ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ

5ο ΕΞΑΜΗΝΟ
ΣΧΟΛΗ
ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

Κορωνάκη Ειρήνη
Καθηγήτρια ΕΜΠ
Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών

Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Θερμοδυναμικής Καθαρών Ουσιών, Τομέας Θερμότητας

1
Στόχοι
• Κατανόηση του πως σχετίζονται μεταξύ τους η Θερμοδυναμική κι η
Μεταφορά Θερμότητας
• Διάκριση της θερμικής ενέργειας από άλλες μορφές ενέργειας και της
μεταφοράς θερμότητας από άλλες μορφές μεταφοράς ενέργειας
• Εκτέλεση ενεργειακών ισολογισμών κι ισολογισμών μεταφοράς
ενέργειας
• Κατανόηση των βασικών μηχανισμών μεταφοράς θερμότητας (αγωγή,
συναγωγή & ακτινοβολία) και των αντίστοιχων νόμων Fourier, Newton
και Stefan – Boltzmann.
• Κατανόηση των ταυτόχρονων μηχανισμών μεταφοράς θερμότητας
• Κατανόηση των οικονομικών επιπτώσεων των απωλειών θερμότητας
• Επίλυση πρακτικών προβλημάτων μεταφοράς θερμότητας

2
Θερμοδυναμική & Μεταφορά Θερμότητας
• Θερμότητα: Η μορφή της ενέργειας που μπορεί να μεταφέρεται από
ένα σύστημα σε άλλο, ως αποτέλεσμα της διαφοράς θερμοκρασίας.
• Η Θερμοδυναμική ασχολείται με την ποσότητα της μεταφερόμενης
θερμότητας, καθώς το σύστημα εκτελεί διεργασία από μια κατάσταση
σε κάποια άλλη.
• Η Μεταφορά Θερμότητας ασχολείται με τον καθορισμό του ρυθμού
μεταφοράς της θερμότητας, καθώς επίσης και με τα προφίλ της
θερμοκρασίας.
• Η ενέργεια ως θερμότητα μεταφέρεται από ένα μέσο υψηλότερης
θερμοκρασίας προς ένα μέσο χαμηλότερης θερμοκρασίας.
• Η μεταφορά της θερμότητας διακόπτεται όταν οι θερμοκρασίες των
δύο μέσω εξισωθούν
• Η θερμότητα μεταφέρεται με τρεις τρόπους: αγωγή, συναγωγή,
ακτινοβολία.
3
 Μας ενδιαφέρει ο χρόνος που θα Η θερμότητα μεταφέρεται από το θερμό σώμα
παρέλθει μέχρι την ψύξη του καφέ μέσα προς το ψυχρότερο.
στο θερμός. Η θερμοδυναμική δε μας
επιτρέπει τον υπολογισμό αυτό!

4
Εφαρμογές της Μεταφοράς Θερμότητας

Ανθρώπινο σώμα Συστήματα κλιματισμού Συστήματα

θέρμανσης

5
Ηλεκτρονικός εξοπλισμός Θερμικοί σταθμοί Συστήματα ψύξης5
Ιστορική ανασκόπηση Κινητική θεωρία: τα μόρια είναι
μικροσκοπικές σφαίρες σε κίνηση,
άρα χαρακτηρίζονται από κινητική
ενέργεια.
Θερμότητα: είναι η ενέργεια που
σχετίζεται με την κίνηση των ατόμων
και των μορίων.
Θερμιδική θεωρία: Η θερμότητα
είναι μια «ρευστή» ουσία, ονόματι
Θερμιδική Ουσία, η οποία είναι
αβαρής, άχρωμη, άοσμη και άγευστη
και μπορεί να ρέει από το ένα σώμα
στο άλλο.
Μόνο κατά τα μέσα του 19ου αιώνα επετεύχθη μια τεκμηριωμένη κατανόηση της
φύσης της θερμότητας.

Σύμφωνα με τα πειράματα του James Joule, τα οποία δημοσιεύτηκαν εν έτει

1843, κατέστη σαφές ότι η θερμότητα δεν είναι κάποια ουσία, ως εκ τούτου η
θερμιδική θεωρία έπρεπε να εγκαταλειφθεί.
6
Εφαρμοσμένη Μεταφορά Θερμότητας
Συσκευές μεταφοράς θερμότητας, όπως οι εναλλάκτες θερμότητας, οι λέβητες, οι
συμπυκνωτές, τα καλοριφέρ, οι θερμαντήρες, οι κλίβανοι, τα ψυγεία κι οι ηλιακοί συλλέκτες,
σχεδιάζονται και διαστασιολογούνται με βάση τη Μεταφορά Θερμότητας.

Τα προβλήματα Μεταφοράς Θερμότητας, τα οποία απαντώνται σε τεχνικές εφαρμογές, είναι

προβλήματα: (1) ρυθμού μεταφοράς και (2) διαστασιολόγησης.
Τα προβλήματα ρυθμού μεταφοράς αφορούν στον υπολογισμό του ρυθμού μεταφοράς
θερμότητας ενός υφιστάμενου συστήματος υπό μια δεδομένη θερμοκρασιακή διαφορά.
Τα προβλήματα διαστασιολόγησης αφορούν στη διαστασιολόγηση ενός συστήματος, ώστε
υπό δεδομένη θερμοκρασιακή διαφορά να επιτυγχάνει ένα ζητούμενο ρυθμό μεταφοράς
θερμότητας.
Κάθε πραγματική συσκευή ή διεργασία μπορεί να αξιολογείται πειραματικά (με έλεγχο και
λήψη μετρήσεων) ή αναλυτικά (με ανάλυση κι υπολογισμούς).
Η πειραματική προσέγγιση έχει το πλεονέκτημα να μελετά ένα πραγματικό σύστημα και τα
χαρακτηριστικά του να προσδιορίζονται από μετρήσεις. Όμως, η προσέγγιση αυτή είναι
δαπανηρή, χρονοβόρος και κατά κανόνα μη πρακτική.
Η αναλυτική προσέγγιση (συμπεριλαμβανομένων των αριθμητικών μεθόδων) παρουσιάζει
το πλεονέκτημα να είναι ταχεία και οικονομική, όμως η ακρίβεια των αποτελεσμάτων της
εξαρτάται από τις παραδοχές και τις προσεγγίσεις της.
7
Η μοντελοποίηση στα τεχνικά προβλήματα

8
 Θερμότητα & άλλες μορφές ενέργειας
• Η ενέργεια υπάρχει σε διάφορες μορφές
• θερμική
• μηχανική
• κινητική
• δυναμική
• ηλεκτρική
• μαγνητική
• χημική
• πυρηνική.
• Το άθροισμα των παραπάνω εκφράζει την ολική ενέργεια E (ή e με
αναγωγή στη μάζα) ενός συστήματος.
• Το άθροισμα όλων των μικροσκοπικών μορφών ενέργειας αποτελεί την
εσωτερική ενέργεια του συστήματος.

9
• Εσωτερική ενέργεια: είναι το άθροισμα των κινητικών και των
δυναμικών ενεργειών των μορίων.
• Αισθητή θερμότητα: είναι η κινητική ενέργεια των μορίων.
• Λανθάνουσα θερμότητα: είναι η εσωτερική ενέργεια που σχετίζεται με
τη φάση της ουσίας.
• Χημική ενέργεια: είναι η ενέργεια που σχετίζεται με τους ατομικούς
δεσμούς των μορίων.
• Πυρηνική ενέργεια: είναι η ενέργεια που σχετίζεται με τους δεσμούς
μεταξύ των νουκλεονίων του ατόμου.

Τι είναι η θερμική ενέργεια;

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ θερμότητας και θερμική ενέργειας;

10
Εσωτερική ενέργεια & ενθαλπία

• Κατά την ανάλυση συστημάτων που περιλαμβάνουν ρευστά σε κίνηση,

συχνά εργαζόμαστε με το συνδυασμό των μεγεθών u και Pv.
• Ο συνδυασμός αυτός καλείται ενθαλπία (h = u + Pv).
• Ο όρος Pv αναπαριστά το έργο εξωθήσεως του ρευστού.

11
Ειδικές θερμοχωρητικότητες
στερεών, υγρών & αερίων
• Ειδική θερμοχωρητικότητα: είναι η ενέργεια που
απαιτείται για να αυξηθεί μάζα 1kg μιας ουσίας κατά 1οC.
• Υπάρχουν δύο ειδικές θερμοχωρητικότητες:

 Ειδική θερμοχωρητικότητα υπό σταθερό όγκο cv

 Ειδική θερμοχωρητικότητα υπό σταθερή πίεση cp

• Οι ειδικές θερμοχωρητικότητες μιας ουσίας, κατά

κανόνα, εξαρτώνται από δύο ανεξάρτητες
μεταβλητές, π.χ της πίεσης και της θερμοκρασίας.
• Υπό χαμηλές πιέσεις όλα τα πραγματικά αέρια
συμπεριφέρονται ως ιδανικά αέρια, συνεπώς οι
ειδικές θερμοχωρητικότητές τους είναι συνάρτηση
μόνο της θερμοκρασίας.

12
• Ασυμπίεστη ουσία: είναι μια ουσία, της Οι τιμές των cp και cv είναι ίσες για
οποίας ο ειδικός όγκος (ή η πυκνότητα) μια ασυμπίεστη ουσία.
δε μεταβάλλεται με τη θερμοκρασία ή
την πίεση.
• Για κάθε ασυμπίεστη ουσία, οι ειδικές
θερμοχωρητικότητες υπό σταθερή πίεση
κι υπό σταθερό όγκο είναι ίσες.
• Οι ειδικές θερμοχωρητικότητες των
ασυμπίεστων ουσιών εξαρτώνται μόνο
από τη θερμοκρασία.

13
Μεταφορά ενέργειας
Η ενέργεια μεταδίδεται από μια μάζα προς μια άλλη
μέσω: όπου σταθερό:
μεταφοράς θερμότητας και έργου.
Ρυθμός μεταφοράς θερμότητας: Είναι η θερμότητα
που μεταφέρεται στη μονάδα του χρόνου.
Ροή θερμότητας: Είναι ο ρυθμός μεταφοράς
θερμότητας ανά μονάδα επιφάνειας συναλλαγής
θερμότητας.
Ισχύς: είναι το έργο που συναλλάσσεται στη μονάδα
του χρόνου.

14
Το 1ο Θερμοδυναμικό Αξίωμα
Το 1ο Θερμοδυναμικό Αξίωμα (αρχή διατήρησης της ενέργειας) ορίζει ότι
ενέργεια ούτε δημιουργείται ούτε καταστρέφεται κατά τη διάρκεια μιας
διεργασίας, παρά μόνο αλλάζει μορφές.
Η ολική μεταβολή (αύξηση ή
μείωση) της ολικής ενέργειας του
συστήματος κατά τη διάρκεια
μιας διεργασίας είναι ίση προς
την διαφορά της ολικής
ενέργειας που εισέρχεται κι
εξέρχεται στο σύστημα κατά τη
διάρκεια μιας διεργασίας.

15
15
 Μόνιμη (σταθερή)
κατάσταση

Σε προβλήματα μεταφοράς θερμότητας,

είναι βολικό να καταστρώνουμε ένα
ισοζύγιο θερμότητας και να θεωρούμε τη
μετατροπή της πυρηνικής, της χημικής, την
μηχανικής και της ηλεκτρικής ενέργειας σε
θερμική ενέργεια ως παραγωγή
θερμότητας.

16
Ισοζύγιο ενέργειας σε κλειστά συστήματα
Ένα κλειστό σύστημα εμπεριέχει μια ορισμένη μάζα.
Η ολική ενέργεια E για τα περισσότερα συστήματα που απαντώνται στην πράξη
περιγράφεται από την εσωτερική ενέργεια U.
Τα συστήματα αυτά είναι τα ακίνητα συστήματα, των οποίων η ταχύτητα ή η
στάθμη δε μεταβάλλονται κατά τη διάρκεια μιας διεργασίας.

17
Ισοζύγιο ενέργειας σε μόνιμες ροές
Πολλές συσκευές, όπως θερμαντήρες νερού,
καλοριφέρ αυτοκινήτων κ.α., λειτουργούν με διακίνηση
μάζας από και προς αυτές. Οι συσκευές αυτές
μοντελοποιούνται ως όγκοι ελέγχου.
Οι πιο πολλοί όγκοι ελέγχου μελετώνται ως συσκευές
μόνιμης ροής.
Ο όρος μόνιμος υποδηλοί με χρονική μεταβολή σε μια
συγκεκριμένη θέση.
Παροχή μάζας: η ποσότητα της μάζας που διέρχεται
από μια διατομή στη μονάδα του χρόνου.
Παροχή όγκου: ο όγκος του ρευστού που διέρχεται
από ένα σωλήνα ή έναν αεραγωγό στη μονάδα του
χρόνου.

18
Ισοζύγιο ενέργειας σε επιφάνεια
Μια επιφάνεια δεν περιλαμβάνει ούτε όγκο ούτε
μάζα, άρα ούτε κι ενέργεια. Επομένως, μια
επιφάνεια μπορεί να θεωρηθεί ως ένα φανταστικό
σύστημα, το ενεργειακό περιεχόμενο του οποίου
διατηρείται σταθερό κατά τη διάρκεια μιας
διεργασίας.

Η παραπάνω σχέση ισχύει για μόνιμες

και μεταβατικές συνθήκες και το
ισοζύγιο ενέργειας στην επιφάνεια δεν
περιλαμβάνει καμία παραγωγή
θερμότητας, μιας κι η επιφάνεια δεν έχει
όγκο.

19
Μηχανισμοί μεταφοράς θερμότητας
• Η θερμότητα ως μορφή ενέργειας μπορεί να μεταφέρεται από ένα σύστημα σε άλλο
σύστημα, συνεπεία της διαφοράς των θερμοκρασιών των δύο συστημάτων.
• Η θερμοδυναμική ανάλυση ασχολείται με τους μετασχηματισμούς της θερμότητας,
καθώς ένα σύστημα μεταβαίνει από μια κατάσταση ισορροπίας σε μια άλλη
κατάσταση ισορροπίας.
• Η επιστήμη που ασχολείται με το ρυθμό της συναλλασσόμενης θερμότητας είναι η
Μεταφορά Θερμότητας.
• Η μεταφορά της ενέργειας ως θερμότητα διεξάγεται πάντα από το μέσο
υψηλότερης θερμοκρασίας προς το μέσο χαμηλότερης θερμοκρασίας και
περατώνεται όταν τα δύο μέσα φτάσουν στην ίδια θερμοκρασία.
• Η θερμότητα μπορεί να μεταφέρεται με 3 τρόπους:
• αγωγή
• συναγωγή
• ακτινοβολία
• Σε κάθε περίπτωση, η θερμότητα μεταφέρεται όταν υπάρχει μια θερμοκρασιακή
διαφορά.

20
Αγωγή θερμότητας
Αγωγή: είναι η μεταφορά της ενέργειας από τα πιο
«δραστήρια» σωματίδια μιας ουσίας στα λιγότερο
«δραστήρια», ως αποτέλεσμα των αλληλεπιδράσεων
μεταξύ των σωματιδίων.
Στα υγρά και τα αέρια, η αγωγή οφείλεται στις
συγκρούσεις και τη διάχυση των μορίων κατά τις
τυχαίες κινήσεις τους.
Στα στερεά, οφείλεται στις ταλαντώσεις των μορίων
του κρυσταλλικού πλέγματος και στην ενέργεια που
μεταφέρεται μέσω των ελεύθερων ηλεκτρονίων.
Ο ρυθμός της αγωγής θερμότητας μέσω μιας πλάκας
είναι ανάλογος προς τη θερμοκρασιακή διαφορά
εκατέρωθεν των πλευρών της πλάκας και το εμβαδόν Αγωγή θερμότητας
αυτής, αλλά αντίστροφα ανάλογος προς το πάχος της μέσω ενός μεγάλου
πλάκας. επίπεδου τοίχου
πάχους x κι
επιφάνειας A.

21
Όταν x → 0 Νόμος του Fourier για
την αγωγή θερμότητας
Θερμική αγωγιμότητα, k: είναι μέτρο της ικανότητας ενός
υλικού να μεταφέρει θερμότητα δι’ αγωγής.
Κλίση θερμοκρασίας dT/dx: εκφράζει την κλίση της
καμπύλης της θερμοκρασίας στο διάγραμμα T-x.
Η θερμότητα μεταφέρεται δι’ αγωγής προς την κατεύθυνση
της χαμηλότερης θερμοκρασίας. Όταν η θερμοκρασία
αυξάνεται κατά την απόσταση x, η κλίση της θερμοκρασίας
μειώνεται. Το αρνητικό πρόσημο στην εξίσωση διασφαλίζει ότι
η μεταφορά θερμότητας στην κατεύθυνση x είναι θετική
ποσότητα.
Ο ρυθμός της αγωγής
θερμότητας μέσω
ενός στερεού
σώματος είναι
ευθέως ανάλογος της
θερμικής
Κατά την ανάλυση της αγωγιμότητάς του.
αγωγής θερμότητας, το A
αντιστοιχεί σε μια επιφάνεια
κάθετη προς την κατεύθυνση
μεταφοράς της θερμότητας.
22
Θερμική αγωγιμότητα

Θερμική αγωγιμότητα: είναι ο

ρυθμός μεταφοράς θερμότητας
μέσω μοναδιαίου πάχους
υλικού ανά μονάδα επιφάνειας
και υπό μοναδιαία
θερμοκρασιακή διαφορά.
Είναι μέτρο της ικανότητας του
υλικού να μεταφέρει θερμότητα
δι’ αγωγής.
Υψηλή τιμή της θερμικής
αγωγιμότητας σημαίνει ότι το
υλικό είναι καλός αγωγός της
θερμότητας, ενώ χαμηλή τιμή Απλή πειραματική
της σημαίνει ότι το υλικό είναι διάταξη για τον
κακός αγωγός της θερμότητας ή προσδιορισμό της
μονωτικό. θερμικής
αγωγιμότητας ενός
υλικού.

23
24
 Η θερμική αγωγιμότητα των αερίων (π.χ.
του αέρα) μπορεί να είναι ως και 4 τάξεις
μεγέθους χαμηλότερη από εκείνη των
καθαρών μετάλλων (π.χ. του χαλκού)

Την υψηλότερη θερμική αγωγιμότητα την

έχουν οι καθαροί κρύσταλλοι και τα
μέταλλα, ενώ τη χαμηλότερη την έχουν τα
αέρια και τα μονωτικά υλικά.

Ο μηχανισμός της
αγωγής θερμότητας
στις διάφορες φάσεις
μιας ουσίας.
25
Εξάρτηση της θερμικής
αγωγιμότητας διαφόρων
στερεών, υγρών & αερίων
από τη θερμοκρασία.

26
Θερμική διάχυση

cp [J/kg·°C]: Ειδική
θερμοχωρητικότητα ανά
μονάδα μάζας
cp [J/m3·°C]: Ειδική
θερμοχωρητικότητα ανά Ένα υλικό με υψηλή θερμική αγωγιμότητα ή με
μονάδα όγκου χαμηλή ειδική θερμοχωρητικότητα θα
 Θερμική διάχυση, [m2/s]: παρουσιάζει υψηλή θερμική διάχυση.
εκφράζει το πόσο γρήγορα
Όσο υψηλότερη είναι η θερμική διάχυση ενός
διαδίδεται η θερμότητα σε
μέσου, τόσο γρηγορότερα διαδίδεται η
ένα μέσο
θερμότητα σε αυτό.
Μικρή τιμή της θερμικής διάχυσης σημαίνει ότι
η θερμότητα κυρίως απορροφάται από το υλικό
και λιγότερο μεταφέρεται μέσω αυτού.
27
Συναγωγή θερμότητας
Συναγωγή: διεξάγεται μεταξύ
μιας στερεάς επιφάνειας κι
ενός γειτονικού ρευστού σε
κίνηση και περιλαμβάνει τη
συνδυασμένη δράση της
αγωγής και της κίνησης του
ρευστού.
Όσο υψηλότερη είναι η
ταχύτητα του ρευστού, τόσο
πιο ενισχυμένη δρα η Μεταφορά θερμότητας από μια θερμή
συναγωγή της θερμότητας. πλάκα στον αέρα δια συναγωγής.

Όταν το ρευστό δεν κινείται, η

μεταφορά θερμότητας μεταξύ
της στερεάς επιφάνειας και
του γειτονικού ρευστού
διεξάγεται δι’ αγωγής.
28
Εξαναγκασμένη συναγωγή: το
ρευστό τίθεται σε κίνηση μέσω
μιας εξωτερικής πηγής (π.χ.
ενός ανεμιστήρα ή μιας αντλίας).
Φυσική συναγωγή: η κίνηση
του ρευστού οφείλεται στην
άνωση που προκαλείται από τις
διαφορές πυκνότητας, οι οποίες
σχετίζονται με τη διακύμανση της
θερμοκρασίας του ρευστού. Αποθέρμανση ενός αυγού δια εξαναγκασμένης
και δια φυσικής συναγωγής.

Οι διεργασίες μεταφοράς θερμότητας που περιλαμβάνουν και αλλαγή

φάσης του ρευστού θεωρούνται διεργασίες δια συναγωγής, επειδή κατά
τη διάρκειά τους υπάρχει κίνηση του ρευστού (π.χ. ανύψωση των
φυσαλίδων του ατμού κατά την ατμοποίηση ή ταπείνωση των
σταγονιδίων του υγρού κατά τη συμπύκνωση).
29
 Νόμος του Newton

h συντελεστής μεταφοράς θερμότητας δια συναγωγής, W/m2Κ

As εμβαδόν επιφάνειας συναλλαγής θερμότητας
Ts θερμοκρασία της επιφάνειας συναλλαγής
T θερμοκρασία του ρευστού «πολύ μακριά» από την επιφάνεια.

Ο συντελεστής μεταφοράς
θερμότητας h δεν είναι ιδιότητα του
ρευστού. Αντίθετα, προσδιορίζεται
πειραματικά κι εξαρτάται από όλες
τις παραμέτρους που επηρεάζουν
τη συναγωγή:
- τη γεωμετρία της επιφάνειας
- τη φύση της κίνησης του ρευστού
- τις ιδιότητες του ρευστού
- την ταχύτητα του ρευστού

30
Ακτινοβολία
• Ακτινοβολία: είναι η ενέργεια που εκπέμπεται από ένα μέσο υπό τη μορφή
ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων (ή φωτονίων), ως αποτέλεσμα των μεταβολών της
ηλεκτρονιακής δομής των ατόμων ή των μορίων.
• Σε αντίθεση με την αγωγή και τη συναγωγή, η μεταφορά της θερμότητας δι’
ακτινοβολίας δεν απαιτεί μέσο διάδοσης.
• Για την ακρίβεια, η θερμότητα διαδίδεται μέσω ακτινοβολίας με τη μέγιστη
ταχύτητα (την ταχύτητα του φωτός) στο κενό. Με αυτό τον τρόπο, η ενέργεια από
τον ήλιο φτάνει ως τη γη.
• Κατά τη μελέτη της Μεταφοράς Θερμότητας, μας ενδιαφέρει η θερμική
ακτινοβολία, η οποία αποτελεί μια μορφή ακτινοβολίας που εκπέμπεται από τα
σώματα εξ’ αιτίας της θερμοκρασίας τους.
• Κάθε σώμα υπό θερμοκρασία υψηλότερη του απολύτου μηδενός εκπέμπει
θερμική ακτινοβολία.
• Η ακτινοβολία είναι ένα ογκομετρικό φαινόμενο και κάθε στερεό, υγρό ή αέριο
εκπέμπει, απορροφά ή διαβιβάζει ακτινοβολία σε κάποιο βαθμό.
• Εντούτοις, η ακτινοβολία των στερεών συχνά θεωρείται ένα επιφανειακό
φαινόμενο.
31
 Νόμος Stefan – Boltzmann
 = 5.670  108 W/m2K4 Σταθερά Stefan–Boltzmann
Μέλαν σώμα: μια ιδανική επιφάνεια που εκπέμπει το μέγιστο ρυθμό ακτινοβολίας

Ακτινοβολία που εκπέμπεται από πραγματικές

επιφάνειες
Ικανότητα εκπομπής  : είναι 300Κ
μέτρο του πόσο μια επιφάνεια
προσεγγίζει τη συμπεριφορά του
μέλανος σώματος ( = 1). 0   1.

Η ακτινοβολία μέλανος σώματος

εκφράζει τη μέγιστη ποσότητα
ακτινοβολίας που μπορεί να
Μέλαν σώμα (ε = 1) εκπέμπεται από μια επιφάνεια υπό
δεδομένη θερμοκρασία.
32
Απορροφητικότητα : είναι το κλάσμα της ακτινοβολίας που
απορροφάται από μια επιφάνεια προς την ακτινοβολία που προσπίπτει σε
αυτή. 0   1
Το μέλαν σώμα απορροφά όλη την ακτινοβολία που προσπίπτει σε αυτό
( = 1).
Νόμος του Kirchhoff: Η ικανότητα εκπομπής κι η απορροφητικότητα μιας
επιφάνειας υπό δεδομένη θερμοκρασία και για το δεδομένο μήκος κύματος
είναι ίσες.

33
Καθαρή μεταφορά θερμότητας Όταν μια επιφάνεια περικλείεται πλήρως από
δι’ ακτινοβολίας: είναι η διαφορά μια επιφάνεια υπό θερμοκρασία Tsurr και
ανάμεσα στο ρυθμό ακτινοβολίας μεσολαβεί κάποιο αέριο (π.χ. αέρας) που δε
που εκπέμπεται και που συμμετέχει στην ακτινοβολία, η καθαρή
απορροφάται από ένα σώμα. μεταφορά θερμότητας δι’ ακτινοβολίας μεταξύ
των δύο επιφανειών δίνεται από τη σχέση:
Ο προσδιορισμός της καθαρής
μεταφοράς θερμότητας δι’
ακτινοβολίας ανάμεσα σε δύο
επιφάνειες είναι μια δύσκολη
διαδικασία που εξαρτάται από:
• τις ιδιότητες των επιφανειών
• τον προσανατολισμό της μιας
ως προς την άλλη
• τη συμμετοχή του μέσου
ανάμεσα στις δύο επιφάνειες
στην ακτινοβολία

Η ακτινοβολία είναι γενικά

σημαντική σε σχέση με την αγωγή
ή τη φυσική συναγωγή, αλλά
αμελητέα σε σχέση με την Ακτινοβολία μεταξύ μιας επιφάνειας και
εξαναγκασμένη συναγωγή. των περιβαλλουσών επιφανειών. 34
Όταν μεταξύ μιας επιφάνειας κι ενός αερίου συναλλάσσεται
θερμότητα ταυτόχρονα δια συναγωγής και δι’ ακτινοβολίας, τότε:

Συντελεστής συνδυασμένης μεταφοράς θερμότητας hcombined

Συμπεριλαμβάνει την επίδραση της μεταφοράς θερμότητας δια
συναγωγή και δι’ ακτινοβολίας:

35
Μηχανισμοί ταυτόχρονης μεταφοράς θερμότητας
Μολονότι υπάρχουν
3 μηχανισμοί
μεταφοράς
θερμότητας, μέσω
ενός μέσου μπορεί
να συνυπάρχουν
μόνο 2 ταυτόχρονα.

Η θερμότητα μεταφέρεται μόνο δι’ αγωγής στα αδιαφανή στερεά, αλλά δι’ αγωγής και δι’
ακτινοβολίας σε ημιδιαφανή στερεά.
Σε ένα στερεό μπορεί να διεξάγονται ταυτόχρονα αγωγή κι ακτινοβολία, αλλά όχι συναγωγή.
Ένα στερεό μπορεί να διεξάγει συναγωγή ή και ακτινοβολία επί της επιφάνειας που εκτίθεται
στη ροή ενός ρευστού ή επί άλλων επιφανειών.
Η θερμότητα μεταφέρεται δι’ αγωγής και δι’ ακτινοβολίας σε ένα ακίνητο ρευστό και δια
συναγωγής και δι’ ακτινοβολίας σε ένα κινούμενο ρευστό.
Απουσία ακτινοβολίας, η θερμότητα μέσω ενός ρευστού μεταφέρεται δι’ αγωγής ή δια
συναγωγής, αναλόγως της κίνησης ή όχι του ρευστού.
[Συναγωγή] = [Αγωγή] + [Κίνηση ρευστού]
Η θερμότητα μεταφέρεται μέσω του κενού μόνο δι’ ακτινοβολίας.
Τα περισσότερα αέρια μεταξύ δύο στερεών επιφανειών δε συμμετέχουν στην ακτινοβολία.
Τα υγρά απορροφούν, κατά κανόνα, σε μεγάλο βαθμό την ακτινοβολία.
36
 Τεχνική επίλυσης προβλημάτων
• Βήμα 1: Διατύπωση του προβλήματος
• Βήμα 2: Κατασκευή σχήματος
• Βήμα 3: Παραδοχές & απλοποιήσεις
• Βήμα 4: Φυσικοί νόμοι
• Βήμα 5: Ιδιότητες
• Βήμα 6: Υπολογισμοί
• Βήμα 7: Τεκμηρίωση, επαλήθευση & σχολιασμός

37
38
Το αποτέλεσμα που προκύπτει θα πρέπει
να ελέγχεται για το αν είναι ρεαλιστικό.

39
Μια παρατήρηση για τα σημαντικά ψηφία
Στους τεχνικούς υπολογισμούς,
οι πληροφορίες δίνονται με
συνήθως 3 σημαντικά ψηφία.

Επομένως, το αποτέλεσμα που

παράγεται δε μπορεί να είναι πιο
ακριβές από ισάριθμα δεκαδικά
ψηφία.

Όταν ένα αποτέλεσμα δίνεται με

περισσότερα σημαντικά ψηφία από
εκείνα των δεδομένων, υπονοείται
(εσφαλμένα) υψηλότερη ακρίβεια.

40