TAKDANG GAWAIN:

Ano ang kabuluhan ng pagsasalin sa kontekstong Filipino?

Ang pagsasalin ay ang paglilipat ng teksto o isang akda patungo sa ibang wika na gusto
o target na wika ng tagasalin sa tugma o pinakamalapit na diwa ng naunang teksto o akda.
Isang tungkulin ng tagasalin ay ang pagkakaroon ng sapat at tamang kaalaman sa orihinal na
wika ng teksto o akdang nais isalin upang makuha at maintindihan ng tagasalin ang totoong
diwa na ipinaparating ng isang teksto o akda. Lalong kailangan na may higit at malalim na
kaalaman ang tagasalin sa gusto o target na wikang panlilipatan ng orihinal na teksto o akda
nang sa gayon ay maisalin ito ng tama at iisa o tugma ang diwang ipinaparating. Ito din ay
makakatulong upang maintindihan ng mga mambabasa ang isang teksto o akdang naisalin sa
kanilang wika na naaayon sa tamang paggamit. Sa ganitong paraan, mas nagiging matiwasay
at nasa punto ang koneksiyon ng pagbibigay impormasyon ng isang teksto o akda kahit na
nagmula ito sa ibang lengguwahe.
Nakakatulong ang pagsasalin sa taong gagawa nito upang mas mahasa pa ang
kanyang kakayahan sa paglilipat ng mga salita papunta sa ibang wika. Ito ay nagbibigay gabay
upang mas maaral ang kasaysayan at kultura ng isang wika at kung papaano ito gamitin ng
tama at naayon sa balarila ng teksto. Ang mga mambabasa din ay nagkakaroon ng benepisyo
sa pamamagitan ng pagtingin sa orihinal na wika ng isang salita o teksto at pagbasa sa isinalin
nang bersiyon nito. Nagkakaroon ng ideya ang mga mambabasa kung paano ginagamit ang
ibang wika dahil sa kanilang naiintindihang diwa nito na isinalin. Ngunit upang maging mahusay
na tagasalin, marami pang proseso at pag-aaral ang isinasagawa ng isang tao upang maging
tuluyan na eksperto na tagasalin na may mapagkakatiwalaan at tumpak na tekstong maibibigay
sa mga mambabasa.
Kailangan na matutunan ng isang tagasalin ang tamang kahulugan ng mga salita sa
ibang wika at ang kaibahan nito kapag ito ay ginamit na sa pangungusap o ibang paraan ng
pagtukoy. Hindi sapat ang pagsasalin gamit ang diksyonaryo kapag ang isasalin ay isang
pangungusap o buong teksto dahil nagbibigay lamang ito ng kahulugan ng isang salita at
makapagsasalin lamang ng salita papunta sa ibang wika nito. Hindi din nirerekomendang
magsalin ng salita o pangungusap gamit ang mga awtomatikong tagasalin dahil hindi ito minsan
nagbibigay ng tumpak at kumpletong paggamit ng wika kaya naiiba din ang kahulugan kapag ito
ay binasa. May iba’t ibang paraan din ng pagsasalin ang pwedeng magawa tulad ng pagsasalin
gamit ang parehong wika at pagsasalin gamit ang galaw o ekspresiyon ng katawan.
Mahalaga na naayon sa panahon ang paggamit ng mga salita mula sa wika na balak
isalin ng tagasalin. Ang wika ay dinamiko, ito ay nagbabago sa paglipas ng panahon. Mayroong
mga salita ang nagbabago ng kahulugan, mayroong mga nadadagdag, at mayroon ding hindi
na muling ginagamit dahil hindi na wasto o hindi na naaayon sa panahon. Ito ay makakatulong
upang mas makuha at maintindihan ng mga mambabasa ang tamang impormasyon o diwa na
nais iparating ng orihinal na may-akda kapag ito ay naisalin na sa target na wika. Mas nagiging
madami at malawak ang nakakaunawa na mambabasa dahil sa pagsasalin kaya mahalaga na
isaalang-alang ang totoong diwa na ipinapakita ng orihinal na may-akda. Dahil dito, kailangan
na maging maingat sa pagsasalin ng mga teksto o akda upang hindi mabalewala ang orihinal
na ideya, kahulugan, at mga katuruan nang sa gayon ay mapasa ito sa mas marami at malawak
pang mambabasa.
Ang kawalan at limitadong kaalaman ng maraming tao sa iba’t ibang wika ang
nagdudulot ng hindi patuloy na pagkalat at pag-usbong ng mga impormasyon. Kapag may isang
akda o teksto ang gustong basahin ng isang mambabasa ngunit ito ay nasa lengguwaheng
hindi niya naiintindihan o may kakulangan sa pagbabasa sa wika na nakasulat, mas pinipili ng
mambabasa na humanap na lamang ng ibang babasahin dahil sa hindi nya maiintindihan ang
teksto na gusto niyang basahin at maintindihan. Ang pagsasalin ng mga libro o teksto sa ibang
wika na naiintindihan ng maraming mambabasa ay makakatulong sa pagpapalawak at pagdami
ng taong magkaka-interes dito. Nagiging tulay ang pagsasalin upang magkaroon ng interaksyon
at koneksyon ang orihinal na may-akda patungo sa iba’t ibang mambabasa na may
espesipikong wikang naiintindihan at naipapaladala ng maayos ang mensahe na ayon sa
tekstong kaniyang sinulat.
Ang pagsasalin ay hindi lamang nagagamit sa mga kasulatan, teksto, at akda. Ito din ay
nagagamit sa mismong oras na makakita ng isang salita o mga salita na nasa ibang wika at
gustong isalin sa wikang naiintindihan ng nagbabasa. Halimbawa nito ay ang mga tao na
bumibisita sa ibang lugar na gusto nilang pasyalan o kaya naman ay nais nilang
pagtrabahuhan. Bago pumunta ang isang tao sa target nilang bansang pupuntahan, inaaral
muna nila ang kultura, tradisyon, pag-uugali, at lalong lalo na ang lengguwahe na nakapaloob
sa isang lugar na kanilang pupuntahan upang magkaroon ng ideya at maintindihan ang
kalikasan na mayroon dito. Kahit ang mga simpleng salita na kanilang matututunan upang
makipag interaksyon sa mga tao na nasa ibang bansa ay mahalaga. Sa tulong ng pagsasalin,
mas napapadali ang pakikipag-usap, pag-iintindi ng mga nakasulat sa ibang wika, at
magkakaroon ng sapat na kamalayan ang isang taong marunong magsalin ng ibang wika
papunta sa wikang kanyang naiintindihan.
Wala man sa kamalayan o hindi masyadong pansin pero lahat ng tao ay nagsasagawa
ng pagsasalin. Nakasanayan na ang pagsasalin ay sa mga libro, teksto, o babasahin lamang
ngunit ang pagsasalin ay nagbibigay kahulugan din ng pag-iintindi. Ang pagsasalin ay isang
tulay na nagdudugtong sa pag-iintindi ng isang tao sa kaniyang gustong malaman na bagay.
Isinasalin ng isang tao ang kanyang nakikita maging bagay man ito, litrato, guhit, salita, o pati
naamoy patungo sa kanyang naiintindihan na pamamaraan. Wika ang nagkokonekta sa bawat
tao at sa pamamagitan nito ay napapagpasa-pasa ang mga impormasyon at ideya mula pa man
sa mga nakaraang mga taon. Ang kasaysayan ang nagtuturo sa mga tao tungkol sa mga
katuruan at impormasyon na dapat matutunan upang mapalawak pa ang talino at kaalaman sa
mundo. Sa pamamagitan ng pagsasalin, nalalaman ng maraming tao sa kanilang pag-aaral ang
mga impormasyon na mula sa kasaysayan ng iba’t ibang lugar at ang mga impormasyon na
nagmula sa ibang wika ay malilipat sa iba’t ibang wika ngunit mapapanatili pa din ang tamang
diwa at impormasyon nito.
Ang pagpapayaman at pagpapahalaga sa wika ay mahalaga lalo na’t ito ang sentro ng
pakikipag komunikasyon ng mga tao sa isang bansa at ito ang nagbibigay liyab sa pagsasama
at pagkakaintindihan ng marami. Isang paraan upang maging mayaman at mapahalagahan ang
wika ay sa pamamagitan ng pagsasalin ng mga akda o anumang uri ng panitikan sa wikang
ginagamit ng isang bansa. Ang wikang Filipino ay sentrong lengguwahe na ginagamit sa
bansang Pilipinas at ito ay isang wika na naiintindihan ng nakararami kahit na nasa ibang
probinsya. Sa paggamit lamang ng wikang Filipino ay napapayaman na agad nito ang wika
dahil sa pag-usbong at pagpapalawak pa ng nakakaintindi dito at gumagamit. Ito ang
pangunahing wika ng sinumang may purong lahi ng Pilipino dahil ito ay yaman na sobrang
halaga at pinapanatili.
Ang paggamit sa wikang Filipino ay pagpapahalaga sa sariling wika. Ang mga Pilipinong
may-akda at may mga isinulat o isinusulat pang libro, teksto, artikulo, at iba pang uri ng
panitikan ay pagpapatuloy sa wikang opisyal at nagmula mismo sa sariling bayan. Pati na din
ang mga tagasalin ay nakakapahalaga ng sariling wika dahil sila ang nagbibigay daan upang
makapagbigay ng mga impormasyon, ideya, at balita na galing sa ibang tao o bansa na isinulat
at inilathala sa ibang wika patungo sa mga Pilipino upang maintindihan nila ang mga ito.
Nagpapayabong ng talino at nagbibigay kamalayan ang pagpunan ng sapat na impormasyon
tungkol sa mga iedya, katuruan, edukasyon, at teorya mula sa iba’t ibang tao at panig ng
mundo na mayroong iba’t ibang wika. Ang pag-aaral ng ibang wika ng tagasalin at pagkakaroon
ng mahabang proseso upang magkaroon ng sapat na kaalaman sa ibang lengguwahe upang
maisalin ang mga ito sa wikang Filipino ay siyang magpapatuloy pa sa paglago ng wikang
pangbansa. Dahil ang puno’t dulong layunin ng tagasalin ay ang maging tulay sa mas
maraming mambabasang Pilipino ang makaintindi ng ibang lengguwahe gamit ang pagsasalin
at hindi ang pag-aaral ng ibang wika upang ito ang palaguin at laging gamitin.
Ang isang wika ay may posibilidad na mamatay. Itinuturing ang isang wika na patay
kapag ito ay nawalan na ng tagapagsalita at nananatili na lamang dahil sa mga panitikang
nakasulat at nakalathala. Ang pagsasalin ay isang mahalagang gawain na siyang nagpapanatili
ng impluwensiya ng isang wika. Isang patunay na buhay at mananatiling buhay ang wikang
pambansa dahil ito ay ang ginagamit at naiintindihang wika ng mga Pilipino. Umuusbong at
patuloy na dumarami ang magmamahal dito dahil sa tamang paggamit at pakikipag-usap gamit
ang wikang Filipino. Kahit na sa ngayon ay madami na din ang gumagamit ng wikang Ingles
bilang isang pormal na pakikipag-usap dahil ito ay itinuturing na internasyonal na lengguwahe,
sa pang araw-araw na salita at bukang-bibig pa din ng mga Pilipino ay mananatiling ang wikang
Filipino. Kaya naman kahit na ang wikang Ingles ay wikang internasyonal, madami pa ding
tagasalin ang naglilipat ng mga teksto o akda patungo sa wikang Filipino dahil marami ding
Pilipino ang may hindi sapat na kaalaman pagdating sa wikang Ingles at ito ay nagbibigay daan
sa pag-intindi at pagpapayabong ng kaalaman sa mga mamamayan ng Pilipinas at sa kanilang
sariling wika. Naipapasa din ang kasaysayan ng Pilipinas sa pamamagitan ng wikang
pangbansa at ito ay napakahalaga dahil ang maipanganak sa isang bansang kanyang
malalakhian ng may impormasyon sa sariling istorya ng bansa ay magiging daan upang
mahalin ang sariling bayan at maging buhay ito sa puso ng mga mamamayan at maipasa pa sa
mga susunod pang henerasyon.
Ang mga tagasalin ay mayroon ding malaking posisyon pagdating sa pakikipagkalakalan
sa iba pang mga bansa. Dahil madaming mga negosyante ang nag-aangkat ng iba’t ibang mga
produkto patungo sa ibang bansa o patungo sa Pilipinas, mahalaga ang pagkakaintindihan sa
komunikasyon at pagkakaisa ng wika upang magkaroon ng maayos na pakikitungo at
kasunduan. Nagkakaroon ng maayos na daloy sa palitan ng mga produkto at ang estado ng
merkado sa bansa ay magiging matatag dahil sa pagkakaintindihan at pagkakaroon ng
magandang usapan sa pamamagitan ng pagsasalin ng wika. Ito ay magdudulot ng magandang
koneksyon sa ibang bansa at maaaring makaapekto sa magandang epekto sa ekonomiya ng
bansa. Lalo na sa panahon ngayon na talamak ang bentahan at maraming negonsyanteng
Pilipino ang naghahanapbuhay sa pagbebenta ng mga produkto hindi lamang sa loob ng bansa
kundi pati na rin sa labas at ibang parte ng mundo, ang pagkakaroon ng mabuting pag-uusap at
pagkakaintindihan sa wika ay ang nagbibigay daan sa magandang daloy ng negosyo.
Maraming Pilipino lalo na ang mga ordinaryong mamamayan ng Pilipinas ang hindi
magaling at walang sapat na kaalaman sa paggamit at pag-intindi ng wikang Ingles. Ngunit ang
mga nakalahad na batas, karapatan, tungkulin, at mga palatuntunin ay nasa wikang Ingles. Sa
pamamagitan ng pagsasalin ng mga ito sa wikang Filipino ay maraming tao ang makakaintindi
ng kanilang mga karapatan, pwedeng gawin at hindi, dahil mas maiintindihan nila ang mga ito
sa wikang kanilang nakasanayan at naiintindihan ng mabuti. Ito ay magbibigay lakas sa mga
tao kung meron silang sapat na kaalaman tungkol sa mga batas at proseso sa loob ng korte. Sa
tamang pag-aaral din at pagbibigay impormasyon tungkol sa tamang pag-iisip, ng nakalahad sa
wikang Filipino na siyang naiintindihan ng maraming Pilipino lalo na ng mga ordinaryong tao, ay
magkakaroon sila ng tamang desisyon sa pagpili at pagluklok ng mga lider na siyang karapat-
dapat na mapunta sa posisyon sa gobyerno. Magiging isang tunay na pagkakaisa ng mga
mamamayan ng bansa ang pagpili sa magiging kapakanan ng lahat ng tao sa Pilipinas kapag
sila ay may sapat na impormasyon at edukasyon na siyang makakamtan sa pamamagitan ng
pag-ayos ng sistema ng edukasyon at pagsasalin sa kontekstong Filipino ng mga basahin.
Madaming dahilan ang maibibigay at maililista para sa kabuluhan ng pagsasalin sa
kontekstong Filipino at kauna-unahan na dito ay ang pananatili at paggamit ng sariling wikang
pambansa. Dahil ang pananatili at paggamit sa sariling wikang pambansa ay nagpapakita na
ang mga mamamayang Pilipino ay nagpapahalaga at nagmamahal sa sariling wika.
Nagsisilbing gabay ang pag-aaral sa layunin, kahalagahan, at kahulugan ng pagsasalin sa
kontekstong Filipino para sa mga taong gusto o nagbabalak na pag-aralan ito. Bagamat ang
proseso ay hindi madali dahil kinakailangan ng sapat na panahon sa pag-aaral ng wika at
malalimang pag-iisip, kailangang maintindihan ng tagasalin na ang dahilan ng pag-aaral ng
ibang wika ay hindi lamang para sa sarili kundi dahil na din sa mga mambabasa. Ang wikang
Filipino ay isang napakahalang wika na siyang naiintindihan ng halos lahat ng Pilipino, kaya
naman, nararapat lamang ito na pahalagahan at matutong gamitin ng tama at naaayon sa sarili
nitong kalikasang taglay. Buhay na buhay ang wikang Filipino at patuloy na mabubuhay
hangga’t ito ay patuloy na ginagamit ng mga taong nakakakilala sa kanya, isa na sa mga
gawaing nakakapagpahalaga, nakakapagpayaman, at nakakapanatili ng buhay nito ay ang
pagsasalin.