sanırlar. Artık güneşin doğması bilinen
bir şeydir. Yağmurun yağması bilinen bir şeydir. Oysa hala tam olarak bilinmeyen ve üzerinde
düşünüldükçe heyecan verici yeni bilgileri elde edebileceğimizi görsek keşfetmeye sonsuza kadar devam
edeceğiz. Bizdeki bu değişikliği muhtemelen eğitim sistemimiz yapmaktadır. Bilgiye değer verebilme
gücü bir anlayış biçimidir, bir hayat felsefesidir. Bilginin çok önemli olduğu inancı alt bilincinize
yerleştiğinde beyniniz bilgiyi otomatik olarak kaydedecek ve bilgiye büyük öncelik verecektir.knikleri

Gülünçlük: Gülünçlükle hafıza kaydı arasında doğrusal bir ilişki vardır. Mutluluk içinde öğrendiğiniz gülünç bir
bilgiyi unutmama eğilimi gösterirsiniz. Zira ruhumuzda bize ve tüm insanlara hükmeden bir kanun vardır. Alt
bilincimiz acı verici olgulardan uzaklaşır, lezzet veren olgulara yaklaşır. Yaklaştığımız olgular daha güçlü
kaydedildiğinden unutulmama eğilimi gösterirler. Eğer bilgi haz veriyorsa alt şuur onu bilinçte tutmak veya bilince
çağırmak için bizi destekler. Bilgi acı veriyorsa otomatik sistem tüm karşı çabalarımıza rağmen unutturmaya
çalıştırır. Eğer çok acı verici olayları, bilgileri unutmamaya direnirsek bu defa psikolojik dengemiz bozulur. Kişilik
bozuklukları ve depresif rahatsızlıklar gelişir. Şu halde bilgiyi kurguladığınızda ne kadar gülünçleştirebilirseniz o
kadar büyük ihtimalle ve sağlıklı olarak hatırlarsınız.
Mantıksızlık: Beynin sağ lobu mantıksız bilgilere yapışır. Eğer beynimizin sağ lobunun potansiyelini de devreye
sokarsak beyin gücümüzü 10- 15 kat artırmak istiyorsak bilinçli (ama kesinlikle bilinçsiz değil) mantıksızlıkla sağ
lobumuzu harekete geçirmeliyiz. İşte size örnek: Gezmeye gittiğiniz ormanda her şey güzeldi. Ağaçlar yapraklarını
iyice uzatıp saçlarınızı okşadılar. Şarkı söylediniz ve o anda ağaçlar dallarıyla birbirlerine tutunmuş olarak dans
ettiler, üstelik hep bir ağızdan sizin şarkılarınızı koro halinde söylüyorlardı. Yeterince mantıksız mı?

Çağrışım oluşturabilme gücü: Bu yetenek aslında daha önce verilen çalışmaların arasında dolaylı şekilde
kullanılacaktır. Ancak daha iyi kavranması için burada ayrıca anlatıyoruz. Bilgiler daha önce edindiğimiz bir kısım
bilgilere benzer yönler taşıyabilirler. Bu benzerlik beyniniz tarafındanotomatik olarak ortaya çıkarılabilir. Maharet
otomatik çağrışımları aşarak sizin ekstra çağrışımlar oluşturabilmenizdir. Örneğin Amasya dendiğinde insanlar
genellikle elma derler. Siz daha farklı bir şeyi çağrıştırın. Belli bir kelimeyi veya görüntüyü alın ve neler
çağrıştırdığını sorun. Tekrar edeceğiniz bu çalışma beyninizin çağrışım sorgulamasını otomatikleştirecektir.
Unutmayın: Edindiğiniz bir bilgiye ne kadar çağrışım bağlarsanız onu o kadar hızlı ve bütün olarak hatırlarsınız.

KUANTUM DÜŞÜNCE TEKNİĞİ NEDİR? Kuantum düşünce tekniği veya yöntemi, NLP gibi hedefsel davranış
değişikliklerini, yani kişisel gelişim veya değişimi hedef alan, kuantum fiziğinin doğuşundan güç alan, kendine has
bir kişisel gelişim yönergesidir.

Kuantum düşünce yöntemi, aynı zamanda akademik platformlarda sosyal bilimlerin, her geçen gün,
yaygınlaşarak sosyal olguları açıklamada kullandığı yapıcı bakış açısının varsayımları tarafından da desteklenen bir
kişisel gelişim metodudur. Kuantum düşüncenin altından yatan en temel prensip, şu sözlerle özetlenebilir:

“Ne düşünürsek onu yaparız, ne düşünürsek o oluruz!”

“Sıradan düşünce biçimlerinin aksine, üst nitelikli, değiştirme ve oluşturma gücüne sahip, atom altı alanında
etkili olabilecek yaratıcı düşünme biçimidir.” Ayrıca kuantum düşünce tekniği ortak zekâ alanında işlem yapan,
bütün evreni tekamül ettiren enerji ile iş birliği yapan, dolayısıyla bireyi “kişi” olmanın sınırlı olanaklarından
“bütünün” gücüne ulaştıran bir düşünce şekli veya kişisel değişim metodudur.

Kuantum düşünce tekniğinin temelinde, bireyin kendisi ve çevresi ile ilgili bilinçaltına kodladığı varsayımları
yatmaktadır. Bu söylem kalıpları, bir nevi zihnin sosyal olgulara anlam katmasını sağlayan, zihnin lensleri gibi
çalışmaktadır. Bu varsayımlar kümesi, bireyin doğduğu günden bugüne, bilinçaltı tarafından edinilen farklı olgular
ile eşleştirdiği, ilişkilendirdiği, dışarıdan gelen mesajların (ailesi, akrabaları, arkadaşları, öğretmenleri, medya vs.)
göreceli, değişebilen kombinasyonudur. Söz konusu varsayımlar, bireyin farklı olgular karşısında nasıl bir tavır veya
davranış sergileyeceğini belirlemektedir.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, varsayımların, göreceli, bir diğer deyişle kişiden kişiye değişen özelikte
olduğu ve mutlak olmayışıdır. Her birey aynı varsayımlar ile işlenmiş bir bilince sahip olsaydı, her birey, aynı
olurdu.

Bireyler varsayımları ile karar verir ve hareket eder. Örneğin, bir şirket yöneticisinin bilinçaltı varsayımı, “insanlar
tembeldir”, “dolayısıyla çalışanlar her fırsatta işten kaytarmaya çalışacaklardır” yönünde ise, söz konusu
yöneticinin yönetimsel kararları, daha fazla denetim, hiyerarşi, emir-komuta zinciri şeklinde olma olasılığı
yüksektir. Aynı zamanda, çalışanlarına, yaklaşımı bu varsayımlar doğrultusunda olacaktır. Yöneticinin, söz konusu
varsayımlarını, çalışanlarına yansıtması ise, şirket kültüründe norm halini alacak ve çalışanlar kendilerini aynen
yöneticinin, çalışanı varsaydığı gibi görmelerine sebep olarak, çalışanların gerçekten sadece denetim altında
oldukları sürece, çalışkan, denetim dışında işten kaytaran bireyler olmasına neden olacaktır, zira yöneticinin
pozisyon gücü, kendi düşüncelerinin çevresi tarafından edinilmesine imkân tanıyacaktır. Bir başka deyişle
yöneticinin, hiyerarşik gücü eşittir varsayımlarını yayma gücü olacaktır. Sonuç olarak, yöneticinin varsayımları
doğrultusunda verdiği kararlar, ilgili şirketin gerçeği olmuştur.
 Kuantum düşünce tekniği ile çokça anılan “çekim gücü” teriminin altında yatan gerçek, varsayımların veya
düşüncelerin, bireyin kendini ve çevresini yaratma gücü gerçeğine dayanmaktadır. Bizler mutlak gerçeklerin
hüküm sürdüğü bir dünyada yaşamaktansa, insani düşüncelerin yarattığı sosyal (insan varsayım ve düşüncelerine
tabi) gerçeklerle çevrelenmiş bir dünyada yaşamaktayız. Benzer şekilde, bireyin öz tanımlaması (ben neyim,
kimim) sorusuna, cevaben bilinçaltına ektiği varsayımlar, onun hayata bakış açısını, verdiği kararları, davranış
şekillerini ve sonuç olarak gerçekte kim olduğunu belirleyen ana unsurlardır. Kuantum düşünce tekniği tanımında,
düşüncenin gücü, işte bu fonksiyonunu referans alarak açıklanabilir. Düşüncelerimiz kendimizi ve çevremizi
gerçekleştirme gücüne sahiptir. Fakat bireyin bilinçaltı düzeyindeki varsayımları, her zaman bireyin lehine işlemez.
Örneğin, ‘’ben değersizim’’ düşünce kalıbı bilinçaltında yer etmiş bir kişinin, her zaman başkalarının takdirini
araması ve sonuç olarak hayatta pasif, özgüveni olmayan, karar veremeyen, liderlikten uzak biri olması çok
doğaldır. Bireyin bilinçaltına zamanla işlenmiş negatif varsayımı, bireyin tüm verdiği kararlarda etkili olup, sonuç
olarak varsayımın kendisi bireyin hayatı olmaktadır. Söz konusu negatif düşünce kalıpları, bireyin doğduğu günden
bugüne çevresinden aldığı “senden adam olmaz”, “bizim gibileri buralarda kabul etmezler”, “para kazanmak kim
sen kim” tarzı negatif mesajlar ve bireyin tecrübe ettiği olumsuz olgular ile bilinçaltına kodlanarak hayatını
şekillendirir. Genelde bireyler bunu inkar etse de, pratikte oluşan sosyal gerçekler, bilinçaltında yatan düşünceyi
doğrular.

Kuantum düşünce yöntemi tanımlamasında geçen sıradan düşünceler, bireyin aleyhine işleyen bilinçaltı
düzeyine ekilmiş negatif söylem kalıplarına işaret etmektedir. Kuantum düşünce ise buna karşın, bireyin lehine
işleyecek düşünce kalıplarının bireyin zihninde kodlanarak yer edinmesine ve dolayısıyla bireyin tüm kapasitesini
ortaya koyabileceği, mutlu ve başarılı yaşam sürdürmesi için uygun zihinsel altyapıyı hazırlamaya işaret
etmektedir. Kısacası pozitif düşünce kalıplarını içermektedir.

Peki, birey aleyhine işleyen, bilinçaltına ektiği negatif düşünce kalıplarını nasıl değiştirebilir? Kuantum
düşüncenin pratik alanının temlinde olumlamalar yatmaktadır. Kuantum olumlama şeklinde adlandırılan, pozitif
söylemler, bireyin bilinçaltı düzeyinde ilgili konu odaklı ilişkilendirilmiş negatif söylemlere alternatif pozitif
söylemleri edinmesi şeklinde gerçekleşir. Örneğin daha önceki örnekte verilen özgüven sorununun altında, bireyin
varsayımı “ben değersizim” şeklinde istem dışı oluşmuştur. Biofrekans Bilinçaltı Telkin Yönteminde (Ben
değerliyim, Kendime saygı duyuyorum, istediğim her hedefe ulaşabileceğimi biliyorum, kendime güveniyorum,
arzularıma ulaşmak için tüm yetenekler ile donatıldım) gibi pozitif olumlamaların bilinçaltı düzeyinde yer
edinilmesini sağlanır, bireyin kendine güven ve saygı duyan birey olmaya uygun zihinsel altyapı değişimini
sağlanmaktadır. Bir diğer deyişle kuantum olumlamalar doğrudan bilinçaltına kodlanmaktadır.

BAŞARI VE MUTLULUK OLUMLAMA CÜMLELERİ

Başarı olumlama cümlelerini rutin hayatınızda kullanarak bilinçaltınızı başarı lehinde çalışması için yeniden
programlayın. Bugüne kadar sosyal ve iş başarılarınızla ilgili kullandığınız veya kullanılmasına izin verdiğiniz negatif
düşünce şekilerini bir kenara bırakın ve sadece pozitif kuantum başarı olumlarını söyleyin.

Düşünce gücünüzle başarıyı hayatınıza çok hızlı çekeceksiniz siz de...

Kuantum Başarı Olumlama Cümleleri

• Başarılı olmanın tüm kaynakları mucizevî ruhum ve bedenimde mevcut

• Ben Başarılı olmayı hak ediyorum

• Kendime güveniyor ve inanıyorum

• İçimdeki potansiyeli her geçen gün daha fazla keşfediyorum

• Ben başarılıyım • Başarıya doğru koşuyorum

• Hayatımda başardığım işlere odaklanıyorum

• Başarıyı hayatıma çekiyorum

• Her işi başarıyla tamamlıyorum

• Başarıyı elde etmek için hırslıyım

• Hayattaki başarılarım bana yüksek haz veriyor

• Hayata olumlu bakıyorum

• Kendimi ve insanları seviyorum

• Kendime güvenim sonsuz

• Kendime güveniyorum

• İstediğim her şeyi elde edebilirim

• Hayattaki motivasyonum devam ederek artıyor

• Hayallerimi gerçekleştirebilirim

• Mutluluğu hayatıma çekiyorum

• Arzu ettiğim her şeyi rahatlıkla uzanıp alabiliyorum

• Kendime inanıyorum

• Her işte başarıyı yakalıyorum

• Her projede yeteneklerimle öne çıkıyorum

• İstediğim her şeyi öğrenebiliyorum

• Yaşamayı çok seviyorum

• Başarılarımla gurur duyuyorum

• Her geçen gün başarılarıma bir yenisini ekliyorum

• İlişkilerimde başarıyı rahatlıkla elde ediyorum

• Başarılı ilişkiler kurmayı seviyorum

• Ben her zaman pozitifim

• Ben her zaman ısrarcıyım

• Kendi başarımı yaratıyorum

• İnsanlar bana saygı duyuyor

• Başarılı olma arzum, motivasyonumu güçlendiriyor

• Büyük veya küçük, her yaptığım işi önemsiyorum

• Her işte başarıyı elde etmek için meydan okuyorum

• Güçlü bir kişiliğe sahibim

• Baskı altında dahi başarı hedefimden sapmıyorum

• Okul hayatımdaki başarılarımla çevremdekiler gurur duyuyor

• Sosyal hayatımdaki başarılarımla insanları etkiliyorum

• Bedenimin içindeki enerjiyi dışarıya vuruyorum

• Başarı arzum ile başarıyı kendime çekiyorum

Olumlama cümlelerini gün içerisinde aklınıza geldikçe, arkadaşlarınıza hayatınızdan bölümler anlatırken ve kendi
kendinize düşüncelere daldığınızda kullanınız. Tüm bunları yaparken olumlama imgeleme yöntemini kullanarak
bilinçaltı kodlama sürecini hızlandırabilirsiniz. Kendi adınıza seçtiğiniz bir başarı hedefini beyninizde canlandırın.
Kendinizi başarının öznesi şeklinde düşünün. Bu senaryodaki tüm detayları beyninizde canlandırınız.

DİKKAT VE MOTİVASYON İÇİN ÖNERİLER

1. Kendinizi başarı için programlayın, başarmak aynı yönde sonuna kadar gitmektir.

2. Ne başaracağınız; neyi, nasıl ve ne kadar istediğinize bağlıdır.

3. Kendi yetenek ve ilgileriniz doğrultusunda belirlenmiş bir hedefiniz olsun.

4. Planlı ve programlı çalışın.

5. Çalışırken duygularınızı da katarak çalışın.

6. Öğrendiklerinizi pekiştirmek için tekrar edin.

7. Dinlenmeye ve eğlenmeye zaman ayırın.

8. Kitap okuma alışkanlığınız olsun.

9. Çalışmaya başlama ve çalışmayı sürdürme konusunda engellerinizden uzaklaşın (tv.,telefon arkadaş, vb.)

10.Sizi hedeflerinize götürecek arkadaşlarınızla birlikte olun.

11. Zihninizi zinde ve aktif tutun.

12. Başaracağınıza önce kendiniz inanın.

13. Mazeret üretmeyin, sorunlarınızı çözmek için üretken olun.

14. Kendinize güvenin ve kendinizi geliştirin.

15. Çalışmaya başlamadan önce kendi kendinizle içsel olumlu bir konuşma yapın.

16. Yaptığınız işe kendinizi adayın, adanmak o işi başaracağınızın göstergesidir.

17. Asla pes etmeyin.

18. Olumlu düşünün, olumlu düşünmek motivasyon düzeyinizi yükseltir.

19. Bol bol nefes egzersizi yaparak, spor yapın.

20. Sağlıklı ve dengeli beslenin.

ALBERT EİNSTEİN'DAN 10 HAYAT DERSİ

1. Merakınızın peşinden gidin. “Benim özel bir yeteneğim yok. Yalnızca tutkulu bir meraklıyım.” Sizin merakınızı
çeken nedir? Neyi en çok merak ediyorsunuz? Benim merak ettiğim neden bazı insanların başarılı olup bazılarının
olamadığıdır. Bu yüzden yıllarca başarı üzerine çalıştım. Merakınızın peşinden giderseniz başarıya ulaşırsınız.
2. Azim paha biçilmezdir. “Çok zeki olduğumdan değil, sorunlarla uğraşmaktan vazgeçmediğimden başarıyorum.”
Belirlediğiniz yolun sonuna ulaşacak kadar sabırlı mısınız? Posta pullarının gideceği yere varasıya kadar mektuba
yapışıp kalmasından ötürü çok değerli olduğu söylenir. Posta pulu gibi olun ve başladığınız işi bitirin.

3. Bugüne odaklanın. “Güzel bir kızı öperken düzgün araba kullanan birisi, öpücüğe hak ettiği dikkati vermiyor
demektir.” İki atı aynı anda süremezsiniz. Bir şeyler yapabilirsiniz ama her şeyi yapamazsınız. Şimdiye odaklanın ve
bütün enerjinizi şu anda yaptığınız işe verin.

4. Hayal gücü güç verir. “Hayal gücü her şeydir. Sizi bekleyen güzelliklerin önizlemesi gibidir. Hayal gücü bilgiden
daha önemlidir.” Hayal gücünüz geleceğinizi belirler. Einstein şöyle der: ‘Zekanın gerçek göstergesi hayal gücüdür,
bilgi değil’. Bu yüzden hayal gücünüzün hantallaşmasına izin vermeyin.

5. Hata yapın. “Hiç hata yapmamış bir insan yeni bir şey denememiş demektir.” Hata yapmaktan korkmayın. Eğer
nasıl okuyacağınızı bilirseniz hatalar sizi daha iyi bir konuma getirebilir. Başarılı olmak istiyorsanız yaptığınız
hataları üçe katlayın.

6. Anı yaşayın. “Ben geleceği hiç düşünmem, ne de olsa gelecektir.” Geleceği ayarlamanın tek yolu olabilidiğiniz
kadar şimdide olmaktır. Şu anda dünü ya da yarını değiştiremezsiniz. Önemli olan tek an şimdidir.

7. Değer yaratın. “Başarılı olmaya değil, değerli olmaya çalışın.” Zamanınızı başarılı olmak için harcamayın,
değerler yaratın. Eğer değerli olursanız başarı kendiliğinden gelecektir.

8. Farklı sonuçlar beklemeyin. “Delilik: Aynı şeyleri tekrar tekrar yapıp farklı sonuçlar beklemek.” Hergün aynı
rutinde yaşayarak farklı görünmeyi bekleyemezsiniz. Hayatınızın değişmesini istiyorsanız kendinizi
değiştirmelisiniz.

9. Bilgi deneyimden gelir. “Bilgi malumat değildir. Bilmenin tek yolu deneyimlemektir.” Bir konuyu tartışabilirsiniz
ama bu size sadece felsefi bir anlayış kazandırır. Bir konuyu bilmek istiyorsanız onu deneyimlemelisiniz.

10. Kuralları öğrenin, daha iyi oynayın. “Oyunun kurallarını öğrenmek zorundasınız. Böylece herkesten iyi
oynayabilirsiniz.”

BUNLARI HİÇ DÜŞÜNDÜNÜZ MÜ?

Aşağıda hayatınızın yönünü ve yolunu bulmanızı sağlayacak bazı sorulara yer verilmiştir. Lütfen bu soruları
okuyun ve en çok hoşunuza giden bir tanesini işaretleyin. Sonrada o seçtiğiniz soruya cevap teşkil eden bir sayfalık
bir makale yazın. Haftada bir bu işlemi farklı seçeneklerle aynı şekilde deneyin. Bu uygulama kişisel gelişiminiz için
inanılmaz derecede yararlı bir çalışmadır. Hayatınızı anlamlı ve kontrol edilebilir hale getiren her uygulama gibi bu
uygulamada yapılmaya değer.

• Senin diğer insanlara göre daha iyi yapacağın işler neler ?

• 10 yıl sonra nasıl bir hayat yaşıyor olacaksın

• Senin için önemli olan sürekli artan hızla konuşmak mı, yoksa daima birilerini geçiyor olmak mı ?

• Kendini kötü hissetmen için yapman gerekenler nelerdir ? ve hemen kendini kötü hissetmen için kaç türlü yol
bulabilirsin?

• Kendini başarılı sayman için neler olmalı? Hayatta başarılı olup olmadığını nasıl anlayacaksın?

• Başarılı olmayı bir mücadele olmaktan çıkarıp, yaşam biçimi haline nasıl dönüştürebilirsin?

• İçinde yaşadığın toplumun senden beklentileri nelerdir?

• Hayatta öğrendiğin en önemli ders hangisi?

• Beyninin nasıl çalıştığını beynine öğrettin mi?

• Bugün daha iyi bir hayat kalitesine ulaşmak için ne yaptın?

• Bugün hayatının temel amaçlarına ulaşmak için ne yaptın?

• Bugün yaptıkların 5 yıl sonra seni nereye götürecek, sen nerede olmak istiyorsun?

• Kesin olarak başarabilecek olsaydın: yarından itibaren neler yapardın?

• Hayatta başına gelen tüm olumsuz durumları kendi lehine olacak şekilde kullanmayı ne kadar sürede
öğrenebilirsin ?

• Kesin, net ve tam olarak kim olmak, neler yapmak, nasıl bir hayat yaşamak istiyorsun? Bu istediğini ne kadar
zaman içerisinde, hangi bedeller karşılığında, nasıl elde edebilirsin?

• Elindeki kaynaklar neler ? bunların en etkili şekilde nasıl kullanabilirsin?

• Hayatını düşün ve cevapla:

* Hayatında neler oluyor, neden böyle oluyor ?

* Neler olmasını istiyorsun, neler oluyor ?

* Tüm bunlar nasıl oluyor ?

* Bu durumda yapılması gereken nedir ?

* Yapılması gerekenlerden yapılabilecek olan nelerdir ?

* Yapılabilecek olanlardan senin yapabileceklerin neler ?

* Sen ne yapıyorsun ?

• “Yarın başka bir insan olacağım” diyorsan; neden bugünden başlamıyorsun ?

• Hayatınız değişmeli ise; bunu siz yapmazsanız kim yapacak ? Bu gün yapmayacaksınız ne zaman yapacaksınız ?
Buradan başlamayacaksınız nereden başlayacaksınız.

SONUÇ

Kendi iç iletişimlerimiz inanç ve güven içermelidir. Başarının zihinsel resimlerini oluşturmalı, olumlu bakış açısını
zihnimize yerleştirmeliyiz. Bütün bunlar eylemlerimizi etkileyecek ve bizi başarı yolunda tutacak enerjiyi
verecektir. Başarılı insanlar daha fazla engellerle baş etmeyi öğrenmişlerdir. Çünkü her engel aşıldığında ödülde
beraberinde gelir. Gecenin en karanlık anı sabaha en yakın olan zamandır.

Başarılı insanlar bunu bilir, karşılaştıkları engeller büyükse onları küçük hedefler halinde çözmeye çalışırlar. Bu
onları motive eder.

Japonlar’ın kaizen dedikleri bir başarı anlayışları vardır. Kaizen her alanda her gün %1 iyileştirmelerle sürekli
gelişim anlamına gelir. Böylelikle Japon’ların bugünkü başarısının sırrını Kaizen anlayışına borçlu olduklarını
söyleyebiliriz. Çünkü “Taşı delen suyun gücü değil damlaların sürekliliğidir.” (Latin özdeyişi) %1 iyileştirmeler,
ulaşılabilir küçük hedefler olduğu için uzun vadede birikimsel etkisiyle inanılmaz sonuçlar getirir. Sonuç olarak, biz
insanlar güzel yeteneklerle yaratıldık. Bu kaynakları nasıl kullanacağımız ise tamamen bize bağlıdır. Gelişim
sürecimizde gelecekteki seçenekleri çoğaltmak için gerekli enerjiye, zekaya, bilgiye, isteğe, sevgiye ve teknolojiye
sahip olduğumuza inanıyorum. İnsanlar dünya üzerindeki diğer canlılardan daha yüksek bir doğaya sahiptir.
Kendimizi bütün yönlerimizle ve parçalarımızla daha iyi tanıyıp takdir ettiğimizde o, daha yüksek doğaya gerçekten
ulaşabiliriz. Sonuç olarak; inanmak elde etmenin kandisidir. Gitar öğrenmeye öncelikle inanın ve öyle gitarı elinize
alın. Gitarınızla uyumlanın ve onunla konuşun, arkadaş olun.
ÖZGÜVEN VE ÖZSAYGI BİLDİRGEM

Ben ( Adınız Soyadınız ) Gerçekten ben çok özelim!

Kendimi seviyorum ve kendimi çok iyi hissediyorum!

Kendimi geliştirmek için her gün çalışmama ve her gün daha iyiye gitmeme rağmen bugünkü beni seviyorum!

Ve yarın daha iyi olduğum zaman da kendimi seveceğim!

Bütün dünyada gerçekten benim gibi kimse yoktur!

Daha önce asla başka bir ben yoktu ve tekrar başka bir ben olmayacak!

Ben ( Adınız Soyadınız )

Ben tepeden tırnağa eşsizim!

Bazı hallerde başkaları gibi görünebilir, hareket edebilir veya konuşabilirim ama ben onlar değilim! Ben benim!
Birisi olmak istedim ve şimdi olduğumu biliyorum!

Dünyadaki herhangi biri olmaktansa kendim olmayı tercih ederim!

Hissetme tarzımı seviyorum, düşünme tarzımı seviyorum ve işleri yapma tarzımı seviyorum!

Kendimi ve kimliğimi beğeniyorum!

Ben ( Adınız Soyadınız )

Benim birçok güzel niteliğim var! Yeteneklerim, hünerlerim ve kabiliyetlerim var!

Henüz bilmediğim yeteneklerim bile var!

Ve sürekli kendi içimde yetenekler keşfediyorum!

Ben olumluyum!

Ben kendimden eminim!

İyi şeyler yansıtırım!

Eğer yakından bakarsanız, etrafımda bir parlaklık bile görebilirsiniz!

Yaşam doluyum!

Yaşamayı seviyorum ve hayatta olduğuma memnunum!

Çok özel bir zamanda yaşayan çok özel bir kişiyim!

Ben ( Adınız Soyadınız )

Akıllıyım! Zihnim çabuk, uyanık, zeki ve eğlencelidir!

İyi şeyler düşünürüm ve zihnim benim için her şeyi yoluna koyar!
Çok fazla enerji, şevk ve canlılığa sahibim! İlgi çekici biriyim ve kendim olmaktan gerçekten hoşnutum!

Başka insanlarla birlikte olmaktan hoşlanırım ve başka insanlar benimle olmaktan hoşlanırlar!

İnsanlar söyleyeceklerimi işitmekten ve düşündüklerimi bilmekten hoşlanırlar!

Ben ( Adınız Soyadınız )

Çok gülümserim! İçimde mutluyum ve dışarıda mutluyum!

Pek çok şeyle ilgilenirim! Sahip olduğum tüm nimetlerin, öğrendiğim şeylerin, bugün, yarın ve ebediyen?

Var olduğum sürece öğreneceğim her şeyin değerini biliyorum!

Ben ( Adınız Soyadınız )

Sıcak, samimi, dürüst ve içtenim! Ben bunların hepsiyim ve daha fazlasıyım!

Ve bütün bunların hepsi benim!

Kendimi seviyorum ve ben, ben olduğum için memnunum!

Not: Yukarıdaki yazıyı her günün başlangıcı ve sonunda kendinize inanarak okuyun. Bunu 30 gün boyunca
devam ettirin! Kendinizle daha barışık olacak, kendinize inanacak ve yaşamak, başarmak için müthiş bir
enerjiye sahip olacak ve bu enerjiyle yaşamdan istediklerinizi gerçekleştirebileceksiniz. * İnanmazsanız hiç bir
işe yaramaz, herkes inandığı ve uyguladığı ölçüde fayda sağlayacaktır