ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ

5ο ΕΞΑΜΗΝΟ
ΣΧΟΛΗ
ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΜETABATIKH ΑΓΩΓΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ

Κορωνάκη Ειρήνη
Καθηγήτρια ΕΜΠ
Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών

Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Θερμοδυναμικής Καθαρών Ουσιών, Τομέας Θερμότητας

1
Ανάλυση συστημάτων
εντοπισμένης χωρητικότητας
Η θερμοκρασία στο εσωτερικό κάποιων
σωμάτων διατηρείται πρακτικώς σταθερή
κατά τη διάρκεια μιας διεργασίας
συναλλαγής θερμότητας.
Η θερμοκρασία ενός τέτοιου σώματος
θεωρείται συνάρτηση μόνο της
θερμοκρασίας, T(t).
Η ανάλυση της μεταφοράς θερμότητας
πραγματοποιείται με βάση την παραδοχή
της ανάλυσης συστημάτων
εντοπισμένης χωρητικότητας. Μια μικρή χάλκινη σφαίρα μπορεί να
μοντελοποιηθεί ως σύστημα
εντοπισμένης χωρητικότητας, όχι
όμως κι ένα κομμάτι ψητό κρέας.

2
 Η γεωμετρία κι οι
Ολοκληρώνουμε: παράμετροι που
υπεισέρχονται στην
T = Ti τη χρονική στιγμή t = 0
ανάλυση εντοπισμένης
T = T(t) τη χρονική στιγμή t = t χωϱητικότητας

Σταθερά χρόνου

3
 • Η Εξίσωση αυτή μας επιτρέπει
να προσδιορίσουμε τη
θερμοκρασία T(t) ενός σώματος
σε χρόνο t, ή διαφορετικά, το
χρόνο t που απαιτείται για να
φτάσει η θερμοκρασία σε μια
συγκεκριμένη τιμή T(t).
• Η θερμοκρασία του σώματος
προσεγγίζει τη θερμοκρασία
περιβάλλοντος T∞ με εκθετικό
τρόπο.
• Η θερμοκρασία του σώματος
στην αρχή μεταβάλλεται
γρήγορα, αλλά στη συνέχεια με
πολύ αργό ρυθμό. Τυχόν
μεγάλη τιμή του b δηλώνει ότι
πως σώμα θα προσεγγίσει τη
Καθώς περνά η ώρα, η θερμοκρασία ενός θερμοκρασία του
συστήματος εντοπισμένης χωρητικότητας περιβάλλοντος σε μικρό
προσεγγίζει τη θερμοκρασία του χρονικό διάστημα.
περιβάλλοντος.
4
 Ρυθμός μεταφοράς θερμότητας δια
συναγωγής μεταξύ σώματος και
περιβάλλοντος.
Ολική συναλλασσόμενη θερμότητα
μεταξύ σώματος και περιβάλλοντος
από τη χρονική στιγμή t = 0 ως τη
χρονική στιγμή t.
Μέγιστη συναλλαχθείσα θερμότητα
μεταξύ σώματος και περιβάλλοντος

Η συναλλαχθείσα θερμότητα
από ή προς ένα σώμα
μεγιστοποιείται όταν η
θερμοκρασία του σώματος
προσεγγίζει τη θερμοκρασία του
περιβάλλοντος.

5
Κριτήρια για την ανάλυση εντοπισμένης χωρητικότητας
Χαρακτηριστικό μήκος

Αριθμός Biot

Η ανάλυση συστήματος
εντοπισμένης χωρητικότητας
μπορεί να εφαρμοστεί αν Bi ≤ 0.1.

Όταν Bi  0.1, η θερμοκρασία

εντός του σώματος σε σχέση με
τη θερμοκρασία του
περιβάλλοντος παραμένει εντός
ενός ορίου της τάξεως του 5%.

6
Τα μικρά σώματα με
υψηλές θερμικές
αγωγιμότητες και υπό
χαμηλό συντελεστή
μεταφοράς θερμότητα δια
συναγωγής είναι πολύ
πιθανό να ικανοποιούν το
κριτήριο της ανάλυσης
συστημάτων
εντοπισμένης
χωρητικότητας.

Όταν ο συντελεστής
συναγωγής h είναι υψηλός
ενώ η θερμική αγωγιμότητα
k έχει μικρή τιμή,
παρατηρούνται μεγάλες
διαφορές θερμοκρασίας
ανάμεσα στις εσωτερικές
και στις εξωτερικές
περιοχές ενός μεγάλου
στερεού.

Η αναλογία ανάμεσα στη μεταφορά θερμότητας σε ένα στερεό

και στην κυκλοφορία των επιβατών σε ένα νησί.
7
Μεταβατική αγωγή θερμότητας σε μεγάλους
επίπεδους τοίχους, σε κυλίνδρους μεγάλου μήκους
και σε σφαίρες με χωρικές επιδράσεις
Μελετούμε τη μεταβολή της θερμοκρασίας με το
time και τη θέση σε 1Δ προβλήματα, όπως
αυτά σε μεγάλους επίπεδους τοίχους, σε
κυλίνδρους μεγάλου μήκους και σε σφαίρες.

Μεταβατικά προφίλ
θερμοκρασίας σε
επίπεδο τοίχο που
υπόκειται σε
συναγωγή από
επιφάνειες με Ti >T.

Απλές γεωμετρίες, μέσω των οποίων

διεξάγεται 1Δ μεταφορά θερμότητας.
8
Αδιαστατοποίηση προβλημάτων 1Δ μεταβατικής
αγωγής

Αδιαστατοποιημένη Δ.Ε.:

Αδιαστατοποιημένες οριακές συνθήκες:

Αδιαστατοποιημένη αρχική συνθήκη: 9

Η αδιαστατοποίηση μειώνει τον αριθμό των
ανεξάρτητων μεταβλητών ενός προβλήματος
μεταβατικής 1Δ αγωγής από 8 σε 3, καθιστώντας
πιο εύχρηστη την παρουσίαση των
αποτελεσμάτων.
10
Ακριβής λύση των προβλήματων 1Δ μεταβατικής αγωγής

11
12
Οι αναλυτικές λύσεις των
προβλημάτων μεταβατικής
αγωγής συνήθως εμπεριέχουν
απειροσειρές

13
Προσεγγιστικές αναλυτικές & γραφικές λύσεις
Οι όροι των σειρών στις αναλυτικές λύσεις συγκλίνουν γρήγορα, άρα για  > 0.2
μπορούμε να κρατήσουμε μόνο τον 1ο όρο, με σφάλμα χαμηλότερο του 2%.

Λύσεις με προσέγγιση 1ου όρου

14
15
 (a) Θερμοκρασία μέσου επιπέδου

Γραφήματα μεταβατικής θερμοκρασίας και μεταφοράς

θερμότητας (Heisler & Grober) για επίπεδο τοίχο
πάχους 2L αρχικής ομοιόμορφης θερμοκρασίας Ti που
υποβάλλεται από τις δυο όψεις τους σε συναγωγή με αέρα
θερμοκρασίας T υπό συντελεστή h. 16
(b) Προφίλ θερμοκρασιών
17
(c) Μεταφορά θερμότητας

18
Οι αδιάστατες θερμοκρασίες σε κάθε σημείο ενός επίπεδου τοίχου, ενός
κυλίνδρου και μιας σφαίρας συνδέονται με τη θερμοκρασία του μέσου
επιπέδου βάσει των σχέσεων:

Η θερμοκρασία επιφάνειας που έχει καθοριστεί, αντιστοιχεί

στην περίπτωση συναγωγής σε ένα περιβάλλον
θερμοκρασίας T∞ και με άπειρο συντελεστή συναγωγής.

19
Το κλάσμα Q/Qmax μέχρι χρόνο t προσδιορίζεται από το γράφημα Gröber. 20
 Η φυσική σημασία του αριθμού Fourier

• Ο αριθμός Fourier είναι μέτρο της

θερμότητας που μεταφέρεται δι’
αγωγής μέσω ενός σώματος προς
τη θερμότητα που αποθηκεύεται.
• Υψηλές τιμές του αριθμού Fourier
υποδηλοί ταχεία διάδοση της
Ο αριθμός Fourier τη χρονική
θερμότητας μέσω του σώματος. στιγμή t μπορεί να θεωρηθεί ως ο
λόγος του ρυθμού της θερμότητας
που άγεται προς το ρυθμό της
θερμότητας που αποθηκεύεται
εκείνη τη χρονική στιγμή.

21
Μεταβατική αγωγή θερμότητας
σε ημιάπειρα στερεά
Ημιάπειρο στερεό
Για μικρές χρονικές περιόδους, τα περισσότερα
σώματα μπορούν να μοντελοποιηθούν ως
ημιάπειρα στερεά, αφού η θερμότητα δεν έχει
αρκετό χρόνο στη διάθεσή της ώστε να
διεισδύσει βαθιά μέσα στο σώμα
Ημιάπειρο στερεό: είναι ένα
εξιδανικευμένο σώμα με μια επίπεδη
επιφάνεια που εκτείνεται στο άπειρο
προς όλες τις κατευθύνσεις.
Για παράδειγμα, η γη μπορεί να θεωρηθεί
ως ένα ημιάπειρο μέσο, σε μια διαδικασία
προσδιορισμού της μεταβολής
θερμοκρασίας κοντά στην επιφάνεια της.
Ένας τοίχος μεγάλου πάχους μπορεί να
θεωρηθεί ως ένα ημιάπειρο μέσο, αν το
μόνο που μας ενδιαφέρει είναι η μεταβολή
θερμοκρασίας στην περιοχή κοντά σε μία
από τις επιφάνειες, ενώ η άλλη επιφάνεια
είναι πολύ μακριά ώστε να επιδρά στην
περιοχή που μας ενδιαφέρει κατά τη
διάρκεια της παρατήρησης.
22
Αναλυτική λύση στην περίπτωση σταθερής επιφανειακής θερμοκρασίας Ts

Μετασχηματισμός μεταβλητών στις

παραγώγους της εξίσωσης αγωγής
Συνάρτηση σφάλματος θερμότητας, μέσω του κανόνα της αλυσίδας.

Συμπληρωματική
συνάρτηση σφάλματος 23
24
Καθορισμένη επιφανειακή θερμοκρασία, Ts = const.

Καθορισμένη επιφανειακή ροή θερμότητας, qs = const. Αναλυτικές λύσεις

για διαφορετικές
οριακές συνθήκες

Συναγωγή στην επιφάνεια

Ενεργειακός παλμός στην επιφάνεια, es = const.

25
Κατανομή αδιάστατης ϑερμοκρασίας για
μεταβατική αγωγή ϑερμότητας σε ένα
ημιάπειρο στερεό η επιφάνεια του οποίου
διατηρείται σε σταθερή ϑερμοκρασία Ts.

26
Μεταβολές της θερμοκρασίας με τη θέση και το χρόνο σε ένα μεγάλο κομμάτι
χυτοσιδήρου (α = 2.31∙10−5m2/s και k = 80.2W/mK) που αρχικά βρίσκεται σε
θερμοκρασία 0◦C, κάτω από διαφορετικές θερμικές συνθήκες στην επιφάνεια. 27
Μεταβολή της θερμοκρασίας με τη θέση και το χρόνο σε ημιάπειρο στερεό που
αρχικά βρίσκεται σε θερμοκρασία T∞ και το οποίο υφίσταται συναγωγή σε
περιβάλλον θερμοκρασίας T∞ με συντελεστή μεταφοράς θερμότητας με
συναγωγή h.
28
Επαφή δύο ημιάπειρων στερεών
Όταν δύο μεγάλα σώματα A και B που αρχικά
βρίσκονται σε ομοιόμορφες θερμοκρασίες TA,i και TB,i
φέρονται σε επαφή, λαμβάνει χώρα στιγμιαία εξίσωση
θερμοκρασιών στο σημείο της επαφής.
Εάν τα δύο σώματα είναι κατασκευασμένα από το ίδιο
υλικό με σταθερές ιδιότητες, η θερμική συμμετρία
απαιτεί ώστε η θερμοκρασία επιφάνειας στην επαφή να
είναι ίση με τον αριθμητικό μέσο Ts = (TA,i+TB,i)/2.
Αν τα σώματα είναι κατασκευασμένα από διαφορετικό
υλικό, η επιφανειακή θερμοκρασία Ts θα είναι διαφορετική
από τον αριθμητικό μέσο όρο.

Η θερμοκρασία της διεπιφάνειας των δύο σωμάτων

εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το σώμα με την
υψηλότερη τιμή του γινομένου kcp.

Παράδειγμα: Όταν ένας άνθρωπος, με θερμοκρασία δέρματος 35C αγγίζει ένα κομμάτι από
αλουμίνιο και μετά ένα κομμάτι από ξύλο, αμφότερα σε θερμοκρασία 15C, η θερμοκρασία της
διεπαφής θα είναι 15.9C για το αλουμίνιο και 30C για το ξύλο. 29
Μεταβατική 2Δ και 3Δ αγωγή θερμότητας
• Εφαρμόζοντας την αρχή υπέρθεσης που ονομάζεται λύση γινομένου, μπορούμε επίσης
να χρησιμοποιήσουμε τα συγκεκριμένα διαγράμματα για να κατασκευάσουμε λύσεις για τα
προβλήματα δισδιάστατης μεταβατικής αγωγής θερμότητας που συναντάμε σε γεωμετρικά
σχήματα όπως ένας κύλινδρος μικρού μήκους, μια ορθογώνια ράβδος μεγάλου μήκους, ή
ένας ημιάπειρος κύλινδρος ή πλάκα, καθώς και για τα τρισδιάστατα προβλήματα που
σχετίζονται με γεωμετρικά σχήματα όπως ένα ορθογώνιο πρίσμα ή μια ημιάπειρη
ορθογώνια ράβδος, υπό την προϋπόθεση πως όλες οι επιφάνειες του στερεού υφίστανται
συναγωγή προς το ίδιο ρευστό σε θερμοκρασία T∞ με τον ίδιο συντελεστή μεταφοράς
θερμότητας h, ενώ ταυτόχρονα το σώμα δεν περιλαμβάνει δημιουργία θερμότητας.
• Η λύση που σχετίζεται με τόσο περίπλοκα γεωμετρικά σχήματα, δύναται να εκφραστεί ως
το γινόμενο των λύσεων για τις μονοδιάστατες γεωμετρίες, η τομή των είναι το
πολυδιάστατο γεωμετρικό σχήμα.

Η θερμοκρασία σε έναν μικρό

κύλινδρο που υπόκειται σε συναγωγή
από όλες τις επιφάνειές του
μεταβάλλεται στην ακτινική και τη
αξονική διεύθυνση, άρα μεταφέρεται
θερμότητα προς τις δύο αυτές
διευθύνσεις.
30
H λύση για ένα πολυδιάστατο γεωμετρικό σχήμα είναι το γινόμενο των λύσεων των
μονοδιάστατων γεωμετρικών σχημάτων η τομή των οποίων αποτελεί το
πολυδιάστατο σώμα.
H λύση για τον δισδιάστατο κύλινδρο μικρού μήκους με ύψος a και ακτίνα ro,
ισούται με το γινόμενο των αδιαστατοποιημένων λύσεων για τον μονοδιάστατο
επίπεδο τοίχο πάχους a και του κυλίνδρου μεγάλου μήκους με ακτίνα ro.

Ένας μικρός κύλινδρος ακτίνας r και ύψους a, που ορίζεται

ως η τομή ενός κυλίνδρου απείρου μήκους ακτίνας ro και
ενός επίπεδου τοίχου πάχους a.

31
 Μία στερεά ράβδος μεγάλου μήκους
ορθογώνιου προφίλ α × b, ορίζεται ως
η τομή δύο επίπεδων τοίχων με πάχος
α και b.

32
Η μεταβατική μεταφορά θερμότητας για ένα δισδιάστατο γεωμετρικό
σχήμα που σχηματίζεται από την τομή των 2μονοδιάστατων
γεωμετρικών σχημάτων 1 και 2 υπολογίζεται βάσει της σχέσης:

Η μεταβατική μεταφορά θερμότητας για ένα τρισδιάστατο γεωμετρικό

σχήμα που σχηματίζεται από την τομή των 3μονοδιάστατων
γεωμετρικών σχημάτων 1, 2 και 3 υπολογίζεται βάσει της σχέσης:

33
34
35