ENDOKRİN

SİSTEM
SYSTEMA
ENDOCRİNATA

Bir organizmanın
vücudu boyunca
taşınan
kimyasalları
kontrol eder.
 HORMONLAR

• Vücudumuzda iletişim nasıl sağlanır?

• Endokrin Sistem (Hareketli mesajlar):

Hormonlar

• Sinir Sistemi (Sabit, yapısal bir sistem): Sinir

ileticiler
 Organizmanın kendi iç dengesinin
(homeostasis) korunması, normal büyüme
ve gelişmesinin sağlanması, çevre
şartlarına uyum ve üreme faaliyetlerinin
sürdürülmesi, organizmayı meydana getiren
hücreler arasında kurulan bağlantı ile sağlanır.

 Bu bağlantı iki sistem

 (sinir sistemi
 endokrin sistem) tarafından gerçekleştirilir.

 Bu sistemler birbiriyle yakın ilişki içindedir ve

bundan dolayı iki sistem birlikte
nöroendokrin sistem olarak adlandırılır.
 Sinir sisteminin  Endokrin sistem ise
organizma ürettikleri hormon
üzerindeki etkisi adı verilen maddeler
ürettiği impulslar ile yoluyla vücut
ortaya çıkar ve bu üzerinde etkili
etki kısa süreli, olurlar.
hızlı ve  Ortaya çıkan etki
bölgeseldir. yavaş, uzun süreli
ve daha yaygındır.
 Bu hormonlar hedef  Endokrin organlar
organlara dolaşım anatomik olarak
sistemiyle taşınır. belirli bir sistem
 Her hormon kendine içerisinde yer
uygun reseptör almasalar da
taşıyan hücreleri fonksiyonel olarak
uyararak etkili bir bütünlük
olur. oluştururlar.
 Endokrin sistem
hücreleri tarafından
üretilen 50'nin
üzerinde hormon
tanımlanmıştır.
 hormonlar
• Hormon nedir?

• Özel bezler tarafından kana salgılanan ve kan

yolu ile ulaştıkları organ ve dokuları fonksiyon
düzenleyici bir etki meydana getiren ve çok
düşük miktarları ile görev yapan organik
bileşikler "hormon" olarak tanımlanır.

• Hormon kelime olarak "uyarma" anlamına

gelmektedir
 Endokrin sisteme ait  Bu organların
organlar (endokrin fonksiyonlarındaki
bezler) herhangi bir herhangi bir
salgı kanalına değişiklik vücutta
sahip değildir. önemli problemler
ortaya çıkarır.
 Bu organlar
oluşturdukları
salgılarını direkt
olarak kana verirler
ve bu yüzden çok
fazla miktarda kan
alırlar.
 İÇ SALGI BEZLERİ
GLANDULAE ENDOCRİNAE

 Metabolizma,  Endokrin bezler,

büyüme, üreme, işlevlerini
gelişme, hücrenin ‘HORMON’ adı
besinleri verilen kimyasal
kullanması ve molekülleri
strese yanıt gibi salgılayarak
birçok fizyolojik gerçekleştirirler.
olayda rol oynayan  Endokrin bezlerin
bezlere ENDOKRİN salgı kanalları
BEZLER denir. olmadığından,
salgılarını doğrudan
dolaşıma verirler.
 TEMEL ENDOKRİN ENDOKRİN HÜCRELER
ORGANLAR İÇEREN ORGANLAR

 Gl. pituitaria  Timüs

(hipofiz bezi)  Pankreas
 Gl. pinealis (epifiz  Gonadlar (testisler
bezi, corpus ve ovariumlar)
pineale)  Plasenta
 Gl. thyroidea (tiroid  Böbrekler
bezi)
 Kalp
 Gll. parathyroidea
(paratiroid bezleri)  Gastrointestinal
mukoza
 Gll. suprarenales
(böbrek üstü Bu organların asıl
bezleri) fonksiyonu yanında
endokrin fonksiyonları da
vardır.
 TEMEL ENDOKRİN
ORGANLAR
Gl. pituitaria (hipofiz bezi)

Gl. pinealis (epifiz bezi, corpus pineale)

Gl. thyroidea (tiroid bezi)

Gll. parathyroidea (paratiroid bezleri)

Gll. suprarenales (böbrek üstü bezleri)

 HYPOTHALAMUS

Birçok hormon
salgılar.

İnfundibulum
denilen oluşum ile
hipofiz bezine
bağlanmıştır.
HİPOFİZ BEZİ
 Diaphragma sella’nın ortasından infundibulum
denilen bir sap geçer.
 Hipofiz, infundibulum ile hypothalamus’a
tutunur.
 Hipofiz, adenohypophysis ve neurohypophysis
olmak üzere 2 kısma ayrılır.
 Adenohypophysis
(ön hipofiz lobu)
 Growth hormon
(Büyüme
hormonu=GH): Kas
ve kemiklerin belirli
bir yaşa kadar
büyümelerini sağlar.

 Prolactin: Kadınlarda
memelerin
büyümesini ve meme
bezlerinin süt salgısı
yapmasını sağlar.
 Tiroit stimule edici  Follikul stimule edici
hormon (TSH): hormon (FSH):
Tiroid bezini, tiroid Kadınlarda ovarium
hormonları folliküllerinin
salgılanması için gelişmesini ve
stimüle eder. östrojen hormonunun
 Adrenocorticotropin salgılanmasını,
(ACTH): Böbreküstü erkeklerde ise
bezi korteksini testislerde
kortizol spermatogenesis’i
salgılanması için uyarır.
uyarır
 Luteinize edici  Melanosit stimule
hormon (LH): edici hormon
Kadınlarda (MSH): Derideki
ovulasyonu ve pigment hücrelerini
corpus luteum (melanosit)
tarafından stimule ederek,
progesteron derinin normal
salgılanmasını uyarır. pigmentasyonunu
Erkeklerde (melanin pigmenti
testesteron üretimini) sağlar.
salınımını uyarır.
Adenohypophysis’ten salgılanan
bu hormonların sentezi;
 Hipotalamus’tan
salgılanan releasing
faktörler
(salgılattırıcı
faktörler) etkisiyle
uyarılırken,
 Hipotalamustan
salınan inhibiting
faktörler
(engelleyici
faktörler) aracılığı
ile baskılanır.
 Neurohypophysis
(arka hipofiz lobu)
 Vasopressin
(Antidiüretik hormon-
ADH): Böbrek
tübüllerinden suyun
reabsorbsiyonunu
artırarak, vücut sıvı
hacmini ve kan
basıncını düzenler.

 Oxytosin (Oksitosin):
Uterus ve memenin düz
kas liflerinde
kontraksiyona sebep
olur.
 GLANDULA PINEALIS
(EPİPHSİS CEREBRİ, CORPUS PİNEALE)

Epifizin
pinealosit
adı verilen
hücrelerinden
melatonin
hormonu
salgılanır.
 GLANDULA PINEALIS
(EPİPHSİS CEREBRİ, CORPUS PİNEALE)

 Melatonin, uyku
ritmini düzenler.
 Gonadların üzerine
inhibe edici etkisi
nedeniyle
pubertenin, belli
yaştan sonra
başlamasına neden
olur.
 Epifiz bezi, karmaşık bir polinöronal yol izleyerek
retina üzerine düşen çevresel ışığa ait bilgileri alıp
buna cevap vermektedir.
 Tartışmalı olmakla beraber, ışıkla ilgili sinyalleri
endokrin sinyallere dönüştüren nöroendokrin
transduser olarak kabul edilir.
 Epifiz bezindeki pinealositler tarafından salgılanan
melatonin ve seratonin adenohipofiz, nörohipofiz,
endokrin pankreas, adrenal korteks, adrenal
medulla, paratiroid ve gonadlar üzerinde genellikle
inhibitor etki yapar.

Karanlık pineal bezde aktivite artırıcı rol oynarken,

aydınlık azaltıcı rol oynamaktadır.
 Epifiz bezindeki aktivite
artışı, etkilediği iç salgı
bezlerinde aktivite
azalmasına neden olur.
 Epifiz bezinin ayrıca
uyku periyodu, vücut
ısısının ayarlanması,
metabolizma, immun
sistem, tümör
büyümesi (inhibisyon),
lokomotor aktivite,
beyin transmitter
metabolizması vb. daha
birçok fonksiyonda rol
oynadığı ileri
sürülmektedir.
 GLANDULA THYROIDEA
(TİROİD BEZİ)

Tiroid bezi,
tiroksin (T4),
triiyodotironin
(T3) ve
kalsitonin
hormonlarını
salgılar.
 GLANDULA THYROIDEA
(TİROİD BEZİ)
 Folliküllerde esas hücreler (Folliküler hücreler)
ve parafolliküler hücreler (C hücreleri) olmak
üzere iki tip hücre ayırt edilir.
 Folliküler hücreler, Triiodotironin-T3 ve
Tetraiodotironin -T4 (Tiroksin) oluşumunda
rol oynarlar.
 Parafolliküler hücreler ise kan kalsiyum
düzeyini düşüren Kalsitonin
(Thyrocalcitonin) hormonunu salgılarlar.
 GLANDULA THYROIDEA
(TİROİD BEZİ)
 T3 ve T4 hormonları,
metabolizmayı stimule
eder.
 Kalsitonin, kan kalsiyum
seviyesini düşürür.
 Tiroksin hormonu,
büyüme, oksijen
kullanımının artırılması,
protein, karbonhidrat ve
yağ metabolizması ile
gonadların sağlıklı
çalışması için gereklidir.
 GLANDULA THYROIDEA
(TİROİD BEZİ)
 Boynun ön tarafında C5-T1 vertebralar arasında
bulunan, damardan zengin bir organdır.
 Tiroid bezi, gırtlak ve soluk borusunun önünde yer
almış, kahverengi- kırmızı renkte, çok iyi
kanlanan, bilobuler bir iç salgı bezidir.

 25-40 gr ağırlığı
ile iç salgı
bezlerinin en
büyüğüdür.
 Arterleri; a.
thyroidea superior’lar
(a. carotis externa’nın
dalı) ve a. thryoidea
inferior’lar (a.
subclavia’nın dalı)
 Venleri; v. thyroidea
superior’lar (v.
jugularis interna’ya
dökülür) ve v.
thyroidea inferior’lar
(v. brachiocephalica
sinistra’ya dökülür.)
 Lenfatik drenaj;
lenfatikleri ductus
thoracicus ve ductus
lymphaticus dexter’e
drene olur.
 GLANDULA THYROIDEA
(TİROİD BEZİ)
 Tiroid bezinin hormonları (T3
ve T4), hipofizden salgılanan
TSH (tiroid stimülan
hormon) tarafından kontrol
edilir.
 Tiroid hormonlarının kandaki
düzeylerinin azalması,
adenohipofizden TSH
salgılanmasına neden olur.
 Kandaki T3 ve T4 miktarı
artınca, adenohipofizden
TSH salgılanması
baskılanır.
 GLANDULA PARATHYROIDEA
(PARATİTOİD BEZİ)
Parathormon denilen bir hormon salgılar.

 Glandula
thyroidea’nın yan
loblarının arka
kenarında bulunan
4 adet bezdir.

 Konumlarına göre
üst ve alt
Paratiroid bezleri
olarak adlandırılırlar.
GLANDULA PARATHYROIDEA
(PARATİTOİD BEZİ)
 Parathormon denilen bir hormon salgılar.
 Bu hormon, kalsiyum ve fosfor
metabolizmasıyla ilgilidir.
 Kemikteki kalsiyumun, kana geçmesini
sağlar.
 Ayrıca, böbreklerden Ca emilimini arttırır.
 Parathormon yaşam için mutlak gerekli olan
bir hormondur.
 Parathormonun etkili olabilmesi için uygun
miktarda D vitamini alınması ile
böbreklerde üretilen Dihidroksivitamin
D3’e ihtiyaç vardır.
 Arterleri; a. thyroidea superior ve a.
thyroidea inferior.
 Venleri; parathyroid venler gl. thyroidea’nın
venöz plexus’una drene olur.
 Lenfatik drenaj; lenf damarları derin
servikal ve paratrakeal lenf nodüllerine drene
olurlar.
 İnnervasyonu; gl. parathyroidea’nın
sinirleri gang. cervicale superius ve medius’un
thyroid bezine gelen dallarından ayrılır.
 Bu sinirlerin bezlerin salgısı üzerine etkisi
yoktur.
 Bezin kan damarında vazokontriksiyon
(damarın daralması) oluştururlar.
 GLANDULA SUPRARENALIS
(BÖBREKÜSTÜ BEZLERİ)
 Böbreklerin üst
kutuplarına yerleşmiş 2
adet bezdir.
 Dışta cortex ve içte
medulla olmak üzere 2
kısımdan oluşur.
 GLANDULA SUPRARENALIS
(BÖBREKÜSTÜ BEZLERİ)
Cortex, dıştan içe doğru 3 tabakadan oluşur.
Zona glomerulosa: Elektrolit ve su dengesini sağlayan
ALDOSTERON salgılar.
Zona fasciculata: Vücudun protein, lipid ve karbonhidrat
metabolizmasını düzenleyen GLUKOKORTİKOİD (kortizol,
kortikosteron)’leri sentezler.
Zona reticularis: PROGESTERON, ÖSTROJEN ve
TESTESTERON gibi cinsiyet hormonlarını salgılar.
Medulla’da ise ADRENALİN
ve NORADRENALİN
salgılanır.
Doğada bu hormonun görevi,
organizmayı acil harekete
hazırlamaktır.
Etkisini, nabzın atışı, kanın
iç organlar ve deriden kaslar
a sevk
edilmesi, karaciğerdeki
glikojenin glikoza değişmesi
ve böylelikle, acil bir enerji
kaynağı sağlanması şeklinde
gösterir.
 Heyecan ve korku durumunda
adrenalin salgılanması artar.
 Kan damarlarını daraltarak
kan basıncını yükseltir.
 Acı hissini azaltır.
 Göz bebeklerinin büyümesiyle
göze alınan ışık artar, daha
net ve hızlı görüş sağlanır.
 Algılanan tehlike karşısında
kalp atımını hızlandırır, kan
basıncını yükseltir.
 Adrenalin ayrıca sindirim
sistemi faaliyetlerini
yavaşlatır.
 GLANDULA SUPRARENALIS
(BÖBREKÜSTÜ BEZLERİ)
 Arterleri; a.
suprarenalis superior
(a.phrenica inferior’un
dalı), a. suprarenalis
media (aorta
abdominalis’in dalı), a.
suprarenalis inferior
(a. renalis’in dalı).

 Venleri; Sol suprarenal

bez, v. suprarenelis
sinistra ile v. renalis’e,
sağ suprarenal bez v.
suprarenalis dextra ile
v. cava inferior’a drene
olur.
ENDOKRİN HÜCRELER
İÇEREN ORGANLAR
Timüs

Pankreas

Gonadlar (testisler ve ovariumlar)

Plasenta

Böbrekler

Kalp

Gastrointestinal mukoza
 THYMUS (TİMÜS)
 Timus; göğüs bölgesinde, sternum’un hemen
arkasında, 4. kıkırdak kosta’ya kadar uzanır.
 Eşit büyüklükte olmayan 2 lobdan oluşur.
 Timus, lenfoid bir organdır.
 Ancak hormon yapısındaki salgıları nedeniyle
endokrin bir organ olarakta tanımlanır.
 THYMUS (TİMÜS)
 “Timus Bezi” halk
tarafından “Uykuluk
Bezi” olarak da
adlandırılır.
 İman tahtasının
hemen arkasında,
kalbin önünde bulunur.
 Timus Bezi küçük
yaşlarda daha
büyüktür, ergenlik
çağına doğru giderek
küçülür.
 Ancak bazen küçülmez
ve büyük kalabilir.
 THYMUS (TİMÜS)
 Normalde; vücuda
karşı zarar vermeye
çalışan
mikroorganizmalara
ya da yabancı
maddelere karşı
vücut antikor denilen
bir silah oluşturur.
 Timus Bezi de bu
antikorların yani
savunma
hücrelerinin
olgunlaştığı yerdir.
 Fibröz bir kapsülle sarılıdır.
 Kapsül, bez içine bölmeler göndererek bezi lobuli
thymi denilen küçük lobcuklara ayırır.
 Lobcuklar dışta cortex thymi, içte medulla thymi
denilen 2 kısımdan oluşur.
 Timustan;
TİMOSİN,
TİMOPOİETİN,
TİMİK HUMORAL
HORMON (THH),
TİMOSTİMULİN,
FAKTÖR TİMİK
SERUM (FTS) gibi
hormonlar
salgılanır.

 Bu hormonlar, T ve
B lenfositlerin
gelişmesinde rol
oynar.
 Arterleri; Damarları a.
thoracica interna ve a.
thyroidea inferior’dan
gelir.
 Venleri; Venöz drenajını
sağ ve sol v.
brachiocephalica’lar alır.
 Lenfatik drenaj; Lenf
damarları nl.
tracheobronchiales: nodi
tracheobrochiales, nodi
parasternalis’e drene
olur.
 İnnervasyonu;
Parasempatik siniri n.
vagus’tan, sempatik siniri
gang. cervicale superius
ve medius’tan gelir.
 PANKREAS
 Pankreas, sindirim
enzimleri ile insülin
ve glukagon adı
verilen hormonları
salgıladığından dolayı
hem ekzokrin hem de
endokrin bir bezdir.
 Karın arka duvarında
duedonum
kavsinden dalağın
hilum’una kadar yatay
uzanan bir virgül
biçimindedir.
 PANKREAS
 Pankreasta, fonksiyonuna
göre bir ekzokrin bir de
endokrin kısım
tanımlanır.
 Endokrin kısmına
langerhans adacıkları
denir.
 Pankreasın corpus ve
cauda kısımlarında
görülür.
 Bu kısmın fonksiyonu
karbonhidrat
metabolizmasında kilit
rol oynar.
 PANKREAS
 Langerhans adacıklarında,
yapı ve fonksiyonlarına göre
3 tip hücre ayırt edilir:
 Alfa hücreler, GLUKAGON
salgılar. Kandaki glukoz
düzeyini yükseltirler.
 Beta hücreler, İNSÜLİN
salgılar. İnsülin kandaki
glukoz düzeyini düşürür.
 Delta hücreler ise,
glukagon ve insülin
salgılanmasını azaltan
SOMASTATİN hormonu
salgılar.
 PANKREAS
Glukagon
• Pankreasın Langerhans adacıkları α-hücreleri
tarafından salgılanan ve tamamen insüline ters etki
yapan, yani kan şekerini yükselten, protein yapısında bir
hormondur
• Glukagon kan şeker düzeyini yükseltmekteki etkisini iki
yoldan gerçekleştirir.
• Bunlardan birincisi glukoneojenezi hızlandırmak ikincisi
glikojenelizi uyarmak şeklindedir
• Yağ dokusundan yağ asidi ve gliserol salınımını uyararak
enerji için yağ kullanımını teşvik eder.
• Bu nedenlerle glukagon hiperglisemik bir hormondur.
 PANKREAS
İnsülin
• Pankreasın Langerhans adacıklarının
β-hücreleri tarafından salgılanır.
• Özellikle karbonhidrat
metabolizması için esansiyeldir
• İnsülin glukagonun tersi etkilere
sahiptir.
• Dokulara glikoz girişini artırarak
kan glikoz düzeylerini düşürür.
• Glikozun glikojene çevrilmesini
(glikogenez) uyararak depo
edilmesini sağlar.
 PANKREAS
İnsülin yetersizliği.
• Kan şekerinin yükselmesine, buna karşılık hücreler
içerisine glukoz taşınımının azalmasına neden olur.
• İnsülin yetersizliğinin tipik hastalığı Diabetes Mellitus
denen şeker hastalığıdır.
• Bu hastalıkta şekerin yeteri kadar kullanılamaması
sonucu, beyin dışında kalan organlar daha çok lipid ve
proteinlerden enerji elde etmeye yönelirler.
• Protein sentezi yavaşlar, glukoneojenezis’de hızlanma
görülür.
• Bununla birlikte dokular kanda düzeyi artan glukozu
kullanmaktan yoksun olduklarından kan şekeri idrarla
dışarı atılmak suretiyle ziyan edilir
PANKREAS
 TESTİSLER
 Testislerde bulunan
Leyding hücreleri LH
etkisiyle uyarılarak,
ANDROJEN
HORMONLARI
(testesteron,
dihidrotestesteron,
androsteneidon)
salgılar.
 Bu hormonlar, erkek
üreme organlarının
ve cinsiyete özgü
karakterlerinin
gelişiminde rol oynar.
 TESTİSLER
 Testislerde bulunan
Sertoli hücreleri
ise FSH etkisiyle
uyarılır.
 Bu uyarı ile
spermatidler, sperm
haline dönüşür.
 Sertoli hücreleri,
salgıladıkları
İNHİBİN adlı
hormonla FSH
üretimini inhibe
eder.
 TESTİSLER
Testosteron
• Testislerin intersititiel (Leydig) hücrelerinden
salgılanır.
• FSH ve LH ile birlikte spermatogenezi (sperm
üretimi) uyarır.
• Erkek cinsiyet organlarının gelişimi ve
devamlılığı için gereklidir.
• İkincil cinsiyet özelliklerinin gelişimini uyarır;
– Yüzde ve pubik bölgede kıllanma
– Larinkste genişleme
– Sesin kalınlaşması
– Kaslılığın artması
 TESTİSLER
Sertoli Hücresinin Görevleri
1. Gelişmekte olan spermatozoonların desteklenmesi,
korunması ve beslenmelerinin düzenlenmesi
2. Spermiyogenez sırasında oluşan hücre artıklarını fagosite
edilmesi
3. Testosteronun yoğunlaşmasını sağlayan Androjen
bağlayıcı protein (ABP) ve hipofiz bezinden FSH sentez
ve salınmasını önleyen inhibin sekresyonu
4. Anti Müllerian Hormon (MIF) ile embriyogenezisde
ovaryum oluşmasını engellenmesi
5. Birbirleriyle yaptıkları sıkı bağlantılarla spermatogenetik
hücreleri içlerinde muhafaza ederek kandaki savunma
hücrelerinden korunması (Kan Testis Bariyeri)
 OVARYUMLAR
 Ovariumlar, ÖSTROJEN ve
PROGESTERON hormonları
salgılar.
 Östrojen, Graaf folikülünün
teka interna hücreleri
tarafından salgılanır.
 Progesteron, çatlamış
Graaf folikülünün yerinde
oluşan corpus luteum
tarafından salgılanır.
 Östrojen ve progesteron
uterusun iç duvarının
kalınlaşmasını ve uterusun
gebeliğe hazırlanmasını
sağlar.
 OVARYUMLAR

 Östrojen, progesteron, relaksin, inhibin

 Overler ve plasentadan salgılanırlar

 Östrojen
 Kadın ikincil cinsiyet özelliklerinin gelişmesi ve
sürdürülmesi
 Progesteron
 Endometriyum ve memenin gelişmesi
 Relaksin
 Gebeliğin sonunda simfiz pubisin gevşemesi
 İnhibin
 FSH salgısının inhibisyonu
 OVARYUMLAR

Östrojenlerin etkileri
 Üreme organlarında
 Endometriyum, serviks ve vajina üzerinde
proliferatif etki
 Foliküllerin gelişmesini kolaylaştırır, fallop
tüplerinin hareketini artırır
 Uterus kan akımını artırır, miyometriyumun
uyarılma eşiğini düşürür, oksitosine duyarlılığını
artırır
 OVARYUMLAR
Östrojenlerin etkileri
 Endokrin organlarda
 FSH salgısını azaltır
 Hipofiz boyutlarını artırır
 Anjiyotensinojen ve tirod bağlayıcı globulin salgısını
artırır (sıvı-elektrolit dengesi)
 Epifiz kapanmasına neden olur
 Protein anabolizan
 Kan kolesterolünü düşürür

 Memelerde
 Kanallarda gelişme (memenin büyüme hormonu)
 OVARYUMLAR

Progesteronun etkileri
 Uterus
 Endometriyum, serviks ve vajina üzerindeki sekretuar etki
 Miyometriyumda östrojene zıt etki gösterir, uyarılabilirliğini ve
oksitosine cevabını azaltır
 Endometriyumdaki östrojen reseptörlerinin sayısını azaltır
 Memede
 Lobül ve alveollerin gelişimini uyarır
 Beyinde
 LH salgısını inhibe eder, östrojenin etkisini güçlendirerek
ovulasyonu önler
90
 PLASENTA
 Plasenta ana rahminde
bulunan yavrunun
beslenmesini sağlayan bir
yapı olup, aynı zamanda
ÖSTROJEN, PROGESTERON,
HUMAN CORİONİC
GONADOTROPİN (BETA
HCG), PLASENTA
LAKTOJENİ ve RELAKSİN
hormonlarını salgılar.
 Plasenta laktojeni, büyüme
hormonu gibi etki eder.
 Hücre çoğalmasını ve
karbonhidrat/lipid
metabolizmasını stimule
eder.
 Prolaktin,
memelerin
büyümesini uyarır
ve süt yapımını
sağlar.

 Relaksin, pelvis
kemikleri
arasındaki
eklemlerin
gevşemesini
sağlayarak doğum
esnasında
bebeğin geçişini
kolaylaştırır.
 PLASENTA
 Beta HCG hormonu, gebeliğin ilk
dönemlerinde gelişen embriyo tarafından,
daha sonra ise plasentadaki
sinsityotrofoblast hücreleri tarafından
üretilir.
 Bu hormon korpus luteumdaki özel
reseptörlere bağlanarak gebeliğin ilk aylarında
progesteron hormonunun salgılanmasını
devam ettirir.
 Böylece embriyonun rahim iç duvarına
gömülmesini (implantasyon) sağlar.
 GASTROİNTESTİNAL MUKOZA
 Gastrointestinal mukozasındaki endokrin hücrelere
endocrinocytus gastrointestinalis denir.
Bu hücreler;
 GASTRİN (mide asiti sekresyonunu uyarır),
 KOLESİSTOKİNİN (safra kesesini uyarır),
 SEKRETİN (pankreası uyarır),
 GASTRİK İNHİBİTÖR PEPTİD (mide asidi
sekresyonunu inhibe eder),
 MOTİLİN (gastrointestinal motiliteyi ve
pepsin üretimini stimüle eder),
 SOMATOSTATİN (büyüme hormonu,
glukagon, insulin, sekretin, kolesistokinin,
tirotropin, renin ve gastrin gibi hormonların
salınımın baskılar) gibi hormonları üretirler.
 BÖBREKLER
 ERİTROPOİETİN hormonu
salgılar. (Kemik iliğini
uyararak, eritrosit üretimini
stimüle eder).
 Ayrıca renin hormonu
salgılar.
 RENİN kanda bulunan ve bir
polipeptid olan
Angiotensinojene etki
ederek Anjiotensin I
oluşturur.
 Anjiotensin I de böbreklerde
ve akciğerlerde bulunan
anjiotensin konverting
enzim (ACE) aracılığı ile
Anjiotensin II ye çevrilir.
 BÖBREKLER
 Anjiotensin II ise, böbreküstü bezi korteksinden
ALDOSTERON salınımını uyararak Na ve su geri
emilimini artırır.

 Ayrıca, hipotalamusa da etki ederek, arka
hipofizden ADH salgısını uyarır.

 ADH, böbreklerden suyun geri emilimini arttırır.

 Bütün bunların sonucunda: kan basıncı

yükseltilip, ekstrasellüler sıvı hacmi artırılmış
olur.
 KAYNAKLAR
• Dr. Mehmet Yıldırım. Resimli Sistemik Anatomi, Nobel Tıp
Kitabevi, 2016
• Anne M. Gilroy. Anatomi Temel Ders Kitabı, Palme Yayınevi
• Prof. Dr. Messeret Cumhur. Netter İnsan Anatomisi Atlası, Nobel
Tıp Kitabevi
• Prof. Dr. Yasin Arifoğlu. Her Yönüyle Anatomi, İstanbul Tıp
Kitabevi, 2019
• Prof. Dr. Kaplan Arıncı ve Prof. Dr. Alaittin Elhan. Anatomi 1-2,
Güneş Tıp Kitabevi, 2016
• Prof. Dr. Okan Bilge. Anatomi Ders Notları, İstanbul Tıp
Kitabevi, 2019