Bab 3: Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu 马来联邦 （俗称：四州府）

3.1 Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang

a) Kekayaan bijih timah 丰富的锡矿

Abad ke -15 Abad ke-16 hingga abad ke-17
● Diusahakan orang Melayu di lembah sungai ● Tertumpu di Sungai Perak, Kuala
untuk kegunaan tempatan 当地用途 dan Kangsar, Kelian Intan, Manjung dan Beruas
diperdagangkan ● Perak pelabuhan utama 主要港口
● Perdagangan di bawah pengawasan menghasilkan bijih timah
pembesar sebagai pemilik yang ● Tumpuan pedagang terutama Portugis 
membekalkan keperluan perbelanjaan 费用 ● Perak dilindungi 受保护 kerana kekayaannya
● Pembesar memperoleh 获得 kawasan ● Perak menjadikan bijih timah bahan untuk
pegangan melalui surat tauliah sultan  mendapatkan perlindungan Portugis bagi
● Sultan menerima hasil perdagangan  membebaskan Perak daripada Acheh
● Kaedah melampan 
● Contoh: Che Long Jaafar di jajahan Larut 

Abad ke-18
Perak 
● Bijih timah dikeluarkan oleh pelombong kecil Melayu 
● Lokasi: Larut (Kerian, Kurau, Larut, Terong dan Beruas) 
● Sultan Muzaffar membuat perjanjian menjual bijih timah kepada Belanda 
● Akhir abad ke-18 hasil merosot akibat aktiviti penyeludupan 走私活动 untuk dijual pedagang
British di Pulau Pinang 

Selangor 
● Perlombongan bijih timah di Kuala Selangor 
● Sultan Ibrahim membuat perjanjian menjual bijih timah kepada Belanda 

Abad ke-19
Perak, Selangor dan Negeri Sembilan pengeluar bijih timah dunia

Larut, Perak
● Diusahakan oleh Long Jaafar dan anaknya, Ngah Ibrahim 
● Membawa masuk pelombong Cina 引进中国矿工 untuk memajukan perlombongan di Klian Pauh
dan Klian Baru 
● Kuala Sepetang pelabuhan mengangkut bijih timah ke Pulau Pinang 

Kinta, Perak
● Pengeluar utama dunia 世界主要生产方
● Kegiatan perlombongan mewujudkan bandar Gopeng, Ipoh dan Kampar 
● Diusahakan Sultan Ismail, muncul bandar Papan dan Pangkalan Peguh 

Jugra, Selangor 
● Pusat pengutipan cukai 收税中心 bijih timah melalui Sungai Langat untuk ke pelabuhan Melaka 
● Dijadikan ibu negeri oleh Sultan Abdul Samad

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 3 | Cikgu Khoo YJ | M/S 1

Kuala Lumpur
● menjadi pusat pengeluaran bijih timah yang penting di Selangor
● Bijih timah berjaya dilombong di Ampang.
● Kuala sungai yang menjadi pertemuan di antara Sungai Klang dan Sungai Lumpur dijadikan
pangkalan untuk mengangkut bijih timah 用作运输锡矿的基地
● ramai orang Melayu dan Cina mendirikan petempatan di situ yang membentuk bandar Kuala
Lumpur 许多的马来人和华人在吉隆坡市建立定居点

Lukut
● Diusahakan Raja Busu - membawa masuk pelombong Cina
● Menjadi pusat perdagangan bijih timah 锡矿交易中心
● Tahun 1880 – Lukut diserahkan kepada Sungai Ujong (N9) dan Selangor menerima Kajang,
Semenyih dan Beranang melalui rundingan 谈判

b) Kekayaan hasil emas 丰富的金

Lokasi:
● Hulu Pahang, iaitu di Sungai Tembeling, Sungai Jelai dan Sungai Semantan
● Raub, Tersang, Selinsing, Penjom dan Tui
Abad ke-16 dan ke-17 Abad ke-18 Abad ke-19
● Dijalankan oleh orang ● Menarik kehadiran orang ● Sultan Ahmad memberi
Melayu, orang asli dan Cina dari Kelantan, Perak konsesi 让步 kepada orang
orang Minangkabau 米南 dan Negeri Sembilan Eropah
佳保人 ● Menggunakan kaedah ● Menggunakan kaedah
● Menggunakan kaedah melampan lombong dedah dan
mendulang dan melampan lombong bawah tanah

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 3 | Cikgu Khoo YJ | M/S 2

3.2 Peluasan Kuasa British di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang

a) Strategi manipulasi 操纵 politik

*Perak
(i) Perang Larut 1861 — 1874 拿律 (ii) Perebutan takhta 王位继承纠纷
战争 
● Ngah Ibrahim （pemerintah ● Mengamalkan sistem penggiliran dalam pewarisan takhta
Larut) membawa masuk Kesultanan Perak 
pelombong Cina memajukan ● Bakal raja melalui jawatan Raja Di Hilir, Raja Bendahara
lombong bijih timah di Larut  dan Raja Muda 
● Kumpulan Ghee Hin 义兴 dan ● Abad ke-19 Sultan Ali mangkat 过世, berlaku krisis takhta
Hai San 海山 bergaduh 打架 kerana sistem penggiliran tidak dipatuhi 
untuk mempertahankan hak  ● Raja Ismail (Raja Bendahara) 第三顺位* dilantik menjadi
● Menjejaskan perdagangan raja 
bijih timah di Negeri-negeri o Mendapat sokongan pembesar Hulu Perak
Selat (NNS)  termasuk Ngah Ibrahim
● Pelabur Eropah dan pedagang ● Raja Yusuf (Raja Di Hilir) 第四顺位* menuntut hak setelah
NNS mendesak British lama diketepikan 被排挤
campur tangan 干预 untuk ● Raja Abdullah (Raja Muda) 第二顺位* tidak hadir upacara
melindungi pelaburan 以保护投 pemakaman 没出席葬礼 juga menuntut haknya 
资 o Mendapat sokongan pembesar di Hilir Perak seperti
Dato’ Maharaja Lela.
● Raja Abdullah disokong Andrew Clarke (Gabenor NNS)
Inferens
● Kekacauan di Perak membuka ruang kepada British memanipulasi politik 动乱给了机会
● Memberi bantuan kepada pihak yang berkepentingan 向有利于英国那一方提供帮助

* Selepas Perang Larut tamat, nama Klian Pauh ditukarkan kepada nama Taiping yang bermaksud
“kedamaian yang abadi”.

*Selangor
Perang Klang 1866 — 1874 [ pemerintahan Sultan Abdul Samad (1857-1898) ]

Pihak yang terlibat:

i.Raja Abdullah bin Raja Jaafar  ii.Raja Mahadi bin Raja Sulaiman 
● Sultan Abdul Samad memberi hak ● Putera Raja Sulaiman pentadbir Klang
mentadbir Klang 赋予治理巴生的权利 ● Menuntut hak ke atas Klang 要求管
● Menjadikan Klang pusat 理巴生的权利 kerana pernah di bawah
pengeluaran bijih timah 锡矿生产中 kekuasaan ayahandanya
心 dan kemajuan perlombongan 
● Pembukaan lombong di Ampang dan ● Disokong kumpulan Ghee Hin 
Kuala Lumpur 
● Disokong kumpulan Hai San 

Inferens
● Kekacauan yang berlaku memberi ruang kepada British memanipulasl politik 
● Memberi bantuan kepada pembesar yang membawa keuntungan
● British menghantar Tunku Kudin untuk menamatkan perang 以结束战争
● Mengharapkan sultan menerima perlindungan British 接受英国保护 untuk
kestabilan Selangor 

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 3 | Cikgu Khoo YJ | M/S 3

*Sungai Ujong, Negeri Sembilan
Perbalahan 纠纷 di Sungai Ujong yang kaya dengan bijih timah 
(i) Kepentingan Sungai Linggi 
● Laluan 路线 penting yang menghubungkan Sungai Ujong dengan kawasan sekitarnya 
● Pembesar memungut cukai 收税 daripada pedagang bijih timah melalui Sungai Linggi
ke Melaka 
(ii) Persaingan pembesar memungut cukai 大臣们互相竞争收税
● Dato' Kelana, Dato' Syahbandar dan Dato' Muda Linggi bersaing untuk mengawal
pungutan cukai di Sungai Linggi 
● Persaingan tersebut menjejaskan perdagangan 影响贸易 di NNS 
Inferens
● British memanipulasi persengketaan 争执, memberikan bantuan
ketenteraan 军事援助 kepada Dato’ Kelana untuk mengalahkan Dato’
Syahbandar
● British menguasai Sungai Ujong yang kaya dengan bijih timah

b) Desakan dan paksaan 胁迫 kepada raja-raja Melayu menerima perlindungan British 

Selangor Pahang
● British terus mencari alasan 原因 setelah ● Tiada alasan untuk campur tangan kerana
gagal memujuk 没能成功说服 Sultan tiada kekacauan di Pahang
Abdul Samad menerima perlindungan 没有理由/借口干预，因为彭亨没有动乱
ketika memberi bantuan ketenteraan ● Sultan Ahmad sangat berhati-hati dalam
menamatkan Perang Klang  rundingan 交涉 dengan British
● i) Rompakan 抢劫 kapal dagang British - ● Sultan Abu Bakar (1887) dari Johor
dirompak di perairan Kuala Langat dalam membantu British memujuk Sultan Ahmad
pelayaran dari Pulau Pinang ke Melaka  menerima wakil British
● ii) Serangan rumah api 灯塔袭击 Tanjung ● 1888, Kematian Goh Hui, rakyat British
Rachado ditikam di perkarangan istana membolehkan
● British mendesak sultan menerima British mendesak sultan dengan alasan
perlindungan dengan alasan gagal tidak mampu mewujudkan keadilan dan
mewujudkan keselamatan 未能确保安全 ketenteraman awam 未能确保正义与公共秩
di perairan Selangor untuk kegiatan 序
perdagangan 

c) Strategi menandatangani perjanjian 签署协议 dengan pemerintah tempatan 

Perjanjian Pangkor 1874 邦咯岛条约 di Perak mengukuhkan kuasa British
● Andrew Clarke, Gabenor NNS memanggil ketua kumpulan Ghee Hin dan Hal San untuk
tamatkan perselisihan faham 消除误解
● Pembesar Melayu yang bertelagah, Raja Abdullah, Ngah Ibrahim dan Dato' Sagor dipanggil
berunding di Pulau Pangkor 
● Sultan Ismail dan Raja Yusuf tidak menyertai rundingan 没有出席

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 3 | Cikgu Khoo YJ | M/S 4

 Syarat Perjanjian Pangkor
● Raja Abdullah diiktiraf 被认可 sebagai Sultan Perak 
● Raja Ismail dibenarkan memakai gelaran Sultan Muda dan diberikan sebuah jajahan kecil
untuk ditadbir.
● Sultan menerima Residen 参政司 British — nasihat diminta dan dipatuhi bagi semua
urusan pentadbiran kecuali agama Islam 宗教dan adat Melayu 习俗
● Ngah Ibrahim diakui Orang Kaya Menteri Larut dan menerima Penolong Residen
● British berkuasa penuh atas pungutan cukai 英国人完全控制税收

Inferens 
● British berjaya menguasai Perak secara langsung dalam pentadbiran dan ekonomi
dengan negara lain 
Perjanjian British – Sungai Ujong 1874
● Dato' Kelana diiktiraf sebagai pemerintah Sungai Ujong
● British berkuasa penuh memungut cukai di Sungai Linggi
英国拥有在Sungai Linggi征税的权力
Perjanjian British – Selangor 1875
● British membantu sultan memerintah negeri 
● J. G. Davidson di Klang, Frank Swettenham di Langat untuk membantu pentadbiran 
Perjanjian British - Pahang 1887 
● British menempatkan wakil sebagai pegawai KonsuI di Pahang 
● British menjaga keamanan di Pahang 
● Pahang tidak dibenarkan membuat perjanjian dengan kuasa lain tanpa kebenaran British 
未经英国允许，彭亨不能与其他国家订立条约
Inferens
● Melalui perjanjian, British mengikat persetiaan untuk sultan menerima nasihat British dalam
pentadbiran dan ekonomi 英国通过条约约束苏丹们效忠并接受在行政和经济上的建议

Sistem Residen
Peranan Pelaksanaan Sistem Residen
● Menasihati sultan dalam pentadbiran 向苏 ● Kedudukan raja dan pembesar negeri
丹提供行政咨询 kecuali berkaitan agama dikekalkan 保留苏丹和大臣的职位
Islam dan adat Melayu 除了回教和马来风俗 ● Nasihat mesti diterima dan sultan tidak
● Nasihat mesti dipatuhi 必须遵循建议 boleh membuat undang-undang 苏丹无法
● Penempatan Residen 参政司: 制定法律
Negeri Residen ● Sultan dan pembesar hilang kuasa
pentadbiran dan pungutan cukai 失去行政
Perak J.W.W. Birch
权力和税收
Pahang J.P. Rodger
● Residen ambil alih 接管 pentadbiran negeri,
Selangor J.G. Davidson peranan pembesar digantikan oleh pegawai
Negeri Sembilan Martin Lister British
● Jabatan dan sistem Barat menggantikan
pentadbiran tradisional
西方部门和制度取代了传统的行政部门
Inferens
● Sistem Residen merupakan sistem pemerintahan British secara tidak langsung di Perak,
Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 3 | Cikgu Khoo YJ | M/S 5

3.3 Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB) 马来联邦

- Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB) melalui Perjanjian Persekutuan 1895.

- Negeri-negeri Melayu Bersekutu juga dikenali sebagai Persekutuan 1896.

Maksud gabungan beberapa buah negeri di bawah satu unit pentadbiran 由多个州的组成
Persekutuan 的一个行政单位 yang mengandungi kerajaan pusat dan kerajaan negeri. 包含中央
政府和州政府。

Jata Negeri-negeri
Melayu Bersekutu

Bendera
Negeri-negeri
Melayu Bersekutu

Ciri-ciri
▪ Persekutuan terbentuk daripada gabungan Perak, Selangor, Negeri Sembilan
Negeri-negeri
Melayu Bersekutu dan Pahang
▪ Ketua pentadbiran ialah Residen Jeneral 总参政司

▪ Kuala Lumpur menjadi pusat pentadbiran 首都

▪ Raja menerima nasihat daripada Residen Jeneral dalam semua hal kecuali
berkaitan agama Islam dan adat Melayu

Faktor a) Menyeragamkan pentadbiran 统一管理

pembentukan ▪ Undang-undang sendiri setiap negeri 各州有自己的法律
NNMB ▪ Kemajuan ekonomi tidak seimbang 经济发展不均衡
▪ Memudahkan eksploitasi ekonomi 促进经济开发
b) Mengatasi kelemahan Sistem Residen 解决参政司制的缺点
▪ Tiada garis panduan 没有指引 yang jelas
▪Semakin berkuasa dalam Majlis Mesyuarat Negeri
▪Sultan dan pembesar tidak puas hati kerana hilang kuasa dalam
pentadbiran dan pungutan cukai
c) Menjamin keselamatan negeri 确保安全
● Menubuhkan pasukan keselamatan sendiri 建立安全部队
● Menjaga keamanan tanpa bantuan luar 没有任何外部帮助
d) Menangani masalah kewangan Pahang 解决彭亨州的财务问题
● Penggabungan Perak, Selangor, Negeri Sembilan yang kaya
● Membantu beban kewangan Pahang

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 3 | Cikgu Khoo YJ | M/S 6

3.4 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB)

Diketuai Residen Jeneral

● bertanggungjawab kepada Majlis Mesyuarat Negeri dan Pesuruhjaya Tinggi NNMB (Gabenor NNS)
Majlis Mesyuarat Negeri
● Ditubuhkan selepas British campur tangan
● dipengerusikan oleh Raja Melayu
● Berperanan menggubal undang-undang 制定
法律 dan membantu pentadbiran negeri
selepas penubuhan NNMB
● Residen Jeneral sangat berkuasa
● Majlis Mesyuarat Negeri hilang kuasa 失去权利
● Raja hendaklah menerima nasihat pentadbiran
kecuali hal berkaitan agama Islam dan adat
Melayu
Struktur Pentadbiran Negeri-negeri Melayu
Bersekutu
Majlis Mesyuarat Persekutuan
● 1909, menandatangani perjanjian dengan
Raja-raja Melayu bagi menubuhkannya
● berkuasa meluluskan undang-undang di
Negeri-negeri Melayu Bersekutu
● Dipengerusikan Pesuruhjaya Tinggi
● Pesuruhjaya Tinggi sangat berkuasa mengawal
undang-undang, kewangan negeri dan kuasa
pentadbiran
● Raja ahli biasa dan kewibawaan terjejas
苏丹普通成员，其权威受到影响
Keahlian Majis Mesyuarat Persekutuan 1909

Pembentukan Durbar 统治者会议

● Ditubuhkan untuk mendapat sokongan raja-raja Melayu terhadap NNMB
成立以获得马来统治者的支持
● Ahli Durbar: Pesuruhjaya Tinggi British, Raja-raja Melayu, Residen Jeneral, Residen British
● Pada asasnya, Durbar memperlihatkan tanggungjawab bersama-sama oleh Raja - raja Melayu
sebagai pelindung orang Melayu.

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 3 | Cikgu Khoo YJ | M/S 7