Prowsh 02

National Technical University of Athens
School of Naval Architecture and Marine Engineering
Πρόωση Πλοίου
2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 1

Εφαρμογή του Θεωρήματος Π – Έλικα σε ελεύθερη ροή
σ. 3-11.
Έλικα τοποθετημένη
στο δυναμόμετρο
ελεύθερης ροής
στο φορείο της
δεξαμενής δοκιμών
του Ε.Ν.Θ.Υ.

Τα φυσικά μεγέθη που καθορίζουν μονοσήμαντα το φαινόμενο συμπεριφοράς της έλικας σε
ελεύθερη ροή είναι:
AE
 Ανεξάρτητες φυσικές μεταβλητές: V ,n,D,P, z, , pa  pv ,  , ,stp,g
A0
 Εξαρτημένες φυσικές μεταβλητές: T και Q
H σχέση (φυσικός νόμος) που συνδέει τις ανωτέρω μεταβλητές αναμένεται να είναι της μορφής:
AE
T  T (V , n, D, P, z, , pa  pv ,  ,  , stp, g )
A0
AE
Q  Q (V , n, D, P, z, , pa  pv ,  ,  , stp, g )
A0
Έχω λοιπόν δύο διαφορετικές σχέσεις, για κάθε μια από τις οποίες θα εφαρμοστεί το θεώρημα Π.
Για κάθε μια από τις σχέσεις αυτές, ο αριθμός των φυσικών μεγεθών που υπεισέρχονται
(ανεξάρτητων και εξαρτημένων) στο φαινόμενο είναι r = 12.
Οι διαστάσεις των μεγεθών του φαινομένου που εξετάζουμε είναι:
[T ]  [LM
1 1 2
, ,2) 
T ]  (11 [V ]  [L1M 0T 1]  (1,0,1) 
1 2  (Α) 0 1  (Β)
[Q]  [L M T ]  (2,1,2)
2
[n]  [L M T ]  (0,0,1)
0
[D]  [L M T ]  (1,0,0)
1 0 0
 [pa  pv ]  [L1M 1T 2 ]  (  1,1, 2) 
 
[P]  [L M T ]  (1,0,0) 
1 0 0 [ ]  [L M T ]  (  3,1,0)
3 1 0

 
[z ]  [L M T ]  (0,0,0)  (Γ)
0 0 0 [ ]  [L2 M 0T 1 ]  (2,0, 1)  (Δ)
 [stp]  [L0 M 1T 2 ]  (0 ,1, 2) 
AE 
[ ]  [L0 M 0T 0 ]  (0,0,0) 
A0  [g ]  [L1M 0T 2 ]  (1,0, 2) 

Ο βαθμός του πίνακα των διαστάσεων των μεγεθών είναι n=3. Άρα η διαστατικά ανεξάρτητη
ομάδα αποτελείται από 3 μεγέθη.
 Διαλέγω ως διαστατικά ανεξάρτητη ομάδα την { ,n,D}
 Εναλλακτική διαστατικά ανεξάρτητη ομάδα, είναι η { ,V ,D}.
 Άρα αναμένονται (σύμφωνα με το θεώρημα Π) εννέα (9) Π παράμετροι.
Π παράμετροι Συμβολισμός στη Ναυτική Υδροδυναμική
T T
T  2 4 Συντελεστής ώσης (thrust coefficient): kT  2 4
n D n D
Q Q
Q  Συντελεστής ροπής (torque coefficient): kQ 
 n 2 D5  n 2 D5
V Συντελεστής προχώρησης (advance coefficient):
V 
nD V
J 
nD
P P
P  Λόγος βήματος (pitch ratio):
D D
A Λόγος εκτεταμένης επιφάνειας (expanded area ratio):
A  E
E
A0 AE
A0
A0
z  z Αριθμός πτερυγίων: z

Π παράμετροι Συμβολισμός στη Ναυτική Υδροδυναμική
pa  pv Αριθμός σπηλαίωσης βασισμένος στα n,D:
 p p 
a v
1 p a  pv
 ( nD )2  nD 
2 1
 ( nD )2
2
nD 2 nD 2
  Αριθμός Reynolds βασισμένος στα n,D: RenD 
 
 n2 D3  n2 D3
 stp  Αριθμός Weber: WnD 
stp stp
D D
g n Αριθμός Froude: FrnD  n
g g

Οι αριθμοί σπηλαίωσης και Reynolds για έλικες, κυκλοφορούν σε διάφορες εναλλακτικές (και πιο
διαδεδομένες) μορφές, όπως οι ακόλουθες:
p a  pv pa  pv
 0 .7 R  0 
1 1 2
V02.7 R V
2 2
V C
Re70% R  0.7 R 0.7 R

όπου: C 0.7 R η χορδή της πτερυγοτομής στα 70% της ακτίνας της έλικας R ( R  D / 2 ), V 0 .7 R η
συνολική ταχύτητα που ‘βλέπει’ η πτερυγοτομή σε ακτίνα 0.7 R , δηλαδή
V0.7 R  V 2  ( 0.7 R ) 2 ,  2 n , V η ταχύτητα προχώρησης της έλικας.

. Συνηθισμένοι εναλλακτικοί ορισμοί για

τον αριθμό σπηλαίωσης, x=r/R, [Carlton]

Η ζητούμενη αδιάστατη σχέση, σύμφωνα με το θεώρημα Π, για την ώση και τη ροπή της έλικας
θα είναι:
T P AE
kT   k (J , , , z,  nD , RenD , FrnD , WnD ,  )
n D
2 4 T
D A0
Q P AE
kQ   k (J , , , z,  nD , RenD , FrnD , WnD ,  )
n D
2 5 Q
D A0
Το αγε σημαίνει αδιάστατη γεωμετρία έλικας και μπήκε στις σχέσεις ανωτέρω προκειμένου να
τονιστεί ότι ο καθορισμός της γεωμετρίας της έλικας από τρία (και μόνο) αδιάστατα γεωμετρικά
P AE
μεγέθη, τα: , ,z , προϋποθέτει γεωμετρικά όμοιες έλικες σε σχέση με όλα τα άλλα
D A0
χαρακτηριστικά της γεωμετρίας τους (!).

Συντελεστής Προχώρησης, J – Φυσική σημασία
‘Εστω παρατηρητής πάνω στην πτερυγοτομή
σε ακτίνα r . Αυτός θα αντιλαμβάνεται το
ρευστό με ταχύτητα, η οποία θα είναι η
συνισταμένη της ταχύτητας προχώρησης V
και της εφαπτομενικής γραμμικής ταχύτητας
 r λόγω περιστροφής της έλικας με γωνιακή
ταχύτητα   2 n , όπου n οι στροφές της.
Αν  είναι η γωνία της συνιστάμενης ταχύτητας των V και  r με τον οριζόντιο άξονα, τότε:
V V V V J
tan      
r 2 n r 2 n r r r
R n D 
R R R
Δηλαδή, ο συντελεστής προχώρησης J χαρακτηρίζει μονοσήμαντα την γωνία που σχηματίζει η
συνισταμένη ταχύτητα των V και  r με τον οριζόντιο άξονα.

Η ταχύτητα αυτή ονομάζεται αδιατάρακτη
ταχύτητα (αδιατάρακτης ροής) και η γωνία 
ονομάζεται γωνία αδιατάρακτης ροής.
Δηλαδή, δεν συμπεριλάβαμε τις επαγόμενες

ταχύτητες (induced velocities) διαταραχής της
ροής λόγω λειτουργίας της έλικας:
 ua , axial/αξονική,
 ut , tangential/εφαπτομενική,
 u r , radial/ακτινική.

Η γωνία πρόσπτωσης της πτερυγοτομής (αδιατά-
P r 
ρακτη ροή) είναι:    , όπου   tan 1 ,η
2 r
γεωμετρική γωνία βήματος. Δηλαδή ο συντελεστής
προχώρησης J , μαζί με το βήμα, P  r  , καθ-
ορίζουν τις γωνίες πρόσπτωσης των πτερυγοτομών:
Pr J
    tan 1  tan 1 
2 r  r / R
Pr / D
1 J
 tan  tan 1 .
 r / R  r / R
Συνεπώς,
για δεδομένη κατανομή βήματος P  r  , η μείωση του J αυξάνει τις γωνίες πρόσπτωσης   
και άρα αυξάνει την ώση και τη ροπή της έλικας, και αντίστροφα.
Επίσης, αν δυο έλικες είναι καθ’ όλα όμοιες, με εξαίρεση το βήμα, τότε, για δεδομένο J , η έλικα
με μεγαλύτερο βήμα θα λειτουργεί σε μεγαλύτερες γωνίες πρόσπτωσης και, συνεπώς, θα
12
απορροφά μεγαλύτερη ισχύ και θα αναπτύσσει μεγαλύτερη ώση.
Αριθμός σπηλαίωσης, σ
Εναλλακτικές (και πιο διαδεδομένες) μορφές, αριθμού σπηλαίωσης:
pa  pv p a  pv pa  pv
 nD  ,  0 .7 R  , 0  ,
1 1 1 2
  nD 
2
V02.7 R V
2 2 2
όπου, V0.7 R  V 2  ( 0.7 R ) 2 ,  2 n , V η ταχύτητα προχώρησης, n οι στροφές και D η
διάμετρος της έλικας.

Παρατηρούμε ότι ο αριθμητής περιέχει την διαφορά της ατμοσφαιρικής πίεσης από την πίεση
ατμοποίησης pa  pv και ο παρονομαστής περιέχει την ταχύτητα κίνησης της έλικας (προχώρηση,
περιστροφή ή και οι δύο μαζί). Όσο μεγαλώνει ο αριθμητής, τόσο απομακρυνόμαστε από την
πιθανότητα η τοπική πίεση στην όψη υποπίεσης του πτερυγίου να φτάσει την πίεση ατμοποίησης
και άρα να έχομε σπηλαίωση, και αντιστρόφως. Αντιθέτως, αν η ταχύτητα αυξάνει, αυξάνονται οι
πιθανότητες η πίεση στην όψη υποπίεσης να πέσει πλησιάζοντας την πίεση ατμοποίησης
(Bernoulli), και αντιστρόφως.
Κατά συνέπεια, όταν ο αριθμός σπηλαίωσης μειώνεται, η πιθανότητα σπηλαίωσης ή η έκταση
της σπηλαίωσης (εάν έχει ήδη εμφανιστεί) αυξάνει, και αντιστρόφως.

Αριθμός Weber, W
O αριθμός Weber είναι ο λόγος των δυνάμεων αδρανείας προς τις δυνάμεις επιφανειακής τάσης:
 n 2 D3
WnD 
stp
και έχει ιδιαίτερη σημασία, τόσο στη δημιουργία, όσο και στη χρονική εξέλιξη των φυσαλίδων
σπηλαίωσης.
H επιφανειακή τάση δρα καθοριστικά στη χρονική εξέλιξη της αστάθειας (instability) που
δημιουργείται καθώς οι φυσαλίδες σπηλαίωσης επανέρχονται από την αέρια στην υγρή φάση.
H παράμετρος stp , στον παρονομαστή της σχέσης για το WnD συμβολίζει τον συντελεστή
επιφανειακής τάσης (surface tension parameter) με μονάδες: δύναμη/μήκος.

Έλικα σε ελεύθερη ροή – Εναλλακτική αδιαστατοποίηση
Μέχρις στιγμής, επιλέγοντας ως διαστατικά ανεξάρτητη ομάδα την   ,n,D και εφαρμόζοντας το
θεώρημα Π, παράγουμε τις ακόλουθες αδιάστατες σχέσεις για την ώση και τη ροπή της έλικας:
T P AE
kT   k (J , , , z,  nD , RenD , FrnD , WnD ,  ) (Α1)
n D
2 4 T  ,n ,D
D A0
Q P AE
kQ   kQ  ,n ,D (J , , , z,  nD , RenD , FrnD , WnD ,  ) (Α2)
n D
2 5
D A0
Σε περίπτωση τώρα που για διαστατικά ανεξάρτητη ομάδα επιλέξω την  ,V,D τότε οι
 nD ,RenD ,FrnD ,WnD ,
pa  pv nD2 D  n 2 D3
 nD  , RenD  , FrnD  n , WnD  ,
1
 ( nD )2  g stp
2
αντικαθίστανται από τους:
p  pv VD V V 2 D
V  a , ReV  , FrV  , WV  .
1
V 2  Dg stp
2

Έλικα σε ελεύθερη ροή – Εναλλακτική αδιαστατοποίηση
Παρατηρήστε επίσης ότι:
V nD 2 VD V D V
J  RenD    ReV , J  FrnD  n   FrV ,
nD   nD g gD
2 2
1  nD  pa  pv pa  pv
 
  nD   1   V ,
J  V   ( nD )2 1
V 2
2 2
2
 V  n D V 2 D
2 3
J  WnD
2
    WV .
 nD  stp stp
οπότε αν γνωρίζω (π.χ. πειραματικά) τις σχέσεις (Α1,2) τότε και οι ακόλουθες σχέσεις
είναι γνωστές (και αντιστρόφως):
T P AE
kT  2 4  kT  ,V ,D (J , , , z,  V , ReV , FrV , WV ,  ) (Α3)
n D D A0
Q P A
kQ  2 5  kQ  ,V ,D (J , , E , z,  V , ReV , FrV , WV ,  ) (Α4)
n D D A0

Αδιάστατοι συντελεστές και αλλαγή κλίμακας
υπό πλήρη ομοιότητα (αδυναμία)
Από την πρότερη εμπειρία μας με το ρυμουλκούμενο πλοίο, αναμένουμε ότι και στην περίπτωση έλικας
χωρίς το πλοίο, η εκτέλεση πειραμάτων υπό κλίμακα, υπό συνθήκες πλήρους ομοιότητας θα είναι
αδύνατη.
Συνεπώς, προσανατολιζόμαστε προς την περίπτωση μερικής ικανοποίησης της φυσικής ομοιότητας.
Ειδικότερα, εξετάζοντας το 2ο μέλος των σχέσεων (Α3,4) (ή (Α1,2)),
T P AE
kT   k (J , , , z,  V , ReV , FrV , WV ,  )
n D
2 4 T  ,V ,D
D A0
Q P A
kQ  2 5  kQ  ,V ,D (J , , E , z,  V , ReV , FrV , WV ,  )
n D D A0
παρατηρούμε ότι οι αδιάστατοι συντελεστές που εμφανίζονται μπορεί να χωριστούν σε τρεις ομάδες:
P AE
 Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τους γεωμετρικούς συντελεστές: , ,z, . Καθορίζουν τα
D A0
γεωμετρικά σύνορα του προβλήματος οριακών τιμών για τη ροή (δηλαδή το πεδίο ορισμού των
αγνώστων συναρτήσεων). Μερική ικανοποίηση ισότητας αυτών των παραμέτρων στις δύο κλίμακες
σημαίνει οτι τα δύο σώματα (μοντέλο έλικας – έλικα πλοίου) να έχουν διαφορετική γεωμετρία.

T P AE
kT   k (J , , , z,  V , ReV , FrV , WV ,  ) ,
n D
2 4 T  ,V ,D
D A0
Q P A
kQ  2 5  kQ  ,V ,D (J , , E , z,  V , ReV , FrV , WV ,  ) .
n D D A0
 Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει μόνο τον συντελεστή προχώρησης J , που καθορίζει τη γεωμετρία
της έπ’ άπειρο ροής και ειδικότερα την γωνία της αδιατάρακτης ροής στο άπειρο.
Η μη ικανοποίηση ισότητας του J , μεταξύ μοντέλου και πρωτοτύπου, σημαίνει διαφορετικές έπ’
άπειρο (κινηματικές) συνθήκες στα δύο προβλήματα.
 Η τρίτη ομάδα περιλαμβάνει τους συντελεστές  V ,ReV ,FrV ,WV , που είναι λόγοι δυνάμεων που
προκαλούν την ροή του ρευστού. Η σημασία αυτών των παραμέτρων ποικίλει ανάλογα με τον τύπο
της ροής που μελετάμε και καθορίζει τον τύπο της πεδιακής εξίσωσης που θα χρησιμοποιηθεί.
Όταν κάποια από τις παραμέτρους αυτές ενώ είναι σημαντική, δεν την κρατάμε ίδια στις δύο κλίμακες,
θα οδηγήσει σε επιδράσεις κλίμακας (scale effects) για τα kT ,kQ , οι οποίες είναι εν γένει μη
γραμμικές λόγω μη γραμμικότητας των εξισώσεων Navier-Stokes.

T P AE
kT   k (J , , , z,  V , ReV , FrV , WV ,  ) ,
 n2 D 4 T  ,V ,D
D A0
Q P AE
kQ   k ( J , , , z,  V , ReV , FrV , WV ,  ) .
n D
2 5 Q  ,V ,D
D A0
Συνεπώς, κατά την εκτέλεση πειραμάτων έλικας σε ελεύθερη ροή υπό κλίμακα θα πρέπει,
κ α τ ’ ε λ ά χ ι σ τ ο , η έλικα (δείκτης  s ) και το μοντέλο της (δείκτης  m ):
P AE
να είναι γεωμετρικά όμοια (ίδια , , z ,αγε) και
D A0
Vs V n D V
να έχουν την ίδια επ’ άπειρο ροή: Js  Jm   m  m m  m (Α5)
ns Ds nm Dm ns Ds Vs
Έτσι εξασφαλίζεται ότι, και στις δύο κλίμακες, οι πτερυγοτομές βρίσκονται στις ίδιες γωνίες πρόσπτωσης.

Πλήρης ομοιότητα μεταξύ πειράματος ελεύθερης ροής έλικας και του μοντέλου-της σημαίνει επιπλέον:
FrV ,m  FrV ,s ReV ,m  ReV ,s (A6,7)
 V ,m   V ,s WV ,m  WV ,s (A8,9)
Έστω λοιπόν ότι εκτελώ πειράματα ελεύθερης ροής σε μοντέλο με λόγους κλίμακας για την γεωμετρία,
την ταχύτητα, τις στροφές και την πίεση:  ,V ,n , p , δηλαδή:
Ds   Dm Vs  VVm (A10,11)
ns  n nm pas  pvs  p ( pam  pvm ) (A11,13)
Αντικαθιστώντας τις σχέσεις (A10-13) στις σχέσεις (A5-9) και υποθέτοντας  s   m ,  s   m ,
g s  g m και stps  stpm , έχουμε:
Vs V
 m  V  n (Α14)
ns Ds nm Dm
Vs Vm Vs Ds Vm Dm
  V2     V   1 (Α15,16)
g s Ds g m Dm  s  m
pas  pvs pam  pvm sVs2 Ds mVm2 Dm

  V2   p   V2  1 (Α17,18)
1 1 stps stpm
 sVs2  mVm2
2 2

Οι σχέσεις (Α14-18)είναι ένα μη γραμμικό σύστημα πέντε εξισώσεων με τέσσερεις αγνώστους τα
 ,V ,n , p . Από τις σχέσεις (Α15,16) προκύπτει:
V2   
    1,V  1 (Α19)
V   1
και αντικαθιστώντας στις σχέσεις (Α14) και (Α17) προκύπτει:
n  1, p  1 (Α20)
η δε σχέση (Α18) ικανοποιείται αυτόματα.
Συμπέρασμα: Δεν είναι δυνατό να εκτελέσω πειράματα υπό κλίμακα (δηλαδή με   1), έλικας σε
ελεύθερη ροή υπό συνθήκες πλήρους ομοιότητας. Συνεπώς είμαστε αναγκασμένοι, όπως και για την
περίπτωση του ρυμουλκούμενου πλοίου να καταφύγουμε σε ευρηματικές μεθόδους.

Αδιάστατοι συντελεστές και αλλαγή κλίμακας -
Διερεύνηση περιπτώσεων μερικής ομοιότητας
1η Περίπτωση: J m  J s ,ReV ,m  ReV ,s ,FrV ,m  FrV ,s
Αν γνωρίζουμε (ή υποθέσουμε) ότι δεν υφίσταται θέμα σπηλαίωσης, τότε οι αριθμοί σπηλαίωσης και
Weber δεν ενδιαφέρουν, άρα και οι σχέσεις (Α17,18), διαγράφονται από το σύστημα των εξισώσεων και
έτσι παραμένουν οι εξισώσεις (Α14,16) με αγνώστους τα  , V , n , δηλαδή:
Vs V
 m  V  n  ,
ns Ds nm Dm
Vs Vm Vs Ds Vm Dm
  V2   ,   V   1
g s Ds g m Dm s m
Από την επίλυση του συστήματος καταλήγουμε στις σχέσεις:

 1 , V  1, n  1 .
Δηλαδή και πάλι υπάρχει αδυναμία πειράματος, εκτός της τετριμμένης περίπτωσης   1.

2η Περίπτωση: J m  J s ,ReV ,m  ReV ,s
Yποθέτοντας ότι ο αριθμός Froude δεν επιδρά στην έλικα σε ελεύθερη ροή (η έλικα λειτουργεί μακριά
από την ελεύθερη επιφάνεια και συνεπώς δεν δημιουργεί κυματισμό), τότε διαγράφεται και η σχέση
(Α15), οπότε το σύστημα γίνεται:
V  n
V   1
το οποίο έχει πάντα λύση (δηλαδή  εκτός της τετριμμένη   1,V  1, n  1 .
Παράδειγμα: Έστω οτι απαιτούμε μοντέλο έλικας 20 φορές μικρότερο από την πραγματική έλικα με
Ds  8m, ns  2 rps (  120 rpm ) , Vs  12 m / s , τότε:
V  n  1 1
 και   20    ,   .
V   1  V
20
n
20 2
Δηλαδή Dm  8 / 20  0.4m, Vm  20  Vs  240 m/ s, nm  202 ns  800rps  48000rpm

τιμές που είναι αδύνατο να επιτευχθούν από οποιαδήποτε υπαρκτή πειραματική εγκατάσταση για
εκτέλεση πειραμάτων ελεύθερης ροής υπό-κλίμακα. Για παράδειγμα η δεξαμενή του ΕΜΠ επιτρέπει
μέγιστη ταχύτητα φορείου 5m/s και μέγιστες στροφές μοντέλου έλικας για το δυναμόμετρο ελεύθερης
ροής 2000rpm.

Συμπέρασμα:
Ακόμα και για την πιο απλή περίπτωση ισότητας των συντελεστών προχώρησης και των αριθμών
Reynolds δεν υπάρχουν οι πειραματικές εγκαταστάσεις για να κάνω πειράματα υπό συνθήκες
πλήρους ομοιότητας.
Στην πράξη αυτό που γίνεται είναι να εξαντλούμε τις δυνατότητες της μετρητικής διάταξης, για να
μεγιστοποιήσω τον πειραματικό Reynolds, που εν γένει έχει μικρή επίδραση αλλά όχι αμελητέα.
Η μικρή επίδραση του αριθμού Reynolds σημαίνει πιθανές διορθώσεις των αποτελεσμάτων κατά τη
χρήση τους σε περιπτώσεις διαφορετικών αριθμών Reynolds.

3η Περίπτωση: J m  J s ,FrV ,m  FrV ,s
Tο σύστημα γίνεται:
V  n  n  1 /    nm  ns  ,
     
V   
2
V     Vm  Vs /  .
Δηλαδή είναι πάντα δυνατή η εκτέλεση πειραμάτων υπό κλίμακα έλικας με ταυτόχρονη ικανοποίηση
ισότητας του συντελεστή προχώρησης και του αριθμού Froude. Στην περίπτωση αυτή:
Vs Ls Vm Lm
V s  V m   V s   V m 3 / 2    3 / 2  ReV , s  ReV , m ,
s m
  p 1   V,m   V,s ,
pas  pvs pam  pvm  p p p 
   V,s  2  V,m  V,m  
1
 sVs2 1
mVm V
2  2
      
V,m   V,s ,
V
2 2  p
 sVs2 Ds mVm2 Dm
 V2  WV , s  V2WV , m   2WV , m  WV , s  WV , m .
stps stpm
Συμπεράσματα: Αν J m  J s ,FrV ,m  FrV ,s :
 Τότε ReV ,s  ReV ,m , δηλαδή το μοντέλο είναι πιο κοντά στην κρίσιμη περιοχή του αριθμού Reynolds.
Ανάγκη διεγερτών τύρβης στο μοντέλο έλικας.

 Αν δεν έχω σήραγγα σπηλαίωσης ( p  1), τότε  V ,m   V ,s , συνεπώς μπορεί να υπάρχει σπηλαίωση
στην έλικα που να μη φαίνεται στα πειράματα.

 Αν έχω σήραγγα σπηλαίωσης, τότε επιλέγοντας  p   επιτυγχάνω ισότητα και των αριθμών
σπηλαίωσης.
 Ο αριθμός Weber θα είναι στο πλοίο μεγαλύτερος από ότι στο μοντέλο. Για την αντιμετώπιση αυτού
του θέματος οι δεξαμενές πραγματοποιούν ειδική επεξεργασία στο νερό που χρησιμοποιείται,
εμπλουτίζοντας-το με Nuclei.
Η περίπτωση J m  J s , FrV , m  FrV , s παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο αυτοπροωθούμενο
πλοίο σε σχέση με την ευρηματική διαδικασία εκτέλεσης του πειράματος αυτοπρόωσης, που είναι
επέκταση της μεθόδου Froude του ρυμουλκούμενου πλοίου.

Ποσοτική παρουσίαση συμπεριφοράς έλικας σε ελεύθερη ροή -
Το διάγραμμα ελεύθερης ροής της έλικας
Διάγραμμα ελεύθερης ροής έλικας:
Τυπική παρουσίαση συμπεριφοράς έλικας σε
ελεύθερη ροή, δηλαδή παρουσίαση πειραματικών
αποτελεσμάτων για
 τους (αδιάστατους) συντελεστές ώσης
k T  k T  J  και ροπής 10 k Q  10 k Q  J 
έλικας σε ελεύθερη ροή,

 συναρτήσει του συντελεστή προχώρησης J ,
P
 με παράμετρο το λόγο βήματος και
D
AE
για δεδομένες τιμές του αριθμού πτερυγίων z , του λόγου εκτεταμένης επιφάνειας , του αριθμού
A0
σπηλαίωσης  , του αριθμού Reynolds, του αριθμού Weber και του αριθμού Froude.

Διάγραμμα ελεύθερης ροής έλικας:
Σχεδιάζεται και ο βαθμός απόδοσης της έλικας σε
ελεύθερη ροή  , ο οποίος ορίζεται ως ο λόγος της
ωφέλιμης ισχύος ώσης που αναπτύσσει προς την
ισχύ που δαπανάμε για να την περιστρέψουμε:
VT V kT  n 2 D 4 V kT
    
Q  kQ  n D
2 5
2 n D k Q
J kT
  .
2 k Q
Παρατηρούμε οτι
J kT
k T  kT  J , k Q  k Q  J ,   ,
2 k Q
δηλαδή οι καμπύλες του βαθμού απόδοσης είναι συνάρτηση των καμπυλών των συντελεστών ώσης και ροπής.
Συνεπώς, τα τρία σμήνη καμπυλών που εμφανίζονται στο σχήμα δεν είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους(!).
Διάγραμμα ελεύθερης ροής έλικας.
Παρατηρούμε οτι
   0  k T  0,
και, όπως έχουμε ήδη αναφέρει,
 k T  J  , k Q  J  φθίνουσες συναρτήσεις,
 για δεδομένα D και J , αύξηση του P ,

σημαίνει αύξηση ώσης και ροπής και
αντίστροφα.
Επίσης,
  
για J  0  max k T , k Q , στατική έλξη

Η επίδραση του αριθμού Re
στους συντελεστές ώσης και ροπής της έλικας
Πειραματικά αποτελέσματα για του συντελεστές kT , kQ
συναρτήσει του συντελεστή προχώρησης J , για δύο

διαφορετικούς αριθμούς Re, για έλικα με δεδομένα τα
P A
υπόλοιπα χαρακτηριστικά: , z , E ,  , WnD , FrnD .
D A0
Παρατηρούμε οτι ο αριθμός Re επιδρά γενικά λίγο, αλλά όχι
αμελητέα.
Ειδικότερα:
με την αύξηση του αριθμού Re, ο συντελεστής ώσης kT αυξάνεται, ενώ ο συντελεστής ροπής kQ μειώνεται, με
τελικό αποτέλεσμα την αύξηση του βαθμού απόδοσης της έλικας σε ελεύθερη ροή.
Re  2 106 είναι αντιπροσωπευτικός της κλίμακας μοντέλου, ενώ Re  2 108 είναι αντιπροσωπευτικός της
κλίμακας πλοίου και για 10  Re  10 έχουμε μετάβαση από τη στρωτή στην τυρβώδη ροή (κρίσιμη περιοχή).
5 6

Η επίδραση του αριθμού Re
στους συντελεστές ώσης και ροπής της έλικας
Συνεπώς, η εκτέλεση πειραμάτων έλικας σε ελεύθερη ροή υπό
κλίμακα, γίνεται σε μικρότερο αριθμό Re από αυτό του πλοίου,
με αποτέλεσμα να υπολογίζουμε βαθμό απόδοσης της έλικας
μικρότερο από αυτόν που θα έχει στην πραγματικότητα
(δηλαδή στην κλίμακα του πλοίου).
Ως εκ τούτου, οι υπολογισμοί που θα βασιστούν σε τέτοια

πειράματα είναι συντηρητικοί.
Πολλές δεξαμενές, για να αποφύγουν την παρουσίαση συντηρητικών αποτελεσμάτων για την ταχύτητα του
πλοίου, διορθώνουν τα αποτελέσματα ελεύθερης ροής του μοντέλου για επιδράσεις του αριθμού Re
χρησιμοποιώντας ημιαναλυτικές μεθοδολογίες, που περιγράφονται από την ITTC. Οι περισσότερες από αυτές
βασίζονται στην εργασία του Lerbs: On the Effects of Scale and Roughness on Free Running Propellers, Journal
of the American Society of Mechanical Engineers, Vol 63, No.1, 1951.

Το διάγραμμα ελεύθερης ροής της έλικας και η
συναρτησιακή εξάρτηση των n, V, T, Q, D
Έστω γνωστό διάγραμμα ελεύθερης ροής έλικας με
δεδομένη γεωμετρία, δηλαδή δεδομένα τα
P / D, z , AE / A0 . Στο διάγραμμα εμφανίζονται
τέσσερα αδιάστατα μεγέθη τα J ,kT ,kQ , . Τα μεγέθη
αυτά δεν είναι ανεξάρτητα μεταξύ-τους αλλά

συνδέονται με τις ακόλουθες σχέσεις:
J kT
kT  kT  J , k Q  k Q  J ,   ,
2 k Q
Οι σχέσεις αυτές μπορεί να προέρχονται είτε από πειράματα (συστηματικές σειρές ελίκων) είτε από
αριθμητικούς υπολογισμούς με μεθόδους CFD.
Δεδομένου ότι η τρίτη από τις ανωτέρω σχέσεις είναι συνάρτηση των άλλων δύο αν γνωρίζω ένα μόνο από τα
μεγέθη J ,kT ,kQ ή (εναλλακτικά) μία σχέση μεταξύ τους, όλα τα άλλα είναι γνωστά.
Για παράδειγμα αν γνωρίζω οιοδήποτε από τα J ,kT ,kQ , τα υπόλοιπα υπολογίζονται γραφικά, βλ. Σχήμα.
kT
Αν εναλλακτικά γνωρίζω μία σχέση, π.χ. την  const., τότε την χαράσσω και βρίσκω (γραφικά) την τομή της
J2
με την kT  kT  J  . Από το σημείο τομής φέρνω την κατακόρυφη και διαβάζω τιμές για τα J ,kQ , . 32
kT
2
 const.
J

Παρατηρούμε ότι τα τέσσερα αδιάστατα μεγέθη J ,kT ,kQ , είναι συναρτήσεις των ακόλουθων πέντε
διαστατών μεγεθών: n,V , T , Q, D κατά τις γνωστές σχέσεις:
V T Q VT
J  , kT  , kQ  ,  ,
nD n D
2 4
n D
2 5
2 nQ
οπότε παράγονται οι εξής σχέσεις μεταξύ των n,V , T , Q, D :
T V Q V
 k ( ),  k ( ).
n D
2 4 T
nD n D
2 5 Q
nD
Συνεπώς, από τα πέντε διαστατά μεγέθη n,V ,T ,Q,D μόνο τα τρία είναι ανεξάρτητα μεταξύ-τους
ή ισοδύναμα, αν γνωρίζω οιαδήποτε τρία από τα μεγέθη n,V ,T ,Q,D τα άλλα δύο υπολογίζονται.

Μεθοδολογία επίλυσης, για δεδομένο D (δεδομένα επίσης τα P / D, z, AE / A0 )
α/α Γνωστά Υπολογισμός των υπολοίπων στοιχείων:
1 n,V V
Υπολογίζω το J  και εισέρχομαι στο δ.ε.ρ., απ’ όπου υπολογίζω τα kT ,kQ
nD
(Σημείωση: η λύση του προβλήματος αυτού παρουσιάστηκε γραφικά)
2 n,T Υπολογίζω το k T  T
, εισέρχομαι στο δ.ε.ρ., απ’ όπου υπολογίζω τα J ,kQ
n D
2 4
3 n,Q Υπολογίζω το k Q  Q
, εισέρχομαι στο δ.ε.ρ., απ’ όπου υπολογίζω τα J ,kT
n D
2 5
4 V ,T kT T / (  n 2 D 4 ) T
Υπολογίζω το 2   . Χαράσσω την παραβολή kT  CJ στο
2
V / ( nD ) V D
2 2 2
J
δ.ε.ρ. Βρίσκω την τομή της με την αντίστοιχη καμπύλη kT  J της έλικας και
ακολούθως υπολογίζω τα J ,kT ,kQ
5 V ,Q kQ Q / (  n 2 D5 ) Q
Υπολογίζω το   . Χαράσσω την παραβολή kQ  CJ 2 στο
V / ( nD ) V D
2
J2 2 3
δ.ε.ρ.. Βρίσκω την τομή της με την αντίστοιχη καμπύλη kQ  J της έλικας και
ακολούθως υπολογίζω τα J ,kT ,kQ
Μεθοδολογίας επίλυσης, για δεδομένο D (δεδομένα επίσης τα P / D,z , AE / A0 )
α/α Γνωστά Υπολογισμός των υπολοίπων στοιχείων:

6 T ,Q kT T / (  n 2 D 4 ) TD
Υπολογίζω το   . Ακολούθως φτιάχνω τον πίνακα:
kQ Q / (  n D ) Q
2 5
J kT από δ.ε.ρ. kQ , από δ.ε.ρ. kT

kQ
.. ... ... ...
.. ... ... ...
kT η
Χαράσσω σε χωριστό σχήμα την καμπύλη J  (1 και 4η στήλη του πίνακα). Από
kQ
k TD
το σχήμα αυτό και την γνωστή τιμή του T  υπολογίζω το J . Με το
kQ Q
υπολογισμένο J εισέρχομαι στον ανωτέρω πίνακα και υπολογίζω τα kT ,kQ . Τέλος
T T
υπολογίζονται τα n,V από τις σχέσεις: kT   n  και
 n2 D4  D 4kT
J  V / ( nD )  V  JnD .
. 2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 36
Αντίστοιχα προβλήματα με αντίστοιχες μεθοδολογίες επίλυσης προκύπτουν κάθε φορά,
για δεδομένο n ή δεδομένο V ,
με δεδομένα επίσης τα P / D,z , AE / A0 (βλ. πίνακες σημειώσεων).
Παρατήρηση:
Το γενικό σκεπτικό παραγωγής των πινάκων μεθοδολογίας είναι συνέπεια της ακόλουθης ταυτότητας:
Ta Qb Vc T aQ bV c
a
k k Jb c
  2 a 4 a b 2 b 5 b c c    b 2 a  2 b  c 4 a  5b  c ,
T Q
 n D  n D n D  n D
καθώς και της παρατήρησης ότι οιαδήποτε τριάδα από τα V ,n,D,T ,Q αποτελεί μια διαστατικά
ανεξάρτητη ομάδα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αδιαστατοποιηση μονωνυμικών συνδιασμών
των kT ,kQ , J .
Πιο συγκεκριμένα, το πρόβλημα που τίθεται είναι να υπολογίσουμε τα a,b,c που καθορίζουν τον
συνδυασμό kTa kQb J c συναρτήσει μίας οποιασδήποτε τριάδας (δεδομένα προβλήματος) από τα
V ,n,D,T ,Q .

Παρατήρηση:
Σε ένα πρόβλημα πρόωσης είναι δυνατόν να γνωρίζουμε το n  Q αντί το Q π.χ. περίπτωση που δίνεται
η ισχύς του κινητήρα, ( DHP  2 nQ) . Η περίπτωση αυτή δεν καλύπτεται άμεσα από τους πίνακες που
παρουσιάστηκαν. Στην περίπτωση αυτή οι κατωτέρω σχέσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την
επίλυση των προβλημάτων (τρία στοιχεία γνωστά) (nQ,V ,D),(nQ,n,V ),(nQ,D,T ),(nQ,T ,V ):
nQ nQ
kQ  n3 D 5 nQ kQ  n3 D5 (nQ)n2
  ,  
J3  V 
3
 V 3 2
D J 5
 V 
5
 V 5
   
 nD   nD 
2
 Q  Q
kQ2   n2 D5   (nQ)2 D 2 kQ
   n2 D5 Qn
  ,  
kT3  T 
3
T3 kT J T V TV
  n2 D4   n 2 D 4 nD
 
με τρόπο αντίστοιχο με αυτόν που περιγράφεται στα προβλήματα α/α-5 και α/α-6 του πίνακα
μεθοδολογίας που παρουσιάστηκε.

Συστηματικές σειρές ελίκων
Στην παραδοσιακή σχεδίαση ελίκων με βάση τις συστηματικές σειρές ελίκων (σήμερα χρησιμοποιείται
συνήθως μόνο στο προκαταρκτικό στάδιο της μελέτης ενός πλοίου) οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα
μικρό σχετικά αριθμό από γεωμετρικές παραμέτρους, που σε μεγάλο βαθμό σχετίζονται με την
υδροδυναμική συμπεριφορά της έλικας. Οι παράμετροι αυτοί είναι:
 η διάμετρος (του γεωμετρικού δίσκου) της έλικας D ,
 κάποιο ονομαστικό βήμα P ,
(π.χ., το βήμα στην ακτίνα 0.7R , ισοδύναμη ακτίνα κατά Lerbs),
 ο αριθμός πτερυγίων της έλικας z και
 ο λόγος εκτεταμένης επιφάνειας AE / A0
Η παρατήρηση αυτή έδωσε τη δυνατότητα συστηματικής παρουσίασης των χαρακτηριστικών

ελεύθερης ροής ελίκων συναρτήσει των λίγων αυτών παραμέτρων. Δημιουργήθηκαν με αυτό τον
τρόπο οι συστηματικές σειρές ελίκων.

Συστηματικές σειρές ελίκων
 Au Series (Japanese).
 KCAseries, or as it is sometimes known, the Gawn–Burrill series is in many ways a complementary series to the Gawn series
but with cavitation.
 Ma series: Lindgren, working at SSPA in the 1950s.
 Newton–Rader series embraces a relatively limited set of twelve, three-bladed propellers intended for high-speed craft. –
Super cavitating propellers.
 The Meridian series, so called since it was derived from the proprietary design of Stone Manganese Marine.

Β-series (Troost ,Wageningen)
H εκτενέστερη σειρά, από απόψεως αριθμού μοντέλων, είναι η σειρά Wagenigen B-series ή σειρά
Troost. Η σειρά αυτή παρουσιάστηκε σε κάποια αρχική μορφή από τον Troost το 1938 (Troost Open water
test series with modern propeller forms Trans. NECIES, 54, 1938). Για αυτό απαντάται στη βιβλιογραφία
και ως σειρά του Troost.
Με την πάροδο των ετών εμπλουτίστηκε και συμπληρώθηκε με νέα μοντέλα ελίκων. Πολλά επίσης από
τα αρχικά πειράματα της σειράς επαναλήφθηκαν. Στην τελική της μορφή η σειρά Wagenigen-B βρίσκετα
στις ακόλουθες δημοσιεύσεις:
 Lammeren, Manen, Oosterveld, “The Wagenigen B-screw series”, Trans. SNAME, 1969.
 Oosterveld, Ossannen, “Further Computer Analysed Data of the Wagenigen B-Screw Series”, ISP, 22, July
1975.
Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 41

Β-series (Troost ,Wageningen) - δ.ε.ρ. Β4-40

Β-series (Troost ,Wageningen)

Σχέδιο έλικας Wageningen – εκτεταμένες τομές



Β-series – Χαρακτηριστικά ελεύθερης ροής
υπό μορφή πολυωνύμων (και διαγραμμάτων)
Στην εργασία: ‘Oosterveld, Ossannen, Further Computer Analysed Data of the Wagenigen B-
Screw Series, ISP, 22, July 1975’ παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα για τους συντελεστές
ώσης και ροπής της σειράς Wagenigen-B, υπό μορφή πολυωνυμικών συναρτήσεων των
P AE
ανεξαρτήτων παραμέτρων: J , , , z . Ειδικότερα, τα πολυώνυμα για τους συντελεστές
D A0
ώσης και ροπής έχουν την ακόλουθη μορφή:
39
kT  n 1
Cn J
Sn
(
P tn AE un vn
D
) (
A0
) z
47
 C
Sn P tn AE un vn
kQ n J ( ) ( ) z
n 1
D A0
όπου οι συντελεστές C n , s n ,t n ,u n ,v n δίνονται στον π.Β1 και αφορούν αριθμό Re  2  10
6
(δηλαδή αριθμό Re μοντέλου), όπου ο συγκεκριμένος αριθμός Re είναι ο τοπικός στην ακτίνα
75%R:
V 0 .7 5 R C 0 .75 R
R e  R e75% R 

Για την διόρθωση σε αριθμό Re διαφορετικό από το Re  2  10 , οι Oosterveld και Ossannen
6
δίνουν τα πολυώνυμα του πίνακα π.Β2, τα οποία παρήχθησαν με συνδυασμό αριθμητικής

και πειραματικής μεθοδολογίας (μέθοδος Lerbs).
Β-series – Χαρακτηριστικά ελεύθερης ροής
υπό μορφή πολυωνύμων (και διαγραμμάτων)
πιν Β1 πιν Β2 48

Prowsh 02

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Prowsh 02

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

National Technical University of Athens

School of Naval Architecture and Marine Engineering

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 1

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 2

 Εξαρτημένες φυσικές μεταβλητές: T και Q

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 5

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 6

συνολική ταχύτητα που ‘βλέπει’ η πτερυγοτομή σε ακτίνα 0.7 R , δηλαδή

V0.7 R  V 2  ( 0.7 R ) 2 ,  2 n , V η ταχύτητα προχώρησης της έλικας.

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 7

. Συνηθισμένοι εναλλακτικοί ορισμοί για

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 8

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 9

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 10

Δηλαδή, δεν συμπεριλάβαμε τις επαγόμενες

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 11

διάμετρος της έλικας.

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 13

επιφανειακής τάσης (surface tension parameter) με μονάδες: δύναμη/μήκος.

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 14

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 15

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 16

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 17

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 18

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 19

pas  pvs pam  pvm sVs2 Ds mVm2 Dm

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 20

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 21

Από την επίλυση του συστήματος καταλήγουμε στις σχέσεις:

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 22

Δηλαδή Dm  8 / 20  0.4m, Vm  20  Vs  240 m/ s, nm  202 ns  800rps  48000rpm

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 23

χρήση τους σε περιπτώσεις διαφορετικών αριθμών Reynolds.

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 24

Ανάγκη διεγερτών τύρβης στο μοντέλο έλικας.

στην έλικα που να μη φαίνεται στα πειράματα.

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 26

έλικας σε ελεύθερη ροή,

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 27

 για δεδομένα D και J , αύξηση του P ,

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 29

συναρτήσει του συντελεστή προχώρησης J , για δύο

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 30

Ως εκ τούτου, οι υπολογισμοί που θα βασιστούν σε τέτοια

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 31

τέσσερα αδιάστατα μεγέθη τα J ,kT ,kQ , . Τα μεγέθη

αυτά δεν είναι ανεξάρτητα μεταξύ-τους αλλά

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 33

διαστατών μεγεθών: n,V , T , Q, D κατά τις γνωστές σχέσεις:

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 34

α/α Γνωστά Υπολογισμός των υπολοίπων στοιχείων:

J kT από δ.ε.ρ. kQ , από δ.ε.ρ. kT

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 37

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 38

 η διάμετρος (του γεωμετρικού δίσκου) της έλικας D ,

 κάποιο ονομαστικό βήμα P ,

(π.χ., το βήμα στην ακτίνα 0.7R , ισοδύναμη ακτίνα κατά Lerbs),

 ο αριθμός πτερυγίων της έλικας z και

 ο λόγος εκτεταμένης επιφάνειας AE / A0

Η παρατήρηση αυτή έδωσε τη δυνατότητα συστηματικής παρουσίασης των χαρακτηριστικών

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 39

2020 - 2021 Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 40

Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου 41