1

‫با کلیک روی هر تیتر به صفحهی آن هدایت میشوید‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫فهرست‬

‫مقدمه ‪4.......................................................................................................................................‬‬

‫کاربرد تئوری موسیقی ‪5 ..................................................................................................................‬‬

‫پیچ )‪6............................................................................................................................. (Pitch‬‬

‫رنگ صدا )‪10 ...................................................................................................... (Timbre / Tone‬‬

‫ُنت )‪12.............................................................................................................................. (Note‬‬

‫فواصل نتها (‪13 ..............................................................................................)Musical Interval‬‬

‫آکورد )‪16 ........................................................................................................................ (Chord‬‬

‫گام )‪17 ............................................................................................................................ (Scale‬‬

‫گام و آکوردهای ماژور )‪19......................................................................... (Major Scale & Chords‬‬

‫گام و آکوردهای مینور )‪22 ........................................................................ (Minor scale & Chords‬‬

‫خطوط حامل (‪25................................................................................................................ )Staff‬‬

‫کلید در موسیقی (‪29 ............................................................................................................. )Clef‬‬

‫مفهوم ریتم )‪32 .............................................................................................................. (Rythm‬‬

‫ضرب و میزان )‪32 .................................................................................................... (Beat & Bar‬‬

‫دیرند یا کشش زمانی )‪33 ....................................................................... (Duration / Note Value‬‬

‫ارزش زمانی نتها )‪35 ........................................................................... (Duration / Note Value‬‬

‫نتهای چندگانه ‪36 ...................................................................................................................‬‬

‫نتهای نقطهدار‪37 ....................................................................................................................‬‬

‫‪2‬‬
‫خط اتحاد ‪38 ............................................................................................................................‬‬

‫سکوت )‪38 ........................................................................................................ (Silence / Rest‬‬

‫میزان نما )‪39 .................................................................................................. (Time Signature‬‬

‫تاکید ضربها )‪40 ...................................................................................................... (Emphasis‬‬

‫هارمونی )‪42 .............................................................................................................. (Harmony‬‬

‫تفاوت ملودی و هارمونی‪42 .............................................................................................................‬‬

‫فرم )‪45 ......................................................................................................... (Form / Structure‬‬

‫شدت صوت )‪46 ......................................................................................................... (Dynamics‬‬

‫بافت‪ :‬تعداد الیههای موسیقی )‪47.................................................................................... (Texture‬‬

‫سرعت‪ُ ،‬تندا یا تمپو )‪49 ................................................................................................... (Tempo‬‬

‫چرا تمپو مهم است؟ ‪49 ...............................................................................................................‬‬

‫چگونه بفهمیم تمپوی یک قطعه موسیقی چه مقدار است؟ ‪49 .............................................................‬‬

‫عالئم تمپو )‪50 ............................................................................................. (Tempo Marking‬‬

‫اعداد مشخصه سرعت )‪50 ...................................................................... (Metronome Marking‬‬

‫تغییر تمپو ‪51 .............................................................................................................................‬‬

‫واژه نامه ‪52..................................................................................................................................‬‬

‫‪3‬‬
 ‫مقدمه‬

‫ترین و سییادهترین هنرهاسییت‪ .‬شییوپنهاور از موسیییقی به عنوان عا یترین هنرها یاد میکرد‪.‬‬ ‫موسیییقی از خا‬
‫چراکه اعتقاد داشت سایر هنرها با سایهی اشیا سر و کار دارند‪ ،‬در حا ی که موسیقی با خود آنها‪.‬‬

‫در ضیمیر ناخودآگاه ما اصیوو و منانی موسییقی نهفته اسیت و یادگیری تئوری و اصیوو موسییقی به شیکوفاتر شیدن‬
‫آن کمیک میکنید‪ .‬همیانطور که برای خواندن درسیییت یک متن نیازمند یادگیری قواعد و عالیم نگارشیییی ادبیات‬
‫هسیتیم‪ ،‬در شیاخه موسییقی هم برای فهمیدن افکار آهنگسیازان‪ ،‬همنوازی‪ ،‬پرورش ایدههای خود و … بهتر اسیت‬
‫این دانش او یه را داشته باشیم‪.‬‬

‫همواره تالش تیم آرتیسییتشییو بر این بوده که اطالعات مامو و مفید را برای دوسییتداران موسیییقی فراهم کند‪.‬‬
‫تئوری موسیییقی از مناح ی اسییت که در عمل آسییان میباشییدا اما با یادگیری نادرسییت هر چه میگذرد فهم آن‬
‫سیختتر میشیود‪ .‬در این کتابچه سیعی کردیم به زبان سیاده‪ ،‬نکات او یه برای ورود به دنیای موسییقی را گردآوری‬
‫کنیم‪ .‬در طوو این نوشیته با اصیطالحاتی آشینا میشیوید که بسیته به میل خودتان میتوانید تحقیقات بیشیتری‬
‫کنید و اطالعات ماموتری بدسییت آورید‪ .‬اما نگران نناشییید‪ ،‬هر آنچه اسییاو و پایه تئوری موسیییقی اسییت را‬
‫وبسیایت‪ ،‬دانشیتان را گسیترش میدهید (یکی از خوبیای‬ ‫همینجا میآموزید و در ادامه با مرامعه به قسیمت بال‬
‫مقا ههای داخل سیایت‪ ،‬ومود ویدئوها و سیمپل یا نمونه صیوتیهای رایگانها که به صیورت عملی و با گوش دادن‬
‫به م اوها مطا ب رو بهتر و شییرینتر درک کنید)‪ .‬مطمئن باشیید آرتیسیتشیو شیما را تنها نمیگذارد‪ .‬در صیفحات‬
‫مختصیر از عنارتی نیاز داشیتید آن‬ ‫ا فنا ترتیب دادهایم تا هر زمانی که به توضیی‬ ‫آخر واژهنامهای بر اسیاو حرو‬
‫را آنجا پیدا کنید‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫کاربرد تئوری موسیقی‬

‫ییقی کالسیییک از نوازندگانی ن یر بتهوون )‪ (Beethoven‬و موتسییارت‬

‫اگر تومه کرده باشییید آرار قدیمی موسی ک‬
‫)‪ ،(Mozart‬هنوز هم نواخته میشیوند‪ .‬شیاید از خودتان پرسییده باشیید که چگونه نوازندگان عصیر حاضیر میتوانند‬
‫با مزئیات فراوان این قطعات سییخت را امرا کنند؟ به طور کلی نوازندگان از دو طریم میتوانند قطعات سییاخته‬
‫که هر شییخصییی از آن بهرهمند‬ ‫شییده در گذشییته را بازنوازی کنند‪ .‬روش اوو به وسیییلهی گوش موسیقایی وو‬
‫نمیباشد و روش دوم نتخوان یی سلفژ )‪ (Solfège‬است‪.‬‬

‫گوش موسیقایی قوی داشتن )‪ (Perfect Pitch‬بدین صورت است که شما میتوانید هر ُنت موسیقی را درما‬
‫بخوانید یا بنوازید بدون اینکه به نتهای راهنمای قنلی نیاز داشته باشید‪( .‬آمار میگه از هر ‪ 1۰۰۰۰‬نفر فقط یک‬
‫نفر این موهنت رو داره پس اگه با همین ویژگی بدنیا اومدین یا با تمرین بدستش آوردین‪ ،‬خوشبحا تون‬
‫حسادت خیلیا رو برانگیختین‪).‬‬

‫اگر دسیتی در موسییقی داشیته باشیید حتما برایتان پیش آمده اسیت که ملودی خاصیی به هنتان خطور کند اما به‬
‫این د یل که آن را یادداشیت یا ضینط نکرده بودید‪ ،‬فراموش شیده باشید‪ .‬دانسیتن علم و تئوری موسییقی به شیما‬
‫این امکان را میدهد که قطعات خلم شیدهی خود را فراموش نکنید و همچنین بتوانید آرار باقی موزیسیینها را‬
‫به راحتی درک و امرا کنید‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫پیچ )‪(Pitch‬‬

‫صیاا‪ ،‬نتیجه حرکت ارتعاشیی میباشید‪ .‬به عنارت دیگر‪ ،‬حرکات سیریعی که حوو یک نقطه یا محور تعادو ایجاد‬
‫نام دارند‪.‬‬ ‫میشیوند‪ .‬معموال این تناوبهای رفت و برگشتی را بهوسیله موجهایی نشان میدهند که امواج صوت‬
‫همه اصیوات پیرامون ما از ارتعاشیات من م برخوردار نیسیتند‪ ،‬که به آنها نویز )‪ (Noise‬یا صیداهای ییرموسییقایی‬
‫را تشیکیل‬ ‫دیگر اصیواتی متناوب و با ارتعاشیات من م ومود دارند که صیااای موسیقایی‬ ‫میگویند‪ .‬اما در طر‬
‫میدهند‪.‬‬

‫یکی از چهار ویژگی اصیلی صیوت پیچ نام دارد که در منابو فارسیی آن را زیرایی نیز مینامند‪ .‬پیچ یکی از مفاهیم‬
‫او یه در تئوری موسیقی و مهندسی صدا میباشد‪ .‬حتی میتوان گفت پراستفادهترین کلمه در موسیقی است‪ .‬هر‬
‫موضییوعی که با ملودی‪ ،‬هارمونی‪ ،‬گام و آکورد سییروکار دارد‪ ،‬با پیچ آیاز میشییود‪ .‬با اینکه پیچ یک مفهوم قابل‬
‫علمی و صیحیحی رامو به آن بدهد‪ .‬اک را میگویند‬ ‫درک برای آهنگسیازان اسیت‪ ،‬اما هر کسیی نمیتواند توضیی‬
‫پیچ به زیری و بمی صییدا مربوط میشییود‪ .‬نمیتوان گفت که تعریف نادرسییتی اسییتا اما اگر چنین اسییت پس‬
‫فرکانس با پیچ هیچ تفاوتی ندارد و اصوال تعریف آن بیفایده است‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫زیر و بمی صیداها با فرکانس )‪ (Frequency‬یا بسیامد و نوسیانهای آن تعیین میشیود‪ .‬هر چه نوسیان تندتر‪ ،‬صیدا‬
‫زیرتر و هر چه ُکندتر باشید صیدا بمتر خواهد بود‪ .‬عدد فرکانس با تعداد نوسیان بر حسیب سییکل در رانیه سینجیده‬
‫میشود‪.‬‬

‫تومه داشته باشید که مفهوم فرکانس به پیچ بسیار نزدیک است اما یکی نیستند‪ .‬پیچ و فرکانس با یکدیگر‬
‫همنستگی دارند و ی فرکینس به ویژگ ای فقزیک صوت اشیره دارد‪ ،‬در حیل که پقچ یک پایاه ادراک م بیشا‪.‬‬

‫همانطور که در مقا ه آکوستیک روانشناختی (با کیلک کردن روی عنارت به صفحهی همون مقا ه منتقل‬
‫میشین!) گفتیم‪ ،‬موجهای صوتی دارای ویژگیهای فیزیکی‪ ،‬ن یر فرکانس‪ ،‬شدت‪ ،‬دامنه و … هستند‪ .‬اما این‬
‫امواج برای شنیده شدن باید توسط مغزمان پردازش شوند‪ .‬پس زوما مفهومی که ما از اصوات پیرامونمان داریم‪،‬‬
‫با مشخصات فیزیکی آنها یکسان نیستند‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫به زبان ساده‪ ،‬پقچ فهم (یی درک) انسین از زیر و بم بودن صااست ‪.‬معیار اندازهگیری پیچ حضور افرادی با گوش‬
‫است‪ .‬اگر به شکل موجهای صوتی نگاهی بیاندازیم‪،‬‬ ‫سا م و قضاوت آنها از زیری و بمی یک صوت مشخ‬
‫امواج نسنتا من می را خواهیم دید‪ .‬ا نته با نگاه دقیمتر‪ ،‬متومه نامن میهایی روی موجاصلی میشویم‪ .‬اما یک‬
‫موج صوت پییاار برمستگیهای مشخصی دارد که تقرینا همشکل میباشد‪ .‬در نهایت این امواج از گوشمان عنور‬
‫کرده و در مغز پردازش میشوند‪.‬‬

‫اگر تعداد موجهایی که در یک رانیه تو ید میشوند را بشماریم به عاد فرکینس آن صوت میرسیم‪ .‬موسیقیدانان‬
‫‪ ،‬نامهایی گذاشیتند که امروزه نیز از آنها اسیتفاده‬ ‫در گذشیته برای اصیوات موسییقایی با فرکانسهای مشیخ‬
‫که تناوب ‪ 44۰‬موج در رانیه دارد (عدد فرکانس ‪ 44۰‬هرتز میباشید) به‬ ‫میشیود‪ .‬به عنوان م او یک صیوت خا‬
‫عنوان ُنت ال یا در التین ‪ A‬شیناخته میشیود‪ .‬اما باید بدانید در طیف گسیترده امواج صیوتی‪ ،‬اصیوات مشیابهی با‬
‫نت ال ‪ 44۰‬هرتز ومود دارند‪ ،‬با این تفاوت که زیرتر یا بمتر هسییتند‪ .‬برای اینکه تمایز آنها از یکدیگر مشییخ‬
‫شود نت را به دو روش نشین م دانا‪:‬‬

‫نوشتن عدد فرکانس کنار نام نت )‪(A440‬‬ ‫•‬

‫نامگذاری ترتینی از حاظ زیری و بمی )‪(A4‬‬ ‫•‬

‫همین نت ال (‪ 44۰‬هرتز) را در ن ر بگیرید‪ .‬نت ال باالتر‪ ،‬از دو برابر کردن عدد فرکانس و نت ال پایینتر از تقسیم‬
‫بر دو کردن عدد فرکانس بدست میآید‪ .‬با این روش نه تنها نت ال بلکه تمامی نتها را با داشتن یکی از پیچهای‬
‫آن میتوانید بدست آورید‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫قنل مدام دربارهی فرکانس صحنت میکنیم‪ .‬مگر نگفتیم پیچ‪ ،‬هم از حاظ تعریف و هم کاربرد با‬ ‫در چند پاراگرا‬
‫فرکانس تفاوتهایی دارد؟ بله درست است‪ .‬ما به اندازهی کل طیف فرکانسهای شنیداری پیچ نداریم و‬
‫موسیقیدانان تعداد محدودی از فرکانسها را به عنوان فرکانسهای موسیقیایی نامگذاری کردند‪ .‬در موسقا‬
‫غرب از ‪ ۱۲‬پقچ کل استفیده م شود که بقن دو نت ال بی فرکینس متفیوت پخش شاهانا‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫سیروکار داریم‪ .‬اما سیواو اینجاسیت که نوازنده‬ ‫پس تا اینجا متومه شیدیم که در موسییقی ایلب با ‪ 12‬نت مشیخ‬
‫یا خواننده چگونه نت انتخابی آهنگسیاز را درک و امرا میکند؟ خب‪ ،‬نمیشیود اسیم هر کدام از نتها را به همراه‬
‫عدد پیچشیان کنار هم نوشیت و انت ار داشیت نوازنده گیش نشیود‪ .‬به همین د یل آهنگسیازان از برگهای به نام برگه‬
‫نت )‪ (Sheet‬اسییتفاده میکنند و با عالیم خاص که در ادامه با آنها آشیینا میشییویم‪ ،‬نتها را بر روی پنج خط‬
‫(خطوط حیمل) یادداشت میکنند‪.‬‬ ‫مواز‬

‫اعداد فرکانس باقی پیچها ایلب اعشیاری و طوالنی هسیتند‪ .‬اما نگران حفک کردن این اعداد نناشیید‪ ،‬چون هیچ‬
‫کس این کار را نمیکند‪ .‬فقط کافیسیت این موضیور را بدانید که توزیو نتها از دید ریاضیی به صیورت گاریتمی‬
‫میباشند‪ .‬با اینکه این اعداد گیشکننده هستند اما هنوز رابطه پیچ زیرتر یا بمتر برای همه آنها استفاده میشود‪.‬‬
‫پس اگر نت ‪ F‬زیرتر میخواهید کافیست عدد فرکانس قنلی را دو برابر کنید‪.‬‬

‫رنگ صدا )‪(Timbre / Tone‬‬

‫رنگ صیاا یا تقم ِبر (که قنال در مقا های از سییایت آرتیسییتشییو‪ ،‬به نام چگونه ارتفار صییدا در بُعد دوم میکس و‬
‫مسیترینگ را کنترو کنیم؟ دربارهاش صیحنت کردیم) از ویژگیهای متمایز کننده یک صیدا نسینت به دیگری اسیت‪،‬‬
‫حتی اگر دو صیدا دارای یک فرکانس و دامنه باشیند‪ .‬برای توصییف رنگ یا کیفیت صیدا از کلمههای تقز‪ ،‬نرم‪ ،‬نیزک‪،‬‬
‫واضی ‪ ،‬خشین و ‪ ...‬اسیتفاده میکنند‪ .‬بهترین روش برای فهمیدن این موضیور‪ ،‬مقایسیه رنگ صیدا با شیکل‪ ،‬طعم و‬
‫مزه اسیت‪ .‬درمورد سییبها میتوانیم بگوییم دسیتهای از میوهها با شیکل‪ ،‬رنگ و مزه خاص هسیتند‪ .‬اما در داخل‬
‫همین دسیتهبندی‪ ،‬باز تفاوتهای بسییار زیادی بین انوار سییبها ومود دارد‪ .‬بعضیی از آنها بسییار شییریناند در‬
‫حا ی که انوار دیگر مزهی ترش دارند‪ .‬نوعی از سیییبها سیینز و نوعی دیگر قرمز میباشییند‪ .‬در حا ت کلی‪ ،‬همه‬
‫آنها را سییب مینامیم اما هر کدام ویژگیهای متمایز کنندهای دارند‪ .‬حتی اگر از یک درخت چیده شیدهباشند باز‬
‫مشیخصیات متفاوتی دارند‪ .‬پس هیچ سیینی (من ور همون صیداسیت) با رنگ‪ ،‬شیکل و یا طعم کامال مشیابه با‬
‫سیب دیگر ومود ندارد‪.‬‬

‫‪1۰‬‬
‫در موسیقی‪ ،‬سازها در دستهبندیهای متفاوت مای میگیرند‪ .‬م ال در خانواده سازهای زهی کمانهای (نواختن‬
‫آنها با استفاده از آرشه و کمانه است)‪ ،‬سازهایی ن یر ویو ن‪ ،‬ویوال‪ ،‬چلو‪ ،‬دابلباو و … را داریم‪ .‬درست است که‬
‫رنگ صدایشان از مهاتی شنیه به یکدیگر است‪ ،‬اما باز تفاوتهایی نسنت به هم دارند‪ .‬در حدی که حتی بین دو‬
‫ساز مشابه ویو ن که از ن ر شکل و ابعاد هم بسیار به هم نزدیک هستند ممکن است یکی صدایی شفا تر داشته‬
‫باشد‪ .‬ما ب اینجاست که در نوازندگی‪ ،‬روشها و تکنیکهای متفاوتی ومود دارد که میتوان با یک ساز‪ ،‬طیفهای‬
‫متنوعی از رنگ صدا را تو ید کرد‪.‬‬

‫منحصربهفرد خود است‪ .‬زمانی که چند ساز همنوازی‬ ‫رنگ صاا‬ ‫پس تا اینجا متومه شدهایم که ار سیز دارا‬
‫میکنند بهمانند یک بوم نقاشی میتوانند رنگهای بیشتری با میکس و ترکیب شدن با یکدیگر ایجاد کنند و حتی‬
‫در مواقو نیاز محوتر یا واض تر به گوش برسند‪ .‬مانند کاری که نقاش میکند‪ ،‬میتوانید رنگی را هایالیت‬
‫)‪ (Highlight‬کنید و با قرار دادن کنار رنگی دیگر تقابل )‪ (Contrast‬رنگها را به نمایش بگذارید‪.‬‬

‫برای ییک آهنگسیییاز رنیگ صیییدا نقش بسیییییار مهمی در عملی کردن اییدههیای خود دارد‪ .‬همچنین میتوانید‬
‫موقعیتهای متفاوتی در موزیک فیلم و بازیهای ویدیویی ایجاد کند‪ .‬پس اگر احسییاو ترو و هیجان زیادی‬
‫هنگام دیدن یک سکانس ترسناک داشتید‪ ،‬بدانید (و آگاه باشید) که آهنگساز طیف رنگی خاصی در موزیک برای‬
‫انتقاو آن احسیاو به شیما اسیتفاده کرده اسیت‪( .‬برای روشینتر شیدن موضیور میتوانید مقا هی راهنمای سیاخت‬

‫‪11‬‬
‫موسییقی و طراحی صیدا برای باز ی را مطا عه کنید) ارکسیترها محلی برای ایدهپردازی آهنگسیاز و اسیتفاده بدون‬
‫محدودیت از همه طیفهای رنگ صیداسیت‪ .‬قطعا با دقت در آرار پیچیده سیمفونی یا اپرا‪ ،‬متومه تصیویری که‬
‫آهنگساز برایمان نقاشی کرده است‪ ،‬میشوید‪.‬‬

‫ُنت )‪(Note‬‬

‫نت عالمتی اسیت که به وسییلهی آن صیداهای موسییقی نوشیته و امرا میشیوند‪ .‬این نمادها که در ادامه با آنها‬
‫اسییت‪ .‬این دوازده پیچ میتوانند زیرتر یا بمتر هم‬ ‫بیشییتر آشیینا میشییویم‪ ،‬برگرفته از ‪ ۱۲‬پقچ در موسییقا غرب‬
‫نواخته شیوندا اما حسیی که از یک نت به نام ‪( A‬ال) دریافت میکنید به پیچهای بم و زیر ‪( A‬ال) شینیه میباشید‪.‬‬
‫یعنی اگر در سییازی مانند پیانو هر کدام از نتهای زیر و یا بم ال را فشییار دهید‪ ،‬به علت مضییرب دو بودن عدد‬
‫اسییت که نتهای مشییابهی هسییتند (به بیان علمیتر با هم هارمونی دارن)‪ .‬نامگذاری‬ ‫فرکانس آنها مشییخ‬
‫اوو ا فنای انگلیسیی یعنی ‪ A, B, C, D, E, F, G‬انجام میشیود اما به همین شیکل‬ ‫نتها در موسییقی با حرو‬
‫خوانده نمیشیوند‪ .‬سیلفژ یا شیکل آوایی این نتها به ترتیب ال‪ ،‬سی ‪ ،‬دو‪ ،‬ر‪ ،‬م ‪ ،‬فی‪ ،‬سیل و التقن ن ‪La, Si(Ti),‬‬
‫‪ Do, Re, Mi, Fa, Sol‬میباشد‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫خب حتما میگویید این نتها هفتتاسییت‪ .‬پس پنشتای دیگر چه میشییود؟ مواب را با اسییتفاده از کالویه یا‬
‫کلیدهای پیانو درمییابیم‪ .‬اگر دقت کرده باشیید این کالویهها دو رنگ سیفید و سییاه دارند (که انگار کالویههای‬
‫سییاه بهزور خودشیونو بین باقی کلیدها ما دادن!)‪ .‬نوای این کالویههای سییاه در واقو باقی نتهایی هسیتند که‬
‫تشییکقیل‬ ‫سییفقیا از افیت نیت اصییل‬ ‫در قطعیههیای موسییییقی نقش دارنید‪ .‬بیه عنیارت دیگر تمیام کلقیاایی‬
‫فرع شنیخته م شونا‪.‬‬ ‫شاهانا و کلقاای سقیهرنگ به عنوان نتای‬

‫فواصل نتها (‪)Musical Interval‬‬

‫همانطور که در عکس باال مشیاهدهکردید برای نامگذاری کالویههای سییاهرنگ یا در واقو همان نتهای فرعی از‬
‫(دیز)(‪ )Sharp‬و ‪ِ ( b‬ب لمیل)(‪ ،)Flat‬میزان بیاال ییا پیایین بودن‬
‫میدییدی اسیییتفیاده نمیکننید‪ ،‬بلکیه بیا عالئم ‪ِ #‬‬ ‫حرو‬
‫نسیینت به نتهای کناری خود را نشییان میدهند‪ .‬به این فواصییل‪ ،‬نقمپرده (‪ )Semitone‬نیز میگویند زیرا اگر‬
‫تغییرات فواصیل بین نتهای اصیلی را یک پرده در ن ر بگیریم (که همیشیه اینطور نیسیت)‪ ،‬نتهای دیز و بملدار‬
‫در وسط پردهها قرار میگیرند‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫پرده (‪ )Whole Tone‬در موسیقی معقیر سنجش فیصله بقن دو نت است‪ .‬هر چه میزان این فاصله بیشتر شود‬
‫و یا به عنارتی تعداد پردههای بین دو نت افزایش یابد‪ ،‬تفاوت زیر و بمی دو نت نیز بیشتر میشود‪.‬‬

‫ا نته این قانون که فاصییله بین نتهای اصییلی همیشییه به اندازه یک پرده اسییت‪ ،‬دو اسییت نا دارد‪ .‬با مشییاهده‬
‫کالویههای پیانو درمییابیم که بین دو نت ‪( E,F‬می و فا) و همچنین ‪( B,C‬سییی و دو) کالویهی سیییاهی ومود‬
‫خودی خود نیم پرده اسیت‪ .‬بدانید و آگاه باشیید که نتهایی‬
‫ک‬ ‫ندارد‪ .‬در واقو فواصیل بین دو مفت نت مذکور به‬
‫ن یر ‪ ،Fb‬گاهی نوشیته میشیوند‪ ،‬اما به علت توا ی نیمپردهای نتهای کر شیده در باال‪ ،‬ایلب با نام نت اصیلی‬
‫خود به کار میروند‪ .‬م ال بجای ‪ Fb‬میتوان از ‪ E‬استفاده نمود‪.‬‬

‫میتوانید این فواصل را روی کالویههای پیانو‪ ،‬به صورت مفهومی در تصویر زیر مشاهده کنید‪.‬‬

‫(برای درک بهتر این موضور بهتره پرشی به موضور گام داشتهباشی و یا صنر کنی تا با هم بهش برسیم!)‬

‫‪14‬‬
15
 ‫آکورد )‪(Chord‬‬

‫از مهمترین ابزارهای ایجاد هارمونی‪ ،‬آکورد میباشد‪ .‬میتوانیم از همان نتهایی که برای ساخت ملودی استفاده‬
‫کردیم (‪ E ،C‬و ‪ ،)G‬همزمان (با پیچ پایینتر) اسییتفاده کنیم و یک کورد سیه صیاای )‪ (Triad‬را بومود آوریم‪.‬‬
‫تومه کنید که آکورد و ملودی در الینهای متفاوت اما همزمان نواخته میشیوند‪ .‬آکورد میتواند با فاصیله یک یا‬
‫چند اکتاو با ملودی نواختهشود‪.‬‬

‫اکتاو فاصییله بین دو پیچ موسیییقی همنام اسییت که تقرینا صییدای یکسییانی دارند‪ ،‬اما یکی زیرتر و دیگری بمتر‬
‫میباشد‪.‬‬

‫حتی میتوانیم دو یا تعداد بیشتری (بیشتر از سه) از نتها را همزمان امرا کنیم و باز هم آنها را آکورد بنامیما‬
‫اما بسیار مهم است که آنها را به صورت یک مزء واحد در ن ر بگیریم‪ ،‬هرچند که از نتهای متفاوتی تشکیل‬
‫شده باشند‪.‬‬

‫پس سادهترین راه برای تشکیل یک آکورد انتخاب یک نت و امرای همزمان آن با نتی دیگر است‪ .‬هرچند‪ ،‬صدایی‬
‫که ایجاد میکند‪ ،‬مقداری تو خا ی و پوچ بن ر میرسد و انگار با افزودن نت سوم کامل میشودا اما در بسیاری از‬
‫کاربرد دارد‪.‬‬ ‫موزیکهای معرو‬

‫آکورد قسمت مدانشدنی از موسیقی حاو حاضر است و تمام ویژگیهای آهنگ (مانند احساسات‪ ،‬رنگ و …) را‬
‫در خود مای میدهد‪( .‬قنوو ندارین؟) در اک ر دورهمیها‪ ،‬نوازنده (هرچند که تازهکار و آماتور باشه) ساز خود را‬
‫برمیدارد موقو خواندن موزیکهای معرو ‪ ،‬از آکورد روی ساز خود استفاده میکند‪ .‬نواختن آکورد به او کمک‬
‫میکند پیچ صدای خود را در محدودهی موزیک اصلی بیاورد و فا ش نخواند (ملودی رو با حنجرهی خودش تو ید‬
‫میکنه)‪ .‬با نواختن تعداد محدودی از آکوردها میتوان حجم بسیار زیادی از موسیقیهای محنوب را پوشش داد‬
‫پذیری و حس آزادی که در نواختن آکوردهاست بسیار قابل تومه است‪.‬‬ ‫و این انعطا‬

‫‪16‬‬
 ‫گام )‪(Scale‬‬

‫گام مانند پا تهای رنگ نقاشهاسیت‪ .‬دانسیتن اینکه چه رنگهایی در اختیار شیما هسیتند تا با آنها موسییقی‬
‫خودتان را بسیازید‪ ،‬بسییار مهم اسیت‪ .‬ابتدا بهتر اسیت بدانیم چگونه گامها تشیکیل میشیوند تا در نهایت به طیف‬
‫نتهایی که در اختیار داریم دستیابیم‪.‬‬

‫گام قا نی از نتهاسیت‪ .‬همانطور که در مقا ه ملودی گفتیم‪ ،‬در موسییقی اک را از ‪ ۱۲‬نت متفاوت استفاده میشود‪.‬‬
‫باید بدانید که برای سیاخت یک آهنگ الزم نیسیت از تمام نتهای موسییقی اسیتفاده کنید‪ .‬کما اینکه اسیتفاده از‬
‫نتهایی که در قا ب آن موزیک ما ندارند باعث از بین رفتن تعادو و فا ش شدن‪ ،‬میشود‪.‬‬

‫در موسیقی و آواز‪ ،‬به اشتناه خواندن (یا امرا کردن) نت موسیقی و باالتر یا پایینتر بودن آن‪ ،‬فیلش گفته میشود‪.‬‬

‫مینامند‪ .‬به عنارت‬ ‫در قا ب یک ا ُکتاو کنار یکدیگر قرار گرفتهاند را گیم موسقا‬ ‫نتهایی که با یک توا ی مشخ‬
‫کننده بخشی از نام گام نیز میباشد) شرور شده و پس از پیمودن نتهای‬ ‫دیگر گام از یک نت (که مشخ‬
‫به نت همنام خود در اکتاو بعدی میرسد‪ .‬تومه کنید که نتها بصورت‬ ‫بعدی به صورت من م و با فواصل مشخ‬
‫صعودی یا نزو ی (از ن ر پیچ) کنار یکدیگر نوشته میشوند‪ .‬با تومه به همین نکته‪ ،‬مفهوم دیگری به نام مییه یی‬
‫تنیلقته )‪ (Tonality‬ومود دارد که دارای این قید ننوده و شامل ردیف نتهای من م یا نامن م یک گام میباشد‪.‬‬

‫‪17‬‬
‫نکته مهم این اسیت که گام و مایه‪ ،‬هر دو با نت اول گیم )‪ (Root note‬معرفی میشیوند‪ .‬نتهای مومود در گام‬
‫با فواصل مشخصی کنار یکدیگر قرار گرفتهاند که در مورد فواصل پرده و نیم پردهای نیز در باال صحنت کردیم‪.‬‬

‫پیروی میکند‪ .‬به زبان سییادهتر هرگاه بدانیم یه موسیییقی چه گامی دارد‪ ،‬به‬ ‫فواصییل نتهای هر گام از الگوی‬
‫دهیم‪ .‬در تصییویر زیر این ا گوها را برای دو گام ماژور و‬ ‫راحتی میتوانیم نتهای مومود در موزیک را تشییخی‬
‫مینور مشیاهده میکنید‪ .‬تومه کنید که هر گام از نت اوو گام خود شیرور شیده و به صیورت یک چرخه به همان‬
‫نت در پیچ باالتر ختم میشود‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫گام و آکوردهای ماژور )‪(Major Scale & Chords‬‬

‫گام ‪ C Major‬یک گام عا ی برای آشینایی و درک بهتر اسیتا زیرا از تمام کالویههای سیفید پیانو اسیتفاده میکند‪.‬‬
‫در واقو اگر به ترتیب از نت ‪ C‬شیرور کنیم و روی کالیههای سیفید به سیمت نت ‪ C‬با پیچ باالتر برویم‪ ،‬به این گام‬
‫دست مییابیم‪ .‬ا گوی فاصلهای در گام ماژور به ترتیب ‪:‬پرده‪ ،‬پرده‪ ،‬نقمپرده‪ ،‬پرده‪ ،‬پرده‪ ،‬پرده و نقمپرده میباشد‪.‬‬

‫‪19‬‬
‫با اسیتفاده از ا گوی فاصیلهای که تشیکیل دادیم‪ ،‬میتوانیم روی هر نتی گام ماژور بسیازیم‪ .‬با این تفاوت که ممکن‬
‫اسیت در مسییر ایجاد گام به کالویههای سییاه نیز نیاز داشیته باشییم‪ .‬به عنوان م او گام ‪ G Major‬را تشیکیل‬
‫میدهیم‪.‬‬

‫‪2۰‬‬
‫برای ساختن آکوردهای سه صدایی ماژور کافیست به فواصل بین نتها تسلط داشتهباشیم (من ور همان فواصل‬
‫پرده و نیمپرده است)‪ .‬تمامی کالویههای پیانو به ترتیب با نیمپرده فاصله نسنت به هم قرارگرفتهاند‪ .‬برای ساخت‬
‫آکوردهای ماژور کافیست با نت همنام با آکورد (به عنوان م او ‪ )C‬شرور کنیم‪ ،‬سپس سه نیمپرده یا کالویه‪،‬‬
‫فاصله دهیم و چهارمین نیمپرده را به صدا درآوریم‪ .‬در آخر برای نت سوم نسنت به نت دوم فاصلهی دو نیم پرده‬
‫را رعایت کرده و سومین کالویه را انتخاب میکنیم‪ .‬بنابراین آکورد ‪ C Major‬از سه نت ‪E ،C‬و ‪ G‬تشکیل میشود‪.‬‬

‫‪21‬‬
 ‫گام و آکوردهای مینور )‪(Minor scale & Chords‬‬

‫موزیکهایی که در گام مینور و بوسیله آکوردهای مینور ساخته میشوند عموما نسنت به ماژورها حس یمگینتری‬
‫دارند‪ .‬اگر به صوت زیر گوش دهید متومه این موضور خواهید شد‪.‬‬

‫حاال چه تفاوتی باعث این تغییر حا ت میشود؟ قطعا قا ب یا همان گام مینور در ا گوی فواصل نتهای خود‬
‫تفاوتهایی دارد‪ .‬ا گوی فاصله ای در گام ماژور به ترتیب ‪:‬پرده‪ ،‬نقمپرده‪ ،‬پرده‪ ،‬پرده‪ ،‬نقمپرده‪ ،‬پرده و پرده میباشد‪.‬‬

‫‪22‬‬
‫برای تشیکیل آکوردهای مینور الزم اسیت فاصیلهی نت اوو (همنام با آکورد) از دومین نت یک و نیم پرده و فاصیله‬
‫نت سیوم از نت دوم به اندازهی دو پرده باشید‪ .‬به عنارت دیگر پس از انتخاب نت اوو‪ ،‬دو کالویه فاصیله میدهیم‬
‫و کالویه سییوم را میفشییاریم و نت آخر را پس از سییه کالویه فاصییله‪ ،‬چهارمین کالویه پس از نت دوم انتخاب‬
‫میشود‪ .‬به عنوان م او آکورد ‪ C Minor‬از نتهای ‪ Eb ، C‬و ‪ G‬تشکیل شدهاست‪.‬‬

‫آسانترین روش برای تشکیل هر نور آکورد ماژور و مینور‪ ،‬رعایت ا گوی زیر است‪ .‬باکسهای قرمز نشاندهندهی‬
‫نتهای اصلی آکورد و باکسهای سرمهای نتهای مابین آنهاست که فاصهی هرکدام تا نت بعدی‪ ،‬نیم پرده‬
‫میباشد‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫در زیر فواصیل نتای را به صیورت تئوری و روی خطوط حامل مشیاهده میکنید که در ادامه با نحوهی نتنویسیی‬
‫بیشتر آشنا میشویم‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫خطوط حامل (‪)Staff‬‬

‫و تلفک هر کدام از نتها در نت نویسی استفاده کنیم‪ ،‬برگهی نت آنقدر شلوغ و بههمریخته میشود‬ ‫اگر از حرو‬
‫که کسیی قادر به خواندن آن نیسیتا یا اگر هم کسیی بتواند بخواند در نواختن همزمان آن دچار مشیکل میشیود‪.‬‬
‫به همین د یل موزیسییینها همواره به دنناو روشهایی بودند که بتوانند تمام ویژگیهای صییوت را با نمادهای‬
‫ساده در عین حاو قابل درک برای عموم مردم‪ ،‬نشان دهند‪ .‬خطوط حامل‪ ،‬در ساده نویسی نقش فراوانی داشتند‪.‬‬
‫در واقو خطوط حامل شییامل پنش خط افقی و موازی با فواصییل مسییاوی میباشییند‪ ،‬که نتها میان یا روی این‬
‫خطوط نوشته میشوند‪ .‬تومه شود که نحوه شمارش این خطوط از پایین به باال میباشد‪.‬‬

‫‪25‬‬
‫به وسییله خطوط حامل م توان ییزده نت را نمییش داد‪ .‬ا نته که تعداد پیچهای موسییقایی بسییار زیاد اسیت و‬
‫نمایش همه آنها توسییط پنش خط حامل عملی نمیباشیید‪ .‬به عنوان م او اگر نت ‪( A‬ال) با عدد فرکانس ‪ 44۰‬را‬
‫روی خطوط حامل نشیییان دهیم‪ ،‬نت ‪( A‬ال) دیگری که دارای عدد فرکانس ‪ 176۰‬میباشییید بسی یییار باالتر از این‬
‫کنند که نت‬ ‫پنشخط قرار خواهد گرفت‪ .‬پس نتیجه میگیریم این پنش خط حامل به تنهایی نمیتوانند مشییخ‬
‫نشیان داده شیده دارای چه عدد فرکانسیی میباشید و همچنین اگر قطعه موسییقی ما دامنه وسییعی از نتهای‬
‫نای نم بیشیا‪ .‬پس موسییقیدانان‬ ‫موسییقی را شیامل شیود‪ ،‬ظرفقت خطوط حیمل به اناازه نشیین دادن امه‬
‫برای حل این مشکالت به سه راه حل اندیشیدهاند‪:‬‬

‫بی خطوط اصل حیمل در بیال یی پییین‬ ‫‪ .۱‬افزودن خطوط کوچک و اضیفه مواز‬

‫در این روش بهتر است تعداد خطوط اضافه آنقدر زیاد نناشد که در نتخوانی مشکلساز شود‪ .‬همچنین بهکاربردن‬
‫خطهای اضافه بیشتر باال یا پایینتر از خود نت‪ ،‬تغییری در نام و صدای نت بومود نمیآورد‪ .‬پس زومی به‬
‫استفاده از این خطوط زائد نمیباشد‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫‪.۲‬استفیده از عالمت اکتیو‬

‫بعضی مواقو که یک یا چند نت خارج از محدودهی باقی نتها میباشند و میخواهیم برای سهو ت در نتخوانی‬
‫از خطوط اضافه زیاد استفاده نکنیم‪ ،‬میتوان از عالمت ا ُکتاو نیز استفاده کرد‪ .‬همانطور که قنال هم گفتهشد‪ ،‬اکتاو‬
‫فاصله بین دو پیچ موسیقی همنام است که تقرینا صدای یکسانی دارند‪ ،‬اما یکی زیرتر و دیگری بمتر میباشد‪.‬‬
‫عکس زیر مفت نت را نشان میدهد که فاصله بین مفت نتها برابر یک اکتاو میباشد‪ .‬تومه کنید که فضای‬
‫بین دو نت مدن ر است‪.‬‬

‫پس بنا به این تعریف عالمت اکتاو(‪ )8va‬میتواند باالی یکی یا گروهی از نتها قرار گیرد و آنها را یک اکتاو‬
‫باالتر بنرد و برعکس اگر پایین گروهی از نتها قرار بگیرد‪ ،‬نوازنده باید آنها را یک اکتاو پایینتر امرا کند‪ .‬ا نته‬
‫داخل برگه و شیتهای موسیقی ممکن است با عنارت (‪ )8va sopra‬برای یک اکتاو باالتر و (‪ )8va bassa‬برای‬
‫یک اکتاو پایینتر موامه شوید‪ .‬همچنین در نرمافزارهای کامپیوتری نشانه (‪ )8va‬برای یک اکتاو باالتر و (‪)8vb‬‬
‫برای یک اکتاو پایینتر استفاده میشود‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫موسقا‬ ‫‪.۳‬استفیده از کلقاای‬

‫مایگاه کلید در موسیقی سمت چپ خطوط حامل میباشد و با تومه به اینکه چه نور کلیدی و بر روی کدام یک‬

‫میگردد‪ .‬کلیدهایی که عموما‬ ‫از خطوط حامل قرار بگیرد نام و موقعیت بقیه نتها بر روی خطوط حامل مشخ‬

‫در موسیقی به کار میروند‪ ،‬سه کلید ُسل‪ ،‬دو و فا میباشند‪ .‬همچنین کلید خن ی یا ریتم بیشتر برای پرکاشن و‬

‫سه کلید مذکور‪ ،‬این کلید برای نشان دادن ریتم و ضرب‬ ‫سازهای کوبهای مورد استفاده قرار میگیرد‪ .‬برخال‬

‫کردن پیچ‪ .‬در این قسمت در مورد کلیدها توضیحات بیشتری خواهیم داد‪.‬‬ ‫بومود آمدهاست نه برای مشخ‬

‫‪28‬‬
 ‫کلید در موسیقی (‪)Clef‬‬

‫به زبان سیاده اگر بخواهیم تمام نتهایی را که در قطعات موسییقی نواخته میشیوند روی خطوط حامل نشیان‬
‫دهیم به ییزده خط حیمل (خطوط حیمل عموم ) احتیاج خواهیم داشیت‪ .‬اما چشیم و مغز انسیان توانایی شیمردن‬
‫سییریو این خطوط و یافتن نت مورد ن ر را در ح ه ندارد‪ .‬بنابرین از عالمتهایی به نام کلید موسیییقیایی برای‬
‫نشان دادن بستر نتها استفاده میکنیم‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫کلیدهای فا و سیل در موسییقی مکمل یکدیگر میباشیند و کلید دو تنها زمانی اسیتفاده میشیود که نتهای مورد‬
‫ن ر تماما در بسیتر یکی از کلیدهای فا و سیل ما نشیوند‪ .‬به عنارت دیگر حد وسیط دو کلید میباشید‪ .‬در ویدئو زیر‬
‫توا ی نتها از ابتدای کلید فا تا انتهای کلید سل را مشاهده میکنید‪.‬‬

‫استفاده از کلید در بسیاری از مواقو کار را ساده میکند‪ .‬به عنوان م او در شکل زیر نمایش یک نت را خارج از‬
‫شما کدام یک است؟خطوط اضافه یا کلید؟ ا نته این سواو کمی‬ ‫محدوده نتهای قنلی شاهد هستیم‪ .‬ترمی‬
‫استفیده کرد تی پقچ نتای‬ ‫در انگیم استفیده از خطوط اضیفه م بییست از کلقا موسقا‬ ‫مشکل دارد زیرا حت‬
‫واوع بر خطوط مشخص شود‪.‬‬

‫‪3۰‬‬
31
 ‫مفهوم ریتم )‪(Rythm‬‬

‫م کننا‪ .‬در‬ ‫حرکت یی صیوت منمم و وو تعری‬ ‫اگر مسیتومویی در منابو داشیتهباشیید‪ ،‬معموال ریتم را الگو‬
‫در انگ اسیت که توسیط ضیرب یی بقت )‪ (Beat‬موسیقا را به‬ ‫واقو ریتم در موسییقی‪ ،‬ضیربین )‪ (Pulse‬اصیل‬
‫سیمت للو ااایت م کنا ‪.‬اک ر مواقو ریتم یک موزیک یا صیوت را به سیادگی و بدون آنا یز کردن آن احسیاو‬
‫خواهید کرد‪ .‬در این مورد میتوانیم ریتم را با پیچ )‪ (Pitch‬نیز مقایسییه کنیما زیرا هر دوی آنها بسییقیر زیید در‬
‫زناگ روزمره شینقاه م شیونا و همیشیه کنارمان بودهاند‪( .‬م او بزنیم؟) صیدای ضیربان قلب‪ ،‬موتور قطار و تیک‬
‫تاک ساعت و … نمونههایی از ریتم هستند که به درک آن کمک میکنند‪.‬‬

‫از مزیتهای آسیان بودن فهم ریتم‪ ،‬امکان تجزیه و تحلیل چگونگی اسیتفادهی افراد مختلف از ریتم اسیتا چراکه‬
‫در آینده میتوانیم از مواردی در موسییقیمان اسیتفاده کنیم که ارتناط بهتری با نوازندگان دیگر میگیرد‪ .‬همچنین‬
‫به سادگی پروژههای خودمان را آنا یز میکنیم و ا مانهای هیجانانگیزتر ایجاد میکنیم‪.‬‬

‫ضرب و میزان )‪(Beat & Bar‬‬

‫خب به موضور اصلی میپردازیم‪ .‬در موسیقی ضربهای رابتی ومود دارند که این ضربها در میزانهایی )‪(Bars‬‬
‫مرتنا تکرار میشوند‪ .‬این میزانها توسط خطوط میزان )‪ (Bar-Lines‬که خطوطی قائم و عمود بر خطوط حامل‬
‫زمین ‪ ،‬که شنوناگین معموال ً در انگیم‬ ‫هستند‪ ،‬از یک دیگر مدا میشوند‪ .‬ضرب )‪ (Beat‬عبیرت است از واحاای‬
‫شنقان موسقا بی حرکیت موزون و امیانگ بان یی بی دست زدن و پی کوبقان بی ن امراا م کننا‪.‬‬

‫‪32‬‬
‫میتوانیم همانند م او باال میزانها را ‪ 4‬ضیییربی در ن ر بگیریما اما زوما نیازی نیسیییت که سیییازها روی تمامی‬
‫ضیربها نتی را بنوازند‪ .‬تنها الزم اسیت در حوا ی آنها نواخته شیوند و توسیط ضیربها کنترو شیوند‪( .‬یکم گیش‬
‫کنندو‪ .‬شیاید بگین پس اونایی که نیازی بهشیون نیسیت چرا وارد قضییه میشین؟ اما با شینیدن چند تا م او‬
‫ساده معلوم میشه که برای هماهنگ بودن کل آهنگ بهشون نیاز داریم‪).‬‬

‫دیرند یا کشش زمانی )‪(Duration / Note Value‬‬

‫یک نت‪ ،‬هم پیچ و هم کشش زمانی یک صدای موسیقیایی را نشان میدهد‪ .‬در قسمت پیچ دیدیم که هر کدام‬
‫از نتها برای معرفی خودشیییان بر روی قسیییمتی از خطوط حامل رسیییم میشیییوند‪ .‬هماکنون منحث را کاملتر‬
‫میکنیم‪ .‬هر کدام از نتها باتومه به نمادی که دارند از ارزش زمانی خاصی برخوردار میباشند‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫در زیر پنش مورد از ارزش زمانی نتها را مشاهده میکنید‪:‬‬

‫یک نت کامل (نت گرد) که به شیکل دایره یا بیضیی اسیت‪ ،‬مرمو باقی نتها محسیوب میشیود‪ .‬بدین صیورت که‬
‫نت سیفید که دارای خط عمودی چسینیده به خود اسیت‪ ،‬ارزش زمانی نصیف نت گرد یا کامل را دارد‪ .‬نت سییاه‬
‫ارزش زمانی نصیف سیفید و ربو نت گرد را داراسیت‪ .‬و همینطور نت چنگ با یک پرچم ارزش زمانی نصیف نت‬
‫سیییاه را داراسییت و به همین ترتیب ادامه مییابد‪ .‬پرچمها میتوانند به هم متصییل شییوند و خطوط عمودی‬
‫چسنیده به نتها قابلیت رسم در پایین یا باالی نت را دارند‪ .‬اما این مورد تغییری در کشش زمانی آن نت ایجاد‬
‫نمیکند‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫ارزش زمانی نتها )‪(Duration / Note Value‬‬

‫با فرض اینکه مقزان می چهیر ضیرب م بیشیا شیرور میکنیم‪ .‬این بدین معناسیت که چهار ضیرب با ارزش زمانی‬
‫یک چهارم (‪ )1/4‬داخل این میزان قرار دارند‪ .‬مای این ضیییربها میتوانیم چهار نت موسییییقی قرار دهیم که به‬
‫عنوان نت سییاه شیناخته میشیوند‪ .‬همچنین این قابلیت را داریم که مای دو نت سییاه‪ ،‬نت دیگری (نت سیفید)‬
‫قرار دهیم که کشیش زمانی دو برابر داشیته باشید‪ .‬از ن ر ریاضیی‪ ،‬این نت نسینت به میزان چهار ضیربی ما دارای‬
‫ارزش (‪ )2/4‬یا به عنارت دیگر (‪ )1/2‬میباشیید‪ .‬این روند به اینجا ختم نمیشییود‪ .‬نت گرد‪ ،‬کشییش زمانی دوبرابر‬
‫نسنت به نت سفید داراستا بنابراین با یک نت گرد میتوان کل ضربهای میزان را اشغاو کرد‪.‬‬

‫نکته اول‪ :‬نتها با کشش زمانی متفاوت نسنت به مواردی که گفتیم نیز ومود دارد‪ .‬مانند نت چنگ که ارزش‬
‫زمانی آن نصف نت سیاه است (‪ )1/8‬و … ‪ .‬استفاده از آنها در تمامی سنکهای موسیقی رواج دارد‪.‬‬

‫‪35‬‬
‫نکته دوم‪ :‬در فرهنگ و زبان فارسی‪ ،‬نامگذاری نتها بر اساو شکل ظاهری آنها صورت گرفته است (م ال نت‬
‫گرد که دایره شکله)ا اما در التین‪ ،‬ایلب نتها را بر اساو ارزش زمانیشان نامگذاری میکنند‪ .‬به عنوان م او همان‬
‫نت گرد که ارزش تعداد ضربهایش برابر با میزان چهار ضربی است‪ ،‬نت کامل )‪ (Whole note‬نام دارد و به‬
‫همین ترتیب نت سفید‪ ،‬نت نصف )‪. (Half note‬‬

‫در شکل زیر تعدادی از این نتها را مشاهده میکنی‪.:‬‬

‫نتهای چندگانه‬

‫اکنون ممکن اسییت این سییواو برایتان پیش بیاید که مضییرب دو بودن ارزش زمانی نتها ما را بسیییار محدود‬
‫نمیکند؟ مواب م نت اسیت اما تومه کنید که زوما نیازی به تقسییمبندی نتها به این شیکل نداریم ‪.‬م توانقم از‬
‫نسیبتای عجقب غریب اسیتفیده کنقم مانند نت چنگ سیهگینه که از تقسییم نت سییاه به سیه قسیمت تشیکیل‬
‫میشود‪( .‬حاال ارزش زمانی این نت رو حدو بزنید(‬

‫‪36‬‬
 ‫نتهای نقطهدار (‪)Dotted note‬‬

‫نوبت آن اسییت که درباره نتهایی که یک نقطه کوچک کنارشییان ومود دارد صییحنت کنیم‪ .‬بصییورت خالصییه و‬
‫امین نت به کشیش زمین اش افزوده شیود‪ .‬برای فهم بهتر این موضیور‬ ‫مختصیر این معنا را دارد که به اناازه نصی‬
‫اگر نت گرد همراه نقطه کنارش داشیته باشییم‪ ،‬به اندازهی نصیف ارزش نت گرد که یک نت سیفید میشیود‪ ،‬کشیش‬
‫نت افزایش پیدا میکند‪ .‬به یاد داشیته باشیید که این بدان معنی نیسیت که نوازنده یک نت گرد و یک نت سیفید‬
‫مینوازد بلکه در موسیقی نت گرد نقطهدار ‪ ۱.۵‬برابر ارزش زمانی خودش کش پیدا میکند‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫خط اتحاد (‪)Tie‬‬

‫به عنوان موضور اخر در این قسمت باید به خط اتحید اشاره کنیم‪ .‬زمانی پیش میآید که میخواهید نت با ارزش‬
‫زمانی خاصی را داخل میزان قرار دهید اما نتهای کناری از ن ر زمانی فضایی برای قرارگرفتن کامل آن نت در‬
‫میزان باقی نمیگذارند‪ .‬راه حل این مشکل آن است که نت را به ارزش زمانی کوچکتر بشکنید و هر چه از ارزش‬
‫زمانی آن باقی ماند در میزان بعد قرار بدهید‪ .‬سپس برای اینکه هر کدام از دو نت به صورت مداگانه نواخته‬
‫به نت اول اضیفه‬ ‫نشوند خطی منحنی شکل در باال یا پایین آن دو رسم کنید‪ .‬با این کار کشش زمین نت بعا‬
‫ً‬
‫اصطالحی متحا م شونا‪.‬‬ ‫م شود و‬

‫سکوت )‪(Silence / Rest‬‬

‫در موسییقی سیکوت نیز به اندازه نواختن سیازها مهم اسیت‪ .‬اگر نت نواخته نشیود امین فایی را در مقزانای به‬
‫کردن کشیش زمانی آن‬ ‫عنوان سیکوت و اسیتراحت رعییت م کنقم ‪.‬برای نمایش دادن سیکوت و همچنین مشیخ‬

‫‪38‬‬
‫به اندازهی کشش زمانی نتها تعدد عالمت داریم‪ .‬به عنارت دیگر حاال که با انوار ارزش زمانی نتها آشنا شدیم‬
‫باید بدانیم متقابال برای هر نت مانند نت سفید‪ ،‬عالمتی داریم که به همان مقدار سکوت ایجاد میکند‪.‬‬

‫میزان نما )‪(Time Signature‬‬

‫هنگام نوشتن یک آهنگ‪ ،‬از ارزشهای زمانی مختلف و بیشماری استفاده خواهیم کرد‪ .‬مادامی که از میزان نمای‬
‫خود تنعیت کنیم‪ ،‬مشیکلی پیش نمیآید‪ .‬اگر به عکسهای پیشین تومه کرده باشید‪ ،‬میزانها با دو عدد که روی‬
‫هم قرار دارند شیرور میشیوند‪ .‬همهی اطالعات مهم دربارهی ریتم یک موسییقی توسیط همین دو عدد مشیخ‬
‫میشیود‪ 4/4 .‬که گاهی اوقات با ‪ c‬هم نمایش دادهمیشیود‪ ،‬از پرکاربردترین میزان نماها در موسییقی میباشید‪.‬‬
‫عاد پییین شیکل ضیرب و عاد بیالی معرت تعااد ضیرب اسیت‪ .‬در میزان نمای ‪ ،4/4‬عدد باال نشیان میدهد که در‬

‫‪39‬‬
‫هر میزان چهار ضیرب داریم و عدد پایین‪ ،‬اگر به صیورت کسیر بنویسییم (‪ )1/4‬نشیان دهندهی ارزش زمانی نتی‬
‫است که چهار مرتنه در میزان بار تکرار میشود‪ .‬در این م او آن نت‪ ،‬نت سیاه میباشد‪.‬‬

‫تاکید ضربها )‪(Emphasis‬‬

‫این نکته شیاید برایتان خیلی ما ب باشید‪ .‬درسیت اسیت که میزانها از تعدادی بیت و ضیرب تشیکیل میشیوند که‬
‫یکسییان میباشییندا اما برای ایجاد مذابیت بیشییتر در موزیکها سییعی میشییود روی بعضییی از ضییربها تاکید‬
‫بیشیتری شیود و در واقو پر رنگتر نواخته شیوند‪ .‬این موضیور در مترونومای )‪ (Metronome‬که از ممله وسیایل‬
‫تمرینی برای هنرمویان میباشید‪ ،‬مشیهودتر اسیت‪ .‬هنرمویی که آماتور اسیت و در حاو یادگیری سیاز میباشید‪ ،‬از‬
‫مترونوم برای رو ریتم نواختن موسییقی خود استفاده میکند‪ .‬مترونوم به طور پیشفرض ضرب اوو هر میزان را‬
‫با صدای بیشتری میزند و مرتنا یادآوری میکند تا اصطالحا از ضرب ما نمانید‪.‬‬

‫‪4۰‬‬
‫سوا ی که در اینجا میخواهیم به آن پاسخ دهیم این است که‪ :‬میزان نماهای ‪ 3/4‬و ‪ 6/8‬به صورت تئوریک با‬
‫هم تفاوتی ندارندا پس چرا داخل قطعات موسیقی مختلف فقط یکی از آنها را استفاده نمیکنند؟‬
‫مواب بسیار ساده است‪ .‬در میزان نماهای ‪ 3/4‬سه ضرب داریم که تاکید میتواند به عنوان م او روی نت اوو‬
‫باشد و در تمام موسیقی این ا گو تکرار میشود اما در میزان نمای ‪ 6/8‬که ‪ 6‬ضرب داخل یک میزان است میتوانیم‬
‫ضرب اوو را بسیار قوی و ضرب چهارم را کمی ضعیفتر از ضرب اوو امرا کنیما که در این صورت تغییراتی در‬
‫قطعه بومود خواهدآمد‪.‬‬

‫ملودی (‪)Melody‬‬

‫در تمام موزیکها ملودی از مهمترین قسمتها میباشد‪ .‬حتی میتوان گفت در گذشته تنهی المین مولود در‬
‫بود ‪.‬مخصوصا در اروپا که برای خواندن آوازهای مذهنی و مراسمهای مهم ساو صرفا از ملودی‬ ‫ملود‬ ‫موسقا‬
‫استفاده میکردند و متنهایشان را آهنگینتر میکردند‪ .‬ملودی میتوانست بسیار ساده باشد‪ ،‬به همین علت‬
‫عموم مردم میتوانستند به راحتی آن را زمزمه کنندا اما با گذشت زمان آهنگسازان روی ملودی تحقیقات بیشتری‬
‫ترکیب شود و‬ ‫انجام دادند و سعی کردند پا فراتر از آن بگذارند و دنناو ا مانهایی بگردند که با ملودی خا‬
‫موسیقی را کاملتر کنند‪ .‬در این مسیر دریافتند که با افزودن نتهایی با پیچهای مختلف (که همزمان با نتهای‬
‫ملودی امرا میشه یا همون هارمونی) میتوانند به موسیقی داینامیک‪ ،‬عمم و رنگ بیشتری بدهند‪.‬‬

‫‪41‬‬
 ‫هارمونی )‪(Harmony‬‬

‫اوو را‬ ‫اینجاست که مفهوم دیگری به نام هارمونی به کمک ما میآید‪ .‬همانطور که در مهان هستی ن م حر‬
‫نتای بی یکایگر‪ ،‬در موسقا نقز بسقیر مهم است ‪.‬در واقو معنا و مفهوم هارمونی‬ ‫میزندا امیانگ ‪ ،‬نمم و سیزگیر‬
‫نیز همین می باشد‪ .‬معموال این تفکر ومود دارد که باید بسیار خوش شانس باشید تا بتوانید هارمونی مناسب‬
‫برای یک ملودی پیدا کنیدا اما اینطور نیست‪ .‬تمام قسمتهای موسیقی قا ب تئوریک دارند و میتوان با یادگیری‬
‫آنها و استفاده از خالقیت به نتیجهی مطلوب رسید‪ .‬چیزی که قرار است در پایان این مقا ه به آن دستیابیم‪،‬‬
‫مفهوم و چگونگی ایجاد همین هماهنگیهاست که پیشزمینه آن آشنایی با مفاهیم آکورد و گام است‪.‬‬

‫تفاوت ملودی و هارمونی‬

‫با تومه به مناح ی که اندکی قنل آموختیم‪ ،‬میتوان با چند نت در پیچهای مختلف یک آوای موسیقی تشکیل‬
‫داد‪ .‬در اینجا فرض میکنیم سه نت ‪E ،C‬و ‪ G‬برای ساخت موزیکمان کافی هستند و با کنار هم قرار دادن آنها به‬
‫یک ملودی خواهیم رسید‪.‬‬

‫‪42‬‬
‫نتها در یک بازه زمانی در حاو نواخته شدن هستندا اما نکته ما ب تومه این است که انگیم الرا ملود اقچ‬
‫امزمین بی یکایگر نواخته نشاهانا ‪.‬انگار نتها برای انجام یک کار اداری‪ ،‬در یک صف‪ ،‬پشت سر یکدیگر‬ ‫دو نت‬
‫ایستادهاند و قانون نمیگذارد دو اربابرمور همزمان با هم وارد موسیقی شوند‪ .‬همچنین ممکن است کار اداری‬
‫یک نت بیشتر از از دیگری طوو بکشد (این قسمت بستگی به خود آهنگساز داره و دیدیهی االن ما نیست)‪.‬‬

‫‪43‬‬
‫حاال فرض کنید مانند یک بانک‪ ،‬بامههای مختلفی برای امرای نتها ومود داشیتهباشید‪ .‬درسیت اسیت که هنوز‬
‫هم باید قانون نوبت رعایت شییودا اما مشییکلی ندارد که چند نت همزمان با هم امرا شییوند‪ .‬خب با این م او‪،‬‬
‫مفهوم هارمونی واضی تر شید‪ .‬پس نتایی م تواننا امزمین و امیانگ بی ملود نواخته شیونا و محاودیت‬
‫دو یی چنا نت‪ ،‬کنیر یکایگر ولود ناارد‪.‬‬ ‫برا الرا‬

‫‪44‬‬
 ‫فرم )‪(Form / Structure‬‬

‫فرم ساختار کلی قطعه موسیقی میباشد‪ .‬به طور طنیعی انسانها به تکرار تمایل بیشتری دارند چراکه آسانترین‬
‫ا گو در مهان میباشد‪ .‬ایدههای موسیقی کوتاه )‪ (Phrase‬با یکدیگر ترکیب میشوند و قسمتهای بزر تری به‬
‫نام )‪ (Section‬یا بخش را میسازند که احساو مشابهی با ایده او یه دارند‪ .‬میتوان از یک سکشن در طوو‬
‫آهنگ استفاده نمود اما تکرار بیش از حد آن خستهکننده است‪ .‬به همین علت ایلب در آهنگها بخشهای‬
‫متفاوتی را شاهد هستید‪ .‬با این تفاسیر‪ ،‬فرم در یک قطعه موسیقی به ما میگوید که چگونه بخشهای مختلف‬
‫التین نامگذاری میکنند که ترتیب قرارگیری آنها‬ ‫)‪ (Sections‬کنار هم قرار گرفتهاند‪ .‬معموال بخشها را با حرو‬
‫باشد‪ .‬دو روش معموو برای قرارگیری سکشنها کنار یکدیگر ‪ Binary‬و ‪ Ternary‬میباشد‪.‬‬ ‫کنار هم مشخ‬

‫نور فرم با تکرار بخشهای مشابه تغییری نمیکند و در حقیقت رابطه بین بخشهای متفاوت‪ ،‬فرم را میسازند‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫شدت صوت )‪(Dynamics‬‬

‫آهنگساز در برگههای نت قطعه موسیقی‪ ،‬نشانههایی برای کنترو حجم و شدت صدای ساز که نوازنده باید رعایت‬
‫کند قرار میدهد‪ .‬مقزان شات صاا در موسقا ‪ ،‬دینیمقک نیمقاه م شود‪ .‬شدت صدا به دامنه نوسانی که صوت را‬
‫پدید میآورد بستگی دارد‪ .‬به عنوان م او هر قدر سیم گیتار شدیدتر نواخته شود و یا روی کالویه پیانو فشار‬
‫بیشتری وارد شود‪ ،‬صدای پدید آمده قویتر خواهد بود‪.‬‬

‫‪46‬‬
 ‫بافت‪ :‬تعداد الیههای موسیقی )‪(Texture‬‬

‫تکسچر یی بیفت‪ ،‬یکی از ا مانهای موسیقی است که الیههای صوتی را از ن ر تعداد و عملکرد‪ ،‬آنا یز میکند‪ .‬یک‬
‫)‪ (Monophonic‬نامدارد که فقط یک الیه صوتی (یعنی ملودی) را شامل‬ ‫بافت معموو و ساده تکصاای‬
‫میشود‪ .‬در این نور بافت اصال اهمیتی ندارد که چه تعداد ساز یا صدا حاضر هستند‪ .‬تا زمانی که همه آنها یک‬
‫را امرا کنند‪ ،‬موسیقی بافت تکصدایی دارد‪ .‬همچنین موردی ندارد که اصوات‪ ،‬دارای فرکانسهای‬ ‫ملودی مشخ‬
‫مشابه باشند یا در اکتاوهای متفاوت پیچهای باال یا پایینتر داشته باشند‪.‬‬

‫نور بافت موسیقی‪ ،‬اهمیتی ندارد که ساز کوبهای یا درامز داشتهباشیم یا خیر‪ .‬در اک ر مواقو درامز‬ ‫در تشخی‬
‫(الیه ریتمیک)‪ ،‬نه ملودی حساب میشود و نه هارمونی‪ .‬نکته ما ب اینجاست که حتی سمفونیهایی ومود دارند‬
‫بافت به ظاهر ساده استفاده میکنند‪( .‬اما خودمونیم! طوالنی شدن بافت تکصدایی میتونه‬
‫ک‬ ‫که از این نور‬
‫ما دارای الیه دیگری به نام هارمونی میباشند‪.‬‬ ‫خستهکننده باشه‪ ).‬پس تعداد زیادی از موسیقیهای اطرا‬

‫)‪ (Homophonic‬تغییر میکند‪.‬‬ ‫زمانی که هارمونی با ملودی همراه شود‪ ،‬بافت موسیقی به بافت امصاای‬
‫همراهی این دو الیه به این صورت است که یک الیه تومه شما را ملب میکند‪ ،‬در حا ی که دیگری در حاو پرسه‬
‫زدن در پسزمینه است‪ .‬بسیاری از آهنگهای محنوب ‪ Homophonic‬هستند‪.‬‬

‫اگر یک قطعه موسیقی دارای تعدادی الیه مستقل باشد که همزمان در حاو امرا هستند و شما مطمئن نناشید که‬
‫)‪(Polyphonic‬‬ ‫کدامیک ملودی است‪ ،‬قطعا با بافت مدیدی روبهرو هستید‪ .‬این نور تکسچر را چناصاای‬
‫حتی زمانی که تنها دو ملودی مختلف در حاو امرا میباشند هم اتفاق میافتد‪ .‬روش دیگر به‬ ‫مینامند‪ .‬پل فون‬
‫این صورت است که همان ملودی با تاخیر پخش شود و نقطهی شرور متفاوتی داشته باشند‪( .‬اصطالحا به آن‬
‫‪ Round‬میگویند‪).‬‬

‫‪47‬‬
‫صحنت از بافت پل فونقک بود‪ ،‬اگر محتوای سایت آرتیستشو رو دنناو میکنین‪ ،‬قطعا متومه قسمت‬
‫پادکستامون شدین‪ .‬اسم پیدکست (پل فون ) از همین بافت گرفته شده که قراره داخلش به گپوگفت دوستانه‬
‫سایت مرامعه و یا روی این ینک کلیک‬ ‫در مورد موسیقی بپردازیم‪ .‬برای شنیدن پادکست میتونید به بخش بال‬
‫کنید‪.‬‬

‫آخرین نور از بافتها‪ (Heterophonic) ،‬نامدارد که معادو آن میتواند تفاوتصدایی باشد‪ .‬در موزیکهای‬
‫یربی بسیار کمیاب اما در باقی موزیکها بسیار معموو است‪ .‬اگر دو ورژن متفاوت از یک ملودی همزمان با هم‬
‫امرا شوند این نور بافت را تشکیل میدهند‪ .‬معموال یکی از الیههای ملودی دارای نتهای بیشتری (نتهای‬
‫تزئین) نسنت به دیگری است و یا مقداری ا گوی ریتمیک متفاوت دارند‪ .‬در یک آهنگ ممکن است ترکینی از‬
‫چند نور بافت را شاهد باشیم‪ .‬چراکه قطعه هیجانانگیزتر خواهد شد‪.‬‬

‫‪48‬‬
 ‫سرعت‪ُ ،‬تندا یا تمپو )‪(Tempo‬‬

‫آخرین موضور و خوشنختانه آسانترین موضوعی که قرار است رامو به آن صحنت کنیم تمپو است‪ .‬تمپو‪ ،‬سرعت‬
‫ضربیت یی پیلسای در یک وطعه موسقا م بیشا‪( .‬یا به عنارت دیگر ُتندی و کندی در هر قطعهی موسیقی)‪.‬‬

‫تمپو به تعداد ضربات در هر بار بستگی ندارد‪ .‬تومه داشته باشید که این مفهوم را نناید با کشش زمانی نتها‬
‫اشتناه بگیرید‪( .‬به زبان ساده تمپو سرعت کلی قطعه موسیقی میباشد و اعدادی که در سرکلید برگه موسیقی‬
‫نوشته میشود نشاندهنده ارزش نتها از حاظ کشش زمانی میباشد‪ ).‬همچنین پیچیدگی ریتم بر روی تمپو‬
‫هیچ تأریری ندارد‪ .‬وقتی ریتم شلوغتر میشود‪ .‬انگار که سرعت موسیقی هم در حاو افزایش استا در حا ی که‬
‫اینچنین نیست‪.‬‬

‫چرا تمپو مهم است؟‬

‫تمپو تأریر بسییار زیادی بر روی احسیاو یا اسیتایل یک قطعه موسییقی دارد‪ .‬به عنوان م او در موسییقی دیسیکو‪،‬‬
‫سرعت قطعه زیاد و در موسیقی عاشقانه و رمانتیک‪ ،‬سرعت قطعه کم است‪.‬‬

‫چگونه بفهمیم تمپوی یک قطعه موسیقی چه مقدار است؟‬

‫برای فهمیدن سرعت قطعه دو راه ومود دارد که در برگه نت قطعه نوشته شده است‪.‬‬

‫‪49‬‬
 ‫عالئم تمپو )‪(Tempo Marking‬‬

‫این کلمات و عالئم در ابتدای برگه نت قطعه موسیقی نوشته میشود و ایلب ایتا یایی هستند‪.‬‬

‫اعداد مشخصه سرعت )‪(Metronome Marking‬‬

‫این مورد در برگه نتهای امروزی بیشتر نوشته میشود و تعداد ضربه در یک دقیقه را نشان میدهد‪(BPM) .‬‬

‫‪5۰‬‬
 ‫تغییر تمپو‬

‫اگر آهنگساز بخواهد سرعت قطعه موسیقی را ناگهانی تغییر دهد‪ ،‬میتواند از عنارت یا عدد تمپو مدید در مکان‬
‫تغییر سرعت استفاده کند‪ .‬اما این تغییر سرعت ناگهانی در موسیقی آنچنان مرسوم نیست و آهنگسازان ترمی‬
‫میدهند به صورت تدریجی از سرعت بکاهند‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫واژه نامه‬

‫ال‬

‫ضیرب میزان اسیت‪ .‬در این‬

‫ک‬ ‫کسیین در موسییقی‪ ،‬به معنی تأکید یا تکیه بر شیدت صیدا روی یک یا چند ُنت در‬
‫شییوه‪ ،‬با َنما کد (<) که روی ُن ک‬
‫ت خاص‪ ،‬قرار میگیرد‪ ،‬حدود دوبرابر از درمهی شیدت نوشیتهشیده بر شیدت صیدا‬
‫افزوده میشود‪.‬‬

‫زمان چند صدا یا ُنت گفته میشود‪ .‬آکوردها به من ور ایجاد هماهنگی و تقویت ملودی‬
‫ک‬ ‫کورد به امرای هم‬
‫استفاده میشوند و برای هر کدام از آنها «نقش» و درمهی ویژهای در گام موسیقی در ن ر گرفته میشود تا به‬
‫همراه صداهای فرعی و نتهای زینت‪ ،‬قویترین و همخوانترین هارمونی ایجاد گردد‪.‬‬

‫رپژ نوعی آکورد شکسته که در آن‪ ،‬نغمات بهصورت متوا ی از بم به زیر یا از زیر به بم امرا میشود‪ .‬آرپژ بهعنارتی‬
‫همزمان آنهاست‪.‬‬
‫ک‬ ‫نواختن تکبهتک نتهای یک آکورد بهمای امرای‬

‫ال کتیو اکتاو فاصیله بین دو پیچ موسییقی همنام اسیت که تقرینا صیدای یکسیانی دارند‪ ،‬اما یکی زیرتر و دیگری‬
‫بمتر میباشد‪.‬‬

‫ارکستر به مجموعهای از نوازندگان و سازهایی که باهم به امرای قطعات موسیقی میپردازند‪ ،‬اطالق میشود‪.‬‬

‫‪52‬‬
 ‫ب‬

‫بیفت تکسییچر یا بافت‪ ،‬یکی از ا مانهای موسیییقی اسییت که الیههای صییوتی را از ن ر تعداد و عملکرد‪ ،‬آنا یز‬
‫میکند‪.‬‬

‫پ‬

‫پقچ پیچ‪ ،‬فهم (یا درک) انسان از زیر و بم بودن صداست‪.‬‬

‫پرده در موسییقی معیار سینجش فاصیلهی بین دو نت اسیت‪ .‬هر چه میزان این فاصیله بیشیتر شیود و یا به عنارتی‬
‫تعداد پردههای بین دو نت افزایش یابد‪ ،‬تفاوت زیر و بمی دو نت نیز بیشتر میشود‪.‬‬

‫ت‬

‫تمپو (تناا) تمپو‪ ،‬سیرعت ضیربات یا پا سها در یک قطعه موسییقی میباشید‪( .‬یا به عنارت دیگر ُتندی و کندی‬
‫در هر قطعهی موسیقی)‪.‬‬

‫لتنیلقته مایه یا تنا یته در موسیییقی‪ ،‬شییامل ردیف من م و نامن م صییداهای یک گام اسییتا بنابراین‪ ،‬هر ارر در‬
‫موسیقی در مایه مشخصی ساخته میشود‪.‬‬

‫‪53‬‬
 ‫خ‬

‫خط اتحید خطی کمانی یا منحنی شیکلی اسیت که اگر در باال یا پایین دو نت همنام و همصیدا قرار گیرد‪ ،‬دیرند‬
‫ش زمانی) آن دو نت را به یکدیگر پیوند میدهد و دو نت به یک نت تندیل میشوند که ارزش زمانی‬‫شی ک‬
‫(مقدار کک ک‬
‫آن از ترکیب ارزش زمانی آن دو نت تشکیل شدهاست‪.‬‬

‫خط اتصییل خطی کمانی (منحنی) شیکل شینیه به خط اتحاد میباشید که در باال یا پایین دو یا چند نت ییر هم‬
‫صیدا قرار میگیرد و صیدای آنها را به یکدیگر متصیل میکند‪ .‬در سیازهای زهی آرشیهای نتهایی که خط اتصیاو‬
‫دارند را با «یک آرشه» (بدون تغییر مهت آرشه) و در سازهای بادی و آواز با یک َن َفس امرا میکنند‪.‬‬

‫خطوط حیمل در تئوری موسیییقی عنارت اسییت از تعدادی خطوط افقی و موازی با فواصییل مسییاوی که نتهای‬
‫پایین حامل نوشته میشوند‪ .‬خطوط حامل‬
‫ک‬ ‫موسیقی روی خطوط و بین خطوط و یک ُنت باالی حامل و یک ُنت‬
‫از پایین به باال شیمرده میشیوند‪ .‬پنش خط حامل رایشترین خطوط حامل (ییر کوبهای) هسیتند و مای نتها در‬
‫این خطوط بستگی به انتخاب «کلید» دارد‪.‬‬

‫د‬

‫دوالخط پییین عالمتی اسیت که در انتهای نتهای یک آهنگ میآید و نشیان دهندۀ پایان قطعه موسییقی اسیت‪.‬‬
‫مشیخصیه این دوال خط‪ ،‬ضیخیم بودن خط بیرونی نسینت به خط داخلی هسیت‪ .‬اما اگر هر دو خط باریک باشیند‪،‬‬
‫این دوال خط برای مدا کردن بخشهای مختلف در یک قطعه موسیقی استفاده میشود‪.‬‬

‫‪54‬‬
‫دوالخط تکرار عالمتی اسیییت که در انتهای یک میزان آمده و به شیییما میگوید‪ ،‬باید یک قسیییمت یا کل قطعه‬
‫موسیقی تکرار شود‪ .‬عالمت دوالخط بازگشت‪ ،‬همانند دوالخط پایان از یک خط باریک و یک خط ضخیم تشکیل‬
‫شده‪ ،‬با این تفاوت که قنل از آن دو نقطه روی هم (‪ ):‬آورده میشود‪.‬‬

‫ر‬

‫ریتم ضیربآهنگ یا ریتم به معنی توا ی ضیربههای آهنگ که برای موزون کردن نوای موسییقی به کار میرود‪ .‬به‬
‫را در موسیقی وزن یا ریتم گویند‪.‬‬ ‫عنارت دیگر تکرار پیدرپی یک حرکت پایدار در زمان مشخ‬

‫تیمنر از ویژگیهای متمایز کننده یک صیدا نسینت به دیگری است‪ ،‬حتی اگر دو صدا دارای‬
‫ک‬ ‫رنگ صیاا رنگ صیدا یا‬
‫‪ ،‬خشین و …‬ ‫یک فرکانس و دامنه باشیند‪ .‬برای توصییف رنگ یا کیفیت صیدا از کلمههای تیز‪ ،‬نرم‪ ،‬نازک‪ ،‬واضی‬
‫استفاده میکنند‪.‬‬

‫س‬

‫سرکلقا مجموعهای از نمادهای موسیقی برای نتنویسی است که با عالمت دیز (♯)‪ ،‬بمل (♭) و بکار (♮) شناخته‬
‫نشانگر تغییر نت در همه زیروبمی‬
‫ک‬ ‫میشوند‪ .‬این عالیم پس از کلید و روی پنش خط حامل یا بین آنها قرار گرفته و‬
‫نتها است‪.‬‬

‫سکوت اگر نتی نواخته نشود همان فضا را در میزانها به عنوان سکوت و استراحت رعایت میکنیم‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫ش‬

‫بودن ضیربات مضیراب سینتور‬

‫ک‬ ‫شیات به بلندی صیدای نتها در موسییقی گفته میشیود‪ .‬م ال بسیته به میزان محکم‬
‫یا شستیهای پیانو‪ ،‬شدت صدا فرق میکند‪.‬‬

‫ض‬

‫ضیرب ضیرب عنارت اسیت از واحدهای زمانی‪ ،‬که شینوندگان معموال در هنگام شینیدن موسییقی با حرکات موزون و‬
‫هماهنگ بدن یا با دست زدن و پا کوبیدن با آن همراهی میکنند‪.‬‬

‫ت‬

‫فرکینس زیر و بمی صیداها با فرکانس یا بسیامد و نوسیانهای آن تعیین میشیود‪ .‬هر چه نوسیان تندتر‪ ،‬صیدا زیرتر‬
‫و هر چه ُکندتر باشیید صییدا بمتر خواهد بود‪ .‬عدد فرکانس با تعداد نوسییان بر حسییب سیییکل در رانیه سیینجیده‬
‫میشود‪.‬‬

‫برونی امرا در موسیقی‬

‫ک‬ ‫فورته در زبان موسیقی بهمعنی ادای قوی بیان و پراحساو بودن آن است‪ .‬از حا تهای‬
‫که با عالمت »‪ «f‬نشان داده میشود و بهمعنی امرا با شدت دوبرابر قسمت موردن ر است‪.‬‬

‫لفرم در تئور ی موس ییقی‪ ،‬فرم اشییاره به سییاختار یک قطعه موس ییقی دارد‪ .‬واژهی «فرم» به معنی قا ب یا شییکل‬
‫است‪ .‬فرم در یک قطعه موسیقی سعی میکند که آن قطعه را با شکستن به امزایی توصیف کند‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫ک‬

‫کلقا یک نشیانه موسییقی اسیت که برای تعیین زیرایی نتهای نوشیته شیده بکار میرود‪ .‬روی یکی از خطوط در‬
‫اوو حامل قرار گرفته‪ ،‬نام و زیرایی نتهایی را که روی آن خط واقو شیده تعیین میکند‪ .‬این خط به عنوان نقطه‬
‫راهنما برای تعیین اسامی نتها روی هر یک از خطوط یا بین خطوط استفاده میشود‪.‬‬

‫گ‬

‫گیم توا ی چند نت اسیت که به ترتیب ارتفار مرتب شیدهاند و گسیتره صیوتیشیان ممعا دوازده نیمپرده متسیاوی‬
‫یا یک اکتاو اسیت‪ .‬گام ممکن اسیت باالرونده یا پایینرونده باشید‪ ،‬یعنی ارتفار نتها در آن به ترتیب صیعودی یا‬
‫نزو ی مرتب شدهباشد‪.‬‬

‫م‬

‫به معنای امرای چند ُنت اسیت که شینونده آن را به صیورت یک مجموعه واحد احسیاو میکند‪ .‬به عنارت‬ ‫ملود‬
‫یتن این سیلسیله از نتها‪ .‬به دیگر سیخن‪ ،‬ملودی احسیاسیی‬
‫دیگر‪ ،‬آهنگ عنارت اسیت از احسیاو آیاز و انجام داش ک‬
‫است که از ترکیب زیروبم کی نتها و ضربآهنگ به ومود میآید‪.‬‬

‫همه نکتههای‬ ‫کردن دورهها و تعداد ضیرب در هر دوره‪ ،‬و تشیخی‬ ‫مقزان نشیانههایی اسیت که برای مشیخ‬
‫ش خود‬‫وابسیته وضیو شیدهاسیت‪ .‬هر دوره بهوسییله خطی عمودی‪ ،‬که حامل را قطو میکند‪ ،‬از دورههای پس و پی ک‬
‫مدا میشود‪ .‬محتوای میان هر دو خط عمودی را میزان و خطهای عمودی را خط میزان مینامند‪.‬‬

‫‪57‬‬
‫مقزان نمی کسییر میزان یا همان میزان نما معادو نسیینتی از گرد اسییت که در یک میزان محصییور شییده اسییت ‪.‬‬
‫میزانها با دو عدد که روی هم قرار دارند شرور میشوند‪ .‬همهی اطالعات مهم دربارهی ریتم یک موسیقی توسط‬
‫تعداد ضرب است‪.‬‬ ‫میشود‪ .‬عدد پایینی شکل ضرب و عدد باالیی معر‬ ‫همین دو عدد مشخ‬

‫ن‬

‫لنت نت نشییانهای برای بیان صییدای موسیییقایی اسییت‪ .‬هر نت در موسیییقی میزان زیر و بمی و دی َرند (میزان‬
‫کشش) یک صدا را بیان می کند‪.‬‬

‫نت ناطهدار نقطه زمانی که در کنار ُنت (سیمت راسیت نت) قرار میگیرد‪ ،‬نصیف ارزش زمانی ُنت را به آن اضیافه‬
‫میکند‪ .‬به عنوان م او چنانچه نقطه در کنار یک ُنت چهارضیربی قرار گیرد‪ ،‬نصیف ارزش آن (یعنی دو ضیرب) را به‬
‫آن افزوده و ارزش زمانی نت حاصله‪ ،‬که نقطهدار خوانده میشود‪ ،‬را به شش ضرب تغییر میدهد‪.‬‬

‫نقمپرده اگر تغییرات فواصیل بین نتهای اصیلی را یک پرده در ن ر بگیریم (که همیشیه اینطور نیسیت)‪ ،‬نتهای‬
‫دیز و بملدار در وسط پردهها قرار میگیرند‪.‬‬

‫ه‬

‫ویژگی آکوردها و قانون وصیل آنها به‬

‫ک‬ ‫اسیاو‬
‫ک‬ ‫کردن موسییقی بر‬
‫ک‬ ‫هارمونی‪ ،‬دانشیی برای چند بخشیی‬ ‫ایرمون‬
‫یکدیگر به قصد همراهی با ملودی است‪.‬‬

‫‪58‬‬