PANITIA SEJARAH

Sekolah Menengah Kebangsaan Mudzaffar Shah

Disediakan oleh : Ahmad Fuad Bin Mohamad

BAB 4. MENGENALI TAMADUN

4.1 MAKSUD TAMADUN.

1.BAHASA
YUNANI
Perkataan tamadun ‘civilisation’ diambil dari
perkataan Yunani iaitu “Civitas” yang
bermaksud bandar atau kota.
Tahap kemajuan dalam kehidupan masyarakat
dicapai dalam bidang kebudayaan, sains,
2.BAHASA
INGGERIS
Tamadun disebut civilisation, iaitu tahap
pembangunan manusia dan organisasi dianggap
paling maju. Tahap pembangunan itu merangkumi
pengetahuan, kepercayaan, seni, moral, undang-
undang, adat dan kebolehan manusia dan
organisasi.

The Art Of The Ancient Near East

Piramid dan sfinks di Mesir
merupakan seni bina yang
MAKSUD menunjukkan ketinggian hasil
kesenian masyarakat di Babylon.
mengagumkan yang menjadi TAMADUN
tanda kemunculan tamadun awal

4.BAHASA
MELAYU
3.BAHASA Tamadun bermaksud peradaban yang merujuk kepada
ARAB pencapaian kemajuan masyarakat dari segi kebendaan serta
Perkataan tamadun dalam bahasa Arab ialah mudun, madain dan madana yang membawa perkembangan pemikiran meliputi sosial, budaya dan lain-lain
maksud tinggi budi bahasa dan pembukaan bandar. yang tinggi.

Hadharah bermaksud kawasan, daerah, bandar, kota, kampung dan kawasan yang Kemajuan kebendaan merujuk kepada pencapaian dalam
digunakan untuk bercucuk tanam. penciptaan seni bina seperti bangunan dan empangan serta
sistem ekonomi, seperti percukaian dan kewangan ; dan hasil
Hadari pula bermaksud tanah atau rumah yang didiami oleh masyarakat, tahap kemajuan cipta seperti membuat kertas, lukisan dan ukiran.
dan memperoleh
MAKSUD kekayaan.
TAMADUN ADALAH SEPERTI BERIKUT. Tamadun penting bagi membina kemajuan dan kemodenan

1|Page
 PANITIA SEJARAH
Sekolah Menengah Kebangsaan Mudzaffar Shah
Disediakan oleh : Ahmad Fuad Bin Mohamad

B
I SUMBER MAKSUD TAMADUN
L

1 Bahasa Yunani

2 Bahasa Inggeris

3 Bahasa Arab

4 Bahasa Melayu

2|Page

4.2 KONSEP TAMADUN.
Sudut Pandang
Konsep tamadun dalam Islam dibina atas
kerangka Islam sebagai al-Din [cara hidup]
Tamadun mengikut pandangan Islam
merangkumi pembangunan lahiriah dan
rohaniah yang berasaskan nilai dalam
pendidikan seperti yang disarankan oleh al-
Qur’an dan hadis serta ajaran Nabi
Muhammad SAW.
KONSEP
TAMADU Sudut Pandang
N
Istilah civilisation menggambarkan tahap
sesuatu masyarakat atau budaya yang
kompleks.
Masyarakat bertamadun diukur melalui
pencapaian ilmu dan teknologi, ekonomi,
struktur politik, kemasyarakatan dan
penempatan di kawasan bandar.
Bagi masyarakat barat, tamadun dikaitkan
dengan pembangunan lahiriah terutamanya
4.2 KONSEP TAMADUN.
dalam bidang kebudayaan seperti kesenian,
3|Page
PANITIA SEJARAH
Sekolah Menengah Kebangsaan Mudzaffar Shah
Disediakan oleh : Ahmad Fuad Bin Mohamad
Tokoh awal yang membicarakan tentang konsep tamadun.
Beliau memperkenalkan konsep tamadun iaitu “umran” dan
“hadharah” yang digunakan dalam bukunya bertajuk
Muqaddimah.
“Hadharah” mengandungi prinsip-prinsip meliputi aspek
akidah, syarak, akhlak, falsafah, kebudayaan dan peradaban.
“Madaniyyah” pula lebih menjurus kepada aspek kebendaan
dalam kehidupan dan lebih bersifat umum kepada manusia.
Ibn
Khaldun Kedua-duanya bermaksud perbandaran dan tamadun.
Istilah “hadharah” dan “madaniyyah” ini lebih menepati
konsep tamadun dalam Islam dan berpusatkan kepada wahyu.
Syed Muhammad Naquib Al-Attas berpendapat tamadun ialah
keadaan kehidupan insan bermasyarakat yang telah mencapai
tahap kehalusan tatasusila dan kebudayaan yang luhur bagi
seluruh masyarakat.
Antara buku beliau dalam bidang pemikiran dan peradaban ialah
Islam dalam sejarah dan kebudayaan Melayu dan Historical Fact
Syed Muhammad
Naquib
Arnold J. Toynbee menjelaskan tamadun
sebagai suatu sistem masyarakat yang
memperkasakan sistem politik, ekonomi,
sosial serta kesenian dan kebudayaan
Arnold J.
Ibn Toynbee tentang konsep tamadun.
Tokoh awal yang membicarakan
Khaldun
Beliau memperkenalkan konsep tamadun iaitu “umran” dan
“hadharah” yang digunakan dalam bukunya bertajuk
Muqaddimah.
“Hadharah” mengandungi prinsip-prinsip meliputi aspek
akidah, syarak, akhlak, falsafah, kebudayaan dan peradaban.
 PANITIA SEJARAH
Sekolah Menengah Kebangsaan Mudzaffar Shah
Disediakan oleh : Ahmad Fuad Bin Mohamad

Sudut Pandang

Konsep tamadun dalam Islam dibina atas

kerangka Islam sebagai al-Din [cara hidup]

Tamadun mengikut pandangan Islam

merangkumi pembangunan lahiriah dan
rohaniah yang berasaskan nilai dalam
pendidikan seperti yang disarankan oleh al-
Qur’an dan hadis serta ajaran Nabi Syed Muhammad Naquib Al-Attas berpendapat tamadun ialah
Muhammad SAW. keadaan kehidupan insan bermasyarakat yang telah mencapai
tahap kehalusan tatasusila dan kebudayaan yang luhur bagi
seluruh masyarakat.

KONSEP
TAMADU Sudut Pandang
N Naquib
Istilah civilisation menggambarkan tahap
sesuatu masyarakat atau budaya yang
kompleks.
Masyarakat bertamadun diukur melalui
pencapaian ilmu dan teknologi, ekonomi,
struktur politik, kemasyarakatan dan
penempatan di kawasan bandar.
Antara buku beliau dalam bidang pemikiran dan peradaban ialah
Islam dalam sejarah dan kebudayaan Melayu dan Historical Fact
Syed Muhammad
Arnold J.
Toynbee
Arnold J. Toynbee menjelaskan tamadun
sebagai suatu sistem masyarakat yang
memperkasakan sistem politik, ekonomi,
sosial serta kesenian dan kebudayaan

Bagi masyarakat barat, tamadun dikaitkan

dengan pembangunan lahiriah terutamanya
CIRI-CIRI TAMADUN.
dalam bidang kebudayaan seperti kesenian,

4|Page
 PANITIA SEJARAH
Sekolah Menengah Kebangsaan Mudzaffar Shah
Disediakan oleh : Ahmad Fuad Bin Mohamad

Tamadun awal dunia lahir di Lembah Sungai, iaitu

[a] Lembah Sungai Tigris dan Euphrates yang melahirkan Tamadun

Mesopotamia.
[b] Sungai Nil yang melahirkan Tamadun Mesir Purba.
[c] Sungai Indus yang melahirkan Tamadun Indus.
[d] Sungai Kuning atau Huang He yang melahirkan Tamadun Huang He.

CIRI-CIRI
TAMADUN DUNIA.

3. 5. 7. AGAMA
1. 9.
PEMBENTUK TEKNOLOG DAN
PERTANIAN KESENIAN
AN BANDAR KEPERCAY
DAN DAN
PERDAGAN

4. 8. TULISAN
2. SISTEM 6.
PENGKHUSUS DAN
PEMERINTA ORGANISAS
AN PENYIMPAN
HAN I SOSIAL
AN REKOD

1. PERTANIAN DAN PERDAGANGAN. 2. SISTEM

PEMERINTAHAN
1. Kehidupan masyarakat mula berkembang apabila terdapat 1.Kerajaan telah dibentuk untuk menguruskan pemerintahan kota yang
5|Page
_______________________________ berkembang pesat daripada pembentukan bandar.
2. Pada peringkat awal, pemerintahan negara kota di perintahkan oleh
2. Penciptaan peralatan, pembinaan sistem saliran, penciptaan kincir angin dan ________________ tetapi kemudian _____________ mengambil alih peranan
pembinaan teres di tanah tinggi telah menggalakkan kegiatan pertanian dalam sebagai pemerintah.
kalangan masyarakat. 3. Raja dibantu oleh pegawai dari golongan ___________________ dan

4, PENGKHUSUSAN PEKERJAAN
1. Perkembangan pesat bandar telah meningkatkan jumlah penduduk.
2. Secara tidak langsung telah wujud
6|Page
____________________________________________________________.
3. Terdapat peluang pekerjaan baru seperti pemungut cukai, tentera, pekerja sawah,
jurutera yang mengawal sistem pengairan sungai serta mereka yang bekerja dalam
bidang pentadbiran.
4. Terdapat kumpulan artisan yang menumpukan masa mereka dalam kerja
PANITIA SEJARAH
Sekolah Menengah Kebangsaan Mudzaffar Shah
Disediakan oleh : Ahmad Fuad Bin Mohamad
3. PEMBENTUKAN
BANDAR
1.Perkembangan dalam bidang pertanian menyebabkan manusia mula membina
penempatan kekal.
2, Bermula dengan kampung, apabila berlaku pertambahan penduduk, kawasan
kampung berkembang di disatukan menjadi bandar.
3. Ciri-ciri bandar.
a] Pelan susun atur bangunan dan penempatan yang tersusun. Rumah kediaman
mempunyai kemudahan _______________________,
________________________, ___________________________
b] Kemudahan prasarana yang teratur dan sistematik seperti ________________,
___________________, dan ___________________________.
c] Pembinaan sistem ____________________________ ,
____________________________.
d] Pembinaan kota untuk melindungi daripada serangan orang luar dan menjadi
kawasan sempadan.
4. Pada peringkat awal, bandar menjadi pusat kegiatan politik, ekonomi dan
kebudayaan bagi kawasan sekitar. Kemudian berkembang menjadi institusi sosial
dan ekonomi yang tersusun yang menjadi asas kepada pembentukan tamadun
awal dunia.
Gambaran sebuah bandar pada zaman
Tamadun Indus
5. TEKNOLOGI
1. Kemahiran dalam bidang teknologi oleh manusia tamadun awal membolehkan
mereka mencipta ___________________________ serta menghasilkan monumen.
2. Hasil ciptaan mereka telah memberikan keselesaan kepada manusia tamadun
awal.
3. Tamadun Mesopotamia terkenal dengan
___________________________________________
4, Tamadun Mesir Purba terkenal dengan pembinaan
 PANITIA SEJARAH
Sekolah Menengah Kebangsaan Mudzaffar Shah
Disediakan oleh : Ahmad Fuad Bin Mohamad

6. ORGANISASI
SOSIAL

1. Dalam masyarakat Mesir Purba, kemunculan golongan dan institusi pekerja telah
mewujudkan kelas sosial.

2. Kelas sosial berdasarkan jenis pekerjaan, _____________________________ dan

________________________.

3. Pada peringkat tamadun awal, pemerintah atau firaun, golongan agama dan golongan
bangsawan berada pada kedudukan
_______________________________________________________________.

4. Golongan____________________________ dan ______________________________

berada di kelas kedua.

5. Ini diikuti oleh golongan ___________________________ dan

____________________________________________.

6. _______________________________________ berada pada kedudukan paling

7. AGAMA DAN 8. TULISAN DAN
KEPERCAYAAN PENYIMPANAN REKOD
1. Masyarakat tamadun awal mempercayai banyak Tuhan. 1.Sistem tulisan mula wujud kira-kira
2. Antara Tuhan yang disembah oleh masyarakat tamadun awal ialah _____________________________________.
_____________________, ______________, ________________________. 2. Penciptaan tulisan penting bagi membezakan kehidupan Zaman Prasejarah.
3. Terdapat institusi agama yang menguruskan upacara keagamaan seperti korban 3. Manusia mencipta sistem tulisan yang lebih baik dengan menggunakan abstrak
7 | atau
binatang Page simbol bagi mewakili pelbagai bentuk idea.
mempersembahkan makanan kepada kuasa roh. 4. Kelahiran sistem tulisan membolehkan manusia menyimpan rekod dan
4. Tempat ibadah yang besar dibina sebagai tanda mencatat __________________
__________________________________________. _____________________________________________________.
5. Di Mesir, penduduk mempercayai 5. Tulisan pertama menggunakan sistem piktograf atau simbol gambar.
 PANITIA SEJARAH
Sekolah Menengah Kebangsaan Mudzaffar Shah
Disediakan oleh : Ahmad Fuad Bin Mohamad

Bentuk piktograf dalam Tulisan zaman Dinasti

tulisan Shang pada tulang
Kuneiform yang haiwan.
digunakan semasa
Tamadun Mesopotamia

9. KESENIAN DAN
KESUSASTERAAN
1. Manusia zaman tamadun awal berjaya
menghasilkan hasil sastera dan seni bina yang
mengagumkan.
2.Gaya dan teknik yang digunakan oleh artis
menggambarkan keunikan tamadun masing-masing.
3. Antara ciptaan yang dihasilkan oleh artisan adalah
______________
Lakaran daripada Book of the Dead yang menunjukkan orang yang mati bersama-sama
dengan isterinya memerhatikan penimbang keadilan sedang menimbang perlakuannya semasa ____________________________________________
hidup. _________________
4. Apabila penggunaan tembaga meluas, patung-patung
dicipta dengan menggunakan

8|Page