KSSM SEJARAH

TINGKATAN 3
SEJARAH TINGKATAN 3
BAB 6:
KESAN PENTADBIRAN
BARAT TERHADAP EKONOMI
DAN SOSIAL
 BAB 6: KESAN PENTADBIRAN BARAT
TERHADAP EKONOMI DAN SOSIAL

Pengenalan Ekonomi
Moden oleh Kuasa Barat Kesan Ekonomi Akibat
di Negara Kita Pentadbiran Barat di
 Modal Negara Kita
 Teknologi  Pengangkutan
 Buruh  Kemudahan
 Skala Besar dan Pelabuhan
Bercirikan Eksport  Telekomunikasi
 Tanah
6.1 6.3
6.4
6.2 Kesan Sosial Akibat
Perkembangan
Pentadbiran Barat Berkaitan Ekonomi di Negara Kita
 Perkembangan Bandar
dengan Ekonomi
 Pembentukan Masyarakat
 Perundangan
Berbilang Kaum
 Jabatan dan Agensi Kerajaan
 Perkembangan
 Kewujudan Syarikat Perwakilan
Pendidikan
 Pewujudan Sistem Kewangan
 Perkhidmatan Kesihatan
dan Insurans  Pembinaan Penjara
6.1
PENGENALAN
EKONOMI MODEN
OLEH KUASA BARAT
DI NEGARA KITA
Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:
 Menyatakan pengenalan ekonomi
moden oleh kuasa Barat di negara kita
 PENGENALAN

Tempoh tersebut -
permulaan perubahan Ciri sistem ekonomi moden
bentuk ekonomi dan - modal, tanah, teknologi
sosial negara moden, buruh dan
pengeluaran skala besar

01 02 03 04

Kedatangan kuasa Barat

- berlaku perubahan
sistem pentadbiran British - kenalkan sistem ekonomi
di negara kita moden - pentingkan keuntungan
dan kumpul harta - melalui proses
tukar barang atau jual beli serta
bayaran-bayaran lain
 CIRI-CIRI EKONOMI MODEN

04 02 01
Tanah Modal Besar
Perlukan tanah Industri
Tenaga Buruh
Pengeluaran luas - tanaman perlombongan dan
Ramai
Guna Teknologi Skala Besar ladang - perladangan untuk
Sektor besar-besaran
Moden berorientasikan tujuan eksport
perlombongan dan
Kegiatan eksport kerana
perladangan
perlombongan dan permintaan
penanaman secara antarabangsa
ladang tinggi

05 03
 6.1.1 MODAL

Modal besar - untuk tingkatkan

Pembangunan ekonomi proses pengeluaran sektor
moden - perlukan perlombongan dan pertanian
pelaburan modal besar - berikan keuntungan lumayan
luar negara dan tempatan kepada pelabur-pelabur Eropah

Lombong emas di Raub, Pahang Lombong petroleum yang Menara lombong arang batu di
pada tahun 1890-an pertama di Miri, Sarawak Tanjung Kubong, Labuan, Sabah
 6.1.1 (i) A) PERLOMBONGAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU

Permintaan bijih Syarikat

timah tinggi di perlombongan
pasaran dunia - Syarikat
Kawasan - British gubal Malayan Tin
Perlombongan 1888 - British lombong bijih enakmen dan Dredging dan
komersial: buka lombong timah baharu undang-undang Gopeng
• Emas di Raub, bijih timah dibuka di bagi kuasai Consolidated
Pahang bawah tanah Ampang, Kuala industri bijih
• Arang batu di - terpanjang dan Lumpur dan timah
Batu Arang, terdalam di Lembah Kinta,
Selangor dunia (Sungai Perak
• Bijih timah di Lembing,
05
daerah Lukut, Pahang)
Sungai Ujong, 04
Larut dan Klang
03
02
01
 6.1.1 (i) B) PERLOMBONGAN DI SARAWAK

Charles Brooke berikan hak

1820-an - kegiatan monopoli melombong antimoni
melombong emas dijalankan kepada Syarikat Borneo Berhad
oleh orang Cina di Bau (Bau dan Kuching)
Kemudian diusahakan 01 02
Syarikat Borneo Berhad
1882 - The Anglo
Saxon Petroleum
Company labur
03 04 dalam perlombongan
petroleum di
Arang batu -
Sarawak
dilombong di Sadong
oleh Syarikat Borneo
Berhad
05
1910 - Petroleum
dijumpai di Miri. Kilang
tapis minyak didirikan
di Lutong, Miri
6.1.1 (i) C) PERLOMBONGAN DI SABAH

Syarikat Borneo Utara

British bawa masuk
Perlombongan ini
pemodal Eropah - kenalkan
diusahakan oleh
teknologi baharu
Syarikat Cowie
melombong emas
Harbour Coal

Kegiatan melombong
emas dijalankan di
02 03 04
Sungai Segama oleh 01
orang Cina
Arang batu
dilombong di
Silimpopon,
Sandakan dan
Labuan
 6.1.1 (ii) A) PERTANIAN KOMERSIAL DI NEGERI-NEGERI MELAYU
Teh diusahakan di
Cameron Highlands,
Pemodal tanam ubi Pahang -“teh
kayu di Melaka, Ceylon” bermutu
Negeri Sembilan tinggi - syarikat
dan Selangor terlibat Sime Darby
Menjelang 1880-an dan Guthrie

1830-an - Seberang
- kopi jadi tanaman
eksport negara
07 08
Perai pusat
Lada hitam, pengeluaran gula
05
buah pala dan
cengkih ditanam
utama negara 06
di Pulau Pinang
dan Singapura 03 04
1917 - Pemodal Perancis
untuk eksport tanam kelapa sawit
secara komersial di Kuala
Pemodal buka Selangor, kemudian
01 02 ladang kopi di Perak, ditanam meluas di Johor
Selangor, Negeri dan Perak. Menjelang
Pengusaha di NNS tanam Sembilan dan Johor 1920-an mula eksport
modal dalam penanaman
tebu di Seberang Perai
dan Perak
 6.1.1 (ii) B) PERTANIAN KOMERSIAL DI SARAWAK DAN SABAH

Kawasan penanaman
lada hitam di Sarawak
sekitar Kuching-Serian SBUB lakukan
dan Sarikei-Maredong pelaburan dalam
penanaman tembakau Tembakau dapat pasaran
baik di Eropah - syarikat
terlibat termasuk London
Borneo Tobacco Company
SARAWAK SABAH
01 02 01 02 03

Sagu daripada pokok Tembakau juga diusahakan

rumbia ditanam di di Pulau Banggi, Teluk
sepanjang Sungai Igan,
Marudu, Sungai Labuk,
Oya, Mukah dan Bintulu Sugut, Segama,
Kinabatangan, Lahad Datu, Gudang tembakau di Segama,
Tawau dan Sandakan Lahad Datu, Sabah
Ladang Lada Hitam masih
wujud sehingga ke hari ini
 6.1.1 (iii) GETAH

03
Keadaan ini menyebabkan pengusaha
tanaman komersial mula usahakan
tanaman getah untuk eksport

02 04
Kejatuhan harga kopi disebabkan Pemodal asing sentiasa intai peluang
serangan penyakit dan pengeluaran untuk eksploitasi kekayaan dan
yang berlebihan dari Brazil kemakmuran negara kita

05
01 Oleh itu, kita harus sentiasa gigih
berusaha memanfaatkan sumber
Perusahaan getah berkembang
hasil bumi negara kita
pesat awal abad ke-20 - kejatuhan
harga kopi di pasaran dunia pada
hujung abad ke-19
 6.1.1 (iii) GETAH DI NEGERI-NEGERI MELAYU (NNM), SARAWAK DAN SABAH

Pelabur Eropah - Guthrie, Sime Darby, Pelabur Eropah - Melabur dalam

United Plantations, Harrisons & Crosfield
dan Boustead Butterry Estate melabur 01 NNM 02 pembukaan ladang getah di Perak,
Selangor, Negeri Sembilan dan Johor
dalam industri getah di TM

Dinasti Brooke tidak galakkan

pembukaan ladang getah oleh syarikat 1882 - Getah ditanam di Taman
asing - lindungi ekonomi dieksploitasi
oleh kapitalis Barat
SARAWAK 01 SABAH Percubaan Kerajaan di Sandakan

SBUB melabur modal dalam

Syarikat Borneo Berhad sahaja diberi
kebenaran usahakan tanaman getah 02 penanaman getah di Bongaya,
Sungai Labuk

Syarikat ini tanam modal dalam

Jesselton jadi pusat perdagangan
perladangan getah di Dahan, Bidi dan
Sungai Samarahan
03 getah

Syarikat getah di Sabah - British North

1910 - Getah mula jadi Borneo Para Rubber, British North
tanaman eksport Sarawak 04 Borneo Company dan Langkon Borneo
Rubber Company Limited
 6.1.2 TEKNOLOGI

TEKNOLOGI Kegiatan
British bawa masuk teknologi moden
- percepatkan proses pengeluaran
02 pertanian

- pengeluaran lebih cekap

- lebih menguntungkan

Kegiatan
perlombongan
01
 6.1.2 i) A) TEKNOLOGI PERLOMBONGAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU
Eastern Smelting Company dan
Straits Trading Company ditubuhkan
- lebur bijih timah
04
Kapal korek buat pertama kalinya
digunakan oleh Syarikat Malayan
Tin Dredging di Batu Gajah Perak
pada tahun 1912
03
Syarikat tersebut perkenalkan
teknologi kapal korek dan
perlombongan hidraulik
1929 - terdapat 107 buah kapal
korek di negeri-negeri Melayu
01
Kaedah perlombongan bijih timah
bawah tanah dengan terowong
Pekerja lombong sedang
diperkenalkan oleh Pahang
guna mesin gerudi
Consolidated Company Limited
Jumbo Drilling untuk
di Sungai Lembing, Pahang
pecahkan batuan
02
mengandungi bjih timah
Milik syarikat Eropah - Pahang
Consolidated Company Limited,
Syarikat Malayan Tin Dredging
dan Gopeng Consolidated
6.1.2 i) B) TEKNOLOGI PERLOMBONGAN DI SARAWAK DAN SABAH

SARAWAK

Antimoni dilombong di Bau Kilang lebur antimoni - Bau

oleh Syarikat Borneo dan Kuching. Antimoni
- gunakan kaedah moden dipasarkan ke Singapura

SABAH Terowong Tanjung Kubong,

Labuan - tapak aktiviti
perlombongan arang batu
(1849 – 1911)
6.1.2 ii) A) TEKNOLOGI PERTANIAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU

01
H.N.Ridley dilantik sebagai
Pengarah Taman Botanikal
Singapura

1897 - beliau kenalkan teknik

torehan sistem ibedem atau
03 02
H.N. Ridley
sistem torehan tulang ikan
Beliau juga kenalkan teknik hering. Teknik ini panjangkan
membungkus anak-anak pokok
hayat pokok getah.
getah dalam arang lembap. Teknik
ini bolehkan anak pokok diangkut ke
tempat jauh - pembukaan ladang
6.1.2 ii) B) TEKNOLOGI PERTANIAN DI SARAWAK DAN SABAH

SARAWAK SABAH
Pekerja asingkan
Pemandangan daun tembakau
kilang proses ikut mutunya di
sagu di Mukah 02 02 kilang awal abad
ke-20

Option B

Kilang proses lada

hitam di Betong, 01 01
Sarawak - masih Kilang proses
mengekalkan getah di Sabah
pertanian -1918
tradisional
6.1.3 BURUH

Perlombongan Pertanian
 6.1.3 i) PERLOMBONGAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU, SARAWAK DAN SABAH

Pembangunan dan kepesatan

ekonomi - British galak
kemasukan buruh asing isi
kekosongan pekerjaan di kawasan
perlombongan bijih timah

01

NNM

03 02
SBUB galak kemasukan Orang Cina dibawa masuk
orang Cina di sektor SABAH BURUH SARAWAK ke Sarawak - usahakan
perlombongan. Emas di lombong emas dan
lombong di Sungai Segama antimoni di Bau
 6.1.3 iI) PERTANIAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU, SARAWAK DAN SABAH

01 NNM
British bawa masuk orang
India - atasi masalah kurang
buruh di ladang getah

02 SARAWAK
• Kemasukan orang Cina -
didorong oleh Charles
Brooke
• 1901 - orang Cina Foochow 03
dibawa masuk ke Sarawak
sebagai buruh ladang
• Orang Jawa dibawa masuk
ke Sarawak sebagai
pekerja ladang getah
SABAH
• Orang Cina dibawa masuk
sebagai pekerja ladang
tembakau
• SBUB bentuk Lembaga
Penasihat Orang Cina di
Sandakan (1890) - jaga
kebajikan orang Cina
6.1.4 SKALA BESAR DAN BERCIRIKAN EKSPORT

Kegiatan perlombongan dan

pertanian di negara kita 01 01

Dijalankan secara besar-besaran 02

02 03
Untuk tujuan eksport 03

04
Bagi memenuhi keperluan
pasaran di Barat 04
 6.1.4 i) PERLOMBONGAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU DAN SARAWAK

NEGERI-NEGERI MELAYU

SARAWAK
Graf menunjukkan pengeluaran
bijih timah oleh pelombong Eropah
berbanding dengan pelombong
Cina sebelum PDII

PERBANDINGAN
PENGELUARAN BIJIH
TIMAH
Akhir abad ke-19 - negara kita
penyumbang utama
pengeluaran bijih timah dunia -
55 peratus daripada jumlah
keluaran dunia
 6.1.4 ii) PERTANIAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU, SARAWAK DAN SABAH
• Tanaman tradisional - kelapa,
SARAWAK lada hitam dan tembakau
Jadual menunjukkan pertambahan ditanam untuk dieksport
keluasan ladang getah 1901-1912 • abad ke-20 - getah eksport
NNM kedua selepas petroleum
TAHUN JUMLAH EKAR
TANAMAN KAWASAN

1901 5,965 Bahagian Pertama

Kelapa
dan Kedua

1904 19,239 Bahagian Pertama

Lada Hitam
dan Ketiga
Tembakau Lundu
1908 240,000

1912 642,000
SABAH
 6.1.5 TANAH

Antara syarikat Eropah yang buat pelaburan di negara kita ditunjukkan

dalam jadual di bawah:

TAHUN
SYARIKAT PERDAGANGAN
PENUBUHAN
Boustead and Bijih timah, Gula, 1821 di
Company Ltd. Getah Singapura
Guthrie & Co. 1821 di
Kopi, Getah
Ltd. Singapura Tanah - aset amat berharga dan perlu
dimiliki oleh pemodal dan pelabur Eropah
Harrisons & 01
Getah 1844 di Liverpool
Crosfield Ltd.
Biasanya - kawasan hutan
Bijih timah, belum diterokai dan terpisah
Borneo Co. Ltd 1856 di London
Getah
daripada petempatan
Sime Darby & Co. Bijih timah, 1902 di Melaka 02
Ltd. Getah

Pelabur Eropah - minat dengan tanaman

komersial - lebih untung dan tidak libatkan
sistem pengairan mahal seperti padi
03
 6.1 KESIMPULAN
British perkenalkan sistem
ekonomi moden di negara kita -
eksploitasi sumber yang ada
seperti perlombongan
dan pertanian
Iktibar - sikap gigih dalam
usahakan sesuatu pekerjaan
01 penting bagi pastikan pulangan
02
lumayan diperoleh
27
APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.6.5)
Sikap gigih penting dalam
usaha untuk memajukan diri.
Bincangkan.
APLIKASI KBAT DAN CAKNA MINDA

Sikap bersedia menerima perubahan

penting dalam kehidupan. Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
29
6.2
PENTADBIRAN BARAT
BERKAITAN DENGAN
EKONOMI
Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:
 Menghuraikan pentadbiran Barat
berkaitan dengan ekonomi
 PENGENALAN

Wujudkan syarikat
Perubahan dalam perwakilan
hal perundangan
Pejabat Jabatan Hal Ehwal Cina yang
pertama di Havelock Road, Singapura

01 02 03 04 05
British kenalkan sistem
pentadbiran moden
(ekonomi) - kelangsungan Wujudkan jabatan
penguasaan di negara kita atau agensi kerajaan Tubuhkan sistem
kewangan dan insurans
6.2.1 PERUNDANGAN

01
Tanah 02
Buruh

PERUNDANGAN
 6.2.1 i) A) PERUNDANGAN TANAH DI NEGERI-NEGERI MELAYU
1913 - Majlis Mesyuarat
Persekutuan luluskan Akta Tanah
Simpanan Melayu
Akta ini tujuan - lindungi
kepentingan ekonomi British.
Kebanyakan kawasan tanah
tersebut tidak subur dan tidak
sesuai untuk kegiatan pertanian
atau ekonomi perladangan
Menurut akta ini - Residen boleh
01 02 isytiharkan mana-mana tanah
dalam sesebuah negeri sebagai
hak orang Melayu
NNM
Tanah tersebut tidak boleh dijual,
dipajak gadai atau dipindah milik
kepada orang bukan Melayu
04 03
 6.2.1 i) B) PERUNDANGAN TANAH DI SARAWAK

Land Order memperuntukkan hak

milik tanah simpanan peribumi
diwartakan pada tahun 1931
1933 - Land Settlement Order
dikuatkuasakan untuk lindungi
masyarakat peribumi
01
Matlamat - lindungi kepentingan
masyarakat peribumi daripada
02 dicerobohi oleh kaum pendatang
yang buka tanah untuk pertanian
03
Kedua-dua undang-undang tanah
ini jadi rujukan bagi pelaksanaan

Tanah Sarawak dibahagikan kepada:

04 Land Order 1948

• kawasan tanah campuran

• kawasan tanah peribumi
• kawasan tanah adat peribumi 05
• kawasan tanah simpanan
• kawasan tanah pedalaman
 6.2.1 i) C) PERUNDANGAN TANAH DI SABAH

Di bawah akta ini - langkah

lindungi hak dan kepentingan
peribumi dilaksanakan

03 Segala urus niaga dengan

1889 - Proklamasi III orang Eropah - ketua
Perlindungan Hak Peribumi peribumi mesti diberitahu
diwartakan 02 04 terlebih dahulu

Urus niaga tanah - peribumi Penduduk peribumi - ada hak

dengan orang Eropah sebelum 01 05 mohon dan dapatkan ganti rugi.
tahun 1888 dianggap tidak sah Pegawai Daerah bertanggungjawab
jaga hak milik tanah peribumi
 6.2.1 ii) PERUNDANGAN BURUH

1877 - British tubuhkan

Jabatan Hal Ehwal Cina
Buruh dari India (Chinese Protectorate) 1882 - Ordinan Buruh
- bekerja di ladang getah - lindungi buruh dari Kontrak diluluskan
(Sistem Kangani) China dieksploitasi lindungi pekerja

03 04
05 1908 - Majlis Perundangan
Tenaga buruh China
- bekerja di lombong bijih
02 06 Singapura tubuhkan
Tabung Imigran India
timah (Sistem Kontrak) (belayar percuma dari
Madras ke NNM)

Perkembangan pesat Perkembangan ekonomi tarik

perusahaan bijih timah dan buruh dari Indonesia - banyak
getah - British galakkan
01 07 peluang pekerjaan (bijih timah
kemasukan buruh dari dan getah) – merantau untuk
China dan India bekerja sebagai buruh
Pejabat Jabatan Hal Ehwal Cina yang
pertama di Havelock Road,
Singapura
 6.2.1 ii) PERUNDANGAN BURUH

SISTEM SISTEM
KONTRAK KANGANI
01 02
• Melalui sistem ini - buruh China • Kangani bermaksud - ketua, tandil,
dibawa masuk ke negara kita oleh mandur atau penyelia di ladang getah
majikan • Pemilik ladang hantar Kangani ke
• Tambang perjalanan, makanan, India - cari tenaga buruh
pakaian dan tempat tinggal disediakan • Kangani urus tambang dan perjalanan
oleh majikan buruh tersebut ke ladang majikannya

Buruh India dibawa

masuk dan dikehendaki
bekerja dengan pemilik
ladang hingga hutang
tambang selesai

Ramai buruh China dibawa

masuk untuk bekerja
di lombong bijih timah
 6.2.2 JABATAN DAN AGENSI KERAJAAN

1905 - British tubuhkan

Jabatan Pertanian - majukan
tanaman ekonomi dan
bangunkan industri getah,
buat penyelidikan, sediakan
pakar teknikal (pengusaha
ladang dan pekebun kecil)
1931 - British tubuhkan
Jabatan Parit dan Tali Air
- tingkatkan keberkesanan
sistem pengairan
Sarawak dan Sabah
- tubuhkan jabatan kerajaan
bagi kemudahan
perkhidmatan pos dan telegraf
serta kegiatan pertanian

01 02 03 04 05 06

1872 - British tubuhkan
Jabatan Kerja Raya (Public
Works Department) - bina
bangunan Sultan Abdul
Samad, Ibu Pejabat Kereta Api
NNMB, Masjid Jamek KL dan
Carcosa
1926 - British tubuhkan institusi
khas penyelidikan getah - Institut
Penyelidikan Getah Malaya
(RRIM) - kesan permintaan tinggi
industri getah
Jabatan Pos dan Telegraf
dan Jabatan Kereta Api
Tanah Melayu ditubuhkan
- licinkan sistem
pengangkutan dan
perhubungan
 6.2.3 KEWUJUDAN SYARIKAT PERWAKILAN

Memiliki rangkaian sistem

kewangan, insurans, syarikat
perkapalan, pusat penyelidikan
dan jalankan perdagangan
antarabangsa
Syarikat perdagangan - Boustead
03 04 and Company, Boustead Buttery,
Estate Agency, Harrisons & Crosfield,
Guthrie & Company, Barlow &
Company dan Sime Darby

Syarikat Perwakilan (Agency House)

dikenali dengan nama Gedung
02
Perwakilan atau Crown Agent
Pemodal British dan Eropah bawa
masuk modal asing yang besar ke
negara kita. Mereka import barangan
terus dari negara-negara tertentu
peranan syarikat perwakilan
Syarikat perdagangan ini ada
05 hubungan erat dengan kerajaan
(peringkat tempatan dan
antarabangsa)
01 06
- Contoh Boustead and Company
urus eksport getah dan bijih timah
dan kuasai syarikat perkapalan
serta kewangan Hong Kong Bank
 6.2.4 PEWUJUDAN SISTEM KEWANGAN DAN INSURANS

1897 - British tubuhkan

Lembaga Pesuruhjaya British tubuhkan sistem
Wang - keluarkan wang perbankan supaya modal
kertas di bawah dari luar negara mudah
1939 - Dolar Selat digantikan
Ordinan VIII disalurkan ke NNM
dengan Dolar Malaya
02 04 06

01 03 05 07
Kenalkan penggunaan Lembaga ini - diberikan kuasa Kepesatan ekonomi Syarikat insurans - Syarikat Royal
mata wang asing keluarkan mata wang kertas - British kenalkan sistem Insurance Company (1860),
- contoh mata wang NNS - mata wang kerajaan kewangan moden dan Khean Guan Insurance Limited
perak Sepanyol Melayu terhapus insurans - licinkan (1885) di Pulau Pinang dan
(1580 di NNM dan urusan kewangan Commercial Union (1919) di Ipoh
NNS)
 6.2 KESIMPULAN

British lakukan Memanfaatkan kekayaan

perubahan sistem 01 02 negara melalui permuafakatan
pentadbiran bagi urus semua pihak kepentingan untuk
kegiatan ekonomi membangunkan negara
dengan cekap

41
APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.6.6)
Perpaduan penting dalam
menjaga keharmonian hidup
masyarakat berbilang kaum.
Bincangkan.
APLIKASI KBAT DAN CAKNA MINDA

Hormat menghormati teras perpaduan

rakyat. Bincangkan.
6.3
KESAN EKONOMI
AKIBAT PENTADBIRAN
BARAT DI NEGARA KITA
Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:
 Mewajarkan kesan ekonomi akibat
pentadbiran Barat di negara kita
 PENGENALAN

British bina landasan

kereta api, jalan raya,
lapangan terbang awam
dan pelabuhan - penuhi
keperluan tersebut

01 02 03
Kemajuan ekonomi - British
bina sistem pengangkutan bagi
angkut hasil bijih timah dan British juga majukan sistem
getah dari kawasan telekomunikasi - telegraf,
pengeluaran ke pelabuhan telefon dan pos
untuk dieksport
6.3.1 PENGANGKUTAN

Kereta Api

01

Pengangkutan Udara
dan Laut

02
Jalan Raya
03
 6.3.1 i) PENGANGKUTAN KERETA API British kenalkan perkhidmatan kereta api - akhir
abad ke-19 untuk eksploitasi kekayaan ekonomi

Sabah
• Mula dibina -1896 di
Bukau (13 kilometer
dari Weston)
• 1900 - landasan dibina
hubungkan Beaufort
dengan Jesselton dan
Tenom
• Tujuan - kegiatan
pembukaan ladang
getah (tertumpu di
pantai barat Sabah)

Sarawak
• Landasan kereta api hubungkan
Bau-Kuching - dibina 1917

Pembinaan landasan kereta api pada akhir abad ke-19

dan pada abad ke-20
6.3.1 ii) PENGANGKUTAN JALAN RAYA

Kemajuan industri perlombongan bijih

timah dan getah sebabkan British
membina jalan raya

01

02

Hubungkan kawasan perlombongan

bijih timah dan kawasan pertanian
dengan stesen kereta api
 6.3.1 ii) PENGANGKUTAN JALAN RAYA

01 NEGERI-NEGERI MELAYU
• Selangor - British bina jalan raya hubungkan Kuala
02 Lumpur dengan Pelabuhan Klang (Port Swettenham)
SARAWAK • 1902 - jalan lebih lebar dibina - kenderaan bermotor
• Banyak kawasan bertambah seperti lori, bas, kereta dan basikal
berbukit, paya dan sungai • 1911 - jalan raya dibina hubungkan bandar-bandar
• Masalah bentuk muka besar, kawasan punyai potensi sumber ekonomi dan
bumi dan kos bina jalan pelabuhan
raya tinggi halang • 1939 - jaringan jalan raya dibina hubungkan seluruh
pembinaan jalan raya di negeri
negeri ini • Kesan - petempatan, perladangan getah dan
• Ada jalan raya pendek lombong baharu dibina
tidak berturap dibina di
Kuching dan Miri

03SABAH
• SBUB bina jalan raya untuk
kepentingan ekonomi
• Hubungkan bandar sedia ada
di sebelah pantai barat
• 1941 - 165 km jalan raya berturap
(bandar Jesselton, Sandakan,
Kudat, Lahad Datu dan Tawau)
6.3.1 iii) PENGANGKUTAN UDARA DAN LAUT
NEGERI-NEGERI MELAYU
• 1937 - Perkhidmatan penerbangan awam diperkenalkan
oleh Syarikat Wearne Air Service
• Syarikat ini jalankan perkhidmatan penerbangan
domestik (Singapura-Kuala Lumpur-Pulau Pinang)
• 1890 - Syarikat Straits Steamship ditubuhkan di
01 Singapura sediakan perkhidmatan kapal wap - susur
pantai - bawa bekalan makanan, buruh dan jentera untuk
perlombongan bijih timah

SARAWAK
• Bandar Kuching - perkhidmatan
perkapalan disediakan oleh Singapore
02 and Sarawak Steamship Company
• 1924 - perkhidmatan kapal terbang &
air hubungkan bandar Kuching dengan
Singapura

SABAH
03 • SBUB majukan sistem
pengangkutan air
• 1890 - syarikat perkapalan Straits
Steamship mulakan perkhidmatan
angkut barang dan penumpang
 Kedatangan British sebabkan pelabuhan lama kerajaan
6.3.2 KEMUDAHAN PELABUHAN Melayu hilang dan muncul pelabuhan baharu (moden)

NEGERI-NEGERI MELAYU
• Peningkatan eksport
bijih timah dan getah
jadikan pelabuhan
Pulau Pinang, Kuala
Sepetang (Port Weld),
Port Dickson, Melaka,
Singapura dan Klang
(Port Swettenham)
sebagai bandar
pelabuhan penting
di TM
SABAH
• Muncul pelabuhan penting
seperti Labuan, Kota
Kinabalu, Tawau, Lahad
Datu dan Sandakan
01 03
02
SARAWAK
• Muncul pelabuhan
Kuching, Rajang,
Bintulu dan Miri

Pemandangan di kawasan jeti

Weld Quay, Pulau Pinang (1900)
Port Swettenham

6.3.3 TELEKOMUNIKASI
British majukan sistem
telekomunikasi - sistem
pos dan telegraf, telefon
dan radio
Sistem perhubungan
diperkenalkan di kawasan
kegiatan ekonomi, pusat
pentadbiran, pelabuhan dan
berkembang ke kawasan
petempatan
3
SARAWAK
• Tujuan - licinkan pentadbiran dan
urusan kegiatan ekonomi
• 1897 - telegraf antara bandar
Kuching dan Singapura
diperkenalkan
5

4 NEGERI-NEGERI MELAYU
2 Perhubungan antara
negeri di Semenanjung
dengan negara lain pantas
6 SABAH
SBUB kenalkan
telegraf dan radio
di bandar-bandar
besar - bolehkan
1886 - talian telegraf dipasang
Sabah berhubung
hubungkan Kuala Lumpur dan
dengan negara lain
Melaka. 1880-an, perkhidmatan
pos bermula di Kuala Lumpur
APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.6.7)
Sikap bermuafakat penting
dalam memajukan negara.
Bincangkan.
APLIKASI KBAT DAN CAKNA MINDA

Ekonomi makmur negara maju.

Bincangkan.
6.4
KESAN SOSIAL AKIBAT
PERKEMBANGAN
EKONOMI DI NEGARA KITA
Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:
 Menilai kesan sosial akibat perkembangan
ekonomi di negara kita
 PENGENALAN KESAN SOSIAL

perkhidmatan
pembentukan
kesihatan
masyarakat majmuk

01 02 03 04 05 06
Kepesatan kegiatan
ekonomi - sebabkan
Barat mengukuhkan pembinaan
pentadbirannya perkembangan
perkembangan penjara
bandar
pendidikan
 6.4.1 A) PERKEMBANGAN BANDAR DI NEGERI-NEGERI MELAYU

Membawa
perubahan dalam
Contoh - Kuala demografi
Bandar-bandar ini Kesan - masyarakat
Perkembangan dihubungkan Lumpur,
perniagaan dan Seremban, di negara kita
sistem dengan rangkaian perdagangan Taiping dan Ipoh
pengangkutan landasan kereta antara bandar
jadi penghubung api dan jalan raya 05
pesat
beberapa buah - dibina oleh
bandar dengan British
04
kawasan lain 03
02
01
 6.4.1 B) PERKEMBANGAN BANDAR DI SARAWAK

• 1862 - bandar Sibu muncul

• 1900 - ramai orang Cina
pindah ke Sibu - jalankan
aktiviti perdagangan

• 1841 - jadi ibu negeri

02
Sibu
Sarawak
• Penduduk - orang
Melayu dan Cina
01 03
• Bandar Miri muncul pada
abad ke-20
Kuching
• Pertengahan abad ke- Miri • Disebabkan - penemuan
19, banyak rangkaian petroleum (1910)
jalan raya dan bangunan
kerajaan dibina
 6.4.1 C) PERKEMBANGAN BANDAR DI SABAH
Nama asal - Jessel Town
sempena nama Charles Jessel
- pembina bandar kemudian,
nama ditukar - Kota Kinabalu
03
Jesselton - pusat
perdagangan dan pelabuhan 02
penting di Sabah
Akhir abad ke -19
- bandar-bandar muncul 01
di Sabah
Perladangan getah dan pembinaan
04 landasan kereta api - beri sumbangan
besar kemajuan Jesselton
Perkembangan ekonomi - pertambahan
05 bilangan bandar, penghijrahan
penduduk dari luar bandar ke bandar
dan kedatangan buruh luar
06 Perbandaran: berlaku perkembangan
pesat ekonomi - perlombongan bijih
timah - kesannya kawasan
petempatan berkembang jadi bandar,
pusat perniagaan, pusat kewangan
dan pusat pentadbiran
 6.4.2 PEMBENTUKAN MASYARAKAT BERBILANG KAUM
Orang Melayu
• Petempatan - kampung dan sebahagian
di bandar dan pekan
• Kegiatan ekonomi - pertanian, perikanan,
perniagaan, perusahaan, harta tanah,
perbankan, ahli profesional dalam
pentadbiran dan syarikat swasta
02
Kepesatan perkembangan
industri bijih timah dan getah
- galakkan kedatangan buruh
asing ke negara kita - lahirkan 01
masyarakat berbilang kaum
Orang Cina
• Petempatan - bandar dan pekan
(banyak peluang ekonomi)
• Kegiatan ekonomi - pertanian,
perniagaan, perusahaan, harta tanah,
perbankan dan jawat jawatan tinggi
kerajaan
Orang India
• Petempatan - kawasan
03 perladangan tetapi kini jadi
penduduk di pekan dan bandar
• Kegiatan ekonomi - sektor
perladangan, pengangkutan
04 dan pelbagai pekerjaan dalam
sektor swasta dan kerajaan
6.4.2 PEMBENTUKAN MASYARAKAT BERBILANG KAUM
6.4.3 PERKEMBANGAN PENDIDIKAN

Masyarakat berbilang kaum

dan dasar British - kurang
penekanan kepada pendidikan
- muncul sistem
pendidikan vernakular di TM

01 02 03
British - tiada dasar
pelajaran tetap atau
bermatlamat - kesannya
British bawa sistem sekolah vernakular
pendidikan sekular berkembang mengikut etnik
kepada masyarakat
di negara kita
 6.4.3 A) PENDIDIKAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU
Sekolah Vernakular Melayu
• British - tidak berminat majukan
pendidikan orang Melayu
• Tujuan jadikan orang Melayu
01
punyai pengetahuan asas -
(baca, tulis dan kira)
Sekolah Vernakular Tamil
• 1912 - British kenalkan Ordinan
03
Buruh wajibkan majikan ladang
dirikan sekolah Tamil
• Pendidikan Tamil hanya sekolah
rendah
• Kurikulum, guru dan buku teks
dari India
Sekolah Vernakular Cina
• Masyarakat Cina buka sekolah di
bandar atau di tempat tinggal
• Berorientasikan kurikulum sekolah
dari China
02
• Guru dan buku teks dari China
• Masyarakat Cina NNS cenderung
hantar anak ke sekolah Inggeris
04 Sekolah Inggeris
• Sekolah Inggeris pertama - Penang Free
School (1816) dan Malacca Free School (1826)
• Lokasi - kawasan bandar
• Lulusan sekolah ini - berpeluang lanjutkan
pelajaran ke luar negeri, sambung pelajaran
dalam bidang pentadbiran dan kejuruteraan
dan diberi keutamaan jawat jawatan baik
dalam kerajaan
63
6.4.3 A) PENDIDIKAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU

01

Matlamat British - 02 1905 - Kolej Melayu Kuala Kangsar

ditubuhkan - tarik minat anak-anak raja
lahirkan pentadbir Melayu
dan anak bangsawan Melayu belajar
berpendidikan Inggeris

Lulusan kolej - jawat jawatan

03 dalam pentadbiran British
British - dirikan maktab perguruan
latih bakal guru sebelum dihantar
mengajar di sekolah vernakular 04
Melayu dan aliran Inggeris

05
1922 - Maktab Perguruan Sultan
Idris (Sultan Idris Training College)
di Tanjung Malim, Perak dibuka
64
 6.4.3 B) SARAWAK
Sekolah Melayu pertama -
Sekolah Abang Kassim,
Kampung Jawa, Kuching
(1833)

01 02 03
20 sekolah didirikan oleh Sekolah St. Mary dan
mubaligh - St. Thomas Sekolah St. Teresa
(Kuching), St. Joseph (Kuching) - beri
(Kuching), Sekolah St. pendidikan kepada Sekolah Cina
Paul (Banting) dan anak-anak perempuan ditubuhkan di Bau oleh
Anglican St. Agustine orang Cina (1870)
School (Betong)

04 05
Madrasah Melayu (Malay
College) - latih orang Melayu
jadi guru sekolah dan Native
Officer (1931)
65
6.4.3 C) SABAH

Mubaligh Kristian dirikan beberapa sekolah

- Sekolah Rendah St. Mary (perempuan)
dan Sekolah Lelaki St. Michael

01
Mubaligh Kristian juga bina sekolah
untuk kanak-kanak perempuan

02

SBUB membuka sekolah Melayu

di Papar dan Kota Belud

03

66
 6.4.4 A) PERKHIDMATAN KESIHATAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU

• 1890-an, Sanitary Board ditubuhkan

- awasi kebersihan dan kesihatan • Yap Kwan Seng - bina Hospital Tung Shin
bandar KL (Pooi Shin Thong) di Jalan Sultan, KL (1881)
• 1911 - bertanggungjawab jaga • Hospital persendirian lain dibina - Taukeh
kebersihan bandar
• Jabatan Kesihatan - awasi aspek
04 Loke Yew (Serendah) dan Taukeh Loh Chin
Keng (Sepang)
kesihatan penduduk bandar • Pahang - hospital persendirian dibina oleh
F.E. Maynard (kontraktor Syarikat
• British tubuhkan Institut Perlombongan Chong Heng Kongsi dan
Penyelidikan Perubatan, 03 Pahang Consolidated Company and Blat Tin
KL(1900) Mining Company)
• Penyelidikan saintifik
tertumpu - penyakit tropika,
iaitu beri-beri dan malaria
• Kesan - masyarakat berubah 02 • Hospital kerajaan pertama - Taiping,
guna rawatan moden Perak (1878)
• 1890-an - British dirikan hospital di
Selangor, Negeri Sembilan, Pahang dan
Kedatangan buruh asing, pembukaan
kawasan hutan, pembinaan 01 Kuala Lumpur (KL) -1904
• Tujuan - rawat buruh asing kerja di
petempatan baharu dan kekurangan
lombong, estet dan penduduk tempatan
air bersih - rebak penyakit berjangkit.
British bangunkan perkhidmatan
perubatan - kawal wabak penyakit
67
6.4.4 B) PERKHIDMATAN KESIHATAN DI SARAWAK

Sarawak Shell
Oilfields Limited bina
hospital di Miri

02

01 03

Pentadbiran Brooke - bina 1925 - Hospital Raja Brooke

sebuah hospital di Kuching Memorial dibina satu-satunya
(1900) dan di Sibu (1913) tapak penempatan kusta di
seluruh Borneo

Hospital yang dibina di Kuching, Sarawak

68
 6.4.4 C) PERKHIDMATAN KESIHATAN DI SABAH

01 William Hood Treacher (Gabenor pertama

SBUB) bina hospital di Kota Kinabalu, Hospital pertama di Jesselton
Sandakan, Beaufort, Tawau dan Kudat dibuat daripada binaan kayu

02 Perkhidmatan dispensari - Tambunan, Kota SARAWAK

Belud, Sipitang, Keningau, Semporna,
Pensiangan, Papar, Tuaran dan Ranau

69
6.4.5 PEMBINAAN PENJARA

Negeri-negeri Melayu (NNM)

• Francis Light duduki Pulau Pinang - jadikan pusat tempatkan banduan
dari India
01 • SHTI jadikan banduan tenaga buruh murah - bina pelabuhan, bangunan,
jalan raya, landasan kereta api dan penjara
• 1790 - banduan dari India ditempatkan di Fort of Cornwallis, Pulau
Pinang
• NNMB (Perak, Pahang, Negeri Sembilan dan Selangor) - Penjara Taiping
dijadikan pusat tahanan banduan hukuman lama
Sarawak
02 • Dinasti Brooke - Penjara Sibu dikenali
sebagai Rumah Pasong
• 1890 - Rumah Pasong paling awal dibina
• 1918 - 1963, Pegawai Daerah tadbir
Rumah Pasong

Sabah
03 • SBUB - penjara terawal dibina di Sandakan
• Penjara ditadbir oleh Inspector of Prison
(Commisioner of Police)
• Penjara juga dibina di Tawau, Kota Belud
dan Tenom
70
 6.4 KESIMPULAN
KEDATANGAN BRITISH
• Bawa perubahan
dalam bidang 01
pentadbiran
• Dasar-dasar
pentadbiran bawa
kesan ekonomi dan
kesan sosial
• British - pentingkan
keuntungan ekonomi,
pelindungan pemodal
Eropah dan golongan
kapitalis Barat tanpa
fikirkan kebajikan
masyarakat
• Pembangunan
ekonomi tidak sekata -
wujudkan jurang
perbezaan
PERPADUAN KAUM
• Kewujudan masyarakat
02 majmuk dan kesan
pengenalan pendidikan
vernakular sukarkan
perpaduan kaum dibentuk
• Iktibar - kepentingan
perpaduan dalam
masyarakat berbilang
kaum dan kepentingan
sikap bermuafakat dalam
majukan negara pada
masa depan
71
APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.6.8)
Memanfaatkan kekayaan negara
penting demi kemakmuran
negara. Bincangkan.

72
APLIKASI KBAT DAN CAKNA MINDA

Masyarakat bijaksana aset bernilai negara.

Bersetujukah anda? Bincangkan.
73
 LATIHAN
PENGUKUHAN
AKHIR BAB 6

“Self-belief and hard work will

always earn your success”

(Virat Kohli)
#USAHATANGGAKEJAYAAN
#SELAMATMAJUJAYA
74
 SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)
Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

1. Mengapakah British 2. Mengapakah pemodal 3. Apakah sumbangan 4. Pada awal abad ke-20
memperkenalkan tanaman Eropah menguasai H.N. Ridley terhadap berlaku pertambahan
getah dan kepala sawit yang perlombongan bijih timah perusahaan getah? kemasukan buruh luar dari
berikut menjelang abad pada abad ke-20? China dan India di
ke-20? Negeri-negeri Melayu.
Apakah kesan
pertambahan tersebut?

A. Memberikan subsidi
I. Sokongan pembesar baja
A. Peningkatan modal II. Buruh mencukupi A. Kewujudan
tempatan B. Membawa masuk masyarakat berbilang
III. Teknologi moden imigran luar
B. Harga tinggi di pasaran IV. Modal besar kaum
dunia C. Memajak tanah B. Kemerosotan kuasa
C. Kemerosotan harga bijih peribumi untuk pembesar tempatan
A. I dan II ditanami getah
timah B. I dan IV C. Perkembangan
D. Kemasukan tenaga D. Memperkenalkan pertanian sara diri
C. II dan III sistem torehan tulang
buruh murah D. III dan IV D. Petempatan setinggan
ikan hering bertambah

75
 SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)
Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

5. Mengapakah British 6. Apakah kepentingan 7. Siapakah yang 8. Bagaimanakah buruh

membina landasan kereta Jabatan Hal Ehwal Cina memperkenalkan teknologi daripada India dibawa
api di Negeri-negeri yang diwujudkan oleh melombong bijih timah masuk ke Tanah Melayu
Melayu? British? menggunakan kapal korek secara beramai-ramai
di negara kita? untuk berkerja di ladang
getah?
I. Memudahkan
pentadbiran
II. Memajukan industri A. Membanteras kegiatan
kongsi gelap dalam A. Syarikat Pahang
tempatan
kalangan buruh Cina Consolidated
III. Memenuhi desakan
B. Melindungi buruh-buru Company Limited
pembesar tempatan
daripada China B. Syarikat British North
IV. Memenuhi keperluan A. Sistem Kontrak
C. Untuk luluskan Borneo Company
ekonomi B. Sistem Buruh Kontrak
Ordinan Buruh C. Syarikat Malayan Tin
Dredging C. Sistem Surat
A. I dan II D. Untuk tubuhkan Perjanjian
Tabung Imigran Cina D. Syarikat Eastern
B. I dan IV D. Sistem Kangani
Smelting Company
C. II dan III
D. III dan IV
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
76
 SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)
Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

9. Antara berikut yang
manakah merupakan sistem
pendidikan yang terdapat
di Tanah Melayu pada awal
abad ke-20.
10. Kesan ekonomi 11. Antara berikut, 12. Antara berikut yang
mengakibatkan British manakah merupakan manakah merupakan mata
memajukan sistem perkhidmatan insurans di wang yang digunakan di
telekomunikasi Negeri-negeri Melayu yang Negeri-negeri Melayu dan
seperti… diperkenalkan oleh British. Wilayah Borneo.

I. Sekolah Venekular I. Telegraf

I. Insurans nyawa I. Dolar Sepanyol
Melayu II. Telegram
II. Insurans kemalangan II. Dolar Malaya
III. Telefon
II. Sekolah Jenis Cina III. Insurans kewangan III. Mata wang perak
III. Sekolah Jenis Tamil IV. Pos
IV. Insurans Maritim Selangor
IV. Sekolah Inggeris A. I dan II IV. Wang Kertas Malaya
A. I dan II
B. I dan IV
A. I dan II B. I dan IV A. I dan II
B. I dan IV C. I, II dan III
C. I, II dan III B. I dan IV
C. I, II dan III D. I, III dan IV
D. I, III dan IV C. I, II dan III
D. I, III dan IV D. I, III dan IV

77
 SOALAN STRUKTUR
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

1. Kedatangan British menyebabkan berlakunya perubahan c) Nyatakan syarikat perlombongan yang menerima
sistem pentadbiran di negara kita dengan pengenalan pelaburan modal besar daripada pelabur-pelabur Eropah.
kepada sistem ekonomi moden. (2m)
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

d) British mengeksploitasi ekonomi di Tanah Melayu

terutamanya dalam perusahaan perlombongan dan
pertanian. Bersetujukah anda? Jelaskan jawapan anda.
Gambar 1 (3m)
………………………………………………………………..
a) Senaraikan ciri-ciri ekonomi moden. (3m) ………………………………………………………………..
………………………………………………………………. ………………………………………………………………..
………………………………………………………………. ………………………………………………………………..
………………………………………………………………..
b) Apakah tujuan British memperkenalkan ekonomi moden ………………………………………………………………..
di Tanah Melayu? (2m) ………………………………………………………………..
………………………………………………………………...
..……………………………………………………………….

78
 SOALAN STRUKTUR
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

2. Perkembangan pesat dalam sektor ekonomi c) Jelaskan sistem kemasukan buruh asing ke Tanah
menyebabkan British menggalakkan kemasukan buruh Melayu. (3m)
dari China dan India secara beramai-ramai. ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

a) Senaraikan 2 sektor ekonomi yang memberikan d) British komited dalam melindungi buruh-buruh dari China
peluang pekerjaan kepada buruh dari China dan India. dan India. Buktikan. (3m)
(2m) ……………………………………………………………….
……………………………………………………………… ……………………………………………………………….
……………………………………………………………… ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
b) Senaraikan 2 sistem kemasukan buruh dari China dan ……………………………………………………………….
India ke Tanah Melayu? (2m) ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

79
 SOALAN ESEI
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

1. Bandar-bandar baharu muncul kesan daripada b) Huraikan kesan sosial lain yang berlaku akibat
kepesatan kegiatan ekonomi menyebabkan British perkembangan ekonomi selain daripada perkembangan
mengukuhkan pentadbirannya di Tanah Melayu. bandar. (8m)
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
a) Jelaskan perkembangan bandar-bandar baharu yang
muncul daripada kepesatan kegiatan ekonomi. (6m) d) Pembangunan ekonomi masyarakatan tempatan tidak
………………………………………………………………. sekata sehingga terbentuknya jurang ekonomi yang luas
………………………………………………………………. antara penduduk bandar dengan luar bandar. Bincangkan.
………………………………………………………………. (6m)
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

80