NOTA BERPANDU SEJARAH TINGKATAN SATU

BAB 4 MENGENALI TAMADUN

4.1 Maksud Tamadun

Pada umumnya, tamadun ditakrifkan sebagai suatu pencapaian tertinggi oleh sesuatu masyarakat dalam
pelbagai bidang.

 Dari segi pengertian bahasa, perkataan tamadun (civilisation) diambil daripada

Bahasa perkataan Yunani, iaitu “civitas” yang bermaksud _________atau _________.
Yunani  Tahap kemajuan dalam kehidupan masyarakat dicapai dalam bidang kebudayaan,
sains, industri dan sistem kerajaan

Bahasa Dalam bahasa Inggeris, tamadun disebut __________________, iaitu tahap

Inggeris pembangunan manusia dan organisasi yang dianggap paling maju.

 Perkataan tamadun dalam bahasa Arab ialah _________, __________ dan

Bahasa ________________, yang bermaksud tinggi budi bahasa dan pembukaan bandar.
Arab  Istilah lain yang sama pengertiannya ialah hadharah dan hadari.

 Dalam bahasa Melayu, tamadun bermaksud ____________________ yang

Bahasa merujuk kepada pencapaian kemajuan masyarakat dari segi kebendaan serta
Melayu perkembangan pemikiran meliputi bidang sosial, budaya, politik dan lain-lain yang
tinggi.

BAB 4 Mengenali Tamadun 1

NOTA BERPANDU SEJARAH TINGKATAN SATU

4.2 Konsep Tamadun

SUDUT PANDANGAN ISLAM

 Konsep tamadun dalam Islam dibina atas kerangka Islam sebagai __________ ( cara hidup)
 Tamadun mengikut pandangan Islam merangkumi pembangunan lahiriah dan rohaniah yang
berasaskan nilai dalam pendidikan seperti yang disarankan oleh al-Quran dan hadis serta ajaran Nabi
Muhammad SAW.

IBN KHALDUN
 Tokoh awal yang membicarakan tentang
konsep tamadun Islam.
 Beliau memperkenalkan konsep tamadun, iaitu “umran” dan
“hadharah” yang digunakan dalam bukunya yang bertajuk
_____________________

SYED MUHAMMAD NAQUIB AL-ATTAS

 Berpendapat tamadun ialah keadaan kehidupan insan bermasyarakat
yang telah mencapai taraf kehalusan tatasusila dan kebudayaan yang luhur
bagi seluruh masyarakatnya.

SUDUT PANDANGAN BARAT

 Dalam tradisi Barat, istilah ____________digunakan bagi menggambarkan tahap sesuatu

masyarakat atau budaya yang kompleks.
 Masyarakat bertamadun diukur melalui pencapaian ilmu dan teknologi, ekonomi, struktur politik,
kemasyarakatan dan petempatan di kawasan perbandaran.
 Bagi masyarakat barat, tamadun dikaitkan dengan pembangunan lahiriah terutamanya dalam
bidang kebudayaan seperti kesenian, penulisan, undang-undang dan perbandaran.

ARNOLD J. TOYNBEE
Menjelaskan tamadun sebagai suatu _________________________ yang
memperkasakan sistem politik, ekonomi, sosial serta kesenian dan
kebudayaan.

BAB 4 Mengenali Tamadun 2

NOTA BERPANDU SEJARAH TINGKATAN SATU

4.3 Ciri-Ciri Tamadun Awal Dunia

1. PERTANIAN DAN PERDAGANGAN

Ilustrasi menunjukkan kegiatan perdagangan

pada zaman Mesir Purba.

 Kehidupan masyarakat tamadun awal mulai berkembang apabila terdapat kegiatan

______________.
 Penciptaan pelbagai peralatan, pembinaan saliran, penciptaan kincir angin dan pembinaan teres di
tanah tinggi telah menggalakkan kegiatan pertanian dalam kalangan masyrakat.
 Perkembangan ini seterusnya telah mewujudkan __________________________.
 Pertama, perdagangan _____________ dan kedua perdagangan ____________________.
. CIRI-CIRI TAMADUN AWAL
2. SISTEM PEMERINTAHAN

 Kerajaan telah dibentuk untuk menguruskan pemerintahan kota yang berkembang pesat kesan
daripada pembentukan ____________.
 Pada peringkat awal, pemerintah negara-kota diketuai oleh __________ tetapi kemudiannya raja
mengambil alih peranan sebagai pemerintah.
 Raja telah dibantu oleh pegawai daripada golongan _____________ dan ____________ memerintah
negara-kota.
 Selain itu, bagi melincinkan urusan pentadbiran negara, undang-undang telah dibentuk.

3. PEMBENTUKAN BANDAR
 Perkembangan dalam bidang pertanian menyebabkan manusia mula membina petempatan _______.
 Kewujudan petempatan kekal di sesebuah kawasan bermula dengan kampung.
Apabila berlaku pertambahan ______________, kawasan kampung berkembang dan disatukan
membentuk ___________.
 Bandar mempunyai jumlah penduduk yang lebih ramai dan
mempuyai pelbagai latar belakang.
 Pada peringkat awal, bandar menjadi pusat kegiatan politik,
ekonomi dan kebudayaan bagi kawasan sekitarnya.
 Kemudian, bandar berkembang menjadi institusi sosial dan
ekonomi yang tersusun, yang menjadi asas kepada kelahiran
tamadun awal dunia.

BAB 4 Mengenali Tamadun 3

NOTA BERPANDU SEJARAH TINGKATAN SATU

4. PENGKHUSUSAN PEKERJAAN
 Perkembangan pesat bandar telah meningkatkan _______________________.
 Hal ini secara tidak langsung telah mewujudkan pengkhususan dalam bidang _________________.
 Terdapat lebih banyak peluang pekerjaan baharu, seperti pengutip cukai, jurutera yang mengawal
sistem pengairan sungai, tentera, petani yang bekerja di sawah, dan mereka yang bekerja dalam bidang
pentadbiran.
 Kumpulan ___________ pula menumpukan masa mereka dalam kerja mengukir, menempa besi dan
tembikar. Selain itu, saudagar dan pedagang bertukar-tukar barangan yang dihasilkan oleh golongan
artisan.

5. TEKNOLOGI
 Kemahiran dalam bidang teknologi oleh masyarakat tamadun awal telah menghasilkan penciptaan
____________ dan ____________ serta hasil pertukangan.
 Sebagai contoh, Tamadun Mesir Purba terkenal dengan pembinaan __________ dan ________,
manakala Tamadun Indus pula terkenal dengan pembinaan Negara ________________________.
 Penggunaan teknologi dalam pembuatan logam tembaga, gangsa dan besi pula menghasilkan
peralatan seperti bajak untuk pertanian.
 Selain itu, penciptaan roda telah membantu penggunaan kereta kuda dan kereta lembu untuk tujuan
_____________________________________ dan ______________________________________

6. ORGANISASI SOSIAL
 Dalam masyarakat Mesir Purba, kemunculan institusi dan golongan pekerja telah mewujudkan
______________________.

 Kelas sosial berasaskan jenis ______________, _______________ dan __________________.

Susunan struktur sosial pada

zaman Mesir Purba

BAB 4 Mengenali Tamadun 4

NOTA BERPANDU SEJARAH TINGKATAN SATU

1. AGAMA DAN KEPERCAYAAN

 Masyarakat tamadun awal mempercayai banyak ________. Antara tuhan yang disembah termasuklah
tuhan _________, ________, _________ dan __________.
 Terdapat institusi agama yang mengurus upacara keagamaan, seperti korban binatang atau
mempersembahkan makanan kepada _________________.
 Tempat ibadat yang besar dibina sebagai tanda ______________________________.
 Di Mesir misalnya, penduduk mempercayai kehidupan selepas kematian.

8. TULISAN DAN PENYIMPANAN REKOD

 Sistem tulisan mula lahir kira-kira ___________tahun lalu.

 Penciptaan tulisan penting bagi membezakan kehidupan Zaman Prasejarah dan sejarah.
 Kemudian, manusia mencipta sistem tulisan yang lebih baik menggunakan
_______________________ bagi mewakili pelbagai bentuk idea.
 Kelahiran tulisan membolehkan manusia menyimpan ____________ dan pekara penting tentang
masyarakat dan diri mereka.
 Tulisan pertama menggunakan sistem _____________ atau simbol gambar.

Bentuk Piktograf dalam tulisan kuneiform

yang digunakan semasa Tamadun Mesopotamia.

1. KESENIAN DAN KESUSASTERAAN

 Masyarakat pada zaman tamadun awal melahirkan hasil ___________ dan _________________ yang
mengagumkan.
 Gaya dan teknik yang digunakan oleh ____________ menggambarkan setiap budaya tamadun
masing-masing.
 Artis menghasilkan ciptaan berupa patung dan lukisan tuhan dan dewa, pahlawan dan pemerintah.
Apabila penggunaan tembaga meluas, patung-patung dicipta menggunakan ____________

BAB 4 Mengenali Tamadun 5