Koşullama

Bebeğin davranışını ödüllendirici bir

uyaran izlerse, davranış büyük olasılıkla
tekrar meydana gelir.
 Emme davranışını bir sesli uyaran
izlerse emme artar.
 Dönencenin hareketi tekmelemeyi
artırır. Haftalar sonra bebek bunu
hatırlıyordur.
Dikkat
Zihinsel kaynakların belli bir uyarana odaklanması
Yenidoğanlar bile dikkatlerini bir şekil üzerinde odaklayabilir. Daha
büyüdüğünde bir nesneyi seçerek ilgilenir.
İlk yılda dikkat yönlendirici (nerede) ve araştırmacı (ne) süreçtir.
Bir nesne tanıdık olursa, dikkat kısalır ve dikkatini başka yöne çevirmeye daha
açık olurlar.
Alışma çalışmaları, bebeklerin daha önce deneyimledikleri bir şeyi tanıyıp
tanımadıklarını gösterebilmektedir. Alışma bebeğin olgunluğunu ve iyi
oluşunu ölçmeyi sağlar. Beyin hasarı olan bebekler iyi biçimde alışamazlar.
Dikkat
Ortak dikkat bireylerin aynı nesne ya da olaya odaklanmalarıdır.
(l) başkasının davranışını izleme becerisi,
(2) bir kişinin dikkatini başkasının dikkatine yöneltmesi ve
(3) karşılıklı etkileşim gerektirmektedir.
10- 11 aylık bebekler ilk kez "bakış takibi" yapmaya,
İlk doğum günlerinde ilgilerini çeken nesnelere yetişkinlerin dikkatini
yönlendirmeye başlarlar.
Ortak dikkat bebeklerin başkalarından öğrenme becerisini artırır.
Bellek
Yaklaşık 6. aydan 12. aya kadar, hipokampüsün
ve onu çevreleyen beyin zarının, özellikle de ön
lobların olgunlaşması, açık belleği ortaya
çıkarmaktadır.
Bu beyin yapıları daha fazla olgunlaştığı ve
aralarındaki bağlantılar arttığı için, açık bellek
yaşamın ikinci yılında gelişmeye devam
etmektedir.
Bebeklikte örtük bellek ile ilgili beyin
bölümlerine ilişkin bilinenler sınırlıdır.
Bellek
Çoğumuz ilk 3 yılına ilişkin çok az şey hatırlar: bebeklik amnezisi
 ilk yıllarda beynin prefrontal loblarının olgunlaşmamıştır.

Bebeklikte örtük belleğin sağlam olabilmesine karşın; bilinçli hatıraları

oldukça hassas ve kısa sürelidir.
İkinci yılın sonunda, uzun süreli bellek daha sağlam ve güvenilirdir.
Kavram olusturma ve sınıflandırma
Bebekler tanıdık bir nesnedense yeni nesneye bakmayı tercih ederler.
Küçük bebeklere bir dizi eşler halinde farklı türlerde kedi resimleri
gösterilmiştir, bebekler gittikçe daha az bakarak hayvanlara alışmışlardır.
Sonra, bir kediyle eşleştirilmiş bir köpeğin fotoğrafı gösterildiğinde
köpeğe daha uzun süre bakmışlardır.
 benzer özelliklerle karakterize edilen nesneleri bir arada gruplama
becerisi
 algısal sınıflama, benzer algısal özelliklerine dayanmaktadır.
 Kavramsal sınıflama, uçak ile kuşu farklı sınıflandırma
Bilişsel Gelişimi Değerlendirme
Gessel – Motor, dil, uyumsal ve kişisel-sosyal becerileri test etti.
Gelişimsel Katsayı, 4 alandaki becerilere ilişkin genel bir puan verir.

Bayley Bebek Gelişim Ölçekleri (2-42 ay): Bilişsel (duyular, algı, bellek,
öğrenme, problem çözme ve dil) ve motor becerileri ölçer. GK verir.

=> Bebeklerin akranlarının gerisinde mi ilerisinde mi olduğunu söyler

Bilişsel Gelişimi Değerlendirme
Fagan Bebek Zekası Testi: bebeklerin bilgi işleme becerisini ölçmektedir.
nesnelerin özelliklerini kodlama, nesneler arasındaki benzerlik ve
farklılıkları bulma, zihinsel tasarımlar oluşturma ve bu tasarımları geri
çağırma gibi yollarda odaklanmaktadır.
Zekayı yordama
Bebeklik zeka testleri algısal-motor gelişime önem verirken çocuklarda
sözel beceriye önem verir.
Bebeklik ZB çocukluk ZB’yi yordama gücü düşük
Daha yakın gelişim dönemlerini yordayabilir
Dil Nedir?
Anne, baba, araba, top
İlk sözcükler dilin ilk görünüşüdür ancak daha önce bebekler dili
anlamaya başlamıştır.
Dil, sembollerin sistematik ve anlamlı bir şekilde düzenlenmesi ile
oluşan sözel, yazılı ya da işaretli iletişim formu.
Dil Gelişimi
Kural Tanım Örnek
Fonoloji Bir dilin ses sistemi, Bir fonem bir dili Koş kelimesinde üç farklı ses ya da fonem
konuşan bireylerin, diğer birimlerden ayırt vardır: k-o-ş
edebildikleri en küçük ses birimi Ğ ile kelime başlamaz.
Morfoloji Bir morfem anlamın en küçük birimidir; Kız kelimesi bir morfemdir. Daha fazla
bölünemez ve tek başına anlamlıdır.
Kızlar ise iki morfemden oluşur çünkü -lar
kelimenin anlamını değiştirmiştir.
Söz dizimi sözcükleri, uygun sözcük grubu ve cümleler "Sebastian bisikleti
oluşturmak için birleştirme yollarını devirdi" cümlesi, «Bisiklet, Sebastian'ı devirdi»
içermektedir cümlesinden farklı bir anlama sahiptir
Anlam bilimi Kelimelerin ve cümlelerin anlamlarını içeren Kelimelerin anlamı bilmek: zeka, portakal vb
sistem
Kullanım Dilin farklı bağlamlarda uygun bir biçimde Duruma uygun kullanımı belirlemek
Bilgisi kullanılması.
Dil Gelişimi
Dil seslerini tanıma
Bebekler dilin seslerinde ayrım yapabilirler.
Kuhl’un araştırmasına göre ilk 6 ay tüm dünya
dillerindeki seslere,
6. Aydan sonra kendi dillerindeki seslere
duyarlılar.
 Dil Gelişimi

Babıldama Jestler İlk sözcükler İki sözcüklü ifadeler

Ses çıkarma pratiği 8 ay ve sonrası Önemli insanlar, hayvanlar, Telgrafik konuşma
Ağlama Dilin sosyal yönünü araçlar, yiyecekler, 18 – 24 ay
gösterir oyuncaklar, organlar ve ev
Cıvıldama: 2-4 ay, eşyaları Jest, tonlama ve bağlam ile
hoşnutluk Geriliği önemli bir anlatırlar
semptom Tek kelime çok şey ifade
5 ay – sözcükleri anlamaya eder. Anne ver, abi vur
başlama SED ile ilişkili
18 ay – yaklaşık 50 sözcük
Babıldama: 6 ay civarı. ba => sözcük patlaması
ba, de de, ma ma
Dil Gelişimi
Biyolojik yaklaşım:
 Tüm dünyada çocuklar belli aşamalardan geçiyorlar.
 Beyin de dil bölgeleri (Broca ve Wernicke)
 Noam Chomsky: Dil edinim aracı biyolojik bir yetenektir.
Dil Gelişimi
Davranışçı yaklaşım:
 Bebeğin çıkardığı sesler pekiştirilir.

Eleştiriler:
Yeni cümleleri oluşturmasını açıklamaz
Pekiştirilmeseler de öğrenirler

Sosyal etkileşim önemli ve etkili (babıldamayı artırıyor)

Dil Gelişimi
Sosyal etkileşim
 Ortak dikkat
 Ebeveyn eğitimi ile etkileşim ilişkili
 Etkileşim arttıkça szöcük dağarcığı da artıyor.
 Annenin farklı kelimeleri kullanması
 Çocuk yönelimli konuşma bebeğin dikkatini çeker, istemsizdir
 Başka kelimelerle ifade etme (detaylandırır – köpek ne zaman havlıyor
 Genişletme ve
 etiketleme (bu ne?)
Dil Gelişimi
Özetle
Biyolojik yatkınlık var
Çevresel destekle gelişiyor
Sosyal Duygusal Gelişim
Duygusal Gelişimi
Duygu, bir kişinin içinde olduğu ya da yaşadığı bir durumla ilgili
memnuniyet ya da memnuniyetsizliği yansıtan davranış özelliğidir.
Duygular bebek ile ebeveyninin iletişim kurduğu ilk dildir.
Duygusal Gelişim
Temel duygular: ilk 6 ayda başlar
duyguları fark etme ve tanıma
becerileri gelişir.
Öz bilinç duyguları 6. ay sonrası
başlar ikinci yıla dek gelişir.
Kıskançlık, empati ve utanç
Duygusal Gelişim
Etkileşimi iki yolu: ağlama ve gülümseme

Temel Kızgınlık Acı

ağlama ağlaması ağlaması
Duygusal Gelişim
Gülümseme önemli bir sosyal sinyaldir.
• Refleksif gülümseme ilk ay boyunca görülmektedir.
• Sosyal gülümseme 2. ayda başlar
Duygusal Gelişim
Korku 6. ayda başlar 18. ayda doruk
• Yabancı kaygısı 6. ayda başlar, bellek gelişimiyle ilişkili.
• Ayrılık kaygısı bakımveren uzaklaştığında ağlar (7-8 ay) 14- 15. ay doruk

=> Sosyal gelişimi için önemli adımlar

Duygusal Gelişim
Duygu düzenleme
Duyguların süresini ve şiddetini kontrol etme becerisi kademeli gelişir.
Emme refleksi
Bakım verenin yatıştırıcı hareketleri önemli
Bebek için pek çok stres faktörü var => ağlarlar
Ağlayan bebeğe nasıl davranılmalı?
Duygusal Gelişim
Duygu düzenleme
Ağlayan bebeğe nasıl davranılmalı?
Davranışçılık: ilgi ile pekiştirilir
Bowlby, Ainsworth: bağ kurmayı sağlar
Duygusal Gelişim
Diğerlerinin duyguları
Yenidoğan yüz ifadelerini taklit edebiliyor ancak ifadeyi çözümleyemiyor
4. Ayda yüz ifadesi ve ses tonundan duyguları anlamayı öğrenmiş oluyor
8-9. ayda sosyal referans alma başlıyor:
«parka iki çocuğun bağrıştığını gören Deniz annesine bakar. Annesi onlar
oynuyor dediğinde annesini taklit ederk gülümser.»
Mizaç
Chess ve Thomas'ın Sınıflandırması:
• Kolay çocuk, genellikle pozitif duygu durumundadır, bebeklikte hızlıca
düzenli alışkanlıklarını oluşturur ve yeni deneyimlere kolayca uyum sağlar.
• Zor çocuk, olumsuzca tepki verir ve sıklıkla ağlar, düzensiz günlük
alışkanlıklarla ilgilenir ve değişimi kabul etmesi yavaştır.
• Yavaş harekete geçen çocuk, düşük faaliyet düzeyine sahiptir, kısmen
olumsuz ve düşük yoğunlukta duygu durum sergiler.
Mizaç
Kagan'ın Davranışsal Ketlenmesi:
• Utangaç çocuk ile sosyal çocuk farkına odaklanır.
Ketlenme, tanıdık olmayanlardan utanma.
Mizaç
Rothbart ve Bates'in Sınıflandırması
• Dışadönüklük, "olumlu beklenti, dürtüsellik, aktivite düzeyi ve duyum arayışını"
içerir . Kagan'ın engellenmemiş çocukları bu kategoriye uymaktadır.
• Olumsuz duygusallık, Bu çocuklar kolayca sıkıntı yaşarlar; endişelenebilir ve sıklıkla
ağlayabilirler. Kagan'nın engellenmiş çocukları bu kategoriye uymaktadır.
• Çaba harcayarak kontrol, yüksek olan bebekler, aşırı uyarılmışlıktan kendilerini uzak
tutma becerisi gösterirler ve kendilerini sakinleştirme adına stratejileri vardır. Aksine,
çaba harcayarak kontrolü düşük olan çocuklar uyarılmışlıklarını kontrol etme
becerisinden çoğunlukla yoksundur; kolayca ajite olurlar ve aşırı derecede
duygusaldırlar.
Mizaç
Kalıtım? Çevre?
• Kagan: çocuklar bir fizyolojiyi miras olarak alırlar ancak, deneyim
yoluyla, mizaçlarını bir dereceye kadar değiştirmeyi öğrenebilirler.
Örneğin, çocuklar korkulu ve engellenmiş olmalarını etkileyen bir
fizyolojiyi miras almış olabilir, ama korkularını ve engellenmişliği azaltmayı
bir dereceye kadar öğrenebilir.
=> Çağdaş bakış açısına göre mizaç, biyolojik temellidir ama deneyimler ile
gelişir
Mizaç

Uyum iyiliği
çocuğun mizacı ile çocuğun başa çıkması gereken çevresel talepler
arasındaki uyum anlamına gelir. Uyum eksikliği uyum problemi yaratır.
Ebeveyn eğitimi ve desteği uyum iyiliğini artırır.
Kişilik

Güven: Erikson'a göre, yaşamın ilk yılı, "güvene karşı güvensizlik" dönemi
yaşamda ilk yıl süresince hemen çözümlenmez. Bu, olumlu ve olumsuz
sonuçlara sahip olan gelişimin her ardışık evresinde tekrar ortaya
çıkmaktadır.
Benlik duygusu: Bebeğin kendini tanıması ve diğerlerinden ayırt etmesi
1 yaşından önce aynada tanımıyorlar, 2 yaşında çoğu tanıyor.
2. Yılda sözel olarak «ben» ifadesi: ben yaparım, benim…
Kişilik

Bağımsızlık: Erikson'a göre, yaşamın ikinci yılı, «özerkliğe karşı utanç"

dönemi
Özerkliği desteklenirse bağımsızlaşır, koruma, eleştirme ya da acele
ettirme özerkliği baltalar.
Bağlanma
Freud: beslenme
Harlow’un deneyi:
beslenmeden bağımsız olarak
bez anneyi tercih ettiler.
Korkutulduklarında, kumaş
anne tarafından büyütülenler,
annelerine koştular ve onlara
yapıştılar; tel anne tarafından
büyütülenler bunu yapmadı.
Erikson destekler: duyarlı
bakım
Bağlanma (Bowlby)
Birinci aşama (İlk 2 ay): Bebekler, bağlanmalarını, insan figürlerine yöneltirler.
Yabancılar, kardeşler ve anne babalar, bebeğin gülümseme veya ağlamasını eşit bir
şekilde ortaya çıkarırlar.
İkinci aşama (2-7 ay): Bebek, tanıdık olanı tanıdık olmayandan ayırmayı öğrenir ve
bağlanma, bir figüre, genellikle temel bakım verene odaklanmaya başlar
Üçüncü aşama (7-24 ay): Spesifik bağlanmalar gelişir. Bebekler, anne ya da baba gibi
düzenli bakım verenleriyle iletişimi ararlar.
Dördüncü aşama: (24 ay +): Çocuklar, başkalarının duygu, hedef ve planlarının farkında
olmaya başlarlar ve eylemlerini biçimlendirirken bunu dikkate almaya başlarlar.
Bağlanma (Ainsworth)
Yabancı ortam deneyi bağlanmada bireysel farklılıkları ortaya koydu.
Güvenli bağlanan bebek, çevreyi keşfetmek için annesini güvenlik üssü olarak kullanır.
Yokluğunda hafif bir protesto ve dönüşünde yeniden olumlu iletişim. Duyarlı ve tutarlı
Güvensiz kaçınan bebek, az ilişki kurar, yokluğuna az tepki verir. Döndüğünde ilişki
kurmaz, kendini çeker. Bebek ilişkiye yatırım yapmaz. Duyarlı olmayan bakım
Güvensiz kaygılı bebek, anneye yapışır sonra onu iter, vurur. Ayrılığa çok tepki gösterir
ancak dönüşünde sakinleşmez. Keşfetmeye girişmez. Tutarlı olmayan bakım
Güvensiz dağınık bebek, dağınık ve şaşkındır. Hem kaçınma hem endişe ve direnç hem
de korku gibi tepkileri vardır.
Yabancı ortam
deneyinde
kültürel farklar
Yabancı ortam deneyinde kültürel farklar
Alman bebeklerde kaçınan bağlanma:
bu bebeklerin bireyselliğe
yönlendirilmesidir.
Japon bebeklerde kaygılı bağlanma:
Yabancı biriyle kalma deneyimleri çok
düşüktür.
=> Yine de en yaygın stil güvenli
bağlanma